Hacettepe Dişhekimliği Fakültesi Dergisi Cilt: 31, Sayı: 2, Sayfa: 85-91, *Dr.Dt. Firdevs KAHVECİOĞLU, **Yrd.Doç.Dr.

Transkript

1 ARAŞTIRMA (Research) Hacettepe Dişhekimliği Fakültesi Dergisi Cilt: 31, Sayı: 2, Sayfa: 85-91, 2007 Süt Dişlerinden Elde Edilen Dentin Disklerinin Geçirgenliklerinin ve Bu Disklere Uygulanan Restoratif Sistemlerin Bağlanma Dayanımlarının Araştırılması Investigation of the Permeability of Dentine Discs Obtained From Primary Teeth and the Bond Strength of Restorative Systems Applied to These Discs *Dr.Dt. Firdevs KAHVECİOĞLU, **Yrd.Doç.Dr. Yağmur ŞENER *Konya Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi **Selçuk Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Pedodonti Anabilim Dalı ÖZET Amaç: Bu çalışmanın amacı süt dişlerinden elde edilen dentin disklerinin geçirgenliklerinin saptanması ve bu disklere yapay pulpal basınç altında uygulanan üç farklı restoratif sistemin bağlanma dayanımlarının belirlenmesidir. Gereç ve Yöntem: Bu çalışmada 60 adet çürüksüz süt ikinci molar diş kullanıldı. Dişlerden elmas separe yardımıyla okluzal düzleme paralel, 1 mm kalınlığında dentin diskleri elde edildi. Disklerin dentin geçirgenlikleri hidrolik iletkenlik düzeneği ile ölçüldü. Dentin geçirgenlikleri belirlendikten sonra diskler, rasgele üç gruba ayrıldı. Yapay pulpal basınç altında, disklerin okluzal yüzeylerine restoratif sistemler Clearfil SE Bond+Clearfil AP-X (CSEB + CAPX), AdheSE+Compoglass F(ASE + Com p F), Prime Bond NT+Dyract AP(PBNT + DA) uygulandı. Örneklerden elmas separe yardımıyla 1 mm2 yüzey alanına sahip çubuklar elde edildi. Bu şekilde oluşturulan 60 örneğin bağlanma dayanımları mikro makaslama test metodu ile ölçüldü. Her bir restoratif sistem için bir SEM örneği alındı. Bulgular: Dentin disklerinin geçirgenlik değeri ortalaması µlcm-2cmh2o-1dak-1 olarak bulundu. CSEB + CAPX in bağlanma dayanımı 13.68±5.25 MPa, ASE + Comp F in 16.02±8.19 MPa, PBNT + DAP nin ise 17.03±3.55 MPa olarak saptandı. Yapılan istatistiksel değerlendirmede restoratif sistemlerin bağlanma dayanımı değerleri arasında farklılık olmadığı belirlendi (p>0.05). Dentin disklerinin geçirgenlik değerleri ile bu disklere uygulanan restoratif sistemlerin bağlanma dayanımları arasında anlamlı bir ilişki olmadığı da belirlendi (p>0.05). Sonuç: Bir biyolojik değişken olarak önem arz eden dentin geçirgenliği, bu çalışmada bağlanma dayanımı üzerine etki göstermemiştir. ANAHTAR KELİMELER Dentin geçirgenliği, Dentin diski, Süt dişi ABSTRACT Aim: The purpose of this study is to establish the permeability of dentine discs obtained from primary teeth and determine the bond strength of three different restorative systems applied to these discs under artificial pulpal pressure. Material and Method: In this study, 60 carious free primary second molar teeth were used. The dentine discs which had one mm thickness with parallel to occlusal plane from teeth were obtained by means of diamond saw. Dentine permeability of discs was measured with hydraulic conductance mechanism. After the determination of dentine permeability, the discs were randomly divided into three groups. Under artificial pulpal pressure, restorative systems Clearfil SE Bond+Clearfil AP-X (CSEB + CAPX), AdheSE+Compoglass F(ASE + Comp F),Prime Bond N T+Dyract AP (PBNT + DAP) were applied on the occlusal surfaces of the discs. Bars which had one mm2 crosssectional area were obtained from samples by means of diamond saw. The bond strengths of these samples were measured with micro shear test method. For each of restorative system, one of SEM sample was taken. Results: The mean values of permeability of dentine discs