HAYVANSAL GIDA VE YEM ARAŞTIRMALARI

Transkript

1 T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü HAYVANSAL GIDA VE YEM ARAŞTIRMALARI M. Cihat ÖZTÜRK Koordinatör 1

2 Sunu İçeriği Hayvansal Gıda ve Yem Araştırmaları Çalışma Grubu, Enstitü / laboratuvarlar ve programlar Projelerimiz ve Türkiye deki temel göstergeler Ar-Ge destek programı, Tübitak ve Dış kaynaklı projeler 2

3 HAYVANSAL GIDA ve YEM ARAŞTIRMALARI ÇALIŞMA GRUBU

4 Hayvansal Gıda ve Yem Araştırmaları Çalışma Grubu Grup Koordinatörü : M. Cihat ÖZTÜRK Veteriner Hekim, Görevli Personel : Ahmet BUDAKLIER Gıda Mühendisi, Şeref TEPE Ziraat Yüksek Mühendisi, Cemal KAYGISIZ Ziraat Yüksek Mühendisi, Ülker PAMUK Ziraat Yüksek Mühendisi, Aynur BARAN Ziraat Mühendisi, Dr. Mehtap YILMAZ Ziraat Mühendisi, 4

5 Çalışma Grubunun Görevleri Hayvansal gıda ve yemlerin; - Katkı, kalıntı ve bulaşanlar açısından insan, hayvan sağlığı ve çevreye zarar vermeyecek şekilde işlenmesi, üretilmesi, ambalajlanması, depolanması, nakledilmesi ve tüketime sunulması amacıyla; - Teknoloji ve yöntem geliştirilmesine yönelik araştırma projeleri hazırlanmasını, hazırlatılmasını sağlamak, - Proje gelişmelerinin takip etmek ve değerlendirmek, - Sonuçlarının yayınlanması ve uygulanmasını sağlamak için gereken çalışmaları planlamak, koordine etmek ve denetlemek. 5

6 Araştırma Enstitü/İstasyonları Merkez Araştırma Enstitüleri Bursa Gıda ve Yem Kontrol Merkez Araştırma Enstitüsü, Etlik Veteriner Kontrol Merkez Araştırma Enstitüsü, Trabzon Su Ürünleri Merkez Araştırma Enstitüsü, Diyarbakır GAP Ulusl. Tar. Araşt. Eğit. Merk. Bölge Araştırma Enstitüleri Şanlıurfa GAP Tarımsal Araşt. Enst. Antalya Akdeniz Su Ürünleri Araştırma İstasyonları Ordu Arıcılık, Ankara Tavukçuluk, Eğirdir Su Ürünleri, Elazığ Su Ürünleri, 6

7 Araştırma Yetkisi Verilen Kuruluşlar Ulusal Gıda Referans Laboratuvar Müdürlüğü Gıda Kontrol Laboratuvar Müdürlükleri Ankara, Antalya, Çanakkale, Diyarbakır, Gaziantep, İzmir, Kayseri, Konya, Mersin, Sivas, Tekirdağ, Van, 7

8 Hayvansal Gıda ve Yem Araştırma Programları Gıda - Yem Güvenilirliği ve Kalitesi İşleme Teknolojileri ve Ürün Geliştirme Analiz Yöntemleri Geleneksel Gıdalar Muhafaza ve Ambalajlama Atık ve Artıkların Değerlendirilmesi 8

9 Gıda Yem Araştırma Bütçesi Bin TL Gıda Yem Araşt. Projesi Ülkesel Gıda Yem Araşt. Programı 9

10 SEKTÖRE YÖNELİK AR-GE ÇALIŞMALARI PROJELERİMİZ VE TÜRKİYE DEKİ TEMEL GÖSTERGELER 10

11 Hayvansal Gıda ve Yem Araştırma Proje Sayıları TAGEM PROJELERİNİN YILLARA GÖRE DAĞILIMI ( ) YIL SONUÇLANAN PROJE SAYISI Toplam YILI TAGEM PROJELERİ Devam eden 24 Yeni Teklif 13 Toplam 37 AR-GE DESTEKLİ PROJELER Devam eden 10 11

