MODERN KENTİ ANLAMAK

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "MODERN KENTİ ANLAMAK"

Umut Ağçay
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 MODERN KENTİ ANLAMAK MODERN KENTİN SORUNLARINA BAKIŞ Kuramlar - Modeller Hızlı sanayileşme ve ekonomik büyümenin yarattığı tablo: Toplumsal kargaşa Eski kurumların, yasaların, kuralların işlememesi, Toplumsal sınıfların yaşam koşulları arasındaki uçurumlar Büyük yoksulluk Yeni koşullara uygun düzenlemeler yok, yetersiz, adaletsiz Güvensiz kent Polisiye olaylar (hırsızlık, soygun, cinayet vb suçlar) çok artmış Organize suçlar ortaya çıkmış; kentin bazı bölgelerinde çeteler egemen. 1

koşulları arasındaki uçurumlar Büyük yoksulluk Yeni koşullara uygun düzenlemeler yok, yetersiz, adaletsiz Güvensiz kent

2 Hızlı sanayileşme ve ekonomik büyümenin yarattığı tablo: Sağlıksız kent Konut yetersizliği Barınma koşullarının kötülüğü Kanalizasyon vb. altyapı eksikliği Çirkin, kirli ve düzensiz kent Orta-üst sınıfların terkettiği kent ALTKENTLEŞME Kentteki toplumsal sorunlara nasıl bakmalı? Onları nasıl açıklamalı? Eskiden sorun olmayan konular neden sorun haline geldi? Sorunların kaynağı nerede? 2

altyapı eksikliği Çirkin, kirli ve düzensiz kent Orta-üst sınıfların terkettiği kent ALTKENTLEŞME

3 Kentteki toplumsal sorunlara nasıl bakmalı? Onları nasıl açıklamalı? I. KLASİK K KURAMLAR Temel düşünceler: Kentte gözlenen sorunların nedenlerini, kökenini bulmak gerekir. Bu sorunlar yapısaldır. Bu sorunları yaratan etmenleri toplumun bütünündeki aksaklıklarda aramak gerekir. Toplumun bütününe bakarken değişik düşünürler sorunların kökeninde toplumsal yapının farklı özelliklerini görmüşlerdir _ eğitim, ahlak / ekonomi / yönetim ve örgütlenme KLASİK KURAMLAR A. TOENNIES ( ) GEMEINSCHAFT Birincil küme GESELLSCHAFT İkincil küme 3

Bu sorunları yaratan etmenleri toplumun bütünündeki aksaklıklarda aramak gerekir.

4 KLASİK KURAMLAR E. DURKHEIM makrososyolojik yaklaşım Her toplumda bir İŞBÖLÜMÜ vardır. Toplumun her öğesinin, o toplumun sağlıklı ve dengeli olması, varlığının sürmesi için bir İŞLEVİ vardır. (İŞLEVSELCİ KURAM) Bilimdeki ve sanayideki ilerlemeler (devrim) toplumda çok köklü, büyük değişimlere neden olmaktadır. KLASİK KURAMLAR E. DURKHEIM makrososyolojik yaklaşım İŞBÖLÜMÜ NİTELİK DEĞİŞTİRMİŞTİR: Mekanik dayanışma yerine kentlerde organik dayanışma gelişmektedir. MEKANİK DAYANIŞMA tarım toplumunda, kırsal küçük yerleşmelerde ORGANİK DAYANIŞMA kentlerde, sanayi toplumunda 4

(İŞLEVSELCİ KURAM) Bilimdeki ve sanayideki ilerlemeler (devrim) toplumda çok köklü, büyük değişimlere neden olmaktadır. KLASİK KURAMLAR E.

5 5 eğitim Dini hizmetler sağlık MEKANİK DAYANIŞMA A Gıda Temizlik malzemeleri tekstil Bitkisel üretim hayvancılık enerji Sanat kültür B Gıda Temizlik malzemeleri tekstil Bitkisel üretim hayvancılık enerji Sanat, kültür Bitkisel üretim Hayvansal üretim TARIM SEKTÖRÜ Gıda sanayii Temizlik ürünleri sanayii Tekstil sanayii SANAYİ SEKTÖRÜ Enerji üretimi Eğitim hizmetleri Sağlık hizmetleri Dini hizmetler Sanat, kültür HİZMET SEKTÖRÜ A B ORGANİK DAYANIŞMA

Bitkisel üretim Hayvansal üretim TARIM SEKTÖRÜ Gıda sanayii Temizlik ürünleri sanayii Tekstil sanayii SANAYİ