were found µlcm-2cmh2o-1dak-1. The bond strength of CSEB + CAPX was 13.68±5.25 MPa, the bond strength of ASE + Comp F was 16.02±8.19 MPa and the bond strength of PBNT + DAP was 17.03±3.55 MPa. It was found that there was statistically no difference between the bond strengths of three different restorative systems (p>0.05). Also it was determined that there was no relation between the values of the dentine permeability of dentine discs and the bond strengths of applied restorative systems. Conclusion: In this study, the dentine permeability which is important as a biological variable showed no effect on the bond strength. KEYWORDS Dentine permeability, Dentine disc, Primary teeth

2 86 GİRİŞ Özellikle 20. yüzyılın son çeyreğinden günümüze uzanan süreç içerisinde, rezin esaslı adeziv restoratif sistemler büyük ilgi görmektedir. Adeziv restoratif materyallerin geliştirilmesiyle ilgili çalışmalarda dolgu maddelerinin fiziksel, kimyasal, biyolojik ve mekanik özelliklerinin geliştirilmesi ve bu maddelerin dişin sert dokularına bağlanma dayanımlarının artırılmasına yönelik girişimler ağırlık kazanmaktadır 1. Bu girişimler, rezin kompozitlerin niteliklerinin yükseltilmesi, bu materyallerin diş dokularına tutunma kapasitesini artıran ürünlerin (bonding sistemler) gelişimi ve dişe ait sert dokuların nitelikleri hakkındaki bilgilerin detaylandırılması gibi sonuçlar doğurmuştur 1,2. Süt ve daimi dişler arasında bazı yapısal farklılıklar vardır. Süt dişlerindeki dentin dokusunun organik içeriğinin daimi dişlere göre fazla oluşu, süt dişlerindeki pulpanın hacimsel olarak daha geniş oluşu, süt dişlerinin mine ve dentin dokularının daha ince oluşu örnek olarak gösterilebilir 3,4,5. Dinamik, nemli ve geçirgen bir doku olan dentin üzerine yoğunlaşan araştırmalar, restoratif sistemlerin gelişimine büyük katkı sağlamıştır. Dentin geçirgenliği üzerine yapılan araştırmalar da bu gelişim sürecinde önemli yer tutmaktadır. Dentin geçirgenliği; ölçülebilen, önemli bir biyolojik değişkendir. Dentin tübüllerinin uzunluğu, kalınlığı, sayısı, intrapulpal basınç gibi kavramlar, bu biyolojik değişken üzerine etki eden faktörlerdendir 6,7,8. Literatür incelendiğinde, dentin geçirgenliği ve bu geçirgenliğin restoratif sistemler üzerindeki etkilerini irdeleyen çalışmaların hemen hemen tümünün, daimi dişlerin kullanımıyla gerçekleştirilmiş olduğu gözlenmektedir. Süt dişlerinin dentin geçirgenliği ile ilgili çalışmaları ise oldukça sınırlıdır 9. Bu çalışmada, süt dişlerinden dentin disklerinin elde edilmesi, bu disklerin geçirgenliklerinin saptanması, pedodonti kliniklerinde sıkça kullanılan 3 farklı restoratif sistemin [Clearfil SE Bond+Clearfil AP-X (CSEB + CAPX), AdheSE+Compoglass F (ASE + Comp F), Prime Bond NT+Dyract AP (PBNT + DAP)] bu disklere yapay pulpal basınç varlığında uygulanarak bağlanma dayanımlarının belirlenmesi ve bu iki parametre arasındaki korelasyonun incelenmesi amaçlanmıştır. GEREÇ VE YÖNTEM Bu çalışmada, S.Ü. Dişhekimliği Fakültesi ne başvuran çocuk hastalardan çekilen, aşırı derecede kök rezorpsiyonu olan 60 adet çürüksüz süt ikinci molar diş kullanıldı. Çekilen dişler deney aşamasına kadar timol içeren serum fizyolojik solüsyonunda bekletildi. Dişler, okluzal tablalarından pulpal tarafları açıkta kalacak şekilde akril bloklara gömüldü. Akril bloklar bağlı olduğu dişin pulpal tarafı elmas separe cihazına (Isomet, Buehler Ltd., Evanston, Illinois, USA) paralel olacak şekilde cihaza yerleştirildi. İlk kesme işlemi, pulpa boynuzları hizasına paralel olarak yapıldı 8. Aynı paralel doğrultuda ikinci kesme işlemi yapıldığında 1.0 ±0.05 mm kalınlığında derin dentine ait dentin diski elde