THE SCIENTIFIC AND TECH NO LOG ICAL RESEARCHCOUNCILOF TURKE Y

Transkript

1 TÜBITAK TÜRKiYE B İ Lİ M S E L VE TEKNOLOJiKA RAŞ TI RMA KURUM U THE SCIENTIFIC AND TECH NO LOG ICAL RESEARCHCOUNCILOF TURKE Y EGE DENizi TicARi TROL AV SAHALARı DEMERSAL BAlıKLARıN YOGUNLUK DAGILlMI VE HEDEF DIŞI AV MIKTARıNıN TESPITI PROJE NO : 109Y274 Prof.Dr.l-i.Tuncay KINACIG IL Prof.D r.hasan Hüseyin ATAR Doç.Dr.Gülnu r METIN Ooç.D r.ak ın Türket ı L KYAZ ÇEVRE, ATMOSFER,YER VE DENiz BiliMLERi ARAŞTIRMADESTEK GRUBU ENVIRONMENT, ATMDSPHERE, EARTH and MARINE SCIENCES GROUP

2 EGE DENİZİ TİCARİ TROL AV SAHALARI DEMERSAL BALIKLARININ YOĞUNLUK DAĞILIMI VE HEDEF DIŞI AV MİKTARININ TESPİTİ Proje No: 109Y274 Prof.Dr. Hasan Tuncay KINACIGİL Prof.Dr. Hasan Hüseyin ATAR Doç.Dr. Akın Türker İLKYAZ Doç.Dr. Gülnur METİN MAYIS 2013 ANKARA

3 ÖNSÖZ Dünya üzerinde projesi sonsuz canlı doğal kaynaklardan olan sucul canlıların balıkçılık açısından sürdürülebilir avcılığı veya üretimi, ekonominin değişmez kuralı olan ölçülmeyen kaynak değerlendirilemez veya sağlıklı yönetilemez cümlesiyle özdeştir. Balıkçılığın sürdürülebilir bir şekilde yapılması için de balıkçılığın bilimsel standartlarda yönetilmesi gerekliliği yadsınamaz bir gerçektir.bunun içinde öncelikli olarak yapılması gereken mevcut balık stokların boyutlarının, balıkçılık tekniklerinin ve balıkçılığa ait diğer bilgilerin kullanılması ile tespit edilmesidir. Bu bilgiler ışığında Ege Denizi nde dip trol balıkçılığının daha verimli bir şekilde yapılması ve sürdürülebilmesi amacıyla demersal balık yoğunluklarının ve bu avcılıkta meydana gelen hedef dışı av miktarlarının tespit edilmesi oldukça önemlidir. Balıkçılık yönetimi için gerekli olan stok hesaplamalarına ıskartanın dahil edilmemesi yada doğru hesaplanmaması, sürdürülebilir balıkçılığa, ekolojik ve ekonomik açıdan zararlar verebilmektedir.stok hesaplamalarında genellikle göz ardı edilen hedef dışı türlerin bu çalışmaya dahil edilmesi ile gerçekte mevcut olan durum daha açık bir şekilde ortaya konulmaya çalışılmıştır. Yapılan bu proje ile, Ege Denizi Kuzey Orta ve Güney olarak bölgelendirilmiştir Demersal balık stoklarının tespiti için yörede çalışan ticari trol av tekneleri ile çalışılmış olup, balıkçının av yaptığı yasal alanlar esas alınmıştır.böylece direk olarak avcılık sahalarındaki balıkların sok boyutları belirlenmeye çalışılmıştır. Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu nun, destekleri ile gerçekleştirilen, 109Y274 nolu bu projeye ile, bu konuda daha sonra yapılacak çalışmalara ve yasal düzenlemelere yararlı olması dileği ile, TÜBİTAK ve ÇAYDAG Grubu Başkanlığı na içten teşekkürlerimi sunmayı bir borç bilirim. Diğer taraftan proje kapsamında yapılan çalışmalarda, bize her türlü desteği gösteren Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Dekanlığı na, T.C.Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı,Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü ne, İçişleri Bakanlığı Sahil Güvenlik Komutanlığı na,çalışmalarımız sırasında desteğini gördüğümüz trol teknesi çalışanlarına ve projemizin başından itbaren bizleri yalnız bırakmayan ve her konuda bize destek veren Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi emekli Öğretim Görevlisi Sayın Ömer Faruk KARA ya en kalbi duygular ile teşekkürlerimi sunarım. Prof. Dr. H. Tuncay KINACIGİL Mayıs 2013 ii

4 ÖZET Ege Denizi nde yürütülen bu çalışmada ticari trol av sahalarındaki demersal balıkların yoğunluk dağılımları ve trol balıkçılığındaki hedef dışı av özelliklerinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Araştırma 9 adet ticari trol teknesi ile gerçekleştirilmiş olup 1200 gözlük kesimli dip trol ağı ile yürütülmüştür. Örnekleme dönemi 2 yıl sürmüş ve trol çekimleri mevsimsel olarak gerçekleştirilmiştir. Proje sonucunda toplamda 313 trol çekimi gerçekleştirilmiş ve bu çekimler sonucunda toplamda 9,8 mil 2 ( m 2 ) alan taranmış ve 923,2 saat (55391 dakika) trol çekim süresi elde edilmiştir (Kuzey Ege (Çanakkale); 7676 dk, Orta Ege (Foça-Karaburun-Sığacık); dk, Güney Ege (Güllük); dk). Elde edilen bu sürenin %38,2 si güney Ege (Güllük), %47,9 u orta Ege (Foça-Karaburun-Sığacık) ve %13,9 luk kısmı kuzey Ege (Çanakkale) örneklemelerinden oluşmaktadır. Yapılan trol çekimlerinin 122 adedi Güllük te, 77 adedi Foça da, 50 adedi Çanakkale de, 37 adedi Karaburun da ve 27 adedi Sığacık ta gerçekleştirilmiştir. Yapılan trol çekimleri kümülatif olarak değerlendirildiğinde toplamda yaklaşık 23,5 ton (23559,9 kg) av elde edilmiş ve bunun %71,4 ünün (16840,3 kg) ticari olarak değerlendirildiği kalan %28,6 lık kısmın ise ıskarta edildiği başka bir ifade ile hedef dışı av (HDA) olarak nitelendirildiği bulunmuştur. Ticari avın %23,1 i Karaburun, %23 ünün Güllük, %19 unun Foça, %18,4 ünün Çanakkale ve %16,5 inin Sığacık bölgesinden sağlandığı bulunmuştur. Bununla beraber elde edilen hedef dışı avın %42,7 si Güllük ten, %20,3 ü Foça dan, %13,8 i Karaburun dan, %12,2 si Sığacık tan ve %11 i Çanakkale den elde edilmiştir. Çalışmada 70 türün ticari olarak değerlendirildiği buna karşın 193 türün de hedef dışı av kompozisyonuna dahil edildiği tespit edilmiştir. iii

5 ABSTRACT In this study it was aimed to determine the distribution of demersal fish abundance and by-catch characteristics of trawl fishery in Aegean Sea. Research was conducted by 9 trawlers and 1200 meshes trawl net. Furthermore sampling period was completed in 2 years with seasonal sea trials. At the result of the study 313 trawl hauls, corresponding to hours (55391 minutes) (North Aegean, Çanakkale; 7676 minutes, middle Aegaen, Foça-Karburun-Sığacık; minures, Sout Aegean, Güllük; minutes) were performed and totally 9.8 mile 2 ( m 2 ) area was dredged. Regarding the trawling time, it was found that 38.2% of total time was composed by South Aegean samplings, 47.9% Middle Aegaen and 13.9% North Aegean. While 122 of the trawl hauls were performed in Güllük, 77, 50, 37 and 27 were realised in Foça, Çanakkale, Karaburun and Sığacık respectively. Nevertheless 23.5 tonnes of total catch was captured and 71.4% of this amount was marketed. Meanwhile it was determined that 28.6% of the catch was discarded. 23.1% of the commercial catch was obtained from Karaburun, 23% from Güllük, 19% from Foça, 18.4% from Çanakkale, and 16.5% from Sığacık. Furthermore majority of the discarded catch was captured from Güllük with 42.7%, 20.3% from Foça, 13.8 from Karaburun, 12.2% from Sığacık and finally 11% from Çanakkale. At the end of the study, it was found that 70 species were marketed while 193 species were discarded. iv

6 İÇİNDEKİLER Sayfa ÖNSÖZ... ii ÖZET... iii ABSTRACT... iv İÇİNDEKİLER... v ŞEKİLLER DİZİNİ... vii ÇİZELGELER DİZİNİ... xvi 1. GİRİŞ GENEL BİLGİLER Demersal Balıkların Yoğunluk Dağılımları Dip Trol Balıkçılığında Hedef Dışı Avcılık GEREÇ VE YÖNTEM Çalışma Bölgeleri Örneklerin Toplanması Verilerin Değerlendirilmesi Mevsimsel ve Bölgesel Operasyonlar Demersal Balıkların Yoğunluk Dağılımının Hesaplanması Biomas Dağılım Haritalarının çizim yöntemi: Hedef Dışı Av Miktarının Hesaplanması Birim çabadaki av miktarının hesaplanması (CPUE) İstatistiksel Analizler v

7 4. BULGULAR İlkbahar Yaz Sonbahar Kış İlkbahar Yaz Sonbahar Kış İlkbahar TARTIŞMA VE SONUÇ REFARANSLAR vi

8 ŞEKİLLER DİZİNİ Sayfa Şekil 1. Çalışma Bölgesi Şekil 2. Çalışmada kullanılan trol ağının teknik planı Şekil İlkbahar mevsiminde çalışma bölgelerindeki CPUE varyans analizi Şekil İlkbahar mevsiminde çalışma bölgelerindeki saatlik hedef dışı ava (HDA) ait varyans analizi Şekil ilkbahar mevsiminde Güllük Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil ilkbahar mevsiminde Sığacık Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil ilkbahar mevsiminde Karaburun Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil ilkbahar mevsiminde Eski Foça Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil ilkbahar mevsiminde Yeni Foça Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil ilkbahar mevsiminde Parapenaeus longirostris e ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği Şekil ilkbahar mevsiminde Merluccius merluccius a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği Şekil ilkbahar mevsiminde Trachurus mediterraneus a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği Şekil ilkbahar mevsiminde Mullus barbatus a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği vii

9 Şekil 14. İlkbahar 2010 mevsimindeki hedef dışı türlere ait Bray-Curtis benzelik dendogramı Şekil 15. Güllük bölgesi 2010 İlkbahar mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 16. Güllük bölgesi 2010 İlkbahar mevsimi stok dağılım haritası Şekil 17. Karaburun-Foça bölgesi 2010 İlkbahar mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 18. Karaburun-Foça bölgesi 2010 İlkbahar mevsimi stok dağılım haritası Şekil 19. Sığacık bölgesi 2010 İlkbahar mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 20. Sığacık Körfezi bölgesi İlkbahar mevsimi stok dağılım haritası Şekil Yaz mevsiminde çalışma bölgelerindeki saatlik ticari ava ait varyans analizi Şekil Yaz mevsiminde çalışma bölgelerindeki saatlik hedef dışı ava ait varyans analizi Şekil yaz mevsiminde Güllük Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil yaz mevsiminde Sığacık Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil yaz mevsiminde Karaburun Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil yaz mevsiminde Yeni Foça Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil yaz mevsiminde Eski Foça Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil yaz mevsiminde Çanakkale Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil yaz mevsiminde Trachurus mediterraneus a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği Şekil yaz mevsiminde Lophius piscatorius a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği viii

10 Şekil yaz mevsiminde Pagellus erythtrinus a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği Şekil 32. Yaz 2010 mevsimindeki hedef dışı türlere ait Bray-Curtis benzelik dendogramı Şekil 33. Güllük bölgesi 2010 Yaz mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 34. Güllük bölgesi 2010 Yaz mevsimi stok dağılım haritası Şekil 35. Sığacık bölgesi 2010 Yaz mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 36. Sığacık bölgesi 2010 Yaz mevsimi stok dağılım haritası Şekil 37. Eski-Yeni Foça-Karaburun 2010 Yaz mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 38. Eski-Yeni Foça-Karaburun 2010 Yaz mevsimi stok dağılım haritası Şekil 39. Çanakkale (Babakale) 2010 Yaz mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 40. Çanakkale (Babakale) 2010 Yaz mevsimi stok dağılım haritası Şekil 41. Çanakkale (Kabatepe) 2010 Yaz mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 42. Çanakkale (Kabatepe) 2010 Yaz mevsimi stok dağılım haritası Şekil Sonbahar mevsiminde çalışma bölgelerindeki saatlik ticari ava ait varyans analizi Şekil Sonbahar mevsiminde çalışma bölgelerindeki saatlik hedef dışı ava ait varyans analizi Şekil sonbahar mevsiminde Güllük Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil sonbahar mevsiminde Sığacık Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil sonbahar mevsiminde Karaburun Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil sonbahar mevsiminde Foça Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil sonbahar mevsiminde Çanakkale Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı ix

11 Şekil sonbahar mevsiminde Parapenaeus longirostris e ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği Şekil sonbahar mevsiminde Mullus barbatus a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği Şekil sonbahar mevsiminde Merluccius merluccius a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği Şekil sonbahar mevsiminde Trachurus mediterraneus a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği Şekil 54. Sonbahar 2010 mevsimindeki hedef dışı türlere ait Bray-Curtis benzelik dendogramı Şekil 55. Güllük bölgesi 2010 Sonbahar mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 56. Güllük bölgesi 2010 Sonbahar mevsimi stok dağılım haritası Şekil 57. Sığacık bölgesi 2010 Sonbahar mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 58. Sığacık bölgesi 2010 Sonbahar mevsimi stok dağılım haritası Şekil 59. Foça-Karaburun bölgesi 2010 Sonbahar mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 60. Foça-Karaburun bölgesi 2010 Sonbahar mevsimi stok dağılım haritası Şekil 61. Çanakkale bölgesi 2010 Sonbahar mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 62. Çanakkale bölgesi 2010 Sonbahar mevsimi stok dağılım haritası Şekil Kış mevsiminde çalışma bölgelerindeki saatlik ticari ava ait varyans analizi Şekil Kış mevsiminde çalışma bölgelerindeki saatlik hedef dışı ava ait varyans analizi Şekil kış mevsiminde Güllük Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil kış mevsiminde Sığacık Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil kış mevsiminde Foça Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı x

12 Şekil kış mevsiminde Çanakkale Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil kış mevsiminde P.longirostris e ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği Şekil kış mevsiminde M.merluccius a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği Şekil kış mevsiminde M. barbatus a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği Şekil 72. Kış mevsimindeki hedef dışı türlere ait Bray-Curtis benzelik dendogramı Şekil 73. Güllük bölgesi Kış mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 74. Güllük bölgesi Kış mevsimi stok dağılım haritası Şekil 75. Sığacık bölgesi Kış mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 76. Sığacık bölgesi Kış mevsimi stok dağılım haritası Şekil 77. Foça bölgesi Kış mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 78. Foça bölgesi kış mevsimi stok dağılım haritası Şekil 79. Çanakkale (Saroz) bölgesi Kış mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 80. Çanakkale bölgesi Kış mevsimi stok dağılım haritası Şekil ilkbahar mevsiminde çalışma bölgelerindeki saatlik ticari ava ait varyans analizi Şekil ilkbahar mevsiminde çalışma bölgelerindeki saatlik hedef dışı ava ait varyans analizi Şekil ilkbahar mevsiminde Güllük Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil ilkbahar mevsiminde Sığacık Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil ilkbahar mevsiminde Foça Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı xi

13 Şekil ilkbahar mevsiminde Çanakkale Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil ilkbahar mevsiminde M. barbatus a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği Şekil ilkbahar mevsiminde T.mediterraneus a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği Şekil ilkbahar mevsiminde Boops boops a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği Şekil 90. İlkbahar 2011 mevsimindeki hedef dışı türlere ait Bray-Curtis benzelik dendogramı Şekil 91. Güllük bölgesi 2011 ilkbahar mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 92. Güllük bölgesi2011 ilkbahar mevsimi stok dağılım haritası Şekil 93. Sığacık bölgesi 2011 ilkbahar mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 94. Sığacık bölgesi 2011 ilkbahar mevsimi stok dağılım haritası Şekil 95. Foça bölgesi 2011 ilkbahar mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 96. Foça bölgesi2011 ilkbahar mevsimi stok dağılım haritası Şekil 97. Çanakkale bölgesi 2011 ilkbahar mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 98. Çanakkale bölgesi 2011 ilkbahar mevsimi stok dağılım haritası Şekil yaz mevsiminde çalışma bölgelerindeki saatlik ticari ava ait varyans analizi Şekil yaz mevsiminde çalışma bölgelerindeki saatlik hedef dışı ava ait varyans analizi Şekil yaz mevsiminde Güllük Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil yaz mevsiminde Karaburun Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil yaz mevsiminde Foça Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı xii

14 Şekil yaz mevsiminde Çanakkale Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil yaz mevsiminde P. Longirostris e ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği Şekil yaz mevsiminde M.merluccius a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği Şekil yaz mevsiminde M.barbatus a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği Şekil 108. Yaz 2011 mevsimindeki hedef dışı türlere ait Bray-Curtis benzelik dendogramı Şekil 109. Güllük bölgesi 2011 Yaz mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 110. Güllük bölgesi 2011 yaz mevsimi stok dağılım haritası Şekil 111. Foça-Karaburun bölgesi 2011 Yaz mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 112. Foça-Karaburun bölgesi 2011 yaz mevsimi stok dağılım haritası Şekil 113. Çanakkale bölgesi 2011 Yaz mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 114. Çanakkale (Saroz) bölgesi 2011 yaz mevsimi stok dağılım haritası Şekil sonbahar mevsiminde çalışma bölgelerindeki saatlik ticari ava ait varyans analizi Şekil sonbahar mevsiminde çalışma bölgelerindeki saatlik hedef dışı ava ait varyans analizi Şekil sonbahar mevsiminde Güllük Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil sonbahar mevsiminde Sığacık Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil sonbahar mevsiminde Foça Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil sonbahar mevsiminde Çanakkale Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı xiii

15 Şekil sonbahar mevsiminde M. merluccius a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği Şekil sonbahar mevsiminde P. longirostris e ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği Şekil sonbahar mevsiminde M. barbatus a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği Şekil 124. Sonbahar 2011 mevsimindeki hedef dışı türlere ait Bray-Curtis benzelik dendogramı Şekil 125. Güllük bölgesi 2011 Sonbahar mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 126. Güllük bölgesi 2011 sonbahar mevsimi stok dağılım haritası Şekil 127. Sığacık bölgesi 2011 Sonbahar mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 128. Sığacık bölgesi 2011 sonbahar mevsimi stok dağılım haritası Şekil 129. Foça bölgesi 2011 Sonbahar mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 130. Foça bölgesi 2011 sonbahar mevsimi stok dağılım haritası Şekil 131. Çanakkale (Saroz) bölgesi 2011 Sonbahar mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 132. Çanakkale bölgesi 2011 sonbahar mevsimi stok dağılım haritası Şekil kış mevsiminde çalışma bölgelerindeki saatlik ticari ava ait varyans analizi Şekil kış mevsiminde çalışma bölgelerindeki saatlik hedef dışı ava ait varyans analizi Şekil kış mevsiminde Güllük Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil kış mevsiminde Karaburun Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil kış mevsiminde Foça Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil kış mevsiminde Çanakkale Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı xiv

16 Şekil kış mevsiminde M.merluccius a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği Şekil kış mevsiminde M.barbatus a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği Şekil kış mevsiminde B. Boops a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği Şekil 142. Kış mevsimindeki hedef dışı türlere ait Bray-Curtis benzelik dendogramı Şekil 143. Güllük bölgesi kış mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 144. Güllük bölgesi kış mevsimi stok dağılım haritası Şekil 145. Foça-Karaburun bölgesi kış mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 146. Foça-Karaburun bölgesi kış mevsimi stok dağılım haritası Şekil 147. Çanakkale bölgesi kış mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 148. Çanakkale bölgesi kış mevsimi stok dağılım haritası Şekil ilkbahar mevsiminde Çanakkale Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil 150. Çanakkale bölgesi 2012 ilkbahar mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 151. Çanakkale bölgesi 2012 ilkbahar mevsimi stok dağılım haritası xv

17 TABLOLAR DİZİNİ Sayfa Tablo 1. Proje kullanılan ticari trol teknelerine ait teknik bilgiler Tablo 2. Proje boyunca Çanakkale de gerçekleştirilen trol çekimleri Tablo 3. Proje boyunca Foça da gerçekleştirilen roll çekimleri Tablo 4. Proje boyunca Karaburun da gerçekleştirilen trol çekimleri Tablo 5. Proje boyunca Sığacık ta gerçekleştirilen trol çekimleri Tablo 6. Proje boyunca Güllük te gerçekleştirilen trol çekimleri Tablo İlkbahar mevsiminde bölgelere göre ticari ve hedef dışı ava ilişkin bulgular Tablo 8. İlkbahar mevsiminde ticari olarak değerlendirilen türler Tablo İlkbahar mevsiminde hedef dışı olarak değerlendirilen türlerin adet, ağırlık olarak dağılımları Tablo ilkbahar mevsiminde ticari türler için yapılan Simper analizi sonucunda katkısı olan türlerin benzerlik tablosu Tablo İlkbahar mevsiminde gerçekleştirilen trol operasyonlarına ait temel bulgular Tablo İlkbahar mevsiminde yapılan trol çalışmalarında hesaplanan alandaki demersal ürünün (kg/saat) av ve stok mikarları Tablo İlkbahar mevsiminde çalışma bölgelerindeki farklı derinliklerde tespit edilen demersal stok miktarı ve mil 2 deki dağılımı Tablo yaz mevsiminde bölgelere göre ticari ve hedef dışı ava ilişkin bulgular Tablo 15. Yaz mevsiminde ticari olarak değerlendirilen türler Tablo yaz mevsiminde hedef dışı olarak değerlendirilen türlerin adet, ağırlık olarak dağılımları xvi

18 Tablo yaz mevsiminde ticari türler için yapılan Simper analizi sonucunda katkısı olan türlerin benzerlik tablosu Tablo Yaz mevsiminde gerçekleştirilen trol operasyonlarına ait temel bulgular Tablo yaz mevsiminde yapılan trol çalışmalarında hesaplanan alandaki demersal ürünün (kg/saat) av ve stok mikarları Tablo yaz mevsiminde çalışma bölgelerindeki farklı derinliklerde tespit edilen demersal stok miktarı ve mil 2 deki dağılımı Tablo Sonbahar mevsiminde bölgelere göre ticari ve hedef dışı ava ilişkin bulgular Tablo Sonbahar mevsiminde ticari olarak değerlendirilen türler Tablo 23. Sonbahar mevsiminde hedef dışı olarak değerlendirilen türlerin adet, ağırlık olarak dağılımları Tablo sonbahar mevsiminde ticari türler için yapılan Simper analizi sonucunda katkısı olan türlerin benzerlik tablosu (EFG: Eski Foça- Güllük grubu, SK: Sığacık Karaburun grubu) Tablo Sonbahar mevsiminde gerçekleştirilen trol operasyonlarına ait temel bulgular Tablo sonbahar mevsiminde yapılan trol çalışmalarında hesaplanan alandaki demersal ürünün (kg/saat) av ve stok mikarları Tablo sonbahar mevsiminde çalışma bölgelerindeki farklı derinliklerde tespit edilen demersal stok miktarı ve mil 2 deki dağılımı Tablo kış mevsiminde bölgelere göre ticari ve hedef dışı ava ilişkin bulgular Tablo kış mevsiminde ticari olarak değerlendirilen türler Tablo Kış mevsiminde hedef dışı olarak değerlendirilen türlerin adet, ağırlık olarak dağılımları Tablo kış mevsiminde ticari türler için yapılan Simper analizi sonucunda katkısı olan türlerin benzerlik tablosu xvii

19 Tablo kış mevsiminde gerçekleştirilen trol operasyonlarına ait temel bulgular Tablo kış mevsiminde yapılan trol çalışmalarında hesaplanan alandaki demersal ürünün (kg/saat) av ve stok mikarları Tablo kış mevsiminde çalışma bölgelerindeki farklı derinliklerde tespit edilen demersal stok miktarı ve mil 2 deki dağılımı Tablo İlkbahar mevsiminde bölgelere göre ticari ve hedef dışı ava ilişkin bulgular Tablo 36. İlkbahar mevsiminde ticari olarak değerlendirilen türler Tablo ilkbahar mevsiminde hedef dışı olarak değerlendirilen türlerin adet, ağırlık olarak dağılımları Tablo ilkbahar mevsiminde gerçekleştirilen trol operasyonlarına ait temel bulgular Tablo ilkbahar mevsiminde yapılan trol çalışmalarında hesaplanan alandaki demersal ürünün (kg/saat) av ve stok mikarları Tablo ilkbahar mevsiminde çalışma bölgelerindeki farklı derinliklerde tespit edilen demersal stok miktarı ve mil 2 deki dağılımı Tablo yaz mevsiminde bölgelere göre ticari ve hedef dışı ava ilişkin bulgular Tablo 42. Yaz mevsiminde ticari olarak değerlendirilen türler Tablo yaz mevsiminde hedef dışı olarak değerlendirilen türlerin adet, ağırlık olarak dağılımları Tablo yaz mevsiminde ticari türler için yapılan Simper analizi sonucunda katkısı olan türlerin benzerlik tablosu Tablo yaz mevsiminde gerçekleştirilen trol operasyonlarına ait temel bulgular Tablo yaz mevsiminde yapılan trol çalışmalarında hesaplanan alandaki demersal ürünün (kg/saat) av ve stok mikarları xviii

20 Tablo yaz mevsiminde çalışma bölgelerindeki farklı derinliklerde tespit edilen demersal stok miktarı ve mil 2 deki dağılımı Tablo sonbahar mevsiminde bölgelere göre ticari ve hedef dışı ava ilişkin bulgular Tablo sonbahar mevsiminde ticari olarak değerlendirilen türler Tablo sonbahar mevsiminde hedef dışı olarak değerlendirilen türlerin adet, ağırlık olarak dağılımları Tablo sonbahar mevsiminde ticari türler için yapılan Simper analizi sonucunda katkısı olan türlerin benzerlik tablosu (FG: Foça-Güllük grubu, KÇ: Karaburun-Çanakkale grubu) Tablo sonbahar mevsiminde gerçekleştirilen trol operasyonlarına ait temel bulgular Tablo sonbahar mevsiminde yapılan trol çalışmalarında hesaplanan alandaki demersal ürünün (kg/saat) av ve stok mikarları Tablo sonbahar mevsiminde çalışma bölgelerindeki farklı derinliklerde tespit edilen demersal stok miktarı ve mil 2 deki dağılımı Tablo kış mevsiminde bölgelere göre ticari ve hedef dışı ava ilişkin bulgular Tablo kış mevsiminde ticari olarak değerlendirilen türler Tablo kış mevsiminde hedef dışı olarak değerlendirilen türlerin adet, ağırlık olarak dağılımları Tablo kış mevsiminde ticari türler için yapılan Simper analizi sonucunda katkısı olan türlerin benzerlik tablosu Tablo kış mevsiminde gerçekleştirilen trol operasyonlarına ait temel bulgular Tablo kış mevsiminde yapılan trol çalışmalarında hesaplanan alandaki demersal ürünün (kg/saat) av ve stok mikarları Tablo kış mevsiminde çalışma bölgelerindeki farklı derinliklerde tespit edilen demersal stok miktarı ve mil 2 deki dağılımı xix

21 Tablo 62. İlkbahar ( ) mevsiminde ticari olarak değerlendirilen türler Tablo ilkbahar mevsiminde hedef dışı olarak değerlendirilen türlerin adet, ağırlık olarak dağılımları Tablo ilkbahar mevsiminde gerçekleştirilen trol operasyonlarına ait temel bulgular Tablo ilkbahar mevsiminde yapılan trol çalışmalarında hesaplanan alandaki demersal ürünün (kg/saat) av ve stok mikarları Tablo ilkbahar mevsiminde çalışma bölgelerindeki farklı derinliklerde tespit edilen demersal stok miktarı ve mil 2 deki dağılımı xx

22 1. GİRİŞ Besin kaynaklarının, nüfus artışıyla ters orantılı olarak tükendiği dünyada mevcut besin stokların durumunun tespit edilmesi ve korunması temel ilke olmuştur. Su ürünlerinin besin kaynakları içerisindeki yadsınamaz yeri göz önüne alındığında, aynı durum su ürünleri stoklarının korunması için de geçerlidir. Mevcut stokların optimum ve sürdürülebilir kullanımını sağlamak, her şeyden önce mevcut durumun tespit edilebilmesi ve izlenmesi ile mümkündür. Dünyada artık stok çalışmaları çok geniş yer tutmaya başlamışken, Türkiye de yapılan çalışmalar yetersiz kalmıştır. Ege Denizi nde demersal balıkların yoğunluk dağılımının tespitine yönelik yapılacak bu çalışmanın konusu ve uygulanışı itibari ile daha sonraki kapsamlı çalışmalara ışık tutması ve Ege Denizi ndeki mevcut durum ile ilgili veri sağlaması bakımından önemlidir. Hedef dışı avcılık günümüzde ekonomik, biyolojik ve sosyal etkileri nedeniyle balıkçılık yönetiminin en önemli sorunlarından bir tanesi haline gelmiştir. Özellikle son 30 yılda konunun önemi ve balıkçılık ekonomisine verdiği zararlar fark edilmiş ve Alverson, Murawski, Hall gibi birçok araştırıcı tarafından kapsamlı çalışmalar yapılmıştır. Her av aracının hedef dışı av yapma özelliği olmasına rağmen, dip trolleri bu özellikleri bakımından hedef dışı avcılığın oluşmasında en büyük paya sahiptir (Alverson ve ark.,1994). Dünya denizlerinde toplam 7,3 milyon ton ıskarta av miktarının saptanmış olması ki bu değer total avcılığın %8 sini oluşturmaktadır- (FAO, 2005), oldukça dikkat çekici olup, ülkemizde bu konuyla ilgili sağlıklı bir istatistik mevcut değildir. Ege Denizi nde avlanan trol teknelerinde toplam ıskarta (değerlendirilmeyen) miktarı hakkında genel bir sonuç (ava göre oran) ve ayrıca detaylı bir ıskarta tür listesinin çıkarılması amaçlanmaktadır. Bunun yanında Ege Denizi nde dağılım gösteren demersal balıkların yoğunluk dağılımı da tespit edilmiş olacaktır. Balıkçılığın sürdürülebilir şekilde yapılması ancak balıkçılığın bilimsel standartlarda yönetilmesi ile gerçekleşebilecek olup, bunun için öncelikle yapılması gereken mevcut stokların, balıkçılık tekniklerinin ve balıkçılığa ait diğer durumların tespit edilmesi ile mümkündür. Bu bilgiler ışığında Ege Denizi ndeki dip trol balıkçılığının daha verimli bir şekilde yapılması ve sürdürülebilmesi amacıyla demersal balık yoğunluklarının ve bu avcılıkta meydana gelen hedef dışı miktarlarının tespit edilebilmesi oldukça önemlidir. Balıkçılık yönetimi için gerekli stok hesaplamalarına ıskartanın dahil edilmemesi yada doğru 1

23 hesaplanmaması, sürdürülebilir balıkçılığa ekolojik ve ekonomik açıdan zararlar vermektedir. Stok hesaplamalarında genellikle göz ardı edilen hedef dışı türlerin bu çalışmada dahil edilmesi ile gerçekte mevcut olan durum açık bir şekilde ortaya konmuştur. 2

24 2. GENEL BİLGİLER 2.1. Demersal Balıkların Yoğunluk Dağılımları Macpherson and Duarte (1991), güneydoğu Atlantik ve kuzeybatı Akdeniz de demersal balıklardaki batimetrik trendi incelemişlerdir. Güneydoğu Atlantik teki 44 ve kuzeybatı Akdeniz deki 31 dominant türün büyüklüklerinin derinliğe bağlı ortak artıp artmadığını sınamışlardır. Sonuçta Güneydoğu Atlantik teki türlerin %63 ünün ve kuzeybatı Akdeniz deki türlerin %74 ünün boylarının derinliğe bağlı olarak arttığını tespit etmişlerdir. Araştırıcılar bu duruma çeşitli hipotezlerin neden olabileceğini bunlar içinde en önemlilerinin ise ontojeni dönemindeki bireylerin daha uzun bir yaşam süresi ve düşük sıcaklıklarda düşük metabolizma oluşumuna izin veren göçler olduğunu bildirmişlerdir. Machias et al. (1998), barbun (Mullus surmuletus) balığının batimetrik dağılımı ve hareketleri isimli çalışmasında yaz, kış ve ilkbahar mevsimlerinde Yunan karasularında trol çalışması yapmışlardır. Derinlik, sıcaklık, salinite kavramları yoğunluk, biokütle, balık boyu, yaş, cinsiyet ve olgunluk gibi biyolojik verilerle incelenmiştir. Genel olarak balık boyunun derinlik arttıkça büyüdüğü ve küçük bireylerin sığ ve daha sıcak sularda bulunduğu bildirilmiştir. Bununla beraber derin sulara doğru yapılan hareketin bireyin olgunluğu ile ilgisi olduğu rapor edilmiştir. Tserpes et al. (1999), kuzey Ege Denizi ndeki sabit örnekleme istasyonlarında trol çekimleriyle tür dağılımını incelemişlerdir. İstasyonlar arasında birey sayısı açısından ayrım yaratan en önemli türlerin Pagellus erythrinus, Mullus barbatus, Mullus surmuletus, Diplodus annular-is, Spicara flexuosa, Sardina pilchardus ve Parapenaeus longirostris, ağırlık bakımından ise Mullus barbatus, Pagellus erythrinus, Spicara maena, Scyliorhinus canicula, Loligo vulgaris ve Parapenaeus longirostris olduğu tespit edilmiştir. Bununla beraber, çalışmada özellikle Argentina sphyraena, Aristaeomorpha foliacea, Lepidorhombus bosci, Lepidotrigla cavillone, Mullus barbatus, Serranus cabrilla ve Sepia officinalis türlerinin yoğun olarak bulunğu bildirilmiştir. Kara ve Gurbet (1999), Ege Denizi nde Kuzey, Orta ve Güney Ege olarak üç sahada demersal balık bioması ve stok miktarları üzerine çalışmışlardır. Araştırıcılar, demersal balık biomas verilerinin toplamından çalışılan sahaların ortalama stok miktarlarını vermişler, buna göre: Demersal balık biomasının 1997 yılı için Kuzey Ege de 81,1 mil 2 de ton, Orta 3

25 Ege de mil 2 de ton ve Güney Ege de 76.7 mil 2 de 112,8 ton olduğu; 1998 yılı için Kuzey Ege de 395 mil 2 de ton, Orta Ege de 1449 mil 2 de 2992,8 ton demersal biomas saptandığı belirtilmiştir. Çalışma sahalarında demersal balık bioması içinde; bakalyaro, barbunya, tekir, mezgit, mercan, göçmen balığı, fener balığı, istavrit, dülger balığı, kanca ağız pisi, ahtapot, karides, kalamar ve derin su ıstakozu ekonomik değere sahip 14 tür olarak verilmiştir. Kallianiotis et al. (2000), kuzeydoğu Akdeniz in kıta sahanlığı ve kıtasal eğiminde yürüttükleri çalışmalarında demersal balıklar ve megafaunadaki yoğunluk, biyokütle ve çeşitliliğin mevsimsel değişimini trol örneklemeleri ile incelemişlerdir. Araştırma m derinlikler arasında gerçekleştirilmiş olup yoğunluk ve biyokütlenin sığ bölgelerde daha yüksek değerler aldığı bulunmuştur. Çalışmada osteichthyes, chondrichthyes, crustaceans ve cephalopods gruplarına ait toplam 127 tür tespit edilmiştir. Gönener ve Erkoyuncu, (2005), Orta Karadeniz dip trolümnün av kompozisyonu ve etkileyen faktörler üzerine yaptıkları çalışmada, mezgit ve barbunya balıklarının büyüklüklerinin, avlamanın yapıldığı aylar ve derinliklere göre önemli ölçüde değiştiği belirtilmiş bu farklılıkların daha çok Kasım Aralık aylarında olduğu gözlenmiştir. Avlama mevsiminin ve avlamanın yapıldığı derinliğin, büyüklük kompozisyonu için önemli belirleyiciler oldukları, ancak bu faktörlerin daha çok dip trolünün önemli bileşeni durumundaki mezgit ve barbunya türlerini etkiledikleri belirtilmiştir. Keskin ve Karakulak (2006), Kuzey Ege Denizi nde bulunan kıkırdaklı balık türleri ve balıkçılık potansiyelleri üzerine yaptıkları çalışmada, m derinlikler arasında toplam balık türü kaydetmişlerdir. Bu türler içinde kıkırdaklı balık türünün toplam balık miktarı içindeki payının %3 olduğunu belirtmekte ve 863 kıkırdaklı balık türü tespit ettiklerini kaydetmektedirler. Araştırıcılar, kıkırdaklıbalıklaraın toplam balık ağırlığındaki payının ise kg ile %18 olarak tespit edildiğini belirtmektedirler. Tüm derinliklerde en fazla görülen kıkırdaklı balık türünün Scyliorhinuscanicula olduğunu, Torpedo marmorata, Raja radula ve Dipturus oxyrinchus türlerinin ise nadir görüldüğünü tespit etmişlerdir. Gönener ve diğ. (2006) Karadeniz de ticari dip trolü tekneleriyle avlanan mezgit (Gadu smerlangus euxinus), barbunya (Mullus barbatus ponticus), kalkan (Psetta maximama eotica), istavrit (Trachurus mediterraneus) ve çinekop (Pomatomus saltator) balıklarının aylık ve yoğunluk biyokütlelerini incelemişlerdir. Birim alandaki toplam ve ortalama balık miktarı sırasıyla, 10146,6 kg/km²,327,4±73,0 kg/km², 16940,0 kg/km², 547,0±149,0 kg/km² 4

