TÜKETİCİLERİ KORUMA YASASI

Transkript

1 Ağustos 2011 TÜKETİCİLERİ KORUMA YASASI Tüketicileri Koruma Yasası nın amacı nedir? Kamu yararına uygun olarak tüketicinin haklarını koruyucu, aydınlatıcı, eğitici, zararlarını tazmin edici, önlemleri almakla ilgili hususları düzenlemektir. Tüketici kimdir? Bir mal ya da hizmeti ticari ya da mesleki amaçlar dışında özel amaçlarla satın alarak nihai olarak kullanan ya da tüketen gerçek ya da tüzel kişidir. Bilinçli tüketici kime denir? Bilinçli tüketici, her türlü yanlış, eksik, bozuk, hileli mal ve hizmeti asla kabul etmeyen, uygarca tepki veren ve bilinçli olarak alış veriş yapan ve alışverişlerinde mutlaka fatura/makbuz/fiş talep eden kişidir. Kusurlu mal ya da kusurlu hizmet nedir? Satıcı tarafından verilen tanıma ve örnek modele uygun nitelikte değilse, tüketicinin istediği ve satıcının kabul ettiği somut amaca uygun değilse, normal olarak aynı cins malların kullanıldığı amaca uymuyorsa veya malın ambalajında, etiketinde, tanıtım ve kullanım kılavuzunda veya reklam ve ilanlarında yer alan aynı cins mallar için normal kabul edilen makulen beklenebilecek nitelik ve performansı sergilemiyorsa, kullanım amacı bakımından değerini azaltan veya ortadan kaldıran maddi, hukuki veya ekonomik eksiklik içeriyorsa bu mallar kusurlu mallardır. Sağlayıcı tarafından bildirilen veya standardında belirtilen niteliğe aykırı olan, yararlanma amacı bakımından değerini azaltan veya ortadan kaldıran maddi, hukuk veya ekonomik eksiklikler içeren hizmetler de kusurlu hizmetlerdir. Aldığınız mal ya da hizmet kusurlu ise ne yapılabilir? Tüketici, yasal garanti süresi içerisinde, aldığı malda kusurun meydana geldiği tarihten itibaren iki aylık süre içerisinde kusuru satıcıya bildirmelidir. Aldığınız hizmet kusurlu ise, kusurlu hizmetin alındığı tarihten itibaren 30 gün içerisinde kusur sağlayıcıya bildirilmelidir. Tüketici aldığı malın kusurlu olması durumunda, imkansızlık ve orantısızlık olmadıkça aşağıdakileri talep etme hakkına sahiptir: Ücretsiz tamir, satıcı yasal garanti süresi içerisinde yaptığı tamir için işçilik masrafı ve değiştirilen parça bedeli için hiçbir ücret talep edemez. Malın kusursuz olanı ile değiştirilmesi. Onarım veya yenisi ile değiştirme mümkün değilse veya satıcı tarafından en fazla 30 gün içerisinde yerine getirilmemişse veya tüketiciye önemli bir sıkıntı vermeksizin yerine getirmemişse: Kusur oranında bedel indirimi, Faizi ile birlikte bedel iadesini de içeren sözleşmeden dönme.

2 Tüketici kendisine sağlanan hizmetin kusurlu olması durumunda aşağıdakileri talep etme hakkına sahiptir: Hizmetin yeniden görülmesi ya da kusur oranında bedel indirimi, faizi ile birlikte bedel iadesini de içeren sözleşmeden dönme. Sorun çözülemiyor ise ne yapılabilir? Sorun satıcı tarafından çözülmüyor ise, Mal ve Hizmetler Hakem Heyeti'ne başvurulabilir. Mal ve Hizmetler Hakem Heyeti nedir? Tüketicileri Koruma Yasası altında, tüketici ve satıcı arasında doğan uyuşmazlıklara çözüm bulmak amacıyla kurulmuş heyete Mal ve Hizmetler Hakem Heyeti denir. Toplam yedi üyeden oluşan bu heyet Ekonomi ve Enerji Bakanlığı (Ticaret Dairesi) binasında hizmet vermektedir. Mal ve Hizmetler Hakem Heyetinin görev sınırları nedir? Hakem Heyeti gelen bütün şikayetleri değerlendirir. Hakem Heyeti asgari ücretin dört katı değeri ya da altında olan mal ve hizmet alımlarında tüketici şikayetlerini kabul edip karara bağlar. Asgari ücretin dört katını aşan uyuşmazlıklarda Heyetin vereceği kararlar istişari niteliktedir ancak bütün ilgili taraflar Hakem Heyetinin yetkisini açık olarak tanıdıklarını yazılı olarak beyan etmeleri halinde Heyetin vereceği kararlar tarafları bağlar. Hakem Heyetinin kararlarına karşı tarafların yargıya gitme yolu açıktır. Mal ve Hizmetler Hakem Heyeti kararlarının bağlayıcılığı nedir? Hakem Heyeti'nin kararlarına karşı olan taraflar karardan sonraki ilk on beş gün içerisinde yetkili kılınan mahkemeye başvurabilirler. Bu süre içinde başvuru olmazsa Hakem Heyeti'nin aldığı karar kesinleşir. Kesinleşen kararlar mahkeme kararı hükmündedirler ve aynen mahkeme kararları gibi icra edilirler.

3 Mal ve Hizmetler Heyeti kimlerden oluşur? Hakem Heyeti aşağıdaki kişilerden oluşur. Kararlar oy çokluğu ile alınır. 1. Ekonomi ve Enerji Bakanlığı temsilcisi (başkan) 2. Kıbrıs Türk Barolar Birliği nden üç temsilci (üye) 3. Tüketici Konseyi'nden iki temsilci (üye) 4. Tüketici Örgütleri'nden bir temsilci (üye) Mal ve Hizmetler Hakem heyetine yapılacak başvurular nasıl başlatılır? Hakem Heyetine yapılacak başvurular bir dilekçeyle başlatılır. Dilekçeler doğrudan Mal ve Hizmetler Hakem Heyeti'ne (Ekonomi ve Enerji Bakanlığı, Ticaret Dairesi) ya da mal ve hizmetin satın alındığı yerlerdeki Kaymakamlıklara yapılabilir. Mal ve Hizmetler Hakem Heyetine yapılan başvuru dilekkçesinde neler yer alır? 1. Uyuşmazlık konusunun özeti (konu olan malın ne olduğu, nereden ve kaça alındığı, ödeme şeklinin nasıl yapıldığı, şikayetin ne olduğu gibi bilgiler), 2. Tüketici ve satıcı ya da sağlayıcının tam adı, adresi, varsa telefon numaraları, 3. Delil oluşturan ilgili belgelerin birer fotokopileri (sözleşme, makbuz, servis fişi, garanti belgesi gibi evraklar). Mal ve Hizmetler Hakem Heyetine yapılan başvurularda ne ücret ödenir? Hakem Heyetine yapılan başvuru konusunun bir asgari ücret tutarından yüksek olması durumunda, başvuran taraftan asgari ücretin 1/25'i tutarında harç tahsil edilir. Başvuran tarafın haklı bulunması durumunda tahsil edilen harç başvuru sahibine aynen iade edilir. Başvuruların Sonuçlandırılması ne sürer? Başvurular, başvuru tarih ve sırasına göre, en geç iki ay içerisinde sonuçlandırılır.

4 İLGİLİ KURUM VE BİLGİLER TÜKETİCİ KONSEYİ Tüketicilerin sağlık, güvenlik ve ekonomik çıkarlarının korunması, geliştirilebilmesi ve ülkemizde tüketici bilincinin yerleşmesi alanlarında çalışmalar yapmak amacı ile Tüketici Konseyi oluşturulmuştur. Tüketici Konseyi Bakanlıklar, Sivil Toplum Örgütleri, Meslek Odaları ve Üniversite temsilcilerinden olmak üzere toplam 34 üyeden oluşur. REKLAM DENETLEME KURULU Hertürlü ticari reklam ve ilanların mevzuata uygunluğunu denetlemek amacı ile Reklam Denetleme Kurulu oluşturulmuştur. Tüketiciyi aldatıcı, yanıltıcı veya onun tecrübe ve bilgi noksanlıklarını istismar edici, tüketicinin can ve mal güvenliğini tehlikeye düşürücü, şiddet hareketlerini ve suç işlemeyi özendirici, kamu sağlığını bozucu, hastaları, yaşlıları, çocukları ve özürlüleri istismar edici reklam ve ilânlar yapılamaz. Kurul Yasa ve Tüzükler tarafından belirlenen ilke ve esaslara göre yayınlanan her türlü ticari reklam ve ilanların mevzuata uygunluğunu denetlemekle yükümlüdür. KAMPANYALI SATIŞLAR Kampanyalı satış, gazete, radyo, televizyon ilanı ve benzeri yollarla halka duyurularak düzenlenen kampanyalara iştirakçi kabul etmek suretiyle ve malın veya hizmetin bilahare teslim edilmesi veya yerine getirilmesi vaadiyle yapılan satışlardır. İlan edilip taahhütte bulunulan mal ve hizmetin teslimatının zamanında yapılmaması veya fiyat, nitelik ve miktarda anlaşmalara aykırı davranılması durumunda satıcı, bayi, acenta, temsilci, imalatçı-üretici ve ithalatçı münferiden ve müteselsilen sorumludur. *Sözleşmede aksi kararlaştırılmadıkça, ön ödeme tutarı, malın satış bedelinin %40'ından fazla olamaz. *Kampanyalı satışlarda malın teslim süresi hiçbir şekilde on iki ayı aşamaz. *Tüketicinin ödemeye ilişkin tüm edimlerini yerine getirmesi durumunda, malın teslimi, ödemenin bitişini takiben en geç bir ay içinde yapılması zorunludur.

5 KAPIDAN SATIŞLAR Kapıdan satışlar, işyeri, fuar, panayır gibi satış mekanları dışında yapılan satımlardır. Kapıdan satışlarda satılacak malın satış birim değeri aylık asgari ücretin onda biri değerinde ise sözkonusu malın satışı Bakanlığın iznine bağlıdır. Bu tür satışlarda, tüketici, teslim aldığı tarihten itibaren yedi gün içinde malı kabul etmekte veya hiçbir gerekçe göstermeden ve hiçbir yükümlülük altına girmeden reddetmekte serbesttir. Taksitle yapılan kapıdan satışlarda, taksitle satışlarda uygulanan kurallar uygulanır. Satıcı malın kullanım kılavuzuna aykırı kullanılması sonucu meydana gelen değişiklik ve bozulmalarından sorumlu değildir. GARANTİ BELGESİ İLE İLAVE GARANTİ VERME Yasal garanti süresi 2 yıldır. Satıcı, ithalatçı ve üreticiler, 2 yılın üzerinde bir garanti süresi vereceklerse bunu, düzenleyecekleri Garanti Belgesinde belirtirler. Verilen ilave garanti, garanti vereni yani satıcı, ithalatçı ve üreticiyi, garanti beyanında ve ilgili ilan veya reklamda belirtilen şartlar çerçevesinde hukuken bağlamaktadır. İlave garantide, tüketicinin yasadaki asgari haklara sahip olduğu belirtilip bu hakları etkilemediği açıkça ifade edilmelidir. MESAFELİ SÖZLEŞMELER Mesafeli sözleşmeler, yazılı, görsel, telefon ve elektronik ortamda veya diğer iletişim araçları kullanarak yapılan ve malın veya hizmetin tüketiciye teslimi anında veya sonradan yapılması kararlaştırılan sözleşmelerdir. Kapıdan satışlara ilişkin kurallar mesafeli satışlara da uygulanır. PAKET TURLAR Paket tur, paket tatil veya paket seyahat ulaştırma, konaklama ve bunlara yardımcı sayılmayan diğer turistik hizmetlerin en az ikisinin birlikte, her şeyin dahil olduğu fiyatla satılan veya satış taahhüdü yapılan ve hizmeti yirmi dört saatten uzun bir süreyi kapsayan veya gecelik konaklamayı içeren önceden düzenlenmiş faaliyetlerdir. İlgili firmaların tüketicilerle bu alanda yapacakları sözleşmelerde, tüketicileri önceden konu hakkında bilgilendirmesi ve yapılacak olan yazılı sözleşmede yer alacak olan bütün şartların tüketici tarafından kolayca anlaşılır bir biçimde olmasını ve bir nüshasının mutlaka tüketiciye verilmesi gerekmektedir.

6 DEVRE TATİL SÖZLEŞMELERİ Devre tatil sözleşmeleri bir yıldan daha fazla süre için yapılan, tüketicinin birden fazla dönem için bir veya birden fazla konaklama hakkı elde ettiği sözleşmelerdir. İlgili firmalar, tüketicilerle bu alanda yapacakları sözleşmede, tüketicileri önceden konu hakkında bilgilendirmeli ve yapılacak olan yazılı sözleşmede yer alacak olan bütün şartların tüketici tarafından kolayca anlaşılır bir biçimde olmasını ve bir nüshasının mutlaka tüketiciye verilmesini sağlamalıdırlar. Devre Tatil Sözleşmelerinde, sözleşmenin imzalandığı tarihten itibaren 14 gün içerisinde tüketicinin hiçbir gerekçe göstermeden ve hiçbir yükümlülük altına girmeden sözleşmeden dönme hakkı vardır. Vazgeçme süresi içerisinde tüketiciden herhangi bir ödeme yapmasını talep etmek yasaktır. SÖZLEŞMELERDE HAKSIZ KOŞULLAR Satıcının tüketiciyle müzakere etmeden tek taraflı olarak sözleşmeye koyduğu, tarafların sözleşmeden doğan hak ve yükümlülüklerinde iyi niyet kuralına aykırı düşecek biçimde tüketici aleyhine dengesizliğe neden olan sözleşme koşulları haksız koşullardır. Taraflardan birini tüketicinin oluşturduğu her türlü sözleşmede yer alan haksız koşullar tüketici için bağlayıcı değildir. Sözleşme haksız koşullar olmaksızın devam eder. TAKSİTLİ SATIŞLAR Taksitle satış, mal veya hizmet sözleşmesinin düzenlendiği anda teslim edilen ve bedelin uzlaşılan taksitlerle yapılmasını öngören satım türüdür. Taksitle satış sözleşmesinin yazılı yapılması ve satıcı tarafından bir nüshasının tüketiciye verilmesi zorunludur. Taksitli satışlarda, tüketicinin borçlandığı toplam miktarı önceden ödemesi veya bir taksit miktarından az olmamak koşuluyla bir veya birden fazla taksit ödemesinde bulunması halinde satıcı ödenen miktara göre gerekli faiz indirimini yapmakla yükümlüdür. KREDİ KARTLARI Mal veya hizmetin kredi kartı ile satın alındığı durumlarda, mal veya hizmeti sunan veya satan satıcı tüketiciden komisyon adı altında ilave ödemede bulunulmasını isteyemez.

7 SÜRELİİ YAYIINLAR Süreli yayınlara abone olan tüketiciler, abone işlemlerini yapan sorumlu kişiye veya ilgili yayın kurumuna isteklerini yazılı olarak bildirmek suretiyle aboneliklerine tek taraflı son verebilirler. Yayıncı, abone ücretinin geri kalan kısmını hiçbir kesinti yapmaksızın on beş gün içinde iade etmekle yükümlüdür. Süreli yayın aboneliğine son vermeye ilişkin yazılı bildirimin sorumlu kişiye veya ilgili yayın kurumuna ulaştığı tarihten başlayarak günlük yayınlarda on beş gün, haftalık yayınlarda bir ay, aylık yayınlarda ise üç ay sonra abonelik işlemi durur. Daha uzun süreli yayınlarda bu süre bildirimden sonraki ilk yayını müteakiben başlar. ETİKET VE FİYAT LİSTELERİ Ticaret konusu olan ve perakende satışa arz edilen malın, ambalajının veya kabının üzerine, kolaylıkla görülebilir ve okunabilir şekilde o malla ilgili fiyat, üretim yeri ve ayrıca özelliklerini içeren etiket konulması, etikette mümkün olmayan hallerde aynı bilgileri kapsayan listelerin kolayca okunabilecek uygun yerlere asılması zorunludur. Alışverişe çıktınız, büyük bir alışveriş merkezinde bir takım elbise beğendiniz fiyatını da uygun buldunuz örneğin 300 TL ve almaya karar verdiniz. Kasaya gittiniz kasa da etiketinde yazılı olan fiyattan farklı olarak 450 TL olduğu size beyan edildi. Sizin yasal olarak ödemeniz gereken tutar nedir? Yasal olarak ödemeniz gereken tutar 300 TL'dir. SERVİS HİZMETLERİ İthalatçı, imalatçı ve satıcılar sattıkları sanayi malları için o malın bakım, onarım ve servis hizmetlerini sunmak için servis istasyonları kurmak veya hizmet alıp yedek parça stoku bulundurmakla yükümlüdürler. TANITMA VE KULLANMA KILAVUZU Yurt içinde üretilen veya ithal edilen sanayi mallarının bakım, onarım ve kullanılmasına ait tanıtım ve kullanım kılavuzlarının aslına uygun Türkçe tercümeleriyle birlikte satılması zorunludur. Mall vee Hizzmeettlleerr Haakeem Heeyyeettiinee baaşşvurru:: Daha az maliyetle, daha kısa süreyle ve daha az bürokrasi ile anlaşmazlıkların çözümüne olanak verir. *** Tüketicinin elinde Garanti Belgesi olmasına gerek yoktur. Kusurlu Mal anlaşmazlıklarında tüketici hakları yasa kapsamında 2 yıl süreyle güvence altına alınmıştır.

8 PİYASA DENETİMİ VE CEZALAR 40/2003 sayılı Tüketicileri Koruma Yasasına aykırı uygulamaların kontrol ve denetimi Ticaret Dairesinin Denetim Memurları tarafından yapılmaktadır. Yasaya aykırı uygulamalar için aşağıda belirtilen cezalar öngörülmüştür. SIRA NO: 1. SUÇUN KISA İZAHI Satışa sunulacak kullanılmış, tamir edilmiş veya kusurlu mal üzerine veya ambalajına imalatçı veya satıcı tarafından kusurludur ibaresini i çer e n o k u n a kl ı b i r et ik et konulmaması halinde SABİT PARA CEZASI (TL) Asgari ücretin 1/10'u MADDE 11 'inci maddenin (11)'inci fıkrası 2. Satıcı tarafından düzenlenen taksitli satış sözleşmesinde Yasanın 13'üncü maddesinin (2)'nci f ıkrasında s a y ı l a n a s g a r i k o ş u l l a r ı n yazılmaması halinde 13'üncü maddenin (2)'nci fıkrası 3. Kampanyalı satışların Bakanlığın izni alınmadan yapılması halinde veya yazılı olarak verilmesi öngörülen bilgilerin a lıcı ya ver m ed en ka mp an yalı satış yapılması halinde 14'üncü maddenin (2)'nci fıkrası ile (3)'üncü fıkrası 4. Bu Yasaya tabi olan kapıdan satışların Bakanlığın izni alınmadan yapılması halinde veya kapıdan satışlar için belirlenecek usul ve esaslara uyulmaması halinde 15'inci maddenin (1)'inci ve (4)'üncü fıkrası 5. Paket tur, paket tatil veya paket seyahat sözleşmelerinde bu Yasada veya ilgili tüzükte yer alan asgari şartların bulunmaması halinde veya sö zleşmen in b ir nüshası nı n tüketiciye verilmemesi halinde 16A maddesi 6. Devre tatil sözleşmelerinin yazılı veya başka dayanıklı ortamda tüketiciye s unulmaması v eya vazgeçme hakkı gibi belirlenen asgari unsurları taşımaması veya vazgeçme hakkı süresinde ücret talep edilmesi halinde 16B maddesi

9 7. Satışa arz edilen malların kolaylıkla görülebilecek herhangi bir yerine fiyatı, üretim yeri ve malın özelliklerini içeren bir etiketin olmaması halinde veya fiyat ve tarifeleri gösteren listelerin tüketici tarafından kolayca görülebilecek bir yere asılmaması veya etiket fiyatı ile kasa fiyatının farklı olması ve etiket fiyatının üzerinde ödeme talep edilmesi halinde Asgari ücretin 1/10'u 19'uncu maddesi 8. Sana yi malla rını n kulla nı m kılavuzlarında bakım onarım ve kullanılmasına ait tanıtımların olmaması veya türkçe metinde yazılmamaları halinde Asgari ücretin 1/10'u 21'inci maddesi Sanayi malları için ithalatçı, i ma l at çı l a r - ü r et i ci l er ve ya satıcıların, Yasa ve ilgili tüzüğe uygun olarak kurulmuş olan servis istasyonundan anlaşma ile veya do ğr udan t ük etici ye h izmet sunmamaları halinde Tüketicinin kullanımına sunulan mal ve hizmetlerin kişi ve çevre sağlığına zararlı ve tehlikeli olabilmesi durumunda, bu malların emniyetle kullanımı için malları tanıtıcı ve açıklayıcı bilgilerin açıkça görülüp, okunabilecek şekilde konulmaması halinde Asgari ücretin yarısı 22'nci maddesi 24'üncü maddenin (1)'inci fıkrası 11. İthalatcı veya üretici veya satıcı veya sağlayıcının piyasaya sunduğu mal ve hizmetlerin standartlarına uygun olarak sunulmamaları halinde Asgari ücretin yarısı 25'inci maddenin (1)'inci fıkrası 12. Bu Yasa kapsamına giren hususlarda ithalatçı, üretici, satıcının, yetkili denetim memurlarınca istenilmesi halinde, onlara hertürlü bilgi ve belgeyi vermemeleri, belgelerin asıllarını göstermemeleri v e bu nları n b ir er kop yaları nı n alınmasına müsade etmemeleri, mallardan numune almalarına müsade etmemeleri veya ayrıca 26'ıncı maddenin (1)'inci fıkrasına göre yetkili denetim memurlarının ilgili işyerlerine girmesine engel olmaları halinde Asgari ücretin yarısı 26'ncı maddesi