Çok eski zamanlarda, ülkenin birinde zengin bir adam vard. Adam öylesine zengindi ki halk bunu anlata anlata bitiremiyordu. Kimilerine göre bu zengin

Transkript

1 UÇAN SANDIK Çok eski zamanlarda, ülkenin birinde zengin bir adam vard. Adam öylesine zengindi ki halk bunu anlata anlata bitiremiyordu. Kimilerine göre bu zengin bay isterse kentin tüm sokaklar n hal ile kaplatabilirdi. Çünkü adam n konaklar nda, köflklerinde çok fazla say da hal vard. Hem de her biri birbirinden de erli ipek hal lar Hal lar n yan s ra baflka söylentiler de vard. Örnek olarak adam n hazinesindeki alt nlar eritilse, herkesin evindeki tabaklar, çanaklar alt ndan yap - labilirdi. Adam n kaç evi, kaç kona, kaç çiftli i, kaç de- irmeni vard? Kimse bilmiyordu. Kuflkusuz bu söylentiler a zdan a za giderek büyüyor, ortaya abart l yorumlar ç k yordu. Asl nda adam zengindi. Kar s bir süre önce ölmüfltü. O luyla birlikte kentin en güzel yerindeki bir konakta yafl yordu. Paras n ve mallar n en iyi biçimde de erlendiriyor, gün geçtikçe daha da zenginlefliyordu. 4 5

2 Adam çal flkand, ak ll yd. Ama çocu u hiç de öyle de ildi. Daha küçük yafl ndan beri eline geçen paray oraya buraya savurmaya al fl kt. En güzel giysileri birkaç gün içinde giyilmez bir duruma getiriyordu. Kendisine verilen oyuncaklar kaflla göz aras nda k r yor, defterleri, kitaplar y rt yordu. Biraz büyüdükten sonra da arkadafllar yla gezip tozmaya bafllad. Kuflkusuz bu gezip tozmalar paraya dayan yordu. Gittikleri çalg l gazinolar, içtikleri flaraplar, arkadafl olduklar kad nlara ald klar arma- anlar çok para gerektiriyordu. Bunlar da zengin adam n o lu ödüyordu. Adam olup bitenleri biliyordu. O lunun yaflad e lence hayat n biliyordu. Onu uyar yor, do ru yolu göstermeye çal fl yordu. Ama tüm çabalar boflunayd. Çünkü çocuk babas n n ö ütlerini can kula yla dinliyor, gerçekten birkaç gün bunlara uyuyordu. Ama dördüncü gün yine arkadafllar yla bulufluyor, vur patlas n, çal oynas n, birkaç gün daha yafl yordu. flte böyle yaflarlarken yafll adam bir gün ans z n hastaland. Doktorlar, bak c lar, falc lar kona a üflüfltüler. Kimi dualar okudu, kimi büyü yapt, kimi ilâç içirdi. Ama hiçbiri olumlu sonuç vermedi. Adamca- z günden güne eridi. Bir deri bir kemik kald. Hasta adam, o lunu yan na ça rd. Ona çok hasta oldu unu, yak nda ölece ini söyledi. Hay r babac m, dedi çocuk. Böyle düflünmeyin. Göreceksiniz, yak nda iyileflip aya a kalkacaks n z. Adam duyulur duyulmaz bir sesle: Yok, yok, dedi. Ben gidiciyim o lum. Sana son bir baba ö üdü: Paran dikkatli kullan. Kafan çal flt r. fiu, birkaç yüzy l yetecek kadar büyük zenginli- im, e er böyle davranmaya devam edersen birkaç y l içinde erir biter. Sonra bir dilim ekme e muhtaç duruma düflersin. Nas l olur baba, dedi çocuk. Bunca mal, mülk, bunca k ymetli hal, alt n, mücevher Birkaç y lda biter mi hiç? Biter o lum, biter, diye inledi adam. E er ak l olmazsa hiçbir zenginlik devaml olmaz. Mala, zenginli e devaml l k veren ak ld r. Bunu unutma. htiyar günlerce yatt. Çocuk bu süre içinde konaktan ç kmad hiç. Ama arkadafllar s k s k eve gelip onu d flar ç kmas için kand rmaya çal flt lar. Yeni bir gazinodan, çok güzel bir dansözden, yepyeni bir flaraptan söz ettiler. 6 7

