154 kv YÜKSEKOVA-BAŞKALE ENERJİ İLETİM HATTI VE YÜKSEKOVA TM

Transkript

1 TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 154 kv YÜKSEKOVA-BAŞKALE ENERJİ İLETİM HATTI VE YÜKSEKOVA TM Hakkari İli, Yüksekova İlçesi ve Van İli, Başkale İlçesi ÇED Raporu Nihai ÇED Raporu ANKARA 2013

2 BaşlıkSayfası Proje Sahibinin Adı Türkiye Elektrik İletim A.Ş. Genel Müdürlüğü Adresi Nasuh Akar Mah. Türkocağı Cad. No: Çankaya / ANKARA Telefon Numaraları 0 (312) Faks Numaraları 0 (312) Projenin Adı Projenin Bedeli Proje İçin Seçilen Yerin (Hat Güzergahının ve Alternatif Güzergahların) Açık Adresi (Adı, Mevkisi, Birden Fazla İl veya İlçede Yer Alıyorsa Bunların Tanımlayan Yörenin Adı) Hakkari İli, Yüksekova İlçesi ve Van İli Başkale İlçesi Koordinatlar Nokta UTM ED 50 (6 Derecelik) Coğrafi (WGS 84) Sağa (Y) Yukarı (X) Enlem Boylam Proje İçin Seçilen Yerin Koordinatları, Zone (1) ND.SON S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S Datum: ED-50 Tür: UTM D.O.M.: 45 Zone: 38 Ölçek Fak: 6 ii

3 Yüksekova Trafo Merkezi T T T T T T T T T Datum: ED-50 Tür: UTM D.O.M.: 45 Zone: 38 Ölçek Fak: 6 Projenin ÇED Yönetmeliği ndeki Kapsamındaki Yeri (Sektörü, Alt Sektörü) Raporu Hazırlayan Kuruluşun Adı Ek I-Madde kv (kilovolt) ve Üzeri Gerilimde 15 km den Uzun Enerji İletim Tesisleri (İletim Hattı, Trafo Merkezi, Şalt Sahaları) ELTEM-TEK Elektrik Tesisleri Mühendislik, Müteahhitlik, Danışmanlık ve Ticaret A.Ş. Adresi Ziyabey Cad Sok. No: Balgat / Ankara Telefon Numaraları Faks Numaraları Raporu Hazırlayan Kuruluşun Yeterlik Belgesi No su, Tarihi 17 Nihai ÇED Raporu Sunum Tarihi 24/06/2013 iii

4 Yeterlik Belgesi Tebliği Kapsamında Çalıştırılması Taahhüt Edilen Personel Tablosu Projenin Adı Proje Sahibi Pojenin Mevkii 154 kv Yüksekova-Başkale EİH ve Yüksekova TM Projesi Türkiye Elektrik İletim A.Ş. Genel Müdürlüğü Hakkari İli, Yüksekova İlçesi ve Van İli, Başkale İlçesi Yeterlik Belge No 17 Tebliğin İlgili Maddesi Kapsamında Çalıştırılacak Personel Adı Soyadı Mesleği Sorumlu Olduğu Bölüm, Sayfa, Bölüm, Ekler vb. İmzası Çevre Mühendisi (Madde 5/1-a) Mühendislik veya Mimarlık Fakülteleri veya Fakülte veya Akademi veya Dört Yıllık Yüksek Okul veya Fen veya Edebiyat Fakülteleri Mezunu Personel (Madde 5/1-b) Tuncay VESEK Çevre Mühendisi Gökhan KILIÇ Çevre Mühendisi D. Gülsüm ŞAHİN Harita Mühendisi Emrullah ÖZKAN İnşaat Mühendisi Raporun Çevre Mühendisliği İle İlgili Kısımları Raporun Çevre Mühendisliği İle İlgili Kısımları Raporun Harita Mühendisliği İle İlgili Kısımları Raporun İnşaat Mühendisliği İle İlgili Kısımları Kapsam Belirleme ve İnceleme Değerlendirme Komisyonunca veya PTD İnceleme Değerlendirme Sürecinde Belirlenmiş Meslek Grubundaki Personel Kazım YAZGAN Elektrik Mühendisi Raporun Elektrik Mühendisliği İle İlgili Kısımları Rapor Koordinatörü (Madde 5/1-c) Veysel SELİMOĞLU Çevre Yüksek Mühendisi Tüm Rapor Çağrı ÇAMURTAŞ Çevre Mühendisi Tüm Rapor Emre KILCI Harita Mühendisi Raporun Harita Mühendisliği İle İlgili Kısımları (Madde 5/1-ç) Kapsamındaki Personel Hasret ŞAHİN S.Kaan TUNCA Çevre Mühendisi Harita Mühendisi Raporun Çevre Mühendisliği İle İlgili Kısımları Raporun Harita Mühendisliği İle İlgili Kısımları Gürhan ZORBA Ziraat Mühendisi Raporun Ziraat Mühendisliği İle İlgili Kısımları iv

5 İçindekiler BaşlıkSayfası... ii İçindekiler... v Tablolar Dizini...xii Şekiller Dizini... xiv Ekler Dizini...xv Tanımlar ve Kısaltmalar... xvi Bölüm I Projenin Tanımı ve Amacı (Proje Konusu Faaliyetin Tanımı, Ömrü, Hizmet Amaçları, Pazar veya Hizmet Alanları ve Bu Alan İçerisinde Ekonomik ve Sosyal Yönden Ülke, Bölge ve/veya İl Ölçeğinde Önem ve Gereklilikleri)... 1 I.1. Proje Konusu Faaliyetin Tanımı ve Hizmet Amaçları... 1 I.2. Proje Konusu Faaliyetin Ömrü... 1 I.3. Faaliyetin Pazar veya Hizmet Alanları ve Bu Alan İçerisinde Ekonomik ve Sosyal Yönden Ülke, Bölge ve/veya İl Ölçeğinde Önem ve Gereklilikleri... 1 Bölüm II. Proje İçin Seçilen Yerin Konumu... 3 II.1. II.2. II.3. Hat Güzergahı ve Trafo Merkezinin Arazi Kullanım Haritası Üzerinde Gösterimi Yerleşim Alanlarına Mesafesi, Mevcut Arazi Kullanım Haritası veya Kroki Üzerinde Gösterimi, Hat Güzergahı ve Yakın Çevresinde Bulunan Tarım, Sanayi ve Koruma Alanlarının, Sağlık Koruma Bandı nın Harita Üzerinde Gösterilmesi, Mesafelerin Belirtilmesi, Alanın/Yakın Çevresinin Panoramik Fotoğraflandırılması... 6 II.1.1. Hat Güzergahının Arazi Kullanım Haritası Üzerinde Gösterimi... 6 II.1.2. Hat Güzergahının Yerleşim Alanlarına Mesafesi... 6 II.1.3. Hat Güzergahı ve Yakın Çevresinde Bulunan Tarım, Sanayi ve Koruma Alanlarının, Sağlık Koruma Bandı nın Harita Üzerinde Gösterilmesi ve Mesafelerin Belirtilmesi... 7 II.1.4. Panoramik Fotoğraflar... 9 Hat Güzergahı ve Trafo Merkezi İçin Seçilen Yer ve Kullanılan Teknoloji Alternatifleri... 9 II.2.1. Hat Güzergahı İçin Seçilen Yer Alternatifleri... 9 II.2.2. Teknoloji Alternatifleri... 9 Proje Kapsamındaki Faaliyet Ünitelerinin Konumu (Bütün İdari ve Sosyal Ünitelerin, Teknik Alt Yapı Ünitelerinin ve Varsa Diğer Ünitelerin Proje Alanı İçindeki Konumlarının Vaziyet Planı Üzerinde Gösterimi)...10 II.3.1. Şantiye Tesisleri...10 II.3.2. Trafo Merkezleri...10 II.3.3. Direkler...10 II.3.4. Proje Kapsamında Kullanılacak Araç ve Ekipmanlar...10 Bölüm III. Projenin Ekonomik ve Sosyal Boyutları...12 III.1. Projenin Gerçekleşmesi İle İlgili Finans Kaynakları...12 III.2. Proje Bedeli...12 v

