Zirve Üniversitesi Emine-Bahaeddin Nakıboğlu Tıp Fakültesi Dergisi (Zirve Tıp Dergisi) Zirve Medical Journal

Transkript

1

2 Zirve Üniversitesi Emine-Bahaeddin Nakıboğlu Tıp Fakültesi Dergisi (Zirve Tıp Dergisi) Zirve Medical Journal Sahibi / Owner Zirve Üniversitesi adına On Behalf of Zirve University Prof. Dr. Adnan KISA (Rektör/Rector) Sorumlu Yazı İşleri Müdürü / Publishing Manager Erdal BUDAK Editör / Editor-in-Chief Prof. Dr. Murat ÖZDEMİR Editör Yardımcıları / Associate Editors Doç. Dr. Muharrem AK Doç. Dr. Mehmet AYDIN Yrd. Doç. Dr. Sevgi GÜNEŞ Yrd. Doç. Dr. Bekir Engin ESER Yrd.Doç.Dr. Fadime EROĞLU İngilizce Dil Editörleri / English Language Editors John HOLLEY Kevin PAWLAK Biyoistatistik Editörü / Bioistatistics Editor Mehmet KARADAĞ Sekreter / Secretary Gürkan ÇEVIK Tasarım / Design Görsel İletişim ve Tasarım Birimi Harun ADAL Görsel Yönetmen / Art Director Erkan KOLDAŞ Renk Ayrımı & Montaj / Color Separation and Montage Kenan AÇIKGÖZ Zirve Tıp Dergisi yılda üç kez yayınlanan, hakemli bilimsel bir dergidir. Baskı / Printed by GNG Ofset Matbaacılık Gaziantep

3 yayın kurulu editorial board Serdar GÜRSES Mehmet Serdar SOYDİNÇ Samiye KUZUDİŞLİ Esin DOĞANTEKİN Ayhan BİLİR Hülya ERBAĞCI Nurdan Özlü CEYLAN Mehmet Zeynel ÇİLEK Sibel AK Alpaslan TERZİ Hakkı KAZAZ Ahmet AKÇAY Mehmet DOKUR Mustafa AKAR Mohammad Intakhab Alam Tıbbi Biyoloji Kardiyoloji Nöroloji Tıbbi Mikrobiyoloji Histoloji ve Embriyoloji Anatomi Tıbbi Biyokimya Tıbbi Genetik Tıbbi Mikrobiyoloji, İmmünoloji Genel Cerrahi Kalp ve Damar Cerrahisi Çocuk Hastalıkları Acil Tıp Biyoistatistik Tıbbi Mikrobiyoloji, Viroloji

4 içindekiler Özgün Araştırmalar (Orjinal Articles) contents Primer Alt Oblik Hiperfonksiyonunda Üç Farklı Yöntemle Yapılan Cerrahi Tedavi Sonuçları The Outcomes of Three Different Surgical Procedures in Primary Inferior Oblique Overaction Murat Özdemir Adana İli Acil Serviste Çalışan Sağlık Çalışanlarının Fiziksel Tespit Kullanımına İlişkin Bilgi, Tutum ve Uygulamalar The Knowledge, Attitude and Practices Regarding to Physical Detection (FTE) Application of Health Service Providers Working in Emergency Service in Adana Emine Bakır, Günnaz Şahin, Nezihat Rana Dişel, Ayça Açıkalın Akpınar Acil Hasta Sevklerinde Yaşanan Sorunlar: Küçük Bir İl Düzeyinde Yapılan Değerlendirme Experienced Problems in Emergency Patient Referrals: The Evaluation Carried Out in A Small City Level Meryem Kılıç, Mehmet Dokur, Nilgün Ulutaşdemir Adana İlindeki Echinococcus granulosus İzolatlarının PCR-RFLP Yöntemi ile Genotiplendirilmesi The genotyping of Echinococcus granulosus Isolates with PCR-RFLP Methods in Adana Province Fadime Eroğlu, Ahmet Genç, İsmail Soner Koltaş Kısa Bildiriler (Short Communications) İntramusküler İnjeksiyon Uygulamalarında Doğru Bilinen Yanlışlar: Kadavra Demostrasyon Çalışması The Wrongs Known as Right in Intramuscular Injection Practices: A Cadaveric Demonstration Study Emine Petekkaya, Mehmet Dokur, Sırma Geyik Yurt Dışı Kökenli Plasmodium falciparum Suşlarının Tanısında Serolojik ve Moleküler Yöntemlerin Kullanılması The Use of Serological and Molecular Methods in Diagnosis of Foreign Origin Plasmodium falciparum Strains Fadime Eroğlu, Ahmet Genç, Mehmet Akif Çürük, İsmail Soner Koltaş Olgu Sunumları (Case Reports) Nüks Alt Oblik Hiperfonksiyonlu Bir Olguda Alt Oblik Myektomi Uygulaması The Inferior Oblique Myectomy Procedure for Recurrent Inferior Oblique Overaction Murat Özdemir Kronik Travmadan Etkilenmiş Kaynaşmış Dişlerin Tedavisi: Bir Olgu Sunumu Treatment of Fused Teeth Affected by Chronic Trauma: A Case Report Emre Çulha, Cihan Yıldırım Intestinal Obstruksiyonların Nadir Bir Nedeni: İki Olgu Sunumu ile Safra Taşı İleusu A Rare Cause of Intestinal Obstructions: Presentation of Two Gallstone Ileus Cases Murat Akıcı, Ogün Erşen, Sezgin Yılmaz

5 editor : editor Çok Kıymetli Okurumuz, Zirve Üniversitesi Emine-Bahaeddin Nakıboğlu Tıp Fakültesi Dergisi nin (Zirve Tıp Dergisi nin) ilk sayısını siz kıymetli okurlarımıza arz etmekten büyük mutluluk duymaktayız. Dergimiz, bir genel tıp dergisi sınıfında olup; tıp, diş hekimliği, eczacılık vb. sağlık bilimleri alanlarından yazılar kabul etmektedir. Zirve Tıp Dergisi, Türkçe ve İngilizce dillerinde makale kabul eden hakemli bir dergidir. Dergimiz, hem basılı olarak hem de TUBİTAK Dergi- Park kapsamında dijital olarak yayımlanmaktadır. Dergimizin doğmuş olduğu Zirve Üniversitesi, 2009 yılında kurulmuş olan bir vakıf üniversitesi olup, halihazırda dokuz fakülte, bir meslek yüksek okulu, bir yabancı dil hazırlık okulu, üç enstitü, sürekli eğitim merkezi ve daha birçok alt birim ile Ülkemiz yüksek öğretimine katkı sunmaya devam etmektedir. Üniversitemiz, bünyesinde bulunan Tıp Fakültesi, Diş Hekimliği Fakültesi ve Sağlık Bilimleri Fakültesi ile sağlık alanında çok önemli bir alt yapıya sahiptir. Zirve Üniversitesi, mühendislik ve birçok alanda olduğu gibi sağlık alanında da araştırmaya çok önem vermektedir. Bu amaçla 50 araştırmacının aynı anda çalışabileceği Sağlık Bilimleri Araştırma Merkezi, Genetik Tanı Merkezi ve Hayvan Deneyleri Araştırma Merkezi kurulmuştur. Son zamanlarda sağlık alanında bir dergi çıkarmak ve ülkemizden veya yurtdışından bilim insanlarının değerli çalışmalarını bu dergimizde yayımlamak fikri bir akademik görev olarak önümüze gelmiş ve sonunda elinizde bulunan Zirve Tıp Dergisi doğmuştur. Bu sayımızda, dört orijinal araştırma, iki kısa bildiri ve üç olgu sunumu yer almıştır. İlk yazımız Göz Hastalıkları alanında bir çalışma olup, alt oblik kas cerrahisinde farklı yöntemleri karşılaştıran klinik bir çalışmadır. İki ve üç numaralı yayın Acil Tıp alanındadır. Dördüncü sıradaki orijinal araştırma Parazitoloji ile ilgili bir yayındır. Dergimize başarılı bir yayın hayatı diler, Derginin ortaya çıkmasında bizden desteklerini esirgemeyen Sayın Mütevelli Heyeti Başkanımız Taner Nakıboğlu ve Sayın Rektörümüz Prof.Dr. Adnan Kısa ya ve başta Yrd. Doç. Dr. Fadime Eroğlu olmak üzere editör yardımcılarımıza ve tüm emeği geçenlere ve değerli çalışmalarını yayınlamak üzere ilk sayımızda bizi tercih eden yazarlarımıza teşekkürü bir borç bilirim. Murat Özdemir Editör / Editor 4

