ÖN SÖZ... v GİRİŞ... 1

Transkript

1 İçindekiler ÖN SÖZ... v GİRİŞ BÖLÜM: TFRS/UFRS VE FİNANSAL RAPORLAMA... 5 I. FİNANSAL RAPORLAMA İHTİYACI... 5 II. FİNANSAL RAPORLAMA ARACI OLARAK FİNANSAL TABLOLAR...10 III. TFRS/UFRS YE UYUMLU FİNANSAL TABLOLAR VE DİPNOTLAR A. Bilanço (Finansal Durum Tablosu) B. Gelir Tablosu (Finansal Performans Tablosu) C. Nakit Akış Tablosu Nakit Akış Tablolarıyla İlgili Genel Bilgiler Nakit Akış Tablolarının Gelişimi ve Yararları TMS/UMS 7 ye Uygun Olarak Nakit Akışlarının Raporlanması Nakit Akış Tablosunun Sunulması D. Özkaynaklar Değişim Tablosu E. Sermaye Piyasası Kuruluna (SPK) Uygun Finansal Tablolar BÖLÜM: TFRS / UFRS KAPSAMINDA FİNANSAL ARAÇLAR I. TANIM VE KAPSAM OLARAK FİNANSAL ARAÇLAR A. Finansal Araçların Tanımı Avrupa Birliği nde UFRS lerin Kabul Edilme Süreci UMS 39 un Kabul Edilme Süreci...53 vii

2 viii TFRS/UFRS Kapsamında Finansal Araçlar B. Finansal Araçların Kapsamı Finansal Araç Kapsamında Yer Alanlar Finansal Araç Kapsamında Yer Almayanlar C. Finansal Araçların Sınıflandırılması D. Yeniden Sınıflandırma II. FİNANSAL ARAÇLARIN (VARLIK VE BORÇLARIN) NETLEŞTİRİLMESİ III. FİNANSAL ARAÇLARI DEĞERLEME (ÖLÇME) A. Vergi Mevzuatındaki Finansal Araçlarla İlgili Değerleme Ölçüleri B. TFRS/UFRS lerde Finansal Araçlara İlişkin Değerleme Ölçüleri Maliyet Değeri İtfa Edilmiş Maliyet Değeri Gerçeğe Uygun Değer (GUD) IV. FİNANSAL ARAÇLARDA DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ A. Değer Düşüklüğünün Raporlanması B. Değer Düşüklüğünün Ortadan Kalkması V. TFRS/UFRS 9 FİNANSAL ARAÇLAR STANDARDININ AMACI VE KAPSAMI VI. TFRS/UFRS 9 FİNANSAL ARAÇLARIN SINIFLANDIRILMASI VII. TFRS/UFRS 9 FİNANSAL ARAÇLARIN ÖLÇÜLMESİ BÖLÜM: FİNANSAL VARLIKLAR I. FİNANSAL VARLIKLARIN TANIMLANMASI II. FİNANSAL VARLIKLARIN SINIFLANDIRILMASI VE DEĞERLEMESİ A. Gerçeğe Uygun Değer Farkı Kâra (Zarar) Yansıtılan Finansal Varlıklar Alım Satım Amaçlı Elde Tutulan Finansal Varlıklar İlk Muhasebeleştirmede Gerçeğe Uygun Değer Farkı: Kâr/Zarara Yansıtılan B. Vadeye Kadar Elde Tutulacak Yatırımlar C. Kredi ve Alacaklar Karşılık Hesaplamaları Alacakların İtfa Edilmiş Maliyet Değeri D. Satılmaya Hazır Finansal Varlıklar

3 İçindekiler ix III. FİNANSAL VARLIKLARIN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ İLE İLGİLİ UYGULAMA BÖLÜM: FİNANSAL BORÇLAR (YÜKÜMLÜLÜKLER) I. FİNANSAL BORÇLARIN (YÜKÜMLÜLÜKLERİN) TANIMLANMASI II. FİNANSAL BORÇLARIN SINIFLANDIRILMASI VE DEĞERLEMESİ A. Gerçeğe Uygun Değer Farkı Kâr /Zarara Yansıtılan Finansal Borçlar Alım Satım Amaçlı Elde Tutulan Finansal Borçlar İlk Muhasebeleştirmede Gerçeğe Uygun Değer Farkı Kâr/Zarara Yansıtılan B. Diğer (İtfa Edilmiş Maliyet Değeriyle Ölçülen) Finansal Borçlar BÖLÜM: TÜREV FİNANSAL ARAÇLAR I. TÜREV FİNANSAL ARAÇLARIN TANIMLANMASI II. RİSK - RİSK YÖNETİMİ VE TÜREV FİNANSAL ARAÇLARIN İLİŞKİSİ III. FİNANSAL RAPORLAMA VE TÜREV FİNANSAL ARAÇLAR A. Melez Bir Üründe Gömülü/Saklı Türev Ürün (Embedded Derivatives) IV. TÜREV FİNANSAL ARAÇLARIN SINIFLANDIRILMASI VE DEĞERLEMESİ V. ALIM-SATIM AMAÇLI TÜREV FİNANSAL ARAÇLAR VI. FİNANSAL RİSKTEN KORUNMA AMAÇLI TÜREV FİNANSAL ARAÇLAR A. Finansal Riskten Korunma Muhasebesi (Hedging Accounting) B. Finansal Riskten Korunma Muhasebesinde Önemli Kavramlar Finansal Riskten Korunma Aracı Finansal Riskten Korunma Konusu Kalemler Finansal Riskten Korunma İşleminin Etkinliği C. Finansal Riskten Korunma Muhasebesinin Uygulanma Şartları D. Finansal Riskten Korunma Çeşitleri Gerçeğe Uygun Değer Riskinden Korunma