26 olarak belirtmişlerdir. Toplam ve ortalama biyokütleler ise sırasıyla, 2528,9 ton, 207,9±42,2 ton, 12798,0 ton, 1320,5±282,0 ton olarak belirtmişlerdir. Türlerin biyokütle ve birim alana düşen miktarlarında derinlik ve aylara göre istatiksel farkın önemli olduğu belirtmişlerdir. (p<0,05). Karakulak ve Keskin (2007), Kuzey Ege Denizi kemikli balık stokları üzerine yaptıkları çalışmada, m derinlikler arasında dip trolü ile yaptıkları örneklemeler sonucunda, 34 familyaya ait 69 tür kemikli balık elde etmişlerdir. Biyomas hesaplamaları sonucunda, biyomas indeksi en yüksek türlerin Merluccius merluccius (899.7 kg/mil 2 ), Argentina shyraena (259.1 kg/mil 2 ), Haplostethus mediterraneus (236.3 kg/mil 2 ), Tricopterus minutus (193.8 kg/mil 2 ) Phycis blennoides (179.3 kg/mil 2 ), Lophius piscatorius (173.9 kg/mil 2 ) ve Pagellus erythrinus (148 kg/mil 2 ) olduğunu belirtmişlerdir. Derinliklere göre, m derinliklerde Pagellus erythrinus, Scorpaena notata, Mullus barbatus ve Merluccius merluccius un; m derinliklerde Merluccius merluccius, Trisopterus minutus, Lophius piscatorius, Citharus linguatula ve Eutrigla gurnardus un yüksek değer gösteren türler olduğunu belirtmişlerdir. Ayrıca yine derinliğe bağlı olarak, m derinliklerde yüksek değer gösteren türlerin Merluccius merluccius, Argentina sphyraena ve Lophius piscatorius, m derinliklerde ise Hoplostethus mediterraneus, Phycis blennoides, Caelorinchus caelorinchus ve Argentina sphyraena olduğunu kaydetmişlerdir. Maravelias ve diğ. (2007) kuzeydoğu Akdeniz deki barbun ve bakalyaro balıklarının dağılımına etki eden çevresel faktörleri incelemişlerdir. Bu balıkların yoğunluğunun batimetri lokasyon ve sıcaklığa bağlı olarak değiştiği bildirilmiştir. Çalışma her ne kadar üreme konusunu içermese de sonuçlar bu balıkların üreme ayları öncesinde çevresel ve batimetrik tercihler yaptığını ortaya koymuştur. Ortalama barbun yoğunluğunun sıcak sularda (19 derece) daha fazla olduğu ve barbunların 16 dereceden daha soğuk sulardan uzaklaştığı, bakalyaro balılarının ise sıcaklığa bağlı kalmaksızın 70 m den daha sığ suları tercih etmediği rapor edilmiştir. Moranta ve diğ. (2008), batı Akdeniz deki derin deniz megafaunal birlikteliklerini derinlik, lokasyon ve balıkçılık dönemi açısından incelemişlerdir. Derinlik her ne kadar belirleyici faktör olsa da lokasyonun da tür sayısı ve çeşidi açısından farklılık yarattığı bildirilmiştir. Araştırıcılar düşük balıkçılık çabasında Galeus melastomus ve Phycis blennoides türlerine ait biyokütlenin yüksek olduğunu tespit etmişlerdir. Bununla beraber 5

27 bölgedeki hedef tür olan kırmızı karidesin (Aristeus antennatus) balıkçılık çabasından ve diğer çevresel faktörlerden negatif olarak etkilenmediği rapor edilmiştir. Katsanevakis ve Maravelias (2009), balıkların bölgesel dağılımlarının bilinmesinin stok tahmini ve balıkçılık yönetimi için çok kritik olduğunu belirtmişlerdir. Derinlik faktörünün faunal değişimlerin oluşmasında temel olduğu ve bu yüzden de balıkların batimetrik dağılımının bilinmesinin çok önemli olduğunu vurgulamışlardır. Chiara ve diğ., (2010), balıkçılık gücünün son 50 yılda hızla arttığını ve buna bağlı olarak avcılık oranlarında ciddi anlamda düşmelerin görüldüğünü belirtmişlerdir. Aşırı avcılığın sonucunda ekosistemde beslenme zincirinin üst sıralarında yer alan predatörlerin çekilmesi bunların yerine daha küçük yapıda organizmaların almasına neden olmuştur. Yunan karasularında bu etkinin diğer Ege denizi kıyılarına göre daha fazla görüldüğünü belirtmişlerdir. Damalas ve diğ. (2010), doğu Akdeniz de ticari önemi olmayan 25 balık türü üzerine yaptıkları çalışmada çeşitli habitat değişkenlerinin (substrat, bölge, mevsim, derinlik, sıcaklık ve tuzluluk) bu balıkların yoğunluk dağılımı üzerine etkilerini incelemişlerdir. Bu çalışma sonucunda yoğunluğu etkileyen en temel faktörün derinlik olduğu tespit edilmiş, 14 türün yoğunluğunun derinlikle beraber arttığı bulunmuştur. Çalışmada mevsimsel değişiklikler genelde sıcaklık ile ilişkilendirilmiş ve sıcaklığın en fazla etki yaptığı dönemin belirli bir termoklin tabakasının oluştuğu ilkbahar ve yaz aylarında olduğu rapor edilmiştir. Gönener ve Bilgin (2010) Sinop-İnceburunbölgesinde her trol çekiminde ortalama 0,1359 ± 0,0013 km² olmak üzere toplam 80,07 km² lik alanı taramışlardır. Yapılan bu çalışmada Gadus merlangus euxinus, Pomatomus saltator, Mullus barbatus ponticus, Pseta maximama eotica, Scorpaena porcus, Alosa sp.,spiacara maena, Trachurus mediterraneus, Squalus acanthias, Raja clavata ve Gobius sp.türlerinin yıllık, aylık ve günlük av miktarları, biyokütleleri ve stok büyüklüklerini incelenmişlerdir ve 2008 yılı olmak üzere her iki av sezonu için ayrı yapılan araştırmada elde edilen bulgulara göre avlama bölgesinde ortalama 619,44± 13,71 kg/km² mezgit; 22,45 ± 1,20 kg/km² barbunya; 40,78 ±1,11 kg/km² kalkan; 0.75±0.11 kg/km² iskorpit; 7,26±0,82 kg/km² tirsi; 2,98±0,24 kg/km² izmarit; 1,10±0,38 kg/km² istavrit; 13,05±3,00 kg/km² mahmuzlu camgöz; 2,42 ± 0,36 kg/km²dikenli vatoz ve 1,30±0,18 kg / km² kayabalığı bulmuşlardır yılı av sezonlarında avlama bölgesindeki ortalama stok büyüklükleri mezgit için 451,59 ± 9,89 ton; barbunya 15,96 ± 0,81 ton; kalkan 30,05 ± 0,83 ton; iskorpit 0,55 ± 0,77 ton; tirsi 5,07 ± 0,52 ton; izmarit 2,19 ± 0,17 6

28 ton; istavrit 0,81 ± 0,27 ton, mahmuzlu camgöz 9,54 ± 2,30 ton; dikenli vatoz 1,60 ± 0,24 ton; kayabalığı 0,97 ± 0,12 ton olarak belirlemişlerdir. Ak ve diğ. (2011) Trabzon kıyılarında dip trolü ile 0-20 m, m ve m derinlik aralıklarında çalışmışlardır. Örnekleme boyunca 25 i kemikli balık, 3 ü kıkırdaklı balık, 2 eklem bacaklı ve 3 yumuşakça olmak üzere toplam 33 tür tespit etmişlerdir. Tür kompozisyonları içinde Merlangius merlangus % 47,12 lik oranla ilk sırada iken, Raja clavata % 32,11 ve Mullus barbatus % 7,45 ile izlediğini saptamışlardır. Merlangius merlangus, Mullus barbatus, Psetta maxima ve Platichthys flesus için ortalama balık yoğunluğu 4339±2491 kg/km² olarak hesaplamışlardır. İstasyonlara göre ise ortalama balık yoğunluğu sırasıyla 1703±256 kg.km -2, 3058±621 kg.km -2 ve 8255±1813 kg.km -2 olarak tespit edilmiştir (P<0.05). M. merlangus ve M barbatus türleri için istasyonlara göre yoğunluk miktarı ve boy dağılımı önemli çıkarken (P<0.05), P. maxima ve P. flesus türleri için ise önemsiz (P>0.05) bulunmuştur. Keskin ve diğ., (2011), Güneybatı Marmara ve Kuzeydoğu Ege Denizi nde dağılım gösteren demersal balık populasyonlarını incelemişlerdir. Biyocoğrafik ve çevresel koşullar dikkate alınarak; Marmara Denizi nde m derinliklerde 16 çekim, Ege Denizi nde m derinliklerde 24 trol çekimi gerçekleştirmişler ve bunun sonucunda 47 familyaya ait 91 tür ve birey üzerinde çalışmışlardır. Ege Denizi nde 83, Marmara Denizi nde ise 44 tür belirlemişlerdir. Genel olarak Güneybatı Marmara da Merlangius merlangus ve küçük boylu türlerden Serranus hepatus, Lesueurigobius friesii, Gobius niger ve Arnoglossus laterna nın en bol bulunan türler olduğu kaydedilmiştir. Kuzeydoğu Ege Denizi ve Marmara da Merlangius merlangus populasyonunun çoğunlukla küçük bireyler olarak dağılım gösterdiği kaydedilmiş, türün Karadeniz de m arasında genelde m derinliklerde dağılım gösterdiği belirtilmiş ve yine bu türün düşük O 2 düzeylerine dayanıklı bir tür olduğu bu nedenler Karadeniz den Marmara ve Ege Denizi ne doğru azalma gösterdiği belirtilmiştir. Tserpes ve diğ., (2011), derinliğin türlerin dağılımında ve bulunma sıklığında çok önemli bir role sahip olduğunu belirtmişlerdir. Aynı zamanda derinliğe bağlı olarak türlerin değişiklik gösterdiğini örneğin Ege Denizi nde Diplodus annularis türünün 30m den daha derin sularda yer almadığını belirtmişlerdir. Mullus barbatus, Pagellus erythrinus, Octopus vulgaris gibi bazı ekonomik türlerinde 100m ye kadar olan derinlikte dağılım gösterdiğini kaydetmişler ve özellikle bu türlerin avcılığında 100m ye kadar olan hattın çok önemli olduğunu belirtmişlerdir. Araştırıcılar Ege Denizi için derinliğin uygun geldiği alanlarda 7

29 50m den daha derin ve 3 mil den daha açık sularda yapılacak avcılığın kısa ve uzun vadeli balıkçılık açısından önemli sonuçlar vereceğini bildirmişlerdir. Ancak araştırıcılar bu durumun da derin demersal türler üzerine avcılık baskısını arttırabileceğini de göz ardı etmemektedirler. Koç ve diğ., (2012), Marmara Denizi demersal balık türleri üzerine yaptıkları çalışmada, m derinlikler arasında 23 familyaya ait 31 balık türü tespit etmişlerdir. Merluccius merluccius, Merlangius merlangus, Raja clavata ve Serranus hepatus türlerinin en fazla görülen türler olduğu belirtilmiş, M. merluccius türünün en baskın tür olduğu kaydedilmiştir. Yalçın ve Gurbet (2012), Yaptıkları çalışmada, İzmir Körfezi ndeki çevresel faktörler ile balıkçılık baskısı ve barbun bolluğunun zaman-mekansal dağılımı arasındaki ilişkilerin belirlenmesini amaçlamışlardır. Çalışma, barbun bolluğu açısından incelenen balık türünün, dağılım prosesinde kısa süreli zaman-mekansal değişkenliği kontrol eden etkileşimleri nitelemektedir. Çalışma sonucunda düşük bolluk değerlerine sahip barbunun İzmir Körfezi'nin soğuk ve tuzlu olan, özellikle derin yerleri ile ilişkili olduğu kabul edilmiştir. Araştırıcılar ayrıca, dip trolünün serbest olduğu İzmir Körfezi'nin derin bölgelerinde türün aşırı derecede sömürüldüğü ve tür üzerinde oldukça büyük ölçüde balıkçılık baskısı olduğuna dikkat çekmektedirler. Gönener ve Özdemir (2013), Karadeniz (Sinop-İnceburun) de avlanabilir balık stokları ve biyokütle değişimleri üzerine çalışmışlar ve toplam km 2 lik alanın taranması sonucunda; mezgit (Gadus merlangus euxinus), barbunya (Mullus barbatus ponticus), kalkan (Psetta maxima maeotica), tirsi (Alosa sp), izmarit (Spicara maena), istavrit (Trachurus mediterraneus), köpekbalığı (Squalus acanthias), ve kaya balıklarının (Gobius sp.) yıllık, aylık ve günlük av miktarlarını belirleyerek bu türlerin avlanabilir biyokütleleri ve bölgedeki stok büyüklüklerini incelemişlerdir. Bölgede, 2008 ve 2009 yılları için ortalama ± kg/km 2 mezgit; ± 0.69 kgkm 2 barbunya; ±1.21 kg/km 2 kalkan; 8.13 ± 0.46 kg/km 2 tirsi; 1,79 ± 0,17 kg/km 2 izmarit; 6.24 ± 1.99 kg/km 2 istavrit; 0.39 ±0.16 kg/km 2 köpekbalığı ve 4.11 ± 0.30 kg/km 2 kayabalığı olduğu belirtilmiş aynı dönem için avlama bölgesindeki ortalama stok büyüklüklerinin mezgit için ±16.57 ton; barbunya 8.41 ±0.51 ton; kalkan ±0.89 ton; tirsi 6.01 ±0,34 ton; izmarit 1.32 ± 0.12 ton; istavrit 4.62 ±0.27 ton, köpekbalığı 0.29 ±0.11 ton; kayabalığı 3.37 ± 0.28 ton olduğu belirtilmiştir. 8

30 Coll ve diğ., (2013), Akdeniz ekosistemi için tükenmeye yüz tutmuş Raja asterias türünün yaşayan birkaç vatoz türünden biri olduğunu belirtmekte ve yine Akdeniz ekosisteminin yoğun balıkçılık baskısından etkilendiğini kaydetmektedirler. Araştırıcılar, habitat değişimi, iklim değişiklikleri, egzotik türlerin gelişi, kirlilik gibi faktörlerin Akdeniz ekosistemini değiştirdiği gibi; balıkçılık teknolojisindeki gelişmelerle beraber balıkçılık gücündeki artışın da özellikle demersal balık türleri üzerindeki baskıyı arttırdığını kaydetmişlerdir. Özellikle ticari değere sahip türlerin tamamen tüketilmiş ya da aşırı sömürülmüş olduğunu belirten araştırıcılar, aynı zamanda ticari önemi olmayan türlerinde azaldığınısöylemişlerdir. Çalışmada, büyük boyutlu olmaları, yavaş gelişmeleri, geç olgunlaşmaları, düşük fekondite oranları nedeniyle oldukça hassas olan kıkırdaklı balık türlerinin son yıllarda oldukça az miktarlarda görülmekte olduğu belirtilmiştir Dip Trol Balıkçılığında Hedef Dışı Avcılık Lunz et al. (1951), yılında Kuzey Carolina da yaptıkları çalışmada karides trollerindeki tesadüfi av oranlarını ve balıkların ölüm nedenlerini incelemişler, balık populasyonlarındaki artış ve azalış gibi dalgalanmaların sadece tesadüfi avcılıktan kaynaklanmadığını, bunun belirli zamanlarda doğal olarak gerçekleşebilen bir olay olduğunu bildirmişlerdir. Ağustos ayı peryodunda yapılan denemelerde balık / karides oranı 3:1, ekim ayı örneklemelerinde ise bu oran 15:1 olarak bulunmuştur. Keiser (1976), Kuzey Atlantik te yaptığı araştırmada 294 trol ağ çekimi sonucunda, aylık olarak, tesadüfi av / karides oranının 1:1 ve 1:3 arasında değiştiğini bildirmiştir. Balık için hesaplanan CPUE (harcanan çaba başına düşen av) 15kg/saat ile 244kg/saat arasında, karides için ise 17 kg/saat ile 160 kg/saat arasında değiştiği bildirilmiştir. Çalışma boyunca 105 balık türü araştırıcı tarafından tanımlanmış, Scianid türlerinin total avcılık içinde % oranında bulunduğu saptanmıştır. Keiser (1977), Kuzey Carolina - Florida (Güney Atlantik) arasında yaptığı çalışmada balık / karides oranının 1,2:1 ile 4:1 arasında değiştiğini bulmuş, KuzeyCarolina için oranların 100:1 kadar yüksek olduğunu fakat ortalamanın 4:1olduğunu saptamıştır. Gece çekimlerinden elde edilen oranların, gündüz çekimleri oranlarından daha düşük olduğunu, bunun sebebinin ise gece daha az balık yakalanmasından kaynaklanmayıp, gece peryodunda daha fazla karides avlanmasından dolayı olduğunu bildirmiştir. Güney Carolina için oranların yaz döneminde 9

31 2,6:1, sonbahar döneminde 1,2:1 olarak bulunduğunu, Georgia için bu oranın 2,5:1 ve Atlantik in Florida Bölgesi için yaklaşık 3,8:1 olduğunu bildirmiştir. Pellegrin et al. (1980), yılları arasında Meksika Körfezi nin açıklarında av yapan ticari karides trollerinde gözlemci kullanılması metoduyla yaptıkları çalışmada, en yüksek tesadüfi av / karides oranını soğuk mevsim için 21,1:1, en düşük oranı soğuk ve sıcak mevsimler için 2:1 olarak bulmuşlar, yıllık ortalama oranı ise 10,3:1 olarak bildirmişlerdir. Pellegrin (1982), yaptığı çalışmada, Meksika Körfezi ve Güney Atlantik Bölgelerinin her birini 4 zona ayırmış ve bu alanlardaki karides trollerinden kaynaklanan tesadüfi av miktarlarını incelemiştir. Güney Atlantik için en yüksek tesadüfi av oranı 4:1 ile Kuzey Carolina da bulunurken, en düşük oran 1,6:1 ile Güney Carolina da bulmuştur. Meksika Körfezi nin batısı için elde edilen oran 15:1 den yüksek olup, körfez in doğusunda tesadüfi av oranının 5-6:1 olduğunu bildirmiştir. Güney Atlantik te yıllık toplam ıskarta miktarı ton olarak tahmin edilmiş, Meksika Körfezi ndeki ıskarta miktarının ise Güney Atlantik teki miktarın 15 katı olduğu bunun en önemli sebebinin körfeze bağımlı yaşayan hayvan toplulukları olduğu bildirilmiştir. Sheridan et al. (1984), karides trollerindeki tesadüfi av karakteristiklerinin kullanıma sokulması, üretime kazandırılması konusunda çalışmışlardır. Araştırıcılar demersal balıkların ıskarta avdan eleminasyonu ve böylece ekosisteme geri kazandırılmaları sonucu karides stoklarının %25 e varan oranlarda azalacağını (rekabet, predasyon vb. etkiler nedeniyle) bildirmişlerdir. Ayrıca ıskarta miktarının birtakım ağ veya ekipman modifikasyonlarıyla azaltılması durumunda karides stoklarında %8 civarında azalma olacağını, karides üretiminin çevresel değişimlerden etkilendiğini ve bunun yıllık üretimdeki dalgalanmalar ile sonuçlandığını belirtmişlerdir. Nichols et al. (1987), yaptıkları çalışmada, yılları arasında, Meksika Körfezi ndeki karides trollerinde tesadüfi av miktarlarını incelemişler, yaklaşık 120 milyon adet karidese karşın 1-2 milyar balığın tesadüfen yakalandığını bildirmişlerdir. Nichols et al. (1990), Meksika Körfezi nin açıklarında karides trollerindeki tesadüfi av miktarları üzerinde durmuşlar, bölge için toplam balık avcılığının 181,2 milyon kg olduğunu belirtmişlerdir. Karides trollerinde tesadüfi avlanma sonucu sıklıkla yakalan bazı balık türlerinden Micropogonias undulatus türünün yaklaşık 5-6 milyar bireyle ilk sırada geldiğini bildirmişlerdir. 10

32 Nichols (1990), Meksika Körfezi nin açıklarında av yapan karides trollerinde Lutjanus purpureus türünün tesadüfi avlanmasıyla ilgili yaptığı çalışmasında, bölge mevsim matriksine bağımlı veya bu matriksten bağımsız avcılığın kaynaklarını incelemiştir. Çalışmanın amacı bölgesel veya mevsimsel bazda L. purpureus türünün tesadüfi avlanmasına bağlı olarak ölümüne (mortalite) neden olan faktörleri araştırmaktır. Elde edilen genel sonuç, yalnızca bölgesel veya mevsimsel yaklaşımın, mortaliteyi, matriks içindeki başka bir hücreye (bölüme) taşıdığıdır. Çalışma, balıkçı gemilerinden elde edilecek sonucu tahmin etmenin başarısız olduğunu ortaya koymuş ve teknelerin, bölgesel farklılıktan kaynaklanan ıskarta oranlarından sorumlu tutulamayacağını göstermiştir. Wallace and Hosking (1991), yaptıkları çalışmada kıyısal bölgede balıkçılık yapan küçük teknelerin verimliliğini ve hedef dışı av karakteristiklerini tahmin etmeye çalışmışlardır. Örneklemeler sonucunda hedef dışı avın karidese oranı 1,2:1 ile 93:1 aralığında değişmiş ve ortalaması yaklaşık olarak yaklaşık olarak 15:1 bulunmuştur. 1 saatlik ağ çekim süresinde 16,2 kg hedef dışı avcılık yapıldığı bildirilmiştir. Alabama kıyı bölgesi karides avcılığından kg hedef dışı av ve kg karides tahmin edilmekte olup, hedef dışı avın karidese oranı 13:1 olarak bulunmuştur. Test edilen BRD (hedef dışı avcılığı azaltıcı ekipman) lerin istenmeyen balık miktarını azalttığı ancak avlanan karides oranını %14 - %19 arasında düşürdüğü bildirilmiştir. Fowle and Bierce (1992), karides trollerindeki hedef dışı avcılık ile ilgili hazırladıkları raporda konuyu; (1) Karides trollerinin balık populasyonları ve ekosistem üzerine etkileri, (2) karides trolleri kaynaklı hedef dışı avcılığın sosyoekonomik etkileri, (3) karides avcılığının tesadüfi av karakteristikleri ve balıkçılık yönetimi, olmak üzere 3 bölümde incelemişlerdir. Griffin et al. (1993), Karides üretim sektöründe TED (Kaplumbağa Dışlama Aleti) lerin ekonomik etkileri adlı çalışmalarında, karaya çıkarma, gelir, maliyet ve ekonomik önceliklerdeki değişimleri tahmin etmek için simülasyon modelleme tekniğini kullanmışlar ve Meksika Körfezi nde TED kullanan ve kullanmayan tekneleri karşılaştırmışlardır. Uygulama sonucunda, TED in, tekne sahibine ve mürettebata ekstra bir maliyet getirmiş olduğunu diğer özelliklerin ise değişmediğini bildirmişlerdir. Hendrickson and Griffin (1993) Meksika Körfezi nde karides avcılığından kaynaklanan tesadüfi avın azaltılmasına ilişkin yönetimsel yaklaşım adlı çalışmalarında, bazı balık türlerinin ticari durumları ve hedef dışı avcılık karakteristiklerindeki değişimi ortaya 11

33 koyabilmek için genel biyo-ekonomik balıkçılık simulasyonunu kullanmışlardır. Hedef dışı avı azaltıcı ekipman (BRD) kullanımı ve mevsim-bölge yaklaşımı olarak ortaya çıkan iki sonuçtan, BRD kullanımının hedef dışı avcılığı azaltmada daha etkili ve daha ucuz bir yöntem olduğu bildirilmiştir. Adkins (1993), kıyı bölgesi ve açık denizlerde av yapan trol teknelerini 108 ticari trol çekimi ile karşılaştırmıştır. Kahverengi ve beyaz karidesler sayıca avın %60 ını oluşturmuştur. Ağırlık olarak balık/karides oranı 3,2:1 olarak bulunmuş, kıyısal bölgelerde hedef dışı av miktarının açık denize oranla daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Alverson et al. (1994), FAO adına yaptıkları çalışmada, karides trollerinin dünyadaki tesadüfi avcılığın ana faktörü olduğunu belirtmişler ve global olarak tesadüfi av/ karides oranını 5,2:1 olarak bulmuşlardır. En yüksek oran 15:1 ile Trinidad da gözlenmiştir. Fuls (1995), Teksas taki Arsansas, Corpus Christi ve Laguna Madre Körfez lerinde yaptığı izleme çalışmasında ilkbahar peryodunda hedef dışı avın sonbahara nazaran daha fazla olduğunu bildirmiştir. Hedef dışı avın karidese oranının 4:1 ile 6,8:1 arasında mevsime ve bölgeye bağlı olarak değiştiğini belirtmiştir. Balık/karides oranı ise yine mevsime ve bölgeye bağlı olarak 1:1 ve 5,1:1 arasında değişmiştir. Hedef dışı av oranlarının en yüksek olduğu bölge Corpus Christi Körfezi, en düşük olduğu bölge ise Laguna Madre Körfezi olarak saptanmıştır. Pueser (1996), yaptığı çalışmada, karides biyolojisi, balıkçılık ve yönetim verimi konularına dayanarak, Güney Atlantik karides balıkçılığını incelemiştir. Bölgelere göre karaya çıkarılan ürün hedef dışı avcılığı tahmin etmek için kullanılmıştır. Micropogonias undulatus un birçok alan-mevsim- yıl analizlerinde dominant tür olduğu ve Kuzey Carolina da yaz ve sonbahar boyunca, Florida açıklarında ise kışın baskın tür olduğu bildirilmiştir. Martinez et al. (1996), yaptıkları çalışmada hedef dışı avcılığın azaltılmasının ve karides üretiminin, karidesler üzerinden beslenen balıklar tarafından etkilenip etkilenmediğini saptamaya çalışmışlardır. 161 balık türünden 14 ünün karidesler üzerinden doğrudan beslendiği tespit edilmiş bununla beraber bu predatörlerin karides trollerinde elde edilen oldukça baskın türler olduğu bildirilmiştir. Tüm balık türlerinde sayıca %10 luk azalış neticesinde karides stoğunda %1 lik bir düşüş olduğu saptanmış, predatör balık türlerinin %50 azalışı sonucunda ise karides stoğunda %10 a varan düşüş olduğu bulunmuştur. 12

34 Thomas et al. (1996), yılında yaptıkları çalışmada karides avcılarıyla yapılan görüşmeleri, onların mevcut sosyal statülerini belirlemek için değerlendirmişlerdir. Önemli bulgulardan biri karides balıkçılarının %39,9 unun mevcut şartlar altında, ailelerini geçindirecek parayı kazanıyor olmalarını belirtmeleridir. Hedef dışı avcılığın azaltılmasına ilişkin düzenlemelerin kanunlaştırılması halinde ise bu oranın %5,4 düşeceği bildirilmiştir. Balıkçılara hedef dışı avcılığın düzenlemesindeki fikirleri sorulduğunda ise, %15,4 ü balıkçılığa kapalı alanlarda av yapılmasının, %11,3 ünün balıkçılığa kapalı mevsimlerde av yapılmasının, %6,1 inin hedef dışı avcılığı azaltıcı ekipmanların (BRD) kullanılmasının, %22,7 sinin ise bazı lisans kısıtlamalarının uygun olacağını belirtmişlerdir. Stergiou et al. (1998), Yunan sularında yapılan ticari trol balıkçılığındaki ıskarta av üzerine çalışmışlar ve ıskarta av oranının tüm avın %45 lik kısmına kadar karşılık gelebileceğini bildirmişlerdir. Ayrıca ıskarta oranının türlere, bölgeye ve mevsime göre değişebileceği ve tüm bu faktörlerin ağ çekim süresi ile pozitif bir ilişki halinde olduğu araştırıcılar tarafından bildirilmiştir. Kınacıgil ve diğ, (1999a) yaptıkları çalışmada, hedeflenmeden avlanan türler sorunu konusundaki bazı kavramlara ve bunların açıklamalarına değinmişler ve sorunun balıkçılık yönetimi açısından değerlendirilmesi ile ilgili birtakım idari çözüm önerilerinden söz etmişlerdir. Kınacıgil ve diğ., (1999b) Taşucu Körfezi (Kuzey Doğu Akdeniz) Karides Trol Avcılığında Hedeflenmeyen Ava İlişkin Bir Ön Çalışma adlı çalışmalarında, bölgede 1 kg karides avlayabilmek için kış döneminde; 1 kg tesadüfi av ve 2 kg ıskarta av, bahar döneminde ise; 1 kg karides için 3 kg tesadüfi av ve 3 kg ıskarta av elde edildiğini bildirmişlerdir. Stratoudakis et al. (1999), Kuzey Denizi ve İskoçya nın batı bölgelerinde yapılan trol avcılığında ana türler olan Melongrammus aeglefinus, Merlangius merlangus ve Gadus morhua nın ıskarta oranları üzerine çalışmışlardır yılları arasında Kuzey Denizi ndeki ortalama ıskarta miktarları M. aeglefinus için yaklaşık ton, M. merlangus için yaklaşık ton ve G. morhua için yaklaşık 700 ton olarak bildirilmiştir. Aynı türler için İskoçya nın batısındaki değerler sırasıyla yaklaşık 7000, 9000 ve 1000 ton olarak rapor edilmiştir. Hall et al. (2000), uzun yaşamlı ve düşük üreme kapasitesine sahip bazı türlerin tesadüfi avcılığı neticesinde ölümlerinin bir koruma problemi olduğunu ve bu durumun deniz 13

35 memelilerini ve kuşlarını, deniz kaplumbağalarını, köpekbalıklarını ve diğer grupları etkilediğini bildirmişlerdir. Av-avcı ilişkilerinin de hedef dışı avcılıktan ötürü zarar gördüğü vurgulanmıştır. Ekonomik yaklaşımda hedef dışı avcığın maliyetleri arttırdığı ve ekstra bir gelir getirmediği, balıkçılık açısından ise toplumda kötü bir izlenim yarattığı, avcılığa ekstra düzenlemeler ve sınırlamar getirdiği ve kullanılan kaynaklar üzerinde negatif bir etkiye (özellikle genç ve üreme boyunun altındaki bireylerin avcılığı) sahip olduğu rapor edilmiştir. Hedef dışı avcılığın birçok bilimsel konunun kesişiminde yer aldığı ve hedef dışı av yönetiminin gelecekte ekosistem yönetiminin en önemli parçası olacağı ileri sürülmüştür. Çıra (2001), yılındaki çalışmasında, hedef dışı avcılığın temel nedenlerini incelemiş, potansiyel etkilerinin azaltılabilmesi için konu ile ilgili izleme ve veri bankası oluşturma gibi çeşitli idari çözüm önerilerine değinmiştir. Machias et al. (2001), Ege ve Batı İyon Denizi nde dip trolünden elde edilen ıskarta av üzerine mevsimsel (sonbahar, kış, ilkbahar) olarak çalışmışlardır. Total avın %44 ünün ıskarta edildiği ve ıskartanın ana bileşenin balıklardan oluştuğunu bildirmişlerdir. Iskarta av, balık, crustacea ve cephalopoda olarak sınınflandırılmış olup ıskarta edilen balık miktarı ile pazarlanabilir balık miktarı arasında crustacea ve cephalopodlara nazaran daha kesin bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Metin ve Ulaş, (2001) Fanyalı Uzatma Ağları ile Karides Avcılığı adlı çalışmalarında örneklemeler sonucunda dolunay zamanında 23 tür tespit etmişler, total avın %62,49 unun hedef tür karides, %30,29 unun tesadüfi av, %6,77 sinin ıskarta avdan oluştuğunu bildirmişlerdir. Ay karanlığında ise 36 tür belirlemişler, toplam avın %33,70 inin hedef tür karides, %57,33 ünün tesadüfi av, %8,97 sinin ıskarta av olduğunu tespit etmişlerdir. Taşkavak ve Atabey (2001), Doğu Akdeniz de kullanılan karides trollerinde tesadüfi olarak yakalan deniz kaplumbağalarının ağdan dışlanmasına olanak verecek ekipmanlar (TED) üzerine incelemeler yapmışlar ve bunları yöredeki karides trollerine adapte etmeye çalışmışlardır. Sert TED lerden biri olan Süper Şutlayıcı nın geleneksel karides trolleri için en uygun olduğu bildirilmiştir. Ayrıca TED li trollerle avlanan balık miktarının, TED siz trollerle avlanılandan daha fazla olduğu belirtilmiştir. Castiota et al. (2001), Sicilya Boğazı nda yaptıkları çalışmada, bölgede yapılan karides trolü balıkçılığındaki hedef türlerin Aristaeomorpha foliacea, Aristeus antennatus ve Parapenaeus longirostris olduğunu belirtmişlerdir. 170 türün av kompozisyonuna girdiği 14

36 tespit edilmiş olup, bunların 63 ünün kemikli balıklara, 37 sinin kabuklulara, 20 sinin kıkırdaklı balıklara, 18 inin kafadanbacaklılara ve 32 sinin diğer gruplara ait olduğunu tespit etmişlerdir. 1 kg karidese karşılık 9,6 kg yan ürün elde edildiğini bunun da 5,2 kg ının ıskarta olduğunu saptamışlardır. Kemikli balıkların toplam avın %75,62lık kısmını oluşturduğu, bunu, %13,9 ile kabukluların, %7,6 ile kıkırdaklı balıkların, %2,7 ile kafadanbacaklıların ve %0,2 ile diğer türlerin takip ettiği belirtilmiştir. Toplam avın %51 inin karaya çıkarıldığı ve %49 unun ıskarta edildiği ve kemikli balıkların ıskarta içinde dominant olduğu bildirilmiştir. Bunlardan başlıcalarının sırası ile Gadiculus argenteus, Chlorophthalmus agassizi ve Merluccius merluccius türünün küçük boylu bireyleri olduğu bulunmuştur. Vatozların tümünün, pandalidae, brachyura gruplarının ve P.longirostris türünün çoğunun ve sepiolidae familyasına ait kafadanbacaklıların büyük kısmının ıskarta edildiği araştırıcılar tarafından bildirilmiştir. Ağırlıkça ıskarta / karides oranı 5:1 olarak bulunmuştur. Monteiro et al. (2001), yaptıkları çalışmada Algarve (Güney Portekiz) bölgesinde yapılan crustacea hedefli trol balıkçılığındaki ıskarta kavramını ele almışlardır m arasındaki derinliklerde yürütülen çalışmada hedef türlerin Parapenaeus longirostris, Aristeus antennatus ve Nephrops norvegicus olduğu bildirilmiştir. Ticari değere sahip olan Plesiopenaeus edwardsianus, Aristeomorpha foliacea, Plesionika sp., Lophius piscatorius ve Merluccius merluccius türlerinin ıskarta av içinde de yer aldığı ve birçok türün hiç ticari önemi olmadığı veya çok az olduğu için sefer esnasında ıskarta edildiği (%90) rapor edilmiştir. Tespit edilen 65 familyaya ait 91 türün 47 sinin omurgalı, 44 ünün omurgasız olduğu saptanmıştır. Teleostei (kemikli balıklar) nin ıskarta içerisinde sayıca %78, ağırlıkça %68 lik kısmı ihtiva ederek dominant grup olduğu, Micromesistius poutassou (%34), Gadiculus argenteus (%10), Hoplostetus mediterraneus (%8) türlerinin ağırlıkça en önemli türleri oluşturduğu bildirilmiştir. 10 türün ağırlık olarak ıskartanın %82 sini oluşturduğu, bununla beraber G. argenteus (%29), H. mediterraneus (%21) ve Nezumia sclerorhynchus (%10) türlerinin sayısal olarak ıskartanın %60 ını oluşturduğu rapor edilmiştir. Kaiser et al. (2002), balıkçılık baskısının ve yoğunluğunun çeşitli habitatlarda farklı tepkiler verdiğini bildirmişlerdir. Özellikle deniz çayırları ve biyojenik resif bölgeleri gibi hassas habitatların mevcut fauna tarafından yenilenmesinin uzun zaman aldığı belirtilmiştir. Konuyla ilgili yapılan simulasyon denemelerinde, düşük yoğunluktaki trol uygulamalarının yarattığı etkinin doğal bioturbatorlarınkine (biyolojik ayrıştırıcı, parçalayıcı) benzer olduğu, bununla beraber aşırı yoğun trol faaliyetinin karbonun oksikenli ve oksijensiz bileşenleri 15

37 arasında sürekli değişim göstererek sedimenti kararsız bir yapıya dönüştürdüğü rapor edilmiştir. Kennely ve Broadhurst (2002), balıkçılığın binlerce yıl öncesine dayandığını ve süreç içerisinde basit zıpkınlardan endüstriyel fabrika trollerine kadar geliştiğini bildirmişlerdir. Bu süreç içerisinde teknolojik gelişmelerin balık stokları ve ekosistem üzerinde bir takım etkilerinin olduğu belirtilmiştir. Özellikle son yıllarda balıkçılık teknologlarının koruma kavramına dayanan balıkçılık uygulamasını benimsedikleri ve özellikle yunuslar gibi karizmatik türlerin veya genç ve yavru balıkların hedef dışı olarak avlanmasının önemine dikkat çektikleri rapor edilmiştir. Bu durumu düzeltmek için hedef dışı avı azaltıcı başarılı uygulamaların ortaya konduğu ve konunun sadece istenmeden avlanan türlerin azaltılmasına yönelik olarak kalmayıp ekosisteme verilen zararın da minimum seviyeye çekilmesine yönelik çalışmaların da yapıldığı bildirilmiştir. Bu amaçla da ekosistem temelli balıkçılık yönetimi kavramının ortaya konduğu araştırıcılar tarafından ifade edilmiştir. Akyol (2003), Türkiye nin Ege Denizi kıyılarında kıyı sürütme balıkçılığında alıkonan ve atılan değersiz balık miktarı üzerine yaptığı çalışmada toplam 62 balık ve 8 omurgasızdan, 42 sinin alıkonan ve 28 inin gerçek değersiz av ve ticari avın gerçek değersiz ava oranının 1:0.273 kg olduğunu tespit etmiştir. Diplodus vulgaris, D. annularis, Sarpa salpa, Pagellus erythrinus, Boops boops, Spicara flexuosa, Mullus barbatus türlerinin ticari avın dominant balıkları olduğunu, Loligo vulgaris, Octopus vulgaris ve Eledone moschata nın ticari avdaki dominant yumuşakçalar olduğunu, bununla beraber, Serranus cabrilla, S. scriba, Chromis chromis, Raja miraletus, R. clavata, Bothus podas, Crenilabrus tinca, Dasyatis pastinaca, Lepidotrigla cavillione, türlerinin dominant gerçek değersiz balıklar olduğunu bildirmiş ve toplam değersiz balık oranının %21 olduğunu tespit etmiştir. Demirci (2003), İskenderun Körfezi ndeki Demersal Stoklarda Hedef Olmayan Türler ve Biyokütlelerinin Tahmini isimli yüksek lisans tezinde tabakalı örnekleme ve alan tarama yöntemlerini kullanmıştır. Sonuçta farklı familyalara ait 28 hedef olmayan tür tanımlanmış, bunların 12 sinin kıkırdaklı balıklara, 12 sinin kemikli balıklara, 2 sinin eklembacaklılara ait olduğu, geri kalan 2 türden birinin deniz kaplumbağası, diğerinin ise meduz olduğu bildirilmiştir. Toplam av içerisinde hedef olmayan türlerin oranının %68 olduğu ve en fazla biyokütlenin Cheloniide ve Dasyatidae familyalarına dahil olduğu bulunmuştur. 16

38 Machias et al. (2004), Batı Ege ve İyon Denizi nde yaptıkları trol çalışmalarında 29 türün %50 sinin ıskarta edildiği boy (ıskarta boyu) üzerine çalışmışlardır. Iskarta boyu kavramının iyi bir ölçüm aracı olduğu, bölgesel farklılıkları karşılaştırmak için kullanılabileceği ve minimum yakalanma boyu ile ilişkilendirilebileceği belirtilmiştir. Bununla beraber tahmin edilen ıskarta boyunun, balıkçılık otoritelerinin uygulamalarından (karaya çıkarılan avın izlenmesi, pazar durumu ve diğer sosyo-ekonomik yaklaşımlar) etkilendiği rapor edilmiştir. Palson (2003), yılları arasında İzlanda sularında yapılan trol, paragat ve Danimarka ığrıbı ile yakalanan Melanogrammus aeglefinus türünün boy ölçümleriyle ıskartayı hesaplamaya çalışmıştır. 49 cm boyun üzerinde ıskarta olmadığı kabulü ile çalışma yürütülmüştür. En fazla ıskarta av trol ile elde edilirken bunu sırasıyla paragat ve Danimarka ığrıbı izlemiştir. Iskarta oranı ile avlanabilir stok büyüklüğü arasında belirgin negatif bir ilişki bulunmuştur. Tüm av takımlarının yıllık toplam ıskartası 8.4 milyon balık olarak tespit edilmiştir tona karşılık gelen bu değerin toplam karaya çıkarılan avın %10 unu oluşturduğu bildirilmiştir. Stergiou et al. (2003), Akdenizde yapılan trol balıkçılığının çok türlü bir balıkçılık olduğunu belirtmişlerdir. Araştırıcılar tesadüfi avlanan türlerin (hedef dışı türlerin karaya çıkarılan kısmı) de akdeniz trol balıkçılığı için önemli bir yere sahip olduğunu bildirmişlerdir. UNEP (2004), dünyadaki deniz balıkları stoklarının %72 sinin üreyemeden avlandığını ve bunun denizel ekosistem açısından çok ciddi bir sorun olduğunu bildirmiştir. Bununla beraber toplam avcılığın 1/4 ünün (2003 yılı için 27 milyon ton) hedeflenmeden avlandığını ve bunlardan çok büyük bir oranının değerlendirilmediğini belirtmiştir. Borges et al. (2005a), İrlanda sularında yapılan demersal balıkçılıktaki ıskarta seviyesinin tahminini ilk kez yapmıştır. Çalışma, araştırmaya gönüllü katılan ticari tekneler ve bu teknelerde yer alan gözlemciler aracılığı ile gerçekleştirilmiştir tarihleri arasında 2189 çekime karşılık gelen 225 sefer örneklenmiştir. Araştırma sonucunda İskoç gırgırı ve trollerdeki avın yaklaşık 1/4 ünün ve bim trollerden elde edilen avın 2/3 ünün ıskarta edildiği ortaya konmuştur. Merlangius merlangus, Melanogrammus aeglefinus, Helicolenus dactylopterus, Lepidorhombus whiffiagonis ve Scyliorhinus spp., trol, M. merlangus, M. aeglefinus ve Eutrigla gurnardus İskoç gırgırı, Limanda limanda, Pleuronectes platessa bim trol ile ıskarta edilen başlıca türler olduğu ve ıskarta edilen bu türlerin çoğunluğunun henüz olgunlaşmamış bireylerden oluştuğu bildirilmiştir. 17

39 Borges et al. (2005b), ıskarta tahmini üzerine yaptıkları çalışmalarında 2 örnekleme birimi (çekim av sefer) ile 3 yardımcı değişkeni (ağırlık olarak karaya çıkarılan kısım, balıkçılık için haracanan süre, yapılan sefer sayısı) karşılaştırmışlardır. Çekim düzeyinde yapılan tahminlerin sonuçta değişiklikler gösterdiği, bununla beraber sefer düzeyinde yapılan değerlendirmelerin harcanan süre ve karaya çıkarılan kısım ile doğrusal ilişkide olduğu tespit edilmiştir. Sonuç olarak balıkçılık seferi kavramı araştırmalar için önerilen değişken olmuştur. Catchpole et al. (2005a), Kuzeydoğu İngiltere kıyılarında yapılan Norveç ıstakozu (Nephrops norvegicus) avcılığında ıskarta isimli çalışmasını 7 ticari trol teknesinde 74 çekim yaparak yürütmüştür. Teknelerin günlük 1261 kg balık ve Norveç ıstakozu yakaladığı ve bu miktarın 544 kg ının ıskarta edildiği hesaplanmıştır. Iskartanın ağırlık olarak %72 sini Merlangius merlangus türünün oluşturduğu ve bu balığın totalde %86 sının ıskarta edildiği bildirilmiştir sezonunda tüm teknelerin 8545 ton balık ve Norveç ıstakozu avladığı ve bunun %43 ünün (3682 ton) ıskarta edildiği araştırıcılar tarafında hesaplanmıştır. Catchpole et al. (2005b), Kuzey Denizi ndeki ıskartanın nedenleri, sonuçları ve çözüm önerileri üzerine çalışmışlardır. Iskarta oranlarındaki azalmanın uzun vadeli ekolojik ve ekonomik yaklaşımlarla ve seçici av araçlarının kullanılması ile gerçekleşebileceğini bildirmişlerdir. Cedrola et al. (2005), 1998 yılında karaya çıkarılan batoid balıkların (Rajiidae) miktarının metrik tona ulaştığını bildirmişlerdir. Bu balıkların düşük fekonditeye sahip olması, cinsi olgunluğa geç ulaşmaları ve yavaş büyümeleri nedenleriyle düşük av baskısı söz konusu olduğunda dahi stoklarının ciddi zarar görebileceği araştırıcılar tarafından belirtilmiştir. Patagonya kırmızı karidesinin (Pleoticus muelleri) trol ile avcılığı Güneybatı Atlantik in temel kabuklu balıkçılığı olduğu ifade edilmiştir. Araştırıcılar çalışmalarında ikiz bim trol kullanmışlar ve Bathyraja albomaculata, Dipturus flavirostris, D. trachydermus, Psammobatis normani, P. bergi, P. rudis ve Sympterygia bonapartei olmak üzere 7 batoid türü tespit etmişlerdir. Araştırma süresince ikiz bim trol avcılığında metrik ton avlanan karidese karşın, 1000 metrik ton batoid balık avlandığı ve vatozların denize canlı bırakıldığı bununla beraber avcılık sonrası ölümün bilinmediği rapor edilmiştir. Hall ve Mainprize (2005), hedef dışı avcılığın global bazda azalma potansiyeline sahip olduğunu, bunun da teknik çalışmalar, yasal düzenlemeler ve sosyal yaklaşımlarla başarılabileceğini belirtmişlerdir. Teknik açıdan av takımlarında yapılacak modifikasyonların 18

40 minimum ile orta seviyeler arasında tutulmasının global ıskartayı %25-64 arasında azaltabileceğini bildirmişlerdir. Harrington et al. (2005), sadece ıskarta edilen stokların zarar görmediğini bununla beraber tüm trofik ilişkilerin ve habitatların ekosistem seviyesinde bozulduğunu belirtmişlerdir. Araştırıcılar 2002 yılında A.B.D. de 1,06 milyon ton balığın ıskarta edildiğini buna karşılık 3,7 milyon ton balığın karaya çıkarıldığını bildirmişlerdir. Iskarta / karaya çıkarılan av oranının 0,28 olarak tespit edildiğine ve bu durumun dünyadaki en yüksek değerlerden biri olduğuna değinmişlerdir. Araştırıcılar bu oranların güneydoğu balıkçılığında 0,59, göçmen balık avcılığında 0,52 ve kuzeydoğu balıkçılığında 0,49 olduğunu belirtmişlerdir. Alaska ve batı kıyılarında yapılan balıkçılıkta bu oranların sırasıyla 0,12 ve 0,15 olduğu bildirilmiştir. Güneydoğu (Meksika Körfezi) ve Güney Atlantik karides trolü balıkçılığındaki oranların (sırasıyla 4,59 ve 2,95) en yüksek değerleri verdiği rapor edilmiştir. Araştırıcılar balıkçılığın ekosistem üzerindeki ana etkisinin hedef dışı ve ıskarta av olduğunu bildirmişlerdir. Ambrose et al. (2005), Nijerya nın kıyısal bölgelerinde yapılan karides bim trolu avcılığında, kıyı ötesi veya körfez içi balıkçılıkta hedef tür olarak addedilen 20 familyaya ait 25 türün hedef dışı avı meydana getirdiğini bildirmiştir. Bölgede hedef tür olan Nematopalaemon hastatus un diğer hedef karides türlerine göre daha küçük olduğunu belirtmiştir. Ticari hedef dışı türlerin ağırlıkça yüzde dağılımı; Pseudotolithus elongatus %19,89, P.senegalensis %13,69, Ilisha africana %8,85, Pentanemus quinquarius %4,95, Callinectes amnicola %3,27, Pseudotolithus typus %2,75, Galeoides decadactylus %2,26, Cynoglossus senegalensis %1,43 ve Chloroscombrus chysurus %1,05 olarak rapor edilmiştir cm total boy aralığındaki hedef dışı türlerin pazarlanabilir ve tüketilebilir olduğu, bunun yanında avcılığın %75 ini oluşturan 4-10 cm total boy aralığındaki türlerin ve bireylerin tamamiyle ıskarta edildiği, bu durumun da çok büyük bir biyoçeşitlilik kaybı ile sonuçlandığı bildirilmiştir. Zeller ve Pauly (2005), global bazdaki ıskarta avcılığının azaldığını, fakat bununla beraber total avcılığın (karaya çıkarılan av + ıskarta av) da bir düşüş gösterdiğini belirtmişlerdir. Bu durumun avlanabilir stoklar için endişe verici bir durum olduğunu ve balıkçılığın global bazda sanılandan daha büyük bir sorunla karşı karşıya kaldığını bildirmişlerdir. 19

41 Hofstede ve Collas (2006), yılları arasında, Kuzeybatı Afrika sahillerinde avcılık yapan Avrupa Birliğine bağlı ve çoğunluğu Alman kökenli trol teknelerindeki ıskarta miktarlarını incelemişlerdir. Bu süre boyunca av filosunun yılda 1720 günü denizde geçirdiği ve toplam ton ürün elde ettiğini tespit etmişlerdir. Yakalanan hedef türler, Sardinella aurita, S. maderensis, Sardina pilchardus, Scomber japonicus ve Trachurus trecae olduğu ve bu türlerin tüm avın ağırlık olarak %94 ünü oluşturduğu tespit edilmiştir. Bu avcılıktaki ıskarta oranının toplam avın yaklaşık %10 u kadar olduğu ve ıskarta edilen türlerin genelde ticari türlerden oluştuğu bildirilmiştir. Soykan ve diğ. (2006), Taşucu Körfezi (Doğu Akdeniz) nde karides trollerinde yaptıkları çalışmada 44 mm torba ağ göz açıklığına sahip 400 gözlük geleneksel karides trol ağı kullanılan 3 ticari trol teknesinde 32 çekim sonucunda 118,5 kg hedef ava (karides) karşın 317 kg tesadüfi ve kg ıskarta av bildirmişlerdir. Özbilgin ve diğ. (2006), 40 mm PE Dip Trol Ağı Torbasında Hedef Dışı Av adlı çalışmalarında, torbadaki avın ortalama %63 ünün ticari öneme sahip türler iken geri kalan %37 sinin pazarlanamayan türlerden oluştuğunu bildirmişlerdir. Ayrıca ticari türlerden olmalarına rağmen, barbunyanın %5 inin, bakalyaronun %92 sinin, kırma mercanın %32 sinin ve yabani mercanın %33 ünün en küçük yakalanma boyunun altında olduğunu bildirmişlerdir. Bayhan ve diğ. (2006), Güneydoğu Marmara da Algarna ile Karides Avcılığında Av Kompozisyonu ve Hedef Dışı Av isimli çalışmalarında bu avcılıkta hedef tür olan pembe derin su karidesinin (Parapenaeus longirostris) ağırlığını, sayısal miktarlarını ve av kompozisyonunu incelemişlerdir. Sonuçta toplam avın sayısal olarak % 64,5 ini pembe derin su karidesinin %35,5 lik kısmın ise hedef dışı avın oluşturduğunu tespit etmişlerdir. 50 türün bulunduğu hedef dışı avın %17,6 sının kemikli balıklara (Osteichthyes), %8.58 nin kabuklulara (Crustacea-Decapoda), %4,94 ünün derisi dikenlilere (Echinodermata), %2,53 nün yumuşakçalara (Mollusca), %2,14 ünün Cnidaria ya ve %0,13 ünün kıkırdaklı balıklara (Chondrichthyes) ait olduğunu tespit etmişlerdir. Fabi and Grati (2006), Adriyatik Denizi nde kullanılan rapido trollerin ıskarta av karakteristiklerini incelemişler ve elde edilen total avın %42 sinin cansız materyalden (%28 si karındanbacaklı ve bivalv kabuklarından oluşmakta), %18 inin ticari olmayan türlerden (çoğunlukla kabuklular, yumuşakçalar ve derisidikenliler) ve geri kalan %40 ının da ticari 20

42 türlerden oluştuğunu bildirmişlerdir. Bununla beraber ticari türlerin sayıca %95 i ve ağırlıkça %71,5 inin ıskarta edildiği rapor edilmiştir. Walmsley et al. (2007), Güney Afrika da yaptıkları çalışmada Merluccius spp. hedefli trol avcılığındaki ıskarta sorununu ele almışlardır. Çalışma sonucunda toplam avın %90 ının karaya çıkarıldığını ve işlem gördüğünü bildirmişler ayrıca güney ve batı kıyılarındaki yıllık ıskarta miktarının ton arasında değiştiğini tespit etmişlerdir. Enever et al. (2007), İngiliz Kanalı ve İrlanda sularında yılları arasında yaptıkları çalışmada 186 milyon ( ton) balık ve kafadanbacaklı yakalandığını, bunun 117 milyon adedinin ( ton) ıskarta edildiğini tespit etmişlerdir. Araştırıcılar bu durumun %90 lık bir oranla trol ve bim trol avcılığından kaynaklandığını belirtmişlerdir. Toplam 182 tür balık ve kafadanbacaklı elde edilmiş olup, yalnızca 10 türün yıllık ıskarta miktarının %50 sini (61,5 milyon adet) oluşturduğu bildirilmiştir. Duruer ve diğ (2008), Mersin Körfezi ndeki karides trollerinde çalışmalar ve toplam avın %71 lik bölümünün ıskarta edildiğini bildirmişlerdir. Tespit edilen ıskarta oranının yüksek olduğunu, buna ek olarak av aracı ve yönetim bazlı bir takım önlemler alınması gerektiğini belirtmişlerdir. Krag et al. (2008), Kattegat-Skagerrak bölgesinde yaptıkları çalışmada Nephrops hedefli balıkçılıkta ıskarta oranlarının yüksek olduğunu bildirmişlerdir. Araştırıcılar 90 mm olan nominal ağ göz boyunun 120 mm ye çıkarılmasıyla fener balığı dışında tüm türlere ait minimum avlanma boyunun altındaki bireylerin sayıca azaldığını bulmuşlardır. Bununla beraber minimum avlanma boyunun üzerindeki Nephrops türlerinin 1/3 oranında azaldığını bu oranın da %21 lik bir ekonomik kayba karşılık geldiğini tespit etmişlerdir. Macher et al. (2008), Biscay Körfezi nde yaptıkları çalışmada Nephrops norvegicus hedefli trol avcılığını ele almışlar ve bu trollerin sayısal olarak avladıkları norveç ıstakozunun yarısını ağırlık olarak ta 1/3 ünü ıskarta ettiklerini ve ıskarta edilenlerin yalnızca %30 unun hayatta kalabildiğini bildirmişlerdir. Iskarta edilen bireylerin genellikle minimum avlanma boyunun altındaki genç bireylerden oluştuğunu, bununda hali hazırda sömürülmüş olan Norveç ıstakozu stokları için tehlikeli olduğunu belirtmişlerdir. Davies et al. (2009), hedef dışı av ile ilgili durumun tartışmalı olduğunu belirtmişler, bunun nedenin de hedef av ve hedef dışı av kavramlarından anlaşılanın global bir tahmine izin veremeyecek kadar çeşitlilik göstermesine bağlamışlardır. Durumu açıklığa 21

43 kavuşturmak için hedef dışı av kavramının uygun bir şekilde yeniden tanımlanması gerektiğini bildirmişler ve hedef dışı avı avın kullanılmayan yada yönetilmeyen parçası olarak tanımlamışlardır. Bu tanımın global bazda dünya deniz balıkçılığına uygulanmasıyla hedef dışı avın %40,4 e ulaşacağını bildirmişlerdir. İşmen ve diğ. (2010), yaptıkları çalışmada toplam 52 familyaya ait 117 balık türü örneklemişlerdir. Örneklenen türlerin 20 adedinin kıkırdaklı, 97 adedinin ise kemikli balık türü olduğu saptanmıştır. Örneklenen kemikli balıklar içerisinde en çok görülen ticari türlerin; mavi mezgit (Micromesistius poutassou), barbun (Mullus barbatus barbatus), bakalyaro (Merluccius merluccius), fener balığı (Lophius budegassa), öksüz (Trigla lyra), kancağız pisi balığı (Citharus linguatula), kırma mercan (Pagellus erythrinus), yabani mercan (Pagellus acarne), benekli pisi balığı (Lepidorhombus boscii), dülger (Zeus faber), tekir (Mullus surmuletus) ve kırlangıç (Chelidonichthys lucerna) olduğu tespit edilmiştir. Örneklenen kıkırdaklı balık türleri içerisinde en fazla görülen türlerin kedibalığı (Scyliorhinus canicula), bozcamgöz köpekbalığı (Squalus acanthias), dikenli vatoz (Raja clavata), vatoz (Raja radula), sivriburun vatoz (Dipturus oxyrinchus) ve beyaz vatoz (Rostroraja alba) olduğu tespit edilmiştir. Saroz Körfezi nde örnekleme süresince toplam 184 trol çekimi yapılarak, 5,291 km 2 alan taranmıştır. Birim av değeri (CPUE) 178 kg/sa olarak tespit edilmiştir. En yüksek av oranı m derinlik aralığında gözlemlenmiştir yılında toplam biyokütle 5690,6 ton, yılında 4753,3 ton olarak tespit edilmiştir. Bölgede en baskın demersal türlerin biyokütlesi; mavi mezgit 811,7 ton, barbun 726,2 ton, bakalyaro 500,7 ton, fener balığı 268,8 ton, kırma mercan 219,2 ton, yabani mercan 108,4 ton ve öksüz balığı 135,4 ton olarak bulunmuştur. Johnsen and Eliasen (2011), Avrupa Birliği ortak balıkçılık politikasının en önemli konularından birinin ıskarta sorunun çözümü olduğunu belirtmişler ve ıskarta sorununun doğal, maddi ve kültürel koşullara bağlı olduğunu bildirmişlerdir. Böylece, sorunun çözümünde yalnızca teknik ve düzenleyici araçlara değil kültürel değişim sürecini kolaylaştıran meydan (zemin) ve kuruluşlara gereksinim duyulduğunu rapor etmişlerdir. Vazquez-Rowe et al. (2011), İspanya nın Galicia bölgesindeki balıkçılık filosunun hedef dışı av özellikleri üzerine çalışmışlardır yılındaki araştırmada örneklenen 89 balıkçı teknesinde toplamda ton ıskarta elde edilmiş ve bu miktarın toplam avın %16,9 una karşılık geldiği bildirilmiştir. Bununla beraber ıskarta mikatarının büyük 22

44 bölümünün trol balıkçılığından kaynaklandığı, bazı spesifik türlerin avcılığında trol takımları yerine alternatif av araçlarıyla avcılık yapılması gerektiği rapor edilmiştir. Bellido et al. (2011) ekosistem yaklaşımlı balıkçılık yönetimi konusunda çalışmışlar, hedef dışı av ve ıskarta avın denizel populasyonlar üzerine olumsuz etkileri olduğunu, özellikle trofik ilişki ve habitatları etkilediğini, bu durumun da balıkçılığın sürdürülebilirliği açısından ciddi bir risk oluşturduğunu belirtmişlerdir. Araştırıcılar çalışmalarında Avrupada ve uluslararası alandaki ıskarta düzenlemeleri (ıskarta verisinin toplanış şekli ve stok tahmini ile ilişkilendirilmesi, seçicilik, ekosistem dinamikleri açısından ıskarta avcılığın sonuçları) konularında derleme çalışması yapmışlardır. Dunn et al. (2011), zaman/bölge yasaklarının, aşırı avcılığın ve denizel biyoçeşitliliğin zarar görmesinin önlenmesi için kullanılan yöntemlerden olduğunu ve buyönetim ölçülerinin aynı zamanda ticari balıkların ve koruma altındaki türlerin hedef dışı avcılığının önlenmesi için de kullanıldığını belirtmişlerdir. Bununla beraber, ekosistem temelli balıkçılık yaklaşımının çok türlü balıkçılık (av kompozisyonuna çok sayıda türün girdiği) modellerine uygulanmaya başlanmasıyla hedef dışı av kavramının öneminin daha da arttığı bildirilmiştir. Buna ek olarak birçok ülkenin balıkçılık politikasındaki ilk amacın hedef dışı türlerin eleminasyonu olduğu araştırıcılar tarafından rapor edilmiştir. 23

45 3. GEREÇ VE YÖNTEM 3.1. Çalışma Bölgeleri Bu çalışma Saroz Körfezinden Güllük körfezine kadar olan Türkiye nin Ege Denizi sahilleri boyunca, ticari trol balıkçılığı yapılan alanları kapsamaktadır. Araştırmanın içeriği, Ege denizindeki demersal balıkların yoğunluk dağılımları üzerine olup, ekonomik değeri olan ve olamayan demersal stokların ve ticari trol balıkçılığındaki hedef dışı av miktarının ve kompozisyonunun tespitidir. Bu araştırmanın boyutları, kuzeyde Saroz Körfezi nden güneyde Güllük Körfezi ne kadar olan denizel sahaların m. arasındaki derinlikleridir (Şekil 1). Şekil 1. Çalışma Bölgesi 24

46 3.2. Örneklerin Toplanması Örneklemeler Çanakkale, Foça, Karaburun, Sığacık ve Güllük Limanlarındaki ticari trol tekneleri ile mevsimsel olarak yürütülmüş ve örnekleme zamanı 2 yıl (8 mevsim) lık bir süreyi kapsamıştır. Çalışmalarda kullanılan 1200 gözlük trol ağı standart olarak tutulmuş ve örneklemeler tüm bölgelerde bu ağ ile gerçekleştirilmiştir (Şekil 2). Proje boyunca kullanılan tekneler ve özellikleri tablo 1 de verilmiştir. Tekne üzerinde özellikle de ürünün ayrımı yapılırken balıkçılara hiçbir müdahalede bulunulmamıştır. Trol torbasından çıkan ürünün ayrımı yapıldıktan sonra balıkçılar tarafından kasalanan türlerin her çekim için ayrı ayrı toplam ağırlıkları alınmıştır. Ayrıca ticari türlerden alt örnekler alınmış, balıkların ve kafadanbacaklıların 0,5 cm ve 1 cm hassasiyetindeki ölçüm tahtalarıyla total boy (TL) ve dorsal manto boyu (ML), karideslerin ise 0,1 mm hassasiyetindeki dijital kumpas kullanılarak karapas boyu (CL) ölçümleri tekne üzerinde alınmıştır. Ticari türlerin ayrım ve kasalama işlemi balıkçılar tarafından tamamlandığında geriye kalan ve balıkçılar tarafından çöp olarak tabir edilen hedef dışı av alt örneklemeye alınmıştır. Elde edilen hedef dışı av örnekleri teknenin buzhanesinde +4 C sıcaklıkta muhafaza edilmiştir. Teknenin limana yanaşmasından hemen sonra laboratuara getirilerek -18 C derin dondurucuya konulmuş ve incelenmek üzere saklanmıştır. Laboratuvarda, alt örnekteki bireyler öncelikle tür bazında ayrılmıştır. Her türün o örnek için toplam ağırlığı hassas terazi (± 0,01 g duyarlılık) kullanılarak ölçülmüştür. Kafadanbacaklılar için dorsal manto boyu (ML), balıklar için total boy (TL) 0,5 cm hassasiyetindeki ölçüm tahtalarıyla, kabuklular için karapaks boyu (CL) ise 0,01 mm duyarlılıktaki dijital kumpas ile ölçülmüştür. Hedef dışı av grubuna giren türler kıkırdaklı balıklar, kemikli balıklar, kabuklular, kafadanbacaklılar, süngerler ve tunikatlar olmak üzere altı grup altında incelenmiştir. Türlerin isimleri ticari ava ilişkin bulgular ve hedef dışı ava ilişkin bulgular kısımlarındaki tür tablolarında bilimsel ve yerel isimleriyle verilmiş, ticari türler daha sonraki bölümlerde yerel isimleriyle, hedef dışı türler ise her türe özgü yerel isim olmaması sebebiyle bilimsel isimleriyle adlandırılmıştır. 25

47 Şekil 2. Çalışmada kullanılan trol ağının teknik planı (Tosunoğlu ve Aydın, 2007) 26

48 Tablo 1. Proje kullanılan ticari trol teknelerine ait teknik bilgiler Çalışma bölgesi Tekne adı Malzeme Boy (m) En (m) Motor gücü (HP) Köprü üstü ekipman Çanakkale Foça Mustafaoğulları Sac 29 8,5 700 Mollaoğulları Sac 30 8,5 700 Yunus Emre Ahşap 22,2 5,8 400 Fettahın Mehmet I Sac 26 8,5 600 Akyarlar Sac 22,6 7,5 915 IS, Echo-sounder, Sonar, Satallite, GPS, VHF Telsiz IS, Echo-sounder, Sonar, Satallite, GPS, VHF Telsiz IS, Echo-sounder, Sonar, Satallite, GPS, VHF Telsiz IS, Echo-sounder, Sonar, Satallite, GPS, VHF Telsiz IS, Echo-sounder, Sonar, Satallite, GPS, VHF Telsiz Karaburun Fikret Kaptan Sac 22,8 6,7 550 Sığacık Fikret Kaptan Sac 22,8 6,7 550 IS, Echo-sounder, Sonar, Satallite, GPS, VHF Telsiz IS, Echo-sounder, Sonar, Satallite, GPS, VHF Telsiz Güllük Ömer Efe Ahşap 20,5 6,5 420 Devlet-3 Sac 21 6,5 400 IS, Echo-sounder, Sonar, Satallite, GPS, VHF Telsiz IS, Echo-sounder, Sonar, Satallite, GPS, VHF Telsiz 3.3. Verilerin Değerlendirilmesi Mevsimsel ve Bölgesel Operasyonlar Çalışma boyunca gerçekleştirilen trol çekimlerine ilişkin bölgesel veriler tablo 2, 3, 4, 5 ve 6 da sunulmuştur. Bununla beraber tespit edilen koordinatların harita üzerine işlenmesinde Magellan 1.00 navigasyon programı kullanılmıştır. 27

49 Tablo 2. Proje boyunca Çanakkale de gerçekleştirilen trol çekimleri Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 06: '902''N/25 57'565''E 296 Bitiş 11: '268''N/25 47'498''E ,5 II Başlama 12: '965''N/25 44'971''E 126 Bitiş 16: '209''N/25 49'810''E ,5 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 09: '959''N/26 06'501''E 306 Bitiş 12: '260''N/25 59'423''E ,5 II Başlama 12: '313''N/26 00'671''E 289 Bitiş 15: '200''N/26 08'681''E ,5 III Başlama 16: '790''N/26 07'960''E 425 Bitiş 19: '476''N/25 58'132''E ,5 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 07: '007''N/26 05'025''E 360 Bitiş 09: '041''N/25 57'020''E ,5 II Başlama 19: '027''N/25 39'041''E 36 Bitiş 20: '033''N/25 36'029''E ,5 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 07: '018''N/26 05'043''E 396 Bitiş 12: '016''N/25 48'041''E ,5 II Başlama 13: '021''N/25 41'018''E 342 Bitiş 16: '002''N/25 35'022''E ,5 III Başlama 17: '038''N/25 39'036''E 36 Bitiş 19: '033''N/25 37'003''E ,5 IV Başlama 19: '031''N/25 37'007''E 38 Bitiş 21: '020''N/25 39'058''E ,5 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 07: '010''N/25 37'003''E 324 Bitiş 10: '019''N/25 43'052''E ,5 II Başlama 11: '011''N/25 49'026''E 360 Bitiş 17: '039''N/26 03'039''E ,5 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 06: ''N/26 06'967''E 328 Bitiş 08: '225''N/26 05'297''E ,5 II Başlama 08: '156''N/26 03'695''E 273 Bitiş 10: '107''N/26 08'475''E ,5 III Başlama 10: '944'N/26 07'625''E 364 Bitiş 11: '640''N/26 04'297''E ,5 IV Başlama 12: '854''N/26 01'951''E 273 Bitiş 14: '153'' N/25 56'793''E ,5 V Başlama 14: '917''N/25 56'680''E 291 Bitiş 16: '826''N/26 03'208''E ,5 VI Başlama 17: '410''N/26 04'203''E 262 Bitiş 18: ''N/26 08'237''E ,5 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 06: '480''N/25 55'876''E 273 Bitiş 10: '347''N/26 08'150''E ,5 II Başlama 10: '071'' N/26 07'430''E 364 Bitiş 12: '663'' N/26 01'403''E ,5 III Başlama 13: '910''N/26 02'970''E 270 Bitiş 15: '334''N/26 07'096''E ,5 IV Başlama 15: '071''N/26 07'039''E 309 Bitiş 16: '100''N/26 05'260''E ,5 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 06: '027''N/26 04'050''E 92 Bitiş 07: '020''N/26 06'019''E ,5 II Başlama 07: '012''N/26 06'047''E 92 Bitiş 09: '003''N/26 01'053''E ,5 III Başlama 09: '098''N/26 01'079''E 92 Bitiş 11: '053''N/26 06'004''E ,5 28

50 Tablo 2 (devam). Proje boyunca Çanakkale de gerçekleştirilen trol çekimleri Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) IV Başlama 12: N/ E 92 Bitiş 12: N/ E ,5 V Başlama 13: N/ E 92 Bitiş 14: N/ E ,5 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 07:35 40º N/26º E 360 Bitiş 11:20 40º N/25º E ,5 II Başlama 12:00 40º N/25º E 414 Bitiş 13:40 40º N/26º E ,5 III Başlama 14:30 40º N/26º E 77,4 Bitiş 17:30 40º N/25º E 48, ,6 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 06: N/ E 360 Bitiş 10: N/ E ,9 II Başlama 10: N/ E 342 Bitiş 13: N/ E III Başlama 14: N/ E 450 Bitiş 17: N/ E ,7 Çekim Saat Koordinat Derinlik Yön Hız (knot) I Başlama 07: N/ E 270 Bitiş 09: N/ E ,6 II Başlama 12: N/ E 99 Bitiş 13: N/ E ,7 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız(knot) I Başlama 07: N/ E 324 Bitiş 09: N/ E ,5 II Başlama 09: N/ E 396 Bitiş 12: N/ E ,5 III Başlama 13: N/ E 360 Bitiş 17: N/ E ,5 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız(knot) I Başlama 06: N/ E 324 Bitiş 10: N/ E ,6 II Başlama 10: N/ E 288 Bitiş 13: N/ E ,6 III Başlama 13: N/ E 252 Bitiş 15: N/ E ,5 IV Başlama 16: N/ E 324 Bitiş 18: N/ E ,6 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 07: N/ E 182 Bitiş 11: N/ E ,6 II Başlama 11: N/ E 237 Bitiş 14: N/ E ,6 III Başlama 14: N/ E 400 Bitiş 17: N/ E ,6 IV Başlama 18: N/ E 209 Bitiş 20: N/ E ,6 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 06: N/ E 364 Bitiş 10: N/ E ,4 II Başlama 10: N/ E 437 Bitiş 14: N/ E ,6 III Başlama 15: N/ E 328 Bitiş 19: N/ E ,5 29

51 Tablo 3. Proje boyunca Foça da gerçekleştirilen trol çekimleri Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 06: N/ E 91 Bitiş 10: N/ E , 7 II Başlama 10: N/ E 80 Bitiş 13: N/ E ,8 III Başlama 14: N/ E 100 Bitiş 16: N/ E ,9 IV Başlama 16: N/ E 75 Bitiş 20: N/ E ,8 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 06: N/ E 82 Bitiş 09: N/ E ,8 II Başlama 10: N/ E 105 Bitiş 12: N/ E ,6 III Başlama 13: N/ E 98 Bitiş 16: N/ E ,8 IV Başlama 16: N/ E 100 Bitiş 18: N/ E ,9 V Başlama 19: N/ E 75 Bitiş 21: N/ E ,8 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 06: N/ E 90 Bitiş 09: N/ E 90 2,5 II Başlama 09: N/ E 90 Bitiş 12: N/ E 92 2,5 III Başlama 12: N/ E 90 Bitiş 15: N/ E 120 2,5 IV Başlama 16: N/ E 120 Bitiş 18: N/ E ,3 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 05: N/ E 110 Bitiş 08: N/ E ,5 II Başlama 09: N/ E 99 Bitiş 12: N/ E ,5 III Başlama 12: N/ E 110 Bitiş 15: N/ E ,5 IV Başlama 16: N/ E 110 Bitiş 19: N/ E ,5 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 06: N/ E 98 Bitiş 08: N/ E ,6 II Başlama 08: N/ E 111 Bitiş 10: N/ E ,6 III Başlama 11: N/ E 110 Bitiş 13: N/ E ,6 IV Başlama 13: N/ E 97 Bitiş 15: N/ E ,6 V Başlama 15: N/ E 108 Bitiş 17: N/ E ,6 VI Başlama 18: N/ E 96 Bitiş 20: N/ E ,6 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 04: N/ E 95 Bitiş 08: N/ E ,6 II Başlama 08: N/ E 104 Bitiş 10: N/ E ,6 III Başlama 11: N/ E 74 Bitiş 14: N/ E ,6 30

52 Tablo 3 (devam). Proje boyunca Foça da gerçekleştirilen trol çekimleri Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) IV Başlama 15: '859''N/26 39'710''E 61 Bitiş 16: '210''N/26 37'483''E ,6 V Başlama 16: '540''N/26 37'553''E 68 Bitiş 19: '117''N/26 39'446''E ,6 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 04: '136''N/26 41'688''E 63 Bitiş 09: '265''N/26 39'333''E ,6 II Başlama 09: '453''N/26 39'376''E 73 Bitiş 13: '410''N/26 40'374''E ,6 III Başlama 13: '626''N/26 40'725''E 65 Bitiş 15: '650''N/26 37'370''E ,6 IV Başlama 15: '682''N/26 37'881''E 67 Bitiş 18: '993''N/26 39'150''E ,6 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 05: '123''N/26 40'272''E 70 Bitiş 08: '637''N/26 38'055''E ,6 II Başlama 09: '433''N/26 38'363''E 69 Bitiş 12: '344''N/26 40'123''E ,6 III Başlama 12: '537''N/26 39'723''E 73 Bitiş 15: '814''N/26 40'080''E ,6 IV Başlama 15: '370''N/26 39'480''E 63 Bitiş 18: '082''N/26 39'683''E ,6 Çekim Saat Koordinat Derinlik(m) Yön Hız (knot) I Başlama 06: '990''N/26 42'919''E 82 Bitiş 09: '683''N/26 40'781''E ,6 II Başlama 10: '833''N/26 40'454''E 92 Bitiş 12: '443''N/26 41'459''E ,6 III Başlama 12: '306''N/26 41'587''E 96 Bitiş 15: '336''N/26 47'984''E ,6 IV Başlama 15: '286''N/26 48'163''E 127 Bitiş 19: '042''N/26 39'027''E ,6 Çekim Saat Koordinat Derinlik(m) Yön Hız (knot) I Başlama 06: '159''N/26 42'877''E 83 Bitiş 09: ''N/26 41'056''E ,6 II Başlama 09: '215''N/26 41'112''E 93 Bitiş 11: '880''N/26 41'584''E ,6 III Başlama 11: '556''N/26 40'980''E 102 Bitiş 14: '911''N/26 44'102''E ,6 IV Başlama 14: '104''N/26 44'261''E 83 Bitiş 16: '750''N/26 41'433''E ,6 V Başlama 16: '608''N/26 41'313''E 102 Bitiş 18: '711''N/26 42'515''E ,6 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 06: '724''N/26 42'176''E 113 Bitiş 10: '474''N/26 38'008''E ,5 II Başlama 11: '123''N/26 38'197''E 135 Bitiş 14: '687''N/26 38'134''E ,5 III Başlama 14: '377''N/26 37'955''E 115 Bitiş 17: '236''N/26 38'334''E ,5 IV Başlama 17: '691''N/26 38'292''E 145 Bitiş 20: '180''N/26 39'741''E ,5 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 06: '420''N/26 40'178''E 134 Bitiş 10: '500''N/26 37'664''E ,5 II Başlama 11: '302''N/26 38'123''E 106 Bitiş 13: '003''N/26 34'421''E ,5 III Başlama 14: '683''N/26 34'444''E 135 Bitiş 16: '008''N/26 38'947''E ,5 IV Başlama 16: '971''N/26 38'930''E 106 Bitiş 19: '874''N/26 38'906''E ,5 31

53 Tablo 3 (devam). Proje boyunca Foça da gerçekleştirilen trol çekimleri Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 07: '890''N/26 42'869''E 88,2 Bitiş 10: '475''N/26 42'914''E 96, ,5 II Başlama 10: '799''N/26 43'363''E 94,7 Bitiş 12: '677''N/26 42'150''E ,5 III Başlama 12: '237''N/26 43'010''E 112 Bitiş 15: '606''N/26 40'239''E ,7 IV Başlama 15: '576''N/26 38'532''E 76,2 Bitiş 19: '988''N/26 40'235''E ,8 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 06: '106''N/26 40'260''E 73,4 Bitiş 10: '270''N/26 37'542''E 61, ,6 II Başlama 10: '424''N/26 38'201''E 64 Bitiş 13: '643''N/26 39'013''E 73,5 44 2,7 III Başlama 13: '413''N/26 39'267''E 73,8 Bitiş 17: '499''N/26 38'638''E ,6 IV Başlama 17: '704''N/26 38'653''E 54,9 Bitiş 19: '494''N/26 40'351''E 66,2 38 2,8 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 06: '440''N/26 39'430''E 73 Bitiş 10: '446''N/26 38'940''E ,8 II Başlama 10: '577''N/26 38'820''E 97 Bitiş 12: '908''N/26 45'365''E ,8 III Başlama 13: '870''N/26 45'933''E 93 Bitiş 16: '346''N/26 37'799''E ,8 IV Başlama 16: '380''N/26 37'650''E 93 Bitiş 20: '480''N/26 38'894''E ,8 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 06: '192''N/26 42'354''E 80 Bitiş 09: '238''N/26 33'081''E ,8 II Başlama 09: '911''N/26 32'887''E 87 Bitiş 13: '609''N/26 41'901''E ,8 III Başlama 13: '486''N/26 41'666''E 78 Bitiş 16: '817''N/26 33'760''E ,8 IV Başlama 16: '558''N/26 33'933''E 83 Bitiş 20: '268''N/26 41'288''E ,8 Çekim Saat Koordinat Derinlik(m) Yön Hız (knot) I Başlama 07: '206''N/26 42'768''E 100 Bitiş 10: '116''N/26 42'718''E ,5 II Başlama 10: '014''N/26 42'478''E 90 Bitiş 13: '012''N/26 35'746''E ,5 III Başlama 13: '080''N/26 36'310''E 100 Bitiş 16: '679''N/26 43'062''E ,6 IV Başlama 16: '237''N/26 43'032''E 80 Bitiş 19: '335''N/26 42'483''E ,4 Çekim Saat Koordinat Derinlik(m) Yön Hız (knot) I Başlama 06: '592''N/26 39'960''E 65 Bitiş 10: '431''N/26 39'122''E ,8 II Başlama 10: '463''N/26 38'520''E 95 Bitiş 12: '940''N/26 40'361''E ,9 III Başlama 13: '740''N/26 40'627''E 75 Bitiş 16: '626''N/26 38'994''E ,9 IV Başlama 16: '784''N/26 39'080''E 100 Bitiş 19: '376''N/26 40'298''E ,9 32

54 Tablo 4. Proje boyunca Karaburun da gerçekleştirilen trol çekimleri Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 06: '988''N/26 31'535''E 185 Bitiş 09: '572''N/26 19'343''E ,5 II Başlama 10: '836''N/26 18'813''E 235 Bitiş 12: '008''N/26 10'432''E ,5 III Başlama 13: '472''N/26 11'625''E 318 Bitiş 16: '737''N/26 19'517''E ,5 IV Başlama 16: '664''N/26 20'496''E 239 Bitiş 19: '611''N/26 28'778''E ,5 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 06: '105''N/26 30'617''E 182 Bitiş 09: '027''N/26 21'019''E ,4 II Başlama 09: '193''N/26 21'820''E 200 Bitiş 12: '586''N/26 31'432''E ,5 III Başlama 13: '186''N/26 30'858''E 182 Bitiş 16: '511''N/26 19'750''E ,5 IV Başlama 17: '558''N/26 19'908''E 281 Bitiş 20: '489''N/26 27'890''E ,5 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 05: '950''N/26 14'670''E 220 Bitiş 10: '813''N/26 01'941''E ,4 II Başlama 14: '419''N/25 54'835''E 283 Bitiş 16: '130''N/25 58'312''E ,4 III Başlama 18: '950''N/26 01'533''E 308 Bitiş 20: '013''N/25 53'903''E ,4 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 06: '150''N/25 43'280''E 345 Bitiş 09: '108''N/25 36'416''E ,4 II Başlama 09: '320''N/25 36'808''E 246 Bitiş 13: '468''N/25 47'646''E ,4 III Başlama 14: '005''N/25 54'311''E 200 Bitiş 16: '933''N/26 01'704''E ,4 IV Başlama 17: '615''N/26 01'864''E 275 Bitiş 20: '522''N/26 11'993''E ,4 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 05: '120''N/26 26'454''E 130 Bitiş 07: '630''N/26 31'650''E ,5 II Başlama 08: '370''N/26 31'165''E 163 Bitiş 10: '353''N/26 26'808''E ,5 III Başlama 10: '635''N/26 27'503''E 136 Bitiş 13: '620''N/26 31'940''E ,5 IV Başlama 14: '972''N/26 31'054''E 190 Bitiş 17: '580''N/26 27'514''E ,5 33

55 Tablo 4 (devam). Proje boyunca Karaburun da gerçekleştirilen trol çekimleri Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 05: '395''N/26 29'130''E 135 Bitiş 09: '102''N/26 31'622''E ,5 II Başlama 09: '690''N/26 31'166''E 200 Bitiş 11: '396''N/26 30'933''E ,5 III Başlama 12: '812''N/26 31'344''E 156 Bitiş 14: '630''N/26 32'247''E ,5 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 05:55 38º39'630''N/26º14'141''E 234 Bitiş 10:30 38º43'159''N/26º01'027''E 295, ,4 II Başlama 11:00 38º43'398''N/26º01'361''E 288 Bitiş 15:30 38º38'476''N/26º13'888''E 259, ,4 III Başlama 16:05 38º38'891''N/26º13'690''E 259,2 Bitiş 20:00 38º45'737''N/26º20'829''E 210,6 12 2,4 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 07:05 38º38'789''N/26º13'216''E 244,8 Bitiş 11:10 38º42'453''N/26º02'606''E ,4 II Başlama 11:35 38º41'912''N/26º03'245''E 288 Bitiş 15:15 38º38'901''N/26º13'240''E 259, ,4 III Başlama 15:40 38º39'708''N/26º13'788''E 248,4 Bitiş 20:10 38º46'497''N/26º23'293''E ,4 Çekim Saat Koordinat Derinlik(m) Yön Hız (knot) I Başlama 05: '833''N/25 59'178''E 297 Bitiş 08: '212''N/25 52'262''E ,5 II Başlama 08: '537''N/25 52'183''E 205 Bitiş 10: '287''N/25 58'372''E ,5 III Başlama 11: '078''N/25 57'755''E 261 Bitiş 13: '713''N/25 52'061''E ,6 IV Başlama 13: '013''N/25 52'373''E 198 Bitiş 15: '195''N/25 58'313''E ,7 V Başlama 16: '169''N/25 58'250''E 261 Bitiş 19: '104''N/25 51'570''E ,6 Çekim Saat Koordinat Derinlik(m) Yön Hız (knot) I Başlama 05: '848''N/25 44'545''E 230 Bitiş 08: '262''N/25 36'250''E ,6 II Başlama 09: '705''N/25 34'301''E 230 Bitiş 11: '146''N/25 29'016''E ,6 III Başlama 12: '926''N/25 28'254''E 252 Bitiş 14: '987''N/25 32'479''E ,6 IV Başlama 15: '770''N/25 32'554''E 265 Bitiş 18: '963''N/25 43'343''E ,6 34

56 Tablo 5. Proje boyunca Sığacık ta gerçekleştirilen trol çekimleri Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 05: '575''N-26 42'445''E 145 Bitiş 12: '201''N-26 55'290''E ,4 II Başlama 12: '490''N-26 54'720''E 266 Bitiş 19: '089''N-26 39'524''E ,4 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 07: '865''N/26 21'847''E 306 Bitiş 09: '040''N/26 12'680''E ,5 II Başlama 10: '800''N/26 09'090''E 348,5 Bitiş 15: '990''N/25 57'430''E ,5 III Başlama 17: '107''N/26 00'605''E 351,5 Bitiş 20: '757''N/26 09'176''E 365,5 85 2,5 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 06: '121''N/26 16'797''E 374 Bitiş 12: '621''N/26 33'790''E 346, ,5 II Başlama 13: '291''N/26 33'911''E 306 Bitiş 17: '187''N/26 46'096''E ,5 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 06: '473''N/026 40'168''E 194 Bitiş 11: '625''N/026 40'168''E ,3 II Başlama 12: '490''N/026 53'000''E 207 Bitiş 17: '065''N/026 40'589''E ,3 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 06: '856''N/026 40'699''E 166 Bitiş 10: '476''N/026 49'481''E ,3 II Başlama 11: '487''N/026 50'757''E 234 Bitiş 13: '895''N/026 55'391''E ,5 III Başlama 13: '297''N/026 56'440''E 198 Bitiş 17: '651''N/026 48'835''E ,3 Çekim Saat Koordinat Derinlik(m) Yön Hız (knot) I Başlama 06: '155''N/26 46'325''E 148 Bitiş 12: '116' N/26 59'607''E ,4 II Başlama 12: '586''N/27 02'170''E 164 Bitiş 18: '657''N/26 47'196''E ,3 Çekim Saat Koordinat Derinlik(m) Yön Hız (knot) I Başlama 06: '065''N/26 42'125''E 146 Bitiş 12: '297''N/26 49'554''E ,1 II Başlama 13: '162''N/26 51!683''E 204 Bitiş 17: '685''N/26 41'105''E ,5 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 05: '909''N/26 43'611''E 183 Bitiş 12: '436''N/26 53'948''E ,5 II Başlama 12: '688''N/26 52'991''E 284 Bitiş 19: '526''N/26 41'368''E ,5 35

57 Tablo 5(devam). Proje boyunca Sığacık ta gerçekleştirilen trol çekimleri Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 05: '563''E/26 43'536''E 165 Bitiş 10: '126''N/26 49'647''E ,5 II Başlama 11: '765''N/26 50'550''E 146 Bitiş 16: '614''N/26 39'962''E ,5 III Başlama 17: '951''N/26 40'558''E 161 Bitiş 19: '772''N/26 48'067''E ,5 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 05: '230''N/26 43'755''E 234 Bitiş 08: '867''N/26 35'176''E ,5 II Başlama 08: '576''N/26 33'558''E 270 Bitiş 13: '716''N/26 21'753''E ,5 III Başlama 13: '838''N/26 22'655''E 142 Bitiş 17: '143''N/26 34'608''E ,5 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 05: '490''N/26 32'930''E 261 Bitiş 09: '637''N/26 22'187''E ,5 II Başlama 10: '825''N/26 22'790''E 144 Bitiş 13: '357''N/26 33'848''E ,5 III Başlama 14: '248''N/26 35'164''E 252 Bitiş 17: '823''N/26 41'200''E ,5 Tablo 6. Proje boyunca Güllük te gerçekleştirilen trol çekimleri Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 05: '353''N/27 21'481''E 62 Bitiş 09: '145''N/27 15'034''E 64, ,5 II Başlama 09: '965''N/27 15'106''E 67,5 Bitiş 12: '655''N/27 21'343''E ,6 III Başlama 12: '971''N/27 22'012''E 60 Bitiş 15: '451''N/27 15'616''E ,5 IV Başlama 15: '325''N/27 13'088''E 65,5 Bitiş 19: '707''N/27 21'250''E 63, ,5 V Başlama 19: '344''N/27 23'464''E 54 Bitiş 21: '593''N/27 29'021''E 42, ,5 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız I Başlama 06: '627''N/27 19'198''E 67 Bitiş 09: '896''N/27 13'148''E ,5 II Başlama 10: '870''N/27 13'855''E 52,9 Bitiş 12: '961''N/27 09'431''E 66, ,5 III Başlama 13: '754''N/27 10'015''E 68,4 Bitiş 17: '573''N/27 10'788''E ,5 IV Başlama 17: '573''N/27 11'098''E 88,7 Bitiş 20: '508''N/27 18'984''E ,5 V Başlama 20: '675''N/27 19'641''E 64 Bitiş 23: '219''N/27 06'962''E ,5 36

58 Tablo 6 (devam). Proje boyunca Güllük te gerçekleştirilen trol çekimleri Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 00: N/ E 66,4 Bitiş 03: N/ E ,5 II Başlama 03: N/ E 45 Bitiş 07: N/ E 67, ,4 III Başlama 07: N/ E 73 Bitiş 12: N/ E 71, ,6 IV Başlama 12: N/ E 71 Bitiş 16: N/ E ,4 V Başlama 17: N/ E 89 Bitiş 20: N/ E ,5 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 06: N/ E 90 Bitiş 09: N/ E ,5 II Başlama 09: N/ E 85 Bitiş 12: N/ E ,5 III Başlama 12: N/ E 87,4 Bitiş 15: N/ E ,5 IV Başlama 16: N/ E 87 Bitiş 20: N/ E ,5 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 05: N/ E 94 Bitiş 08: N/ E ,5 II Başlama 09: N/ E 88 Bitiş 12: N/ E ,5 III Başlama 12: N/ E 85 Bitiş 15: N/ E ,5 IV Başlama 15: N/ E 82 Bitiş 20: N/ E ,5 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 06: N/ E 92 Bitiş 09: N/ E ,5 II Başlama 09: N/ E 82 Bitiş 11: N/ E ,5 III Başlama 12: N/ E 88 Bitiş 16: N/ E ,5 IV Başlama 17: N/ E 90 Bitiş 20: N/ E ,5 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 06: N/ E 94 Bitiş 09: N/ E ,5 II Başlama 10: N/ E 90 Bitiş 13: N/ E ,5 III Başlama 13: N/ E 95 Bitiş 16: N/ E ,5 IV Başlama 17: N/ E 93 Bitiş 20: N/ E ,5 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 05: N/ E 84 Bitiş 09: N/ E ,5 II Başlama 09: N/ E 89 Bitiş 14: N/ E ,5 III Başlama 14: N/ E 84 Bitiş 17: N/ E ,5 37

59 Tablo 6 (devam). Proje boyunca Güllük te gerçekleştirilen trol çekimleri Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) IV Başlama 17: N/ E 90 Bitiş 21: N/ E ,5 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 05: N/ E 81 Bitiş 09: N/ E ,5 II Başlama 09: N/ E 92 Bitiş 13: N/ E ,5 III Başlama 13: N/ E 83 Bitiş 17: N/ E ,5 IV Başlama 17: N/ E 92 Bitiş 20: N/ E ,5 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 22: N/ E 50 Bitiş 00: N/ E ,5 II Başlama 00: N/ E 40 Bitiş 03: N/ E ,5 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 03: N/ E 65 Bitiş 06: N/ E ,3 II Başlama 07: N/ E 46 Bitiş 10: N/ E ,4 III Başlama 11: N/ E 60 Bitiş 14: N/ E ,5 IV Başlama 14: N/ E 63 Bitiş 17: N/ E ,5 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 05: N/ E 52 Bitiş 08: N/ E ,5 II Başlama 09: N/ E 67 Bitiş 12: N/ E ,5 III Başlama 12: N/ E 42 Bitiş 15: N/ E ,5 IV Başlama 16: N/ E 60 Bitiş 19: N/ E ,5 V Başlama 19: N/ E 75 Bitiş 23: N/ E ,5 VI Başlama 23: N/ E 92 Bitiş 03: N/ E ,5 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 03: N/ E 66 Bitiş 07: N/ E ,5 II Başlama 07: N/ E 80 Bitiş 11: N/ E ,5 III Başlama 11: N/ E 74 Bitiş 15: N/ E ,5 IV Başlama 15: N/ E 73 Bitiş 18: N/ E ,5 V Başlama 19: N/ E 75 Bitiş 22: N/ E ,5 VI Başlama 22: N/ E 73 Bitiş 00: N/ E ,5 38

60 Tablo 6 (devam). Proje boyunca Güllük te gerçekleştirilen trol çekimleri Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 00: '938''N/27 23'030''E 58 Bitiş 03: '580''N/27 28'612''E ,5 II Başlama 03: '397''N/27 28'215''E 45 Bitiş 06: '157''N/27 26'360''E ,5 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 06: '980''N/27 17'511''E 71 Bitiş 10: '150''N/27 12'740''E ,5 mil II Başlama 10: '805''N/27 13'377''E 52 Bitiş 11: '121''N/27 09'940''E ,6 mil III Başlama 11: '028''N/27 10'678''E 71 Bitiş 15: '558''N/27 17'500''E ,5 mil IV Başlama 16: '678''N/27 18'405''E 73 Bitiş 18: '976''N/27 11'461''E ,5 mil Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 06: '699''N/27 18'360''E 70 Bitiş 09: '415''N/27 10'760''E ,5 II Başlama 09: '593''N/27 10'557''E 91 Bitiş 12: '581''N/27 10'217''E ,5 III Başlama 12: '213''N/27 10'632''E 69 Bitiş 15: '557''N/27 10'898''E ,5 IV Başlama 16: '447''N/27 11'234''E 90 Bitiş 19: '653''N/27 17'956''E ,5 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 06: '862''N/27 18'452''E 78 Bitiş 08: '139''N/27 12'332''E ,5 II Başlama 09: '858''N/27 11'467''E 90 Bitiş 12: '386''N/27 10'054''E ,4 III Başlama 13: '422''N/27 10'925''E 68 Bitiş 15: '562''N/27 10'603''E ,6 IV Başlama 16: '335''N/27 10'043''E 90 Bitiş 19: '506''N/27 18'284''E ,4 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 10: '752''N/27 26'178''E 51 Bitiş 13: '360''N/27 26'720''E ,6 II Başlama 14: '446''N/27 29'758''E 40 Bitiş 16: '652''N/27 13'360''E ,6 III Başlama 17: '520''N/27 20'133''E 62 Bitiş 20: '590''N/27 10'945''E ,6 IV Başlama 20: '883''N/27 10'703''E 70 Bitiş 00: '448''N/27 11'488''E ,9 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 01: '270''N/27 11'015''E 90 Bitiş 05: '460''N/27 11'432''E ,6 II Başlama 06: '726''N/27 11'488''E 50 Bitiş 07: '456''N/27 15'303''E ,6 III Başlama 08: '560''N/27 15'901''E 62 Bitiş 09: '387''N/27 20'345''E ,8 IV Başlama 10: '926''N/27 19'824''E 65 Bitiş 13: '376''N/27 11'616''E ,8 V Başlama 13: '880''N/27 11'153''E 58 Bitiş 15: '410''N/27 15'243''E ,8 VI Başlama 15: '525''N/27 16'050''E 60 Bitiş 18: '903''N/27 23'711''E ,8 39

61 Tablo 6 (devam). Proje boyunca Güllük te gerçekleştirilen trol çekimleri Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) VII Başlama 19: '807''N/27 24'997''E 55 Bitiş 22: '694''N/27 29'002''E ,6 VIII Başlama 23: '343''N/27 29'756''E 40 Bitiş 02: '075''N/27 26'419''E ,4 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 02: '102''N/27 25'932'' E 53 Bitiş 05: '837''N/27 23'554'' E ,5 II Başlama 05: '869''N/27 23'740'' E 56 Bitiş 07: '025''N/27 24'872'' E ,4 III Başlama 15: '359''N/27 20'146'' E 60 Bitiş 18: '129''N/27 16'253'' E ,5 IV Başlama 19: '463''N/27 16'270'' E 63 Bitiş 21: '047''N/27 21'162'' E ,5 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 05: '882''N/27 13'390''E 90 Bitiş 07: '746''N/27 09'203''E ,5 II Başlama 08: '770''N/27 09'310''E 80 Bitiş 10: '107''N/27 14'222''E ,5 III Başlama 10: '105''N/27 13'737''E 84 Bitiş 13: '850''N/27 07'157''E ,5 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 04: '671''N/27 07'329''E 85 Bitiş 08: '167''N/27 13'840''E ,4 II Başlama 09: '805''N/27 13'876''E 84 Bitiş 12: '782''N/27 08'447''E ,5 III Başlama 12: '526''N/27 08'702''E 72 Bitiş 14: '741''N/27 05'299''E ,4 IV Başlama 15: '080''N/27 03'910''E 86 Bitiş 20: '298''N/27 14'442''E ,4 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 11: '514''N/27 28'170''E Bitiş 12: '627''N/27 25'447''E ,5 II Başlama 12: '595''N/27 24'741''E Bitiş 16: '920''N/27 24'313''E ,5 III Başlama 16: '176''N/27 23'830''E Bitiş 19: '517''N/27 29'219''E ,5 IV Başlama 19: '593''N/27 29'321''E Bitiş 22: '120''N/27 22'184''E ,2 V Başlama 23: '300''N/27 23'625''E Bitiş 01: '380''N/27 29'750''E ,2 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 01: '995''N/27 29'019''E Bitiş 03: '636''N/27 25'344''E ,3 II Başlama 03: '409''N/27 24'932''E Bitiş 07: '090''N/27 28'470''E ,3 III Başlama 07: '639''N/27 28'699''E Bitiş 11: '904''N/27 20'165''E ,3 IV Başlama 11: '980''N/27 19'670''E Bitiş 14: '963''N/27 14'465''E ,5 V Başlama 14: '270''N/27 16'630''E Bitiş 18: '705''N/27 21'391''E ,5 VI Başlama 18: '798''N/27 22'894''E Bitiş 21: '112''N/27 27'060''E ,5 40

62 Tablo 6 (devam). Proje boyunca Güllük te gerçekleştirilen trol çekimleri Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 22: '603''N/27 19'560''E Bitiş 00: '637''N/27 24'442''E ,4 II Başlama 07: '203''N/27 21'655''E Bitiş 10: '824''N/27 26'702''E ,3 III Başlama 10: '749''N/27 27'928''E Bitiş 12: '795''N/27 20'780''E ,3 IV Başlama 14: '950''N/27 09'737''E Bitiş 17: '607''N/27 06'650''E ,3 V Başlama 17: '160''N/27 07'135''E Bitiş 22: '547''N/27 16'137''E ,3 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız (knot) I Başlama 17: '036''N/27 24'345''E 88 Bitiş 19: '520''N/27 22'461''E ,4 II Başlama 19: '720''N/27 22'150''E 85 Bitiş 21: '093''N/27 24'400''E ,4 III Başlama 21: '214''N/27 24'683''E 88 Bitiş 23: '538''N/27 22'493''E ,4 Çekim Saat Koordinat Derinlik (m) Yön Hız I Başlama 00: '588''N/27 22'560''E 90 Bitiş 01: '407''N/27 21'566''E ,4 II Başlama 01: '371''N/27 21'531''E 58 Bitiş 03: '666''N/27 18'606''E ,4 III Başlama 04: '817''N/27 10'371''E 72 Bitiş 07: '140''N/27 10'650''E ,4 IV Başlama 07: '811''N/27 10'533''E 90 Bitiş 11: '628''N/27 10'105''E ,4 V Başlama 12: '084''N/27 09'590''E 75 Bitiş 14: '347''N/27 13'450''E ,3 VI Başlama 14: '255''N/27 13'186''E 64 Bitiş 16: '621''N/27 16'602''E ,4 VII Başlama 16: '595''N/27 16'420''E 80 Bitiş 18: '864''N/27 18'342''E ,4 VIII Başlama 18: '704''N/27 17'252''E 73 Bitiş 21: '255''N/27 11'247''E ,5 IX Başlama 21: '739''N/27 11'522''E 88 Bitiş 23: '677''N/27 17'811''E , Demersal Balıkların Yoğunluk Dağılımının Hesaplanması Dip (demarsal) balıklarının stok hesaplamaları için, mevcut stokun incelenmesinde kullanılan Alversen et.al (1964) dan yararlanılmıştır. Bu metodun temel dayanağı Tahmin olunan birim av gücünün (B.A.G) nün araştırma sahası içindeki stoka bağlı olarak değişebilen yoğunluk oranı şeklindedir (Ricker 1940), (Gulland 1964). Belirli bir hızla çekilen trol ve onun taradığı alan, bu alanda kullanılan ağın kesin av etkinliği ve hesaplanan av yoğunluğundan saha içindeki demersal türlerin total populasyonunun tahmini yapılabilir (Kara ve Kınacıgil 1989), (Kara ve Gurbet 1993). Araştırma sahasında tür bazında stokun 41

63 miktarı, balığın dağılım gösterdiği sahalar içinde farklı derinlik basamaklarından birim zamanda çekilen trolle avlanan balık örneklerinin farklı yoğunluktaki dağılım alanları tespit edilir ve bu alanlara isabet eden eşdeğer trol av miktarları ayrı ayrı hesaplanıp farklı miktarlardaki alanlar birleştirilerek bir bütün haline getirilir. Ege Denizi demersal balıklarının yoğunluk dağılımı Sparre and Venema (1992, FAO Fisheries Technical Paper, 306/1) ya göre aşağıda tanımlandığı şekilde yapılmıştır: a = D * hr * X 2 D = V. t D = Trol ağının taradığı mesafe (nm) a = Trol ağının taradığı alan (nm 2 ) V= Trol çekim hızı (nm/h) t = Ağın deniz tabanına oturmasından tellerin sarılmaya başlamasına kadar geçen süre (h) hr = Trol ağının mantar yakasının uzunluğu (nm) X 2 = Trol ağı mantar yakasının açılma oranı (sabit) Biomas Dağılım Haritalarının çizim yöntemi: Balıkların dağılım gösterdiği sahalar içinde farklı derinlik basamaklarından birim zamanda çekilen trolle avlanan balık örneklerinin farklı yoğunluktaki dağılım miktarları, ( ton ürün/mil 2 gibi) harita üzerine işlenmiştir. Harita üzerinde belirlenen eşdeğerdeki trol av miktarlarından, çok yoğundan az yoğun balık dağılım alanlarını kapsayan ayrı eşdeğer alt alanlardan konturlar geçirilerek belirlenmiştir. Bu alt alanların oluşturduğu geometrik olmayan yüzeylerin alanı planometre yardımı ile ölçülmüş ve bulunan değer mil 2 ye çevrilmiştir. Böylece; alt derinlik tabakalarında dağılım gösteren biomasın hektara veya mil 2 deki ortalama miktarı ile dağılım gösterdiği alanın miktarı çarpılarak, o alt tabaka için mevcut stok saptanmıştır. Diğer farklı alt tabakalarda hesaplanan stok miktarları toplanarak sahada izlenen total stok miktarı tespit edilmiştir. Bu konuda Kara ve Gurbet (1999) ve JICA (1993) ten yararlanılmıştır. Trol sörvey çalışması yapılan her üç ana bölgede (Kuzey, Orta ve Güney Ege) gerçekleştirilen trol çalışmalarıyla ilgili trol istasyonları ve derinlik konturlarını içeren çizimler, hizmete özel 1/ ölçeli seyir haritalarından A4 boyutlarında hazırlanmıştır. Yine sözü edilen çalışma sahalarında mevsimsel ve bölgesel olarak hesaplanan biomasın farklı derinlik basamaklarındaki farklı yoğunluk dağılımları ıskarta türler dahil, ton/hektar 42

64 veya ton/mil 2 olarak dağılım haritalarıyla verilmiştir. Yine sözü edilen biomasın farklı bölge ve derinliklerde her trol istasyonu için, birim zaman ve birim alanda hesaplanan av miktarlarının dağılımı, trol operasyon süresi (h), derinlik (m), taranan alan (mil 2 ), avlanan ürün miktarı (ton/mil 2 ) olarak tablolarla açıklanmıştır Hedef Dışı Av Miktarının Hesaplanması Verilerin değerlendirme aşamasında alt örneklerden elde edilen bulgular 1 çekimi temsil edecek şekilde uygun istatistikî yöntemlerle genişletilecektir. Şayet alt örnek almayı gerektirecek miktarda bir av yoksa o zaman birebir örnekleme yapılacaktır. Alt örneklerdeki ıskarta türler, ekonomik olmayan türlerden oluşanlar (1.grup) ve ekonomik türlerin küçük boylu bireylerinden oluşanlar (2.grup), olmak üzere iki grupta incelenecektir. Alt örnekteki 1. ve 2. gruba dahil olan türlerin boy ve ağırlıkları alınacak ve daha sonra elde edilen değerler tüm bir çekimi temsil edecek biçimde örnekleme oranına göre genişletilecektir. 2.gruba giren türlerin mevsimlik boy frekans grafikleri oluşturulacaktır. Alverson et al. (1994) ve Saila (1983) ya göre Ege ticari trollerindeki ıskarta sorununa global olarak değinilecektir. Iskarta değerlerinin hesaplanmasında Borges et al. (2005) ten yararlanılacaktır. Borges bu çalışmasında ıskarta miktarı örneklemesini sefer ve çekim değişkenlerini dikkate alarak, yani 2 seviyeli olarak gerçekleştirmiştir. dhfy: bir bölge için çekim baz alınarak hesaplanan ortalama ıskarta miktarı. dtyf: bir bölge için sefer baz alınarak hesaplanan ortalama ıskarta miktarı. d hyf nt nh t 1 h 1 n t t 1 n d ht ht d tyf nt nh t 1 h 1 Total av(kg) Karaya çıkarılan av(kg) =Bir trol çekimindeki toplam ıskarta av(kg) d ht =Iskarta av d yf = Bir bölge için örneklenen ortalama ıskarta miktarı n t = Her bölgedeki sefer sayısı t = Sefer h = Trol çekimi n ht = Her bir seferdeki trol çekimi sayısı n h = Trol çekim sayısı n t d ht 43

65 yukarıdaki formülün varyansının ve standart sapmasının hesaplanmasında; Varyans (S 2 ): Standart sapma (S)= 2 S buradan standart hata (SE)= S n formülü ile bulunmuştur. Standart hata değerleri ortalamaların yanında ± ile ifade edilmiştir. Iskarta (Hede dışı av) oranının hesaplanmasında; HDAO= ( dt *100) ( dt lt) Formmülü kullanılmıştır (Kelleher, 2005) dr: Iskarta oranı dt: Toplam ıskarta av (kg) lt: Satışa çıkarılan av (kg) Birim çabadaki av miktarının hesaplanması (CPUE) Mevsimlere göre hesaplanan birim çabadaki av gücü hedef av ve hedef dışı av için ayrı ayrı değerlendirilmiş (Phiri and Shrikihara, 1999) ve standart sapma miktarları ilgili tablolarda sunulmuştur. CPUE= Ci / Nh t / Nh Formulü kullanılmıştır. Ci: Her bir operasyondaki av miktarı (kg) t: Operasyon çekim süresi (dk) Nh: Operasyon sayısı 44

66 İstatistiksel Analizler Çalışmanın istatistiksel testleri STATISTICA 7.0 ve Primer 5, şekillerin çizimi ise MS Office Excel ve STATISTICA 7.0 paket programlarında yapılmıştır. CPUE (hedef av ve hedef dışı av için ayrı ayrı olmak üzere), ve ortalama hedef dışı av miktarları arasındaki mevsimsel farklar tek yönlü varyans analizi ile belirlenmiştir. Varyans analizi aşamasında normal dağılım göstermeyen veriler logaritmik transformasyona tabi tutulmuştur. Ticari olarak değerlendirilen önemli türlerin seçiminde balıkçıların yaklaşımı, (ki bu yaklaşım balıkçıların tür ve boy kriterleri doğrultusunda ticari olarak değerlendirilebilecek her türlü ürünü satışa sunmak üzere ayırmalarıdır), türlere ait ağırlık değerleri ve T.C. Türkiye İstatistik Kurumunca yayınlanan Su Ürünleri istatistikleri (TÜİK, 2011) referans alınmıştır. TÜİK (2011) e göre Ege Denizi nden avlanan başlıca türler Bakalyaro (447 ton), barbunya (578 ton), çipura (507 ton), fener (146 ton), istavrit (1031 ton), kupez (2221 ton), mercan (265 ton), tekir (493 ton), pembe karides (çimçim) (531 ton) tir. Bu bağlamda her örnekleme döneminde farklı bölgelerden avlanan ve en az 2 veya 3 bölgede ortak olarak bulunan aynı türün bireylerine ait boy frekans grafikleri verilmiştir. Bununla beraber hedef dışı av örneklerinin bölgesel olarak birey sayısı bazındaki benzerlikleri Bray-Curtis kümeleme analizi ile ifade edilmiştir. Bu kümeleşme sonucunda benzerlikleri bakımından grup oluşturan bölgelerde benzerlik veya farklılığa hangi türlerin etki ettiği simper analizi ile tespit edilmiştir. 45

67 4. BULGULAR Çalışma ticari trol teknelerinin çalışmış olduğu trol balıkçılık sahalarında gerçekleşmiştir. Örnekleme çalışması 2 yıl sürmüş olup her mevsimde örneklemeler gerçekleştirilmiştir. Proje sonucunda toplamda 313 trol çekimi gerçekleştirilmiş ve bu çekimler sonucunda toplamda 9,8 mil 2 ( m 2 ) alan taranmış ve 923,2 saat (55391 dakika) trol çekim süresi elde edilmiştir (Kuzey Ege (Çanakkale); 7676 dk, Orta Ege (Foça- Karaburun-Sığacık); dk, Güney Ege (Güllük); dk). Elde edilen bu sürenin %38,2 si güney Ege (Güllük), %47,9 u orta Ege (Foça-Karaburun-Sığacık) ve %13,9 luk kısmı kuzey Ege (Çanakkale) örneklemelerinden oluşmaktadır. Yapılan trol çekimlerinin 122 adedi Güllük te, 77 adedi Foça da, 50 adedi Çanakkale de, 37 adedi Karaburun da ve 27 adedi Sığacık ta gerçekleştirilmiştir. Yapılan trol çekimleri kümülatif olarak değerlendirildiğinde toplamda yaklaşık 23,5 ton (23559,9 kg) av elde edilmiş ve bunun %71,4 ünün (16840,3 kg) ticari olarak değerlendirildiği kalan %28,6 lık kısmın ise ıskarta edildiği başka bir ifade ile hedef dışı av (HDA) olarak nitelendirildiği bulunmuştur. Ticari avın %23,1 i Karaburun, %23 ünün Güllük, %19 unun Foça, %18,4 ünün Çanakkale ve %16,5 inin Sığacık bölgesinden sağlandığı bulunmuştur. Bununla beraber elde edilen hedef dışı avın %42,7 si Güllük ten, %20,3 ü Foça dan, %13,8 i Karaburun dan, %12,2 si Sığacık tan ve %11 i Çanakkale den elde edilmiştir. Çalışmada 70 türün ticari olarak değerlendirildiği buna karşın 193 türün de hedef dışı av kompozisyonuna dahil edildiği tespit edilmiştir İlkbahar 2010 İlkbahar mevsiminde gerçekleştirilen 38 trol çekiminde 31 i kemikli balık, 3 ü kıkırdaklı balık, 3 ü kabuklu ve 5 i kafadanbacaklı olmak üzere toplamda 42 ticari tür tespit edilmiştir. Bu türlerin bölge ve ağırlık olarak dağılımları tablo 8 de verilmiştir. Bu mevsimde yapılan 38 trol çekimi sonucunda toplamda 1,68 mil 2 ( m 2 ) alan taranmış ve 123 saat (7380 dakika) trol çekim süresi elde edilmiştir. Yapılan trol çekimleri kümülatif olarak değerlendirildiğinde toplamda yaklaşık 4,7 ton (4758,5 kg) av elde edilmiş ve bunun %71,2 sinin ticari olarak değerlendirildiği kalan %28,8 lik kısmın ise ıskarta edildiği başka bir ifade ile hedef dışı av (HDA) olarak nitelendirildiği bulunmuştur. Bu mevsimde bölgelere 46