6 ; 5-9 Özgün Araştırma (Orjinal Article) Primer Alt Oblik Hiperfonksiyonunda Üç Farklı Yöntemle Yapılan Cerrahi Tedavi Sonuçları The Outcomes of Three Different Surgical Procedures in Primary Inferior Oblique Overaction Murat Özdemir Zirve Üniversitesi Emine-Bahaeddin Nakıboğlu Tıp Fakültesi, Göz Hastalıkları AD., Gaziantep ÖZET Amaç: Primer alt oblik kası hiperfonksiyonu (AOHF) tanısı ile üç farklı yöntemle ameliyat edilen olguların tedavi sonuçlarını karşılaştırmak. Gereç ve Yöntem: Primer AOHF tanısı ile AO zayıflatma ameliyatı uygulanan 53 hasta retrospektif olarak incelendi. Çalışmaya dahil edilme kriterlerini karşılayan 38 hastanın 54 gözüne ait veriler toplandı. Gözler alt oblik (AO) kasına geriletme yapılanlar, tenotomi yapılanlar ve miyektomi yapılanlar olmak üzere üç gruba ayrıldı. Gruplar ameliyat öncesi ve sonrası kayma dereceleri, cerrahi başarı oranları, eşlik eden şaşılık tipleri ve komplikasyonlar yönünden karşılaştırıldı. AOHF, 0-4 arasında AO kasının hareket yönünde 0-20 prizma diyoptriye karşılık gelecek şekilde (yaklaşık her 5 prizma diyoptri bir basamak) derecelendirildi. Bulgular: Geriletme grubunda 14 olgunun 19 gözü; tenotomi grubunda 16 hastanın 23 gözü; miyektomi grubunda 8 hastanın 12 gözü yer aldı. Ameliyat öncesi ortalama AOHF derecesi geriletme grubunda 2,35±0,58, tenotomi grubunda 2,08±0,29 ve miyektomi grubunda 2,00±0,42 olarak hesaplandı (p=0,055). Ortalama takip süresi geriletme grubunda 14,6±15,5 ay, tenotomi grubunda 23,1±21,4 ay ve miyektomi grubunda 25,2±26,2 aydı (p=0,830). Ameliyat sonrası son kontroldeki ortalama AOHF derecesi geriletme grubunda 0,15±0,48, tenotomi grubunda 0,13±0,34 ve miyektomi grubunda 0,08±0,28 bulundu (p=0,914). Cerrahi başarı oranı geriletme grubunda %89, tenotomi grubunda %87 ve miyektomi grubunda ise %92 olarak bulundu (p=0,903). Sonuç: Primer AOHF olgularında geriletme, tenotomi ve miyektomi ameliyatlarımızın sonuçları tatmin edici ve birbirine yakın bulunmuştur. ABSTRACT Aim: To compare the results of three different surgical procedure for primary inferior oblique overaction (IOOA). Material and Methods: Fifty-three primary IOOA patients who underwent an inferior oblique (IO) weakening procedure were investigated retrospectively. Fifty-four eyes of 38 patients met the study inclusion criteria. The cases were divided into three groups according to operation types; recession, tenotomy, or myectomy. The groups were compared to pre- and postoperative grade of IOOA, surgical success rate, associated strabismus types, and complications. IOOA was graded from 0 to 4, which corresponds to approximately 0-20 prism diopter of hypertropia (in 5 prism diopter steps) of the involved eye in the field of action of the IO muscle. Results: Nineteen eyes of 14 patients in recession group, 23 eyes of 16 patients in tenotomy group, and 12 eyes of 8 patients in myectomy group enrolled in the study. Preoperative mean IOOA degrees were calculated 2.35±0.58, 2.08±0.29, and 2.00±0.42 in recession, tenotomy and myectomy groups, respectively, (p=0.055). Mean IOOA degrees were found 0.15±0.48, 0.13±0.34, and 0.08±0.28 in the same order (p=0.914) in postoperative last visit. Surgical success rates were 89% in recession group, 87% in tenotomy group, and 92% in myectomy group (p=0.903). Conclusion: In IOOA cases, the outcomes of recession, tenotomy, and myectomy procedures were found satisfactory and statistically similar. Key words: Inferior oblique overaction, recession, tenotomy, myectomy, and strabismus Anahtar Kelimeler: Alt oblik kası hiperfonksiyonu, geriletme, tenotomi, miyektomi, şaşılık Yazışma adresi/correspondence: Murat Özdemir, Zirve Üniversitesi, Emine-Bahaeddin Nakıboğlu Tıp Fakültesi, Göz Hastalıkları AD. Gaziantep, Türkiye murat.ozdemir@zirve.edu.tr Geliş Tarihi/Received: , Kabul Tarihi/Accepted:

7 Giriş Alt oblik (AO) kası gözün ekstorsiyon, elevasyon ve abduksiyon hareketlerine katkıda bulunur. 1 Adduksiyondaki gözün aşırı elevasyonu alt oblik hiperfonksiyonu (AOHF) olarak tanımlanır. 2 Nedeni bilinmeyen AOHF olguları primer AOHF olarak adlandırılır. Primer AOHF sıklıkla infantil ezotropyalı bireylerde görülmekle birlikte, diğer horizontal şaşılıklarla ve V patern ekzotropya ile birlikte de görülebilir. 3,4 AOHF üst oblik felcine veya karşı taraf üst rektus zayıflığına sekonder olarak da gelişebilmektedir. 4 AOHF nin tedavisi AO kasını zayıflatıcı cerrahi girişimlerdir. Cerrahi endikasyonu olarak genellikle +2 ve daha fazla hiperfonksiyon olması, primer pozisyonda hipertropya olması, birlikte DVD veya pattern şaşılık ile birlikte baş pozisyonu olması kabul edilmektedir. İçe bakarken oluşan yukarı kayma hastaları estetik olarak da rahatsız etmektedir. AO kasını zayıflatmak için çok sayıda teknik tanımlanmıştır. Bunlardan başlıcaları geriletme, miyotomi, miyektomi, tenotomi, dezinsersiyon, denervasyon/ekstirpasyon, marjinal myotomi, anterior transpozisyon, nazal transpozisyon ve askılı geriletmedir Ancak halen AO kası zayıflatma prosedürü olarak altın standart kabul edilen bir yöntem mevcut değildir. Biz bu çalışmada, primer AOHF li olgularımızda AO kasına uyguladığımız geriletme, tenotomi ve miyektomi ameliyatlarımızın sonuçlarını karşılaştırmayı amaçladık. Gereç ve Yöntemler Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tıp Fakültesi Göz Hastalıkları Kliniğinde, yılları arasında primer AOHF tanısıyla AO zayıflatma ameliyatı uygulanan 53 hasta retrospektif olarak incelendi. Serebral palsi ve mental motor gelişim geriliği olan hastalar, ilave göz patolojisi olanlar, sekonder AO hiperfonksiyonlu olgular (aynı taraf üst oblik veya karşı taraf üst rektus zayıflığı olan olgular), daha önce oküler cerrahi veya travma geçirmiş olgular ve derin ambliyopi saptanan olgular çalışma dışı bırakıldı. Sadece geriletme yapılan grupta yer alan ve preoperatif olarak grupların benzerliğini bozan +4 AOHF olguları da çalışma dışı bırakıldı. Çalışmaya dahil edilme kriterlerini karşılayan 40 hastanın 54 gözü AO kasına uygulanan cerrahi yönteme göre geriletme yapılanlar, tenotomi yapılanlar ve miyektomi yapılanlar olmak üzere üç gruba ayrıldı. Tüm hastalar için eşlik eden diğer şaşılık tipleri, ameliyat öncesi ve sonrası dokuz bakış pozisyonunda kayma miktarları (mümkün olan olgularda), AOHF derecesi verileri derlendi. AOHF, 0-4 arasında AO kasının hareket yönünde 0-20 prizm dioptriye karşılık gelecek şekilde (yaklaşık her 5 pd bir basamak) derecelendirildi. Mümkün olan tüm hastalarda en iyi düzeltilmiş görme keskinliği, skloplejik refraksiyon değerleri ve fundus muayene bulguları kaydedildi. AOHF dışındaki tanılar için yapılan cerrahi girişimler belirlendi. Cerrahi endikasyonu olarak genellikle +1 den daha fazla AOHF varlığı kullanıldı, ancak iki taraflı olgularda bir tarafta +2 ve daha fazla hiperfonksiyon olduğunda, diğer gözde +1 hiperfonksiyon da olsa iki taraflı müdahale edildi. Horizontal kaymalar için gerekli prosedürler AO zayıflatma ameliyatı ile aynı seansta yapıldı. AO geriletme ameliyatında kas fasyalarından ayrıldıktan sonra klemple tutuldu ve dezinsersiyon yapıldı. Sonra 6/0 poliglaktin sütür ile bağlandı ve 10 mm geriye alt rektus insersiyonunun temporal ucunun 2 mm temporaline ve 3 mm gerisine gelecek şekilde skleraya sütüre edildi. Tenotomide kas insersiyon yerine 1-2 mm mesafeden kesilip koterize edilerek bırakıldı. Miyektomide ise AO kası alt temporal bölgeden iki adet klemple tutularak yaklaşık 5 mm kas dokusu eksize edildi ve kasın her iki ucu koterize edilip bırakıldı. Tüm ameliyatlar aynı cerrah tarafından yapıldı (MÖ). Ameliyat sonrası hastalar 1.gün, 1.hafta, 1.ay, 3.ay ve sonrasında her altı ayda bir kontrole çağrıldı. Her kontrolde hastaların kardinal bakış yönlerindeki glop hareketleri, her bakış yönündeki kayma miktarları ve özellikle AO fonksiyonu yönünden değerlendirildi. Ameliyat sonrası son kontrolde AOHF saptanmaması cerrahi başarı olarak kabul edildi. İlave horizontal cerrahi gereken olgularda gerekli operasyonlar yapıldı. Geriletme grubundaki bir olguda rezidüel AOHF tanısı ile her iki göze AO miyektomi ameliyatı yapıldı. İstatistiksel analizler İstatistiksel değerlendirmeler için SPSS 8.0 paket programı kullanıldı. Ortalama olarak verilen değerlerde Kolmogorov-Smirnov testi ile dağılımın normal olmadığı saptandığı için karşılaştırmalarda Kruskal Wallis Testi kullanıldı. Cinsiyet dağılımı, başarı oranları ve eşlik eden patolojilerin dağılımı gibi verilerinin karşılaştırılmasında Fisher in Kesin Testi kullanıldı. P değerinin 0,05 den küçük olması istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi. Bulgular Hastalarımızın demografik ve klinik özellikleri Tablo 1 de sunulmuştur. Geriletme grubunda 7 erkek ve 7 kadın 14 olgunun 19 gözü; tenotomi grubunda 8 erkek, 8 kadın 16 olgunun 23 gözü; miyektomi grubunda 5 erkek, 3 kadın 8 olgunun 12 gözü yer aldı. Gruplar arasında cinsiyet, yaş ve ameliyat öncesi AOHF dere- 6