edildi. Kesme sırasında meydana gelen smear tabakasının uzaklaştırılması için her bir yüzey 2 şer dakika %6 lık sitrik asit ile muamele edildi ve 20 şer saniye yıkandı 10. Dentin geçirgenliğinin ölçümü Pashley ve Galloway (1985) 11 ın tanıtmış olduğu hidrolik iletkenlik düzeneği ile yapıldı. Hidrolik iletkenlik düzeneği, gerekli basıncı sağlayan oksijen tüpü ve buna bağlı basınç tenceresi, oluşan basıncın dentin diskine iletilmesini sağlayan polietilen boru, disk içinden geçen sıvı miktarının takip edildiği mikropipet (Microcaps, Drummond Scientific Company, USA), oluşturulan kabarcığın konumunu ayarlamaya yardımcı olan mikroşırınga (Gilmont Micrometer Syringes, Cole-Parmer Instrument, USA) ve dentin diskinin yerleştirildiği parçalı disk geçirgenlik apareyi -split chamber device- elemanlarından oluşmaktaydı (Resim 1). Parçalı disk geçirgenlik apareyi, iki adet halka şekilli kauçuk esaslı sızdırmazlık elemanı (O ring) ve iki adet de sızdırmaz kapaktan oluşmaktaydı. Sızdırmazlık elemanlarının ortasında kalan boşluk 0.3 cm çapa ve cm 2 alana sahipti (Resim 2). Dentin geçirgenlik değerleri (Lp), Reeder ve ark (1978) 8 ları tarafından tanıtılan yöntem ile belirlendi.

3 87 Geçen sıvı miktarı µl Lp = = [Ölçümü yapılan örneğin alanı (cm 2 )] [su basıncı (cmh 2 O)] [zaman (dak)] cm 2 cmh 2 O dak Elde edilen dentin diskleri, restoratif sistemler (CSEB + CAPX, ASE + Comp F, PBNT + DAP) için 3 gruba ayrıldı (Tablo I). Restoratif sistemler dentin disklerine yapay pulpal basınç altında uygulandı. Yapay pulpal basınç, Pashley ve Mat- RESİM 1 Hidrolik iletkenlik düzeneği thews (1993) 12 ve Ciucchi ve ark (1995) 13 nın önerileri doğrultusunda 15 cm H 2 O şeklinde düzenlendi. Dentin diskleri, içerisinde standart metal borular bulunan akril bloklara yapıştırıldı. Pulpal basıncı taklit etmek amacıyla metal boruların boşta kalan ucuna 15 cm yüksekliğindeki su rezervuarı bağlandı. Ardından, üç farklı restoratif sistem dentin disklerine üretici firmaların tavsiyeleri doğrultusunda yapay pulpal basınç altında uygulandı. Örnekler, 37 C deki distile suda 24 saat bekletildikten sonra düşük hızda dönen su soğutmalı kesme cihazına yerleştirilerek yaklaşık 1 mm 2 yüzey alanına sahip çubuklar elde edildi. Çubuklar, kırma ucu bağlanma bölgesine gelecek şekilde künt uçlu mikro makaslama aparatına tutturuldu 14. Bu aparat, Universal Instron Cihazına (Load Transducer, Maywood Instruments Ltd., England) bağlandı, 1 mm/dk hızla kuvvet uygulandı ve kırılma değerleri (MPa) kaydedildi. Mikro makaslama testi uygulanan her bir çubuğun kırılma yüzeyleri stereomikroskopta (SZ-PT, Olympus, Japan) x20 büyütmede incelenerek kırılma tipleri belirlendi. Kırılma tipleri, adeziv, koheziv veya miks tip olarak kaydedildi 15 (Resim 3). Üç farklı restoratif sistemin dentin dokusu ile ilişkisini örneklemek amacıyla her bir grubu temsil eden birer örnek hazırlandı. Bu örnekler taramalı elektron mikroskobu (JSM-6400, JEOL Ltd., Tokyo, Japan) ile (x1500) incelendi (Resim 4,5,6). RESİM 2 2: Açık konumdaki parçalı disk geçirgenlik apareyi a) parçalı disk geçirgenlik apareyinin alt kaidesi b) 1.0±0.05 mm kalınlığında dentin diski c) sızdırmazlık elemanı d)tam ortasında cm 2 alana sahip açık alan bulunan ara eleman e) sızdırmazlık elemanı f) parçalı disk geçirgenlik apareyinin üst kaidesi İstatistiksel değerlendirmede gruplara ait ortalamaların karşılaştırılması tek yönlü varyans analizi ile yapıldı. Dentin geçirgenliği ve bağlanma dayanımı ölçüm değerleri arasında doğrusal ilişki olup olmadığını belirlemek amacıyla Pearson korelasyon katsayısı kullanıldı. İstatistiksel değerlendirmelerde 0.05 ten küçük P değerleri anlamlı kabul edildi.

