Sa l k Çal flanlar n n Normal Do um ve Sezaryen le lgili Düflünceleri

Transkript

1 Periatoloji Dergisi Cilt: 1, Say : 1/Nisa Sa l k Çal flalar Do um ve Sezarye le lgili Düflüceleri Zeyep Duma, Gülegül Nadirgil Köke 1, Fige K r fiahi 1, Emie Coflar 1, Da sta Tolga Ar öz 1, lkur Aral 1 1 Afyo Kocatepe Üiversitesi, Kad Hastal klar ve Do um Aabilim Dal, Afyokarahisar Serbest, Yüksek Hemflire, Afyokarahisar Özet Amaç: Çal flma, sa l k çal flalar ormal do um ve sezarye do um ile ilgili düflücelerii icelemek amac yla yap lm flt r. Yötem: Araflt rmam zda May s 006 ve A ustos 006 tarihleri aras da, Afyo Kocatepe Üiversitesi Ahmet Necdet Sezer Uygulama ve Araflt rma Hastaesi de çal fla, 0 baya sa l k persoelie, ormal do um ve sezarye do um ile ilgili düflücelerii içere, 6 soruda olufla aket formu uygulam flt r. Aket formu, bölümde meydaa gelmektedir. Formda, sosyodemografik özelliklere ait sorular, obstetrik özelliklere ait sorular, ormal ve sezarye do um yapalarla, hiç do um yapmayalara ait sorular bulumaktad r. Bulgular: Araflt rma souçlar a göre, do um yapa sa l k persoelii 46.9 u ormal do umu,.1 i sezarye do umu tercih etmifltir. Sezarye olma sebepleri iceledi ide, kedi iste i ile sezarye olalar ora 16., t bbi edikasyo edeiyle sezarye olalar ora 76.7 olarak bulumufltur. Hiç do um yapmaya sa l k persoelii do um tercihleri soruldu uda 7.4 ü ormal do umu,.1 i sezarye i tercih ederke, 19. i karars z kalm flt r. do umu tercih edeleri 74. si ormal do umu do al oldu uu, sezaryei tercih edeleri.8 i ormal do umu a r l oldu uu düflümektedir. Souç: Araflt rmam zda, do um yapa sa l k persoelii.1 i sezarye do umu tercih etmifltir. Sezarye do umu seçme edei olarak ilk s rada a r yer almaktad r. do um yapa sa l k çal flalar sadece 1.8 ii epidural aaljezi ile do umuu gerçeklefltirdikleri saptam flt r. Bu edele epidural aaljezi ile ilgili bilgiler artt r ld da, sezarye do um oralar düflece i kaaatideyiz. Aahtar Sözcükler: do um, sezarye do um, sa l k persoeli. The Opiio of health workers regardig vagial labor ad cesarea sectio Objective: The aim of this study is to determie the opiios of the health workersabouth vagial labor ad cesarea sectio. Methods: I May 006 August 006, a total of 70 wome health workers i Ahmet Necdet Sezer Hospital of Afyo Kocatepe Uiversity were iterviewed. 0 health workers who accepted to participate were recruited i this study. The study was performed by a questioaire which has 6 questios about vagial labor ad cesarea sectio. The questioaire is formed by five sectios ad cotais questios about sociodemographic status, obstetric status ad the delivery status. Results: Accordig to the results of this study, 46.9of health workers chose vagial birth while.1 cesarea sectio. It was foud that the mai reasos for cesarea sectio are medical complicatios (16.) ad persoal choice (76.7). Wome who have o previous delivery experiece stated that they prefer vagial birth with 7.4 ad cesarea sectio with.1, ad 19. of wome was udecided. 74. of wome with vagial delivery believe that the vagial birth is so atural, while.8 of wome with cesarea sectio believe the vagial birth is so paiful. Coclusio: I this study,1 of the female healt workers who has a birth preferred cesarea sectio. The first reaso to prefer cesarea sectio was detected as pai. Oly 1,8 of the health workers who had vagial labor, had epidural aesthesia durig delivery. We suppose that the cesarea sectio rates will decrease whe the people will be iform abouth epidural aesthesia. Keywords: Vagial birth, cesarea sectio, health workers. Yaz flma adresi: Gülegül Nadirgil Köke, Afyo Kocatepe Üiversitesi, Kad Hastal klar ve Do um, Afyokarahisar eposta: gulegulkoke@yahoo.com