12 PROJELERİN SEKTÖR BAZINDA DAĞILIMI No Ürün İsmi Proje Sayısı 1 Kırmızı Et 9 2 Kanatlı Eti 4 3 Süt Ürünleri 13 4 Su Ürünleri 7 5 Bal 2 6 Kırmızı Et ve Kanatlı Eti 2 7 Yumurta 2 12

13 ET VE ET ÜRÜNLERİ İşletmelerin Gıda sektöründeki payı - % 6,1 Tür Kesilen Hayvan Sayısı Et Üretimi (ton) Sığır Manda Koyun Keçi Tavuk KAYNAK: 13

14 ET VE ET ÜRÜNLERİ KIRMIZI ET TÜKETİMİ Ülkeler kg/kişi Türkiye 13,1 ABD 73,7 İspanya 89,2 Fransa 75,2 BEYAZ ET TÜKETİMİ Ülkeler kg/kişi Türkiye 23,0 ABD 63,3 Kanada 36,1 Avusturya 35,4 Kaynak: 14

15 ET VE ET ÜRÜNLERİ Et ve et ürünleri sektörü dahilinde enstitü ve laboratuvarlarımızda 2003 yılından beri 12 adet proje sonuçlandırılmıştır. Bu projelerden ikisi örnek olarak verilmiştir. Geleneksel Tekniklerle Üretilen Sucuklarda Laktik Asit Bakterilerinin İzolasyonu, İdentifikasyonu ve RT-PCR İle Doğrulanması Bursa GYKMAEM (2008): Ülkemiz için starter kültürler güncelliğini ve önemini halen koruyan bir konudur. Bu proje kapsamında sucuk üretiminde starter kültür olarak kullanılan laktik asit bakterilerinin izolasyonu ve identifikasyonu gerçekleştirilmiş olup kazanılan bu deneyimler Ulusal Gıda Starter Kültür Gen Bankası projesinde de faydalı olacaktır. Real Time PCR Tekniği İle Çeşitli Et Ürünlerinde Tavuk ve Sığır Eti Oranlarının Kantitatif Tayini Etlik VKMAEM 2012 Proje kapsamında karışım et ürünlerindeki tavuk eti ve sığır eti oranlarının kantitatif tayini gerçekleştirilmeye çalışılmış ancak sonuç alınamamıştır. Ürün etiketlerinde bulunan firma beyanlarının doğruluğunun teyit edilemeyeceğinin ortaya çıkması üzerine, Et ve Et Ürünleri Tebliğinde değişiklik yapılarak karışım et ürünlerinin yasaklanmasına karar verilmiştir. 15

16 ET VE ET ÜRÜNLERİ GZFT ANALİZİ Güçlü Yönler - Ülkemizin güçlü bir hayvansal üretim potansiyeline sahip olması, et ve et ürünleri sektörünü de güçlü kılmaktadır. - Türkiye gıda sanayi dinamik bir yapıya sahiptir. İşgücü temini kolaylığı ve yetişmiş genç nüfus varlığı önemli bir şanstır. Fırsatlar Zayıf Yönler - Sanayinin en önemli sorunlarının başında hayvansal üretimin küçük aile işletmeleri şeklinde olması gelmektedir. - Et kesim yerleri ve mezbahalar hijyenik ve tesisat bakımından yetersizdir. - Yüksek üretim maliyeti ile özellikle uluslararası rekabette sorunlar yaşanmaktadır. Tehditler - Et ve et ürünlerine olan talep, hayvansal üretimi teşvik etmektedir. - Sektörün gelişmesi, ürün geliştirme ve teknolojik yenileme faaliyetleri artırmaktadır. - Küresel iklimin değişmesi ve kuraklığın artması ile mera ve yem üretiminin azalması, hayvan üretimini tehdit etmekte, bu durum da et ve et ürünlerinin temininde riski artırmaktadır. - Kontrolsüz ve hijyenik olmayan mezbaha ve kesimhanelerde yapılan kesimler insan sağlığı için tehdit oluşturmaktadır. 16