6 III.3. Projenin Gerçekleşmesi İle İlgili İş Akım Şeması veya Zamanlama Tablosu...12 III.4. Projenin Fayda-Maliyet Analizi...13 III.5. III.6. Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin Gerçekleşmesine Bağlı Olarak, Yatırımcı Firma veya Diğer Firmalar Tarafından Gerçekleştirilmesi Tasarlanan Diğer Ekonomik, Sosyal ve Altyapı Faaliyetleri...14 Kamulaştırma (Kamulaştırılacak Alanların 1/ lik Harita Üzerinde Gösterimi, Mevcut Kullanım ve Mülkiyet Durumu, İstimlak ve İzin İrtifak Hakkı İle İlgili Bilgi Verilmesi)...14 III.7. Projeye İlişkin İzin Prosedürü (ÇED Sürecinden Sonra Alınacak İzinler)...15 III.8. Proje İle İlgili Olarak Bu Aşamaya Kadar Gerçekleştirilmiş Olan İş ve İşlemlerin Kısaca Açıklanması, Zamanlama Tablosu...16 III.9. Diğer Hususlar...16 Bölüm IV. IV.1. IV.2. Projeden Etkilenecek Alanın Belirlenmesi ve Bu Alan İçindeki Mevcut Çevresel Özelliklerin Açıklanması...17 Projeden Etkilenecek Alanın Belirlenmesi (Etki Alanının Nasıl ve Neye Göre Belirlendiği Açıklanacak ve Etki Alanı Harita Üzerinde Gösterilecek)...17 Fiziksel ve Biyolojik Çevrenin Özellikleri ve Doğal Kaynakların Kullanımı...17 IV.2.1. Hat Güzergahı ve Trafo Merkezinin Jeolojik Özellikleri (Tektonik Hareketler, Topografik Özellikler, Mineral Kaynaklar, Heyelan, Benzersiz Oluşumlar, Çığ, Sel, Kaya Düşmesi vb.1/25.000' lik Jeoloji Haritası ve Kesitler)...17 IV.2.2. Hat Güzergahı ve Trafo Merkezindeki Yeraltı ve Termal Su Kaynaklarının Hidrojeolojik Özellikleri (Su Seviyeleri, Miktarları, Emniyetli Çekim Değerleri, Kaynakların Debileri, Halen Mevcut ve Planlanan Kullanımı Hakkında Bilgi Verilmesi)...37 Yer altı Suları...37 Jeotermal Kaynaklar...39 IV.2.3. Yüzeysel Su Kaynaklarının Hidrolojik Mevcut ve Planlanan Kullanımı (İçme, Kullanma, Sulama Suyu, Elektrik Üretimi, Baraj, Göl, Gölet, Su Ürünleri İstihsali, Su Yolu Ulaşımı Tesisleri, Turizm, Diğer Kullanımlar)...40 Akarsular...40 Akarsular...41 Göller...43 IV.2.4. Toprak Özellikleri ve Kullanım Durumu (Toprağın Arazi Kullanım Kabiliyeti Sınıflaması, Erozyon, Mera, Çayır, Toprağın Mevcut Kullanım Durumları vb.),(5403 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanım KanununaGöre Gerekli İzinlerin Alınması)...44 Alüvyal Topraklar:...51 Kestanerengi Topraklar:...52 Kolüvyal Topraklar...52 Hidromorfik Topraklar...52 IV.2.5. Tarım Alanları (Tarımsal Gelişim Proje Alanları, Özel Mahsul Plantasyon Alanları, Sulu ve Kuru Tarım Arazilerinin vi

7 Büyüklüğü, Ürün Desenleri ve Bunların Yıllık Üretim Miktarları)...52 IV Mera Vasfında Olan Yerler Mevcutsa 4342 Sayılı Mera Kanunu Hükümlerine Göre İrdelenmesi...55 IV Arazi Vasfı İle İlgili Bilgiler (Tapu Kayıtları), 1/ Ölçekli ve 1/5.000 Ölçekli Alanların İşaretlenmiş Olduğu Onaylı(Koordinatlı) Harita ve Vaziyet Planı)...56 IV.2.6. Orman Alanları...57 IV Proje Sahasının Bulunduğu Orman Alanları İçinde Bulunması Halinde...57 IV Proje Sahasının Bulunduğu Orman Alanı Miktarının (m 2 ) Belirtilmesi...57 IV Projenin Orman Alanlarına Muhtemel Olumsuz Etkilerinin İrdelenmesi ve Etki Azaltıcı Tedbirlerin Belirtilmesi...57 IV Proje Sahasının İşaretlendiği 1/ Ölçekli Meşcere Haritası, 1/ Ölçekli Orman Kadastro Haritası...58 IV Projenin Orman Alanlarından Geçen Bölümlerinde Ne Kadar Ağaç Kesileceği, Kesilecek Bu Ağaçların Meşcere Tipi, Kapalılığı vs. Özelliklerinin Belirtilmesi...58 IV Orman Alanları İçin Kamulaştırmanın Söz Konusu Olmadığının Belirtilerek Orman Alanları İçin 6831 Sayılı Orman Kanunu nun 5191 Sayılı Kanun İle Değişik 17/3. Maddesi Gereğince İzin Alınacağının Belirtilmesi...58 IV Proje Sahasının Orman Alanları Dışında Bulunması Halinde...59 IV Proje Sahasına En Yakın Orman Alanı Mesafesi...59 IV Mesafeye Bağlı Olarak Orman Yangınlarına Karşı Alınacak Önlemler...59 IV Proje İle İlgili Olarak Orman Alanlarına Muhtemel Olumsuz Etkiler ve Etki Azaltıcı Tedbirler...59 Ayrıca Elazığ Orman Bölge Müdürlüğün' den ÇED İnceleme ve Değerlendirme Formu talebinde bulunulmuştur. ÇED İnceleme Değerlendirme formunda inceleme alanı içerisinde ormanlık alan olmadığı belirtilmiştir IV Proje Yerinin Orman Alanları Dışında Olduğuna Dair Orman Bölge Müdürlüklerinin Görüşü...60 IV Milli Parklar...60 IV Tabiat Parkları...61 IV Sulak Alanlar...62 IV Tabiat Anıtları...64 IV Tabiatı Koruma Alanları...64 IV Yaban Hayatı Koruma Alanları...64 IV Biyogenetik Rezerv Alanları...64 IV Biyosfer Rezervleri...65 vii