4 x TFRS/UFRS Kapsamında Finansal Araçlar 2. Nakit Akış Riskinden Korunma Net Yatırım Riskinden Korunma E. TMS/UMS 39 a Uygun Olarak Portföyün Faiz Oranı Riskinden Korunma (Macro Hedging) ve Vadesiz Mevduatlara İlişkin Finansal Riskten Korunma (Hedging of Demand Deposits) Üzerine Örnek VII. FİNANSAL RİSKTEN KORUNMA İLİŞKİSİNİN BELGELENDİRİLMESİ VIII. FİNANSAL RİSKTEN KORUNMANIN ETKİNLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE ÖLÇÜLMESİ A. Finansal Riskten Korunma Muhasebesinin Durdurulması (Sona Erdirilmesi) Durdurulan Gerçeğe Uygun Değer Riskinden Korunma İşlemleri Durdurulan Nakit Akış Riskinden Korunma İşlemleri B. Etkinlik Testleri Geleceğe Yönelik Test Geçmişe Yönelik Test C. ETKİNLİĞİN TEST EDİLMESİNDE KULLANILAN YÖNTEMLER Kritik Koşullar Yöntemi (Critical Terms Method) Oran Analizi Yöntemi (The Ratio Analysis or Dollar-Offset Method) Göreceli Fark Yöntemi (Relative-Difference Method) Regresyon Analizi Yöntemi (Regression Analysis Method) Senaryo Analizi Yöntemi (Scenario Analysis Method) Değişken Risk Azaltım Yöntemi (VRR-Volatility Risk Reduction Method) Faiz Oranı Takasları İçin Kestirme Yollar Yöntemi (The Short-Cut Method for Interest Rate Swaps) BÖLÜM: TFRS/UFRS 7 FİNANSAL ARAÇLAR: AÇIKLAMALAR I. TFRS/UFRS KAPSAMINDA AÇIKLAMALAR II. TFRS/UFRS 7 NİN KAPSAMI III. TFRS/UFRS 7 NİN BİLANÇO AÇIKLAMALARI A. Gerçeğe Uygun Değer Farkı Kâr veya Zarara Yansıtılan Krediler ve Alacaklar

5 İçindekiler xi B. Gerçeğe Uygun Değer Farkı Kâr veya Zarara Yansıtılan Finansal Borçlar C. Yeniden Sınıflandırma D. Diğer Çeşitli Bilanço Açıklamaları IV. TFRS/UFRS 7 NİN GELİR TABLOSU AÇIKLAMALARI A. TFRS/UFRS 7 Tarafından Tanımlanan Gelir Tablosu Açıklamaları B. TFRS/UFRS 7 Tarafından Tanımlanan Diğer Gelir Tablosu Açıklamaları Muhasebe Politikaları Finansal Riskten Korunma Muhasebesi (Hedge Accounting) Gerçeğe Uygun Değer V. FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLER VE RİSKLERİN AÇIKLANMASI A. Risk Açıklamaları Niteliksel Risk Açıklamaları Sayısal Risk Açıklamaları B. Risk Türleri Kredi Riski Likidite Riski Piyasa Riski C. Duyarlılık Analizi D. SPK ye Uygun Risk Açıklamaları EKLER EK 1: Kapsamlı Gelir (Comphrensive Income) EK 2: Kredi Riski Açıklamaları KAYNAKÇA

