KURTKAYA RÜZGAR ENERJĠ SANTRALĠ ORNĠTOLOJĠK-EKOLOJĠK DEĞERLENDĠRME RAPORU

Transkript

1 AKDENĠZ ÜNĠVERSĠTESĠ FEN FAKÜLTESĠ BĠYOLOJĠ BÖLÜMÜ ANTALYA SANAYĠ TEKNOLOJĠLERĠ YAZILIMI AR-GE DANIġMANLIK ÇEVRE VE ENERJĠ, SANAYĠ VE TĠCARET A.ġ. KURTKAYA RÜZGAR ENERJĠ SANTRALĠ ORNĠTOLOJĠK-EKOLOJĠK DEĞERLENDĠRME RAPORU HAZIRLAYANLAR Prof. Dr. Ali ERDOĞAN (Ornitolog) Akdeniz Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Ekoloji Anabilim Dalı BaĢkanı Doç. Dr. Aziz ASLAN (Zoolog) Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yrd. Doç. Dr. Ġ.Gökhan DENĠZ (Botanik Uzmanı) Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi M. Süleyman KAÇAR (Peyzaj ve Yaban Hayatı Uzmanı) Orman Yüksek Mühendisi (Bu çalıģma Are Elektrik Üretim Ticaret ve Sanayi LTD. ġtġ.tarafından yaptırılmıģtır) ANTALYA MAYIS 2013 Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu 1

2 İçindekiler 1 GĠRĠġ RES SAHASININ TANIMLAMASI SAHANIN COĞRAFĠ KONUMU SAHANIN JEOLOJĠSĠ VE JEOMORFOLOJĠK YAPISI ĠKLĠM VE HĠDROLOJĠK ÖZELLĠKLER SAHANIN PEYZAJ ÖZELLĠKLERĠ EKOLOJĠK VE BĠYOLOJĠK KAYNAKLAR BĠTKĠ ÖRTÜSÜ Flora Vejetasyon FAUNAL YAPI Amfibi ve sürüngenler Memeliler Kuşlar RES SAHASINDA KURULACAK TESĠSLER VE ĠġLETĠM FAALĠYETLERĠ KURULACAK TÜRBĠNLERĠN ÖZELLĠKLERĠ VE ARAZĠDE YERLEġĠMĠ ENERJĠ BAĞLANTI HATLARI VE ġalt SAHASI ġantġye VE TÜRBĠNLER ARASI BAĞLANTI YOLLARI DEĞERLENDĠRME FLORĠSTĠK AÇIDAN DEĞERLENDĠRME FAUNA AÇISINDAN RES sahası ve yakın çevresinde bulunan yarasalar ve olası tehlikeler ORNĠTOLOJĠK AÇIDAN Türkiye Kuşları Red Data Book (RDB- Kırmızı Liste) (Kiziroğlu 2008) a göre değerlendirme: Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği ne (IUCN) göre değerlendirme: Bern Sözleşmesi (BERN) ne göre değerlendirme: Merkez Av Komisyonu Kararına (MAK) göre değerlendirme: Bölgeden Geçişler ve Yakındaki Sulak Alanlar PEYZAJ AÇISINDAN JEOMORFOLOJĠK VE HĠDROLOJĠK AÇIDAN KORUNAN ALANLAR AÇISINDAN DEĞERLENDĠRME PROJE SAHASININ ÇEVRESĠNDE YER ALAN DĠĞER RES PROJELERĠ AÇISINDAN DEĞERLENDĠRME SONUÇ VE ÖNERĠLER ÖNERĠLER Gürültü SONUÇ KAYNAKLAR Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 2