8 IV Doğal Sit ve Anıtlar, Arkeolojik, Tarihi ve Kültürel Sitler...65 IV Özel Çevre Koruma Bölgeleri ve Özel Koruma alanları...66 IV Mera Kanunu Kapsamındaki Alanlar...66 IV Flora...67 Proje Alanı ve Çevresinin Vejetasyon Tipleri...68 Floristik Bulgular...69 IUCN Kategorileri...70 Bern Sözleşmesi ile Koruma Altındaki Bitki Türleri...71 Alanda Bern Sözleşmesi ile koruma altına alınan bitki türü bulunmamaktadır Projenin Flora Üzerine Etkisi ve Alınacak Önlemler...71 IV Fauna...73 İzlenen Metodoloji...73 Proje Alanının Faunistik Özellikleri...73 Amfibiler (İkiyaşamlılar)...74 Sürüngenler...74 Kuşlar...74 Memeliler...75 Fauna Türlerinin Ulusal ve Uluslararası Koruma Statüleri...76 Projenin Fauna Türleri Üzerine Etkisi ve Alınacak Önlemler...80 IV Diğer Özellikler...82 IV.3. Sosyo-Ekonomik Çevrenin Özellikleri...83 IV.3.1. Ekonomik Özellikler (Enerjinin İletildiği Yörenin Ekonomik Yapısını Oluşturan Başlıca Sektörler)...83 IV.3.2. Nüfus (Yöredeki Kentsel ve Kırsal Nüfus, Nüfus Hareketleri; Göçler, Nüfus Artış Oranları, Diğer Bilgiler)...84 IV.3.3. Yöredeki Sosyal Altyapı Hizmetleri (Eğitim, Sağlık, Kültür Hizmetleri ve Bu Hizmetlerden Yararlanılma Durumu)...90 IV Eğitim...90 IV Sağlık...91 IV Kültür Hizmetleri...92 IV.3.4. Proje Alanı ve Yakın Çevresindeki Kentsel ve Kırsal Arazi Kullanımları (Yerleşme Alanlarının Dağılımı, Mevcut ve Planlanan Kullanım Alanları, Bu Kapsamda Sanayi Bölgeleri, Konut, Turizm Alanları vb.)...92 IV Sanayi Bölgeleri...92 IV Turizm Alanları...94 V Yerleşme Alanları ve Konutlar...97 IV Kentsel ve Kırsal Arazi Kullanımları...97 IV.3.5. Diğer Özellikler...97 Bölüm V. Projenin Bölüm IV te Tanımlanan Alan Üzerindeki Etkileri ve Alınacak Önlemler (Bu Bölümde Projenin Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri Tanımlanır Bu Etkileri Önlemek En Aza İndirmek ve İyileştirmek İçin Alınacak Yasal, İdari ve Teknik Önlemler V.1 ve V.2 Başlıkları İçin Ayrı Ayrı ve Ayrıntılı Şekilde Açıklanır.)...98 viii

9 V.1. Hat Güzergahı Boyunca ve Trafo Merkezi Alanında Arazinin Hazırlanması, İnşaat ve Tesis Aşamasındaki Faaliyetler, Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler...98 V.1.1. Arazinin Hazırlanması İçin Yapılacak İşler Kapsamında Nerelerde ve Ne Kadar Alanda Hafriyat Yapılacağı, Hafriyat Sırasında Kullanılacak Malzemelerden Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Toksik Olanların Taşınımları, Depolanmaları ve Kullanımları...98 V.1.2. Hafriyat Artığı Toprak, Taş, Kum vb. Maddelerin Nerelere V.1.3. Taşınacakları veya Hangi Amaçlar İçin Kullanılacakları...99 Nakil Hatlarına Ait Servis Yollarının İnşaası İle İlgili İşlemler; Kullanılacak Malzemeler...99 V.1.4. İletim Hatları ve Trafo Merkezi İnşası İle İlgili İşlemler...99 V Trafo Merkezi İnşası ve Montajı V Alt Montaj V Üst Montaj V.1.5. V.1.6. V.1.7 V.1.8. V V V Tel Çekimi, Renkli Balon ve Kuşkonmazların Eklenmesi V Kabul İnşaat Esnasında Kırma, Öğütme, Taşıma ve Depolama Gibi Toz Yayıcı İşlemler V Çukurun Açılması ve Toprak Malzemenin Ekskavatörle Yerinden Sökülmesi Aşamasında Toz Emisyonları V Sökülen Toprak Malzemenin Depolanmak Üzere Boşaltılması Aşamasında Toz Emisyonları V Boşaltılan Toprak Malzemenin Çukur Yakınında Depolanması Aşamasında Toz Emisyonları V Toprak Malzemenin Yeniden Çukura Serilmesi Aşamasında Toz Emisyonları V Toplam Toz Emisyonları Proje Kapsamında Oluşacak Katı Atık Miktarı ve Özellikleri, Nasıl Bertaraf Edileceği Proje Kapsamında Kullanılacak Su Miktarları, Nereden ve Nasıl Temin Edileceği, Bu Suların Kullanımı Sonucu Oluşacak Atık Suların Hangi İşlemlerden Sonra Hangi Alıcı Ortama Nasıl Verileceği ve Bu Suların Özellikleri (Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği, 167 Sayılı Yeraltı Suları Hakkında Kanun, Yeraltı Sularının Kirlenmeye ve Bozulmaya Karşı Korunması Hakkında Yönetmelik Hükümlerine Uyulacağı Taahhüt Edilmelidir.) V İçme ve Kullanma Suyu V Sulama Suyu V Toplam Su İhtiyacı V Bertaraf Yöntemleri Enerji İletim Hatlarında Yapılacak Topraklama İle İlgili İşlemler Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Alanı İçin Gerekli Arazinin Temini Amacıyla Ortadan Kaldırılacak Tabii Bitki Türleri ve Ne Kadar Alanda Bu İşlerin Yapılacağı Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Alanı İçin Gerekli Arazinin Temini Amacıyla Elden Çıkarılacak Tarım Alanlarının ix

10 V.2. Büyüklüğü, Bunların Arazi Kullanım Kabiliyetleri ve Tarım Ürün Türleri, Tarımsal Amaçlı Arazi Kullanım İzni V Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Alanı İçin Gerekli Arazinin Temini Amacıyla Kesilecek Ağaçların Tür ve Sayıları, Meşcere Tipi, Kapalılığı, Orman Alanları Üzerine Olası Etkiler ve Alınacak Tedbirler, Orman Yangınlarına Karşı Alınacak Tedbirler, V Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Yerine Getirilecek İşlerde Çalışacak Personel İçin Kurulacak Şantiye Alanı ve Diğer Teknik/Sosyal Altyapı İhtiyaçlarının Nerelerde ve Nasıl Temin Edileceği V Hat Güzergahı, Trafo Merkezi ve Yakın Çevresinde Yeraltı Ve Yerüstünde Bulunan Kültür ve Tabiat Varlıklarına (Geleneksel Kentsel Dokuya, Arkeolojik Kalıntılara, Korunması Gerekli Doğal Değerlere) Materyal Üzerindeki Etkilerinin Şiddeti Ve Yayılım Etkisinin Belirlenmesi V Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Sürdürülecek İşlerden, İnsan Sağlığı Ve Çevre İçin Riskli Ve Tehlikeli Olanlar V Elektromanyetik alanın biyolojik çeşitliliğe olası etkilerinin ve alınması gereken tedbirler değerlendirilmesi, V Taşkın Önleme Ve Drenaj İle İlgili İşlemler ( Tarih Ve Sayılı Resmi Gazetede Yayımlanan Başbakanlık Genelgesinin İlgili Hükümlerine Uyulacağının Taahhüt Edilmesi (Derelerin Üzeri Kapatılmayacak, Dere Yataklarına Hafriyat, Molozlar Ve Her Türlü Atık Malzemenin Dökülmeyeceği) V Hat Güzergahı Boyunca Mevcut Dere Geçişleri (Dere Yataklarını Üstten Kesecek EİH Yüksekliği Temizlik Yapacak İş Makinelerinin Boom Yüksekliğini Karşılayacak Seviyede Olmalı, Minimum 15 m.) V Hat Güzergahı Boyunca Dere Geçişlerinde Direk Yerlerinin Tespiti V Diğer Faaliyetler Projenin İşletme Aşamasındaki Faaliyetler, Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler V.2.3.Trafo Merkezinin Tipi Ve Özellikleri, Ne Kadar Alanı Kaplayacağı, Bakımı, Arıza Ve Kaza Durumlarında Oluşacak Trafo Yağı Vb. Maddelerin Yaratacağı Kirliliğe Karşı Alınacak Önlemler, V.2.4. Trafo Yağının Kimyasal Özellikleri V.2.5. Hat ve Trafo Merkezinden Kaynaklanan Elektrik ve Manyetik Alan Şiddetleri, Etkileri, Ulusal ve Uluslararası Standartlar İle Kıyaslanması, Olası Etkilerinin İnsan Sağlığı ve Çevre Açısından Değerlendirilmesi ve Alınacak Önlemlerin Belirtilmesi V.2.6. Hattın Haberleşme İle İlgili Tesislere (PTT Hatları, Radyo, TV Vericileri vs.) Etkileri, V.2.7. Orman Alanlarına Olabilecek Etki ve Bu Etkilere Karşı Alınacak Tedbirlerin Tanımlanması, Orman Yangınlarına Karşı Alınacak Önlemler x

