Sayın Bakanım, sayın hukuk fakültelerimizin değerli dekanları. Şahsım ve Yükseköğretim Kurulu adına hepinize hoş geldiniz diyorum

Transkript

1 Sayın Bakanım, sayın hukuk fakültelerimizin değerli dekanları Şahsım ve Yükseköğretim Kurulu adına hepinize hoş geldiniz diyorum Yeni Yök yönetimi olarak göreve geldiğimiz günden bu yana yaklaşık bir yıl boyunca benimsediğimiz katılımcı yönetim tarzı ile meselelerin çözümüne çalışmaktayız. Bu bağlamda alanlara özgü problemlerin çözüm yollarını, ilgili fakülte dekanlarımız ile birlikte aramaktayız. Bugün YÖK çatısı altında hukuk fakültesi dekanları ile ikinci toplantımızı gerçekleştiriyoruz. İlkini 15 Nisan 2015 tarihinde gerçekleştirmiştik. Hukuk fakültelerinin dışında tıp, eğitim, mühendislik, ilahiyat, ziraat, veterinerlik gibi başkaca fakülte dekanları ile de toplantılar gerçekleştirdik ve dekanlarımızın alanlarına ilişkin eğitimin kalitesini yükseltilmesine dair görüşlerini ve önerilerini aldık. Yükseköğretim Kurulu olarak her zaman en iyiyi bizim düşünmemiz elbette mümkün değildir. Bizler, konuların alakadarları, paydaşları, uzmanları ile en doğruyu arama uğraşısındayız. Bunun yanı sıra bazı alanların kendine has özellikleri dolayısıyla, zaman zaman ilgili bakanlıklar ve kurumlar ile de işbirliği yapıyoruz. Türk yükseköğretiminde sağlık eğitiminde, eğitim fakültelerinde iyileşme ve planlama yapabilmek isteniyorsa bu ancak Sağlık Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı ile doğrudan ve yakın bir işbirliği ile mümkün olabilir. Aynı şekilde hukuk eğitimi konusunda da Adalet Bakanlığının görüşleri, sorunlara çözüm önerileri ve planlamaları bizler için çok önemlidir. Toplumun bütününü etkileyen değişikliklerin gerçekleştirilmesi için toplumun geniş kesimlerinin mutabakatı aranması icab ettiğini sürekli söylüyoruz, söylemeye de devam edeceğiz. Sayın Bakanım değerli katılımcılar, 1

2 Yükseköğretim Kurulu olarak son yıllarda gerçekleşen yatay, sayısal büyümeye keyfiyet, kalite açısından da büyümenin eşlik etmesi gerektiğinden yola çıkarak bir takım adımlar attık ve atmaya devam ediyoruz. Birinci önceliğimiz eğitim öğretimde kalite çıtasını yükseltmek. Yönetmeliğini yeni çıkardığımız Kalite Kurulu son yıllarda yükseköğretimde kalite adına atılan en önemli ve cesaretli adımdır. Bu adım aslında YÖKün kendi kararları ile vücut bulmuş olan eğitim öğretim ile ilgili hüküm vermeyi, karar alma süreçleri bakımından bağımsız çalışabilen bir Kurula devretmesi anlamına gelen önemli bir adımdır. Bu kurulun idari ve mali açıdan tam bağımsız bir Kurul olabilmesi için kanunla düzenlemesi gerekmektedir ve bu konudaki kanun teklifimizi de usule uygun olarak hükümete sunduk. YÖK, ilk defa, kendi yetkisini bir başka Kurumsal yapıya verilmesi için girişimde bulunmuştur. Bu teklife ilişkin sizlerin desteğinizi alacağımıza inanıyoruz sayın Bakanım. Sayın Bakanım sizlerin, bütün yüksek öğretim camiasının ve kamuoyunun da bildiği üzere, geçen yıl yükseköğretim tarihinde ilk defa bazı alanlara özgü başarı sıralaması şartı getirdik. Hukuk ve tıp programları için başlattığımız bu uygulama bu yıl mühendislik ve mimarlık için de uygulanacak. Bilindiği üzere birkaç yıl öncesine kadar ilk on binden öğrenci alan hukuk programları zaman içinde en alt sıralardan öğrenci alır duruma geldi. Nitekim bu kararı almadan önceki yılda, ilgili puan türünde inci sıradan öğrenci hukuk fakültesine girdi. Aynı sınıfta bin beşyüzüncü öğrenci de vardı. Bu iki öğrencinin aynı sınıfta aynı müfredatı aynı hoca ile alması eğitim öğretimin niteliğine zarar verici bir durumdur. Geçen yıl aldığımız karar ile sıralama şartı getirdik ve hukuk fakültelerimizde boşluk kalmadan kontenjanlar doldu. Elbette bu düzenleme, kaliteyi önceleyen girdi esaslı bir düzenlemedir. Bu karar; süreç ve çıktı esaslı düzenlemeler ile de desteklenmelidir. Ancak bu şekilde Hukuk ve diğer alanlardaki eğitim öğretimin niteliğini yükseltmek mümkündür. Bugün gerçekleştirilecek toplantının, bu amaca hizmet edeceğine, 2