4 88 TABLO I Çalışmada kullanılan restoratif sistemler Restoratif sistem Üretici firma CSEB + CAPX (Clearfil SE Bond + Clearfil AP-X) (self-etch adeziv + hibrit kompozit rezin) Kuraray, Osaka, JAPAN ASE + Comp F (AdheSE + Compoglass F) Ivoclar, Liechtenstein,GERMANY PBNT + DAP (Prime Bond NT+Dyract AP) Dentsply, De Trey, Konstanz, GERMANY RESİM 3 Kırılma tipleri (adeziv-koheziv-miks) BULGULAR Süt dişlerinden elde edilen dentin disklerinin geçirgenlik değerlerinin ortalaması µlcm - 2 cmh 2 O -1 dak -1 olarak bulundu. Bu 60 diske uygulanan restoratif sistemlerin bağlanma dayanımlarının ortalaması ise Mpa olarak bulundu. Hem dentin disklerinin geçirgenlik değerleri, hem de üç farklı restoratif sistem için belirlenen bağlanma dayanımı değerleri Tablo II de gösterildi. Yapılan varyans analizi sonucunda gruplar arasında istatistiksel olarak farklılık olmadığı belirlendi (p >0.05). Süt dişlerinden elde edilen dentin disklerinde kırılma tiplerinin değerlendirilmesi yapıldığında, CSEB + CAPX restoratif sisteminde, 15 (%75) adeziv, 4 (%20) koheziv ve 1 (%5) miks tip kırılma izlendi. ASE + Comp F restoratif sisteminde, 9 (%45) adeziv, 6 (%30) koheziv ve 5 (%25) miks tip kırılma gözlendi. PBNT + DAP restoratif sisteminde, 3 (%15) adeziv, 11 (%55) koheziv ve 6 (%30) miks tip kırılma belirlendi. Dentin diskinin geçirgenlik değerleri ile bağlanma dayanımları arasında bir ilişki olup olmadığı Pearson korelasyon katsayısı ile araştırıldı. Bu analiz sonucunda, süt dişlerinden elde edilen dentin disklerinin geçirgenlik değerleri ile uygulanan restoratif sistemlerin bağlanma dayanımı değerleri arasında istatistiksel olarak bir ilişki olmadığı görüldü (r = , p >0.05) (Tablo III). TARTIŞMA Ölçülebilen bir biyolojik değişken olan dentin geçirgenliği; dentin tübüllerinin sayısı, çapı, uzunluğu, orientasyonu, bölgesi ve hatta tübüllerin histolojik yapısındaki değişikliklerden direkt olarak etkilenmektedir 16. İnsan yada hayvan dişlerinin dentin geçirgenliklerinin belirlenmesinde direkt dişin kendisinden veya dişlerden elde edilen dentin disklerinden yararlanılmaktadır 10,17. Dentin geçirgenliği ölçümlerinde dişlerden elde edilen dentin kesitlerinin kullanımı ilk olarak Pashley ve ark tarafından 1974 yılında gerçekleştirilmiştir 18. Dişlerden elde edilen dentin disklerinin kullanımı, incelenen dokunun standar-