6 xii TFRS/UFRS Kapsamında Finansal Araçlar TABLO LİSTESİ Tablo 1.1: Avrupa Birliği nde Finansal Raporlama: Başlıca Gelişmeler... 5 Tablo 1.2: Avrupa Birliği Düzenlemesi ve Avrupa Birliği ndeki Şirketlerde Finansal Raporlama... 6 Tablo 1.3: Direkt (Doğrudan) Yönteme Göre İşletme Faaliyetlerinden Nakit Akışı...31 Tablo 1.4: Endirekt (Dolaylı) Yönteme Göre İşletme Faaliyetlerinden Nakit Akışı...32 Tablo 2.1: TMS/UMS 32, TMS/UMS 39 ve TFRS/UFRS 7 Kapsamında Olan ve Kapsam Dışı Bırakılan Varlık ve Yükümlülükler Tablo 2.2: Finansal Araçların Değerleme Ölçülerinin Karşılaştırılması Tablo 2.3: Finansal Araçlarda Değer Düşüklüğünün Finansal Araç Sınıfları İtibariyle Raporlanması Tablo 4.1: Finansal Aracın Finansal Borç Olup Olmadığına İlişkin Örnek Tablo Tablo 6.1: TFRS/UFRS 7 de Öngörülen Finansal Riskten Korunma Muhasebesine İlişkin Açıklamalar ŞEKİL LİSTESİ Şekil 1.1: Şirket Değerinin Saptanması ve Raporlamansını Oluşturan Unsurlar... 8 Şekil 1.2: Finansal Tablo Kullanıcıları... 9 Şekil 1.3: Performans Ölçümünde Finansal Tablolar ve Nakit Akış Tablosunun Oluşumu Şekil 2.1: Finansal Araçlar: Örnekler Şekil 2.2: TFRS 9 Kapsamındaki Finansal Araçlar: Örnekler Şekil 5.1: Melez Bir Üründe Gömülü/Saklı Türev Ürünlerin Raporlanması Şekil 5.2: Gerçeğe Uygun Değer Riskinden Korunma Şekil 5.3: Nakit Akış Riskinden Korunma Şekil 5.4: Etkinlik Testleri Şekil 5.5: Geçmişe Yönelik Etkinlik Testi Şekil 5.6: Etkinlik Testleri Tercih Sırası Şekil 5.7: Regresyon Analizi Yönteminin Aşamaları Şekil 5.8: Regresyon Analizinde X, Y Gözlemlerinin Elde Edilmesine İlişkin Süreç Şekil 6.1: TFRS/UFRS 7 Finansal Araçlar: Açıklamalar Standardının Kapsamı.. 197

7 Kısaltmalar xiii Kısaltmalar AB (EU) ABD AICPA AK (EC) APB ARC BDDK Bil.-Aktif Bil.-Özk. Bil.-Borç CICA EBITDA EFRAG FASB FAS GUD GT IASB IASC IFRIC IOSCO KGK s SEC SIC SPK TFRS TMS TMSK TMUD TTK TÜRMOB UFRS (IFRS) UMS (IAS) Avrupa Birliği (European Union) Amerika Birleşik Devletleri American Institute of Certified Public Accountants (Amerikan Sertifikalı Kamu Muhasebecileri Enstitüsü) Avrupa Komisyonu (European Commission) The Auditing Practices Board (İngiltere deki Denetim Uygulamaları Kurulu) Accounting Regulatory Committee (Muhasebe Düzenleme Komitesi) Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu Bilanço, Aktif Hesap Bilanço, Özkaynak Hesabı Bilanço, Özkaynak Dışındaki Pasif Hesap Canadian Institute of Chartered Accountants (Kanadalı Muhasebeciler Enstitüsü) Earnings Before Interest, Tax, Depreciation and Amortization (Faiz, Vergi, Amortisman ve İtfa Payları Öncesi Kâr) European Financial Reporting Advisory Group (Avrupa Finansal Raporlama Danışma Grubu) Financial Accounting Standards Board (Amerkan Finansal Muhasebe Standartları Kurulu) Financial Accounting Standards (Amerkan Finansal Muhasebe Standartları) Gerçeğe Uygun Değer Gelir Tablosu International Accounting Standards Board (Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu) International Accounting Standards Comittee (Uluslararası Muhasebe Standartları Komitesi) The International Financial Reporting Interpretations Commitee (Uluslararası Finansal Raporlama Yorumlama Komitesi) International Organization of Securities Commissions (Uluslararası Menkul Kıymetler Komisyonları Örgütü) Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu Sayfa Numarası Securities and Exchange Commission (Amerikan Menkul Kıymet ve Sermaye Piyasaları Komisyonu) Daimi Yorumlamalar Komitesi (Standing Interpretations Committee) Sermaye Piyasası Kurulu Türkiye Finansal Raporlama Standardı Türkiye Muhasebe Standardı Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu Türkiye Muhasebe Uzmanları Derneği Türk Ticaret Kanunu Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği Uluslararası Finansal Raporlama Standardı (International Financial Reporting Standard) Uluslararası Muhasebe Standardı (International Accounting Standard)