2 8 Duma Z ve ark., Sa l k Çal flalar Do um ve Sezarye le lgili Düflüceleri Girifl Güümüzde sezarye operasyouu daha güveli hale gelmesiyle, sezarye h z da çok belirgi art fl olmufltur. 1 Düya Sa l k Örgütüü sezarye kousudaki öerisi; sezarye ora 1 ile s rl kalmas yöüdedir., Brezilya 6 ile düyada e yüksek sezarye do um ora a sahiptir. 4 Acak pek çok ülkede oldu u gibi ülkemizde de sezarye ora, bu hedefi üzeridedir. Türkiye de, 00 Türkiye Nüfus Sa l k Araflt rmas verilerie göre sezarye ora 1. dir. Bu art fl sebepleri aras da; kad lar eskiye göre daha geç yaflta evlemeleri, daha geç yaflta gebe kalmalar, daha az say da çocuk sahibi olmak istemeleri, ifertilite sorular varl, Riskli gebelik ve K ymetli bebek kavram ortaya at lmas yer almaktad r. 6 Pek çok kad ormal do um ac s çekmemek, sac duymamak içi hamile oldu uu ö redi i ilk güde itibare sezaryele do um yapmaya karar vermektedir. Sezarye, özellikle sa l k çal flalar da t bbi edikasyo olmaks z çok tercih edile yötem halie gelmektedir. Bu çal flmada; sa l k çal flalar ormal do um ve sezarye ile ilgili düflücelerii araflt rmay amaçl yoruz. Yötem Ta mlay c tipteki bu araflt rma, May s 006 ve A ustos 006 tarihleri aras da Afyo Kocatepe Üiversitesi Ahmet Necdet Sezer Uygulama ve Araflt rma Hastaesi de yap lm flt r. Çal flmada 70 sa l k persoelie ulaflmak hedeflemifltir. Acak 0 sa l k persoeli araflt rmaya kat lmay kabul etmedi ide, 0 sa l k çal fla araflt rmaya dahil edilmifltir. Araflt rma verileri aket formu arac l yla toplam flt r. Sa l k persoelie uygulaa aket formu 6 soruda oluflmaktad r. Aket formu bölümde meydaa gelmektedir. Bu aket formuda kiflii ta t c özellikleri; yafl, e itim durumu, meslek ve medei durum ile ilgili sorular, do um yapma, do um say s, çocuk say s a ait sorular, ormal do um yapalara ait sorular, sezarye do um yapalara ait sorular, hiç do um yapmayalara ait sorular ve herkese yöeltile e güveilir do um flekli, hagi do umu komplikasyou daha fazla oluflu, hagi do um fleklii maliyetii fazla oluflu gibi sorular bulumaktad r. Veriler SPSS for Widows 1.0 program yla de erledirildi. statistik aaliz içi studet T testi ve χ testi kulla ld. P< 0.0 alaml olarak kabul edildi Bulgular Araflt rmaya kat la kad lar yafl ortalamalar e az bir defa do um yapm fl kad larda 1.8 ±.4 (=81) ike, heüz do um yapmam fl kad larda.9 ± 4. tir (=169). Do um yapa 81 kad da 8 i ormal do um fleklii seçerke (yafl ortalamalar :.00 ± 6.), 4 kad sezarye olmak istemifltir (yafl ortalamalar : 0.84 ± 4.46). Olgular.4 ü do um yapm flt r. Do um yapalar içide bir kez do um yapalar ora 61.7 dir ve buu.9 ora ile iki kez do um yapalar takip etmifllerdir. Geriye kalalar (=10) s ras yla kez ( 8.6), 4 kez (.) ve kez ( 1.) fleklidedir. Çal flmaya kat lalar sosyodemografik özellikleri Tablo 1 de verilmifltir. Tablo de ilkokul mezular () sadece ormal do um yapt klar belirleirke, üiversite mezular 8, i sezarye do umu tercih etmifllerdir. E itim düzeyi artt kça sezarye oralar da artmaktad r. Tablo te ö retim üyelerii ço ulu uu (68,4) do um yapm fl oldu u, bua karfl hemflireleri (71,7) ve di er kat l mc lar (7,) büyük ora do um yapmad saptam flt r.