3 Çocuk hepsini geri çevirdi. Babas iyileflmedikçe d flar ç kmayaca n söyledi. Aradan çok geçmedi. Bir gece adamca z son nefesini verdi. Kuflkusuz çocuk babas n n ölümüne çok üzüldü. Uflaklara, görevlilere emirler verdi. Babas na görkemli bir cenaze töreni düzenledi. Fakir fukaraya yiyecek, giyecek verildi. Alt n da t ld. Bir ölünün ard ndan yap lmas gereken her türlü sayg l davran fl en iyi biçimde gerçeklefltirildi. Çocuk cenaze kalkt ktan sonra babas n n muhasebecilerini, vekilharçlar n, kâhyalar n bir araya toplad. Onlara iflleri bundan sonra kendisinin yürütece ini, her fleyin babas n n kurdu u düzen içinde sürdürülece ini bildirdi. Gerçekten birkaç gün babas ndan kalan çal flma masas na oturdu. Defterleri, kâ tlar, tapu belgelerini denetledi. Her fley mükemmeldi. Oh, diye düflündü. Babamla beni bugüne kadar böylesine bolluk içinde yaflatan bu zenginlik beni tek bafl ma haydi haydi yaflat r. Art k arkadafllar ma ve e lenceye daha çok zaman ay rabilirim. Daha çok para harcayabilirim. Ertesi gün yak n arkadafllar kona a geldiler. Kaç günden beri ilgilenmedi i olaylardan söz ettiler. Kentte olup bitenleri anlatt lar. Çocuk bu anlat - lanlar ilgiyle dinledi. Epeyce de heyecanland. Hele arkadafllar o gece birlikte ç kmay önerince buna karfl ç kmad. Akflam olunca hep birlikte ç kt lar. Tabi, kona n yeni beyi vekilharçtan birkaç kese alt n almay unutmad. O hâlde gitti i yerlerde daha rahat para harcayabilir, daha iyi e lenebilirdi. Gerçekten öyle yapt. Her gittikleri yerde elini keseye dald r p alt nlar âdeta saçt, savurdu. K sa sürede son alt n da harcad. Eve kendini bilmeyecek kadar sarhofl bir durumda geldi. Yata a yatt. S zd kald. _ Ertesi sabah daha gözünü açmadan arkadafllar kona a geldiler. Bu kez her biri yan nda bir baflka arkadafl n getirmiflti. Çocu u uyand rd lar. Hep birlikte kentin d fl ndaki bir ba a gidip orada yiyip içmeyi, e lenmeyi önerdiler. 8 9

4 Çocuk buna itiraz etti ama, arkadafllar öyle direttiler, e lenceyi öyle balland ra balland ra anlatt lar ki sonunda dayanamad. Yan na birkaç kese alt n al p konaktan ç kt. Böylece yeni bir yaflam bafllad. Önceleri sadece geceleri süren içkili toplant lar, giderek tüm günü kapsamaya bafllad. En yak n arkadafllar na en yak nlar, onlara da en yak nlar kat ld. Böylece otuz, k rk kifli bir arada gezer oldular. Sarhofl oldu u kimi zamanlar arkadafllar na, kendisine dalkavukluk yapan flark c lara, sazc lara de erli arma anlar vermeye, han hamam ba fllamaya bafllad. Bu arada kumarda da büyük paralar kaybediyordu. Birkaç y l sonra babas n n söyledikleri bir bir gerçekleflti. Zenginlik ak lla birleflmedi i için k sa sürede eridi gitti. Uflaklar, hizmetçileri birer ikifler bafl ndan savd. Muhasebeciler, kâhyalar, vekilharçlar birer ikifler ayr ld lar. Son olarak bir kumar borcu nedeniyle o güzelim konak da haraç mezat sat fla ç kar ld. Önceleri yan ndan ayr lmayan, gözünün içine bakan arkadafllar da birer ikifler uzaklaflt lar. Çocuk yapayaln z kald. Babas n n ö ütlerine uymamakla büyük hata iflledi ini düflündü ama ifl iflten geçmiflti. Sonunda kentten ayr l p uzak ülkelere gitmeye karar verdi. Kendisi gençti, sa l kl yd. Kafas n kullanacak, kendisine yeni bir yaflam kuracakt. Bu amaçla elde kalan son sand n bafl na çöktü. Kapa açt. Orada neler var, neler yok bir bir d - flar ç kard. çlerinden ifline yarayacak birkaç giysi, birkaç çamafl r ay rd. Onlar bir ç k n yapt. flte bu ç k n al p konaktan ç kacak, yola koyulacakt. Haz rlad ç k n sand n üstüne koydu. Kendisi de oldu u yerde do ruldu. Sand n kapa n kapatt. Üstüne oturdu. O anda sand k oldu u yerde k m ldad. Sonra yerden kalk p salonun büyük penceresine do ru uçtu. Çocuk sand a s ms k sar ld. Bu arada sand k uçarak pencereden d flar ç kt. A açlar n üstünden süzüldü. Bahçe duvarlar n aflt. Yükseldi, yükseldi. Çocuk afla ya bak nca kentin evlerini küçücük kutular gibi gördü. Koskoca rmak bir ip gibi uzan - yor, da lar, tepeler bir avuç kum y n gibi görünüyordu