5 89 TABLO II Dentin geçirgenlik değerleri belirlenen disklere ait bağlanma dayanımı bulguları Restoratif sistem DentinGeçirgenliği (Ort±SS) BağlanmaDayanımı (Ort±SS) CSEB + CAPX (20) (self-etch adeziv + hibrit kompozit rezin) 0.012± ±5.25 ASE + Comp F (20) 0.019± ±8.19 PBNT + DAP (20) 0.016± ±3.55 TABLO III Süt dişlerinden elde edilen dentin disklerinin geçirgenlik değerleri ile gözlenen bağlanma dayanımı değerlerinin ilişkisi (n=60) Disk tipi Lp (Ort±SS) MPa (Ort±SS) r P Süt 0.014± ± * = Pearson korelasyon katsayısına ait p değeri dizasyonun daha kolay sağlanabilmesi ve daha hassas sonuçlar elde edilebilmesi nedeniyle ilgi görmektedir 7. Bu çalışmada da sayılan avantajlar doğrultusunda dentin diskleri tercih edilmiş ve geçirgenliğin belirlenmesinde modifiye parçalı disk geçirgenlik apareyi kullanılmıştır. Koutsi ve ark 9 (1994) süt dişi dentininin geçirgenlik değerlerini ölçmüş ve elde ettikleri değerleri, daimi diş dentini kullanılarak yapılmış olan başka araştırıcıların çalışmalarındaki dentin geçirgenlik değerleri ile karşılaştırmışlardır. Araştırıcılar, süt dişi dentininin geçirgenlik değerini µlcm - 2 cmh 2 O -1 dak -1 olarak saptamışlar, literatürde daimi dişler için ifade edilen dentin geçirgenlik değerlerinin çalışmalarında süt dişlerinden elde edilen dentin geçirgenlik değerlerinden daha yüksek olduğunu ifade etmişlerdir. Koutsi ve ark 9 (1994), çalışmalarına dahil edilen dişlerin 8-9 yıl boyunca okluzyonda kalmış, düşmek üzere olan dişler olduğunu belirtmişlerdir. Bir diğer deyişle, ilave peritübüler dentin matriksi apozisyonununa bağlı olarak incelenen süt dişlerinin dentin geçirgenliklerinin azalmış olabileceğini ifade etmişlerdir. Çalışmamızda süt dişine ait dentinin geçirgenlik değeri µlcm -2 cmh 2 O -1 dak -1 olarak bulunmuştur. Elde ettiğimiz süt dişi dentin geçirgenlik verilerinin Koutsi ve ark 9 (1994) nın bulgularıyla uyumlu olduğunu düşünmekteyiz. Çalışmamız, çekim endikasyonu olmadığı için, genç süt molarlarla gerçekleşmemiştir. Dolayısıyla biz de Koutsi ve ark 9 (1994) gibi, genç süt dişlerine ait dentinin daha yüksek geçirgenlik değeri gösterebileceğini düşünmekteyiz. Çalışmamızda süt dişlerinden elde edilen dentin disklerine restoratif sistemler uygulanmış, bağlanma dayanımı değerleri incelenmiştir. CSEB + CAPX için ±5.25 MPa, ASE + Comp F için ±8.19 MPa ve PBNT + DAP için ±3.55 MPa lık bağlanma dayanımları belirlenmiştir. Yapılan analiz sonucunda üç farklı restoratif sistemin bağlama dayanımı değerleri arasında istatistiksel olarak farklılık görülmemiştir (p >0.05).