11 V.2.8. Hat ve Trafo Merkezinin Bölgedeki Sulak Alanlara Etkileri, (Proje Alanı İçindeki Mevcut Olan Derelerin Yatakları Korunmalı, Bu Dere Yataklarına Hiçbir Şekilde Müdahale Yapılmayacağının Taahhüdü) V.2.9. Diğer faaliyetler V.3. Projenin Çevresel Fayda Maliyet Analizi Bölüm VI. İşletme Faaliyete Kapandıktan Sonra Olabilecek ve Süren Etkiler ve Bu Etkilere Karşı Alınacak Önlemler VI.1. Arazi Islahı VI.2. Diğer Çalışmalar Bölüm VII. Projenin Alternatifleri (Bu Bölümde Yer Seçimi, Teknoloji Ve Alınacak Önlemlerin Alternatiflerin Karşılaştırılması Yapılacak Ve Tercih Sıralaması Yapılacaktır.) Bölüm VIII. İzleme Programı VIII.2. Bölüm IX. Bölüm X. Bölüm XI ÇED Olumlu Belgesinin Verilmesi Durumunda, Yeterlik Tebliği' nde "Yeterlik Belgesi Alan Kurum/Kuruluşların Yükümlülükleri" Başlığının Dördüncü Maddesinde Yer Alan Hususların Gerçekleştirilmesi İle İlgili Program Halkın Katılımı (Projeden Etkilenmesi Muhtemel Yöre Halkının Nasıl ve Hangi Yöntemlerle Bilgilendirildiği, Proje İle İlgili Halkın Görüşlerinin ve Konu İle İlgili Açıklamaların ÇED Raporuna Yansıtılması) Yukarıdaki Başlıklar Altında Verilen Bilgilerin Teknik Olmayan Bir Özeti (Projenin İnşaat ve İşletme Aşamalarında Yapılması Planlanan Tüm Çalışmaların ve Çevresel Etkiler İçin Alınması Öngörülen Tüm Önlemlerin, Mümkün Olduğunca Basit, Teknik Terim İçermeyecek Şekilde ve Halkın Anlayabileceği Sadelikte Anlatılması) Sonuçlar (Yapılan Tüm Açıklamaların Özeti, Projenin Önemli Çevresel Etkilerinin Sıralandığı ve Projenin Gerçekleşmesi Halinde Olumsuz Çevresel Etkilerin Önlenmesinde Ne Ölçüde Başarı Sağlanabileceğinin Belirtildiği Genel Bir Değerlendirme, Proje Kapsamında Alternatifler Arası Seçimler ve Bu Seçimlerin Nedenleri) Ekler (Raporun Hazırlanmasında Kullanılan ve Çeşitli Kuruluşlardan Sağlanan Bilgi, Belge ve Tekniklerden Rapor Metninde Sunulamayanlar) Notlar ve Kaynaklar xi

12 Tablolar Dizini Tablo 1 Some Noktalarının Koordinatları... 3 Tablo 2 İnceleme Alanı İçerisinde Yer Alan Yerleşimler ve Mesafeleri... 6 Tablo 3 Tarım Reformu Genel Müdürlüğü den Alınan SAK Bilgisine Göre Arazi Miktarları... 8 Tablo 4 Tarım Reformu Genel Müdürlüğü den Alınan BTG Bilgisine Göre Arazi Miktarları... 8 Tablo 5 Yüksekova TM' nin Genel Özellikleri...10 Tablo 6 İnşaat Aşamasında Yer Alacak Araç ve Ekipmanlar...11 Tablo 7 Zamanlama Tablosu...13 Tablo 8 Mülkiyet ve İrtifak Hakkı İçin Kamulaştırılacak veya İzin Alınacak Alanlar İle İlgili Hesaplama...15 Tablo 9 Hakkari İli Yeraltı Su Kaynakları...37 Tablo 10 Van İli Yeraltı Su Kaynakları...38 Tablo 11 Van İli Jeotermal Sahalar...39 Tablo 12 Hakkari İli Sınırları İçerisindeki2009 Yılı Akarsu Ölçüm Değerleri...41 Tablo 13 Van İli Sınırları İçerisindeki 2010 Yılı Akarsu Ölçüm Değerleri...42 Tablo 11 İnceleme Alanı İçerisindeki Büyük Toprak Grupları...50 Tablo 14 Hakkari İli Yüksekova İlçesi' ndeki Üretim Yapılan Arazilerin Dağılımı...53 Tablo 15 Van İli' nde Bulunan İlçelerin Arazi Varlığı...53 Tablo 16 Tablo 17 Tablo 18 Hakkari İli, Yüksekova İlçesi ve Van İli, Başkale İlçesi' nde 2011 Yılına Ait Bitkisel Üretim (Tarla Ürünleri) Miktarları...54 Hakkari İli, Yüksekova İlçesi, ve Van İli, Başkale İlçesi' nde 2011 Yılına Ait Bitkisel Üretim (Sebze) Miktarları...54 Hakkari İli, Yüksekova İlçesi ve Van İli, Başkale İlçesi' nde 2011 Yılına Ait Bitkisel Üretim (Meyve) Miktarları...55 Tablo 19 Van İli' nde Bulunan Sulak Alanlar...62 Tablo 20 Hakkari İli nde Bulunan Sit Alanları Miktarları...65 Tablo 21 Van İli nde Bulunan Sit Alanları Miktarları...65 Tablo 22 IUCN RED List Kategorileri...78 Tablo 23 Hakkari İli, Yüksekova İlçesine Ait 2011 yılı ADNKS Nüfus Verileri...84 Tablo 24 Van İli, Başkale İlçesine Ait 2011 yılı ADNKS Nüfus Verileri...84 Tablo 25 Hakkari ve Van İlleri nin Aldığı Göç, Verdiği Göç, Net Göç ve Net Göç Hızı ( Dönemi)...84 Tablo 26 Hakkari İli nin Aldığı Göç...84 Tablo 27 Van İli nin Aldığı Göç...86 Tablo 28 Hakkari İli nin Verdiği Göç...87 Tablo 29 Van İli nin Verdiği Göç...88 Tablo 30 Hakkariİli, Yüksekovaİlçesi Eğitim Durumu...90 Tablo 31 Van İli, Başkale İlçesi Eğitim Durumu...90 Tablo 32 Hakkari İl Sınırları İçerisindeki Sağlık Kuruluşları...91 Tablo 33 Van ili nde bulunan Devlet Hastaneleri...91 Tablo 34 Hakkari İli Sınırları İçerisindeki Küçük Sanayi Sitelerinin Durumu...93 Tablo 35 Van İli' nde Bulunan Küçük Sanayi Siteleri...93 Tablo 36 Van İli'ndeki Sanayi Tesislerinin Sektörlere Göre Dağılımı...93 Tablo 37 Van İli'ndeki Sanayi Tesislerinin İlçelere Göre Dağılımı...94 Tablo 38 Toz Emisyonu Kütlesel Debi Hesaplamalarında Kullanılan Emisyon Faktörleri Tablo 39 Katı Atık Miktarları Tablo 40 Ambalaj Atığı Miktarları Tablo 41 Evsel Katı Atık Miktarları Tablo 42 İşletme Aşamasında Oluşacak Katı Atık Miktarları Tablo 43 İşletme Aşamasında Oluşacak Ambalaj Atığı Miktarları xii

