Halk Sağlığı Hemşiresinin Sağlık Politikalarını Oluşturmada Rolü

Transkript

1 Halk Sağlığı Hemşiresinin Sağlık Politikalarını Oluşturmada Rolü Prof. Dr. Nursen NAHCİVAN İ.Ü.Florence Nightingale Hemşirelik Fakültesi Halk Sağlığı Hemşireliği ABD Nisan 2018/1. Uluslararası 2.Ulusal Halk Sağlığı Hemşireliği Kongresi 1

2 İçerik Hemşirelik/halk sağlığı hemşireliğinde politikanın yeri ve önemi Politikaya katılımda engeller Halk sağlığı hemşireliğinde politika geliştirme becerisi/yetkinliği Politika geliştirme süreci Politik eylemlere yön veren etkiler Stratejiler 2

3 Problem? 3

4 Hemşirelik- Sağlık Sistemi En fazla grubu Sağlık insan gücü oluşturmaktadır. Sağlık İstatistik Yıllığı, 2015 Hekim sayısı Hemşire Ebe Eczacı Diş hekimi

5 Hemşireler görünür değil! Hemşirelerin emeği gözardı edilir! Rolleri, planlamadan çok politikaları uygulamak!politika geliştirme/kararlara katılımı yetersizdir! 5

6 Hemşirelerin Politikaya Katılımında Engeller Hemşireliğin kadın egemen bir meslek olması, Hemşirelerin politika konularına olumsuz bakışları, (adam kayırma, çıkar ilişkileri vb.), Farklı eğitim düzeyinde eğitim almaları, Politika geliştirme konularında farkındalık, bilgi ve beceri eksikliği, Hemşirelik müfredatlarında sağlık politikaları eğitiminin eksikliği, Zaman, kaynak ve fırsat azlığı, Sağlık politikalarına yön veren kanıtları üretmede yetersizlik (araştırma ve KDU) vb. 6

7 16 Ülke/ 3 yıllık kampanya-2018 Hemşireler; Sağlık sisteminde kilit insan gücüdür! Daha iyi sağlık, cinsiyet eşitliği ve güçlü ekonomi için desteklenmelidir! Politika /karar süreçlerine dahil edilmelidir! Alma Ata-1978; Avrupa Hemşirelik Konferansı 1988; Münih Deklerasyonu,2000 vd. 7

8 Uluslararası Kararların Nedeni Hemşirelik her zaman sağlık hizmetlerinin ayrılmaz bir parçasıdır! Hemşireler topluma en yakın sağlık çalışanıdır! Hastalık/hastane temelli bakım yatırımları sağlık sistemleri için sürdürülebilir değildir! Hastalıkların önlenmesi, sağlığın korunması ve geliştirilmesine odaklı sağlık sistemlerine geçiş gereklidir! 8

9 Politika? Mikro-makro politikalar İstenen hedeflere ulaşmak için geliştirilen ve uygulanan planları, prosedürleri ve etkinlikleri ifade eder. 9

10 Sağlık politikası? Sağlık temel hak mı? bireysel olgu mu? İnsan sağlığını sürdürme ve geliştirmeyi amaçlayan hükümet kararları ve eylemleridir. sağlık hizmetinin kim/lerin üreteceği, üretilen hizmetin kullanıcılara nasıl, ne şekilde, ne zaman, ve hangi maliyetle, sunulacağını belirler. 10

11 Sağlık ve Sosyal Politikalar Sağlık sistemi ve sağlık belirleyicileri Toplum İş yeri/işgücü Mesleki Örgüt Hükümet Şekil: ETKİ KÜRELERİ Hemşirelerin politik eylemlerini açıklayan kavramsal çerçeve (Mason, et al. 2016,p.13) 11

12 Halk Sağlığı Hemşiresinin Politikayı etkilemedeki rolü 4N 1K NE ZAMAN? NİÇİN? KİM? Hemşireler NEREDE? Toplum Hükümet İşyeri/işg ücü Meslek Örgütleri /ilgi grupları NE? Kullanmaları gereken stratejiler nedir? Sağlığı geliştirme Bakıma erişim Güvenli bakım Kaliteli bakımı artırma Eşitsizlikleri yok etmek Maliyeti azaltmak 12

13 1 KİM Sağlık ve sosyal politikaları kim etkileyecek? Hemşireler/Halk Sağlığı Hemşireleri Kuzey Amerika

14 Halk Sağlığı Hemşireliği ve Politika Oluşturma Hemşireliğin genel sorunlarından bağımsız olarak düşünmek ve tartışmak olası değildir. 14