6 90 Jumlongras ve White 19 (1997) çalışmalarında, süt dişlerinin dentin dokusunda iki farklı poliasitle modifiye rezin kompoziti (Prime&Bond+Dyract, Compoglass SCA+Compoglass) ve bir kompozit rezini (Optibond+Herculite) kullanmışlar ve makaslama testi sonrasında bağlanma dayanımını ölçmüşlerdir. Araştırıcılar, poliasitle modifiye rezin kompozitlerin bağlanma dayanımı değerleri arasında bir farklılık olmadığını belirlemişlerdir. Kompozit rezin ile Prime&Bond+Dyract ın bağlanma dayanımları arasında bir fark olmadığını fakat kompozit rezin ile Compoglass SCA+Compoglass ın bağlanma dayanımları arasında bir fark olduğunu göstermişlerdir. Prabhakar ve ark 20 (2003) yaptıkları çalışmada, süt dişlerinin dentin dokusuna bir kompozit rezin (Filtek P60), bir poliasitle modifiye rezin kompozit (F2000) ve bir rezin modifiye cam iyonomer (Vitremer) uygulamışlar ve makaslama testine tabi tutmuşlardır. Süt dişlerinde kompozit rezinin, poliasitle modifiye rezin kompozite göre daha güçlü bağlandığını ve bağlanma dayanımları arasında bir farklılık olduğunu belirtmişlerdir. Prabhakar ve ark 20 (2003) ve kısmen de Jumlongras ve White 19 (1997) a ait çalışmalarda, süt dişlerinde kompozit rezin ile poliasitle modifiye rezin kompozitlerin bağlanma dayanımı değerleri arasında bir farklılığın olduğu belirtilmiştir. Bizim çalışmamızda ise ikisi poliasitle modifiye rezin kompozit, biri hibrit kompozit rezin olmak üzere üç restoratif sistem, süt dişlerinden elde edilen dentin disklerine uygulanmış ve bu restoratif sistemlerin bağlanma dayanımı değerlerinin benzer olduğu görülmüştür. Çalışmamız, kompozit rezin ve poliasitle modifiye rezin kompozitlerin değerlendirildiği ve bu restoratif materyaller arasında fark olduğunu ifade eden yukarıdaki çalışmalarla bütünüyle benzerlik göstermemektedir. Çalışmamızda restoratif sistemler dentin dokusuna yapay pulpal basınç altında uygulanmıştır. Yani çalışmamızda restoratif materyaller nemli dentine uygulanmıştır. Çalışmamızın yukarıdaki çalışmalara bütünüyle benzer olmamasının bu nedenden kaynaklanabileceğini düşünmekteyiz. Makaslama testinin ardından gözlenen kırılma tipleri değerlendirildiğinde, elde edilen dentin disklerine uygulanan restoratif sistemlerin benzer kırılma oranları sergilediği görülmüştür. Bu açıdan, çalışmamızda incelenen restoratif sistemlerdeki kırılma tipleri ile bağlanma dayanımı değerlerinin birbirlerini desteklediğini düşünmekteyiz. Çalışmamızda süt dişlerinden elde edilen dentin disklerine restoratif sistemlerin uygulanması ile ilgili SEM örnekleri değerlendirildiğinde; her üç grupta da ortak özellik olarak, hibrit tabakanın varlığı, rezin uzantılarının kısa oluşu ve lateral tübül uzantılarının kısa ve seyrek oluşu saptanmıştır (Resim 4,5,6). Restoratif sistemlere ait SEM görüntülerinin birbirine benzer özelliklere sahip oluşu, süt dişlerinden elde edilen dentin disklerindeki bağlanma dayanımı değerlerini destekler niteliktedir. Bu çalışmada süt dişlerinden elde edilen dentin disklerinin geçirgenlik değerleri ile uygulanan restoratif sistemlerin bağlanma dayanımları arasında ilişki olup olmadığı da araştırılmış; dentin geçirgenliği ile bağlanma dayanımı arasında anlamlı bir ilişki olmadığı belirlenmiştir. Önemli bir biyolojik değişken olan dentin geçirgenliği, bu çalışmada bağlanma dayanımı üzerine etki göstermemiştir. Dişhekimliği ile ilgili literatür incelendiğinde, ideal bir restoratif sistem geliştirilmesine yönelik arayışların köklerinin çok eskilere dayandığı ve bu gayretin günümüzde de özellikle adeziv restoratif sistemler üzerinde yoğunlaşarak sürdüğü görülmektedir. İçinde bulunduğumuz dönemde, adeziv restoratif sistemler açısından gelinen düzey dikkat çekicidir. Öte yandan her geçen gün RESİM 4 CSEB + CAPX in süt dişi dentin dokusundaki SEM görüntüsü (RU: Rezin uzantısı, AR: Adeziv Rezin, LTU: Lateral Tübül Uzantısı, HT: Hibrit Tabaka)