13 Tablo 44 İşletme Aşamasında Oluşacak Evsel Katı Atık Miktarları Tablo 45 İçme ve Kullanma Suyu İhtiyacı Tablo 46 Toplam İçme ve Kullanma Suyu İhtiyacı Tablo 47 Üzerinde Trafik Olan ve Olmayan Sular İçin Uygun Görülen En Büyük Salgı Durumu Tablo 48 İletim Hatlarının Bakım Malzemeleri Tablo 49 Sülfür Hekza Florür Özellikleri Tablo 50 Yüksekova TM' nin Genel Özellikleri Tablo 51 TEİAŞ Yeni İzolasyon Yağı Satın Alma Şartnamesi ne Göre Yağın Özellikleri Tablo 52 Kansere Sebebiyet Vermesi Muhtemel Faktörlerin Bağıl Riskleri Tablo 53 Elektrikli Ev Aletlerinin EMA Şiddetleri Tablo 54 Hava Hattı İletkenlerinin En Büyük Salınımlı Durumda Yapılara Olan En Küçük Yatay Uzaklıkları Tablo 55 Hava Hattı İletkenlerinin En Büyük Salgı Durumunda Üzerinden Geçtikleri Yerlere Olan En Küçük Düşey Uzaklıkları Tablo 56 50/60 Hz Elektrik ve Elektromanyetik Alanlar İçin Sınır Değerler Tablo 57 Yüksek Gerilimli Elektrik İletim Tesislerinden Kaynaklı Elektrik ve Elektromanyetik Alanlar (Havai Hattın Tam Altında, Yer Altı Hattının Tam Üstünde, TM nin Çitinde Yaklaşık Ölçüm Aralığı) Tablo kv ve 380 kv Gerilime Sahip Elektrik İletim Tesislerinden Kaynaklı Elektrik ve Elektromanyetik Alanlar Tablo 59 İzleme Programı xiii

14 Şekiller Dizini Şekil 1 EİH Güzergahınıve İnceleme Alanını Gösterir Yer Bulduru Haritası... 3 Şekil 2 EİH Güzergahını ve İnceleme Alanını Gösterir Harita... 5 Şekil 3 İnceleme Alanı İçerisinde Yer Alan Şimdiki Arazi Kullanımlarının Yüzdelik Dilimleri... 8 Şekil 4 İnceleme Alanı İçerisinde Yer Alan Büyük Toprak Gruplarının Yüzdelik Dilimleri... 8 Şekil 5 İş Akım Şeması...13 Şekil 6 Hakkari ve Yüksekova İli Jeolojik Haritası ve Alanı Gösterir Harita...18 Şekil 7 Hakkari İli Genişletilmiş Statigrafisi...19 Şekil 8 Van İli Genişletilmiş Statigrafisi...30 Şekil 9 Proje Güzergâhını Gösterir Depram Haritası...37 Şekil 10 Jeotermal Kaynaklar ve Uygulama Haritası...40 Şekil 11 İnceleme Alanı İçerisindeki Kuru Tarım (Nadaslı)Alanları ve Konumları...45 Şekil 12 İnceleme Alanı İçerisindeki Mera Alanları ve Konumları...46 Şekil 13 İnceleme Alanı İçerisindeki Çayır Alanları ve Konumları...47 Şekil 14 İnceleme Alanı İçerisindeki Sulu Tarım Alanları ve Konumları...48 Şekil 15 İnceleme Alanı İçerisindeki Diğer Araziler ve Konumları...49 Şekil 16 İnceleme Alanı içerisinde yer alan Şimdiki Arazi Kullanımlarının Yüzdelik Şekil 17 Dilimleri...50 İnceleme Alanı içerisinde yer alan Büyük Toprak Grupları Yüzdelik Dilimleri...51 Şekil 18 Türkiye Milli Parklar Haritası...61 Şekil 19 Hat güzergahını ve Bölgedeki Tabiat Parklarını Gösterir Uydu Haritası...62 Şekil 20 Proje Güzergahı ve Bölgedeki Sulak Alanları Gösterir Uydu Görüntüsü...63 Şekil 21 Özel Çevre Koruma Bölgesi Alanları Haritası...66 Şekil 22 Türkiye Fitocoğrafik Bölgeleri...67 Şekil 23 Türkiye Grid Karaleme Sistemi...68 Şekil 24 Türkiye nin Endemizm Haritası ve bölgelere göre endemik türlerin bulunma düzeyi...69 Şekil 25 Faaliyet Alanında Bulunan ve Bulunması Muhtemel Bitki Türlerinden Bazıları...71 Şekil 26 Bölgede Saptanan Fauna Elemanlarının Tür Sayısı Bakımından Birbirlerine Oranlar...73 Şekil 27 Türkiye deki Kuş Göç Yolları...75 Şekil 28 Faaliyet Alanında Bulunması Muhtemel Türlerin BERN Sözleşmesi ne Göre Değerlendirilmesi...77 Şekil 29 Faaliyet Alanında Bulunması Muhtemel Türlerin IUCN e Göre Şekil 30 Değerlendirilmesi...78 Faaliyet Alanında Bulunması Muhtemel Sürüngen, Kuş ve Memeli Türlerinin MAK' na Göre Değerlendirilmesi...80 Şekil 31 Kuşkonmaz Düzenekleri Şekil 32 İkaz Küreleri Şekil 33 Hakkari İli nde gerçekleştirilen Halkın Katılımı Toplantısı ndan Görünüm Şekil 34 Hakkari İli nde gerçekleştirilen Halkın Katılımı Toplantısı ndan Görünüm Şekil 35 Van İli nde gerçekleştirilen Halkın Katılımı Toplantısı ndan Görünüm Şekil 36 Van İli nde gerçekleştirilen Halkın Katılımı Toplantısı ndan Görünüm xiv

15 Ekler Dizini Ek 1 Ek 2 Ek 3 Ek 4 Ek 5 Ek 6 Ek 7 Ek 8 Ek 9 Ek 10 Ek 11 Ek 12 Ek 13 Ek 14 Ek 15 Ek 16 Ek 17 Ek 18 Ek 19 Ek 20 Ek 21 ÇED Raporu Özel Formatı Yer Bulduru Haritası Güzergâh Planı Topoğrafik Harita Arazi Varlığı Haritası Meşçere Haritası Ava Açık Kapalı Alanlar Haritası Proje Yerine Ait Fotoğraflar Çevre Düzeni Planı Yerinde İnceleme Yazısı Jeoloji Haritası ÇED İnceleme ve Değerlendirme Formu Meteorolojik Bülten Flora ve Fauna Tablosu Çevresel Gürültü Seviyesi Değerlendirme Raporu Uydu Görüntüleri Gazete İlanları Broşür Yeterlik Belgesi Büro Tescil Belgesi Çalışma Grubunun Tanıtımı xv

16 Tanımlar ve Kısaltmalar Bu raporda geçen; TEİAŞ: Türkiye Elektrik İletim A.Ş. Genel Müdürlüğü nü, FAALİYET SAHİBİ: TEİAŞ ı, EİH: Enerji İletim Hattını, TM: Trafo Merkezi ni, PROJE:Hakkari İli, Yüksekova İlçesi, Van İli, Başkale İlçesi sınırları içerisinde tesisi ve işletilmesi planlanan, 154 kv Yüksekova-Başkale Enerji İletim Hattı ve Yüksekova TM Projesi ni, ETKİ ALANI: EİH nın işletme öncesi, işletmesi ve işletme sonrasındaki çevreye olabilecek olumlu ve olumsuz etkilerinin ayrıntılı olarak irdelendiği ve söz konusu hattın sağından ve solundan 25 m olacak şekilde belirlenen 50 m genişliğindeki alanı, İNCELEME ALANI: EİH güzergâhında inşa edilecek direk yerlerindeki değişiklilerin tolere edilmesi amacıyla çevresel etki değerlendirme çalışmaları kapsamında belirlenen ve söz konusu hattın sağından ve solundan 2,5 km olacak şekilde belirlenen 5 km genişliğindeki alanı, ÇED: Çevresel etki değerlendirmesini, ÇED YÖNETMELİĞİ: tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği ve söz konusu yönetmeliklerin yürürlükteki değişikliklerini, ÇED RAPORU:Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği nin 11. maddesinde yer alan hüküm kapsamında ve T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nın tarih ve 4600 sayılı yazısı 1 ekinde verilen özel format doğrultusunda hazırlanan projeye ilişkin iş bu ÇED raporunu ifade eder. 1 Bkz. Ek 1 ÇED Raporu Özel Formatı xvi