3 hukuk eğitiminin niteliği ve hukuk fakültelerinin sorunlarına yönelik önerilerin yeşereceği bir zemin olacağına inanıyorum. Burada hukuk öğretiminin bazı sorunlarına da kısaca işaret etmek istiyorum. 1. Kontenjan Sorunu Hukuk fakültesi kontenjanlarının tespitinde esas alınması gereken kriterin ne olduğu önemli ve tartışmalıdır. Hoca sayısı mı, mekan mı, hocaların alanlara göre dağılımı mı yoksa hukuk eğitiminin niteliği mi?. Hukuk öğretimine ilişkin algı ve beklenti ile kontenjan stratejisi arasında bir ilişki söz konusudur. Örneğin, hukuk öğretimini, pratik mesleki bir öğrenim süreci olarak tanımlamak, kontenjan tartışmalarında farklı bir fikri pozisyon yaratabilir. Ülkemiz hukukunun ait olduğu Kara Avrupası hukuk geleneğinde, teorik aklın öğretiminin esas teşkil ettiği ve pratiklerin daha sonra sınırlandırılmış bir zaman dilimi içerisinde verildiği ifade edilebilir. Böylece bizim hukuk geleneğimizde hukukun teorik/sistemik bütünlüğü öğretimde odak boyutu oluşturur. Eğitim-öğretim süreçlerinde öğrenci sayısının görece azlığı, hem akademisyen ve hem de öğrenci açısından doğallıkla daha konforlu bir öğretim vasatı oluşturur. Ancak kontenjanın minimum düzeyde tutulması ile hukuk öğretiminin niteliğinin yükseleceğine ilişkin beklentinin isabetli olmadığı da yükseköğretimimizin yakın tarihinden bazı örnekler ile söylenebilir. 2. Akademik İnsan Kaynağındaki Sayısal Yetersizlik Ehliyet ve salahiyet kazandıran bir hukuk öğretiminin gerçekleştirilebilmesi için doktorasını tamamlamış öğretim elemanı sayısının artırılması büyük önem arz etmektedir. Fakat bu ihtiyaç olgusunun nitelik sınırlarını zorlamamasına da dikkat edilmelidir. Doktora programlarının açılabilmesi için belirli sayıda ve unvanda öğretim üyesi koşulu, öğretimin kalitesini güvence altına almak 3

4 açısından önemlidir. Diğer taraftan doktora programlarının sınırlılığı, öğretim elemanı ihtiyacını karşılamada kısıtlılık yaratmaktadır. Bunun önlenmesi adına, ortak doktora programlarının nitelik bakımından istenilen sonuçlarını vermediğini de kaydetmek icab ediyor. 3. Lisansüstü Burs Olanaklarının Genişletilmesi Alanında yetkin bir akademisyen potansiyelinin yaratılabilmesi adına, hukuk mezunları için lisansüstü öğretimin maddi olanakları açısından cazip hale getirilmesi yerinde olur. Bu çerçevede yurtdışı lisansüstü öğretim burslarına olan talebin cezbedici hale getirilebilmesi için bursiyerlerin özlük haklarının genişletilmesi gerekmektedir. 4. Öğretim Elemanı Dağılımındaki Dengesizlik Öğretim elemanı dağılımındaki dengesizliğin giderilmesi yönünde pratik çözümler üretilmelidir. Merkez-çevre ikilemi çerçevesinde kent-üniversite tercihine yol açan reel durumu izale edecek makro ve mikro ölçekte politikalar geliştirilmelidir. Bu meyanda mahrumiyet bölgesi retoriği ile özlük hakları açısından cazip imkanlar sunmak yeterli değildir. Aynı zamanda YÖK tarafından büyük iller için belli bir müddet için kadro planlaması da düşünülmelidir. 5. Felsefesiz Hukuk Öğretimi de bir başka sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Özü itibariyle bir karar bilimi olan hukuk, yalnızca hukukun ne olduğu ile değil aynı zamanda ne olması gerektiği sorusuna da yanıt aramayı amaç edinmelidir. Kuşkusuz bu minvalde hukukun neliğine dair sorgulamalar, beraberinde bir felsefeyi gerekli kılmaktadır. Hukuk felsefesi dersi, günümüzde hukuk fakültelerinde bir kültür dersi olarak görülmekte ve pozitif hukuk branşlarının gölgesinde kalmaktadır. Ancak sadece 4