17 SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ İşletmelerin Gıda sektöründeki payı - % 2,4 Tür Sağılan Hayvan Sayısı Süt Üretimi (ton) Koyun Keçi Sığır Manda Kaynak: 17

18 SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ Dünyada ve Türkiye de Süt Üretimi (milyon ton) Yıllar Dünya Türkiye , , , , , , , ,40 Kaynak: 18

19 SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ Kişi Başına Yıllık Süt ve Süt Ürünleri Tüketimi (Kg) ABD 267 AB Ülkeleri 311 TÜRKİYE 250 Kişi Başına Yıllık Çiğ Süt Tüketimi (Kg) ABD 96,35 AB Ülkeleri 66,2 TÜRKİYE 26 Kaynak: 19

20 SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ Çiğ Süt / Yem Paritesi Çiğ Süt Fiyatı (TL/Ton) Süt Yemi Fiyatı (TL/Ton) PARİTE Ocak ,140 Şubat ,169 Mart ,200 Nisan ,250 Mayıs ,250 Haziran ,250 20

21 SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ Gazlı İçecekler İçimlik Süt 21

22 SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ Süt ve süt ürünleri sektörü dahilinde enstitü ve laboratuvarlarımızda 2003 yılından beri 13 adet proje sonuçlandırılmıştır. Devam eden projelerimizden ; Peynirde Real-Time PCR Yöntemi İle Orijin Tespiti ve Miktar Tayini İzmir GKLM : Geleneksel peynir çeşitlerimizin üretiminde inek, koyun ve keçi sütleri kullanılabilmektedir. Bazı durumlarda, üretimde inek sütü kullanılmasına rağmen peynirin keçi ya da koyun sütünden yapıldığı ifade edilerek tüketici yanıltılmaktadır. Halihazırda peynirin imal edildiği sütün orijinini tespit edecek bir analiz yöntemi bulunmamaktadır. Devam etmekte olan proje ile; inek, koyun, keçi sütlerinin tespitine yönelik pratik, güvenilir ve ucuz Real-Time PCR yöntemi için primer ve probların geliştirilmesi amaçlanmaktadır. 22

23 SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ GZFT ANALİZİ Güçlü Yönler - Ülkemizin güçlü bir hayvansal üretim potansiyeline sahip olması, süt ve süt ürünleri sektörünü de güçlü kılmaktadır. - Entegre süt işletmelerinin sayısı ve toplam kapasite giderek artmaktadır. - İşgücü temini kolaylığı ve yetişmiş genç nüfus varlığı önemli bir şanstır. Fırsatlar - Süt ve et ürünlerinin tüketiminin artması, süt hayvancılığını ve sanayini teşvik etmektedir. - Ürün geliştirme ve teknolojik yenileme faaliyetleri artmaktadır. - Süt ve süt ürünlerinin tüketiminin artması, kitlelerin daha iyi beslenmesini sağlamaktadır. Zayıf Yönler - Sanayinin en önemli sorunlarından biri süt hayvancılığının büyük bölümünün küçük aile işletmeleri şeklinde olmasıdır. - Sokak sütü tüketimi önlenememiştir. - Enerji ve yem maliyeti yüksektir. Tehditler - Küresel ısınma ve kuralığın artması, mera ve yem üretiminin azalması süt hayvancığını tehdit etmekte, süt ve süt ürünlerinin temininde riski artırmaktadır. 23

24 SU ÜRÜNLERİ ARICILIK YUMURTA İşletmelerin Gıda sektöründeki payı - % 2, Avlanan Deniz Balığı Miktarı (ton) Avlanan Tatlısu Balığı Miktarı (ton) Kültür Balığı Üretimi (ton) Bal Üretimi (ton) Yumurta Üretimi (adet) Kaynak: 24