17 Bölüm I. Projenin Tanımı ve Amacı (Proje Konusu Faaliyetin Tanımı, Ömrü, Hizmet Amaçları, Pazar veya Hizmet Alanları ve Bu Alan İçerisinde Ekonomik ve Sosyal Yönden Ülke, Bölge ve/veya İl Ölçeğinde Önem ve Gereklilikleri) I.1. Proje Konusu Faaliyetin Tanımı ve Hizmet Amaçları Proje; Hakkari İli, Yüksekova İlçesi sınırları içerisinde kurulması planlanan Yüksekova TM ve Yüksekova TM ile Van ili, Başkale ilçesi sınırları içerisinde yer alan Başkale TM arasında tesis ve işletilmesi planlanan 154 kv Yüksekova-Başkale EİH' na ilişkindir. Planlanan EİH' nın gerilimi 154 kv, 1272 MCM iletken kesitli ve yaklaşık 79 km uzunluğundadır. Söz konusu enerji iletim hattı ve Yüksekova TM ile elektrik enerjisi enterkonnekte sisteme bağlanarak, geçtiği iller üzerindeki bölgelerin enerji ihtiyacının karşılanmasında önemli bir katkı sağlayacaktır. Planlanan hat, Türkiye genelinde tüketicilere sürekli ve kesintisiz enerji sağlanması hususunda önem taşımaktadır. Dolayısıyla projenin tesis edilmesi, hem bölge ekonomisini hem de Türkiye ekonomisini, olumlu yönde etkileyecektir. 154 kv (kilovolt) ve üzeri gerilimde 15 km den uzun enerji iletim tesisleri (iletim hattı, trafo merkezi, şalt sahaları) tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliği nin Ek I Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulanacak Projeler Listesi nde yer almaktadır. Bu nedenle söz konusu yönetmeliğin Ek III Çevresel Etki Değerlendirmesi Genel Formatı doğrultusunda; planlanan 154 kv Yüksekova-Başkale EİH ve Yüksekova TM projesinin çevreye olabilecek olumlu ya da olumsuz etkilerinin belirlenmesi, olumsuz yöndeki etkilerin önlenmesi ya da çevreye zarar vermeyecek ölçüde en aza indirilmesi için alınacak önlemlerin, seçilecek yer ve teknoloji alternatiflerinin belirlenerek değerlendirilmesi ve projelerin uygulanmasının izlenmesi ve kontrolünde sürdürülecek çalışmaların tespit edilmesi amacıyla iş bu rapor hazırlanmıştır. I.2. Proje Konusu Faaliyetin Ömrü EİH nın ekonomik ömrü 30 yıl olarak planlanmaktadır. I.3. Faaliyetin Pazar veya Hizmet Alanları ve Bu Alan İçerisinde Ekonomik ve Sosyal Yönden Ülke, Bölge ve/veya İl Ölçeğinde Önem ve Gereklilikleri Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ) Genel Müdürlüğü, devletin genel enerji ve ekonomik politikalarına uygun olarak; elektrik iletimi ve yük dağıtımı ile ilgili faaliyetleri verimlilik ve karlılık ilkelerine göre kurulması öngörülen yeni iletim tesislerinin (şalt, enerji iletim hattı, trafo merkezi) etüt ve planlamasını yapmak, buna bağlı olarak yatırım programına alınıp yapılmasını sağlamak ve tüm iletim tesislerini devralmak, mevcut ve kurulacak tesisleri işletmek, bakım, onarım ve rehabilitasyonunu yapmak ve gerek gördüğünde bu fonksiyonları yerine getirmek üzere, hizmet satın almak amacı ile tarihinde kurulmuştur. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin ekonomik ve sosyal ilerlemelerinde elektrik enerjisi çok büyük önem arz etmektedir. Teknolojinin hızla gelişmesi ile artan elektrik enerjisi ihtiyacı daha büyük güçleri, taşınacak gücün fazlalığı ise daha büyük gerilimleri gerektirmiştir. Türkiye nin elektrik enerjisi politikaları ekonomik ve sosyal kalkınmanın gerektirdiği ve yüksek oranlarda artmakta olan ulusal elektrik ihtiyacımızın kesintisiz, kaliteli ve güvenilir olarak karşılanmasının sağlanması doğrultusundadır. 1

18 Bu kapsamda işletilmesi ve tesisi planlanan EİH ile elektrik enerjisi enterkonnekte sisteme bağlanarak yukarıdaki bölümde anılan illerin enerji ihtiyacının karşılanmasına katkıda bulunulacaktır. Proje kapsamında gerçekleştirilecek faaliyetler sırasında ihtiyaç duyulacak personelin vasıflarına uygun olarak yöre halkından seçilecek olmasından dolayı kısa vadeli yöre ekonomisine katkıda bulunulacağı düşünülmektedir. 2

19 Bölüm II. Proje İçin Seçilen Yerin Konumu EİH nın etüt ve kamulaştırma çalışmaları kapsamında proje ile ilgili kurum ve kuruluşlardan alınacak görüşler doğrultusunda güzergahta değişiklikler olması muhtemeldir. Bu nedenle güzergahtaki muhtemel değişiklikleri kapsayacak şekilde değerlendirme yapılması amacıyla EİH güzergahının sağından ve solundan 2,5 km olmak üzere 5 km' lik koridor inceleme alanı belirlenmiştir. EİH güzergahı ve belirlenen inceleme alanı aşağıdaki haritada görülmektedir. Şekil 1 EİH Güzergahınıve İnceleme Alanını Gösterir Yer Bulduru Haritası Projeye konu güzergaha ait some noktalarının koordinatları UTM ED 50 (6 derecelik) ve Coğrafi (WGS 84) olarak aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 1 Some Noktalarının Koordinatları Koordinatlar Nokta UTM ED 50 (6 Derecelik) Coğrafi (WGS 84) Sağa (Y) Yukarı (X) Enlem Boylam ND.SON S S S S S S S S S S S S S S S S S

20 Koordinatlar Nokta UTM ED 50 (6 Derecelik) Coğrafi (WGS 84) Sağa (Y) Yukarı (X) Enlem Boylam S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S Trafo Merkezi T T T T T T T T T Datum: ED-50 Tür: UTM D.O.M.: 45 Zone: 38 Ölçek Fak: 6 alanı; 154 kv Yüksekova - Başkale EİH güzergahı dikkate alınarak belirlenen inceleme Yüksekova İlçesi/ Hakkari Başkale İlçesi/ Van İlçeleri sınırlarından geçmektedir. Projeye konu EİH nın başlangıcı ve Yüksekova TM Hakkari İli, Yüksekova İlçesi sınırları içersinde kalmaktadır. Yüksekova İlçesi doğuda İran Devleti ve Şemdinli İlçesi, güneyde Irak Devleti, batıda Çukurca İlçesi ve Hakkari İli, kuzeyde Van İli' nin Başkale İlçesi ve İran Devleti ile çevrilidir.yüzölçümü km 2 olup Hakkari İli' ne uzaklığı 80 km dir. Etrafı dağlarla çevrili olan ilçenin rakımı m dir. Batısında Cilo Dağı, kuzeyde Mor Dağı doğusunda İran sınır dağları güneyinde Cilo dağlarının uzantısı olan Sipiriz sıra dağlarıyla çevrilidir. Yüksekova İlçesi bir çöküntü alanıdır.yüksekova İlçesi Doğu Anadolu Bölgesi iklim özelliklerini taşır. Dolayısıyla karasal iklim hüküm sürer. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve karlı geçer 1. Projeye konu EİH nın sınırları içersinden geçtiği diğer bir il ise Van İli dir. Hat Van İli, Başkale İlçesi sınırlarından geçmektedir. Başkale İlçesi nin Yüzölçümü km 2, denizden yüksekliği m dir. Van a uzaklığı 120 km olan Başkale Van ın güneydoğusunda yer alır. İspiriz dağı eteklerine kurulmuştur. Kuzeyinde Van' a bağlı Özalp, doğusunda Türk-İran sınırı, güneyinde Hakkari ye bağlı Yüksekova, batısında ise Van a bağlı Gürpınar İlçesi bulunmaktadır. Van İli nin güneydoğusunda yer alan ilçe 1 4