6 KLASİK KURAMLAR E. DURKHEIM ( ) makrososyolojik yaklaşım Toplumdaki hızlı değişme sürecinde NORMLAR (TOPLUMSAL ÖLÇÜLER) yitiriliyor. Bir ANOMİ DURUMU doğuyor. İntihar, suç işleme gibi SAPKIN DAVRANIŞLAR ortaya çıkıyor. NORMLAR UYUM SAPKINLIK SUÇ ANOMi KURAMI E. DURKHEIM ANOMİ = Toplum yaşamının yol açtığı amaçsızlık ya da umutsuzluk duygusudur. Toplum yaşamının belirli bir alanındaki davranışları düzenleyen hiçbir açık ölçünün olmadığı durumlarda ortaya çıkar. Bireyler kendilerini yollarını yitirmiş ve kaygılı olarak duyumsar. Sonuç: intihar eğilimi. 6

DURKHEIM ANOMİ = Toplum yaşamının yol açtığı amaçsızlık ya da umutsuzluk duygusudur.

7 E. DURKHEIM EĞİTİMİN İŞLEVİ: 1.Toplumsal dayanışmayı, ait olma duygusunu güçlendirmek; 2.Toplumsal rolleri öğretmek ve bunların devamlılığını sağlamak 3.İşbölümünün devamlılığını sağlamak; bireylerin yeteneklerine göre uzmanlaşmasını sağlamak. KLASİK KURAMLAR Max WEBER ( ) Ekonomik olmayan etmenler çağcıl toplumların gelişiminde kilit rol oynar. Bilim ve bürokrasinin etkisi önemli. Bilim çağcıl teknolojiyi biçimlendirmiştir. Bürokrasi çok sayıda insanı etkin biçimde örgütlemenin tek yoludur. 7

İşbölümünün devamlılığını sağlamak; bireylerin yeteneklerine göre uzmanlaşmasını sağlamak.

8 KLASİK KURAMLAR KENTSEL YAŞAM BİÇİMİ (Mikro-sosyolojik bir kuram) Büyük sanayi kentinde eskisinden çok farklı koşullar var. Georg SIMMEL ( ) Bu koşullar yeni bir yaşam biçimi, yeni bir yaşam felsefesi yaratıyor. İnsanlar arası etkileşim toplumsal ilişkiler- bu yeni düzene göre biçimleniyor. SANAYİ KENTİNDE YAŞAM Neler değişti? Eskiden sorun olmayan konular neden sorun haline geldi? 8

Georg SIMMEL (1858 1918) Bu koşullar yeni bir yaşam biçimi, yeni bir yaşam felsefesi yaratıyor.

9 SANAYİ KENTİNDE NELER DEĞİŞTİ? Eskiden sorun olmayan konular neden sorun haline geldi? Üretim türü Üretimin ölçeği Üretim ilişkileri Nüfus Kirlenme Altyapı Barınma İstihdam Çalışma koşulları YENİ BİR DÜNYA Teknoloji yaşam biçimi estetik - kültür ART NOUVEAU BELLE EPOQUE JUGENDSTIL MODERN STYLE TIFFANY 9

Üretim türü Üretimin ölçeği Üretim ilişkileri Nüfus Kirlenme Altyapı

10 Toplumun teknoloji ile doğa arasındaki yerini sorguladığı dönem Teknoloji ve sanayi hayranlığı var: Yeni form arayışları Eski doğal (ahşap, taş) malzemelerle yeni, sanayi ürünü (cam, çelik) malzemeleri bir arada kullanma arayışları. Monet_Jean Monet,

doğal (ahşap, taş) malzemelerle yeni, sanayi ürünü (cam, çelik)

11 Sherlock Holmes 11

12 Sherlock Holmes Monet_Train in the Snow_

13 Monet_Paria, Gare Saint Lazare, 1877 Paris_Gare d Orsay Orsay Garı inşaatı 13

14 14

15 Paris_ Metro inşaatı, 1900 Hector Guimard - Porte Dauphine _ Paris metrosunun ve girişlerinin yapımı. Porte Dauphine _ Paris te bir metro istasyonu. Bu istasyonun ünlü girişi Hector Guimard tarafından tasarlanmıştır. 15

yapımı. Porte Dauphine _ Paris te bir metro istasyonu.

