TESPAM Aylık Petrol Fiyatları Raporu ve Senaryoları - MART 2016

Transkript

1 TESPAM Aylık Petrol Fiyatları Raporu ve Senaryoları - MART 2016 Serdar GÜRÜZÜMCÜ & Mehmet APAYDIN (Müzakere Uzmanı M.Sc. & Petrol Ekonomisti M.Sc.) Bilindiği üzere 2014 yılının 2. yarısından itibaren petrol fiyatlarında yaşanan ani düşüş ve bu düşünün devamı gerek petrol sektörü gerekse petrol sektörüne doğrudan ve dolaylı olarak bağlı olan sektörleri de hatta ülke ekonomilerini etkileyen küresel bir olay olarak karşımıza çıkmaktadır. Buna istinaden, Tespam Aylık Petrol Fiyatları Raporu ve Senaryolarında, petrol fiyatlarını etkileyen temel faktörler ışığında 1 aylık süre boyunca yaşanan gelişmeler ve bu gelişmelerin petrol fiyatları üzerindeki etkileri bulunacaktır. Daha sonra ise petrol fiyatlarının geleceğine yönelik senaryolar ve sektördeki uzmanların Mart ayı ve 2016 yılı için fiyat tahminleri yer alacaktır.

2 Şekil 1: Aylık Brent petrolü fiyatları (15 Şubat 29 Şubat 2016) Şubat ayının 2. yarısına 15 Şubat ta Venezuela nın arabuluculuğunda Suudi Arabistan ve Rusya nın petrol arzına ilişkin yapacağı görüşmeler ile olumlu başlayan fiyatlar, görüşmeler sonucunda 11 Ocak taki arz miktarındaki dondurma kararının piyasaların beklentisini karşılamaktan uzak kalması sonucu günü düşüşle kapattı. 16 Şubat ta ise İran ve Irak ın bu arz miktarını dondurma kararına katılmayacaklarının belirtilmesinden sonra düşüş arttı ve fiyatlar 32 dolara dayandı. 17 Şubat ta, İran ın olası bir anlaşmaya katılabileceği duyumları üzerine fiyatlar tekrar yükselişe geçti. 18 Şubat ta ise ABD stok verilerindeki rekor yükseliş sonrası tekrar düşmeye başlayan fiyatlar, haftayı 33 ABD Doları seviyesinde kapattı. Haftasonu Rusya Enerji Bakanı Novak ın petrol arzı konusundaki Suudi Arabistan ile olan anlaşmanın 1 Mart a kadar tamamlanacağını açıklamasıyla haftaya yükselişle başlayan piyasalar 23 Şubat ta Uluslararası Enerji Ajansı nın (IEA) 2017 ye kadar fiyatlarda yükseliş

3 beklemediğini açıklaması ve Suudi Arabistan Petrol Bakanı Naimi nin CERAWEEK teki Amerikalı şeyl petrolü üreticilerine yönelik ya maliyetleri düşürün ya da piyasadan çekilin açıklamasıyla tekrar düşüse geçen petrol fiyatları, 24 Şubat tarihinde İran Petrol Bakanı Zanganeh in, Rusya ve Suudi Arabistan ın petrol arz miktarını dondurma kararına İran ın da katılması önerisini komik bulduğunu açıklaması ve ayrıca ABD ham petrol stoklarındaki artış beklentisi ile güne düşüşle başlayan fiyatlar, kapanışa doğru gelen tepki alımlarıyla tekrar yükselişe geçerek 34,41 ABD Dolar değerle günü kapattı. 25 Şubat ta ise G-20 Maliye Bakanları toplantısında Çin Merkez Bankası Başkanı Zhou nun "Çin'in halen, olası aşağı yönlü riskleri giderebilmek için para politikası kapasitesi ve çoklu politika araçları var" açıklamasıyla ve Rusya nın İran ile petrol arz miktarının durdurulması konusunda görüşmelerin sürdüğünü devam ettiğini bildirmesiyle 35,29 dolardan kapattı.29 Şubatta ise Çin Merkez Bankasının bankaların zorunlu karşılık oranlarında düşüşe gitmesiyle yaptığı para arzı hamlesiyle yükselişe geçen fiyatlar Şubat ayı 35,97 ABD Doları seviyesinde kapattı. Senaryo 1: Finans Piyasaları ve Arz/Talep Etkisi Finansal piyasalar genel itibariyle; ülke merkez bankalarının politikaları ve öngüleri, şirketlerin karlılık politikaları ve öngörüleri, ülkelerin ekonomik büyüme verileri ve öngörüleri, ihracat ve ithalat rakamları, dünya ekonomisi büyüme verileri ve öngörüleri, enflasyon rakamları ve petrol fiyatları tarafından yönlendirilir. Küreselleşen ekonominin etkisiyle bu yönlendirme çok daha fazla ve hızlı etkisini göstermeye başladı. Şimdi finans piyasalarında işlem gören petrol fiyatlarının da bu yönlendirmeler sonucunda nasıl etkilendiğini açıklamaya çalışacağız. Bilindiği üzere ABD, 2013 yılının sonunda parasal genişleme politkası kapsamındaki tahvil alım programını sonlandırdığını açıklayarak, parasal daralma politikasının başlayacağının ilk sinyalini vermesinden sonra, ABD Doları değerlenmeye başladı. ABD