3 ŞEKİLLER DİZİNİ ŞEKİL 1. PROJE EKİBİ; SOLDAN SAĞA DOÇ. DR. AZİZ ASLAN, ŞİRKET TEMSİLCİSİ, PROF. DR. ALİ ERDOĞAN, ORMAN YÜK. MÜH. M. SÜLEYMAN KAÇAR, YRD. DOÇ. DR. İ.GÖKHAN DENİZ, ŞİRKET YETKİLİSİ VE ARKADA TÜRBİN KURULACAK TEPE VE RÜZGAR ÖLÇÜM DİREĞİ... 8 ŞEKİL 2. KURTKAYA RÜZGAR ENERJİ SANTRALİ NİN TÜRKİYE DEKİ YERİ VE KURULACAĞI SAHA... 9 ŞEKİL 3. KURTKAYA RES SAHASININ SINIRLARINI VE TÜRBİNLERİN YERLERİNİ GÖSTERİR TOPOGRAFYA HARİTASI. 10 ŞEKİL 4. KURTKAYA RES SAHASININ UYDU GÖRÜNTÜSÜ ŞEKİL 5. RES SAHASI İÇİNDE TÜRBİNLERİN KURULACAĞI SIRTLAR ŞEKİL 6. RES SAHASININ HAFİF DAĞLIK YAPISI VE GÜNEYDOĞUSUNDA YER ALAN ALADAĞLAR ŞEKİL 7. RES SAHASININ GÜNEYDOĞUSUNDA YER ALAN ZAMANTI NEHRİ ŞEKİL 8. RES SAHASININ GÜNEYBATISINDA YER ALAN ALADAĞLAR IN GENEL OLARAK DOĞAL PEYZAJ GÖRÜNÜMÜ ŞEKİL 9. RES SAHASI ÇEVRESİNDE KÜLTÜREL PEYZAJI OLUŞTURAN EKİLİ TARIM ALANLARI ŞEKİL 10. RES SAHASININ GÜNEYDOĞUSUNDAN GEÇEN ZAMANTİ NEHRİ VE BOZUK ORMAN ALANLARININ OLUŞTURDUĞU GENEL PEYZAJ GÖRÜNÜMÜ ŞEKİL 11. QUERCUS CERRİS L. VAR. CERRİS (SAÇLI MEŞE) (ÜLKEMİZİN HER BÖLGESİNDE YAYILIŞ GÖSTEREN TÜRE 1900 M YE KADAR OLAN KARIŞIK VEYA YAPRAK DÖKEN ORMANLIK ALANLARDA RASTLAMAK MÜMKÜNDÜR. AĞUSTOS-EYLÜL DÖNEMİNDE MEYVELENEN BİTKİYE, PROJE ALANI İÇERİSİNDE TÜRBİN AYAKLARININ İNŞA EDİLECEĞİ TAVUK TEPE VE YAKIN ÇEVRESİNDE RASTLANMIŞ OLMAKLA BİRLİKTE ÜLKEMİZDE OLDUKÇA GENİŞ YAYILIŞ GÖSTEREN TÜRÜN HERHANGİ BİR KORUMA STATÜSÜ BULUNMAMAKTADIR.) ŞEKİL 12. JUNİPERUS OXYCEDRUS L. SUBSP. OXYCEDRUS (KATRAN ARDICI) (ÜLKEMİZİN HEMEN HER BÖLGESİNDE 1800 M YÜKSEKLİĞE KADAR YAYILIŞ GÖSTEREN BU ARDIÇ TÜRÜ, KÜÇÜK KOZALAK YAPISINA SAHİPTİR. BU TÜRE PLANLANAN TÜRBİN AYAKLARININ İNŞA EDİLECEĞİ ALANLARDA RASTLANILMAMIŞTIR.) ŞEKİL 13. BERBERİS CRATAEGİNA DC. (HANIM TUZLUĞU) (ÜLKEMİZİN HEMEN HER BÖLGESİNDE 1800 M YÜKSEKLİĞE KADAR OLAN KAYALIK YAMAÇLARI VE ÇALILIK ALANLARI TERCİH ETMEKTE VE MAYIS-HAZİRAN AYLARINDA ÇİÇEKLENMEKTEDİR. TÜRE, TÜRBİN AYAKLARININ KURULACAĞI BÖLGELERDE RASTLANMIŞ OLMAKLA BİRLİKTE EKOLOJİK TOLERANSI OLDUKÇA GENİŞ VE ÜLKEMİZDE YOĞUN YAYILIŞ GÖSTEREN TÜRÜN HERHANGİ BİR KORUMA STATÜSÜ BULUNMAMAKTADIR.) ŞEKİL 14. ONOSMA ALBO-ROSEUM FİSCH. ET MEY. SUBSP. ALBO-ROSEUM VAR. ALBO-ROSEUM (EMZİK OTU) (ÜLKEMİZİN KARADENİZ, İÇ ANADOLU, AKDENİZ, DOĞU VE GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGELERİ NDE YAYILIŞ GÖSTEREN TÜR, KAYALIK ALANLARI TERCİH ETMEKTE VE NİSAN-TEMMUZ DÖNEMİNDE Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 3