21 toprakları çok dağlık ve engebelidir. Kuzey-güney doğrultulu yüksek dağ dizileri arasındaki bir vadiden oluşur. Doğu kesimi Yiğit Dağı olarak bilinen Haravil Dağı (3.468 m) Batı kesimini Başkale Dağı adıyla anılan İspiriz Dağı ( m), güneybatı kesiminde Gökdağ (3.604 m) engebelindedir. Dicle Nehri nin en önemli kollarından olan Büyük Zap Suyu, Haravil Dağı ile doruğu ilçe sınırları dışında kalan Mengene Dağı yamaçlarından doğan suların birleşmesiyle oluşur. Bu akarsuyun derin vadisi tabanında bazı dar düzlükler vardır 1. Şekil 2 EİH Güzergahını ve İnceleme Alanını Gösterir Harita 1 5

22 II.1. Hat Güzergahı ve Trafo Merkezinin Arazi Kullanım Haritası Üzerinde Gösterimi Yerleşim Alanlarına Mesafesi, Mevcut Arazi Kullanım Haritası veya Kroki Üzerinde Gösterimi, Hat Güzergahı ve Yakın Çevresinde Bulunan Tarım, Sanayi ve Koruma Alanlarının, Sağlık Koruma Bandı nın Harita Üzerinde Gösterilmesi, Mesafelerin Belirtilmesi, Alanın/Yakın Çevresinin Panoramik Fotoğraflandırılması II.1.1. Hat Güzergahının Arazi Kullanım Haritası Üzerinde Gösterimi EİH güzergahı ekte yer alan 1/ ölçekli topoğrafik harita 1 ve arazi varlığı haritası 2 üzerinde gösterilmiş olup, some noktalarının koordinatları ileriki bölümlerde UTM ED 50 (6 derecelik) ve Coğrafi (WGS 84) olarak verilmiştir. Projeye konu güzergâhın etüt, plan ve profil çalışmaları tamamlanmadığından dolayı hattın kesin güzergahı (yerleştirilecek direklerin arazideki yerleri) tam olarak belli değildir. Bu nedenle güzergâhtaki muhtemel değişiklikleri kapsayacak şekilde ÇED çalışmalarında değerlendirme yapılması amacıyla hattın sağından ve solundan 2,5 km olmak üzere toplam 5 km lik alan inceleme alanı olarak seçilmiştir. Ayrıca EİH nın işletme öncesi, işletmesi ve işletme sonrasındaki çevreye olabilecek olumlu ve olumsuz etkilerinin ayrıntılı olarak irdelenmesi amacıyla hattın sağından ve solundan 25 m olmak üzere 50 m lik koridor proje etki alanı olarak seçilmiştir 3. II.1.2. Hat Güzergahının Yerleşim Alanlarına Mesafesi Proje güzergahı dikkate alınarak belirlenen inceleme alanı içerisindeki başlıca yerleşim birimleri, iletim hattına göre konumları ve mesafelerini gösterir tablo aşağıda verilmiştir 4. Tablo 2 İnceleme Alanı İçerisinde Yer Alan Yerleşimler ve Mesafeleri İli İlçesi Köyü Güzergaha Göre Yönü Güzergaha Mesafesi (m) Hakkari Yüksekova Çukurca KD Hakkari Yüksekova Demirkonak KD Hakkari Yüksekova Beşbulak K Hakkari Yüksekova Çevreli KB 550 Hakkari Yüksekova Dedeler GD 730 Hakkari Yüksekova Yoncalık KD 760 Hakkari Yüksekova Kuruköy KD Hakkari Yüksekova Vezirli GB 70 Hakkari Yüksekova Çimenli KD Hakkari Yüksekova Bataklık GB Hakkari Yüksekova Aksu KD Hakkari Yüksekova Adaklı GB Hakkari Yüksekova Köprücek KD Hakkari Yüksekova Mamak GB 450 Hakkari Yüksekova Kalemli GB Hakkari Yüksekova Kadıköy GB Hakkari Yüksekova Ünlüce KD 460 Hakkari Yüksekova Suüstü D Bkz. Ek 4 Topoğrafik Harita 2 Bkz. Ek 5 Arazi Varlığı Haritası 3 Bkz. Ek 4 Topoğrafik Harita ve Ek 5 Arazi Varlığı Haritası 4 Yukarıda verilen mesafeler sadece hattın yerleşimlere olan uzaklığı hakkında öngörü oluşması için oluşturulmuş olup, söz konusu mesafelerinsüreci devam eden etüt, plan ve profil çalışmaları kapsamında değişiklik göstermesi muhtemeldir. 6

23 İli İlçesi Köyü Güzergaha Göre Yönü Güzergaha Mesafesi (m) Van Başkale Çaldıran GD 550 Van Başkale Ballıyurt B 850 Van Başkale Ilıcak D 250 Van Başkale Budak D Van Başkale Öncüler KD Van Başkale Ömerova GB Van Başkale Sinova GB Van Başkale Aşşağıküme GB Van Başkale Azıklı GD Van Başkale Erek KD 340 Projeye konu güzergâhın etüt, plan ve profil çalışmaları tamamlanmadığından dolayı hattın kesin güzergahı (yerleştirilecek direklerin arazideki yerleri) tam olarak belli değildir. Bu nedenle güzergahtaki muhtemel değişiklikleri kapsayacak şekilde ÇED çalışmalarında değerlendirme yapılması amacıyla hattın sağından ve solundan 2,5 km olmak üzere toplam 5 km lik alan inceleme alanı olarak seçilmiştir. Kesin güzergah çalışmaları mevcut süreç içerisinde tamamlanmamış olduğundan yukarıda belirtilen yerleşim birimlerinin hat güzergâhına olan mesafeleri değişiklik gösterebilmektedir. Konumlar ve uzaklıklar topografik haritaya göre takribi olarak belirtilmiş olup, sadece konum belirlemeye yönelik bir bilgi niteliğindedir. Anılan mesafeler taahhüt değildir. Söz konusu mesafeler inceleme koridoru içerisinde direk yerlerinin kesinleşmesi durumunda ve teknik gerekçeler nedeniyle değişkenlik gösterecektir. Ayrıca yerleşim birimleri tablosu oluşturulurken 1\ ölçekli topoğrafik harita başta olmak üzere yerleşim birimlerinin yakınlık durumlarına göre uydu görüntülerinden yararlanılmıştır 1. II.1.3. Hat Güzergahı ve Yakın Çevresinde Bulunan Tarım, Sanayi ve Koruma Alanlarının, Sağlık Koruma Bandı nın Harita Üzerinde Gösterilmesi ve Mesafelerin Belirtilmesi Projeye konu hat güzergâhının sağından ve solundan 2,5 km olmak üzere 5 km genişliğinde koridor proje inceleme alanı olarak seçilmiş ve bu alan içerisindeki arazilerin Büyük Toprak Grupları, Şimdiki Arazi Kullanımları ve Arazi kabiliyetleri (arazi sınıfları) ekte yer alan 1/ ölçekli arazi varlığı haritasında ayrıntılı olarak verilmiştir 2.Arazi varlığı haritası sayısal olarak Tarım Reformu Genel Müdürlüğü nden temin edilmiştir. Proje kapsamında inceleme alanı olarak belirlenen alanın içerisinde görülen şimdiki arazi kullanımları, büyük toprak gruplarıve inceleme alanı içerisindeki yüzdeleri aşağıdaki şekilde verilmiştir. 1 Bkz. Ek 4 Topoğrafik Harita 2 Bkz. Ek 5 Arazi Varlığı Haritası 7