8 Geriletme Tenotomi Miyektomi P Cinsiyet (E/K) 7/7 8/8 5/3 0,838 Göz sayısı (n,%) 19 (36) 23 (42) 12 (22) Ameliyat sırasında ortalama yaş (ay) Ameliyat öncesi ortalama kayma derecesi E: Erkek, K: Kadın 104,2±69,2 (27-276) 2,35±0,58 (1-3) Tablo 1: Olgularımızın demografik ve klinik özellikleri 93,2±63,8 (12-216) 2,08±0,29 (2-3) 69,0±33,8 (36-120) 2,00±0,42 (1-3) 0,623 0,055 cesi bakımından anlamlı fark yoktu (p>0,05). Ameliyat öncesi ortalama kayma dereceleri geriletme grubunda 2,35±0,58 (1-3), tenotomi grubunda 2,08±0,29 (2-3) ve miyektomi grubunda 2,00±0,42 (1-3) idi. Gruplar arası fark istatistiksel olarak anlamlı değildi (p>0.05). Ameliyat sonrası verileri Tablo 2 de özetlenmiştir. Geriletme grubunda takip süresi daha düşük olmakla birlikte gruplar arasında takip süresi bakımından istatistiksel olarak anlamlı fark yoktu (p=0,830). Ameliyat sonrası son kontroldeki AOHF derecesi geriletme grubunda 0,15±0,48, tenotomi grubunda 0,13±0,34 ve miyektomi grubunda 0,08±0,28 bulundu. Aradaki fark anlamlı değildi (p=0,914). Cerrahi başarı oranları yönünden de gruplar arasında anlamlı fark yoktu (p=0,903). Gruplara göre eşlik eden diğer kayma tipleri Tablo 3 te verilmiştir. İstatistiksel olarak değerlendirildiğinde eşlik eden şaşılık tiplerinin gruplara göre dağılımı anlamlı farklılık göstermemektedir (p=0,119). Geriletme grubunda 12 (%85,7), tenotomi grubunda 15 (%93,7) ve miyektomi grubunda 8 (%100) olguda horizontal kayma eşlik ediyordu (p=0,588). Geriletme grubunda 5 (%33,3), tenotomi grubunda 1 (6,3) ve miyektomi grubunda 4 (%50) olguda V patern eşlik ediyordu. Geriletme grubunda 9 (%64), tenotomi grubunda 15 (%93,7) ve miyektomi grubunda 6 (%75) olguda aynı seansta horizontal kas cerrahisi yapıldı (p=0,150). Ameliyat sonrası hiç bir olguda antielevasyon sendromu, adhezyon sendromu veya alt oblik cerrahisine bağlı başka bir komplikasyon görülmedi. Tartışma Çalışmamızda son beş yıllık periyotta primer AOHF tanısı ile geriletme, tenotomi ve miyektomi yapılan hastaların cerrahi sonuçları geriye dönük olarak, dosya taraması yöntemi ile incelendi. AOHF nin tamamen düzelmesi başarı kriteri olarak kabul edildi. Buna göre uygulanan cerrahilerin geriletme grubunda %89, tenotomi grubunda %87 ve miyektomi grubunda %92 oranında başarılı olduğu görüldü. Yılmaz ve ark. 13 çalışmalarında, primer AOHF nedeniyle AO dezinsersiyon, geriletme ve miyektomi yaptıkları olgularının başarı oranlarını sırasıyla %72,9, %75, %71,4 olarak tespit etmişlerdir. AO tenotomi başarı oranını Duranoğlu ve ark. 14 %76, Bayramlar ve ark. 15 %71,4 (0 rezidü için), Yaşar ve ark.16 %80 (+1 AOHF da başarılı kabul edilmiş) olarak bildirmişlerdir. Yaşar ve ark. 16 AO geriletme başarı oranını %84,6 olarak bildirmiştir. Davis ve ark. 17 ise AO miyektomi cer- Geriletme Tenotomi Miyektomi P 14,6±15,5 23,1±21,4 25,2±26,2 Ortalama takip süresi (ay) 0,830 (1-60) (1-60) (1-60) Ameliyat sonrası ortalama kayma 0,15±0,48 0,13±0,34 0,08±0,28 0,914 derecesi (0-2) (0-1) (0-1) Başarı oranı (n,%) 17 (89) 20 (87) 11 (92) 0,903 Tablo 2: Olgularımızın ameliyat sonrası verileri 7

9 Geriletme Tenotomi Miyektomi P İnfantil ezotropya (n, %) 2 (14,3) 5 (31,3) 0 0,119** Alternan ezotropya (n, %) 2 (14,3) 7 (43,8) 2 (25) Monoküler ezotropya (n, %) 2 (14,3) 1 (6,3) 2 (25) V patern ekzotropya (n, %) 5 (35,7) 1 (6,3) 4 (50) Alternan ekzotropya (n, %) 0 1 (6,3) 0 İntermittan ekzotropya (n, %) 1 (7,1) 0 0 Yok (n, %) 2 (14,3) 1 (6,3) 0 Tablo 3: Eşlik eden diğer şaşılık tiplerinin gruplara göre dağılımı* *: Bir hasta birden fazla tanı alabilmektedir **: Fisher in kesin testi rahisinden sonra rezidüel AOHF oranının %5 olduğunu bildirmişlerdir. Benzer şekilde Lueder 18 miyektomi ve tenon kılıfı içine kası itme uyguladıkları hastalarda başarı oranını %94 olarak bildirmişlerdir. Bu oranlar %92 olan bizim miyektomi başarı oranımızla benzerdir. Yukarıda görüldüğü gibi geriletme ve tenotomi için literatürde farklı başarı oranları bildirilmiş olup genellikle bu oranlar %70 in üzerindedir. Bizim geriletme ve tenotomide elde ettiğimiz oranlar literatürden biraz yüksek bulunmuştur. Bunun nedeni, çalışmamıza sadece primer AOHF olgularını dahil etmiş olmamız olabilir. Ameliyat öncesi ortalama kayma derecesi farklılıkları da sonuçları etkilemektedir. Çalışmamızda AOHF derecesi geriletme grubunda ortalama olarak 2,35 den 0,15 e, tenotomi grubunda 2,08 den 0,13 e ve miyektomi grubunda 2,00 dan 0,08 e düşmüştür. Ameliyat sonrası ortalama AOHF derecesi geriletme grubunda bir miktar fazla olmakla birlikte, gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmamıştır. Ekmen ve ark. nın 19 çalışmasında AO geriletme yapılan olgularda AOHF 2,66 dan 0,35 e, tenotomi yapılan olgularda 2,35 den 0,40 a gerilemiştir. Soyugelen ve ark. 20 tek taraflı AOHF olan hastalarda AO miyektomi sonrası AOHF derecesinin preoperatif 2,88 den postoperatif 0,16 ya gerilediğini bildirmişlerdir. Bu veriler bizim sonuçlarımıza benzerlik göstermektedir. Olgularımızın cerrahi tedavileri sırasında eşlik eden horizontal kaymalar için de endikasyon konduğunda aynı seansta gerekli müdahaleler yapılmıştır. Yine ilave prosedür gerektiğinde ek operasyonlar da yapılmıştır. Bilateral AO geriletme uygulanan bir hastamızda postoperatif 4. ayda rezidüel AOHF nedeniyle bilateral miyektomi uygulanmıştır. Miyektomi sonrası birinci aydaki muayenesinde her iki gözde de rezidüel AOHF saptanmamıştır. Her üç grupta da yüksek oranda horizontal şaşılık eşlik ediyordu, ancak gruplar arası fark istatistiksel olarak anlamlı değildi (P=0,588). Olgularımız eşlik eden şaşılık alt tipi yönünden karşılaştırıldığında cerrahi grupları arasında istatistiksel olarak anlamlı derecede farklılık tespit edilmedi (p=0,119). Gruplara uygulanan horizontal kas cerrahisi sıklığı da istatistiksel olarak benzerdi (p=0,150). Sonuç olarak, primer AOHF olgularımızda AO kasa uygulanan geriletme, tenotomi, miyektomi ameliyatlarının üçü de tatmin edici ve benzer cerrahi başarı oranlarına sahip bulunmuştur. Üç tekniğin daha güvenilir bir şekilde karşılaştırılması için daha çok olgu sayılı, randomize, prospektif çalışmalara ihtiyaç vardır. Cerrahi başarı oranları benzer olmakla birlikte, AO geriletmesinin rezidüel AOHF olgularına tekrar müdahale açısından avantajlı olduğu akılda tutulmalıdır. Kaynaklar 1. Von Noorden GK. Atlas of Strabismus. 4th ed. StLouis: CV Mosby Co; Hertle RW; National Eye Institute Sponsored Classification of Eye Movement Abnormalities and Strabismus Working Group. A next step in naming and classification of eye movement disorders and strabismus. J AAPOS 2002; 6: American Academy of Ophthalmology. Pediatric Ophthalmology and Strabismus. San Francisco: American Academy of Ophthalmology; Isenberg SJ, Apt L. Inferior oblique weakening procedures: technique and indications. In: Rosenbaum AL, Santiago AP, eds. Clinical Strabismus Management: Principles and Surgical Techniques. 1st ed. Philadelphia: WB Saunders; 1999: Von Noorden GK. Binocular vision and ocular motility: Theory and Management of Strabismus. 5th ed. St Louis (MO): Mosby; Plager DA. Oblique muscle dysfunction. In: Plager DA, editor. Strabismus Surgery: Basic and Advanced Strategies 8

10 (Ophthalmology Monographs 17). Oxford: Oxford University Press, in cooperation with the American Academy of Ophthalmology 2004; Chapter 3. p Hunter LR, Parks MM. response of coexisting underacting superior oblique and overacting alt oblique muscles to inferior oblique weakening. J Pediatr Ophthalmol Strabismus 1990; 27: Ellis FJ. The pen, the pencil, and the inferior oblique. J AA- POS 2007; 11: Del Monte MA, Parks MM. denervation and extirpation of the inferior oblique. an improved weakening procedure for marked overaction. Ophthalmology 1983; 90: JonesTWJr, Lee DA, Dyer JA. Inferior oblique surgery. Experience at the Mayo Clinic from 1960 to Arch Ophthalmol 1984; 102: Stager DR Jr, Beauchamp GR, Wright WW, Felius J, Stager D Sr. anterior and nasal transposition of the inferior oblique muscles. J AAPOS. 2003; 7: Kumar K, Prasad HN, Monga S, Bhola R. hang-back recession of inferior oblique muscle in v-pattern strabismus with alt oblique overaction. J AAPOS 2008;12: Yılmaz SG, Uretmen O, Kose S. Primer alt oblik kas hiperfonksiyonun tedavisinde dezensersiyon, geriletme ve miyektomi yontemlerinin karşılaştırılması. T Klin J Ophthalmol. 2009;18: Duranoglu Y, Yucel I, Kivrakdal S. comparison of the alt oblique weakning by disinsertion or disinsertion-resection and tucking in the patient with infantile esotropia. Ann Ophthalmol. 2006; 38: Bayramlar H, Hepşen İF, Er H, Marol S, Oram O. Alt oblik kas tenotomisi sonuçları. MN Oftalmol 1996; 3: Yaşar T, Şimşek Ş,Özdemir M. Primer alt oblik hiperfonksiyonlu olgularında geriletme ve tenotomi sonuçlarımız. MN Oftalmol 2001; 8: Davis G, McNear KW, Spencer RF. Myectomy of the inferior oblique muscle. Arch Ophthalmol. 1986; 104: Lueder GT. Tucking the inferior oblique muscle into Tenon s capsule following myectomy. J Pediatr Ophthalmol Strabismus. 1998; 35: Ekmen MR, Polat S, Can CÜ, Altıntaş AGK. İnfantil Ezotropyalarda Alt Oblik Kas Hiperfonksiyonunun Ortaya Çıkış Zamanı ve Cerrahi Sonuçlarının Değerlendirilmesi. Turk J Ophthalmol 2013; 43: Soyugelen G, Demirel S, Onursever N, Saraç Oİ, Ceran BB, Can İ. Tek taraflı alt oblik miyektomi sonuçlarımız. MN Oftalmol 2010; 17:

11 ; Özgün Araştırma (Orjinal Article) Adana İli Acil Serviste Çalışan Sağlık Çalışanlarının Fiziksel Tespit Kullanımına İlişkin Bilgi, Tutum ve Uygulamaları The Knowledge, Attitude and Practices Regarding to Physical Detection (FTE) Application of Health Service Providers Working in Emergency Service in Adana Emine Bakır 1*, Günnaz Şahin 2, Nezihat Rana Dişel 2, Ayça Açıkalın Akpınar 2 1. Zirve Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü, Gaziantep 2. Çukurova Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Acil Tıp Anabilim Dalı, Adana ÖZET Amaç: Bu çalışma; acil servis hastalarına uygulanan fiziksel tespit edici (FTE) uygulamalarına ilişkin, sağlık personellerini bilgi, tutum ve uygulamalarının değerlendirilmesi amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Çalışma Adana İl merkezindeki; bir üniversite hastanesi, bir uygulama ve araştırma hastanesi ile iki devlet hastanesinin acil servislerinde çalışmakta olan 170 sağlık çalışanından 126 sı çalışma kapsamına alınmıştır. Çalışmada yüz yüze görüşme yöntemi ile anket sonuçları elde edilmiştir. Anket formu iki bölümden oluşmaktadır, birinci bölümde demografik veriler ile ilgili, ikinci bölümde ise Sağlık çalışanlarının FTE Kullanımına İlişkin Bilgi Düzeyi, Tutum ve Uygulamaları Ölçeği kullanılmıştır. Elde edilen veriler SSPS 15 programında; tanımlayıcı testler, ANOVA ve t testi kullanılmıştır. Bulgular: Çalışmaya katılan sağlık çalışanlarının yaş ortalaması 28,59±5,91 olup %13,5 i kadın, %86,5 i erkekti. Eğitim düzeyleri; %43,7 si lisans, %34,9 u lise, %16,7 si önlisans ve %4,8 i lisansüstü idi. Katılımcıların %70,6 sı hemşire, %23,8 i acil tıp teknikeri, %3,2 si ebe ve %2,4 ü paramedikti. Çalışmada yer alan sağlık çalışanların FTE kullanımına ilişkin bilgi düzey puan ortalamaları; 9,33±1,15 (Min: 5-Max: 11) tutum puan ortalamaları; 34,23±5,51 (Min: 21-Max: 48) ve uygulama ortalama puanı 36,70±2,85 (Min:25- Max:41) olarak bulunmuştur. Sonuç: Sağlık çalışanlarının FTE kullanımına ilişkin bilgi düzeyinin iyi olduğu, tutum ve uygulamada alınan puanlarının ise; yapılan bir çok çalışmaya göre daha yüksek olduğu saptanmıştır. Ancak 2011 yılında sağlık bakanlığı tarafından fiziksel tespit kullanımı ile ilgili standartlar oluşturulmasına rağmen kullanımda aksaklıklar olduğu tespit edilmiştir. ABSTRACT Aim: This study was conducted to evaluate the knowledge, attitude and practices regarding to physical detection (FTE) application implementing to the emergency service patients. Material and Method: This study has evaluated the results of the survey that was implemented to 126 health service providers in a university hospital, a research and application hospital and two state hospitals in Adana city centre. Result: The age average of female the health service providers is 28,59±5,91 and the female percentage is %13,5, and the male percentage is 86.5%. Education status; 43,7% is graduate, 34,9 % is high school, 16,7% is undergraduate and 4,8% is postgraduate. 70,6% of the responders are nurse, 23,8% are emergency technicians, 3,2% are midwives and 2,4% are paramedics. The knowledge on FTE application of the health service providers in the survey is average 9,33±1,15 (min: 5 - max: 11), average attitude point is 34,23±5,51 (21-48) and average application point is 36,70±2,85 (25-41). Conclusion: It was revealed that knowledge level of health service providers on FTE application was good, and the points of attitude and application was higher than the points from other surveys. However, it was seen that there were misapplications even though Ministry of Health determined standards for FTE applications. Key words: Inferior oblique overaction, recurrent inferior oblique overaction, strabismus Anahtar Kelimeler: Yararlılık, fiziksel tespit, hemşirelik, acil servis işleyişi *Yazışma adresi/correspondence: Emine Bakır, Zirve Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü, 27260, Şahinbey-Gaziantep, Türkiye emine.bakır@zirve.edu.tr Geliş Tarihi/Received: Kabul Tarihi/Accepted:

12 Giriş FTE; kurum tarafından ya da özel olarak hazırlanmış bazı materyaller kullanılarak hastanın hareketlerinin kısıtlanması işlemidir. Literatürde kısıtlamaların %24-40 oran ile en fazla yoğun bakımlarda ve psikiyatri hastalarında kullanıldığı bildirilmiştir. Aynı zamanda diğer servislerde de kullanılmak zorunda kalındığı durumlar olduğu saptanmıştır. 1 Acil servislerde farklı özellikteki hastaların muayene, tedavi ve bakımlarının yapıldığı, kalabalık ve stresli ortamlardır. Hasta uyumu, acil serviste tanı, tetkik- tedavi sürelerini ve bunların yapılabilirliğini etkileyen önemli bir faktördür. Metabolik, travmatik, psikolojik ya da toksik nedenli bilinç durum değişikliği olan kimi hastalar, kendilerine ve çevrelerine zarar verebilecek şekilde saldırgan olabilirler. Tanı-Tetkik-Tedavi uygulamalarına izin vermeyecek mental durumda olan bu hastalar, tıbbi bakımları için özel müdahale ihtiyacı duyururlar. Kimi zaman böyle hastaların fiziksel yada kimyasal yollarla kontrol altında tutulması gerekir. 2,3 FT uygulaması yapılması gereken hasta profili ise; konfüze, ajite, demans ya da deliryumdaki hastalar olarak tanımlanmaktadır. 4,5 Sağlık çalışanlarının bu hastalarda FTE kullanma gereksinimi duymalarının temel nedenleri hastaya yarar sağlama ve hastanın kendine zarar vermesini engelleme olarak ifade edilmektedir. FT, hastaların düşmesine engel olması, tedavisinin daha kısa sürede bitmesini sağlaması ve hastanın kendine zarar vermesini engellemesi gibi yararlarının yanı sıra hastalara zarar da verebilir. Tespit materyalinin uygunsuz kullanılması ya da tespit için belirlenmiş prosedürlere uyulmamasına bağlı olarak ortaya çıkan birçok komplikasyon vardır. Bu komplikasyonlar; kas tonüsünde azalma, ortostatik hipotansiyon, üriner ve fekal inkontinans, basınç ülserleri, boğulma, beslenme bozuklukları, kas gücünde azalma ve kaslarda atrofi, sinir prolapsusu, asfiksiye bağlı ölüm, korku, duyu yoksunluğu, kendini yetersiz ve yokmuş gibi hissetme, utanma ve direnme şeklinde sıralanmıştır Bu zararların en aza indirilmesi amacı ile, FTE kullanımına ilişkin kurallar, 1989 da HCFA (Healt Cre Financing Administration) ve 1999 da JCAHO (Joint Commission on Accreditation of Healthcare Organizations) tarafından belirtilmiştir. Ülkemizde de 2011 yılında kalite kapsamında FT ile ilgili standartlar belirlenmiştir. 11,12 Gereç ve Yöntem Araştırma Aralık-Ocak 2013 tarihlerinde Adana İlinde bulunan; Çukurova Üniversitesi Balcalı Hastanesi, Dr. Aşkım Tüfekçi Devlet Hastanesi, Adana Devlet Hastanesi ve Adana Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi olmak üzere toplam 4 hastanenin acil servislerinde çalışan ve FT uygulayan 170 sağlık personelinin 126 sı ile ile yapılmıştır. Araştırma tanımlayıcı ve kesitsel tipte planlanmış ve gönüllülük esas alınarak gerçekleştirilmiştir. Veriler anket formu ile toplanıp SSPS 15 programında değerlendirilmiştir. Çalışmaya yapılmadan önce Çukurova Üniversitesinin etik kurulundan onam alınmıştır. Veriler çalışanların demografik özelliklerini değerlendiren anket formu ve Sağlık çalışanlarının FTE Kullanımına İlişkin Bilgi Düzeyi, Tutum ve Uygulamaları Ölçeği (Level of Knowledge Attitudes and Practices of Staff Regarding Physical Restraints Questionnaire) ile toplanmıştır. Birinci bölümde (Tablo 1); çalışanların fiziksel tespit edicilerin kullanımına ilişkin bilgisini ölçen 11 madde bulunmaktadır. Bu bölümde 10 madde doğru, bir madde ise yanlış soru şeklindedir. Doğru yanıt 1 puan, yanlış yanıt ise 0 puan olarak değerlendirilmektedir. Bu bölümün puan aralıkları 0-11 puan arasındadır. I kinci bölümde (Tablo 2); çalışanların fiziksel tespit edici kullanımına ilişkin tutumlarını ölçen 12 madde yer almaktadır. Sorular likert tipine uygun olarak hazırlanmış olup kesinlikle katılıyorum 4 puan, katılıyorum 3 puan, katılmıyorum 2 puan ve kesinlikle katılmıyorum 1 puan şeklinde değerlendirilmektedir. Bölümün puanları 12 ile 48 puan arasında olup, yüksek puan olumlu, düşük puan ise olumsuz tutumu yansıtmaktadır. Üçüncü bölümde (Tablo 3); çalışanların fiziksel tespit edici kullanımına ilişkin uygulamalarını değerlendiren 14 madde bulunmaktadır. Bu maddelerden 10. madde olumsuz bir maddedir ve ters çevrilerek değerlendirilmiştir. Bu bölümde likert tipi bir ölçekle yanıtlar hiçbir zaman 1 puan, bazen 2 puan, her zaman 3 puan şeklinde değerlendirilmektedir. Bölümün puan sınırı 14 ile 42 arasındadır. Bölümden alınan puanın yüksekliği uygulamanın mükemmelliğini ifade etmektedir. 10 Bulgular Çalışmaya katılan sağlık çalışanlarının yaş dağılımları (min-max), ortalama 28,59±5,912 dir. Cinsiyetleri %13,5 i kadın, %86,5 i erkektir. Medeni durum; %49,2 si bekar, %47,6 sı evli ve %3,2 si eşinden boşanmıştı. Eğitim durumlarına bakıldığında; %43,7 si lisans, %34,9 u lise, %16,7 si önlisans ve %4,8 i lisansüstü seviyede idi. Katılımcıların; %70,6 sı hemşire, %23,8 i acil tıp teknikeri, %3,2 si ebe ve %2,4 ü paramedik tir. Acil serviste çalışma sürelerinin ortalaması 6,44±5,50 yıl (1-33) olan katılımcıların; %51,6 sı i nöbet, %31 i vardiya ve %17,5 i gündüz çalışmakta idi. katılımcıların; %31 i Adana Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi, %25,4 ü Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Balcalı Hastanesi, %23,8 i Aşkın Tüfekçi Devlet Hastanesi ve %19,8 i Adana Devlet Hastanesi nde çalışmaktadır. 11