7 91 KAYNAKLAR RESİM 5 : ASE + Comp F nin süt dişi dentin dokusundaki SEM görüntüsü (RU: Rezin uzantısı, AR: Adeziv Rezin, LTU: Lateral Tübül Uzantısı, HT: Hibrit Tabaka) RESİM 6 PBNT + DAP nin süt dişi dentin dokusundaki SEM görüntüsü (RU: Rezin uzantısı, AR: Adeziv Rezin, LTU: Lateral Tübül Uzantısı, HT: Hibrit Tabaka) gerek süt gerekse daimi dişler ve adeziv restoratif sistemlerin bu diş tipleri ile ilgili ilişkisinin ayrıntıları yeni bilgilerle daha da aydınlanmaktadır. Dolayısıyla konu ile ilgili in vivo ve in vitro çalışmalar artarak sürmelidir; böylelikle klinisyenlerin ve hastaların memnuniyetini artıracak daha yeni ürünlerin dişhekimliği kullanımına sunulması sağlanacaktır. 1. Dayangaç GB. Kompozit Rezin Restorasyonlar. Ankara: Güneş Kitabevi Ltd. Şti. 2000: Abdel Megid FY, Salama FS. Shear bond strength of Dyract compomer material to dentin of primary molars. J Clin Pediatr Dent. 1997;21 (4): Avery JK. Comparison of primary and permanent teeth. In: Oral Development and Histology, Pennsylvania: Decker Inc., 1988: Bordin-Aykroyd S, Sefton J, Davies EH. In vitro bond strengths of three current dentin adhesives to primary and permanent teeth. Dent Mater. 1992;8 (Mar): Gülhan A. Diş sürmesi ve bozuklukları. In: Pedodonti. 3. basım. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü Basımevi ve Film Merkezi. 1994: Garberoglio R, Brannström M. Scanning electron microscopic investigation of human dentinal tubules. Archs Oral Biol. 1976; 21: Outhwaite WC, Livingston MJ, Pashley DH. Effects of changes in surface area, thickness, temperature and postextraction time on human dentine permeability. Archs Oral Biol. 1976;21: Reeder OW, Walton RE, Livingston MJ, Pashley DH. Dentin permeability: Determinants of hydraulic conductance. J Dent Res. 1978;57 (2): Koutsi V, Noonan RG, Horner JA, Simpson MD, Matthews WG, Pashley DH. The effect of dentin depth on the permeability and ultrastructure of primary molars. Pediatr Dent. 1994;16 (1);Jan-Feb: Pashley DH, Thompson SM, Stewart FP. Dentin permeability: Effects of temperature on hydraulic conductance. J Dent Res. 1983;62 (9): Pashley DH, Galloway SE. The effects of oxalate treatment on the smear layer of ground surfaces of human dentine. Archs Oral Biol. 1985;30 (10): Pashley DH, Matthews WG. The effects of outward forced convective flow on inward diffusion in human dentine in vitro. Archs Oral Biol. 1993;38 (7): Ciucchi B, Bouillageut S, Holz J and Pashley DH. Dentinal fluid dynamics in human teeth, in vivo. J Endodont. 1995;21 (4): Sengün A, Ozer F, Ceylan N. Bonded surface area and bond strength: A micro-shear test. 2001;Sep, 37th IADR-CED: (Abst 428). 15. Kwong SM, Cheung GSP, Kei LH, Itthagarun A, Smales RJ, Tay FR, Pashley DH. Micro-tensile bond strengths to sclerotic dentin using a self-etching and a total-etching technique. Dent Mater. 2002;18: Pashley DH. Dentin-predentin complex and its permeability: physiologic overview. J Dent Res. 1985;64 (Spec Iss): Fogel HM, Marshall FJ, Pashley DH. Effects of distance from the pulp and thickness on the hydraulic conductance of human radicular dentin. J Dent Res. 1988;67 (11): Sena FJ. Dentinal permeability in assessing therapeutic agents. Dent Clin Nort Am. 1990;34 (3): Jumlongras D,White GE. Bond strengths of composite resin and compomers in primary and permanent teeth. J Clin Pediatr Dent. 1997;21 (3): Prabhakar AR, Raj S, Raju OS. Comparison of shear bond strength of composite, compomer and resin modified glass ionomer in primary and a permanent teeth: An in vitro study. J Ind Soc Pedo Prev Dent. 2003;21 (3);Sep: İLETİŞİM ADRESİ Dr.Dt. Firdevs KAHVECİOĞLU İş Adresi: Konya Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi Selçuklu Belediyesi Yanı Selçuklu/KONYA Tlf: Fax: