MESLEKİ ÖRGÜTLENME. Haklar & Engeller DR. BETÜL SÖNMEZ

Transkript

1 MESLEKİ ÖRGÜTLENME Haklar & Engeller DR. BETÜL SÖNMEZ

2 SUNUM İÇERİĞİ Mesleki Örgüt (lenme ) Örgütlenme Özgürlüğü Örgütlenme Biçimleri Hemşirelikte Örgütlenme

3 SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI (STK) Toplum yararına çalışan ve bu yönde kamuoyu oluşturan, kâr amacı gütmeyen, sorunların çözümüne katkı sağlayarak çoğulculuk ve katılımcılık kültürünü geliştiren, demokratik işleyişe sahip, bürokratik donanımdan yoksun ve gönüllü olarak bir araya gelen bireylerden oluşan örgütlenmeler.

4 TDK GÜNCEL TÜRKÇE SÖZLÜK (2014) Meslek: Belli bir eğitim ile kazanılan, sistemli bilgi ve becerilere dayalı, insanlara yararlı mal üretmek, hizmet vermek ve karşılığında para kazanmak için yapılan, kuralları belirlenmiş iş. Örgüt: Ortak bir amacı veya işi gerçekleştirmek için bir araya gelmiş kurumların veya kişilerin oluşturduğu birlik, teşekkül, teşkilat.

5 MESLEKİ ÖRGÜT Meslekleşme kriterlerinden birisi (Kelly 1981) Uygulama standartlarını belirleyip mesleğin gelişimini destekleyen bir mesleki örgütü olmalıdır. Mesleki örgütlenmenin niteliği kendiliğinden gönüllü devletten bağımsız işlev odaklı

6 MESLEKİ ÖRGÜT NEDİR? Belli bir mesleği icra edenlerin, ortak ihtiyaçlarını karşılamak ve ortak çıkarlarını korumaya yönelik etkinlikleri gerçekleştirmek üzere kurulan ve çeşitli işlevleri bulunan organizasyonlardır.

7 MESLEKİ ÖRGÜTLERİN İŞLEVLERİ Mesleki dayanışma ve yardımlaşma Mesleğin ve meslek mensuplarının çıkarlarının korunması ve geliştirilmesi Meslek ahlakının korunması Mesleki standartların geliştirilmesi ve mesleki faaliyetlerin bu standartlara uygun olarak yürütülmesinin sağlanması Meslek üyelerininin mezuniyet sonrasında eğitimlerinin sürdürülmesi Meslek mensupları ve mensupların toplum arasındaki ilişkilerin düzenlenmesi

8 ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜ Anayasa da (1982) dernek kurma hürriyeti, sendika kurma hakkı, parti kurma hakkı gibi alt başlıklar altında düzenlenmiştir. Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının yapılarını ve görevlerini belirler.

9 TÜRKİYE DE ÖRGÜTLENME BİÇİMLERİ Siyasal partiler Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve üst kuruluşları Dernekler Sendikalar

10 ANAYASA NIN 135. MADDESİ belli bir mesleğe mensup olanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ile ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlakını korumak maksadı ile kanunla kurulan ve organları kendi üyeleri tarafından kanunda gösterilen usullere göre yargı gözetimi altında, gizli oyla seçilen kamu tüzel kişilikleridir.

11 KAMU KURUMU NİTELİĞİNDEKİ MESLEK KURULUŞLARI Üyelik zorunlu (serbest çalışanlar) Kamu hukuku hükümlerine tabi Kanunla kurulmuş Kayıt zorunluluğu, mesleğe giriş koşullarını belirleme ve denetleme imkanı verir. Kayıt olmadan faaliyette bulunanlar hakkında müeyyidelerin uygulanması hakkını verir.

12 TÜRK TABİPLERİ BİRLİĞİ KANUNU (1953)

13 DERNEK KURMA HÜRRİYETİ (MADDE 33) Herkes, önceden izin almaksızın dernek kurma ve bunlara üye olma ya da üyelikten çıkma hürriyetine sahiptir. Hiç kimse bir derneğe üye olmaya ve dernekte üye kalmaya zorlanamaz Özgür irade beyanlarıyla Özel hukuk hükümlerine göre Türk Medeni Kanun Dernekler Kanunu

14 5253- DERNEKLER KANUNU (2004) Dernek; kazanç paylaşma dışında, kanunlarla yasaklanmamış belirli ve ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere, en az 7 gerçek veya tüzel kişinin, bilgi ve çalışmalarını sürekli olarakbirleştirmek suretiyle oluşturduklarıtüzel kişiliğe sahip kişi toplulukları olarak tanımlanmaktadır.

15 SENDİKA KURMA HAKKI Madde 51 (Değişik: /20 md.) Çalışanlar ve işverenler, üyelerinin çalışma ilişkilerinde, ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için önceden izin almaksızın sendikalar ve üst kuruluşlar kurma, bunlara serbestçe üye olma ve üyelikten serbestçe çekilme haklarına sahiptir. Hiç kimse bir sendikaya üye olmaya ya da üyelikten ayrılmaya zorlanamaz.

16 SENDİKAL ÖRGÜTLENME Sınırlı amaç ve işlevler bakımından, özellikle ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerin korunması ve geliştirilmesine yönelik olarak başvurulan bir örgütlenme yöntemidir. Anayasa da iş kolu (veya hizmet kolu) esasına dayalı sendikal örgütlenmeye işaret edilmiş olup, aynı zamanda ve aynı işkolunda birden fazla sendikaya üye olunması yasaklanmıştır.

17 DERNEKTEN BİRLİĞE GEÇİŞ MÜMKÜN MÜ?

18 ! Bir meslek örgütünün kurumsal degişimdeki yeri: Türkiye sağlık alanı örneği (Aksoy, 2007) Türkiye de sağlık alanındaki egemen kurumsal mantığın kamucu sağlık hizmeti anlayışından, piyasacı sağlık hizmeti anlayışına evrildiği belirlenmiştir. Bu dönüşüm sürecinde, en önemli değişim aktörü olan devletle başlangıçta benzer bir kurumsal mantığı paylaşan Türk Tabipleri Birliği zaman içinde piyasacı mantığa karşı, kamucu mantığı savunan muhalif bir örgüte dönüşmüştür. örgütün bu muhalif tavrının devletin sağlık alanında gerçekleştirmeye çalıştığı parçacı ve bütüncül değişim çabaları karşısında, doğrudan kamu yetkililerini hedef alan protesto ve müzakere etme veya kamu yetkililerini ve kamuyu hedef alan bilgi verme ve toplumsal muhalefet oluşturma gibi eylemlere yöneldiği görülmektedir.

19 TTB NİN ÇEVRESEL DEĞİŞİMLERE VERDİĞİ TEPKİLER (AKSOY, 2007)

20 !! LİBERAL DÜŞÜNCE TOPLULUĞU DERNEĞİ REFORM ÖNERİSİ,2012 Türkiye de meslek örgütlerinin en geniş ve etkili kesimi Anayasanın 135. maddesi gereğince kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşu statüsü tanınan ve kanunla kurulan kamu tüzel kişiliğini haiz meslek kuruluşlarıdır. Mevcut durumda, hem profesyonel meslek mensupları (tabipler, avukatlar, eczacılar gibi) hem de esasında ticarî faaliyet yürüten ve belli bir meslek olma keyfiyeti tartışmalı olan gerçek ve tüzel kişiler (esnaf ve sanatkârlar, çiftçiler, tüccarlar, sanayiciler ve borsacılar, bankalar gibi) aynı hukukî nitelikte, aynı statüde ve benzer yapıda oluşturulan meslek kuruluşları bünyesinde teşkilatlandırılmış bulunmaktadır. Türkiye de Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşlarının Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Reform Önerisi