15 Halk Sağlığı Hemşireliği Uzmanlığı FARKI? 1 Nüfus odaklı 2 Birey-aile, Toplum, Sistem düzeyi 3 17 girişim Kırsal alandan kalabalık şehir ve metropoller, İnsanların yaşadığı ve çalıştığı her ortamda, Önleme odaklı sağlık hizmetleri, sağlığı koruma ve geliştirme, temel, acil ve uzun süreli bakım 15

16 Liderlik ve sistemli düşünme Analitik ve Tanılama POLİTİKA GELİŞTİRM E VE PROGRAM PLANLAMA Mali planlama ve Yönetim Halk Sağlığı Hemşiresi İletişim Halk Sağlığı Bilimleri Uygulamanın Toplumsal boyutları Kültürel yeterlik Halk Sağlığı Hemşireliği Temel Mesleki Yetkinlikleri (QUAD Council) 16

17 Politika geliştirme ve Program Planlama Becerileri Toplum ve Sistem düzeyi HSH girişimleri İşbirliği Koalisyon oluşturma Toplum örgütlenmesi Savunuculuk Sosyal pazarlama Politika geliştirme ve güçlendirme Sorun alanlarında bilgi toplar,analiz eder ve yorumlar Politika metinleri yazar Halk sağlığı /yasa ve politikaları belirler, yorumlar, uygular Politikaların etkilerini, beklenen sonuçlarını açıklar Karar analizi ve planlama teknikleri kullanır Uygun eyleme karar verir Uygun politika planı geliştirir Acil durum müdahale planı hazırlar/uygular 17 Programları izler/değerlendirir.

18 Politikayı Şekillendiren Güçler Neler? Değerler problemi belirleme Değerlendirme Gündem oluşturma Politika Süreci Uygulama Alternatifler Politika seçim Şekil: Politika Geliştirme Modeli 18

19 NİÇİN? Hemşireler niçin politikayı etkilemelidir? Sağlığı geliştirmek Bakıma erişimi sağlamak/artırmak Güvenli bakımı artırmak Bakım kalitesini artırmak Bakımda eşitsizlikleri ortadan kaldırmak Bakım maliyetlerini azaltmak Eşit ve nitelikli hemşirelik bakımı sunmak! 19

20 NE ZAMAN eyleme geçilmelidir? Sağlık/sosyal bir sorun belirdiği/ çare arandığında, Odaklanılması gereken bir durum olduğunda, Politik ortam uygun olduğunda, Ulusal (ya da yerel) hava/ruh durumu değişimi desteklediğinde, Fırsat belirdiğinde, Bir politikanın istenmeyen sonuçları olduğunda. 20

21 Politik eylemler NEREDE gerçekleşmelidir? Sağlık/Sosyal Politikalar Sağlık sistemi ve sağlık belirleyicileri Hemşirelerin faaliyeti 4 alanda gerçekleşir: TOPLUM HÜKÜMET İŞ YERİ/İŞGÜCÜ MESLEKİ ÖRGÜTLER İŞ YERI/IŞGÜC Ü TOPLUM MESLEKI ÖRGÜT HÜKÜMET 21

22 TOPLUM Toplumda aktivist hareketler önemlidir. (bak! hemşirelik tarihi) Hemşireler toplumdaki sorunları belirleyerek, stratejiler geliştirerek, destek yaparak ve değişimi savunarak etkin olabilirler. HÜKÜMET Hükümetin eylem ve politikaları doğumdan ölüme tüm yaşamı etkiler. Sağlığı doğrudan/dolaylı etkileyen düzenlemelerden sorumludur. mali destek, ulaşım, eğitim, hemşirelerin eğitimi, Sigorta, ödeme sistemleri...vd. Mevcut durum? 22

23 Hemşire İŞ YERİ/İŞ GÜCÜ MESLEKİ ÖRGÜTLER Çalışma alanları çeşitlidir. Her biri politik bir arenadır. Politikalar, tüm sağlık hizmetlerini ve hemşireliği etkiler: personel, klinik işlemler ve tedavi rehberleri, hemşirenin sertifikasyonu, rol ve sorumluluklarını, meslek hastalıklarından korunma vb.) Uygulamayı etkilemede önemlidirler. Hemşireler derneklerinde politik aktivitelerde etkin olabilirler. Mesleki gelişim için dayanışma-birlik Kilit konularda anlaşma Toplum yararı için diğer meslek örgütleri ve STK larla çalışma Mevcut durum? Hemşirelik örgütleri çok parçalı, güçlü ses çıkaramamakta!. THD siyasi bir figür olarak algılanmakta! 23

24 Ülkemizde mevcut durum? Mevzuat: Halk sağlığı hemşiresinin sağlık sisteminde yeri, görev,yetki ve sorumlulukları hala belirsizdir! Eğitim: Müfredat-lisans üstü eğitim (yetkinlikler, sağlık politikalarını etkileme/ geliştirme?) Uygulama alanları: Çeşitlilik giderek artıyor, ancak koruma düzeylerine ve toplumun sağlık ihtiyaçlarına uygun hizmetler değil! Araştırma: Bilgi birikimi ve KDU yetersiz! Meslek örgütü: (güçlenme ihtiyacı!) 24

25 Hemşirelerin politikaları etkilemek için kullanabilecekleri stratejiler nelerdir? Öneriler! 25

26 Stratejiler /Öneriler-1 Politik yetkinlik kazanmak/müfredatları (temel/lisans üstü) gözden geçirmek Derin bilgi, politik hassasiyet ve güç Siyaset dünyasını göz ardı etmeyen tavır geliştirme Politika-siyaset mekanizmalarını öğrenme Farklılıklarla yaşamayı öğrenme Köprüleri yıkmayan, gemileri yakmayan tavır alma Anlaşmazlıklardan uzak durmayı öğrenme 26

27 Stratejiler/Öneriler-2 Sağlıkla ilgili politikaları savunmak için liderlik becerileri geliştirmek (özell. meslek örgüt liderleri) Global Hemşirelik Liderlik Enstitüsü Stratejik liderlik eğitimi /gelişimi sunmaktadır Toplumdaki aktivist hareketlere katılmak. 27

28 Stratejiler /Öneriler-3 Tanıklık etmek (görmek, anlamak, ilgilenmek) Halk sağlığı-hemşireliği ilgilendiren konu/problemler hakkında bilgi sahibi olmak Politik analiz yapmak (analist) Problem/konunun kısa özetini hazırlamak Toplum ve STK larla ortaklık/işbirliği yapmak Kampanyalarda gönüllü olmak 28

29 Stratejiler/Öneriler-4 Politikaları yapanlarla temas halinde olmak, Politik kamu oyu/lobi oluşturmak Milletvekili, yargı organları üyeleri, bürokratlara ziyaret, e-posta, fax, telefon.. Etkili pozisyonlar için başvuruda bulunmak Medyada yer almak (makale yayınlamak, gündem oluşturmak) 29

30 Stratejiler/Öneriler-5 Halk sağlığı politikalarına yön veren kanıt üretmek için araştırma yapmak, Var olan kanıtlarla politikayı şekillendirmek Savunuculuk için kanıt gereklidir. Karar vericilere kanıta dayalı bilgi sunmak. Sunulan çalışmalardaki sınırlılıkların farkında olmak (kusur-red). İstenen değişikliklerin insanları nasıl etkileyeceğini anlatmak (politikacılar duymak isterler) 30

31 Mesleki bir örgüte katılmak (networkü artırmak) Kurullarda görev almak Parlemantoda yer almak (temsiliyet) Hedef belirlemek Stratejiler/Öneriler-6 Politik uygunluğu değerlendirmek (ülke politikalarına ne derece uygun?) Destek olan ve olmayanları belirlemek Politika ile kazanan ve kaybedenin kim olduğunu değerlendirmek 31

32 Teşekkürler.. Reform sadece tutumlar değiştiğinde başarılabilir. Lillian Wald 32

33 Kaynaklar Edelstein, J. et al. (2010). Shaping Public Health Nursing Practice: A Policy Development Toolkit. Linking Education and Practice for Excellence in Public Health Nursing ICN (2012). Going, going, gone: nurses in policy-making positions at WHO. Int Nurs Rev. 59(2), Kunaviktikul, W. (2014). Moving towards the greater involvement of nurses in policy development. Int Nurs Rev. 61(1), 1-2. Mason, DJ., et al. (2016). Policy & Politics in Nursing and Health Care. E-Book. St Louis, Missouri: Elsevier Inc.,USA. Seventh Ed., (pp:1-21) Erişim: Oestberg F. Policy and politics: why nurses should get involved. Nursing. 2012;42(12): Taylor, G. (2013). Using Health Policy in Nursing Practice. Sage publications ltd. & Learning Matters, First Ed. Weber, J. (2011). Nursing and health policy perspectives. International Nursing Review, ; Erişim: 33