13 Katılımcılar, yöneltilen FTE uygulama kriterleri ile ilgili bilgi aldınız mı sorusuna, %69 u evet ve %31 i hayır cevabını verdi. Hastalara FT uygulaması yapılmadan önce onam alınıyor mu sorusuna; %51,6 sı evet, %48,4 ü hayır cevabı verip, uygulamaya karar verenin %80,2 si hekim, %10,3 ü hemşire, %8,7 si hekim-hemşire ve %0,8 i kalite birimi olduğu saptanmıştır. Uygulama öncesi onam almaya evet cevabı verenlerin çalıştığı kurum dağılımları incelendiğinde; %49,2 si Adana Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi, %24,6 sı Adana Devlet Hastanesi, %16,9 u Aşkın Tüfekçi Devlet Hastanesi ve %9,2 si Çukurova Üniversitesidir. Uygulama öncesi onam alma durumu ile çalışılan kurum arasındaki istatistiksel analizde anlamlı bir fark saptanmıştır (p< 0.001). Fiziksel Tespit Kullanımına İlişkin Bilgi Düzeyi Maddeleri N Ort SD Tespit edici uygulanması gerektiğinde, bilgilendirilmiş onam formunu bir aile üyesinin imzalaması gerekir Tespit ediciler sadece profesyonel kişiler tarafından uygulanmalıdır Hastanın durumuna uygun tespit edici belirlenmelidir Hastaya tespit edici uygulandığında, tespit edici yatak kenarlarına uygulanmalıdır Tespit edici iki saatte bir gevşetilmelidir Hastaya tespit edici uygulandığında deri bütünlüğünde bozulma riski artar Boğulma tehlikesi olabileceği için hastanın hiçbir zaman yüz üstü tespit edilmemesi gerekir Her açıdan çok iyi diyebileceğimiz bir tespit edici yoktur Tespit edici uygulandığı zaman hemşirelik notuna; türü, saati ve kullanma nedenin kayıt edilmesi gerekir Hastaların tespit edicileri reddetme hakkı vardır Hastalar sağlık çalışanı tarafından takip edilemediğinde tespit ediciler kullanılmamalıdırlar Tablo 1. Sağlık Çalışanlarının Fiziksel Tespit Kullanımına İlişkin Bilgi Düzeyi Dağılımları Çalışmaya katılan sağlık çalışanlarının FTE kullanımına ilişkin bilgi düzeyi sorularına verdikleri cevaplar Tablo 1 de özetlenmiştir. Veriler incelendiğinde, çalışmaya katılan sağlık çalışanların fiziksel tespit edici kullanımına ilişkin bilgi düzeyi ortalaması; 9,33±1,15 puan (0-11) olarak bulundu. Bilgi düzeyi ile çalışılan kurum, yaş, cinsiyet arasında anlamlı bir fark saptanmamıştır (p > 0.05). Ters çevrilerek sorulan 8 inci soruya (Her açıdan çok iyi bir tespit edici yoktur) sağlık çalışanlarının %73,8 i katılmadıklarını ifade etmişlerdir, bu da bilgi düzeyinden alınan puanın ortalamasında düşmeye neden olmuştur. 12

14 Fiziksel Tespit Kullanımına İlişkin Tutum Düzeyi Maddeleri N Ort SD Eğer ben hasta olsaydım tespit edici kullanılacağı zaman, bunu kabul etme ya da reddetme hakkım olmasını isterdim Hastaya tespit edici uygulandığında kendimi suçlu hissederim Tespit edici uygulanmış bir hastanın odasına aile üyelerinden biri girdiği zaman kendimi kötü hissederim Hasta tespit edildikten sonra daha kötü/sinirli olduğu zaman kendimi kötü hissederim Tespit edici uygulanan hastanın özgüveninde azalma olur Hastanın tespit edilmesi hemşirelik bakımının süresini azaltır Tespit edicilerle hastanın düşme oranının azaldığını düşünüyorum Aile üyelerinin tespit edici kullanıldığı zaman bunu kabul etmeme hakkı olduğunu düşünüyorum Acillerde personel eksikliği fiziksel kısıtlamanın temel nedenidir Hasta tespit edildikten sonra bilincini kaybettiğinde kendimi kötü hissederim Tespit edicilerin kullanımı için yasal iznin verilmesi çok önemlidir Tespit edicilerin hastanın boğulma oranını artırdığını düşünüyorum Tablo 2. Sağlık Çalışanlarının Fiziksel Tespit Kullanımına İlişkin Tutum Dağılımları FTE uygulaması ile ilgili tutum sorularından alınan puan dağılımı Tablo 2 de özetlenmiştir. Katılımcıların tutum sorularından aldığı puanların ortalaması; bakıldığında; 34,23±5,51 (21-48) idi. Gösterilen tutum ile daha önce konu ile ilgili eğitim alma durumu arasında anlamlılık saptanmamış (p >0.05), tutum-bilgi düzeyi arasında anlamlılık saptanmış (p< 0.001) ve tutum-çalışılan kurum arasında anlamlılık tespit edilmiştir (p< 0.05). Katılımcılar %50 oranında Tablo 2 nin 2. sorusunda yer aldığı şekli ile hastaya tespit edici uygulandığında kendimi kötü hissettiklerini ve %68,3 oranında 6. soruda yer aldığı şekli ile uygulamanın bakım süresini kısalttığını düşünmekte idi. 13

15 Fiziksel Tespit Kullanımına İlişkin Uygulama Düzeyi Maddeleri N Ort SD Hastaya tespit edici uygulanmadan önce hastanın düşmesini önlemeye yönelik farklı alternatifleri denerim Tespit ediciyi sadece hekim direktifi ile uygularım Hastanın tespit edilmesine gereksinimi olmadığını düşündüğüm zaman bu fikrimi hekime bildiririm Tespit edici uygulanan hastanın çağrılarına en kısa sürede cevap veririm Tespit ediciyi her iki saatte bir doğru pozisyonda olup olmadığını belirlemek amacı ile kontrol ederim. Tespit edici uygulanan hastaya banyo verilirken derisini sürtünmeye ya da tahriş açısından kontrol edelim Hastanın niçin tespit edildiğini aile üyelerine anlatalım Niçin tespit edici kullanıldığını hastaya anlatalım Tespit edicinin ne zaman çıkarılacağını hastaya anlatalım Tespit edicinin açılıp açılmadığını belirlemek amacıyla sık sık kontrol ederim Tespit edici uygulandığı zaman, hemşirelik notuna; tespit edicinin türü, kullanma nedeni, uygulama saatini ve gerekli hemşirelik girişimlerini kaydederim. Tespit edici uygulandığı zaman, etkilerini sık sık kontrol eder, değerlendirir ve kaydederim Personel sayısı olması gerekenden daha az olduğunda pek çok hasta tespit edilir. Hastanemizde hastaların hareketlerini kontrol etmek için tespit edicilerin kullanılması dışında başka yollar gösterilmeye personelle birlikte çaba gösterir Tablo 3. Sağlık Çalışanlarının Fiziksel Tespit Kullanımına İlişkin Uygulama Dağılımları Değerlendirme ölçütünün 3. bölümünün sonuçları Tablo 3 te özetlenmiştir. Sonuçlar incelendiğinde FT kullanımına ilişkin uygulamadan aldıkları puan ortalaması 36,7±2,84 (25-41) idi. Çalışmaya katılan sağlık çalışanlarının %89,7 si 10. soruya tespit edicinin açılıp açılmadığını sık sık kontrol ederim diyerek yanlış ifade etmişlerdir. FTE uygulama ile cinsiyet, çalışma şekli, tutum, bilgi düzeyi ve daha önce eğitim alma ile arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmamıştır (p >0.05), ancak uygulama ile çalıştığı yer arasında anlamlı ilişki saptanmıştır (p< 0.001). Tartışma Adana İlinde bulunan dört hastanenin acil servislerinde yaptığımız bu çalışmada, sağlık çalışanlarının FTE ile ilgili bilgi, tutum ve uygulamalarını değerlendirdik ve katılımcıların aldıkları puan ortalamalarının yapılan birçok çalışmaya göre daha iyi olduğunu saptadık. Alınan puan ortalamaları yüksek olmasına rağmen uygulamada aksaklıklar olduğu belirlendi. Katılımcıların Tablo 1 in beşinci sorusuna %96,8 oranında doğru cevap verdikleri ancak aynı sorunun değiştirilerek sorulduğu Tablo 3 ün on ikinci sorusuna %75,4 oranında doğru cevapladıkları saptandı. Bu durum çalışmaya katılan katılımcıların bilgi, tutum ve uygulamada benzer sorulara farklı cevaplar verdiklerinin bir göstergesidir. Uygulama, tutum ve bilgi arasındaki bu değişkenlik FTE kullanımına bağlı olarak komplikasyonların çıkmasına neden olabilmektedir. Oysaki FTE kullanımı hastaya yarar sağlamak, kendine zarar vermesini engellemek amacı ile yapılmaktadır. 9,10,12 Çalışmamızda bilgi düzeyi puan ortalaması 9,33±1,15 tir. Kaya ve ark. 13 nın yaptığı çalışmada bilgi düzeyi 9,75±1,17 çalışmamızda bu oran 9,33±1,15 olup iki çalışma arasında uyum olduğu tespit edildi. Çelik ve ark. 14 nın yaptığı çalışmada bilgi düzeyi 8,00±1,37 olup çalışmamız ile uyumsuzluk göstermiştir. Tespit edici uygulaması gerektiğinde bilgilendirilmiş onam formu alıyor musunuz sorusuna %51.6 sı evet cevabını ver- 14