25 SU ÜRÜNLERİ Balık ve Deniz Ürünleri Tüketimi Ülkeler kg/kişi Türkiye 7,1 İtalya 29,8 Fransa 32,5 İspanya 47,4 Kaynak: 25

26 BAL GÜDÜMLÜ PROJELER Bal konusuna Koordinatörlüğümüzün takip ettiği iki adet güdümlü proje bulunmaktadır: 1- Çam Balının Kalite Kriterlerinin Belirlenmesi ve Yapılan Tağşişlerde Kalitedeki Değişimin İzlenmesi 2- Gezginci Arıcılık Şartlarında Farklı Nektar Kaynaklarından Üretilen Petekli Balların Botanik Orijininin ve Prolin Miktarının Belirlenmesi 26

27 BAL GZFT ANALİZİ Güçlü Yönler - Bal, içeriğindeki birçok vitamin, mineral, antioksidan ve aminoasitler ile değerli bir besin maddesidir. Bu balı şekerli ürünlerden ayıran en belirgin özelliktir. Zayıf Yönler - Ne düzeyde nem içerirse içersin açıkta veya nem geçirebilir kaplarda tutulan ballar, havadan nem çekerek su oranını yükseltme ve ekşime eğilimi göstermektedir. - Kişinin beslenme ve enerji ihtiyacına büyük ölçüde katkı sağlar. Fırsatlar - Kovan sayısından ziyade kovan verimliliğinin arttırılması bizi Dünya sıralamasında daha da üst seviyelere taşıyacaktır. Tehditler - Bal taklit ve tağşişe açık bir üründür. 27

28 YEM Karma Yem Üretimleri ( ton) Kanatlı Yemi Büyükbaş ve Küçükbaş Yemi Diğer Yemler Toplam KAYNAK: 28

29 YEM Aşağıda isimleri verilen projelerde, yem açığının kapatılması amacıyla gıda sanayi artıklarının değerlendirilme olanaklarını araştırılmıştır. Bursa Bölgesinde Üretilen Şeker Pancarı Yapraklarının Ham Besin Maddeleri, Kalsiyum, Fosfor ve Oksalik Asit İçerikleri Üzerine Bir Araştırma Bursa GYKMAEM Bursa ili Gıda Sanayinde İşlenen Greyfurt Atıklarının Yem Değeri ve Hayvan Beslemede Kullanılma Olanakları Bursa GYKMAEM Sellektör altı Pirincin Kuzu Besisinde Kullanılma Olanakları Üzerine Bir Araştırma Koyunculuk AİM Domates Posası Silajının Kalitesini Artırma ve Kuzu Besisinde Kullanılma Olanakları Üzerine Bir Araştırma Bursa GYKMAEM Zeytin Küspesinin Yem değerinin İn-Sıtu Yöntemle Saptanması ve Kuzu Besisinde Kullanım Olanakları Koyunculuk AİM Aspir Tohumu Küspesinin Yem Değerinin İn Situ Yöntemle Saptanması ve kuzu Besisinde Kullanım Olanakları Koyunculuk AİM 29

30 TÜBİTAK AR-GE DESTEK PROGRAMI, AR-GE DESTEK PROGRAMI TÜBİTAK, DIŞ KAYNAKLI PROJELER DIŞ KAYNAKLI PROJELER 30

31 Ar-Ge Destekli Projeler ( ) Hayvansal gıda ve yem çalışma grubumuzun; Sonuçlanan : 2 adet Devam eden : 10 adet projesi vardır. Üniversiteler Hacettepe, Ege, Yıldız Teknik, Gazi, Karadeniz Teknik, Mehmet Akif Ersoy(2), Atatürk(2), Özel Sektör DONE Genetik ve Biyoinformatik Ltd., İSTANBUL CANKURT Süt ve Süt Ürünleri Endüstriyel Hayvancılık Tarım Ürünleri San. Tic. Ltd. Şti, ANTALYA 31

32 TÜBİTAK Projeleri Proje Başlığı Yürütücü Kuruluş Proje Lideri Proje Bütçesi Yem Endüstrisine Yönelik Endüstriyel Enzimlerin Üretimi TÜBİTAK MAM Sevnur MANDACI ,00 TL Başlangıç-Bitiş Tarihleri Ülkemizde pilot ölçekte ilk enzim üretiminin gerçekleştirildiği YEM-EN projesi, endüstriyel yerli enzim üretimi için model bir çalışmadır. Kanatlı sektöründe yoğun olarak kullanılan fitaz, ksilanaz ve beta-glukanaz enzimlerinin üretim teknolojisi geliştirilmiştir. Buluş bildirimi TPE ye başvuru amacıyla TÜBİTAK patent ofisine gönderilmiştir. 32

33 TÜBİTAK Projeleri Proje Başlığı Yürütücü Kuruluş Proje Lideri Proje Bütçesi Geleneksel Gıdalarda Mikotoksin Analiz Yöntemleri Geliştirilmesi Ankara Gıda Kontrol Laboratuvar Müdürlüğü Tuğrul KAYMAK ,00 TL Başlangıç-Bitiş Tarihleri 01 Eylül Mart 2016 Bu çalışma tamamlandığında her bir toksin için ayrı ayrı yapılan mikotoksin analizleri tek bir seferde yapılabilecek ve bu analizler için kimyasal madde kullanımı ve cihaz gerekliliği azaltılmış olacaktır. Mikotoksin analizlerinde tamamen dışa bağımlı olduğumuz immino Affinite Kolon ile Aflatoksin ve Okratoksin standartlarının ülkemizde üretimi hedeflenmektedir. 33

34 TÜBİTAK Projeleri Proje Başlığı Yürütücü Kuruluş Proje Lideri Proje Bütçesi Ulusal Gıda Kompozisyonunun Belirlenmesi Ve Yaygın Sürekli Paylaşım Sisteminin Oluşturulması TÜBİTAK MAM Gül LÖKER TL Başlangıç-Bitiş Tarihleri Ülkemiz coğrafyasında üretilen ve tüketilen tarım ürünlerinin besin öğeleri ve enerji değerleri ileri analiz teknikleri ile belirlenmiş ve ülkemizin ilk gıda kompozisyon veri tabanı üretilmiştir. Veri tabanı adresinden yayınlanmakta ve 582 gıda ve 105 gıda bileşenine ait yaklaşık veri içermektedir. Turkomp Gıda Kompozisyon Veri Tabanı; hem ilgili kamu kurumlarının mevzuat ve standart oluşturma çalışmalarında, hem de özel sektör, üniversite ve araştırma kurumlarının bilimsel çalışmalarında kullanabileceği, ülkesel düzeyde ve uluslararası standartlarda, güvenilir veriler içermektedir. 34

35 Uluslararası Projeler AB 7. Çerçeve Era-Net Sustainable Food Production and Consumption (SUSFOOD) Ana Hedef, AB bünyesinde gıda üretim ve tüketiminde sürdürülebilirliği sağlamak amacıyla araştırma alanında bilimsel işbirliğini artırmak, AB Üye/Aday 16 Ülke, 25 Araştırma Kuruluşu INRA (Fransa) Koordinatör, , 2 Milyon Euro Açılan çağrıda 9 projenin desteklenmesi Enstitülerimizin yer aldığı 2 proje (Bioprot - Bursa Gıda ve Sunniva Alata Bahçe Kültürleri) AB Ulusal Ajans TOI (Transfer of Innovation) Gıda Endüstrisi Gıda Mevzuatı, Sektörel Etki Analizi, Eğitim, İşbirliği ve Avrupa Ağı, Uzaktan Eğitimi TAGEM, Gaziantep Üniversitesi, TÜGİS, Almanya, Litvanya ve Romanya dan birer Üniversite, , Projede kapsamında 8 ilde seminer Gıda sanayi paydaşlarına Bakanlığımızın yapısı, faaliyetleri, denetim sistemi ve 12. Fasıl, 5996 sayılı Kanun gibi AB ye uyum kapsamında yapılan çalışmalar, 35

36 TEŞEKKÜRLER