4 Doları nın değerlenmesi hemen hemen yukarıda belirtilen finans piyasalarını yönlendiren tüm araçları etkilemeye başladı. ABD Doları nın değerlenmesi özellikle dünya ekonomisinin son yıllarda en hızlı büyüyen ve küresel büyümeyi ayakta tutan, yani petrol talebini en çok arttıran ülkelerin başında gelen Çin ve diğer gelişmekte olan ülkelerdeki ABD Doları nın artık Amerika iç piyasasına döneceğini, yani bu ülkelerdeki yatırım finansman maliyetlerinin artacağını ve yatırımların düşeceği beklentisi ortaya çıkardı. Özellikle Çin de ki büyüme rakamlarında yaşanan düşüş ve düşüş beklentisi dolasıyla küresel ekonomideki daralma beklentisi, petrol talebinde düşüş ve düşüş beklentisini oluşturdu. Arz tarafında ise ABD nin şeyl petrolü ile üretimini arttırması, Irak ve Libya dan gelen üretim artışları piyasada bir miktar arz fazlası oluşturdu. Ayrıca, Suudi Arabistan bu durumu fırsat bilip kendisine göre daha fazla maliyet ile petrol üreten Amerikalı şeyl üreticilerine ders vermek için, üretimini kısmak yerine arttırma yoluna gitti. Arz fazlası, talepteki düşüş ve küresel düşüş beklentilerinin aynı döneme denk gelmesiyle neredeyse fiyatlar üçte birine indi. ABD Dolar değerlemesinin yol açtığı nedenlerin şu an için petroldeki talep beklentisi canladırması çok muhtemel görünmüyor. Rusya ve Suudi Arabistan gibi Ortadoğu politikaları üzerine çekişme halinde olan iki büyük petrol üreticisinin bir araya gelip petrol üretimi rakamlarının dondurulması konusunda anlaşma yolunu araması petrol fiyatlarındaki düşüşten oldukça rahatsız oldukları anlamına geliyor, çünkü ülke ekonomilerinde petrol-doğalgaz gelirleri ciddi bir paya sahip. Fakat, üzerine uygulanan yaptırımları kaldırılan ve petrol ihracını hızla arttırmak isteyen İran ı ikna edebilmeleri pek mümkün gözükmüyor. Sonuç olarak, planladıkları arz artışı durdurulsa dahi, talepteki düşüş ve düşüş beklentisi giderilmeden, petrol fiyatlarındaki düşük fiyat trendi uzun süre devam edecek gibi ve 2016 yılında 20 ABD Dolarını görme ihtimali hala mevcut. Mart ayı içersinde ise, petrol fiyatlarını etkileyecek iki büyük toplantı gerçekleşecek bunlardan ilki Avrupa Merkez Bankasının (ECB) toplantısı, ikincisi ise

5 ABD Merkez Bankası(FED). AMB den genişlemeci bir politika kararı bekleniyor(tahvil alım miktarını arttırma ve faizlerde düşüş gibi). Kararların bu doğrultuda olması fiyatları yükseltebilir, fakat eksi faiz uygulaması finans piyasalarında banka karlılıklarını etkileyebileceği için petrol fiyatlarında düşüş de getirebilir. Diğer önemli toplantıda ise dünyada ABD Dolarına yön verecek olan FED faiz kararı açıklanacak. Bu toplantıda şu an için FED ten bir faiz artırım kararı beklenmiyor ve bu yüzden tüm emtia fiyatlarında olduğu gibi petrol fiyatlarında kısa vadeli bir yükseliş beklentisi hakim. Bu iki toplantı Mart ayındaki petrol fiyatlarında en önemli belirleyeciler olarak gözüküyor. Bu iki toplanıtdan çıkacak pozitif sonuçlar Brent in 40 ABD Dolarını test etmesini sağlayabilir. Beklentilerin aksine kararların çıkması sonucu ABD Doları seviyesine kadar hızlı düşüşler olabilir. Ayrıca Çin den gelecek veriler petrol talebi açısından büyük önem arz ediyor. Bu yüzden yüksek volatileli bir ay olacak gibi gözüküyor. Senaryo 2 : Teknik ve Ticari Yaklaşım Petrol fiyatlarında devam eden düşük fiyat politikası Mart ayı içerisinde de değişmeyecek durumda görünüyor. Bu duruma farklı teknik, ticari ve siyasi nedenleri sayabiliriz; fakat en önemli gelişme olarak Şubat ortasında Rus, Venezuela, Suudi ve Katar enerji-petrol bakanlarının Doha daki toplantısından çıkan Ocak ayı üretim değerlerinde durdurma politikası bizlere petrol fiyatlarının önemli oranda yükselmeyeceğini işaret etmektedir. Bunun nedeni de küresel üretim ve tüketim arasında halen daha günlük milyon varil arz fazlalığının (yaklaşık 96.2 milyon üretim yaklaşık 95 milyon tüketim) bulunmasıdır. Petrol fiyatlarına aylık değil genel bazda bakarsak da önümüzde çok önemli faktörler gözlenmektedir. Bunları sıralarsak:

6 1- Piyasa yapıcı ülkelerin birçoğunun üretim değerlerini kısmak yerine artış politikaları 2- İran ın, Suudi Arabistan ve Rusya nın petrol üretim arzı üzerinde uygulamayı hedeflediği politikaların tersine bir politika benimsemesi, özellikle ambargoların sona ermesinin ardından hızlı bir şekilde piyasaya arz sağlama hedefi 3- Milli petrol şirketi PEMEX te gerçekleşen reformlar sonrası Meksika, Campos Baseni gelişmeleri ile Brezilya, Chavez sonrası gelişen teknik gelişmeler ile Venezuela nın arz miktarlarındaki değişimler Dolar varil fiyatı ile şeyl petrolü üretiminin halen ABD de büyük sahalarda elverişli olması, rekabete hazır olduklarını ilan ettiler. 5- Enerji verimliliği, diğer enerji kaynaklarına yatırımların artışı ve innovatif gelişmeler Özellikle Amerika da halen büyük ölçekli sahalarda şeyl petrolü üretimi önemli düşüş periyoduna girmedi. Teknik açıdan yaklaşıldığında, şeyl petrolü sahalarının ilk 2-3 yıllık üretim dönemlerinde çok ciddi miktarda petrol üretimi gerçekleştirilmektedir. İlerleyen yıllarda kuyu tetiklemeleri, başarılı hidrolik çatlatma metotları ile kuyu verimliliği artırılmadığı takdirde, kuyuların üretim değerleri sabit düşüş rejimi ile dip seviyelere inmektedir. Hızlı sağım ve çok sayıda kuyu kazılmasına bağlı olarak şeyl petrolü üreticilerinin ömrünün uzun süreli olmayacağını düşünüyorum, çünkü teknik olarak sahalarda kuyu doygunluğu (saturasyon) senaryoları sürekli geri tarihlere revize edilmektedir (saturasyon dönemi revizelerle daralmaktadır) yılı 2. çeyreğinden başlayarak 2015 yılını şeyl petrolü açısından en parlak dönemler kabul edersek, önümüzdeki 3-4 yıllık dönemde şeyl üretiminde azımsanmayacak arz düşüşleri gözleyebiliriz, fakat günümüze ve aylık senaryoya odaklanırsak, bu faktörün günümüz için etkili olacağı bir durum görünmemektedir.

7 Petrolde soğuk savaşlar senaryosundan bakarsak da, Amerika ve Suudi Arabistan, Rusya nın etkisini piyasada yok edebilmiş değiller. Rusya Ekonomisi her ne kadar düşen hidrokarbon gelirleri ile negatif anlamda etkilense de, halen daha üretim verileri ile piyasadaki en önemli 3 oyuncu içerisinde yer alıyor Ocak petrol üretiminde 10,9 milyon varil / gün ile rekor seviyeye geldiler. İran ve diğer Amerika kıtasının büyük oyuncuları da üretimde hedefledikleri değerlere ulaşır iseler, arz-talep aralığında makas daha da açılmaya devam edecektir. Uzman Tahminleri Mart 2016 ortalama fiyat ($/v) 2016 yılı ortalama fiyat ($/v) Uzman Uzman Uzman Uzman Uzman Uzman Uzman