16 miştir. Orhan ve Yakut 15 un yaptığı çalışmada bu oran %66,7 dır. Çalışmamızda onam alınma durumuna bakıldığında da hastaneler arasında anlamlı bir fark saptanmıştır (p=0,00). Bilgi düzeyi ile onam alma arasında anlamlı bir fark saptanmıştır (p<0,001). Yaş, cinsiyet ve daha önce eğitim almış olma ile ilişkili çıkmamıştır. Çalışmamızda bilgi düzeyini belirlemede (Tablo 1 in) 8. soru önemli olup bu soruya yanlış cevap verme oranı %73,8 dir. Yapılan diğer çalışmalarda; Orhan ve Yakut 15 un %91, Kaya ve ark. 13 nın %77,2 dir. Bu oranların yüksek çıkması ise sağlık çalışanlarının uygun bir fiziksel tespit olmadığı düşüncesinde hem fikir oldukları söylenebilir. Çalışmamızda sağlık çalışanlarının fiziksel tespit uygulanırken gösterdikleri tutuma bakıldığında alınabilecek puan oranı arasındadır. Puanın yüksek olması gösterilen tutumun olumlu olduğunun bir belirtisidir. Çalışmamızda fiziksel tespit uygulamasına ilişkin tutuma bakıldığında ortalama 34,23±5,51 dir. Çelik ve ark. 14 nın yaptığı çalışmada 29,96±4,93, Orhan ve Yakut 15 un yaptığı çalışmada 28 puan üzerinde 17,5±3,6 ve Kaya ve ark. 13 nın yaptığı çalışmada 38,39±3,05 tir. Çalışmalar gösteriyor ki sağlık çalışanlarının fiziksel tespit ile ilgili gösterdikleri tutum olumlu yöndedir. Çalışmamızda fiziksel tespit uygulaması durumunda suçluluk hissetme oranı %50 dir. Orhan ve Yakut 15 un tutum çalışmasında bu oran %76,2 dir. Oranın azalması çalışanların daha fazla empati yaptığını ya da bu uygulamanın rahatsız edici olduğunu düşündüklerinin bir göstergesidir. Bu durum da sağlık çalışanlarının daha dikkatli olmasını gerektirir. Çalışmamızda uygulamaya ilişkin işlem öncesi hastanın düşmesini engellemeye ilişkin önlemler alırım diyen % 57,9 dur. Orhan ve Yakut 15 un çalışmasında ise bu oran %47,6 dır. Değerin yükselmesi olumlu bir gelişme olup fiziksel tespit kullanımını azaltabilir. Çalışmamızda fiziksel tespit ile ilişkin uygulama dağılımlarından aldıkları puan 36,7±2,84 dür. Çelik ve ark. 14 nın yaptığı çalışmada 33,92±4,65 dir. Uygulamadan alınan puanın artması hasta güvenliği açısından önemli bir gelişmedir. Çalışmamızda uygulamaya kim karar verir sorusuna %80,2 doktor karar verir cevabı verilmiştir. Turgay ve ark. 16 nın yaptığı çalışmada %84,7 sinin doktor onamı almaksızın FTE uyguladıklarını belirtmişlerdir. Bu veriler ülkemizde doktor istemi olmadan uygulama yapıldığını göstermektedir. Ancak dünyada kullanımına bakıldığında Kanada da 1981 yılından beri hekim istemi olmadan uygulama yapılmamaktadır. 17 Çalışmamızda sağlık çalışanlarının %48,4 ü FTE uygulama öncesi onam almadıklarını ifade etmişlerdir. Karagözlüoğlu ve Özden 18 in yaptığı çalışmada, çalışmaya katılanların %84,4 ü uygulama öncesi onam almadıklarını, Akansel 19 in yaptığı çalışmada %84,1 i, onam almadıklarını dile getirmişlerdir. Bu oranın çalışmamızda diğer çalışmalara göre düşük olması yapılan işin yasal boyutunu etkilemektedir. Hasta hakları bildirgesine göre onam almadan hastalara girişimde bulunulmaması gerekir. 10 Ülkemizde 2011 yılında, FTE ile ilgili standartlar belirlenmiş olup hasta güvenliği-kalite kapsamına alınmıştır. Buna rağmen bilgi, tutum ve uygulamada belirleyici olan sorulara yanlış cevap verme oranının (%73,8) yüksek olması konunun öneminin tam olarak anlaşılmadığının bir göstergesi olabilir. Fiziksel tespit ile ilgili daha önce eğitim almış olmanın bilgi düzeyini etkilememiş olması, alınan eğitimlerin etkinliğinin gözden geçirilmesi gerektiğini ortaya koymuştur. Ülkemizde de bu standartların uygulanması ve kullanılması konusunda kesin tedbirler alınmalı ve hizmet içi eğitimlerinde artırılması gerekmektedir. Hastanelerde verilen eğitimlerin nöbet öncesi ya da sonrası olması bilgi verimliliğinin az olmasında etkili olduğu göz önüne alınarak eğitim için uygun zaman ve ortamın belirlenmesi gerekmektedir. Yapılan hizmet içi eğitimlere ayrılan zamanın mesai saatinden sayılması kişilerin motivasyonunu arttıracaktır. Sağlık çalışanlarına fiziksel tespit ile ilgili adli olgular hakkında bilgi verilerek fiziksel tespitin önemi iç güdülenmelidir. Kaynaklar 1. Hakverdioğlu G, Demir A, Ulusoy MF. Yoğum bakım hemşirelerinin fiziksel kısıtlamaya ilişkin bilgilerinin değerlendirilmesi. Türkiye Klinikleri J Med Sci 2006; 26: Bilici R, Sercan M, Tufan A.E, Psikiyatrik Hastalarda Saldırganlık ve Saldırgan Hastaya Yaklaşım. Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi Dilbaz N, Şiddet Riskinin Değerlendirilmesi ve Saldırgan Hastaya Yaklaşımlar. Klinik Psikiyatri 1999; 2: DASYON.pdf erişim tarihi Yaakup H, Eng TC, Shah SA. Does Clinical Experience Help Oncology Nursing Staff To Deal With Patient Pain Better Tahn Nurses From Other Displines? Knowledge and Attitudes Survey Amongst Nurses in a Tertiary Care in Malaysia. asian Pac J Cancer Prev.2014; 15: Huang HT, Chuang YH, Chiang KF. Nursesphysical restraint knowledge, attitudes, and practices: the effectiveness of an in-service education program. 2009; 17: Tel H. Tel H. hasta güvenliğinin sağlanmasında fiziksel tespit uygulaması ve hemşirelik yaklaşımı. Yoğun bakım hemşireliği dergisi 2002; 61: Eşer İ, Hakverdioğlu G, Khorshid L. The characteristics of physically restrained patients in intensive care units. International Journal of Human Sciences 2007; 4:2. 9. Aydın E, Tıp Etiğine Giriş.1.Baskı, Şubat Ankara.pegem A Yayınevi. 2001; 3: Dünya Hekimler Birliği, Hasta Hakları Bildirgesi.Santiago, Şili, Ekim

17 11. Glasersfeld E. Construction of knowledge and teaching. Synthese 1989; 80: Sağlık Bakanlığı Performans Yönetimi Kalite Geliştirme Daire Başkanlığı, Hastane Hizmet Kalite Standartları, Ankara: Pozitif Matbaa Ltd. Şti. 2011:s Kaya H, Aştı T, Acaroğlu R. Erol S, Savcı Cemile, Hemşirelik Fiziksel Tespit Edici Kullanımına İlişkin Bilgi Tutum Ve Uygulamaları. 22 Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi 2008; 2: Çelik S, Kanrazlı S, Demircan E, Güven Nur, Durmuş Ö, Duran E.S, Yoğun Bakım Hemşirelerinin Fiziksel Tespit Kullanımına İlişkin Bilgi, Tutum Ve Uygulamaları. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2012; 3: Orhan F.M., Yakut İ.H. Çocuk Yoğun Bakım Hemşirelerinin Fiziksel Tespit Edicilerinin Kullanımına İlişkin Bilgi, Tutum Ve Uygulama Düzeylerinin Belirlenmesi. Türkiye Çocuk Hast Derg 2012; 6: Turgay AS, Sarı D. Gerc RE. Physical Restraint Use In Turkish Intensive Care Units. Clin Nurse Spec 2009; 23: Taylor C, Lillis C, LeMone P. Fundamentals Of Nursing; The Art&Science Of Nursing Care.3rd Ed. Philadelphia:Lippincott; Karagözoğlu Ş, Özden D, Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Fiziksel Kısıtlamaya ilişkin Bilgi Ve Uygulamaları. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi 2013; 1: Akansel N, Physical Restraint Practices Among ICU Nurses In Once University Hospital In Weastern Turkey. Health- Sci J 2007; 4:

18 ; Özgün Araştırma (Orjinal Article) Acil Hasta Sevklerinde Yaşanan Sorunlar: Küçük Bir İl Düzeyinde Yapılan Değerlendirme Experienced Problems in Emergency Patient Referrals: The Evaluation Carried Out in A Small City Level Meryem Kılıç 1*, Mehmet Dokur 2, Nilgün Ulutaşdemir 3 1. Kilis Yedi Aralık Üniversitesi Sağlık Hizmetleri MYO, İlk ve Acil Yardım Programı, Kilis 2. Zirve Üniversitesi Emine-Bahaeddin Nakıboğlu Tıp Fakültesi, Acil Tıp AD, Gaziantep 3. Zirve Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, Gaziantep ÖZET Amaç: Bu çalışma Kilis Devlet Hastanesinin farklı birimlerinden son bir yıl içerisinde il dışındaki çeşitli hastanelere refere edilen acil hastaların demografik özellikleri, tanı dağılımları ve sevk nedenlerini belirlemek amacıyla yapıldı. Gereç ve Yöntem: Retrospektif tipte olan çalışmanın verileri, son bir yıl içerisinde (Şubat 2009 ile Şubat 2010) Kilis Devlet Hastanesi nden il dışına yapılan hasta sevklerini gösteren, hastane kayıt formları incelenerek elde edildi. Verilerin alındığı kurumdan gerekli yazılı izinler alınmıştır. Verilerin analizinde yüzde, ortalama ve t testi kullanıldı. Bulgular: Son bir yıllık süreçte, sevk edilen 597 hastanın %45.1 (269) ini kadın, %54.9 (328) unu erkek, %75 (448) i yetişkin, %13.7 (82) si 2-14 yaş arası çocuk, %11.3 (67) ü 0-2 yaş gurubu infant hastalar oluşturdu. Yaş ortalamasının kadınlarda 38.92±12.45, erkeklerde 46.36±11.18 olduğu tespit edildi. Yapılan sevklerin %49 (294) unun acil servisten olduğu ve tıbbi donanım yetersizliği ile ilgili bölümün, ilgili uzman hekimin olmaması ve hastanın isteği üzerine gibi sebeplerden yapıldığı belirlendi. Yapılan il dışı sevklerin 27 (%4.5) sinde koordinasyon kaynaklı hasta kabulü sorunu yaşandığı ve 3 hastanın da sevk sırasında eksitus olduğu saptandı. Sonuç: Sonuç olarak sevk nedenlerinin düzeltilebilir nedenler olduğu görüşündeyiz. Bu sebeple birinci ve ikinci basamak düzeyinde sağlık hizmeti veren kurumların yapılanması, o bölgedeki sık karşılaşılan ve sevk oranını artıran sağlık sorunlarına göre yapılandırıldığında, acil sevk oranlarında azalma olacağı düşünülmektedir. Anahtar Kelimeler: Safra taşı, ileus, fistül ABSTRACT Aim: This study was carried out to identify the demographic characteristics, diagnostic distributions and reasons for referral of emergency patients who were referred previous year from Kilis State Hospital s different sections to various hospitals out of town. Material and Methods: The data of this retrospective study were obtained by reviewing the Patient Triage Forms indicating the referrals made within last year (between February 2009 and February 2010) from Kilis State Hospital s different sections to various hospitals out of town. Necessary written approvals were obtained from the institute from which data were taken. During analysis of data the percentage, average and t test were used. Results: In the last one-year period, of the 597 patients referred 45.1 % (269) were women, 54.9 % (329) were males, 75 % (448) adults, 13.7 % (82) were children between 2 and 14 years of age and 11.3 % were infants (67) between 0 and 2 years of age. The mean age was ± years in women and ± years in males. It was identified that 49 % (294) of the referrals were made from emergency department and were made due to the reasons such as insufficient medical equipment and absence of relevant section and specialist and upon patient s request. It was discovered that patient admission problems resulting from lack of coordination were experienced in 27 (4.5 %) referrals made out of town and 3 patients died during these referrals. Conclusion: Consequently, we think the reasons for referral are correctable. Therefore, it is thought that there may be a decrease in emergency referral rates when the institutes providing primary and secondary level health services are established according to the health problems that are frequently encountered in that region and increase referral rates. Key words: Gallstone, ileus, fistula *Yazışma adresi/correspondence: Meryem Kılıç, Kilis Yedi Aralık Üniversitesi Sağlık Hizmetleri MYO, Kilis-Türkiye meryemcal@gmail.com Geliş Tarihi/Received: Kabul Tarihi/Accepted:

19 Giriş Sağlık Bakanlığı nın tanımlamasına göre sevk zinciri, acil durumlar dışında hastanın ilk olarak birinci basamağa başvurması; bu basamakta teşhis veya tedavi edilemeyenlerin bir üst basamağa gitmeleri şeklindedir. Hastaneler arası Sevk zinciri, 2007 yılı itibariyle farklı bir sisteme geçmiştir. 1 Bu sisteme göre Sağlık bakanlığı, hastaneler arası yapılan acil hasta sevklerinde zaman kaybının önlenmesi ve sevk işlemlerinde koordinasyonun aksatılmadan yürütülmesi amacıyla başhekimlikler tarafından hastanelerdeki mevcut yatak, boş yatak, yoğun bakım yatağı ve kullanılabilir durumda ki cihazlara ait bilgilerin güncellenerek düzenli ve sürekli olarak 112 Acil Komuta Merkezi Hastane Entegrasyon Bölümüne öncelikle gönderilmesini ve her il merkezinde Acil Komuta Merkezi tarafından sevk durumlarında koordinasyonun sağlanması istendi. Hastaneler arası sevk sebepleri, bazı teknik yetersizlikler, branşında uzman hekimin bulunmaması, boş yatak olamaması şeklinde sıralanabilir. Bu sebeplerden dolayı sevk zinciri bozulmakta ve acil hasta sevkleri bazen bir üst basamağa olurken bazen de başka bir ilde daha donanımlı olan aynı basamaktaki bir hastaneye yapılabilmektedir. 2 Küçük il ve ilçelerdeki hastanelerden yakın illerdeki büyük hastanelere yapılan acil hasta sevkleri, sağlık sisteminin işlerliğini yansıtan önemli bir konudur. Hasta sevklerinin en aza indirilmesi, sağlık sisteminin başarısını ölçmede bir kriter olarak değerlendirilebilir. Mevcut hastane imkanları yetersizliği sebebiyle, Acil Servis(AS) ve hastanelerin diğer servislerinden hastanın tedavisinin daha donanımlı bir sağlık kuruluşunda sürdürülmesi, mevzuat veya bu kuruluşun tıbbi-teknik imkanları açısından zorunlu ise sevk işlemi gerçekleştirilir. 3 Hasta sevkinde temel amaç hastanın bulunduğu koşullardan daha iyi koşula kavuşturulması ve sevkin medikal yararları ve olabilecek riskleri gözden geçirilerek bu sevkten dolayı hastaya zarar görmemesidir. Daha önemlisi de yapılan hasta sevklerini en aza indirmek için 2. basamak tedavi hizmetlerinin güçlendirilmesidir. 3-5 bilgiler yer almaktadır. Verilerin analizi SPSS 13.0 paket programından yararlanılarak kategorik ölçümler sayı ve yüzde olarak, sayısal ölçümlerse ortalama ve standart sapma (gerekli yerlerde minimum- maksimum) olarak özetlendi. Bağımsız gruplarda Student t testi kullanıldı. Bulgular Bu çalışmaya elde edilen veriler doğrultusunda 597 hasta dahil ettik. Genel yaş ortalaması 43.21±25.15 (kadınlarda 38.92, erkeklerde 46.36) idi. Hastaların, %45.1 (269) ini kadın, %54.9 (328) u erkek, %75 (448) i yetişkin, %13.7 (82) si 2-14 yaş arası çocuk, %11.3 (67) ü 0-2 yaş gurubu (infant) olduğunu saptadık. Hastaların 305 (%51) nin, Sosyal Güvenlik Kurumuna bağlı, 245 (%41) nin Yeşil Kartlı ve 47 (%8) sinin ise sosyal güvencesinin olmadığını belirledik (Grafik 1). Hastaların sevki %37(219) si Gaziantep Üniversite Hastanesi ne olup, %29 (172) u Devlet Hastanelerine, %15(90) i özel hastanelere, %13 (81) ü Çocuk Hastanesine, %5 (30) i Kadın Doğum Hastanesine, %1(5) i Gaziantep ili dışındaki diğer yakın illere yapılmıştır (Grafik 2). Sevklerin yapıldığı servisler incelendiğinde, en yüksek orandaki sevkin (%49.24)(294) acil servisten yapıldığını tespit ettik (Grafik 3). Grafik 1: Sevk edilen hastaların sosyal güvencelerine göre dağılımları Gereç ve Yöntem Bu çalışmada, Kilis Devlet Hastanesi nden bir yıllık süre içerisinde, 112 ambulansı ile İl dışına acil sevkleri yapılan 597 hasta incelendi. Kilis Devlet Hastanesi bulunduğu il içerinde tek hastane olma özelliği taşımaktadır. Bu nedenle İl içerisinde hastaneler arası sevk söz konusu değildir. Retrospektif olarak planlanan bu çalışmada Şubat 2009 ile Şubat 2010 tarihlerinde sevk edilen hastaların (597) sevk kayıt formları incelendi. Bu formların incelenmesi hususunda hastane yönetiminden gerekli yazılı izinler alındı. Sevk kayıt formunda hastaların yaşları, cinsiyetleri, sosyal güvenceleri, sevk eden servis, sevk sebebi, hastanın tanısı, sevk edilen hastane ve sevk sonuçları ile ilgili Grafik 2: Hastaların sevk edildikleri il dışı hastaneler Grafik 3: Sevk edilen hastaların servislerine göre dağılımları 18