16 Hector Guimard - Dauphine MODERN KENTTE KENTLİ OLMAK BURJUVA KÜLTÜRÜ Tüccar, sanayici, bürokrat egemenliği Nakit paraya dayanan varsıllık Pozitif bilimlerin büyüyen gücü Yenilikçilik Artan ve çeşitlenen tüketim: Yeni tüketim malları, yeni tüketim biçimleri Yeni değerler; yeni yaşam biçimi 16

varsıllık Pozitif bilimlerin büyüyen gücü Yenilikçilik Artan ve çeşitlenen

17 17

18 Gustave-Caillebotte 18

19 19

20 20

21 21

22 PERA PALAS 22

23 MARKİZ 23

24 KENTSEL YAŞAM BİÇİMİ (Mikro-sosyolojik bir kuram) Kentin içindeki yaşam biçimini inceledi; daha çok sosyal psikoloji açısından baktı. Modern kentin benzersiz özelliği, sinirsel uyarıcıların yoğunluğudur. Georg SIMMEL ( ) (1) Para felsefesi (2) Bıkkınlık tavrı 24

25 KENTSEL YAŞAM BİÇİMİ (Mikro-sosyolojik bir kuram) Georg SIMMEL ( ) KIRSAL YERLEŞMELER: Yaşamın temposu düşük; Çeşitlilik az; bireyin algısına alışılmıştan farklı uyarıcılar gelmiyor, hemen her şey tanıdık. Belirsizlik az. KENTSEL YAŞAM BİÇİMİ (Mikro-sosyolojik bir kuram) Georg SIMMEL ( ) KENTSEL YERLER: Yaşamın temposu hızlı; Kentlilerin yaşamı zamana göre ayarlanmış [Kentte dakikalar hesaplanarak yaşanıyor, kırda mevsimler.] Çeşitlilik çok; bireyin algısına çok sayıda, çeşitli, yeni uyarıcılar (sesler, görsel etkiler, kokular) geliyor. Bireyin bu uyarıcı bombardımanı ile başa çıkması gerek. Birey ayrımcı, rasyonel ve hesapçı olmayı öğreniyor. Bir bıkkınlık tavrı geliştiriyor. 25

26 KENTSEL YAŞAM BİÇİMİ (Mikro-sosyolojik bir kuram) Georg SIMMEL ( ) PARA FELSEFESİ _ Ekonomik alış-veriş bir toplumsal etkileşim biçimidir. Nakitle alışveriş takas ekonomisinin yerine geçince, toplumsal aktörler arasındaki etkileşimde de belirgin değişiklikler oldu. Para çok küçük birimlere bölünebilir ve değişik biçimlerde kullanılabilir. Para, her şeyin tam karşılığının ödenmesine olanak sağlar. Paranın kimliği yoktur. Oysa, takasa konu olan malların kimliği vardır; mal sahipleri aralarında kişisel bir bağ kurulur(du). Para, belirli bir amaca dönük işbirliklerini eskiden kişisel olan ilişkileri- kişiliksizleştirdi, mekanikleştirdi. KENTSEL YAŞAM BİÇİMİ (Mikro-sosyolojik bir kuram) Georg SIMMEL ( ) Hesapçılık toplumsal alanın tüm alanlarına girdi _ akrabalık ilişkileri; estetik anlayışı. Niteliksel değerlendirmelerin yerini niceliksel değerlendirmeler aldı. Para, kişisel / bireysel özgürlüğü arttırır; sosyal farklılaşmaları güçlendirir. Modern dünyada para bir değer standardı ve alışveriş aracıdır. Para, ekonomik işlevinden öte, ussallığın (rationalism) çağdaş ruhunu, hesaplanabilirliği ve kişiselleştirmemeyi simgeler. Para, Gemeinschaft dan [topluluk düzeni] Gesellschaft a [toplum düzeni] geçişin ana mekanizması olmuştur. 26

27 KENTSEL YAŞAM BİÇİMİ (Mikro-sosyolojik bir kuram) Georg SIMMEL ( ) BIKKINLIK TAVRI (the blasé attitude) Birey, kentteki uyaranların çokluğundan duygusal olarak yıpranmıştır. Yeni uyaranlara karşı tepki gösterecek gücü kalmamıştır. Para tüm değerlerin temelini oluşturmaktadır. Tanımadıklarına karşı dikkatli / ihtiyatlı olmak; mesafeli tavır ve duyumsamazlık Metropol yaşamının olumlu yanı: Duyguları paylaşmayan ve işe karıştırmayan tavır bireysel özgürlük sağlar. Kent yaşamının çelişkisi: Nesnelleşmek daha çok bireyciliğe ve -bireyciliğe bağlı olarak- öznelciliğe yol açar. 27

Benzer belgeler

DOĞAL KAYNAKLAR VE EKONOMİ İLİŞKİLERİ

DOĞAL KAYNAKLAR VE EKONOMİ İLİŞKİLERİ Doğal Kaynak ve Ekonomi İlişkisi 1- Büyük sermaye ve doğal kaynaklara sahip gelişmiş ülkeler, doğal kaynaklardan etkin şekilde faydalanma yollarını aramaktadır. Örneğin,