21 !! LİBERAL DÜŞÜNCE TOPLULUĞU DERNEĞİ REFORM ÖNERİSİ, 2012 Mesleki örgütlenme alanındaki ikili hatta üçlü yapı sivil toplumun güçlenmesini engellemekte ve dolayısıyla da demokratikleşmeye engel olmaktadır. Kamusal tipteki örgüt yapısı ve işleyişi siyaset, toplum ve ekonomi alanında vesayetçi ve bürokratik bir yapı oluşturmaktadır. Kamu tüzel kişiliğini haiz ve kamu gücü ve yetkisini kullanan meslek örgütleri toplum kuruluşlarının gelişimi bakımından engel teşkil etmektedir. Keza, meslek kuruluşları, devletin işleyişi, kamu hizmetlerinin sunumu ve hükümetlerin benimsedikleri politikaların gereği olarak öngördükleri siyasi, toplumsal ve ekonomik tedbirlerin alınması ve uygulanması bakımından da kamu yönetimi/idare teşkilatı içinde yer alan bir muhalefet odağı haline gelmiş bulunmaktadırlar. sivil Türkiye de Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşlarının Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Reform Önerisi

22 LDT TARAFINDAN ÖNERİLEN ALTERNATİF ÖRGÜTLENME/YAPILANMA MODELLERİ I. Model: Serbestlik ve Gönüllü Üyelik Esasına Dayalı Dernek Tipi Örgütlenme II. Model: Serbestlik ve Gönüllü Üyelik Esasına Dayalı Sendika Tipi Örgütlenme III. Model: Dernek Statüsünde Oda/Birlik Tipi Örgütlenme

23 DERNEKTEN BİRLİĞE GEÇİŞ MÜMKÜN MÜ? Sağlık Meslek Mensupları Birliği Kanun Tasarı Taslağı (2004)

24 HEMŞİRELİK ÖRGÜTLERİ

25 ICN- ULUSLARARASI HEMŞİRELER BİRLİĞİ (1899) İlk ve en geniş kapsamlı, uluslar arası bir federasyon 130 ulusal hemşireler birliği/derneği, 16 milyon hemşire Dünya çapında bir hemşirelik misyonu. ICN members Turkey : Turkish Nurses Association The three goals are: To bring nursing together worldwide. To advance nurses and nursing worldwide. To influence health policy.

26 AMERİKAN HEMŞİRELER BİRLİĞİ / DERNEĞİ (1896) 3,1 milyon lisanslı hemşire/ registered nurse The ANA advances the nursing profession by fostering high standards of nursing practice, promoting the rights of nurses in the workplace, projecting a positive and realistic view of nursing, and by lobbying the Congress and regulatory agencies on health care issues affecting nurses and the public.

27 TÜRKİYE DE HEMŞİRELİKTE ÖRGÜTLENME Türk Hemşireler Derneği Özel Dal Hemşireliği Derneği Hemşire sayısı: Sağlık memuru sayısı: Ebe sayısı: Ebeler Derneği (TÜİK,2012) Ebeler ve Hemşireler Derneği Faal dernek sayısı: Sendikalar Sağlık ve Sosyal Hizmetlerde toplam 19 Sendikaya üye kamu görevlisi sayısı:

28 TÜRK HEMŞİRELER DERNEĞİ 1933 de gönüllü hemşireler tarafından İstanbul da kurulan Türk Hastabakıcılar Cemiyeti olarak kurulmuş. 3 Temmuz 1943 tarihinde Türk Hemşireler Derneği adını almıştır. 13 Haziran 1949 ICN e üye olmuştur. 2 Mart 1973 yılında (1630 sayılı Dernekler Kanunu gereğince) Genel Merkez İstanbul dan Ankara ya taşınmıştır.

29

30 BİZ BİRARAYA GELEMEDİKÇE KARARLARIMIZI BAŞKALARI ALACAK! TEŞEKKÜRLER