5 ekonomik kaygılarla alınmış bir hukuk eğitiminin, hukuki problemleri gerçek anlamda çözmekte yetersiz kalacağı da bir gerçektir. Bir çelişki gibi görünen uzmanlaşma ve bütünleşme, detayın bilgisiyle genelin bilgisi arasında bir köprünün kurulmasını zorunlu kılmaktadır. Hukuk alanında bu köprü, hukuk felsefesi ile kurulabilir. Bu köprünün kurulabilmesi için başta hukuk felsefesi olmak üzere; hukuk sosyolojisi, hukuk metodolojisi, genel hukuk teorisi, genel kamu hukuku gibi pratik yararı da yadsınamayacak olan teorik derslerin kredilerinin yükseltilmesi yararlı olabilir. 6. Hukuk Öğretiminin Meslek Öğretimine İndirgenmesi Hukuk öğretiminin, hukuk alanlarını mevzuat bilgisinin belletilmesi usulünü benimseyen öğretim yöntemlerince yürütülmesi, hukukun bir bilim olma niteliğini buharlaştırmaktadır. Lisans düzeyinde bir öğrenim süreci olarak hukuk öğretiminin temel amacı hukukçu yetiştirmektir. Ancak hakim, savcı ve avukat yetiştirme saikini temel varlık sebebi olarak kabul eden müfredat ve öğretim yöntemleri, hukuk alanının tümden meslekileşmesine yol açmaktadır. Bir hukukçu figürünü var edecek temel donanımların varlığı, hukukun sosyolojik, tarihsel, kuramsal ve metodolojik boyutları ile içeriklendirilmesini zorunlu kılmaktadır. 10. Hukuk Öğretimi ve Avukatlık Mesleği arasındaki ilişki üzerinde de düşünmek gerekecektir. Yine bununla ilişkili olarak Hukuk Öğretimi ve İstihdam konusunu da düşünmek lazım. Bu noktada önemli bir paydaş olan Barolar Birliğinin de görüşleri önem kazanmaktadır. Sayın Bakanım en nihayet. Ülkemiz yükseköğretim sisteminde girdi kontrolü, merkezi yerleştirme sınavı ile yapılmaktadır. Bu konuda son yıllarda oluşan zafiyeti yukarıda işaret ettiğim gibi başarı sıralaması barajı ile de kontrol etmeye başladık. Ancak 5

6 hukuk öğretimi ticarileşme ve sıradanlaşma tehlikesi ile karşı karşıya. Yükseköğretim sonrasında genel bir çıktı kontrolünün yapılması gerekliliği burada önem kazanıyor. Hukuk lisans formasyonunu elde eden her mezun, mezuniyet sonrasında bir yıllık Avukatlık stajı ile serbest avukatlık mesleğini icra edebilmektedir. Yalnızca, yargıçlık ve cumhuriyet savcılığı ile kamu avukatlığında bir çıktı kontrolü yapılmaktadır. Bu yüzden, hukuk öğretimine ilişkin zafiyet tartışmalarında konunun sadece kontenjan meselesine hasredilmesi yerine, hukuk formasyonunun/diplomasının sağladığı iş garantisi meselesi ve bizatihi öğretimin pedagojisi ve diğer hususlar da gözden geçirilmelidir. Avrupa ülkelerinde hukuk öğrenimi sonrasında, çıktı kontrolü ve uzun bir uygulama pratiği olmaksızın, hukukçunun meslek yaşamına adım atması mümkün değildir. Dolayısı ile bu konunun da yani, meslek icrasına yönelik bir sınavın da gündemimizde yer alması doğru olur diye düşünüyoruz. Sayın bakanım sayın hukuk fakültesi dekanlarımız Sözlerimi bu gün burada gerçekleştirilen toplantıdan; hukuk eğitiminde kalite çıtasını nasıl yükselteceğimize ve karşılaşılan sorunların çözümlerine ilişkin bir çalışmanın yol haritasının belirlenmesine dair beklentimizi ifade etmek isterim. Tekrar hepinize teşekkür eder toplantının uygulanabilir sonuçlar ve teklifler üretmesini dilerim. 6