3 Periatoloji Dergisi Cilt: 1, Say : 1/Nisa Tablo 1. Sosyodemografik özellikler da l m. E itim Düzeyi Üiversite Ö retim üyesi Arafl. Gör. Dr. Hemflire Di er Mesleki Durum Medei Durum Evli Bekar do umu tercih etme edei iceledi ide; kat l mc lar 7.7 si kedi iste i, 18.4 ü doktor öerisi ile ormal do umu tercih ettiklerii belirtmifllerdir. Birici do umuu ormal do um yapalar 81.6 s, di er do umlar da ormal do um yapmak istedikleri saptam flt r. do umu seçme edeleri iceledi ide; komplikasyolar ormal do umda az oldu u, do al oldu u, gülük aktivitelere kolay döülebildi i, bebe i heme emzirilebildi i ve güveilir oldu u saptam flt r. Birici do umuu ormal do um yapalar 18.4 ü, ikici do umda sezarye olmak istemifltir. Kat l mc lara ede sezaryei istedikleri soruldu uda, ormal do umu sezaryee göre daha a r l oldu uu ve ormal do um s ras da ka kayb sezaryee göre daha fazla oldu uu düflüdüklerii ifade ettiler. do um seyride epidural aaljezi yap l p yap lmad araflt r ld da olgular 84. sie yap lmad, 1.8 ie yap ld saptam flt r. Sezarye do umu isteme edei iceledi ide; kat l mc lar 76.7 sii t bbi edikasyo edeiyle, 16. üü kedi iste i ile sezarye do umu istedikleri saptam flt r. Tablo 4 te kat l mc lar 1. do um fleklie göre bir soraki do um tercihi da l m verilmektedir. Tablo. Kat l mc lar do um yapma fleklii e itim durumua göre da l m. Do um Yapma fiekli Sezarye E itim Durumu Üiversite X =8.70, p<0.0 (p=0.04). Tablo. Kat l mc lar do um yapma durumuu mesleki duruma göre da l m. Do um Yapma Durumu Evet Hay r Mesleki Durum Ö r. Üyesi Arfl. Gör. Dr. Hemflire Di er X =1.98, p<0.01 (p=0.00).

4 10 Duma Z ve ark., Sa l k Çal flalar Do um ve Sezarye le lgili Düflüceleri Tablo 4. Kat l mc lar do um yapma durumuu mesleki duruma göre da l m. Di er Do umuu Yapma fiekli Sezarye lk Do um Yapma fiekli Sezarye X =46.10, p<0.001 (p=0.000). Tablo. do umda epidural aestezi ister misiiz sorusuu e itim düzeyie göre da l m. Do um Yapma Durumu E itim Düzeyi Evet Hay r Üiversite X =11.84, p<0.0 (p=0.008). E güveilir do um flekli soruldu uda; kat l mc lar 84.8 ii ormal do um, 1. sii sezarye cevab verdikleri saptam flt r. Hagi do um fleklii komplikasyou daha fazlad r soruldu uda; kat l mc lar 18. ii ormal do um, 81. ii sezarye do um cevab verdikleri saptam flt r. T bbi edikasyo yokke iste e göre sezarye yap lmal m d r sorusua; kat l mc lar 7.6 s hay r, 4.4 ü evet cevab vermifllerdir. do um s ras da epidural aaljezi yap lmas ister misiiz sorusua; kat l mc lar 69.6 s evet, 0.4 üü hay r cevab verdikleri saptam flt r. Tablo te ormal do um s ras da epidural aaljezi isteme durumuu e itim düzeyie göre da l m verilmektedir. mezular tamam do um s ras da epidural aaljezi istemezke, üiversite mezular 71.7 si travay s ras da epidural aaljezi istemifltir. Tart flma Çal flmam zda e itim seviyesi artt kça sezarye ora artt ve do um yapa sa l k persoeli içide sezarye ora.1 oldu u saptam flt r. Ülkemizdeki sezarye oralar hakk da çok sa l kl veriler olmasa da sezarye ora so y llarda çok ciddi oralarda artt gözlemifltir. Bu art fl öemli bölümüü t bbi ede olmaks z iste e ba l yap la sezaryeler oluflturmaktad r. 7 Haseki Hastaesi de yap la bir çal flmada kedi iste i ile sezarye ola kad ora 8.1 dir. 8 Cabaz ve arkadafllar 9 baya sa l k çal flalar da yapt araflt rmada, araflt rmaya kat lalar 9. sii kedi iste i ile sezarye do umu tercih etti i belirtilmifltir. Bizim araflt rmam zda kedi iste i ile sezarye do umu tercih edeler 16. tür. Bu soucumuz Cabaz ve arkadafllar yapt çal flmadaki bulgu ile bezerlik göstermektedir. Sezarye ora art ra edeleri bafl da bir kere sezarye daima sezarye presibi ve sosyoekoomik düzeyi daha iyi ola toplumlardaki iste e ba l sezaryeler gelmektedir. 10 Bir kez sezarye ile do um yapalar uterustaki skar yeride rüptür riskii art rd gerekçesiyle daha soraki gebeliklerde de sezaryele do

5 Periatoloji Dergisi Cilt: 1, Say : 1/Nisa um yapma al flkal yayg d r. Oysa so zamalarda yap la kliik uygulamalar, eski sezaryelileri 6080 ii vajial do um yapabilece ii ortaya koymufltur. 11 Bizim çal flmam zda ilk do umuu sezarye olalar 9 ü ikici do umuda da sezarye do umu tercih etmifltir. do um yapalar 18.4 ü ikici do umda sezarye olmak istemifltir. Araflt rmam zda sezaryei tercih etme sebebi olarak; t bbi edikasyou bulumas, eflii ya da kedi iste ii olmas ve do um a r s korkusu gibi edeler belirtilmifltir. Say ve arkadafllar 7 çal flmas da; sa l k çal flalar da do um a r s korkusu, bebe e travma olabilece i korkusu, doktor öerisi ve sosyal edeler sezarye edeleri aras da yer almaktad r. Hopkis i 1 çal flmas da kad lar ço uu ormal do umu tercih etti i ve ormal do umu sezarye do uma orala daha üstü bulduklar saptam flt r. Bizim çal flmam zda da kat l mc lar 96 s ormal do umu sezarye do uma göre do al ve fizyolojik bulduklar belirtirke, 81,6 s sezarye do umu komplikasyouu daha fazla oldu u görüflüdedirler. Souç Araflt rmam zda, do um yapa sa l k persoelii.1 i sezarye do umu tercih etmifltir. Sezarye do umu seçme edei olarak 1. s rada a r yer almaktad r. do um yapa sa l k çal flalar sadece 1.8 ii epidural aaljezi ile do umlar gerçeklefltirdikleri saptam flt r. Bu edele epidural aaljezi ile ilgili ve sezarye soras uygu hastalar ormal do um yap labilece i ile ilgili bilgiler art r ld da sezarye do um oralar düflece i kaaatideyiz. Kayaklar 1. Güefl H. Jiekolojik ve Obstetrik Cerrahi Güefl Kitabevi, Akara, 00; Koakç S., K l ç B. zmir de sezarye s kl ve bua etki ede faktörler. T Kli Jiekol Obst 004; 14(): Yumru E, Davas, Baksu B, Alt tafl A, Alt A, Mert M Y llar Aras da Sezarye Operasyou Edikasyolar ve Oralar. Periatoloji Dergisi 000; 8(4): Osis KS, Padua GA, Duarte TR, Souza A. Faudes. The opiio of Brazilia wome regardig vagial labor ad cesarea sectio, It J of Gyecology & Obstetrics 001; 7: Eriflim Özgüe T, Evrüke C. Sezarye I: Beksaç S.(Eds), Obstetrik MateralFetal T p&periatoloji, stabul, Nobel T p Kitabevleri. 001; Cabaz S, Süter T, Süre C. ve ark. Kad Sa l k Çal flalar Do urgal k Özellikleri, Gebelik ve Do um Sou Döemdeki Çal flma Koflullar. Kocatepe T p Dergisi 00; 6: Say C, Berbero lu U, Varol F. Sezaryele Do um Yapm fl Sa l k Persoelide Do um Soras Memuiyet ve Takip Edile Gebelikte Do um fiekli Tercihi. T Kli Jiekol Obst 004; 18(): Hut F., Haseki E itim ve Araflt rma Hastaesi Kad Hastal klar ve Do um Klii ide Y llar Aras da Sezarye Oralar, (Uzmal k Tezi, stabul), Cuigham FG, MacDoald PC, Gat NF. Cesarea Delivery ad Cesarea Hysterectomy. I: Williams Obstetrics: Coecticut: Appleto Lage, 1997; Has R., Sayg l R. (004) Do um Operasyolar, I: Berkma S., Has R.(eds), I: Do um Bilgileri, Nobel T p Kitabevi, Hopkis K. Are Brazilia wome really choosig to delivery by cesarea? Soc SC Med 000; 99(4): 780.