68 göre tespit edilen başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı şekil 5, 6, 7, 8, 9 da bu türlerin farklı çalışma bölgelerinde ait boy-frekans grafikleri şekil 10, 11, 12, 13 te verilmiştir. Bu mevsimde bölgelere göre hesaplanan CPUE değerleri arasındaki farkın istatistiki olarak önemli olmadığı bulunmuştur (Şekil 3, p>0,05). Bununla beraber yine bölgelerdeki saatlik HDA değerleri arasındaki farkın ise istatistiki olarak önemli olduğu tespit edilmiştir (Şekil 4, p<0,05). İlkbahar mevsiminde bölgelere göre tespit edilen ticari ve hedef dışı ava ilişkin bulgular tablo 7 de sunulmuştur Tablo İlkbahar mevsiminde bölgelere göre ticari ve hedef dışı ava ilişkin bulgular İlkbahar 2010 Güllük Sığacık Karaburun Eski Foça Yeni Foça Çekim sayısı Toplam süre (dk) Total av (kg) ,6 779, ,5 Ticari av (kg) 662, , ,6 HDA (kg) 791,7 67, ,9 Ort. CPUE (ticari av, kg/saat) 13,9 18,1 23, ,6 Standart sapma 6,9 0,4 10,7 6,4 7,1 1 saatteki ort. HDA (kg) 16,5 4,9 33,5 6,9 10,4 Standart sapma 4,3 5 5,9 4,7 6,1 HDAO (%) 54,4 21,3 27,4 33,3 38,5 *HDAO: Hedef dışı av oranı 1,7 F(4, 33)=1,8515, p=, ,6 1,5 Log CPUE (ticari av, kg) 1,4 1,3 1,2 1,1 1,0 0,9 0,8 Güllük Sığacık Karaburun Yeni Foça Eski Foça Bölgeler Şekil İlkbahar mevsiminde çalışma bölgelerindeki CPUE varyans analizi 47

69 1,6 F(4, 33)=5,9363, p=, ,4 1,2 Log CPUE (HDA, kg) 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0 Güllük Sığacık Karaburun Eski Foça Yeni Foça Bölgeler Şekil İlkbahar mevsiminde çalışma bölgelerindeki saatlik hedef dışı ava (HDA) ait varyans analizi Şekil ilkbahar mevsiminde Güllük Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı 48

70 Şekil ilkbahar mevsiminde Sığacık Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil ilkbahar mevsiminde Karaburun Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı 49

71 Şekil ilkbahar mevsiminde Eski Foça Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil ilkbahar mevsiminde Yeni Foça Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı 50

72 Şekil ilkbahar mevsiminde Parapenaeus longirostris e ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği Şekil ilkbahar mevsiminde Merluccius merluccius a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği 51

73 Şekil ilkbahar mevsiminde Trachurus mediterraneus a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği Şekil ilkbahar mevsiminde Mullus barbatus a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği 52

74 Tablo 8. İlkbahar mevsiminde ticari olarak değerlendirilen türler Güllük Sığacık Karaburun Eski Foça Yeni Foça Osteichthyes kg kg kg kg kg 1 Boops boops 31,5 2,5 32,7 10,9 2 Cithaurus sp 8,3 3 Conger conger 4 D.macrophytalmus 2,5 3,4 11,5 2,4 0,3 5 Dentex dentex 4,0 6 Dentex gibbosus 0,3 7 Diplodus annularis 4,5 8 Diplodus sargus 1,0 9 Diplodus vulgaris 0,5 10 Helicolenus dactylopterus 3,1 0,6 11 Lophius piscatorius 2,5 15,2 21, ,0 12 M.merluccius 5,0 22, ,50 8,0 13 M.putossou 0,3 14 Mullus barbatus 242,5 0,9 6, Mullus surmuletus 4,1 6,5 16 Pagellus acarne 38,5 17 Pagellus erythrinus 99,7 4,2 0,3 18 Phycis blennoides 5,3 11,6 19 Scomber scombrus 2,1 0,3 20 Scorpaena sp. 1,0 0,3 21 Serranus cabrilla 6,5 12,7 0,3 22 Serranus scriba 1,0 1,0 23 Solea vulgaris 1,9 2,2 0,2 1,0 24 Sparus aurata 58,6 2,0 25 Spicara sp. 3, T.m.capelanus 5,30 0,6 27 T.mediterraneus 44,5 54,0 96,0 24,0 17,0 28 Trachinus draco 1,5 29 Trigla lucerna 1 0,3 30 Trigla lyra 0,8 1,7 0,1 0,4 31 Umbrina cirrhosa 0,4 32 Zeus faber 7,1 1 5,5 1,70 1,9 Güllük Sığacık Karaburun Eski Foça Yeni Foça Chondrichthyes kg kg kg kg kg 1 Mustelus mustelus 7,1 2 Raja radula 7,0 3 Squalus acanthias 4,8 Güllük Sığacık Karaburun Eski Foça Yeni Foça Crustacea kg kg kg kg kg 1 Nephrops norvegicus 1,1 0,7 0,6 2 P.longirostris 7, ,7 61,0 3 Penaeus kerathurus 0,3 Güllük Sığacık Karaburun Eski Foça Yeni Foça Cephalopoda kg kg kg kg kg 1 Eledone sp 8,0 2 Illex coindetti 2,4 26,7 10,0 3 Loligo vulgaris 34,8 0,5 5,10 3,9 4 Octopus vulgaris 9,5 26,3 10,5 5 Sepia officinalis 18,6 53

75 İlkbahar mevsiminde 65 i kemikli balık, 6 sı kıkırdaklı balık, 16 sı kabuklu, 9 u kafadanbacaklı, 1 i gastropod, 3 ü derisi dikenli ve 2 si sünger olmak üzere toplamda 102 hedef dışı tür tespit edilmiştir. Bu türlerin bölgelere ait adet ve ağırlık olarak dağılımları tablo 9 da verilmiştir.. Tablo İlkbahar mevsiminde hedef dışı olarak değerlendirilen türlerin adet, ağırlık olarak dağılımları Güllük Sığacık Karaburun Eski Foça Yeni Foça Osteichthyes n gr n gr n gr n gr n gr 1 Anthias anthias Argentina sphyraena Arnoglossus sp Aspitrigla cuculus Blennius ocellaris Boops boops Callionymus lyra Callionymus maculatus Capros aper Cepola macrophtalma Chlorophtalmus agassizi Cithaurus sp Conger conger D.quadimaculatus Dentex macrophthalmus Diplodus annularis Diplodus vulgaris Echelus myrus Engraulis encrasicolus Gobius sp H.italicus Helicolenus dactylopterus Hoplostethus mediterraneus L.suerii L.friessi Lampanyctus crocodilus Lepidopus caudatus Lepidorhombus boscii Lepidotrigla cavillione Lophius sp Macrorhamphosus scolopax Merluccius merluccius Microcirrus hispidus Microcirrus ocellatus Microcirrus variegatus Molva d. macrophtalma

76 Tablo 9 (devam) İlkbahar mevsiminde hedef dışı olarak değerlendirilen türlerin adet, ağırlık olarak dağılımları Güllük Sığacık Karaburun Eski Foça Yeni Foça Osteichthyes n gr n gr n gr n gr n gr 37 Mullus surmuletus Nezumia sp P.cataphractum Pagellus acarne Pagellus erythrinus Phycis blennoides Sardinella aurita S.undosquamis Scorpaena elongata Scorpaena notata Scorpaena porcus Scorpaena scrofa Serranus cabrilla Serranus hepatus Serranus scriba Spicara maena Spicara smaris Symphurus nigrescens Synchiropus phaeton Synodus saurus Trachinus draco Trachinus radiatus Trachurus mediterraneus Trigla lucerna Trigla lyra Triglaporus lastoviza Trisopterus m.capelanus Uronoscopus scaber Zeus faber Güllük Sığacık Karaburun Eski Foça Yeni Foça Chondrichthyes n gr n gr n gr n gr n gr 1 Raja clavata Raja miraletus S.acanthias S.canicula Torpedo marmorata Torpedo nobiliana Güllük Sığacık Karaburun Eski Foça Yeni Foça Crustacea n gr n gr n gr n gr n gr 1 Bathynectes maravigna Chlorotocus crassicornis Medorippe lonata Munida ruttlanti

77 Tablo 9 (devam) İlkbahar mevsiminde hedef dışı olarak değerlendirilen türlerin adet, ağırlık olarak dağılımları Güllük Sığacık Karaburun Eski Foça Yeni Foça Crustacea n gr n gr n gr n gr n gr 5 Nephrops norvegicus Pagrus sp Parapenaeus longirostris Penaeus semisulcatus Plesionika sp Plesionika edwarsii Plesionika heterocarpus Plesionika martia Pontacaris lacazei Pontacaris sp Rissoides desmaresti Squilla mantis Güllük Sığacık Karaburun Eski Foça Yeni Foça Cephalopoda n gr n gr n gr n gr n gr 1 Eledone cirrhosa Eledone moschata Illex coindetti Loligo vulgaris Rosia macrosoma Sepia officinalis Sepia elegans Sepia orbignyiana Sepietta sp Güllük Sığacık Karaburun Eski Foça Yeni Foça Gastropoda n gr n gr n gr n gr n gr 1 Bolinirus brandaris Güllük Sığacık Karaburun Eski Foça Yeni Foça Echinodermata n gr n gr n gr n gr n gr 1 Astropecten aurantiacus Astropecten spinulosus Stichopus regalis Güllük Sığacık Karaburun Eski Foça Yeni Foça Porifera n gr n gr n gr n gr n gr 1 Alcyonum palmatum Pennatula phosphorea İlkbahar mevsimindeki bölgesel olarak elde edilen hedef dışı türlerin birey sayısı baz alınarak yapılan Bray-Curtis benzerlik analizi sonucunda Eski Foça ve Yeni Foça istasyonlarının % 69,4, Sığacık ve Karaburun istasyonlarının ise %58,96 oranında benzerlik gösterdiği tespit edilmiştir (şekil 14). Bununla beraber % 50 benzerlik esas alındığında Eski 56

78 Foça-Yeni Foça (EYF) ile Sığacık-Karaburun (SK) un ayrı ayrı iki grup oluşturduğu bulunmuş ve bu grupların oluşmasında hangi türe ait birey sayısının benzerliğe ve farklılığa ne oranda etki yaptığı ile ilgili bilgi tablo 10 da verilmiştir. Şekil 14. İlkbahar 2010 mevsimindeki hedef dışı türlere ait Bray-Curtis benzelik dendogramı Tablo ilkbahar mevsiminde ticari türler için yapılan Simper analizi sonucunda katkısı olan türlerin benzerlik tablosu (EYF: Eski-Yeni Foça grubu, SK: Sığacık Karaburun grubu) Benzerlik (%) Farklılık (%) Türler EYF SK Lampanyctus crocodilus - 7,30 - Capros aper 2,43 6,88 - Nezumia sp. - 6,54 3,07 Argentina sphyraena 2,12 6,51 - Chlorophtalmus agassizi - 6,41 3,11 Lepidorhombus boscii - 5,76 - Sepia orbignyiana - 4,70 - Sepietta sp - 4,46 - S.canicula 3,27 4,46 - Merluccius merluccius 1,97 4,26 - Lophius sp 2,49 4,02 - Cithaurus sp 5,76 3,35 - Serranus hepatus 5,11-3,04 Arnoglossus sp. 4, Sepia elegans 4,54 2,35 - Illex coindetti 4,44 2,78 - Squilla mantis 4,24-3,15 Cepola macrophtalma 4,19-3,03 57

79 Sığacık Karaburun istasyonlarının bir grup oluşturmasında en yüksek katkısı olan türler toplamda % 33,64 ile sırasıyla Lampanyctus crocodilus, Capros aper, Nezumia sp., Argentina sphyraena, Chlorophtalmus agassizi olarak tespit edilmiştir (Tablo 10). Eski-Yeni Foça istasyonlarının bir grup oluşturmasında ise en yüksek katkısı olan türler toplamda % 33,16 ile sırasıyla Cithaurus sp., Serranus hepatus, Arnoglossus sp., Sepia elegans, Illex coindetti, Squilla mantis, Cepola macrophtalma olarak bulunmuştur (Tablo 10). İki grup arasındaki farklılığa neden olan türler ise toplamda %15,4 katkıyla Squilla mantis, Nezumia sp., Serranus hepatus, Chlorophtalmus agassizi ve Cepola macrophtalma türlerinden oluşmuştur. Bu mevsimde gerçekleştirilen trol çekimlerine ait temel veri ve hesaplamalar tablo 11 de verilmiştir. Tabakalı rastgele hesaplama ile söz konusu derinliklerin içerdiği tabakaların toplam dağılımı 770 mil 2 olup, bu alan içinde tahmin edilen biyomass 1535,8 ton dur (Tablo 12). Bununla beraber alt alanlarda gerçekleşen 47 trol istasyonunun standart 1 saatlik çekim verilerinin farklı alt yoğunluk dağılım alanları, miktarı ve bu yoğunlukların mil 2 deki kesin stok miktarları toplamı tablo 13 te sunulmuştur. Yoğunluk dağılım alanlarının toplamı ise 262,6 mil 2 olup, bu alanda 504 tonluk biyomas hesaplanmıştır. Tablo İlkbahar mevsiminde gerçekleştirilen trol operasyonlarına ait temel bulgular İlkbahar 2010 Güllük Trol no Hız (mil/saat) Süre (dk) Ağız açıklığı (m) Taranan alan (m 2 ) Total av (kg) Ticari av (kg) Iskarta av (kg) 1 saatte taranan alan (m2) 1 saatteki total av (kg) 1 2, ,3 41,9 52, , ,3 31,2 48, , ,5 27,9 44, , ,9 48,1 39, , ,3 24,7 59, , ,8 24,2 53, , ,9 23,6 25, , ,2 45,5 34, , ,2 55,8 52, , ,9 52,3 39, , ,2 59, , ,2 25,7 55, , ,2 62,6 88, , ,6 102,9 57, , , Toplam ,3 662,6 791, Ortalama 192, ,7 96,9 44,2 52, ,2 30,4 Std.sapma 29, ,6 32,0 22,3 16,2 3,1 9,0 58

80 Tablo 11 (devam) İlkbahar mevsiminde gerçekleştirilen trol operasyonlarına İlkbahar 2010 Karaburun- Foça Trol no Hız (mil/saat) Süre (dk) ait temel bulgular Ağız açıklığı (m) Taranan alan (m 2 ) Total av (kg) Ticari av (kg) Iskarta av (kg) 1 saatte taranan alan (m2) 1 saatteki total av (kg) 1 2, , ,0 187,6 129,8 57, ,0 52,4 2 2, , ,0 84,9 51,0 33, ,0 37,7 3 2, , ,0 62,2 44,1 18, ,0 24,1 4 2, , ,0 133,6 117,0 16, ,0 47,2 5 2, , ,0 97,5 77,2 20, ,0 32,5 6 2, , ,0 43,1 23,3 19, ,0 14,4 7 2, , ,0 83,2 79,0 4, ,9 23,8 8 2, , ,0 87,8 44,5 43, ,4 35,1 9 2, , ,0 104,9 60,9 44, ,0 35,0 10 2, , ,0 67,5 47,3 20, ,0 22,5 11 2, , ,0 42,8 30,4 12, ,0 14,3 12 2, , ,0 83,7 47,6 36, ,0 33,5 13 2, , ,0 62,3 46,2 16, ,0 31,2 14 2, , ,0 43,9 34,9 9, ,6 11,7 15 2, , ,0 44,7 33,9 10, ,0 14,9 16 2, , ,0 48,5 37,3 11, ,0 19,4 17 2, , ,0 23,7 9,5 14, ,0 5,9 18 2, , ,0 87,2 31, ,0 29,1 19 2, , ,0 58,6 39,0 19, ,4 23,4 20 2, , ,0 91,1 56,0 35, ,0 28,0 21 2, , ,0 79,6 68,6 11, ,4 31,8 Toplam 3675, ,0 1618,4 1108,5 453, ,7 Ortalama 175, ,7 77,1 52,8 22, ,1 27,0 Std.sapma 30, ,3 36,2 28,9 14,2 4557,5 11,5 1 2, ,9 Sığacık 2 2, , , ,3 Toplam , , Ortalama 412, ,25 124,5 33, ,1 Std.sapma 10,6 7857,4 27,224 6,364 33,588 4,6 59

81 Tablo İlkbahar mevsiminde yapılan trol çalışmalarında hesaplanan alandaki demersal ürünün (kg/saat) av ve stok mikarları İlkbahar 2010 Alt alanlar ve derinlik tabakaları Güllük Körfezi Sığacık-Kuşadası Karaburun-E.-Yeni Foça Toplam SahaMil Saha km 2 61, Derinlik (m) Trol çekimleri * 28 28, , , , Ürün/saat Aritmetik Ortalama 23,0 30,2 23,5 23,5 23,9 33,5 Standart sapma 6,2 8,6 4,5 9,8 9,6 12,8 Standart Hata 3,6 2,2 2,5 4,3 3,3 4,5 m 2 'deki stok (kg) 0, , , , , , mil 2 'deki stok (kg) 1704,0 2237,2 1813,4 1674,5 1703,0 2387,1 Toplam stok (ton) 30,7 489,9 386,2 167,4 158,4 303,2 1535,8 60

82 Tablo İlkbahar mevsiminde çalışma bölgelerindeki farklı derinliklerde tespit edilen demersal stok miktarı ve mil 2 deki dağılımı. İlkbahar 2010 Derinlik 1 saatlik trol Taranan Toplam ürün Toplam sahadaki (m) çekimindeki kg/m 2 alan (mil 2 ) (ton/ mil 2 ) ürün (ton) Karaburun ,6 18,2 (3 yoğunluk tabakası) 33 4,7 2,4 11, ,2 55 Toplam 36,7 84,5 Eski-Yeni Foça ,5 2,4 10, ,2 8, ,9 55,5 (6 yoğunluk tabakası) ,5 22, ,1 7,7 10 5,8 0,8 4,4 Toplam 66,3 109,8 Sığacık ,8 1,9 40,3 (2 yoğunluk tabakası) ,5 85,5 Toplam 78,8 125,8 Güllük ,7 3,7 10,0 40 4,1 3,0 12, ,6 65,0 (6 yoğunluk tabakası) ,2 59, ,9 22, ,5 15,0 Toplam 80,8 183,9 Genel Toplam 262,6 504 İlkbahar mevsiminde toplam 38 trol istasyonu örneklenmiştir. Çalışma yapılan sahalarda trol çekim süreleri 2-7 saat arasında değişmiştir. Bu süreçte gerçekleşen trol çekimleri farklı derinlik tabakalarından geçtiği için bir derinlik tabakası yanında ikinci bir tabakaya ait bir saatlik veri elde edilmiştir. Dolayısıyla trol çekim örneklerinin sayısı 47 adede ulaşmıştır. İlkbahar mevsiminde Güllük, Foça, Karaburun, Sığacık bölgelerine ait trol çekim istasyonları ve stok dağılım haritaları şekil 15, 16, 17, 18, 19, 20 de verilmiştir. 61

83 Şekil 15. Güllük bölgesi 2010 İlkbahar mevsimi trol çekim bölgeleri 62

84 27 20' 30' 37 15' 37 15' 27 20' 30' Şekil 16. Güllük bölgesi 2010 İlkbahar mevsimi stok dağılım haritası. Şekil 17. Karaburun-Foça bölgesi 2010 İlkbahar mevsimi trol çekim bölgeleri 63

85 26 15' 26 30' 26 45' ' 26 15' 26 30' 26 45' 27 Şekil 18. Karaburun-Foça bölgesi 2010 İlkbahar mevsimi stok dağılım haritası. Şekil 19. Sığacık bölgesi 2010 İlkbahar mevsimi trol çekim bölgeleri 64

86 Şekil 20. Sığacık Körfezi bölgesi İlkbahar mevsimi stok dağılım haritası Yaz 2010 Yaz mevsiminde gerçekleştirilen 51 trol çekiminde 34 ü kemikli balık, 2 si kıkırdaklı balık, 3 ü kabuklu ve 5 i kafadanbacaklı olmak üzere toplamda 44 ticari tür tespit edilmiştir. Bu türlerin bölge ve ağırlık olarak dağılımları tablo 15 te verilmiştir. Bu mevsimde yapılan 51 trol çekimi sonucunda toplamda 1,78 mil 2 ( m 2 ) alan taranmış ve 165,3 (9920 dakika) trol çekim süresi elde edilmiştir. Yapılan trol çekimleri kümülatif olarak değerlendirildiğinde toplamda yaklaşık 4,7 ton (4658,1 kg) av elde edilmiş ve bunun %67,8 sinin ticari olarak değerlendirildiği kalan %32,2 lik kısmın ise ıskarta edildiği başka bir ifade ile hedef dışı av (HDA) olarak nitelendirildiği bulunmuştur. Bu mevsimde bölgelere göre tespit edilen başlıca türlerin ağırlık bazında dağılımı şekil 23, 24, 25, 26, 27, 28 de bu türlerin farklı çalışma bölgelerinde ait boy-frekans grafikleri şekil 29, 30, 31 de deverilmiştir. Bu mevsimde bölgelere göre hesaplanan CPUE değerleri arasındaki farkın istatistiki olarak önemli olduğu bulunmuştur (Şekil 21, p<0,05). Bununla beraber yine farklı bölgelerdeki saatlik HDA değerleri arasındaki farkın da istatistiki olarak önemli olduğu tespit edilmiştir (Şekil 22, 65

87 p<0,05). İlkbahar mevsiminde bölgelere göre tespit edilen ticari ve hedef dışı ava ilişkin bulgular tablo 14 te sunulmuştur Tablo yaz mevsiminde bölgelere göre ticari ve hedef dışı ava ilişkin bulgular Yaz 2010 Güllük Sığacık Karaburun Foça Çanakkale Çekim sayısı Toplam süre (dk) Total av (kg) 913,5 452,4 859,7 490,5 444,1 Ticari av (kg) ,4 666, ,4 Toplam HDA (kg) 433, ,2 280,5 283,7 Ort. CPUE (ticari av, kg/saat) 5,8 7 33,2 8,7 10,7 Standart sapma 2,5 1,5 12,1 2,4 9,5 1 saatteki ort. HDA (kg) 5,4 15, ,6 17 Standart sapma 2,2 6,4 5,3 5,6 8,2 HDAO (%) 47,4 67,8 22,5 57,1 63,8 *HDAO: Hedef dışı av oranı 1,8 F(4, 45)=15,652, p=, ,6 Log CPUE (ticari av, kg) 1,4 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 Güllük Sığacık Karaburun Foça Çanakkale Bölgeler Şekil Yaz mevsiminde çalışma bölgelerindeki saatlik ticari ava ait varyans analizi 66

88 1,5 F(4, 45)=11,451, p=, ,4 1,3 1,2 Log CPUE (HDA, kg) 1,1 1,0 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 Güllük Sığacık Karaburun Foça Çanakkale Bölgeler Şekil Yaz mevsiminde çalışma bölgelerindeki saatlik hedef dışı ava ait varyans analizi Şekil yaz mevsiminde Güllük Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı 67

89 Şekil yaz mevsiminde Sığacık Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil yaz mevsiminde Karaburun Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı 68

90 Şekil yaz mevsiminde Yeni Foça Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil yaz mevsiminde Eski Foça Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı 69

91 Şekil yaz mevsiminde Çanakkale Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil yaz mevsiminde Trachurus mediterraneus a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği 70

92 Şekil yaz mevsiminde Lophius piscatorius a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği Şekil yaz mevsiminde Pagellus erythtrinus a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği 71

93 Tablo 15. Yaz mevsiminde ticari olarak değerlendirilen türler Güllük Sığacık Karaburun Eski Foça Yeni Foça Çanakkale Osteichthyes kg kg kg kg kg kg 1 Boops boops ,5 2 D.macrophytalmus 10,9 5 3 Diplodus puntazzo 0,7 4 Diplodus vulgaris 0,2 5 Engraulis sncrasicolus 27,5 6 Helicolenus dactylopterus 7,3 3,6 92 0,5 1,9 5,1 7 L.boscii 1, Lophius piscatorius 1, , ,5 58,6 9 M.merluccius 1,4 35,8 33,5 5,2 2,5 33,1 10 M.putossou 13,8 11 Mullus barbatus 102,2 3, Mullus surmuletus 31,5 0,9 13 Pagellus acarne 7,5 0,5 4,7 14 Pagellus erythrinus 92, ,8 15 Pagrus pagrus 5, Phycis blennoides 7,2 3,5 21,5 17 Platichthys flesus 0,4 18 Scomber japonicus 0,5 0,7 0,3 19 Scomber scombrus 0,5 20 Scorpaena sp. 8,9 21 Serranus cabrilla 3, Serranus scriba 72 0,3 23 Solea vulgaris 0,6 5,5 24 Sparus aurata 38,1 25 Spicara flexuosa 6 26 Spicara sp Spondlyosoma cantharus 0,9 0,3 28 T.m.capelanus 0,5 29 T.mediterraneus 0,5 38, ,8 5,4 30 Trachinus draco 2,3 31 Trigla lucerna 12,7 2,6 1,3 32 Trigla lyra 7 0,5 0,8 33 Trigloporus lastoviza 6,6 34 Zeus faber 16,7 12,4 0,7 0,8 Toplam 434,2 111,4 297,2 100,8 62,9 147,4 Güllük Sığacık Karaburun Eski Foça Yeni Foça Çanakkale Chondrichthyes kg kg kg kg kg kg 1 Raja clavata 16,5 3 7,5 2 Squalus acanthias 27,7 Toplam 44,2 3 7,5 72

94 Tablo 15 (devam). Yaz mevsiminde ticari olarak değerlendirilen türler Güllük Sığacık Karaburun Eski Foça Yeni Foça Çanakkale Crustacea kg kg kg kg kg kg 1 Nephrops norvegicus 2,5 26,5 2 P.longirostris 2, ,5 2,8 3 Penaeus kerathurus 0,3 Toplam 5,2 201,5 0,5 2,8 0,3 Güllük Sığacık Karaburun Eski Foça Yeni Foça Çanakkale Cephalopoda kg kg kg kg kg kg 1 Eledone sp 2 2 Illex coindetti 25, ,9 7,5 12,2 3 Loligo vulgaris 40,5 3,3 4,8 2 4 Octopus vulgaris 1,8 4,5 6,5 5 Sepia officinalis 3,1 Toplam 45,4 29, , ,2 Bununla beraber yine ilkbahar mevsiminde 63 ü kemikli balık, 9 u kıkırdaklı balık, 13 ü kabuklu, 13 ü kafadanbacaklı, 2 si çift kabuklu, 6 sı derisi dikenli ve 1 i sünger olmak üzere toplamda 107 hedef dışı tür tespit edilmiştir. Bu türlerin bölgelere ait adet ve ağırlık olarak dağılımları tablo 16 da verilmiştir. Tablo yaz mevsiminde hedef dışı olarak değerlendirilen türlerin adet, ağırlık olarak dağılımları Güllük Sığacık Karaburun Eski Foça Yeni Foça Çanakkale Osteichthyes n gr n gr n gr n gr n gr n gr 1 Allosa fallax nilotica Anthias anthias 5 167,7 3 Argentina sphyraena , , Arnoglossus sp , , , Blennius ocellaris ,6 6 Boops boops C.monstrosa Callanthias ruber ,5 9 Callionymus lyra 25 69, Callionymus maculatus , ,8 11 Capros aper , , , Centrocanthus cirrus ,2 13 Cepola rubescens , , C. agassizi , Cithaurus linguatula Cithaurus sp ,9 17 Conger conger , , D.quadimaculatus , , , ,6 19 Dentex macrophthalmus , , Diplodus annularis

95 Tablo 16 (devam) yaz mevsiminde hedef dışı olarak değerlendirilen türlerin adet, ağırlık olarak dağılımları Güllük Sığacık Karaburun Eski Foça Yeni Foça Çanakkale 21 Engraulis encrasicolus ,1 22 Gobius niger H.italicus , ,1 24 H. dactylopterus ,4 25 H. mediterraneus , L.friessi 9 17,1 27 Lampanyctus crocodilus , ,3 28 Lepidopus caudatus , Lepidorhombus boscii , , Lepidotrigla cavillione , , ,7 31 Lophius sp , , M. scolopax ,8 5 11, , Merluccius merluccius , , , Microcirrus hispidus Microcirrus ocellatus Microcirrus ariegates Mullus surmuletus 3 8,7 38 Nezumia sp , , P.cataphractum , ,1 40 Pagellus acarne Pagellus erythrinus Pagrus pagrus , ,4 43 Phycis blennoides ,2 44 Phycis phycis Sardina pilchardus 3 34,2 46 Scorpaena notata , , ,8 47 Scorpaena scrofa Serranus cabrilla , ,8 49 Serranus hepatus , Sprattus sprattus Spicara flexuosa , ,5 52 Spicara smaris Spicara sp , ,2 54 Symphurus nigrescens ,4 55 Synchiropus phaeton ,7 56 Trachinus draco , Trachurus mediterraneus , ,75 58 Trachurus trachurus , , Trigla lyra Triglaporus lastoviza , Trisopterus m. capelanus ,2 5 82, , Uronoscopus scaber , , Zeus faber , ,9 Güllük Sığacık Karaburun Eski Foça Yeni Foça Çanakkale Chondrichthyes n gr n gr n gr n gr n gr n gr 1 Etmopterux spinax ,8 2 Galeus melastomus Raja asterias , Raja clavata ,1 5 Raja miraletus , ,

96 Tablo 16 (devam) yaz mevsiminde hedef dışı olarak değerlendirilen türlerin adet, ağırlık olarak dağılımları Güllük Sığacık Karaburun Eski Foça Yeni Foça Çanakkale 6 Raja oxyrhincus S.acanthias ,2 8 S.canicula , , , Torpedo marmorata ,9 Güllük Sığacık Karaburun Eski Foça Yeni Foça Çanakkale Crustacea n gr n gr n gr n gr n gr n gr 1 Bathynectes maravigna , , , ,5 2 Maja squinado Medorippe lonata ,7 4 Munida ruttlanti , Nephrops norvegicus , , Pagrus sp , ,7 7 P. longirostris , , , , Plesionika sp , , Plesionika martia ,5 10 Pontacaris lacazei Rissoides desmaresti 5 17,8 12 S.sculpta ,6 13 Squilla mantis , ,4 Güllük Sığacık Karaburun Eski Foça Yeni Foça Çanakkale Cephalopoda n gr n gr n gr n gr n gr n gr 1 Eledone cirrhosa ,2 2 Eledone moschata , , Illex argentinus Illex coindetti , , , Loligo sp Loligo vulgaris Octopus vulgaris Ptre titracirrus ,5 9 Rosia macrosoma ,5 10 Sepia officinalis Sepia elegans , , , Sepia orbignyiana , , , , Sepietta sp , , Güllük Sığacık Karaburun Eski Foça Yeni Foça Çanakkale Bivalvia n gr n gr n gr n gr n gr n gr 1 Idasola sp ,8 2 Pecten sp. 3 13,8 Güllük Sığacık Karaburun Eski Foça Yeni Foça Çanakkale Echinodermata n gr n gr n gr n gr n gr n gr 1 Astropecten aurantiacus ,2 2 Astropecten sp Cidaris cidaris , , ,5 4 M.glacilis 3 617, Stichopus regalis , , ,5 6 Sphaerechinus granularis ,9 Güllük Sığacık Karaburun Eski Foça Yeni Foça Çanakkale Porifera n gr n gr n gr n gr n gr n gr 1 Pennatula phosphorea 10 60, ,9 75

97 2010 yaz mevsimindeki bölgesel olarak elde edilen hedef dışı türlerin birey sayısı baz alınarak yapılan Bray-Curtis benzerlik analizi sonucunda Eski Foça ve Yeni Foça istasyonlarının % 75,43, Sığacık ve Karaburun istasyonlarının ise % 61,44 oranında benzerlik gösterdiği tespit edilmiştir (şekil 32). Bununla beraber Eski Foça-Yeni Foça (EYF) ile Sığacık-Karaburun (SK) un ayrı ayrı iki grup oluşturduğu bulunmuş ve bu grupların oluşmasında hangi türe ait birey sayısının benzerliğe ve farklılığa ne oranda etki yaptığı ile ilgili bilgi tablo 17 de verilmiştir. Şekil 32. Yaz 2010 mevsimindeki hedef dışı türlere ait Bray-Curtis benzelik dendogramı 76

98 Tablo yaz mevsiminde ticari türler için yapılan Simper analizi sonucunda katkısı olan türlerin benzerlik tablosu (EYF: Eski-Yeni Foça grubu, SK: Sığacık Karaburun grubu) Benzerlik (%) Farklılık Türler EYF SK Plesionika sp. - 6,48 3,18 Lampanyctus crocodilus - 6,42 - Capros aper 1,91 5,07 - Nezumia sp. - 6,41 3,05 Parapenaeus longirostris 1,91 5,84 - Argentina sphyraena - 5,20 - Chlorophtalmus agassizi - 6,47 3,13 Lepidorhombus boscii - 5,21 - Merluccius merluccius 3,34 5,16 - S.canicula - 4,60 - Hymenocephalus italicus - 4,26 - Callionymus maculatus - 4,12 - Lepidotrigla cavillione 5, Cithaurus sp 4, Serranus hepatus 5, Arnoglossus sp. 5, Sepia elegans 4, Stichopus regalis 4, Sığacık Karaburun istasyonlarının bir grup oluşturmasında en yüksek katkısı olan türler toplamda % 52,26 ile sırasıyla Plesionika sp., Lampanyctus crocodilus, Capros aper, Nezumia sp., Parapenaeus longirostris, Argentina sphyraena, Chlorophtalmus agassizi, Lepidorhombus boscii, Merluccius merluccius olarak tespit edilmiştir (Tablo 17). Eski-Yeni Foça istasyonlarının bir grup oluşturmasında ise en yüksek katkısı olan türler toplamda % 30,41 ile sırasıyla Lepidotrigla cavillione, Cithaurus sp., Serranus hepatus, Arnoglossus sp., Sepia elegans, Stichopus regalis olarak bulunmuştur (Tablo 17). İki grup arasındaki farklılığa neden olan türler ise toplamda % 9,36 katkıyla Plesionika sp., Nezumia sp., Chlorophtalmus agassizi türlerinden oluşmuştur. Bu mevsimde yapılan trol çekimlerine ait temel bulgu ve hesaplamalar Tablo 18 de verilmiştir. Tabakalı rastgele hesaplama ile söz konusu derinliklerin içerdiği tabakaların toplam dağılımı 2522,6 mil 2 olup, bu alan içinde tahmin edilen biyomass 7541,1 ton olarak hesaplanmıştır (Tablo 19). Bununla beraber alt alanlarda gerçekleşen 51 trol istasyonunun 77

99 standart 1 saatlik çekim verilerinin farklı alt yoğunluk dağılım alanları, miktarı ve bu yoğunlukların mil 2 deki kesin stok miktarlar toplamı Tablo 20 de sunulmuştur. Yoğunluk dağılım alanlarının toplamı ise 284,1 mil 2 olup, bu alanda 662,1 tonluk biyomas hesaplanmıştır yaz döneminde her alt bölge için tespit edilen trol çekim istasyonları ve stok dağılım haritaları ise şekil 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42 de verilmiştir. Tablo Yaz mevsiminde gerçekleştirilen trol operasyonlarına ait temel bulgular Yaz 2010 Güllük Trol no Hız (mil/s aat) Süre (dk) Ağız açıklığı (m) Taranan alan (m 2 ) Total av (kg) Ticari av (kg) Iskarta av (kg) 1 saatte taranan alan (m 2 ) 1 saatteki total av (kg) 1 2, , ,8 22,6 12, ,6 2 2, , ,7 36,7 18,9 17, ,6 3 2, , , ,7 11, ,9 4 2, , ,8 26,5 20, ,4 5 2, , , ,7 12, ,8 6 2, , ,1 16 9, ,4 7 2, , ,5 18,8 9, ,8 8 2, , ,1 44,6 35,3 9, ,1 9 2, , ,5 18,8 9, ,8 10 2, , ,67 15,7 4,3 11, ,2 11 2, , , , ,3 12 2, , ,3 35,6 22,3 13, ,0 13 2, , ,9 43,4 30,3 13, ,1 14 2, , , , ,9 15 2, , ,1 38,6 25,5 13, ,3 16 2, , ,8 43,1 30,8 12, ,6 17 2, , ,4 19,3 14, ,4 18 2, , ,5 35,4 22,9 12, ,9 19 2, , ,7 37,3 26, ,2 20 2, , ,4 30,8 16, ,0 21 2, , ,1 37,3 15, ,3 22 2, ,8 15, ,9 23 2, , , ,3 13, ,0 24 2, , ,5 8,8 13, ,4 Toplam ,4 479,8 282, Ortalama 204, ,9 33,0 20,0 13, ,7 9,7 Std.sapma 35, ,9 10,1 9,4 2,5 261,4 2,6 78

100 Yaz 2010 Karaburun Foça Tablo 18 (devam) Yaz mevsiminde gerçekleştirilen trol Trol no Hız (mil/s aat) Süre (dk) operasyonlarına ait temel bulgular Ağız açıklığı (m) Taranan alan (m 2 ) Total av (kg) Ticari av (kg) Iskarta av (kg) 1 saatte taranan alan (m 2 ) 1 saatteki total av (kg) 1 2, , ,0 61,0 23,2 37, ,0 21,5 2 2, , ,0 28,5 14,5 14, ,0 9,5 3 2, , ,9 49,5 28,4 21, ,0 14,5 4 2, , ,0 49,4 25,0 24, ,0 16,5 5 2, , ,9 56,9 25,0 31, ,4 28,5 6 2, , ,0 18,3 13,8 4, ,0 9,2 7 2, , ,1 26,6 16,6 10, ,4 12,3 8 2, , ,5 28,2 13,3 14, ,4 16,1 9 2, , ,1 45,1 25,0 20, ,4 20,8 10 2, , ,0 51,8 25,2 26, ,4 24,9 11 2, , ,0 155,5 122,0 33, ,1 34,6 12 2,4 90 8, ,1 57,6 33,5 24, ,7 38,4 13 2, , ,8 196,0 141,0 55, ,1 78,4 14 2, , ,6 160,0 122,0 38, ,7 54,9 15 2, , ,0 134,0 98,0 36, ,0 35,0 16 2, , ,8 86,5 72,0 14, ,1 39,9 17 2, , ,2 97,7 78,0 19, ,7 32,6 Toplam 2690, ,1 1302,6 876,5 426, ,7 Ortalama 158, ,1 76,6 51,6 25, ,5 28,7 Std.sapma 47, ,6 53,6 44,1 12,6 3769,0 17,9 Sığacık 1 2, , ,2 53,7 22,2 31, ,4 2 2, ,7 103,6 35,1 68, ,0 3 2, , , , ,1 4 2, ,3 119,7 32,1 87, ,3 5 2, ,7 77, , ,7 Toplam ,8 424,2 145,4 278, Ortalama 256, ,0 84,8 29,1 55, ,0 20,1 Std.sapma 88, ,4 26,6 8,0 22,5 1309,6 2,3 Çanakkale 1 2, , ,5 180, , ,8 2 2, , , , ,1 3 2, , ,8 114,5 50,8 63, ,6 4 2, , ,3 38, , ,9 5 2, , , ,2 Toplam ,5 665,5 425,8 239, Ortalama 208, ,3 133,1 85,2 47, ,8 38,7 Std.sapma 69, ,2 58,7 45,0 23,9 5454,8 16,3 79

101 Tablo yaz mevsiminde yapılan trol çalışmalarında hesaplanan alandaki demersal ürünün (kg/saat) av ve stok mikarları Alt alanlar ve derinlik tabakaları Yaz 2010 Güllük Sığacık- Toplam Karaburun-Foça Çanakkale Körfezi Kuşadası Saha Mil 2 371, ,3 907,1 257, ,3 Saha km ,6 809,5 1307,8 3111,3 882,5 1231,7 45,6 Derinlik (m) Trol çekimleri ,6 18,4 21,5 34,5 32,8 50,1 55,1 11,6 22,0 9,4 38,4 13,9 9,9 23,1 14,5 78,4 41,6 10,4 18,3 16,5 54,9 13,8 18,7 28,5 35 8,4 9,2 40 6,8 12,3 32,6 10,1 16,1 5,8 20,8 7,3 24,8 Ürün/saat 6,3 10,9 12,1 12,9 11,3 13,6 8,4 7,9 11, ,3 4,9 8 6,4 Aritmetik Ortalama 9,7 20,1 17,4 44,8 32,8 50,1 36,9 Standart sapma 2,6 2,3 6,5 16,6 21,0 Standart Hata 0,5 1,0 2,0 6,3 12,1 m 2 'deki stok (kg) 0, , , , , , , mil 2 'deki stok (kg) 1016,9 1504,0 1598,9 4128,8 2454,4 4948,5 2856,8 Toplam stok (ton) 377,8 354,9 609,7 3745,2 654,0 1761,6 37,9 7541,1 80

102 Tablo yaz mevsiminde çalışma bölgelerindeki farklı derinliklerde tespit edilen Yaz 2010 demersal stok miktarı ve mil 2 deki dağılımı. Derinlik (m) 1 saatlik trol çekimindeki kg/m 2 Taranan alan (mil 2 ) Toplam mil 2 de ürün (ton) Toplam sahadaki ürün (ton) Güllük ,5 5,4 1,4 7, ,4 1,2 16,70 (4 yoğunluk tabakası) 9 5,2 0,93 4,84 7 8,1 0,72 5,83 Ara toplam 33,1 29,10 Foça ,9 2,74 13, ,3 2,37 19,67 (5 yoğunluk tabakası) 21 15,2 2,06 31, ,7 1,58 43,77 14,5 14,5 1,48 21,46 Ara toplam 70,6 129,6 Karaburun ,6 6,40 48, ,8 4,77 22,896 (4 yoğunluk tabakası) ,22 93, ,6 2,70 93,42 Ara toplam 76,0 258,336 Sığacık ,5 16,6 2,33 38,7 (2 yoğunluk tabakası) 18,5 36,3 1,37 49,7 Ara toplam 52,9 88,4 Çanakkale (Babakale) ,3 4,94 50,9 40 9,4 2,98 28,0 (3 yoğunluk tabakası) 30 25,7 2,30 59,1 Ara toplam 45,4 138,0 Çanakkale (Kabatepe) ,45 4,04 5,9 45 1,82 2,98 5,4 (3 yoğunluk tabakası) 35 2,86 2,60 7,4 Ara toplam 6,13 18,7 Genel Toplam 284,1 662,2 81

103 Şekil 33. Güllük bölgesi 2010 Yaz mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 34. Güllük bölgesi 2010 Yaz mevsimi stok dağılım haritası. 82

104 Şekil 35. Sığacık bölgesi 2010 Yaz mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 36. Sığacık bölgesi 2010 Yaz mevsimi stok dağılım haritası. 83

105 Şekil 37. Eski-Yeni Foça-Karaburun 2010 Yaz mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 38. Eski-Yeni Foça-Karaburun 2010 Yaz mevsimi stok dağılım haritası. 84

106 Şekil 39. Çanakkale (Babakale) 2010 Yaz mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 40. Çanakkale (Babakale) 2010 Yaz mevsimi stok dağılım haritası 85

107 Şekil 41. Çanakkale (Kabatepe) 2010 Yaz mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 42. Çanakkale (Kabatepe) 2010 Yaz mevsimi stok dağılım haritası 86

108 4.3. Sonbahar 2010 Sonbahar mevsiminde gerçekleştirilen 53 trol çekiminde 36 sı kemikli balık, 1 i kabuklu ve 2 si kafadanbacaklı olmak üzere toplamda 39 ticari tür tespit edilmiştir. Bu türlerin bölge ve ağırlık olarak dağılımları Tablo 22 de verilmiştir. Bu mevsimde yapılan 53 trol çekimi sonucunda toplamda 1,31 mil 2 ( ,3 m 2 ) alan taranmış ve 145,8 (8750 dakika) trol çekim süresi elde edilmiştir. Yapılan trol çekimleri kümülatif olarak değerlendirildiğinde toplamda yaklaşık 5,4 ton (5411,3 kg) av elde edilmiş ve bunun %83,9 unun ticari olarak değerlendirildiği kalan %16,1 lik kısmın ise ıskarta edildiği başka bir ifade ile hedef dışı av (HDA) olarak nitelendirildiği bulunmuştur. Bu mevsimde bölgelere göre tespit edilen başlıca türlerin ağırlık bazında dağılımı şekil 45, 46, 47, 48, 49 da bu türlerin farklı çalışma bölgelerinde ait boy-frekans grafikleri şekil 50, 51, 52, 53 te verilmiştir. Bu mevsimde bölgelere göre hesaplanan CPUE (ticari av) değerleri arasındaki farkın istatistiki olarak önemli olduğu bulunmuştur (Şekil 43, p<0,05). Bununla beraber yine bölgelerdeki saatlik HDA değerleri arasındaki farkın ise istatistiki olarak önemli olmaığı tespit edilmiştir (Şekil 44, p>0,05). Sonbahar mevsiminde bölgelere göre tespit edilen ticari ve hedef dışı ava ilişkin bulgular Tablo 21 de sunulmuştur. Tablo Sonbahar mevsiminde bölgelere göre ticari ve hedef dışı ava ilişkin bulgular Sonbahar 2010 Güllük Sığacık Karaburun Foça Çanakkale Çekim sayısı Toplam süre (dk) Total av (kg) ,9 959,1 988,2 1005,7 Ticari av (kg) 854,4 200,3 921,5 811,8 875,5 Toplam HDA (kg) 461,1 68,6 37,6 176,4 130,2 Ort. CPUE (ticari av, kg/saat) 14,8 11,1 51,3 32,8 32,6 Standart sapma 6,4 6,6 19,3 16,9 18,3 1 saatteki ort. HDA (kg) 7,9 5,1 2,2 7,1 7,6 Standart sapma 3 6,8 1,6 5,2 5,9 HDAO (%) 35 25,5 3,9 17,9 12,9 *HDAO: Hedef dışı av oranı 87

109 2,2 F(4, 42)=12,884, p=, ,0 1,8 Log CPUE (ticari av, kg) 1,6 1,4 1,2 1,0 0,8 0,6 Güllük Sığacık Karaburun Foça Çanakkale Bölgeler Şekil Sonbahar mevsiminde çalışma bölgelerindeki saatlik ticari ava ait varyans analizi 1,1 F(4, 42)=2,3171, p=, ,0 0,9 0,8 Log CPUE (HDA, kg) 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0,0 Güllük Sığacık Karaburun Foça Çanakkale Bölgeler Şekil Sonbahar mevsiminde çalışma bölgelerindeki saatlik hedef dışı ava ait varyans analizi 88

110 Şekil sonbahar mevsiminde Güllük Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil sonbahar mevsiminde Sığacık Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı 89

111 Şekil sonbahar mevsiminde Karaburun Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil sonbahar mevsiminde Foça Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı 90

112 Şekil sonbahar mevsiminde Çanakkale Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil sonbahar mevsiminde Parapenaeus longirostris e ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği 91

113 Şekil sonbahar mevsiminde Mullus barbatus a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği Şekil sonbahar mevsiminde Merluccius merluccius a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği 92

114 Şekil sonbahar mevsiminde Trachurus mediterraneus a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği Tablo Sonbahar mevsiminde ticari olarak değerlendirilen türler Güllük Sığacık Karaburun Foça Çanakkale Osteichthyes kg kg kg kg kg 1 Alosa fallax nilotica Boops boops 81, ,1 0 3 Centrophorus granulosus ,2 4 Dicentrarchus labrax 0, Dentex dentex Diplodus puntazzo 2, D.macrophytalmus ,7 8 Diplodus vulgaris 3, Diplodus annularis Epinephelus aeneus Helicolenus dactylopterus 1, , L.mormyrus 1, L.boscii ,7 14 Lophius piscatorius , ,4 15 M.merluccius 0 18, , Mugil cephalus 0, M.putossou Mullus barbatus ,5 152, Mullus surmuletus 7 2 0,4 0 10,8 20 Mustelus mustelus 1, , Pagrus pagrus 0, Pagelluus acarne 49, ,15 6,2 23 Pagellus erytthrinus 92, , Phycis blennoides ,4 25 Scomber scombrus , Scorpaena sp. 0, Serranus cabrilla ,6 0 93

115 Tablo 22 (devam) Sonbahar mevsiminde ticari olarak değerlendirilen türler Güllük Sığacık Karaburun Foça Çanakkale Osteichthyes kg kg kg kg kg 28 Solea vulgaris 6, Sparus aurata 26, Spicara sp , T.m.capelanus , T.mediterraneus 12,5 31,5 85 7,1 0,8 33 T.lastoviza Trigla lyra ,9 0,6 35 Umbrina cirrhosa Zeus faber 1,45 13,85 3,8 2,95 0 Crustacea kg kg kg kg kg 1 P.longirostris ,5 2 Penaeus kerathurus 78 Cephalopoda kg kg kg kg kg 1 Illex coindetti ,5 2 Loligo vulgaris , sonbahar mevsiminde 71 i kemikli balık, 8 sı kıkırdaklı balık, 17 sı kabuklu, 10 u kafadanbacaklı, 1 i gastropod, 12 ü derisi dikenli olmak üzere toplamda 117 hedef dışı tür tespit edilmiştir. Bu türlerin bölgelere ait adet ve ağırlık olarak dağılımları Tablo 23 de verilmiştir. Tablo 23. Sonbahar mevsiminde hedef dışı olarak değerlendirilen türlerin adet, ağırlık olarak dağılımları Güllük Sığacık Karaburun Eski Foça Çanakkale Osteichthyes n gr n gr n gr n gr n gr 1 A.Sphyraena , ,8 9 91, ,2 2 A.cuculus Arnoglossus sp. 3 76, , , , ,3 4 A.f.nilotica ,6 5 A.rueppelli ,82 6 B.carolinensis 3 250,4 7 B.ocellaris , , Boops boops ,65 9 C.agassizi ,1 10 C.aper , ,3 11 C.lyra 6 18, ,2 12 C.caelorhynchus ,1 13 C.conger , , , ,8 14 C.maculatus C.rubescens ,2 16 Cephola sp ,2 7 9,87 1 8, ,5 94

116 Tablo 23 (devam). Sonbahar mevsiminde hedef dışı olarak değerlendirilen türlerin adet, ağırlık olarak dağılımları Güllük Sığacık Karaburun Eski Foça Çanakkale n gr n gr n gr n gr n gr 17 Cithaurus sp , , , ,5 18 D.annularis , , D.quadrimaculatus , ,7 3 8, ,4 20 D.macrophtalmus ,6 21 D.vulgaris , ,6 22 D.maraccanus ,1 23 E.spinax ,7 24 E.encrasicolus , ,5 25 Gobius sp , ,8 26 H.hipocampus H.italicus ,6 28 H.mediterraneus ,8 29 H.dactylopterus ,4 3 7, ,6 30 L.boscii , ,9 31 L.caudatus , L.crocodilus , ,4 33 Lophius sp , ,8 34 L.friessi L.cavillione , , , ,2 36 M.merluccius , , ,1 37 M.ocellatus ,98 38 M.scolopax , , ,9 39 M.barbatus ,06 1 6, ,2 40 M.surmuletus ,5 9 92,5 41 M.hispidus ,61 42 M.variegatus ,6 43 Nezumia sp ,8 44 P.blennoides 5 186, P.bogaravea , ,4 46 P.acarne ,3 47 P.erythrinus ,3 1 19, ,3 48 Sardina pilchardus , ,76 49 Scomber japonicus 7 193,9 50 S.cabrilla , , ,4 51 S.hepatus , , , ,9 52 S.flexiuosa , ,75 53 S.scriba ,6 5 34, ,3 54 S.nigrescens , , ,5 55 S.notata , , ,2 95

117 Tablo 23 (devam). Sonbahar mevsiminde hedef dışı olarak değerlendirilen türlerin adet, ağırlık olarak dağılımları Güllük Sığacık Karaburun Eski Foça Çanakkale n gr n gr n gr n gr n gr 56 S.scrofa Synodus saurus ,3 58 S. cantharus ,6 59 S.aurata Spicara sp ,7 61 S.undosquamis S.porcus 9 361,1 63 S.chyrsotaenia ,8 64 T.draco , , ,7 65 T.lucerna ,8 66 T.lyra 7 168, , ,6 67 T.m.capelanus , ,7 68 T.lastoviza , T.mediterraneus , , ,3 70 U.scaber , , , ,8 71 Zeus faber ,9 3 79, ,4 Güllük Sığacık Karaburun Eski Foça Çanakkale Chondrichthyes n gr n gr n gr n gr n gr 1 G.melastomus ,4 2 Raja asterias 7 179, ,2 3 Raja miraletus ,1 3 90,7 4 Raja clavata ,7 4 53,4 5 Squalis acanthias 1 414,8 6 S.canicula , ,7 7 T.marmorata 8 510, , ,2 8 Torpedo nobiliana ,7 Güllük Sığacık Karaburun Eski Foça Çanakkale Crustacea n gr n gr n gr n gr n gr 1 B.maravigna , C.crassicornis 27 35,1 3 C. sapidus 6 24, ,9 4 C.callinecdes ,5 5 G. rhomboides 5 20, ,5 6 M.lonata Munida ruttlanti , N.norvegicus Pagrus sp 88 46,9 7 25, ,75 10 P.edwarsii ,5 11 P.kerathus , ,1 96

118 Tablo 23 (devam). Sonbahar mevsiminde hedef dışı olarak değerlendirilen türlerin adet, ağırlık olarak dağılımları Güllük Sığacık Karaburun Eski Foça Çanakkale n gr n gr n gr n gr n gr 12 P.lacazei P.longirostris , , , , ,8 14 Plesionika sp ,9 15 Plesionika martia 33 23, ,5 16 R.desmaresti ,6 1 7,9 17 S.mantis , , , Güllük Sığacık Karaburun Eski Foça Çanakkale Cephalopoda n gr n gr n gr n gr n gr 1 Sepietta sp , , , , Eledone cirrhosa 3 172,6 3 Eledone moschata , , , Illex coindetti , , , Loligo sp , , , , O.vulgaris ,2 7 R.macrosoma ,9 8 S.officinalis ,73 9 S.elegans , , ,8 10 S.orbignyana 3 100, , , , Güllük Sığacık Karaburun Eski Foça Çanakkale Gastropoda n gr n gr n gr n gr n gr 1 Bolinirus brandaris , ,8 Güllük Sığacık Karaburun Eski Foça Çanakkale Echinodermata n gr n gr n gr n gr n gr 1 Alcyonum palmatum 6 30,3 2 Aporrhais pespelicani ,2 3 Astropecten aurantiacus 7 92, , , Astropecten spinulosus , Cidaris cidaris 3 648,5 6 Dolium galea Echinester sepositotus ,2 5 10,1 8 M.glacialis ,1 9 Ophiotrix sp ,9 10 P.phosphorea ,4 11 S.granularis Stichopus regalis , , sonbahar mevsimindeki bölgesel olarak elde edilen hedef dışı türlerin birey sayısı temel alınarak yapılan Bray-Curtis benzerlik analizi sonucunda Eski Foça ve Güllük istasyonlarının % 43,66, Sığacık ve Karaburun istasyonlarının ise % 63,01 oranında benzerlik gösterdiği tespit edilmiştir (Şekil 54). Bununla beraber Eski Foça-Güllük (EFG) ile Sığacık- 97

119 Karaburun (SK) un ayrı ayrı iki grup oluşturduğu bulunmuş ve bu grupların oluşmasında hangi türe ait birey sayısının benzerliğe ve farklılığa ne oranda etki yaptığı ile ilgili bilgi Tablo 24 te verilmiştir. Şekil 54. Sonbahar 2010 mevsimindeki hedef dışı türlere ait Bray-Curtis benzelik dendogramı Tablo sonbahar mevsiminde ticari türler için yapılan Simper analizi sonucunda katkısı olan türlerin benzerlik tablosu (EFG: Eski Foça-Güllük grubu, SK: Sığacık Karaburun grubu) Benzerlik (%) Farklılık (%) Türler EFG SK Cithaurus sp 6,61 3,86 - Squilla mantis 5,66 2,08 - Lepidotrigla cavillione 5,39 5,41 - Loligo sp. 5,00 5,60 - Serranus hepatus 4, Trachurus mediterraneus 4, Diplodus annularis 4,01-2,38 Uranoscopus scaber 4, Capros aper - 6,73 - Illex coindetti 2,55 6,29 - Parapenaeus longirostris 3,78 6,10 - Arnoglossus sp. - 5,72 - Macrorhamphosus scolopax - 5,53 - Merluccius merluccius - 5,16 - Sepia elegans - 4,54 - Sepietta sp 2,22 4,51 - S.canicula - 4,39 - Lepidorhombus boscii - 4,34 - Argentina sphyraena - 4,34 - Sepia orbignyiana - 4,02-98

120 Sığacık Karaburun istasyonlarının bir grup oluşturmasında en yüksek katkısı olan türler toplamda % 40,01 ile sırasıyla Cithaurus sp., Squilla mantis, Lepidotrigla cavillione, Loligo sp., Serranus hepatus, Trachurus mediterraneus, Diplodus annularis, Uranoscopus scaber olarak tespit edilmiştir (Tablo 24). Eski Foça-Güllük istasyonlarının bir grup oluşturmasında ise en yüksek katkısı olan türler toplamda % 73,68 ile sırasıyla Capros aper, Illex coindetti, Parapenaeus longirostris, Arnoglossus sp., Macrorhamphosus scolopax, Merluccius merluccius, Sepia elegans, Sepietta sp., S.canicula, Lepidorhombus boscii, Argentina sphyraena, Sepia orbignyiana olarak bulunmuştur (Tablo 24). İki grup arasındaki farklılığa neden olan en önemli tür ise % 2,38 katkıyla Diplodus annularis tir. Diğer türlerin katkısı % 2 nin altında kalmıştır. Bu mevsimde gerçekleştirilen trol operasyonlarına ait temel bulgu ve hesaplamalar Tablo 25 de verilmiştir. Tabakalı rastgele hesaplama ile söz konusu derinliklerin içerdiği tabakaların toplam dağılımı 1170,6 mil 2 olup, bu alan içinde tahmin edilen biyomass 3236,6 ton dur (Tablo 26). Bununla beraber alt alanlarda gerçekleşen 52 trol istasyonunun standart 1 saatlik çekim verilerinin farklı alt yoğunluk dağılım alanları, miktarı ve bu yoğunlukların mil 2 deki kesin stok miktarlar toplamı Tablo 27 de sunulmuştur. Yoğunluk dağılım alanlarının toplamı ise 151,7 mil 2 olup, bu alanda 491,3 tonluk biyomas hesaplanmıştır sonbahar döneminde her alt bölgede gerçekleştirilen trol istasyonları ve stok dağılım haritaları ise şekil 55, 56, 57, 58, 59, 60, 61 ve 62 de verilmiştir. Tablo Sonbahar mevsiminde gerçekleştirilen trol operasyonlarına ait temel bulgular Sonbahar 2010 Güllük Trol no Hız (mil/saat) Süre (dk) Ağız açıklığı (m) Taranan alan (m2) Total av (kg) Ticari av (kg) Iskarta av (kg) 1 saatte taranan alan (m2) 1 saatteki total av (kg) 1 2, , ,3 80,4 40,0 40, ,7 2 2, , ,3 48,3 42,0 6, ,1 3 2, , ,9 41,6 26,0 15, ,9 4 2, , ,3 69,2 32,0 37, ,3 5 2, ,4 138,4 85,0 53, ,5 6 2, ,6 75,8 45,0 30, ,9 7 2, , ,9 63,3 34,0 29, ,5 8 2, , ,2 73,6 49,0 24, ,0 9 2, , ,9 102,5 67,0 35, ,6 10 2, , ,4 60,6 41,0 19, ,2 11 2, , ,0 61,0 42,0 19, ,3 12 2, , ,1 30,7 19,0 11, ,4 13 2, , ,8 45,4 37,0 8, ,8 14 2,1 80 6, ,0 44,5 31,0 13, ,4 15 2, , ,4 72,7 53,0 19, ,4 16 2, , ,5 25,5 15,0 10, ,3 99

121 Tablo 25 (devam).2010 Sonbahar mevsiminde gerçekleştirilen trol operasyonlarına ait temel bulgular Sonbahar 2010 Trol no Hız (mil/saat) Süre (dk) Ağız açıklığı (m) Taranan alan (m2) Total av (kg) Ticari av (kg) Iskarta av (kg) 1 saatte taranan alan (m2) 1 saatteki total av (kg) 17 2, , ,7 19,2 7,0 12, ,5 Güllük 18 2, , ,0 87,0 72,0 15, ,7 19 2, , ,7 58,6 43,0 15, ,5 20 2, , ,9 59,7 40,0 19, ,9 Toplam , , ,4 Ortalama 2,1 176,3 6, ,1 62,9 41,0 21, ,7 21,6 Std.sapma 41,7 0, ,5 27,4 18,6 12,3 470,4 8, , ,0 138, , ,8 55, , , ,8 37, , ,6 99,8 93 6, ,6 28,5 4 2,1 75 6, ,2 61,5 57 4, ,6 49, , ,2 90, , ,2 90, , ,0 72, , ,2 29,0 Karaburun , , ,6 10,2 Foça , ,8 71, , ,2 47, , ,2 31,3 26 5, ,2 31, , , ,2 51, , ,6 82,3 72, ,6 44, , ,8 76,8 64,5 12, ,6 25,6 13 2, , ,4 43, ,5 18,0 Toplam , ,2 988,2 811,8 176, ,0 Ortalama 2,0 129,2 6, ,2 76,0 62,4 13, ,8 39,9 Std.sapma 49,2 0, ,7 29,8 22,9 10,3 650,9 20,4 1 2, , ,32 93,8 89,6 4, ,9 41,7 2 2, , ,68 94,6 92,7 1, ,9 49,4 3 2, , ,34 144,9 142,6 2, ,8 52,7 Karaburun 4 2, , ,4 282,1 12, ,0 98,1 5 2, , ,21 129,8 127,1 2, ,7 39,9 6 2, ,6 106,1 95,6 10, ,6 47,2 7 2, ,5 91,8 3, ,6 45,8 Toplam 7 915, ,2 959,1 921,5 37, ,5 Ortalama 2,1 150,0 7, ,5 137,0 131,6 5, ,6 53,5 Std.sapma 0,0 30,1 0, ,4 72,1 69,5 4,2 800,7 20,1 1 2, , ,0 72,9 61,0 11, ,7 13,3 2 2, , ,6 45,6 29,5 16, ,7 9,1 Sığacık 3 2, , ,2 44,5 31,0 13, ,6 9,9 4 2, , ,7 42,4 41,0 1, ,8 23,1 5 2, , ,5 48,7 13,0 35, ,8 13,6 Toplam 11,1 1225, ,0 254,2 175,5 78, ,7 Ortalama 2,2 245,0 8, ,4 50,8 35,1 15, ,1 13,8 Std.sapma 0,1 86,6 0, ,2 12,5 17,6 12,5 2482,0 5,6 1 2, , ,5 61,6 52,3 9, ,6 2 2, ,5 3 2, , ,3 131,7 110, ,6 Çanakkale 4 2,5 95 6, , ,2 19, ,8 5 2, , ,3 29, ,8 6 2, , ,3 225,5 197,6 27, ,4 7 2, ,9 305,4 16, ,0 Toplam , ,7 875,5 130, Ortalama 2,5 200,7 9, ,5 143,7 125,1 18, ,7 40,2 Std.sapma 0 101,3 1, ,5 103,4 104,2 8,8 7507,2 16,6 100

122 Tablo sonbahar mevsiminde yapılan trol çalışmalarında hesaplanan alandaki demersal ürünün (kg/saat) av ve stok mikarları Alt alanlar ve derinlik tabakaları Sonbahar 2010 Güllük Sığacık-Kuşadası Karaburun-Foça Çanakkale Körfezi Saha Mil , ,3 91,3 35,1 52,7 Saha km , ,2 120,4 180,8 Derinlik (m) Toplam Trol çekimleri ,7 13,3 9,1 14,4 13,6 24,6 30,5 14,1 9,9 23,1 43,7 30,4 27,8 41,6 13,9 13,6 67,4 41,3 31,8 21,3 14,1 49,1 69,4 39,5 7,8 52,3 56,0 18,9 25,7 97,4 18,5 11,9 39,8 21,0 16,7 45,8 25,6 25,5 45,3 Ürün/saat 20,2 20,3 19,3 10,6 15,4 21,8 33,4 36,4 9,3 8,5 30,7 19,5 19,9 Aritmetik Ortalama 21,6 12,3 16,1 23,5 46,1 26,2 45,9 Standart sapma 8,3 2,1 9,9 17,7 22,5 Standart Hata 1,8 1,2 7,0 5,3 7,5 m2'deki stok (kg) 0, , , , , , , mil2'deki stok (kg) 2805,9 1250,4 1641,2 2875,4 5650,8 2353,9 3668,8 Toplam stok (ton) 1599,3 105,3 305,2 435,0 515,9 82,6 193,3 3236,6 Tablo sonbahar mevsiminde çalışma bölgelerindeki farklı derinliklerde tespit edilen Sonbahar 2010 Güllük demersal stok miktarı ve mil 2 deki dağılımı. Derinlik (m) 1 saatlik trol çekimindeki kg/m 2 Taranan alan (mil 2 ) Toplam mil 2 de ürün (ton) Toplam sahadaki ürün (ton) 40 10,4 5,19 53, ,1 3,98 60, ,5 3,20 56,00 (5 yoğunluk tabakası) 20 25,5 2,57 65, ,4 1,96 4,70 Ara toplam 70,9 240,31 101

123 Tablo 27 (devam) sonbahar mevsiminde çalışma bölgelerindeki farklı derinliklerde Sonbahar 2010 Foça (5 yoğunluk tabakası) tespit edilen demersal stok miktarı ve mil 2 deki dağılımı. Derinlik (m) saatlik trol çekimindeki kg/m 2 Taranan alan (mil 2 ) Toplam mil 2 de ürün (ton) Toplam sahadaki ürün (ton) 50 1,2 6,81 8, ,05 5,19 10, ,93 3,86 19, ,95 2,68 15, ,47 2,00 20,94 Ara toplam 24,6 74,9 Karaburun (3 yoğunluk tabakası) ,5 11,77 28, ,52 5,66 25, ,37 4,47 28,47 Ara toplam 13,4 83,01 Sığacık (3 yoğunluk tabakası) ,31 2,45 8,1 15 7,14 1,51 10,8 10 7,35 1,17 8,6 Ara toplam 17,8 27,5 Gökçeada (kuzey) (5 yoğunluk tabakası) ,85 4,50 8,3 50 2,46 3,70 9,1 40 4,93 3,00 14,8 30 6,16 2,22 13,7 20 4,93 1,50 7,4 Ara toplam 20,3 53,3 Gökçeada (batı) 30 1,44 3,37 4,9 50 (2 yoğunluk tabakası) 20 3,28 2,25 7,4 Ara toplam 4,72 12,2 Genel Toplam 151,7 491,3 102

124 Şekil 55. Güllük bölgesi 2010 Sonbahar mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 56. Güllük bölgesi 2010 Sonbahar mevsimi stok dağılım haritası. 103

125 Şekil 57. Sığacık bölgesi 2010 Sonbahar mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 58. Sığacık bölgesi 2010 Sonbahar mevsimi stok dağılım haritası. 104

126 Şekil 59. Foça-Karaburun bölgesi 2010 Sonbahar mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 60. Foça-Karaburun bölgesi 2010 Sonbahar mevsimi stok dağılım haritası. 105

127 Şekil 61. Çanakkale bölgesi 2010 Sonbahar mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 62. Çanakkale bölgesi 2010 Sonbahar mevsimi stok dağılım haritası 106

128 4.4. Kış Kış mevsiminde gerçekleştirilen 35 trol çekiminde 29 u kemikli balık, 1 i kıkırdaklı balık, 3 ü kabuklu ve 4 si kafadanbacaklı olmak üzere toplamda 37 ticari tür tespit edilmiştir. Bu türlerin bölge ve ağırlık olarak dağılımları Tablo 29 da verilmiştir. Bu mevsimde yapılan 35 trol çekimi sonucunda toplamda 0,99 mil 2 ( ,4 m 2 ) alan taranmış ve 97,4 saat (5846 dakika) trol çekim süresi elde edilmiştir. Yapılan trol çekimleri kümülatif olarak değerlendirildiğinde toplamda yaklaşık 3,3 ton (3302 kg) av elde edilmiş ve bunun %83,1 inin ticari olarak değerlendirildiği kalan %16,9 luk kısmın ise ıskarta edildiği başka bir ifade ile hedef dışı av (HDA) olarak nitelendirildiği bulunmuştur. Bu mevsimde bölgelere göre tespit edilen başlıca türlerin ağırlık bazında dağılımı şekil 65, 66, 67, 68 de bu türlerin farklı çalışma bölgelerinde ait boy-frekans grafikleri şekil 69, 70, 71 de verilmiştir. Bu mevsimde bölgelere göre hesaplanan CPUE (ticari av) değerleri arasındaki farkın istatistiki olarak önemli olduğu bulunmuştur (şekil 63, p<0,05). Bununla beraber yine bölgelerdeki saatlik HDA değerleri arasındaki farkın da istatistiki olarak önemli olduğı tespit edilmiştir (şekil 64, p<0,05). Kış mevsiminde bölgelere göre tespit edilen ticari ve hedef dışı ava ilişkin bulgular Tablo 28 de sunulmuştur. Tablo kış mevsiminde bölgelere göre ticari ve hedef dışı ava ilişkin bulgular Kış Güllük Sığacık Foça Çanakkale Çekim sayısı Toplam süre (dk) Total av (kg) 512,2 736,8 468,6 1026,8 Ticari av (kg) 269,6 639, ,2 Toplam HDA (kg) 242,6 97,1 77,6 140,6 Ort. CPUE (ticari av, kg/saat) 7,5 27,9 17,5 50,5 Standart sapma 2,5 8,5 6,8 24,5 1 saatteki ort. HDA (kg) 7,4 4,3 3,8 8,2 Standart sapma 3,1 2,2 2,4 6,3 HDAO (%) 47,3 13,2 16,5 13,7 *HDAO: Hedef dışı av oranı 107

129 2,0 F(3, 29)=46,364, p=, ,8 Log CPUE (ticari av, kg) 1,6 1,4 1,2 1,0 0,8 0,6 Güllük Sığacık Foça Çanakkale Bölgeler Şekil Kış mevsiminde çalışma bölgelerindeki saatlik ticari ava ait varyans analizi 1,3 F(3, 29)=6,3532, p=, ,2 1,1 1,0 Log CPUE (HDA, kg) 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 Güllük Sığacık Foça Çanakkale Bölgeler Şekil Kış mevsiminde çalışma bölgelerindeki saatlik hedef dışı ava ait varyans analizi 108

130 Şekil kış mevsiminde Güllük Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil kış mevsiminde Sığacık Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı 109

131 Şekil kış mevsiminde Foça Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil kış mevsiminde Çanakkale Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı 110

132 Şekil kış mevsiminde P.longirostris e ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği Şekil kış mevsiminde M.merluccius a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği Şekil kış mevsiminde M. barbatus a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği 111

133 Tablo kış mevsiminde ticari olarak değerlendirilen türler Güllük Sığacık Foça Çanakkale Osteichthyes kg kg kg kg 1 Boops boops 30, Conger conger 2,5 3 D.macrophytalmus 16,5 4 Dentex dentex 1 5 Diplodus sargus 1,5 6 Diplodus vulgaris 0,75 7 L.boscii 10,2 8 Lophius piscatorius 14 33,2 67,5 9 M.merluccius 80 53,5 275,5 10 M.putossou 0, Mullus barbatus 5, Mullus surmuletus 91,5 1,4 13 Pagellus acarne 19 1,75 14 Pagellus bogaraveo 2,4 15 Pagellus erythrinus 43 1,15 16 Pagrus ehrenbergi 1,25 17 Phycis blennoides 0,3 32,2 18 Scomber japonicus 17,1 19 Scorpaena sp. 0,25 20 Serranus cabrilla 1,5 10,1 21 S.cantharus 1,15 22 Solea vulgaris 1,3 23 Sparus aurata 29,5 24 Sparus pagrus 1,5 0,25 25 Spicara sp. 8,5 26 Synodus saurus 0,5 27 T.mediterraneus ,9 28 Trigla lyra 0,8 6,6 29 Zeus faber 1,25 3,6 1,2 Güllük Sığacık Foça Çanakkale Chondrichthyes kg kg kg kg 1 Raja clavata 5,15 Güllük Sığacık Foça Çanakkale Crustacea kg kg kg kg 1 Nephrops norvegicus 0,1 2 P.longirostris Penaeus kerathurus 1,55 Güllük Sığacık Foça Çanakkale Cephalopoda kg kg kg kg 1 Illex coindetti 10 5,3 2 Loligo vulgaris 7,5 4,5 1,6 3 Octopus vulgaris 9,25 11,1 4 Sepia officinalis 7,25 0,3 112

134 Kış mevsiminde 66 sı kemikli balık, 11 i kıkırdaklı balık, 13 ü kabuklu, 8 i kafadanbacaklı, 1 i gastropod, 9 u derisi dikenli, 2 si sünger ve 1 i segmentli kurtlardan olmak üzere toplamda 111 hedef dışı tür tespit edilmiştir. Bu türlerin bölgelere ait adet ve ağırlık olarak dağılımları Tablo 30 da verilmiştir. Tablo Kış mevsiminde hedef dışı olarak değerlendirilen türlerin adet, ağırlık olarak dağılımları Güllük Sığacık Foça Çanakkale Osteichthyes n gr n gr n gr n gr 1 Allosa fallax nilotica Argentina sphyraena Arnoglossus sp Arnoglosus rueppelii ,88 5 Aspitrigla cuculus Blennius ocellaris , Boops boops ,29 8 Carapus acus C. caelorhynchus Callanthias ruber 11 Callionymus lyra Callionymus maculatus Capros aper Cepola rubescens , Cephola sp Chlorophtalmus agassizi Cithaurus linguatula ,65 18 Cithaurus sp Conger conger , D.quadimaculatus , Dentex macrophthalmus Dentex maroccanus ,63 23 Diplodus annularis ,1 24 Diplodus vulgaris Engraulis encrasicolus , Gobius niger ,88 27 H.italicus Helicolenus dactylopterus Hoplostethus mediterraneus Lagocephalus spadiceus 3 31,86 31 Lampanyctus crocodilus Lepidopus caudatus Lepidorhombus boscii

135 Tablo 30 (devam) Kış mevsiminde hedef dışı olarak değerlendirilen türlerin adet, ağırlık olarak dağılımları Güllük Sığacık Foça Çanakkale Osteichthyes n gr n gr n gr n gr 34 Lepidotrigla cavillione , Lophius sp M.aquila Macrorhamphosus scolopax Merluccius merluccius Microcirrus hispidus ,85 40 Microcirrus ocellatus ,34 41 Microcirrus ariegates Mullus barbatus ,59 43 Nezumia sp P.cataphractum Pagellus acarne 4 193, Pagellus bogaraveo Pagellus erythrinus Phycis blennoides Sardina pilchardus S.undosquamis 6 177,87 51 Scorpaena notata , Scorpaena scrofa 9 284,28 53 Serranus cabrilla 5 126, Serranus hepatus , Spicara flexuosa ,28 56 Spicara smaris ,83 57 Spicara sp Symphurus nigrescens Trachinus draco , Trachurus mediterraneus , Trachurus trachurus 5 88,7 62 Trigla lyra Triglaporus lastoviza ,82 64 Trisopterus m. capelanus Upeneus moluccensis 3 73,02 66 Uronoscopus scaber , Güllük Sığacık Foça Çanakkale Chondrichthyes n gr n gr n gr n gr 1 Dasyatic pastinaca Etmopterux spinax Galeus melastomus Gymnura altavela

136 Tablo 30 (devam) Kış mevsiminde hedef dışı olarak değerlendirilen türlerin adet, ağırlık olarak dağılımları Güllük Sığacık Foça Çanakkale Chondrichthyes n gr n gr n gr n gr 5 Raja clavata Raja miraletus , Raja radula S.acanthias S.canicula Torpedo marmorata Torpedo nobiliana ,99 Güllük Sığacık Foça Çanakkale Crustacea n gr n gr n gr n gr 1 Bathynectes maravigna , Gonaplax rhomboides Inachus dorsettensis 3 0,96 4 Liocarcinus depurator Munida ruttlanti 6 1, Pagrus sp , Parapenaeus longirostris , Pilumnus hirutellus 79 78,79 9 Plesionika sp Plesionika martia Pontacaris sp ,42 12 Rissoides desmaresti Squilla mantis , Güllük Sığacık Foça Çanakkale Cephalopoda n gr n gr n gr n gr 1 Eledone cirrhosa , Eledone moschata Illex coindetti , Loligo sp , Sepia officinalis ,54 6 Sepia elegans , Sepia orbignyiana Sepietta sp , Güllük Sığacık Foça Çanakkale Gastropoda n gr n gr n gr n gr Aplysia sp. 3 69,66 Güllük Sığacık Foça Çanakkale Echinodermata n gr n gr n gr n gr 1 Anseropoda placenta 9 115,84 2 Astropecten aurantiacus

137 Tablo 30 (devam) Kış mevsiminde hedef dışı olarak değerlendirilen türlerin adet, ağırlık olarak dağılımları Güllük Sığacık Foça Çanakkale Echinodermata n gr n gr n gr n gr 3 Astropecten sp , Cidaris cidaris 22 83, Echinaster sepositus , O.texturata 3 7,5 7 Sphaerechinus granularis Sphaerechinus placenta Stichopus regalis Güllük Sığacık Foça Çanakkale Porifera n gr n gr n gr n gr 1 Alcyonum palmatum Pennatula phosphorea 5 85, Toplam Güllük Sığacık Foça Çanakkale Polychaeta n gr n gr n gr n gr 1 Hermione hystrix 14 36, kış mevsimindeki bölgesel olarak elde edilen hedef dışı türlerin birey sayısı baz alınarak yapılan Bray-Curtis benzerlik analizi sonucunda Foça ve Güllük istasyonlarının % 42,90, Sığacık ve Çanakkale istasyonlarının ise % 36,61 oranında benzerlik gösterdiği tespit edilmiştir (Şekil 72). Bununla beraber Foça-Güllük (FG) ile Sığacık-Çanakkale (SÇ) un ayrı ayrı iki grup oluşturduğu bulunmuş ve bu grupların oluşmasında hangi türe ait birey sayısının benzerliğe ve farklılığa ne oranda etki yaptığı ile ilgili bilgi tablo 31 de verilmiştir. Şekil 72. Kış mevsimindeki hedef dışı türlere ait Bray-Curtis benzelik dendogramı 116

138 Tablo kış mevsiminde ticari türler için yapılan Simper analizi sonucunda katkısı olan türlerin benzerlik tablosu (FG: Foça-Güllük grubu, SÇ: Sığacık-Çanakkale grubu) Benzerlik (%) Farklılık Türler FG SÇ - Serranus hepatus 7,94-2,47 Lepidotrigla cavillione 7, Argentina sphyraena - 10,76 2,42 Lepidorhombus boscii - 10,63 2,15 Chlorophtalmus agassizi - 9,79 2,12 Sycliorhinus canicula - 9,59 - Illex coindetti 3,41 9,30 - Capros aper - 8,86 - Merluccius merluccius - 8,55 - Stichopus regalis - 7,55 - Foça-Güllük istasyonlarının bir grup oluşturmasında en yüksek katkısı olan türler toplamda % 15,08 ile sırasıyla Serranus hepatus ve Lepidotrigla cavillione olarak tespit edilmiştir (Tablo 31). Sığacık-Çanakkale istasyonlarının bir grup oluşturmasında ise en yüksek katkısı olan türler toplamda % 75,03 ile sırasıyla Argentina sphyraena, Lepidorhombus boscii, Chlorophtalmus agassizi, Sycliorhinus canicula, Illex coindetti, Capros aper, Merluccius merluccius ve Stichopus regalis olarak bulunmuştur (Tablo 31). İki grup arasındaki farklılığa neden olan en önemli türler ise % 9,16 katkıyla Serranus hepatus, Argentina sphyraena, Lepidorhombus boscii, Chlorophtalmus agassizi dir. Bu mevsimde yapılan trol çekimlerine ait temel bulgu ve hesaplamalar Tablo 32 de sunulmuştur. Tabakalı rastgele hesaplama ile söz konusu derinliklerin içerdiği tabakaların toplam dağılımı 1073,7 mil 2 olup, bu alan içinde tahmin edilen biyomass 2373,6 ton dur ve bölgelere ilişkin dağılımı Tablo 33 de verilmiştir. Bununla beraber alt alanlarda gerçekleşen 35 trol istasyonunun standart 1 saatlik çekim verilerinin farklı alt yoğunluk dağılım alanları, miktarı ve bu yoğunlukların mil 2 deki kesin stok miktarlar toplamı Tablo 34 te belirtilmiştir. Yoğunluk dağılım alanlarının toplamı ise 155,2 mil 2 olup, bu alanda 375,3 tonluk biyomas 117

139 hesaplanmıştır kış döneminde her alt bölgedeki trol çekim istasyonları ve stok dağılım haritaları ise şekil 73, 74, 75, 76, 77, 78, 79, 80 de verilmiştir. Tablo kış mevsiminde gerçekleştirilen trol operasyonlarına ait temel bulgular Kış Güllük Trol no Hız (mil/saat) Süre (dk) Ağız açıklığı (m) Taranan alan (m 2 ) Total av (kg) Ticari av (kg) Iskarta av (kg) 1 saatte taranan alan (m 2 ) 1 saatteki total av (kg) 1 2, , ,9 67,8 37,3 30, ,3 2 2,6 65 6, ,0 19,5 4,5 15, ,0 3 2, , ,5 56,4 32,6 23, ,0 4 2, ,5 41,6 19,8 21, ,0 5 2, ,8 53,3 19,0 34, ,3 6 2, ,2 51,3 34,3 17, ,6 7 2, ,3 40,1 28,0 12, ,1 8 2, ,0 48,4 22,5 25, ,3 9 2, ,8 36,8 9,8 27, ,2 10 2, ,5 38,8 26,0 12, ,1 11 2, ,4 33,6 22,0 11, ,1 12 2, ,5 39,3 13,8 25, ,3 Toplam ,75 269,5 257, Ortalama 2,5 173,2 7, ,7 43,9 22,5 21, ,6 15,4 Std.sapma 43,3 0, ,0 12,5 9,9 7,6 693,1 2,4 Karaburun Foça 1 2, ,8 37,4 32,2 5, ,4 11,5 2 2, , ,0 41,9 36,0 5, ,9 16,9 3 2, , ,7 64,8 54,0 10, ,0 23,2 4 2, , ,2 70,5 59,0 11, ,4 21,4 5 2, ,7 80,5 68,4 12, ,4 25,3 6 2, , ,0 73,5 55,0 18, ,4 43,2 7 2, , ,8 34,1 30,0 4, ,9 15,2 8 2, , ,0 37,2 22,0 15, ,4 17,8 9 2, , ,9 44,0 34,4 9, ,9 24,0 Toplam , ,1 483,9 391,0 93, ,8 21,1 Ortalama 2,6 152,6 7, ,3 53,8 43,4 10, ,4 22,0 Std.sapma 37,1 0, ,5 18,3 15,9 4,8 481,5 9,1 Sığacık 1 2, ,4 270,2 243,7 26, ,4 45,0 2 2, , ,9 168,5 138,0 30, ,8 30, , ,2 163,3 154,0 9, ,6 26,5 4 2, ,7 112,9 104,0 8, ,0 23,4 Toplam 4 9,2 1355, ,1 714,9 639,7 75, ,8 Ortalama 2,3 338,8 8, ,0 178,7 159,9 18, ,7 31,3 Std.sapma 0,2 35,7 0, ,9 65,9 59,6 11,3 2559,9 9,6 1 2,5 90 9, ,5 29,8 29 0, ,9 2 2,5 90 9, ,5 74, , ,7 3 2,5 70 9, ,5 51,7 51 0, ,3 4 2, , , ,5 Çanakkale 5 2, , ,83 152, , ,3 6 2,5 90 8, ,2 155, ,5 7 2, , ,2 145, , ,9 8 2, , , , ,3 9 2, , ,33 78,5 71 7, ,1 10 2,5 60 9, ,0 Toplam ,8 1026,8 886,2 140, ,0 587,5 Ortalama 2, , ,3 102,7 88,6 14, ,3 58,7 Std.sapma 36,3 0, ,6 52,7 46,7 11,1 1682,9 26,8 118

140 Tablo kış mevsiminde yapılan trol çalışmalarında hesaplanan alandaki demersal ürünün (kg/saat) av ve stok mikarları Alt alanlar ve derinlik tabakaları Kış Güllük Karaburun- Toplam Sığacık Çanakkale Körfezi Foça Saha Mil ,2 132,1 211,2 25,6 50,6 Saha km ,8 453, ,5 173,6 Derinlik (m) Trol çekimleri , ,5 11,5 78,9 19,9 18, ,4 16,9 83,2 49,9 14,0 23,9 45,5 44,3 17,0 21,3 46,7 61,8 17,3 25, ,0 Ürün/saat 17,6 43,3 14,1 15,2 17,3 17,8 14, ,1 12,1 12,3 Aritmetik Ortalama 15,4 37,5 25,0 22,1 73,5 43,4 Standart sapma 2,5 10,6 2,2 9,2 28,2 15,3 Standart Hata 0,7 7,5 1,6 3,1 12,6 7,7 m 2 'deki stok (kg) 0, , , , , , mil 2 'deki stok (kg) 1633,3 3745,5 2492,0 2210,2 5973,6 3527,5 Toplam stok (ton) 930,9 315,3 329,2 466,8 152,9 178,5 2373,6 Tablo kış mevsiminde çalışma bölgelerindeki farklı derinliklerde tespit edilen Kış demersal stok miktarı ve mil 2 deki dağılımı. Derinlik (m) 1 saatlik trol çekimindeki kg/m 2 Taranan alan (mil 2 ) Toplam mil 2 de ürün (ton) Toplam sahadaki ürün (ton) Güllük 20 9,56 2,10 20, (2 yoğunluk tabakası) 15 51,8 1,60 82,88 Ara toplam 61,36 102,96 Foça 30 3,5 3,18 11, ,34 2,44 13, (4 yoğunluk tabakası) 20 11,1 2,02 22, ,8 1,51 11,78 Ara toplam 27,7 58,36 Sığacık 45 12,25 4,36 53,41 (3 yoğunluk tabakası) ,30 3,05 46, ,50 2,50 63,75 Ara toplam 53,1 163,83 Çanakkale (Saroz) 80 0,96 6,55 6, ,38 4,01 13, (4 yoğunluk tabakası) 45 3,86 3,91 15, ,82 3,16 15,23 Ara toplam 13,02 50,17 Genel Toplam 155,2 0,0 375,3 119

141 Şekil 73. Güllük bölgesi Kış mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 74. Güllük bölgesi Kış mevsimi stok dağılım haritası 120

142 Şekil 75. Sığacık bölgesi Kış mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 76. Sığacık bölgesi Kış mevsimi stok dağılım haritası 121

143 Şekil 77. Foça bölgesi Kış mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 78. Foça bölgesi kış mevsimi stok dağılım haritası 122

144 Şekil 79. Çanakkale (Saroz) bölgesi Kış mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 80. Çanakkale bölgesi Kış mevsimi stok dağılım haritası 4.5. İlkbahar 2011 İlkbahar mevsiminde gerçekleştirilen 34 trol çekiminde 27 si kemikli balık, 1 i kıkırdaklı balık, 2 si kabuklu ve 4 ü kafadanbacaklı olmak üzere toplamda 34 ticari tür tespit 123

145 edilmiştir. Bu türlerin bölge ve ağırlık olarak dağılımları Tablo 36 da verilmiştir. Bu mevsimde yapılan 34 trol çekimi sonucunda toplamda 0,99 mil 2 ( ,8 m 2 ) alan taranmış ve 101 saat (6062 dakika) trol çekim süresi elde edilmiştir. Yapılan trol çekimleri kümülatif olarak değerlendirildiğinde toplamda yaklaşık 3,1 ton (3085 kg) av elde edilmiş ve bunun %81 inin ticari olarak değerlendirildiği kalan %19 luk kısmın ise ıskarta edildiği başka bir ifade ile hedef dışı av (HDA) olarak nitelendirildiği bulunmuştur. Bu mevsimde bölgelere göre tespit edilen başlıca türlerin ağırlık bazında dağılımı şekil 83, 84, 85, 86 da bu türlerin farklı çalışma bölgelerinde ait boy-frekans grafikleri şekil 87, 88, 89 da verilmiştir. Bu mevsimde bölgelere göre hesaplanan CPUE (ticari av) değerleri arasındaki farkın istatistiki olarak önemli olduğu bulunmuştur (şekil 81, p<0,05). Bununla beraber yine bölgelerdeki saatlik HDA değerleri arasındaki farkın da istatistiki olarak önemli olduğı tespit edilmiştir (şekil 82, p<0,05). İlkbahar mevsiminde bölgelere göre tespit edilen ticari ve hedef dışı ava ilişkin bulgular Tablo 35 te sunulmuştur. Tablo İlkbahar mevsiminde bölgelere göre ticari ve hedef dışı ava ilişkin bulgular İlkbahar 2011 Güllük Sığacık Foça Çanakkale Çekim sayısı Toplam süre (dk) Total av (kg) 837,3 1146,7 306,8 208,3 Ticari av (kg) 370, ,1 201,2 Toplam HDA (kg) 467,2 60,7 50,7 7,1 Ort. CPUE (ticari av, kg/saat) 10,7 43,7 9,9 31,7 Standart sapma 13,2 13,4 1,1 21,8 1 saatteki ort. HDA (kg) 12,4 2,6 2 1,1 Standart sapma 10,1 1,4 1,1 0,22 HDAO (%) 55,8 5,2 16,5 3,4 *HDAO: Hedef dışı av oranı 124

146 2,2 F(3, 27)=8,2001, p=, ,0 1,8 Log CPUE (ticari av, kg) 1,6 1,4 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 Güllük Sığacık Foça Çanakkale Bölgeler Şekil ilkbahar mevsiminde çalışma bölgelerindeki saatlik ticari ava ait varyans analizi 1,4 F(3, 27)=22,343, p=, ,2 1,0 Log CPUE (HDA, kg) 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0-0,2-0,4 Güllük Sığacık Foça Çanakkale Bölgeler Şekil ilkbahar mevsiminde çalışma bölgelerindeki saatlik hedef dışı ava ait varyans analizi 125

147 Şekil ilkbahar mevsiminde Güllük Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil ilkbahar mevsiminde Sığacık Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı 126

148 Şekil ilkbahar mevsiminde Foça Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil ilkbahar mevsiminde Çanakkale Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı 127

149 Şekil ilkbahar mevsiminde M. barbatus a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği Şekil ilkbahar mevsiminde T.mediterraneus a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği Şekil ilkbahar mevsiminde Boops boops a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği 128

150 Tablo 36. İlkbahar mevsiminde ticari olarak değerlendirilen türler Güllük Sığacık Foça Çanakkale Osteichthyes kg kg kg kg 1 Boops boops 36, , D.macrophytalmus 4 3 D.labrax 1 4 Dentex dentex Diplodus annularis 12,5 59,5 6 Diplodus sargus 15,3 7 Diplodus vulgaris 7 0,15 8 Diplodus puntazzo 1 9 Lophius piscatorius 10,5 6,4 10 M.merluccius 36,5 14, Mullus barbatus 82, Mullus surmuletus 1 13 Pagrus pagrus 0,4 14 Pagellus acarne 53,25 0,3 0,3 15 Pagellus bogaraveo 0,8 16 Pagellus erythrinus 64,5 6,45 17 Scorpaena sp. 1,9 0,95 18 Serranus cabrilla 1 4,95 19 Solea vulgaris 5 3,05 20 Sparus aurata 15,5 21 Spicara sp. 11,8 22 Synadus saurus 0,7 23 T.mediterraneus 0, Triglaporus lastoviza 0,75 25 Trigla lucerna 1 26 Trigla lyra 0,3 27 Zeus faber 2 3,7 0,2 7 Güllük Sığacık Foça Çanakkale Chondrichthyes kg kg kg kg 1 Raja clavata 13 1,75 Güllük Sığacık Foça Çanakkale Crustacea kg kg kg kg 1 P.longirostris Penaeus kerathurus 21,5 10,7 Güllük Sığacık Foça Çanakkale Cephalopoda kg kg kg kg 1 Illex coindetti 67,5 5,85 2 Loligo vulgaris 16,55 1,45 3 Octopus vulgaris 10 5,7 4 Sepia officinalis 13, ,15 ilkbahar 2011 mevsiminde 65 i kemikli balık, 3 ü kıkırdaklı balık, 15 i kabuklu, 8 i kafadanbacaklı, 4 ü gastropod, 7 si derisi dikenli ve 3 ü sünger, 2 si segmentli kurt ve 1 çift kabuklu olmak üzere toplamda 108 hedef dışı tür tespit edilmiştir. Bu türlerin bölgelere ait adet ve ağırlık olarak dağılımları Tablo 37 de verilmiştir. 129

151 Tablo ilkbahar mevsiminde hedef dışı olarak değerlendirilen türlerin adet, ağırlık olarak dağılımları Güllük Sığacık Foça Çanakkale Osteichthyes n gr n gr n gr n gr 1 Anthias anthias Argentina sphyraena , Arnoglossus sp , ,5 4 Arnoglosus rueppelii ,03 5 Blennius ocellaris , ,1 6 Boops boops , , ,6 7 Bothus podas 5 157,4 8 Callionymus lyra 26 87,2 9 Callionymus maculatus 10 Capros aper ,5 11 Cepola rubescens , , Chlorophtalmus agassizi ,9 13 Cithaurus linguatula ,48 14 Cithaurus sp , , Conger conger , , D.quadrimaculatus , ,9 17 Dentex macrophthalmus Dentex maroccanus ,24 19 Diplodus annularis , ,7 20 Diplodus vulgaris ,94 21 Engraulis encrasicolus , , , Gobius niger ,89 23 Gobius sp Helicolenus dactylopterus 6 41,7 25 L.friessi 17 10,2 3 1,8 26 Lampanyctus crocodilus ,3 27 Lepidopus caudatus , Lepidorhombus boscii Lepidotrigla cavillione , , , Lophius sp 6 25, Macrorhamphosus scolopax ,4 32 Merluccius merluccius 23 85, , Microcirrus hispidus ,8 34 Microcirrus ocellatus ,84 35 Microcirrus variegatus ,5 36 Molva d. Macrophtalma Mullus barbatus , , ,1 38 Nezumia sp ,3 39 P.cataphractum 16 86,04 40 Pagellus acarne , Pagellus bogaraveo ,2 42 Pagellus erythrinus , , ,4 43 Phycis blennoides 3 3, ,

152 Tablo 37 (devam) ilkbahar mevsiminde hedef dışı olarak değerlendirilen türlerin adet, ağırlık olarak dağılımları Güllük Sığacık Foça Çanakkale Osteichthyes n gr n gr n gr n gr 44 Phycis phycis ,91 45 Sardina pilchardus ,5 46 Sardinella aurita ,84 47 S.undosquamis Scorpaena notata ,12 49 Scorpaena porcus 50 Scorpaena scrofa Scorpaena sp Serranus cabrilla , ,1 53 Serranus hepatus , , Serranus scriba ,6 55 Spicara flexuosa ,72 56 Spicara smaris ,7 57 Spicara sp ,5 58 Synodus saurus ,5 59 Trachinus draco , ,3 60 Trachurus mediterraneus , ,7 6 20,7 61 Trigla lyra Triglaporus lastoviza , Trisopterus m. capelanus 7 228,2 64 Uronoscopus scaber , ,1 65 Zeus faber 13 35,1 Güllük Sığacık Foça Çanakkale Chondrichthyes n gr n gr n gr n gr 1 Galeus melastomus 3 15, S.canicula , , Torpedo marmorata 5 411, ,8 Güllük Sığacık Foça Çanakkale Crustacea n gr n gr n gr n gr 1 Bathynectes maravigna , , Inachus dorsettensis 7 3,99 3 Liocarcinus depurator ,8 4 Maja squinado 7 43,4 5 Medorippe lonata Munida ruttlanti 5 2,15 7 Pagrus sp , ,3 8 Parapenaeus longirostris , , ,5 9 Penaeus kerathurus 3 114,4 3 67,5 10 Pilumnus hirutellus ,93 11 Plesionika sp , ,4 12 Pontacaris lacazei ,9 13 Pontacaris sp ,6 7 8, Rissoides desmaresti 23 43,1 131

153 Tablo 37 (devam) ilkbahar mevsiminde hedef dışı olarak değerlendirilen türlerin adet, ağırlık olarak dağılımları Güllük Sığacık Foça Çanakkale Osteichthyes n gr n gr n gr n gr 15 Squilla mantis , ,1 Güllük Sığacık Foça Çanakkale Cephalopoda n gr n gr n gr n gr 1 Eledone cirrhosa , ,2 2 Eledone moschata , Eledone sp ,5 4 Illex coindetti , , Loligo sp , , ,4 6 Sepia elegans , ,3 7 Sepia orbignyiana , , Sepietta sp , , ,2 Güllük Sığacık Foça Çanakkale Gastropoda n gr n gr n gr n gr 1 A.pespelicani ,1 2 Bolinirus sp. 10 8,6 3 Hexaples turunculus ,6 4 Murex sp. 11 9,41 Güllük Sığacık Foça Çanakkale Echinodermata n gr n gr n gr n gr 1 Astropecten aurantiacus ,6 2 Astropecten sp , , Echinaster sepositus 38 60, ,1 4 Holothuria tubulosa O.texturata 5 0,9 6 Ophiotrix fragilis 30 72,8 7 Sphaerechinus granularis , ,3 Güllük Sığacık Foça Çanakkale Porifera n gr n gr n gr n gr 1 Alcyonum palmatum , ,3 2 Pennatula phosphorea ,7 3 Suberites domuncula 3 83,1 Güllük Sığacık Foça Çanakkale Polychaeta n gr n gr n gr n gr 1 Hermione hystrix ,88 2 Hermodice carunculata 9 21 Güllük Sığacık Foça Çanakkale Bivalvia n gr n gr n gr n gr 1 Pecten sp ,49 3 6,3 132

154 2011 ilkbahar mevsimindeki bölgesel olarak elde edilen hedef dışı türlerin birey sayısı baz alınarak yapılan Bray-Curtis benzerlik analizi sonucunda Foça ve Güllük istasyonlarının % 44,93, oranında benzerlik gösterdiği tespit edilmiştir (şekil 90). Şekil 90. İlkbahar 2011 mevsimindeki hedef dışı türlere ait Bray-Curtis benzelik dendogramı Bu mevsimde yapılan trol çekimlerine ait temel bulgu ve hesaplamalar Tablo 38 de sunulmuştur. Tabakalı rastgele hesaplama ile söz konusu derinliklerin içerdiği tabakaların toplam dağılımı 1182 mil 2 olup, bu alan içinde tahmin edilen biyomass 3249,9 ton dur ve bölgelere ilişkin dağılımı Tablo 39 da verilmiştir. Bununla beraber alt alanlarda gerçekleşen 34 trol istasyonunun standart 1 saatlik çekim verilerinin farklı alt yoğunluk dağılım alanları, miktarı ve bu yoğunlukların mil 2 deki kesin stok miktarlar toplamı Tablo 40 ta verilmiştir. Yoğunluk dağılım alanlarının toplamı ise 125,9 mil 2 olup, bu alanda 289 tonluk biyomas hesaplanmıştır ilkbahar döneminde her alt bölge için tespit edilen trol çekim istasyonları ve stok dağılım haritaları şekil 91, 92, 93, 94, 95, 96, 97 ve 98 de verilmiştir. 133

155 Tablo ilkbahar mevsiminde gerçekleştirilen trol operasyonlarına ait temel bulgular İlkbahar 2011 Güllük Ağız Trol Hız Süre açıklığı no (mil/saat) (dk) (m) Taranan Total alan (m2) av (kg) Ticari Iskarta av (kg) av (kg) 1 saatte 1 saatteki taranan total av alan (m 2 ) (kg) 1 2, , ,84 21,8 4,3 17, ,7 2 2, , ,63 37,1 9,6 27, ,9 3 2, , ,13 110,5 61,0 49, ,9 4 2, , ,6 60,1 28,6 31, ,7 5 2, , ,1 94,0 29,0 65, ,8 6 2,6 72 6, ,56 85,1 67,6 17, ,9 7 2, , ,63 61,8 23,3 38, ,3 8 2, , ,2 36,7 16,7 20, ,2 9 2,7 85 6, ,84 91,8 24,3 67, ,8 10 2, , ,6 65,8 16,3 49, ,8 11 2, , ,48 43,3 8,3 35, ,8 12 2, , ,4 38,8 14,3 24, ,6 13 2, , ,5 35,5 18,0 17, ,2 14 2,4 80 6, ,67 13,5 4,5 9, ,1 15 2, , ,8 27,8 18,8 9, ,3 16 2, , ,84 46,0 26,0 20, ,0 Toplam ,55 370, ,8 382,1 Ortalama 158,4 6, ,0 54,3 23,2 31, ,9 23,9 Std.sapma 53,2 0, ,1 28,4 17,9 18,4 2109,8 19,2 1 2, , ,0 42,6 39 3, ,7 2 2, , ,9 30,3 27, ,4 3 2, , ,0 39,15 30,9 8, ,1 Foça 4 2, , ,0 43,7 33,2 10, ,6 5 2, , ,3 64,6 50, ,3 6 2, , ,7 30,15 26,4 3, ,2 7 2, , ,3 22,8 19, ,4 8 2, , ,1 33,4 28,9 4, ,8 Toplam ,3 306,7 256,1 50, ,3 Ortalama 190,1 6, ,9 38,3 32 6, ,5 11,9 Std.sapma 37,5 0, ,6 12,7 9,3 4,1 247,5 2,1 1 2, , , , ,7 35,7 2 2, , ,7 300, , ,8 41,9 Sığacık 3 2, , ,6 269, , ,8 59,8 4 2, , ,5 177, , ,8 31,8 5 2, , , ,9 62,3 Toplam , , ,6 Ortalama 2, , ,6 229,3 217,2 12, ,8 46,3 Std.sapma 0 110,0 0, ,1 59,3 59,9 5,0 1566,4 14,0 134

156 Tablo 38(devam) ilkbahar mevsiminde gerçekleştirilen trol operasyonlarına ait temel İlkbahar 2011 Trol no Hız (mil/saat) Süre (dk) Ağız açıklığı (m) bulgular Taranan alan (m2) Total av (kg) Ticari av (kg) Iskarta av (kg) 1 saatte taranan alan (m 2 ) 1 saatteki total av 1 2,5 80 7, ,1 9,4 8 1, ,6 7,1 2 2, , ,7 60,8 59,2 1, ,6 36,5 Çanakkale 3 2, , ,7 30,7 29 1, ,6 18,4 4 2,5 50 7, ,3 54,2 53 1, ,6 65,0 5 2,5 86 7, ,7 53,2 52 1, ,6 37,1 Toplam , ,5 208,3 201,2 7, ,1 Ortalama 2,5 83,2 7, ,3 41,7 40,2 1, ,6 32,8 Std.sapma 20, ,0 21,3 21,4 0,2 22,0 (kg) Tablo ilkbahar mevsiminde yapılan trol çalışmalarında hesaplanan alandaki demersal ürünün (kg/saat) av ve stok mikarları İlkbahar 2011 Alt alanlar ve derinlik tabakaları Güllük Sığacık Foça Çanakkale Toplam Saha Mil ,2 132,1 201,7 194 Saha km ,8 453,1 691,8 665,4 Derinlik (m) Trol çekimleri ,7 31,8 35,7 10,7 6,0 15,9 62,3 41,9 10,4 36,4 37,9 59, ,4 13,7 14, ,8 15,3 37,1 70,9 11,2 35,3 9,4 Ürün/saat 12,2 10,8 64,8 20,8 14,8 11,6 14,2 10,1 9,3 17 Aritmetik Ortalama 23,9 47,1 45,8 11,9 32,6 Standart sapma 19,2 21,6 12,5 2,1 22,3 Standart Hata 4,8 15,3 7,2 0,8 10,0 m2 deki stok (kg) 0, , , , , mil2 deki stok (kg) 2488,8 4471,4 4037,5 1308,7 3389,8 Toplam stok (ton) 1418,6 376,5 533,3 263,9 657,6 3249,9 135

157 Tablo ilkbahar mevsiminde çalışma bölgelerindeki farklı derinliklerde tespit edilen demersal stok miktarı ve mil 2 deki dağılımı. İlkbahar 2011 Derinlik (m) 1 saatlik trol çekimindeki kg/m 2 Taranan alan (mil 2 ) Toplam mil 2 de ürün (ton) Toplam sahadaki ürün (ton) Güllük 65 2,7 6,65 17, ,5 3,50 12,25 (5 yoğunluk tabakası) ,0 2,54 58, ,4 1,61 34, ,6 1,10 24,86 Ara toplam 73,2 147,94 Sığacık 60 3,9 5,31 20,71 (3 yoğunluk tabakası) ,46 24, ,4 2,84 26,70 Ara toplam 20,3 71,63 Foça 15 6,40 1,64 10, (2 yoğunluk tabakası) 10 17,60 1,10 19,36 Ara toplam 24 29,86 Çanakkale 65 4,80 6,75 32, ,65 3,64 2, (4 yoğunluk tabakası) 20 1,70 2,09 3, ,20 1,03 1,24 Ara toplam 8,35 39,56 Genel Toplam 125, Şekil 91. Güllük bölgesi 2011 ilkbahar mevsimi trol çekim bölgeleri 136

158 Şekil 92. Güllük bölgesi2011 ilkbahar mevsimi stok dağılım haritası Şekil 93. Sığacık bölgesi 2011 ilkbahar mevsimi trol çekim bölgeleri 137

159 Şekil 94. Sığacık bölgesi 2011 ilkbahar mevsimi stok dağılım haritası Şekil 95. Foça bölgesi 2011 ilkbahar mevsimi trol çekim bölgeleri 138

160 Şekil 96. Foça bölgesi2011 ilkbahar mevsimi stok dağılım haritası Şekil 97. Çanakkale bölgesi 2011 ilkbahar mevsimi trol çekim bölgeleri 139

161 Şekil 98. Çanakkale bölgesi 2011 ilkbahar mevsimi stok dağılım haritası 4.6. Yaz 2011 Yaz mevsiminde gerçekleştirilen 24 trol çekiminde 24 ü kemikli balık, 2 si kabuklu ve 4 ü kafadanbacaklı olmak üzere toplamda 30 ticari tür tespit edilmiştir. Bu türlerin bölge ve ağırlık olarak dağılımları Tablo 42 de verilmiştir. Bu mevsimde yapılan 24 trol çekimi sonucunda toplamda 0,82 mil 2 ( ,7 m 2 ) alan taranmış ve 76,9 saat (4614 dakika) trol çekim süresi elde edilmiştir. Yapılan trol çekimleri kümülatif olarak değerlendirildiğinde toplamda yaklaşık 2,4 ton (2381,3 kg) av elde edilmiş ve bunun %80,5 inin ticari olarak değerlendirildiği kalan %19,5 lik kısmın ise ıskarta edildiği başka bir ifade ile hedef dışı av (HDA) olarak nitelendirildiği bulunmuştur. Bu mevsimde bölgelere göre tespit edilen başlıca türlerin ağırlık bazında dağılımı şekil 101, 102, 103, 104 te bu türlerin farklı çalışma bölgelerinde ait boy-frekans grafikleri şekil 105, 106 ve 107 de verilmiştir. Bu mevsimde bölgelere göre hesaplanan CPUE (ticari av) değerleri arasındaki farkın istatistiki olarak önemli olduğu bulunmuştur (Şekil 99, p<0,05). Bununla beraber yine bölgelerdeki saatlik HDA değerleri arasındaki farkın da istatistiki olarak önemli olduğı tespit edilmiştir (Şekil 100, p<0,05). Yaz mevsiminde bölgelere göre tespit edilen ticari ve hedef dışı ava ilişkin bulgular Tablo 41 de sunulmuştur. 140

162 Tablo yaz mevsiminde bölgelere göre ticari ve hedef dışı ava ilişkin bulgular Yaz 2011 Güllük Karaburun Foça Çanakkale Çekim sayısı Toplam süre (dk) Total av (kg) 240,6 1108,1 466,5 103,2 Ticari av (kg) 153, ,6 77,3 Toplam HDA (kg) ,1 187,9 25,9 Ort. CPUE (ticari av, kg/saat) 6,7 37,3 13,4 9,5 Standart sapma 4,2 6,4 5,2 1,8 1 saatteki ort. HDA (kg) 4,5 6,5 8,5 3,4 Standart sapma 1,7 2,9 1,4 2,1 HDAO (%) 36,1 14,6 40,3 25 *HDAO: Hedef dışı av oranı 2,0 F(3, 20)=14,679, p=, ,8 1,6 Log CPUE (ticari av, kg) 1,4 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 Güllük Karaburun Foça Çanakkale Bölgeler Şekil yaz mevsiminde çalışma bölgelerindeki saatlik ticari ava ait varyans analizi 141

163 1,2 F(3, 20)=6,3363, p=, ,1 1,0 0,9 Log CPUE (HDA, kg) 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 Güllük Karaburun Foça Çanakkale Bölgeler Şekil yaz mevsiminde çalışma bölgelerindeki saatlik hedef dışı ava ait varyans analizi Şekil yaz mevsiminde Güllük Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı 142

164 Şekil yaz mevsiminde Karaburun Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil yaz mevsiminde Foça Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı 143

165 Şekil yaz mevsiminde Çanakkale Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil yaz mevsiminde P. Longirostris e ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği 144

166 Şekil yaz mevsiminde M.merluccius a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği Şekil yaz mevsiminde M.barbatus a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği 145

167 Tablo 42. Yaz mevsiminde ticari olarak değerlendirilen türler Güllük Karaburun Foça Çanakkale Osteichthyes kg kg kg kg 1 Boops boops 20,5 2 Dentex macrophytalmus 15,3 3 Dentex maroccanus 6,5 4 Diplodus puntazzo 1,5 5 Diplodus sargus 0,5 6 Lepidorhombus boscii 8,8 7 Lophius piscatorius 15,85 8 Merluccius merluccius 29, Micromesistius putossou 3,5 10 Mugil sp. 0,3 11 Mullus barbatus 0,8 66,5 12 Mullus surmuletus 37,5 13 Pagellus acarne 14 Pagellus erythrinus 45,5 0,12 15 Phycis blennoides 3,7 1,5 16 Scomber scombrus 1 0, Scorpaena sp. 0,9 18 Serranus cabrilla 5 19 Solea vulgaris 0, Sparus aurata Spicara sp. 1,2 22 Trachurus mediterraneus 9,8 0, Triglaporus lastoviza 3 24 Zeus faber 0,2 14,5 3,75 Güllük Karaburun Foça Çanakkale Crustacea kg kg kg kg 1 P.longirostris Penaeus kerathurus 25,5 Güllük Karaburun Foça Çanakkale Cephalopoda kg kg kg kg 1 Illex coindetti 0,35 2 Loligo vulgaris 17 1,85 3 Octopus vulgaris 3 4 Sepia officinalis 4,25 Yaz 2011 mevsiminde 57 si kemikli balık, 9 u kıkırdaklı balık, 13 ü kabuklu, 9 u kafadanbacaklı, 3 ü karındanbacaklı, 2 si çift kabuklu, 9 u derisi dikenli, 4 ü sünger, 1 i segmentli kurt ve 1 i de tunikat olmak üzere toplamda 108 hedef dışı tür tespit edilmiştir. Bu türlerin bölgelere ait adet ve ağırlık olarak dağılımları Tablo 43 te verilmiştir. 146

168 Tablo yaz mevsiminde hedef dışı olarak değerlendirilen türlerin adet, ağırlık olarak dağılımları Yaz 2011 Güllük Karaburun Foça Çanakkale Osteichthyes n gr n gr n gr n gr 1 Argentina sphyraena , Arnoglossus sp Aspitrigla cuculus 9 398,7 4 Blennius ocellaris , ,5 5 Boops boops ,3 6 Callionymus lyra ,3 7 Callionymus maculatus Capros aper , Cepola macrophtalma , ,3 10 Chlorophtalmus agassizi ,3 11 Cithaurus sp , Coelorhynchus coelorhynchus Conger conger D.quadimaculatus ,4 15 Dentex dentex Dentex maroccanus ,8 17 Diplodus annularis , Diplodus vulgaris ,8 19 Engraulis encrasicolus , Gobius sp. 6 84, , Hymenocephalus italicus 27 45, Helicolenus dactylopterus ,6 23 Hoplostethus mediterraneus L.friessi 9 6, ,4 25 Lampanyctus crocodilus ,7 26 Lepidopus caudatus Lepidorhombus boscii Lepidotrigla cavillione , , Lophius sp Macrorhamphosus scolopax Merluccius merluccius 3 92, ,6 9 65, Microcirrus hispidus 3 81,9 33 Microcirrus ocellatus ,1 34 Mullus barbatus , , Mullus surmuletus 3 24, ,9 36 Nezumia sp Peristedion cataphractum Pagellus bogaroveo Pagellus erythrinus ,9 147

169 Tablo 43 (devam) yaz mevsiminde hedef dışı olarak değerlendirilen türlerin adet, ağırlık olarak dağılımları Yaz 2011 Güllük Karaburun Foça Çanakkale Osteichthyes n gr n gr n gr n gr 40 Phycis blennoides Sardina pilchardus ,4 42 Scomber japonicus Scorpaena notata , ,7 44 Scorpaena scrofa 9 373,2 45 Scorpaena sp Serranus cabrilla , ,2 47 Serranus hepatus , , Siganus rivulatus 3 112,2 49 Spicara flexuosa , ,2 50 Synchiropus phaeton ,7 51 Trachinus draco 6 560, , Trachurus mediterraneus , , Trigla lyra , Triglaporus lastoviza , ,1 55 Trisopterus m. capelanus , Uronoscopus scaber , ,3 57 Zeus faber , ,1 Güllük Karaburun Foça Çanakkale Chondrichthyes n gr n gr n gr n gr 1 Chimera monstrosa Etmpoterus spinax Galeus melastomus Raja asterias ,6 5 Raja clavata ,3 6 Raja miraletus 3 15, ,3 7 Squalus acanthias ,5 8 Sycliorhinus canicula , Torpedo marmorata Güllük Karaburun Foça Çanakkale Crustacea n gr n gr n gr n gr 1 Bathynectes maravigna Gonaplax rhomboides 5 11,5 3 Liocarcinus depurator 3 2,1 4 Macropodia sp. 3 2, Medorippe lonata ,7 6 Munida ruttlanti 6 2, Nephrops norvegicus Pagrus sp ,6 148

170 Tablo 43 (devam) yaz mevsiminde hedef dışı olarak değerlendirilen türlerin adet, ağırlık olarak dağılımları Yaz 2011 Güllük Karaburun Foça Çanakkale Crustacea n gr n gr n gr n gr 9 Parapenaeus longirostris 3 13, , , Pilumnus hirtellus 21 20,7 11 Plesionika sp ,8 12 Pontacaris sp Squilla mantis , , Güllük Karaburun Foça Çanakkale Cephalopoda n gr n gr n gr n gr 1 Eledone cirrhosa ,7 2 Eledone moschata Illex coindetti Loligo vulgaris , , , Sepia elegans , Sepia orbignyiana ,5 8 Sepietta sp , Sepiola sp. 3 6,1 Güllük Karaburun Foça Çanakkale Gastropoda n gr n gr n gr n gr 1 Aporhais pespelicani 3 17,5 2 Bolinirus brandaris ,2 3 Murex sp Güllük Karaburun Foça Çanakkale Bivalvia n gr n gr n gr n gr 1 Ostrea edulis 12 43,5 2 Pecten sp. 3 0,69 Güllük Karaburun Foça Çanakkale Echinodermata n gr n gr n gr n gr 1 Astropecten aurantiacus ,4 2 Astropecten sp Echinaster sepositus ,8 4 Echinus melo 3 161,4 5 Ophiotrix fragilis Ophiotrix sp ,9 7 Ophiura texturata 3 0,66 8 Stichopus regalis Spharechinus granularis 9 561,6 149

171 Tablo 43 (devam) yaz mevsiminde hedef dışı olarak değerlendirilen türlerin adet, ağırlık olarak dağılımları Yaz 2011 Güllük Karaburun Foça Çanakkale Porifera n gr n gr n gr n gr 1 Alcyonum palmatum , ,6 2 Axinella sp. 6 84,6 3 Pennatula phosphorea 9 182, Suberites domuncula 9 100,8 Güllük Karaburun Foça Çanakkale Polychaeta n gr n gr n gr n gr 1 Hermione hystrix 3 5,1 Güllük Karaburun Foça Çanakkale Tunicata n gr n gr n gr n gr 1 Tunicata sp , yaz mevsimindeki bölgesel olarak elde edilen hedef dışı türlerin birey sayısı baz alınarak yapılan Bray-Curtis benzerlik analizi sonucunda Foça ve Güllük istasyonlarının % 53,22, Karaburun ve Çanakkale istasyonlarının ise % 41,52 oranında benzerlik gösterdiği tespit edilmiştir (Şekil 108). Bununla beraber Foça-Güllük (FG) ile Karaburun-Çanakkale (KÇ) un ayrı ayrı iki grup oluşturduğu bulunmuş ve bu grupların oluşmasında hangi türe ait birey sayısının benzerliğe ve farklılığa ne oranda etki yaptığı ile ilgili bilgi Tablo 44 te verilmiştir. Şekil 108. Yaz 2011 mevsimindeki hedef dışı türlere ait Bray-Curtis benzelik dendogramı 150

172 Tablo yaz mevsiminde ticari türler için yapılan Simper analizi sonucunda katkısı olan türlerin benzerlik tablosu (FG: Foça-Güllük grubu, KÇ: Karaburun-Çanakkale grubu) Benzerlik (%) Farklılık Türler FG KÇ Serranus hepatus 7,14-2,31 Cithaurus sp. 6,27 4,43 Lepidotrigla cavillione 5,96 5,06 Diplodus annularis 5,62 - Arnoglossus sp. - 6,62 - Loligo vulgaris 3,51 6,15 - Parapenaeus longirostris - 5,45 - Hymenocephalus italicus - 5,45 - T.minitus capelanus - 5,06 - Lepidorhombus boscii - 5,06 - Lepidopus caudatus - 4,54 2,09 Foça-Güllük istasyonlarının bir grup oluşturmasında en yüksek katkısı olan türler toplamda % 24,99 ile sırasıyla Serranus hepatus, Cithaurus sp., Diplodus annularis ve Lepidotrigla cavillione olarak tespit edilmiştir (Tablo 44). Karaburun-Çanakkale istasyonlarının bir grup oluşturmasında ise en yüksek katkısı olan türler toplamda % 38,85 ile sırasıyla Arnoglossus sp., Loligo vulgaris, Parapenaeus longirostris, Hymenocephalus italicus, T.minitus capelanus, Lepidorhombus boscii olarak bulunmuştur (Tablo 44). İki grup arasındaki farklılığa neden olan en önemli türler ise toplamda % 4,40 katkıyla Serranus hepatus, ve Lepidopus caudatus tur. Diğer türlerin bireysel etkisi % 2 nin altında kalmıştır. Bu mevsimde gerçekleştirilen trol çekimlerine ait temel bulgu ve hesaplamalar Tablo 45 te verilmiştir. Tabakalı rastgele hesaplama ile söz konusu derinliklerin içerdiği tabakaların toplam dağılımı 1434 mil 2 olup, bu alan içinde tahmin edilen biyomass 2827,8 ton dur ve bölgelere ilişkin dağılımı Tablo 46 da verilmiştir. Bununla beraber alt alanlarda gerçekleşen 30 trol istasyonunun standart 1 saatlik çekim verilerinin farklı alt yoğunluk dağılım alanları, miktarı ve bu yoğunlukların mil 2 deki kesin stok miktarlar toplamı Tablo 47 de sunulmuştur. Yoğunluk dağılım alanlarının toplamı ise 117 mil 2 olup, bu alanda 265,7 tonluk biyomas hesaplanmıştır yaz döneminde her alt bölgedeki trol çekim istasyonları ve stok dağılım haritaları şekil 109, 110, 111, 112, 113, 114 te verilmiştir. 151

173 Tablo yaz mevsiminde gerçekleştirilen trol operasyonlarına ait temel bulgular Yaz 2011 Güllük Ağız Trol Hız Süre Taranan açıklığı no (mil/saat) (dk) alan (m2) (m) Total Ticari 1 saatte Iskarta av av taranan av (kg) (kg) (kg) alan (m2) 1 saatteki total av (kg) 1 2, , ,3 66,6 55,8 10, ,4 2 2, , ,3 25, , ,1 3 2, , ,1 21,6 12 9, ,1 4 2, , ,1 42,6 33,4 9, ,6 5 2, , ,5 32,7 25,5 7, ,9 6 2, , ,8 21,0 9 12, ,5 7 2, , ,6 12,2 2,9 9, ,3 Toplam ,7 222,5 153,6 68, ,29 71,8 Ortalama 2,5 180,6 7, ,0 31,8 21,9 9, ,3 10,3 Std.sapma 0,1 50,5 0, ,0 18,1 18,1 1,5 753,3 3,9 1 2, , ,7 55,8 22,8 33, ,5 16,3 2 2, , ,0 47,2 22,4 24, ,8 16,2 3 2, , ,0 73,8 43,5 30, ,3 22,1 Foça 4 2, , ,3 60,1 39,8 20, ,0 31,3 5 2, , ,0 54,5 35,6 18, ,1 17,7 6 2,5 95 7, ,0 43,7 32,4 11, ,2 27,6 7 2, , ,7 52,8 30,3 22, ,1 21,1 8 2, , ,4 78,8 51,8 27, ,4 23,1 Toplam , ,0 466,5 278,6 187, ,5 175,4 Ortalama 2,7 166,3 7, ,4 58,3 34,8 23, ,4 21,9 Std.sapma 0,1 42,3 0, ,9 12,3 10,1 6,9 2518,7 5,4 1 2, , ,3 247,3 214,0 33, ,4 54,0 2 2, , ,6 148,0 134,0 14, ,6 32,9 Karaburun 3 2, , ,2 134,1 118,0 16, ,0 34,2 4 2, , ,5 184,1 158,0 26, ,9 45,1 5 2, , ,5 189,0 147,0 42, ,0 51,5 6 2, , ,6 205,6 175,0 30, ,9 45,7 Toplam , ,7 1108,1 946,0 162, ,8 263,4 Ortalama 252,5 9, ,9 184,7 157,7 27, ,0 43,9 Std.sapma 22,5 0, ,6 40,7 33,8 10,6 2029,1 8,7 1 2, , ,5 37,9 34 3, ,1 Çanakkale 2 2, , ,83 26,2 19,3 6, ,1 15,7 3 2, , , ,36 13,0 Toplam Ortalama 2, Std.sapma 0,1 63,3 1, ,9 7,1 7,5 5,7 7678,7 2,8 152

174 Tablo yaz mevsiminde yapılan trol çalışmalarında hesaplanan alandaki demersal ürünün (kg/saat) av ve stok mikarları Yaz 2011 Alt alanlar ve derinlik tabakaları Güllük Foça-Karaburun Çanakkale Toplam Saha Mil , ,7 27 Saha km , ,3 377,3 77,9 92,6 Derinlik (m) Trol çekimleri ,4 16,2 16,3 54,0 13,0 10,1 10,1 9,1 22,1 16,2 32,9 15,7 15,7 9,1 17,6 22,1 34,2 Ürün/saat 9,6 23,1 31,3 45,1 11,9 17,7 51,5 10,5 27,6 45,7 4,3 21,1 23,0 Aritmetik Ortalama 10,3 19,8 21,9 43,9 13,0 12,9 12,9 Standart sapma 3,9 3,4 5,4 8,7 4,0 4,0 Standart Hata 1,5 1,7 1,9 3,6 2,8 2,8 m2 deki stok (kg) 0, , , , , , , mil2 deki stok (kg) 1101,0 1788,5 1984,2 3975,5 1072,4 1064,1 1064,1 Toplam stok (ton) 627, , ,9 24,2 28,7 2827,8 Tablo yaz mevsiminde çalışma bölgelerindeki farklı derinliklerde tespit edilen demersal stok miktarı ve mil 2 deki dağılımı. Yaz 2011 Derinlik (m) 1 saatlik trol çekimindeki kg/m 2 Taranan alan (mil 2 ) Toplam mil 2 de ürün (ton) Toplam sahadaki ürün (ton) Güllük 15 3,3 1,65 5,45 (3 yoğunluk tabakası) ,8 1,06 17,81 5 3,8 0,50 1,90 Ara toplam 23,9 25,15 Foça 30 6,9 2,68 18,49 (3 yoğunluk tabakası) ,7 1,90 18, ,4 1,34 26,00 Ara toplam 36,0 62,92 Karaburun 50 13,20 4,00 52,80 (3 yoğunluk tabakası) ,20 3,64 80, ,10 2,70 29,97 Ara toplam 46,50 163,58 Çanakkale (Saroz) ,40 1,58 11,69 (2 yoğunluk tabakası) ,20 0,72 2,30 Ara toplam 10,60 14,00 Genel Toplam ,7 153

175 Şekil 109. Güllük bölgesi 2011 Yaz mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 110. Güllük bölgesi 2011 yaz mevsimi stok dağılım haritası 154

176 Şekil 111. Foça-Karaburun bölgesi 2011 Yaz mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 112. Foça-Karaburun bölgesi 2011 yaz mevsimi stok dağılım haritası 155

177 Şekil 113. Çanakkale bölgesi 2011 Yaz mevsimi trol çekim bölgeleri Şekil 114. Çanakkale (Saroz) bölgesi 2011 yaz mevsimi stok dağılım haritası 4.7. Sonbahar 2011 Yaz mevsiminde gerçekleştirilen 34 trol çekiminde 22 si kemikli balık, 1 i kıkırdaklı balık, 2 si kabuklu ve 4 ü kafadanbacaklı olmak üzere toplamda 29 ticari tür tespit edilmiştir. Bu türlerin bölge ve ağırlık olarak dağılımları Tablo 49 da verilmiştir. Bu mevsimde yapılan 34 trol çekimi sonucunda toplamda 0,95 mil 2 ( m 2 ) alan taranmış ve 103,1 saat (6190 dakika) trol çekim süresi elde edilmiştir. Yapılan trol çekimleri kümülatif olarak değerlendirildiğinde toplamda yaklaşık 2,1 ton (2069,4 kg) av elde edilmiş ve bunun 156

178 %77,4 ünün ticari olarak değerlendirildiği kalan % 22,6 lık kısmın ise ıskarta edildiği başka bir ifade ile hedef dışı av (HDA) olarak nitelendirildiği bulunmuştur. Bu mevsimde bölgelere göre tespit edilen başlıca türlerin ağırlık bazında dağılımı şekil 117, 118, 119, 120 de bu türlerin farklı çalışma bölgelerinde ait boy-frekans grafikleri şekil 121, 122, ve 123 te verilmiştir. Bu mevsimde bölgelere göre hesaplanan CPUE (ticari av) değerleri arasındaki farkın istatistiki olarak önemli olmadığı bulunmuştur (Şekil 115, p>0,05). Bununla beraber yine bölgelerdeki saatlik HDA değerleri arasındaki farkın ise istatistiki olarak önemli olduğı tespit edilmiştir (Şekil 116, p<0,05). Sonbahar mevsiminde bölgelere göre tespit edilen ticari ve hedef dışı ava ilişkin bulgular Tablo 48 de sunulmuştur. Tablo sonbahar mevsiminde bölgelere göre ticari ve hedef dışı ava ilişkin bulgular Sonbahar 2011 Güllük Sığacık Foça Çanakkale Çekim sayısı Toplam süre (dk) Total av (kg) 759,8 562,4 425,6 321,6 Ticari av (kg) 517,8 376,1 320,3 250,6 Toplam HDA (kg) ,3 105,3 71 Ort. CPUE (ticari av, kg/saat) 12,3 17,3 12,9 17,1 Standart sapma 10,4 5,3 3,3 5,1 1 saatteki ort. HDA (kg) 6 8,9 4,2 4,8 Standart sapma 2,6 3,6 0,8 3 HDAO (%) 31,9 33,1 24,7 22 *HDAO: Hedef dışı av oranı 157

179 1,5 F(3, 30)=2,3096, p=, ,4 Log CPUE (ticari av, kg) 1,3 1,2 1,1 1,0 0,9 0,8 Güllük Foça Çanakkale Sığacık Bölgeler Şekil sonbahar mevsiminde çalışma bölgelerindeki saatlik ticari ava ait varyans analizi 1,2 F(3, 30)=4,3813, p=, ,1 1,0 Log CPUE (HDA, kg) 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 Güllük Foça Çanakkale Sığacık Bölgeler Şekil sonbahar mevsiminde çalışma bölgelerindeki saatlik hedef dışı ava ait varyans analizi 158

180 Şekil sonbahar mevsiminde Güllük Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil sonbahar mevsiminde Sığacık Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı 159

181 Şekil sonbahar mevsiminde Foça Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil sonbahar mevsiminde Çanakkale Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı 160

182 Şekil sonbahar mevsiminde M. merluccius a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği Şekil sonbahar mevsiminde P. longirostris e ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği 161

183 Şekil sonbahar mevsiminde M. barbatus a ait belirli bölgelerdeki boy frekans grafiği Tablo sonbahar mevsiminde ticari olarak değerlendirilen türler Türler Güllük Sığacık Foça Çanakkale Osteichthyes kg kg kg kg 1 Boops boops 44,5-8,15-2 Diplodus puntazzo 0, Lepidorhombus boscii 1,5 2 4 Lophius budegassa 1,5 5 Lophius piscatorius 18,5 19, Meluccius merluccius 0,3 43,8 53, Micromesistius putossou 40 8 Mullus barbatus ,5 4,1 9 Pagellus acarne ,9 10 Pagellus ehrenbergi 0,27 11 Pagellus erythrinus 38,7 12 Sarda sarda 1,5 13 Saurida undosquamis 4 14 Scomber scombrus 0,65 15 Scorpaena scrofa 1,8 16 Serranus cabrilla 4 10,15 17 Serranus scriba 2 18 Solea vulgaris 3,6 19 Sparus aurata 38,8 20 Spicara sp. 7,25 21 Trachurus mediterraneus ,5 22 Zeus faber 5,5 13,5 2,65 8,55 162

184 Tablo 49 (devam) sonbahar mevsiminde ticari olarak değerlendirilen türler Türler Güllük Sığacık Foça Çanakkale Chondrichthyes kg kg kg kg 1 Raja clavata 11,5 Güllük Sığacık Foça Çanakkale Crustacea kg kg kg kg 1 Parapenaeus longirostris Penaeus kerathurus 14,25 Güllük Sığacık Foça Çanakkale Cephalopoda kg kg kg kg 1 Illex coindetti 1 167,5 3,1 5 2 Loligo vulgaris 8,5 0,5 4,15 3 Octopus vulgaris Sepia officinalis 27 1,4 Sonbahar mevsiminde 66 sı kemikli balık, 10 u kıkırdaklı balık, 13 ü kabuklu, 9 u kafadanbacaklı, 3 ü karındanbacaklı, 10 u derisi dikenli, 1 i segmentli kurt, 2 si çift kabuklu, 6 sı sünger ve 2 si tunikat olmak üzere toplamda 122 hedef dışı tür tespit edilmiştir. Bu türlerin bölgelere ait adet ve ağırlık olarak dağılımları Tablo 50 de verilmiştir. Tablo sonbahar mevsiminde hedef dışı olarak değerlendirilen türlerin adet, ağırlık olarak dağılımları Güllük Sığacık Foça Çanakkale Osteichthyes n gr n gr n gr n gr 1 Argentina sphyraena , Arnoglossus sp , , Aspitrigla cuculus ,6 4 Blennius ocellaris , Boops boops ,6 6 Bothus podas Callionymus lyra 18 49, Callionymus maculatus ,8 9 Capros aper , Carapus acus 11 46,2 11 Cephola rubescens ,4 12 Cepola macrophtalma ,5 13 Chlorophtalmus agassizi ,1 14 Cithaurus sp , , Coelorhynchus coelorhynchus Conger conger , ,

185 Tablo 50 (devam) sonbahar mevsiminde hedef dışı olarak değerlendirilen türlerin adet, ağırlık olarak dağılımları Güllük Sığacık Foça Çanakkale Osteichthyes n gr n gr n gr n gr 17 Dactylopterus volitans 3 0,9 18 Dasyatis pastinaca D.moraccanus D.quadimaculatus ,9 21 Diplodus annularis , ,5 22 Diplodus vulgaris ,7 23 Engraulis encrasicolus , , Gobius sp , ,2 25 H.italicus Helicolenus dactylopterus , Hoplostethus mediterraneus L.friessi ,2 29 Lagocephalus spadiceus 6 188,8 30 Lampanyctus crocodilus ,4 31 Lepidopus caudatus ,5 32 Lepidorhombus boscii , Lepidotrigla cavillione ,5 5 46, Lophius sp , Macrorhamphosus scolopax ,2 36 Merluccius merluccius , Microcirrus ocellatus ,7 38 Monacanthus hispidus ,8 39 Mullus barbatus , , , Nezumia sp ,9 41 Pagellus acarne ,9 42 Pagellus bogaroveo Pagellus erythrinus , Pagrus pagrus ,8 45 Phycis blennoides 5 219, , Sardina pilchardus 3 28, S.undosquamis ,8 48 Scorpaena notata , ,4 49 Scorpaena scrofa ,2 50 Serranus cabrilla , , Serranus hepatus ,5 9 64, , Serranus scriba 5 34,5 53 Sparus aurata 3 112,5 54 Spicara flexuosa , ,7 55 Stephanolepsis diaspros

186 Tablo 50 (devam) sonbahar mevsiminde hedef dışı olarak değerlendirilen türlerin adet, ağırlık olarak dağılımları Güllük Sığacık Foça Çanakkale Osteichthyes n gr n gr n gr n gr 56 Synchiropus phaeton ,8 57 Synodus saurus Trachinus draco , ,5 59 Trachurus mediterraneus , , , Trigla lucerna 3 319, ,5 61 Trigla lyra Triglaporus lastoviza , , Trisopterus m. capelanus U.mollucensis Uronoscopus scaber , ,5 66 Zeus faber ,9 Güllük Sığacık Foça Çanakkale Chondrichthyes n gr n gr n gr n gr 1 Chimera monstrosa Etmopterus spinax Galeus melastomus Mustelus mustelus Raja asterias ,6 6 Raja miraletus Raja radula ,7 8 S.canicula , Torpedo marmorata , Torpedo nobiliana ,9 Güllük Sığacık Foça Çanakkale Crustacea n gr n gr n gr n gr 1 Bathynectes maravigna , Liocarcinus depurator ,6 3 Macropodia sp. 5 4,5 4 Medorippe lonata ,5 5 Munida ruttlanti 19 2,7 6 Pagrus sp , Parapenaeus longirostris , , ,5 8 Penaeus kerathurus , Pilumnus hirtellus ,09 10 Plesionika sp , ,5 11 Plesionika martia ,8 12 Pontacaris sp , ,9 13 Squilla mantis ,

187 Tablo 50 (devam) sonbahar mevsiminde hedef dışı olarak değerlendirilen türlerin adet, ağırlık olarak dağılımları Güllük Sığacık Foça Çanakkale Cephalopoda n gr n gr n gr n gr 1 Eledone cirrhosa ,6 2 Eledone moschata Illex coindetti , Loligo vulgaris , Sepia officinalis , Sepia elegans 10 59, , Sepia orbignyiana 3 43, , Sepiola sp Sepietta sp , Güllük Sığacık Foça Çanakkale Gastropoda n gr n gr n gr n gr 1 Aporhais pespelicani Bolinirus brandaris 3 9, ,4 3 Dolium galea Güllük Sığacık Eski Foça Çanakkale Echinodermata n gr n gr n gr n gr 1 Asterina gibbosa 10 60,6 2 Astropecten aurantiacus ,8 3 Astropecten sp , ,5 4 Cidaris cidaris , ,1 5 Echinaster sepositus , ,4 6 Echinus melo ,3 7 Marthasterias glacialis 32 63, ,5 8 Ophiura texturata 13 11,3 9 Sphareodiscus placenta 9 518,1 10 Stichopus regalis , Güllük Sığacık Foça Çanakkale Polycheta n gr n gr n gr n gr 1 Hermione hystrix ,4 Güllük Sığacık Foça Çanakkale Bivalvia n gr n gr n gr n gr 1 Ostrea edulis Pecten sp ,4 Güllük Sığacık Foça Çanakkale Porifera n gr n gr n gr n gr 1 Alcyonum palmatum 10 60,6 2 Axinella sp ,3 3 Chondrilla nucula ,6 4 Pennatula phosphorea ,6 166

188 Tablo 50 (devam) sonbahar mevsiminde hedef dışı olarak değerlendirilen türlerin adet, ağırlık olarak dağılımları Güllük Sığacık Foça Çanakkale Porifera n gr n gr n gr n gr 5 Spongia officinalis Suberites domuncula ,8 Güllük Sığacık Foça Çanakkale Tunicata n gr n gr n gr n gr 1 Halocynhia papillosa ,3 2 Tunicata sp , sonbahar mevsimindeki bölgesel olarak elde edilen hedef dışı türlerin birey sayısı baz alınarak yapılan Bray-Curtis benzerlik analizi sonucunda Foça ve Güllük istasyonlarının % 39,03, Karaburun ve Çanakkale istasyonlarının ise % 40,76 oranında benzerlik gösterdiği tespit edilmiştir (Şekil 124). Bununla beraber Foça-Güllük (FG) ile Karaburun-Çanakkale (KÇ) un ayrı ayrı iki grup oluşturduğu bulunmuş ve bu grupların oluşmasında hangi türe ait birey sayısının benzerliğe ve farklılığa ne oranda etki yaptığı ile ilgili bilgi Tablo 51 de verilmiştir. Şekil 124. Sonbahar 2011 mevsimindeki hedef dışı türlere ait Bray-Curtis benzelik dendogramı 167

189 Tablo sonbahar mevsiminde ticari türler için yapılan Simper analizi sonucunda katkısı olan türlerin benzerlik tablosu (FG: Foça-Güllük grubu, KÇ: Karaburun-Çanakkale grubu) Benzerlik (%) Farklılık Türler FG KÇ - Cithaurus sp. 7,77 4,10 - Loligo vulgaris 6, Parapenaeus longirostris 5, Serranus hepatus 5,82 3,40 - Squilla mantis 5, Argentina sphyraena - 7,09 2,09 Lepidorhombus boscii - 6,73 - Merluccius merluccius - 6,26 - Illex coindetti - 6,19 - Bathynectes maravigna 2,84 5,63 - Phycis blennoides - 5,63 - Sycliorhinus canicula - 5,56 - Lophius sp. - 5,49 - Sepietta sp. - 5,38 - Foça-Güllük istasyonlarının bir grup oluşturmasında en yüksek katkısı olan türler toplamda % 30,96 ile sırasıyla Serranus hepatus, Cithaurus sp., Loligo vulgaris, Parapenaeus longirostris, Squilla mantis olarak tespit edilmiştir (Tablo 51). Karaburun-Çanakkale istasyonlarının bir grup oluşturmasında ise en yüksek katkısı olan türler toplamda % 53,96 ile sırasıyla Argentina sphyraena, Lepidorhombus boscii, Merluccius merluccius, Illex coindetti, Bathynectes maravigna, Phycis blennoides, Sycliorhinus canicula, Lophius sp., Sepietta sp. olarak bulunmuştur (Tablo 51). İki grup arasındaki farklılığa neden olan en önemli türler ise % 2,09 katkıyla Argentina sphyraena olarak tespit edilmiştir. Diğer türlerin yarattığı fark % 2 nin altında kalmıştır. Bu mevsimdeki trol çekimlerine ilişkin temel bulgu ve hesaplamalar Tablo 52 de detaylı olarak belirtilmiştir. Tabakalı rastgele hesaplama ile söz konusu derinliklerin içerdiği tabakaların toplam dağılımı 1099,4 mil 2 olup, bu alan içinde tahmin edilen biyomass 2374,5 168

190 ton dur ve bölgelere ilişkin dağılımı Tablo 53 te verilmiştir. Bununla beraber alt alanlarda gerçekleşen 34 trol istasyonunun standart 1 saatlik çekim verilerinin farklı alt yoğunluk dağılım alanları, miktarı ve bu yoğunlukların mil 2 deki kesin stok miktarlar toplamı Tablo 54 te sunulmuştur. Yoğunluk dağılım alanlarının toplamı ise 196,6 mil 2 olup, bu alanda 354,4 tonluk biyomas hesaplanmıştır sonbahar döneminde her alt bölgedeki trol çekim istasyonları ve stok dağılım haritaları şekil 125, 126, 127, 128, 129, 130, 131, 132 de verilmiştir. Tablo sonbahar mevsiminde gerçekleştirilen trol operasyonlarına ait temel bulgular Sonbahar 2011 Güllük Trol no Hız (mil/saat) Süre (dk) Ağız açıklığı (m) Taranan alan (m2) Total av (kg) Ticari av (kg) Iskarta av (kg) 1 saatte taranan alan (m2) 1 saatteki total av (kg) , , ,6 14, ,88 13, , ,96 29,3 19,4 9, ,88 12,1 3 2, , ,92 65,8 53,5 12, ,32 25,6 4 2, , ,34 44, , ,668 22,1 5 2, , ,82 38,9 30,5 8, ,456 18, , ,92 25,5 12, ,64 8,5 7 2, , ,38 17,4 9,3 8, ,192 8, , ,97 27,5 19,7 7, ,36 8, , ,7 49,2 33,7 15, ,36 11, , ,3 56,75 36,25 20, ,6 32, , ,16 47, , ,76 13,6 12 2, , ,6 37, , ,532 9, , ,4 33,5 19, ,6 14, , , ,4 33, ,04 54, , , ,5 10, ,92 11,7 Toplam ,85 517, ,21 264,4 Ortalama 2,1 168,0 6, ,6 48,7 34,5 14, ,5 17,6 Std.sapma 0,3 46,4 0, ,2 41,1 35,5 6,7 3483,0 12,3 Sığacık 1 2, , ,5 71,6 44,05 27, ,9 26,0 2 2, , ,5 80,4 59,65 20, ,256 19,7 3 2, , ,1 118,3 79, ,468 27,9 4 2, , ,5 64,6 39,3 25, ,872 16,2 5 2, , ,0 121, ,1 33, , ,2 106, , ,36 34,5 Toplam , ,8 562,2 376,3 185, ,0 157,3 Ortalama 2,3 218,2 8, ,1 93,7 62,7 31, ,8 26,2 Std.sapma Foça Karaburun 1 2, , ,5 50, , ,0 12,7 2 2, , ,2 57,6 46,3 11, ,5 23,0 3 2, , ,8 60,5 47,0 13, ,0 20,8 4 2, , ,8 59,5 46,0 13, ,0 16,8 169

191 Tablo 52 (devam) sonbahar mevsiminde gerçekleştirilen trol operasyonlarına ait temel bulgular Sonbahar 2011 Foça Karaburun Trol no Hız (mil/saat) Süre (dk) Ağız açıklığı (m) Taranan alan (m2) Total av (kg) Ticari av (kg) Iskarta av (kg) 1 saatte taranan alan (m2) 1 saatteki total av (kg) 5 2, , ,7 50,0 36,5 13, ,5 17,6 6 2, , ,3 57,2 45,9 11, ,0 18,0 7 2, , ,3 35,4 24,1 11, ,0 13,3 8 2, , ,3 55,2 35,6 19, ,2 14,9 Toplam , ,9 425,5 320,2 105, ,2 137,3 Ortalama 2,4 189,5 7, ,7 53,2 40,0 13, ,5 17,2 Std.sapma 0,2 31,5 0, ,2 8,1 7,9 2,8 2844,8 3,6 1 2, , ,9 93,7 76,2 17, ,8 25,6 2 2, , ,9 83,8 60,4 23, ,12 25,8 Çanakkale 3 2, , ,2 91,4 67,5 23, ,72 30,5 4 2, , ,2 29,4 28 1, ,84 10,4 5 2,4 80 7, ,44 23,3 18,5 4, ,08 17,5 Toplam ,6 321,6 250, ,56 109,6573 Ortalama 2, , ,9 64,32 50,12 14, ,512 21,93146 Std.sapma 0,2 53,2 1, ,0 34,9 25,4 10,5 5891,3 8,0 Tablo sonbahar mevsiminde yapılan trol çalışmalarında hesaplanan alandaki demersal ürünün (kg/saat) av ve stok mikarları Sonbahar 2011 Alt alanlar ve derinlik tabakaları Güllük Sığacık Foça Çanakkale Toplam Saha Mil ,1 151,5 69,25 86,5 Saha km ,8 453,1 519,6 237,6 296,6 Derinlik (m) Trol çekimleri ,5 26,0 12,7 17,5 25,6 12,1 19,7 23,0 25,8 25,6 27,9 20,8 30,5 22,1 16,2 16,8 10,4 18,0 33,0 17,6 8,5 34,5 18,0 8,7 13,3 Ürün/saat 8,7 14,9 11,1 32,4 13,6 9,7 14,4 54,3 11,7 Aritmetik Ortalama 17,6 26,2 17,2 17,5 23,0 Standart sapma 12,3 7,0 3,6 8,7 Standart Hata 3,2 2,9 1,3 4,4 m2 deki stok (kg) 0, , , , , mil2 deki stok (kg) 2236, , , , ,862 Toplam stok (ton) 1475,8 331,7 271,7 131,7 163,6 2374,5 170

192 Tablo sonbahar mevsiminde çalışma bölgelerindeki farklı derinliklerde tespit edilen Sonbahar 2011 demersal stok miktarı ve mil 2 deki dağılımı. Derinlik (m) 1 saatlik trol çekimindeki kg/m 2 Taranan alan (mil 2 ) Toplam mil 2 de ürün (ton) Toplam sahadaki ürün (ton) Güllük 35 4,3 4,80 20, ,4 2,70 19,98 (5 yoğunluk tabakası) ,4 2,60 27, ,8 1,98 29, ,9 1,30 60,97 Ara toplam 83,8 157,934 Sığacık 35 5,0 3,97 19, ,67 24, (4 yoğunluk tabakası) 25 16,5 2,12 34, ,2 1,14 20,75 Ara toplam 48,7 99,6 Foça-Karaburun 20 7,80 1,92 14, (2 yoğunluk tabakası) 15 34,60 1,47 50,86 Ara toplam 42,40 65,84 Çanakkale (Saroz) 30 5,20 2,23 11, ,10 2,00 8, (4 yoğunluk tabakası) 20 2,40 1,54 3, ,00 0,75 7,50 Ara toplam 21,70 30,99 Genel Toplam 196,60 354,37 Şekil 125. Güllük bölgesi 2011 Sonbahar mevsimi trol çekim bölgeleri 171

193 Şekil 126. Güllük bölgesi 2011 sonbahar mevsimi stok dağılım haritası Şekil 127. Sığacık bölgesi 2011 Sonbahar mevsimi trol çekim bölgeleri 172

194 Şekil 128. Sığacık bölgesi 2011 sonbahar mevsimi stok dağılım haritası Şekil 129. Foça bölgesi 2011 Sonbahar mevsimi trol çekim bölgeleri 173

195 Şekil 130. Foça bölgesi 2011 sonbahar mevsimi stok dağılım haritası Şekil 131. Çanakkale (Saroz) bölgesi 2011 Sonbahar mevsimi trol çekim bölgeleri 174

196 Şekil 132. Çanakkale bölgesi 2011 sonbahar mevsimi stok dağılım haritası 4.8. Kış Kış mevsiminde gerçekleştirilen 36 trol çekiminde 28 i kemikli balık, 3 ü kıkırdaklı balık, 2 si kabuklu ve 4 ü kafadanbacaklı olmak üzere toplamda 37 ticari tür tespit edilmiştir. Bu türlerin bölge ve ağırlık olarak dağılımları Tablo 56 da verilmiştir. Bu mevsimde yapılan 36 trol çekimi sonucunda toplamda 0,97 mil 2 ( m 2 ) alan taranmış ve 88,5 saat (5314 dakika) trol çekim süresi elde edilmiştir. Yapılan trol çekimleri kümülatif olarak değerlendirildiğinde toplamda yaklaşık 3,2 ton (3253,2 kg) av elde edilmiş ve bunun %80,5 inin ticari olarak değerlendirildiği kalan %19,5 luk kısmın ise ıskarta edildiği başka bir ifade ile hedef dışı av (HDA) olarak nitelendirildiği bulunmuştur. Bu mevsimde bölgelere göre tespit edilen başlıca türlerin ağırlık bazında dağılımı şekil 135, 136, 137, 138 de bu türlerin farklı çalışma bölgelerinde ait boy-frekans grafikleri şekil 139, 140 ve 141 de verilmiştir. Bu mevsimde bölgelere göre hesaplanan CPUE (ticari av) değerleri arasındaki farkın istatistiki olarak önemli olduğu bulunmuştur (Şekil 133, p<0,05). Bununla beraber yine bölgelerdeki saatlik HDA değerleri arasındaki farkın ise istatistiki olarak önemli olduğu tespit 175

197 edilmiştir (Şekil 134, p<0,05). İlkbahar mevsiminde bölgelere göre tespit edilen ticari ve hedef dışı ava ilişkin bulgular Tablo 55 te sunulmuştur. Tablo kış mevsiminde bölgelere göre ticari ve hedef dışı ava ilişkin bulgular Kış Güllük Karaburun Foça Çanakkale Çekim sayısı Toplam süre (dk) Total av (kg) 557,7 986,4 453,8 622,4 Ticari av (kg) 467,7 678, ,9 Toplam HDA (kg) ,6 162,8 69,5 Ort. CPUE (ticari av, kg/saat) 20,9 30,8 12,7 33,4 Standart sapma 11,4 4,9 2,8 26,7 1 saatteki ort. HDA (kg) 3,9 14,3 7 4,2 Standart sapma 1 3,5 5,5 3,1 HDAO (%) 16,6 31,2 35,9 11,2 *HDAO: Hedef dışı av oranı 1,7 F(3, 32)=5,5653, p=, ,6 1,5 Log CPUE (ticari av, kg) 1,4 1,3 1,2 1,1 1,0 0,9 0,8 Güllük Foça Çanakkale Karaburun Bölgeler Şekil kış mevsiminde çalışma bölgelerindeki saatlik ticari ava ait varyans analizi 176

198 1,4 F(3, 32)=13,891, p=, ,3 1,2 1,1 Log CPUE (HDA, kg) 1,0 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 Güllük Foça Çanakkale Karaburun Bölgeler Şekil kış mevsiminde çalışma bölgelerindeki saatlik hedef dışı ava ait varyans analizi Şekil kış mevsiminde Güllük Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı 177

199 Şekil kış mevsiminde Karaburun Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı Şekil kış mevsiminde Foça Bölgesi nde yakalanan başlıca ticari türlerin ağırlık bazında dağılımı 178