20 Zirve Tıp Dergisi 2016; 1:1 Cinsiyet Toplam Tanılar Kadın(n)(%) Erkek(n)(%) (n) (%) Medikal Aciller 156(%26) 210(%35) 366 %61 Kardiyak 45(%7.5) 129(%21.5) 174 %29 Neonatal 23(%3.83) 6(%1) 29 %4.83 Kadın Doğum 12(%2) 0 12 %2.8 Diğer 76(%14.67) 75(%12.5) 151 %25.17 Cerrahi Aciller 113(%19) 119(%20) 231 %39 Travmatik 23(%3.87) 74(%12.39) 97 %16.41 Non-travmatik 90(%15.13) 45(%7.61) 134 %22.59 P değeri 0,000 0,000 Tablo 1: Sevk edilen hastaların tanılarına göre dağılımları Tablo Tablo 1. sevk 1. edilen sevk edilen hastaların hastaların tanı dağılımları tanı dağılımları hakkında hakkında bilgi vermektedir; bilgi vermektedir; buna göre buna hastaların göre hastaların %61(366) i %61(366) i medikal, medikal, %35(210) u %35(210) u cerrahi cerrahi acillerden acillerden oluşmaktadır. oluşmaktadır. Medikal acillerin %28.6(174) acillerin %28.6(174) sı kardiyak sı hastalıklar, kardiyak %4.9 hastalıklar, (29) u%4.9 neona- (29) u Medikal tal nedenler, neonatal %2.8 nedenler, (12) si %2.8 kadın (12) doğum si ile kadın ilgili doğum hastalıklar, ile ilgili %25.17 hastalıklar, (151) si %25.17 diğer dahili (151) nedenler si diğer olduğu dahili tespit nedenler edildi. olduğu Cerrahi tespit acillerin edildi. %16.41 Cerrahi (97) acillerin nin travmatik %16.41 (97) %22.59 nin (134) travmatik nun non-travmatik %22.59 (134) vakalar nun non-travmatik olduğu, kardiyak vakalar sorunlu olduğu, hastaların %21.5 sorunlu (129) hastaların nin erkek, %21.5 %7.5 (129) (45) nin erkek, de kadın %7.5 hastalar (45) nin kardiyak olduğunu de kadın belirledik(tablo hastalar olduğunu 1). belirledik(tablo 1). Sevklerin Sevklerin %71.50 %71.50 si tıbbi si donanım tıbbi donanım yetersizliği yetersizliği ve ilgili ve ilgili bölümün, bölümün, %16.10 %16.10 u ilgili u uzman ilgili uzman hekimin hekimin ve %8.40 ı ve %8.40 ı ilgili ilgili branş branş hekiminin hekiminin o sırada o sırada orda olmaması, orda olmaması, %4 ü %4 de ü hastanın de hastanın isteği üzerine isteği üzerine yapıldığı yapıldığı tespit tespit edildi. edildi. Sevklerin Sevklerin %17 %17 (102) (102) si si tıbbi cihaz tıbbi cihaz eksikliği, eksikliği, %41.7 %41.7 (249) (249) si de si ileri de ileri tetkik tetkik ve tedavi için için yapıldığı yapıldığı belirlendi belirlendi (Tablo (Tablo 2). Yapılan 2). Yapılan sevklerin, sevklerin, ve tedavi (%95) (%95) si sorunsuz si sorunsuz bir şekilde bir şekilde teslim teslim edilmiş edilmiş olup, olup, 27 (%4.5) 27 (%4.5) hastanın hastanın sevkinde sevkinde koordinasyon koordinasyon eksikliğinden eksikliğinden kaynaklanan kaynaklanan sorunlar sorunlar yaşandığı, yaşandığı, 3 (%0.5) 3 hastanın (%0.5) hastanın ise sevk sırasında ise sevk eksitus olduğunu sırasında eksitus olduğunu saptadık (Tablo2). saptadık (Tablo2). Tartışma Tartışma Hasta sevkinde önemli noktalardan birisi sevk kurallarına Hasta sevkinde önemli noktalardan birisi sevk kurallarına uyumdur. Yapılan birçok çalışmada hastaneler arası uyumdur. Yapılan birçok çalışmada hastaneler arası nakillerde, çoğu ambulansta hekim veya hemşire bulunmadığı ve sevklerin nakillerde, çoğu ambulansta hekim veya hemşire bulunmadığı ve sevklerin kurallara uygun yapılmadığı bildi- kurallara uygun yapılmadığı bildirilmiştir. 6,7 Hastaneler arası sevk zincirinin sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesi rilmiştir. için, 6,7 gelişmiş Hastaneler ülkelerin arası acil sevk tıpla zincirinin ilgili dernekleri sağlıklı tarafından bir şekilde kapsamlı yürütülebilmesi hasta sevk protokolleri için, gelişmiş geliştirilmiştir.3,4 ülkelerin acil Hastaneler tıpla ilgili dernekleri arası sevk tarafından zincirinin sağlıklı kapsamlı bir hasta şekilde sevk yürütülmesi, protokolleri geliştirilmiştir.3,4 zamanda sağlık sisteminin Hastaneler işlerliğinin arası bir sevk göstergesidir. zincirinin 5,8,9 aynı sağlıklı Ülkemizde bir şekilde hastaneler yürütülmesi, arası uygun aynı hasta zamanda transferi sağlık protokolleri sisteminin 2000 işlerliğinin Yılı ndan bir sonra göstergesidir. netleşmeye 5,8,9 başlamıştır. Bu durumun Ülkemizde nedeni, sağlık hastaneler hizmetlerinin arası uygun büyük hasta bir kısmının transferi farklı protokolleri kurumlar 2000 tarafından Yılı ndan sunuluyor sonra netleşmeye olmasından başlamıştır. Bu düşünülmektedir. durumun nedeni, Son sağlık 10 hizmetlerinin yılda sağlık büyük hizmetlerinin bir kaynaklandığı kısmının sunumunda farklı kurumlar Sağlık Bakanlığı nın tarafından sunuluyor ağırlık kazanmasıyla, olmasından kaynaklandığı düşünülmektedir. Son 10 yılda sağlık acil 20 hizmetlerinin sağlık hizmetleriyle sunumunda ilgili Sağlık standartları Bakanlığı nın belirleyen yönetmelik, ağırlık kazanmasıyla, genelge ve tebliğleri acil sağlık yeniden hizmetleriyle geliştirilmiştir. ilgili Sağlık standartları Bakanlığı belirleyen tarafından yönetmelik, 2009 Yılı nda genelge uygulamaya ve tebliğleri konulan yeniden Yataklı geliştirilmiştir. Sağlık Tesislerinde Sağlık Bakanlığı Acil Servis tarafından Hizmetlerinin 2009 Yılı nda Uygulama uygulamaya Usul ve Esasları konulan Hakkında Yataklı Tebliği Sağlık bu Tesislerinde alandaki önemli Acil bir Servis adımdır. Hizmetlerinin Acil hasta Uygulama sevkleri ile ilgili Usul olarak ve Esasları yapılan Hakkında düzenlemelere Tebliği bu alandaki rağmen önemli halen sevk bir adımdır. zincirinde Acil aksaklıklar hasta tüm bu sevkleri yaşanmaktadır. ile ilgili 2,10 olarak yapılan tüm bu düzenlemelere rağmen Çalışmamızda halen sevk zincirinde hastaların aksaklıklar yaş yaşanmaktadır. 2,10 değerlendirildiğinde toplam 597 hastanın yaş ortalamasının ortalamaları Çalışmamızda 43.21±25.15 olduğu hastaların tespit edildi. yaş Yenice ortalamaları ve ark. hava ambulansı değerlendirildiğinde ile sevk ettikleri toplam hastaların 597 hastanın yaş ortalamalarının yaş ortalamasının daha yüksek 43.21±25.15 olduğu görülmektedir.11 olduğu tespit Literatürde edildi. Yenice bizim sonucumuza ve ark. hava göre ambulansı düşük seyreden ile sevk yaş ettikleri ortalamaları hastaların da bulunmaktadır. yaş ortalamalarının daha yüksek Hastaların olduğu sosyal görülmektedir.11 güvence durumları Literatürde sağlık sisteminden bizim sonucumuza faydalanmaları göre düşük açısından seyreden önemlidir. yaş ortalamaları Yaylacı da ve bu-arklunmaktadır. ambulansla acil servise başvuran hastaları değerlendirdikleri Hastaların çalışmalarında sosyal hastaların güvence en durumları yüksek sağlık oranda sisteminden özel sağlık sigortasına faydalanmaları sahip açısından olduklarını önemlidir. saptamışlardır Yaylacı 16 ve. ark. Bizim ambulansla çalışmamızda acil servise ise sevki başvuran yapılan hastaları hasta grubunun değerlendirdikleri sosyal güvencelerinde çalışmalarında Yeşilkart lı hastaların hastaların en yüksek hissedilir oranda bir özel ağırlığa sahip olmaları, bölgemizin sosyodemografik düzeyine sağlık sigortasına sahip olduklarını saptamışlardır 16. işaret etmesi bakımından önemlidir (Grafik 1). Ayrıca Bizim çalışmamızda ise sevki yapılan hasta grubunun hastanemizden sevk edilen hastaların kardiyolojik sorunlarının sosyal güvencelerinde Yeşilkart lı hastaların hissedilir ağırlıklı olduğu ve kardiyak problemi olan erkeklerin sayısının bir ağırlığa sahip olmaları, bölgemizin sosyodemografik kardiyak problemi olan bayanlara oranla daha yüksek ve düzeyine işaret etmesi bakımından önemlidir (Grafik 1). sonucun da istatistiksel olarak anlamlı olduğu tespit edilmiştir Ayrıca hastanemizden sevk edilen hastaların kardiyolojik sorunlarının (p<0,05) (Tablo 1). Bu sonuç, Sağlık Bakanlığı nın 2004 Yılı verileri ve Onat ağırlıklı ve ark. olduğu yaptığı ve TEKHARF kardiyak çalışmasındaki problemi olan kardiyovasküler erkeklerin sayısının hastalıklar kardiyak için riskli problemi bölgelerin olan bayanlara analizi ile uyumludur. oranla daha yüksek Kardiyovasküler ve sonucun hastalığa da istatistiksel sahip olarak hastaların anlamlı sevkinin olduğu birinci tespit sırada edilmiştir yer aldığını (p<0,05) gösteren (Tablo başka 1). çalışmalar Bu sonuç, olduğu Sağlık gibibakanlığı nın 15,18-20 aksi sonuçların 2004 elde Yılı edildiği verileri çalışmalarda ve Onat ve ark. bulunmaktadır. yaptığı TEKHARF 11,14,15,21 çalışmasındaki kardiyovasküler hastalıklar Gelişmekte için riskli olan ülkelerin bölgelerin küçük analizi il ile ve uyumludur sevk Kardiyovasküler koordinasyon sisteminin hastalığa güçlendirilmesi, sahip hastaların birincil sevki- ve ilçelerindeki nin birinci ikincil düzeyde sırada yer hastane aldığını hizmetlerinin gösteren başka güçlendirilmesi çalışmalar ile olduğu sağlanabilir. gibi 15,18-20 Sağlık aksi sonuçların Bakanlığı elde tarafından edildiği hastaneler çalışmalarda bulunmaktadır. 11,14,15,21 arası 19