5 Bu hava yolculu u bütün gün boyunca sürdü. Sand k vadiler, nehirler, kentler, ülkeler üzerinden uçtu. Hepsini geride b rakt. Sonunda büyük kubbeler, görkemli yap larla dolu büyük bir kentin üzerinde alçalmaya bafllad. Sand k afla ya indikçe kentin büyüklü ü, yap lar n güzelli i, ba lar n, bahçelerin yeflilli i daha iyi göründü. Sand k iyice alçal p saray n bahçesinde, yeflil a açlar n aras na yavaflça kondu. Çocuk rahat bir nefes ald. Aya n yere basarken iri yar iki muhaf z ellerinde silâhlar yla yan bafl nda belirdiler. Ona anlamad bir dilde seslendiler. Çocuk ne konufltuklar n anlamad. El kol iflaretleriyle istediklerini yapmaya haz r oldu unu anlatt. Adamlar onu aralar na ald lar. Çocuk bofl sand - s rtland. Hep birlikte saraya vard lar. Sultan n karfl s na ç kt lar. Sultan üzeri p r l p r l tafllarla ifllemeli görkemli bir tahtta oturuyordu. Elindeki k l ç da çeflitli tafllarla ifllenmiflti. Sultan n giysileri, taht salonunda bulunan eflyalar çocu un gözlerini kamaflt rd. Kendi kendine Belki de buras benim yeni yaflam m için ilk ad md r. diye düflündü. Bu, kendine tam bir güven verdi. Gülümsedi. Sultan n önünde yerlere kadar e ildi. Onu kendi diliyle selâmlad. Sultan da onu kendi diliyle selâmlay nca çok flafl rd. Daha sonralar, buradaki soylular n kendi dilini çok iyi konufltuklar n anlad. Bu yüzden sultanla çok iyi anlaflt. Ona bafl ndan geçenleri uzun uzun anlatt. Sultan da onu ilgi ile dinledi. Hele gökyüzünde uçarken afla daki da lar n, tepelerin görüntüsünü, birkaç kez anlatt. Sultan çocu u be enmiflti. Ona: Benim konu umsun delikanl, dedi. Saray mda kalabilirsin. stedi in gibi yaflayabilirsin. Senin flu marifetli sand n da saray n salonuna yerlefltirelim. Çocuk yerlere kadar e ildi. Sultan selâmlad : Sa olun majesteleri, dedi. Size yük olmak istemem hiçbir zaman

6 Ne demek, diye sözünü kesti sultan. Benim konu umsun. Bunu böyle bil. Çocuk kendine verilen daireye yerleflti. K sa sürede tüm sarayl larla dostluk kurdu. Hele sultan n güzelli i dillere destan k z yla çok yak n bir arkadafl oldu. Her gün saray n bahçesinde çimenlere oturuyor, durmadan konufluyorlard. Çocu un, ülkesinde yaflanan dört mevsimden söz etmesi k z çok heyecanland r yordu. Kar nedir, kar ya nca hava nas l so ur, sular nas l buz tutar Bunlar bir türlü anlayam yordu. Arkadafl na her gün ayn sorular soruyordu. Çünkü sultan n ülkesinde yazdan baflka mevsim yoktu. Kar ise hiç ya m - yordu. O ülkede kar nedir, hiç kimse bilmiyordu. Böylece günler günlere eklendi. Aylar birbirini izledi. Delikanl bu süre içinde o ülkenin dilini de ö rendi. Kusursuz konuflmaya bafllad. Böylelikle sadece kendi dilini bilen soylularla de il halkla da konuflmaya bafllad. Kimi günler çarfl pazar dolaflt. Orada pek çok kifliyle dost oldu. Onlara bafl ndan geçenleri anlatt. Herkes sand n uçtu unu önemsemiyor; fakat hiç kimse kar n ya fl na, sular n buz tutmas na bir türlü inanmak istemiyordu. Böylelikle genç adam n ünü tüm ülkeye yay ld. Herkesle dost oldu. S cakkanl l, ak ll oluflu herkesi kendine ba lad. Bunlar n en bafl nda sultan n güzel k z geliyordu. Bu yabanc ya gönlünü kapt rm flt. Hem de adamak ll Ne zamand r gözlerine uyku girmiyor, durmadan genç adam düflünüyor, onu büyük bir âflkla seviyordu. Çok geçmeden durumu anlayan delikanl güzel k za kendisini sevdi ini, evlenmek istedi ini söyledi. K z buna çok sevindi. Hemen ikisi birlikte sultan n yan na vard lar. Kararlar n aç klad lar. Sultan da buna çok sevindi. Saray görevlilerine dü ünün en k sa zamanda yap lmas için gerekli emirleri verdi. Dü ün günü sihirli sand k törenin yap laca salona getirildi. Bafl köfleye kondu. Herkes büyük bir telâfl içinde oraya, buraya gidiyor, son haz rl klar tamaml yordu. Bu arada salonun köflesinde büyük bir atefl yak ld. O ülkenin töresine göre yak lan bu atefl evlili i kutsuyordu