24 Şekil 3 İnceleme Alanı İçerisinde Yer Alan Şimdiki Arazi Kullanımlarının Yüzdelik Dilimleri Şekil 4 Tablo 3 İnceleme Alanı İçerisinde Yer Alan Büyük Toprak Gruplarının Yüzdelik Dilimleri Tarım Reformu Genel Müdürlüğü den Alınan SAK Bilgisine Göre Arazi Miktarları Arazi Vasfı Miktarı (m 2 ) Yüzdelik (%) Kuru Tarım (Nadaslı) Mera Çayır Sulu Tarım Diğer Araziler Tablo 4 Tarım Reformu Genel Müdürlüğü den Alınan BTG Bilgisine Göre Arazi Miktarları Arazi Vasfı Miktarı (m 2 ) Yüzdelik (%) Kestanerengi Topraklar Hidromorfik Topraklar Alüvyal Topraklar Kahverengi Topraklar Diğer Topraklar Kireçsiz Kahverengi Topraklar Kolüvyal Topraklar

25 Proje için belirlenen arazilerin şimdiki kullanım durumları,büyük toprak gruplarının dağılımları ve değerlendirmeleri ileriki bölümlerde ayrıntılı bir şekilde verilmiştir. 154 kv Yüksekova - Başkale EİH ve Yüksekova TM nin, belirlenen etki alanın ve inceleme alanın işlendiği, Hakkari ve Van İlleri sınırları içerisinde kalan Yaban Hayatı Geliştirme Sahaları, Yaban Hayatı Yerleştirme Sahaları, Ava Yasak Alanlar, Göl-Sulak Alanlar, Gölet-Baraj, Özel Avlaklar, Devlet Avlakları ve Özel Çevre Koruma Alanları nı gösterir harita ekte yer almaktadır 1.AyrıcaHakkari ve Vanİlleri içerisindeki Milli Park, Tabiat Parkı, Tabiat Anıtı ve Tabiatı Koruma alanları ile ilgili değerlendirme ileriki bölümlerde detaylandırılmıştır. II.1.4. Panoramik Fotoğraflar EİH güzergâhı üzerinde çeşitli some noktalarında çekilen resimler ekte verilmiştir 2. II.2. Hat Güzergahı ve Trafo Merkezi İçin Seçilen Yer ve Kullanılan Teknoloji Alternatifleri II.2.1. Hat Güzergahı İçin Seçilen Yer Alternatifleri EİH güzergahı öncelikle TEİAŞ tarafından 1/ ölçekli haritalar üzerinden takribi olarak belirlenmiştir. Belirlenen takribi güzergah, arazideki topoğrafik ve coğrafik koşullar dikkate alınarak tekrar incelenmiştir. Bu incelemede EİH nın yerleşim yerlerine olan mesafesi, tesis, bakım ve işletme kolaylıkları, bataklık, sel yatağı ve heyelana maruz alanlar, orman, meyvelik ve kavaklık gibi alanlar, tarım alanları, askeri sahalar, ulusal ve uluslararası mevzuatla koruma altına alınan alanlar, PTT ve telefon hatları, karayolları, demir yolları, hava alanları, sulak alanlar, imarlı sahalar, maden sahaları gibi önemli unsurlar göz önünde bulundurularak güzergah tespit edilmiştir. EİH güzergâh çalışmaları yukarıda açıklanan unsurlar ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği hükümleri dikkate alınarak en ekonomik ve çevreye etkileri en az olacak şekilde planlanacaktır 3. II.2.2. Teknoloji Alternatifleri Enerji iletim hatları için iki farklı teknoloji alternatifi bulunmaktadır. Bunlar yer altı hatları ve hava hatlarıdır. Hava hatları; iletkenlerin genellikle izolatörler ve uygun taşıyıcılar (direkler) ile yardımcı donanım ve hırdavatlar kullanılarak yeryüzünden yüksekte tesis edildiği elektrik hatları olarak tanımlanmaktadır 4. Yeraltı hatları; iletkenlerin ilave donanımla yeraltı ya da su altına yerleştirildiği elektrik hatları olarak tanımlanmaktadır 5. Yeraltı kablolarının çevresel ve ekonomik açıdan bazı avantajları bulunmasına rağmen özellikle ilk yatırım maliyetleri oldukça yüksektir. Hava hatlarının ise ilk yatırım 1 Bkz. Ek 7 Ava Açık Kapalı Alanlar Haritası 2 Bkz. Ek 8 Proje Yerine Ait Fotoğraflar 3 Bkz. Ek 3 Güzergah Planı

26 maliyetleri yeraltı hatlarına nazaran oldukça düşük olmakla birlikte özellikle kamulaştırma bedelleri proje maliyetlerini etkileyen en önemli unsurdur. Proje kapsamında da hava hatları teknolojisi tercih edilmiştir. II.3. Proje Kapsamındaki Faaliyet Ünitelerinin Konumu (Bütün İdari ve Sosyal Ünitelerin, Teknik Alt Yapı Ünitelerinin ve Varsa Diğer Ünitelerin Proje Alanı İçindeki Konumlarının Vaziyet Planı Üzerinde Gösterimi) II.3.1. Şantiye Tesisleri Projenin inşaat aşamasında çalıştırılan personelin sosyal ihtiyaçları öncelikle en yakın yerleşim yerlerinden karşılanmaya çalışılacak olup, mümkün olmadığı durumlarda EİH güzergahı boyunca çeşitli nokta veya noktalarda geçici şantiye tesisleri kurulacaktır. Yüksekova TM' nin inşaat çalışmaları kapsamında TM alanı içerisine şantiye kurulması planlanmaktadır. Proje kapsamında şantiye kurulması halinde, söz konusu şantiyeler kurulmadan önce ilgili Çevre ve Şehircilik İl Müdürlükleri ne şantiye kurulacağına dair bilgi verilecektir. II.3.2. Trafo Merkezleri Proje; Hakkari İli, Yüksekova İlçesi sınırları içerisinde kurulması planlanan Yüksekova TM ve Yüksekova TM ile Van ili, Başkale ilçesi sınırları içerisinde yer alan Başkale TM arasında tesis ve işletilmesi planlanan 154 kv Yüksekova-Başkale EİH' na ilişkindir. Proje kapsamında tesis edilecek trafo merkezi nin koordinatları üst bölümlerde verilmekle beraber yaklaşık m 2 lik alanda tesisi planlanan trafo merkezinin arazi kullanım durumunu gösterir 1/ ölçekli arazi varlığı haritası ekte verilmiştir 1. Tablo 5 Yüksekova TM' nin Genel Özellikleri TM Adı Yüksekova TM Özellikleri 154/33 kv 100 MVA,2.Trafo Fideri II.3.3. Direkler TEİAŞ, Enerji İletim Hatları Tesis Daire Başkanlığı, Etüt Müdürlüğü' nde etüt çalışmaları devam etmekte olup, bu aşamada inşa edilecek direkleri tipleri (durdurucu, taşıyıcı direk) net değildir. Ancak proje kapsamında belirlenen hat güzergahında 38 adet some noktası yer almaktadır. II.3.4. Proje Kapsamında Kullanılacak Araç ve Ekipmanlar Projenin inşaat faaliyetleri kapsamında kullanılacak olan araç ve ekipmanlaraşağıdaki tabloda verilmiştir. 1 Bkz. Ek 5 Arazi Varlığı Haritası 10