7 Atefl yak l nca herkes el ç rpt. Genç evlileri kutlamaya bafllad lar. Ama bu arada ateflten s çrayan bir k v lc m sand tutuflturdu. Sand k yanmaya bafllad. En baflta genç damat, herkes yang n söndürmek için ellerine ne geçerse sand n üstüne kapad lar. Ama ne yaz k ki sand k kaflla göz aras nda yand, kül oldu. Delikanl ise üzüntüsünden neredeyse bay lacak gibi oldu. Bir süre için törene ara verildi. Bu arada çocuk büyük bir üzüntü içinde bahçeye ç kt. A açlar aras nda dolaflmaya bafllad. flte tek güvencesi, tek güç kayna sand yan p kül olmufltu. Art k hiç kimse onun sözlerine inanmayacakt. Sözlerini eskisi gibi ilgiyle dinlemeyecekti. Çünkü sihirli sand yok olmufltu. Herkes kendisiyle sadece bu sand k için ilgilenmemifl miydi? Bu sand k yok oldu una göre de ersiz, önemsiz bir insand art k. Sevgilisi küçük sultan da ona eskisi gibi ba l olamazd. Sultan da ona eskisi gibi sayg n bir kifli gibi davranmazd art k. Bu düflüncelerin etkisinde kalan çocuk hiç kimseye görünmeden ülkeden ayr ld. Yepyeni bir serüven dünyas na at ld. Onun kaçt n anlayan küçük sultan çok üzüldü, çok gözyafl döktü ama, bunlar sevgilisinin geri dönmesini sa layamad. _ Delikanl yeniden yoksul bir yaflama bafllad. Gitti i köylerde, kasabalarda bafl ndan geçenleri anlat yor, gördü ü ülkeleri, o ülkelerin geleneklerini aç kl yordu. Herkes onu ilgiyle izliyordu. Çünkü çok güzel konufluyordu. Yüzünün anlam çok çekiciydi. Onu herkes seviyordu. Anlatt öyküleri severek dinliyorlar, anlatt klar bitince eline birkaç kurufl veriyorlard. O da bu ald klar yla gününü gün ediyor, geçinip gidiyordu. Böyle anlata anlata, kentleri, kasabalar geziyor, ülkeden ülkeye geçiyordu. Anlatt klar giderek ço al yor, birbirine ba l heyecanl bir serüven oluflturuyordu. Onu dinleyenler a z n n içine bak yorlar, nefeslerini tutarak dinliyorlard

8 Çocuk zamanla bu anlatt klar n n içine sevgilisi küçük sultan da katt. Masal kahraman olan gencin sand k yan nca saraydan kaç fl n gözyafllar yla öyle canl anlat - yordu ki onu dinleyenler gözyafllar n tutamay p a l yorlard. Ço u da bafl n sall yor kendi kendilerine söyleniyorlard : Ne kadar yanl fl bir davran fl bu! Hiç sand k yand diye saraydan kaç l r m? Küçük sultan o delikanl n n kendini seviyordu, sand k önemli de ildi onun için. Çocuk o zaman sözü bu konuya getiriyor, masal n sonunu flöyle ba l yordu: Çocuk mutluydu. Ama aptald. Ama gururluydu. Tüm gücünü o sand a ba l san yordu. Bunun yan s ra sevgi nedir bilmiyordu. Bilseydi hiç o güzel k z b rak r kaçar m yd? Yaaaa! Kaçar m yd? diye yineliyordu dinleyenler. Ama bilemedi iflte. Sevgiyi bilemedi. Kendine güveni bilemedi. Kendi gücünü bilemedi. Çocuk bunlar söyleyerek masal n tamaml yor, onu dinleyenler alk fll yorlar, elindeki çana a para ya d r yorlard. O ise çana a konulan paralara hiç bakmadan, oturdu u yerde dal p gidiyordu. Belki de uzaklara, sultan n ülkesine, kendisi için gözyafl döken küçük sultan n yan na gidiyor, onun önünde diz çökerek ondan af diliyordu. Belki de düzenledi i bu masalla sevgilisine en içten duygular n, sevgisini, âflk n sunuyordu. _ 18 19