4 ÇİÇEKLENMEKTEDİR. BU TÜRE PLANLANAN TÜRBİN AYAKLARININ İNŞA EDİLECEĞİ ALANLARDA RASTLANILMAMIŞTIR.) ŞEKİL 15. AMYGDALUS ORİENTALİS MİLLER (YABANİ BADEM) (ÜLKEMİZİN HEMEN HER BÖLGESİNDE 1600 M YÜKSEKLİĞE KADAR OLAN AÇIKLIK VE ÇALILIK ALANLARI TERCİH EDEN TÜR, NİSAN-MAYIS DÖNEMİNDE ÇİÇEKLENMEKTEDİR. TÜRE PROJE ALANI İÇERİSİNDE TÜRBİNLERİN İNŞA EDİLECEĞİ BÖLGELERDE RASTLANMIŞ OLMAKLA BİRLİKTE, EKOLOJİK TOLERANSI OLDUKÇA YÜKSEK OLAN TÜR ÜZERİNDE HERHANGİ BİR KORUMA STATÜSÜ DE BULUNMAMAKTADIR.) ŞEKİL 16. ANCHUSA AZUREA MİLLER VAR. AZUREA (SIĞIRDİLİ) (ÜLKEMİZİN HER BÖLGESİNDE 2500 M YÜKSEKLİĞE KADAR OLAN AÇIKLIK ALANLARDA YAYILIŞ GÖSTEREN BU TÜR NİSAN-TEMMUZ DÖNEMİNDE ÇİÇEKLENMEKTEDİR. PROJE ALANI İÇERİSİNDEKİ ÇAYIRLIK ALANLARDA RASTLANILAN EKOLOJİK TOLERANSI YÜKSEK TÜR ÜZERİNDE HERHANGİ BİR KORUMA STATÜSÜ BULUNMAMAKTADIR.) ŞEKİL 17. KURTKAYA RÜZGAR ENERJİ SANTRAL SAHASI TOPOGRAFİK YAPISI VE VEJETASYON GÖRSELLERİNE AİT LOKASYONLAR (1/25000 TOPOGRAFİK HARİTA) ŞEKİL 18. KURTKAYA RES PROJESİ T3-T6 NUMARALI TÜRBİNLERİN KURULACAĞI KIZIL TEPE BATI YAMAÇLARI GENEL VEJETASYON YAPISININ YAHYALI GÜZERGAHINDAN GÖRÜNÜMÜ (BKZ. ŞEKİL 17; 1 NOLU GÖSTERGE) ŞEKİL 19. PROJE SAHASI DOĞUSUNDA YER ALAN T5 VE T6 NUMARALI TÜRBİNLERİN İNŞA EDİLECEĞİ BÖLGENİN GENEL VEJETASYON YAPISININ GÖRÜNÜMÜ (BKZ. ŞEKİL 17; 2 NOLU GÖSTERGE) ŞEKİL 20. KURTKAYA RES PROJESİ T18, T19 VE T20 NUMARALI TÜRBİNLERİN KURULACAĞI TAVUK TEPE SIRTLARININ GENEL VEJETASYON YAPISININ YAHYALI GÜZERGAHINDAN GÖRÜNÜMÜ (BKZ. ŞEKİL 17; 3 NOLU GÖSTERGE) ŞEKİL 21. PROJE SAHASI HAKİM YÜKSELTİLERİNDEN OLAN KIZIL TEPE NİN GENEL VEJETASYON YAPISININ GÖRÜNÜMÜ (BKZ. ŞEKİL 17; 4 NOLU GÖSTERGE) ŞEKİL 22. PROJE ALANI İÇERİNDE YER ALAN TARIM ALANLARININ VE T11 VE T12 NUMARALI TÜRBİNLERİN İNŞA EDİLECEĞİ KURUCAKKUYU TEPE GENEL VEJETASYON YAPISININ GÖRÜNÜMÜ (BKZ. ŞEKİL 17; 5 NOLU GÖSTERGE) ŞEKİL 23. KURTKAYA RES PROJESİ T8, T9 VE T10 NUMARALI TÜRBİNLERİN KURULACAĞI KIZIL TEPE DOĞU BÖLGESİ GENEL VEJETASYON YAPISININ GÖRÜNÜMÜ (BKZ. ŞEKİL 17; 6 NOLU GÖSTERGE) ŞEKİL 24. SIRASIYLA T16 (SOLDA); T13, T14 VE T15 (SAĞDA) NUMARALI TÜRBİNLERİN İNŞA EDİLECEĞİ KANLITAŞ MEVKİİ KUZEYİNDE YER ALAN TEPELİK BÖLGELERİN GENEL VEJETASYON YAPISININ GÖRÜNÜMÜ (BKZ. ŞEKİL 17; 7 NOLU GÖSTERGE) Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 4

5 ŞEKİL 25. T18, T19 VE T20 NUMARALI TÜRBİN BÖLGESİ VEJETASYON YAPISI VE PROJE ALANI BATI KESİMİNİN TAVUK TEPE DEN GÖRÜNÜMÜ (BKZ. ŞEKİL 17; 8 NOLU GÖSTERGE) ŞEKİL 26. PROJE ALANI RÜZGAR ÖLÇÜM DİREĞİNİN DE BULUNDUĞU BÖLGENİN GENEL VEJETASYON YAPISININ GÖRÜNÜMÜ (BKZ. ŞEKİL 17; 9 NOLU GÖSTERGE) ŞEKİL 27. KURTKAYA RES PROJE ALANININ, BÖLGENİN DOĞUSUNDA YER ALAN DİKME KÖYÜ NDEN GÖRÜNÜMÜ (BKZ. ŞEKİL 17; 10 NOLU GÖSTERGE) ŞEKİL 28. KURTKAYA RES SAHASI VE YAKIN ÇEVRESİNDE AMFİBİ, SÜRÜNGEN VE MEMELİLERİN YAŞAMASINA UYGUN MAKİ VE ÇALI HABİTATLAR ŞEKİL 29. RES SAHASINDA AÇIK ALANLARDA GÖRÜLEBİLEN TARLA KERTENKELESİ (OPHİSOPS ELEGANS) ŞEKİL 30. KURTKAYA RES SAHASINDA VE YAKIN ÇEVRESİNDE YAŞAYAN GELİNCİK (MARTES NİVALİS) ŞEKİL 31. RES SAHASI İÇERİSİNDE GÖRÜLEN FARE YUVALARI ŞEKİL 32. TÜRKİYE ÜZERİNDEN GERÇEKLEŞEN GÖÇLERİ VE İLİNTİLİ BÜYÜK SU KÜTLELERİNİ GÖSTEREN HARİTA ŞEKİL 33. VERİCİLERLE İZLENEN AKLEYLEKLERİN İZLEDİKLERİ ROTALAR (SHAMOUN-BARANES, 2003) ŞEKİL 34. RES SAHASININ BATISINDA ALADAĞLAR BÖLGESİNDE GÖRÜLEN YAYGIN TÜRLERDEN KUZGUN (CORVUS CORNİX) (FOTO: PROF. DR. ALİ ERDOĞAN) ŞEKİL 35. RES SAHASINI YAKLAŞIK 400 METRE YÜKSEKTEN TRANSİT GEÇİŞLERİNDE KULLANAN TÜRLERDEN ARI KUŞU (MEROPS APİASTER) (FOTO: PROF. DR. ALİ ERDOĞAN) ŞEKİL 36. RES SAHASI VE YAKIN ÇEVRESİNDEKİ KAYALIK VE AÇIKLIK ALANLARDA RASTLANAN ÖTÜCÜ KUŞ TÜRLERİNDEN KİRAZ KUŞU (EMBERİZA HORTULANA) (FOTO: PROF. DR. ALİ ERDOĞAN) ŞEKİL 37. RES SAHASININ YAKIN ÇEVRESİNDEKİ BAHÇELERDE VE MAKİLİKLERDE RASTLANAN AK GERDANLI ÖTLEĞEN (SYLVİA CURRUCA) (FOTO: PROF. DR. ALİ ERDOĞAN) ŞEKİL 38. RES SAHASININ YAKIN ÇEVRESİNDEKİ BAHÇE VE SEYREK AĞAÇLIKLARDA RASTLANAN TAŞ BÜLBÜLÜ (IRANİA GUTTURALİS) (FOTO: PROF. DR. ALİ ERDOĞAN) ŞEKİL 39. RES SAHASININ YAKIN ÇEVRESİNDEK AKARSU KENARLARINDA VE YERLEŞİM ALANLARINDA GÖRÜLEN DAĞ KUYRUKSALLAYANI (MOTACİLLA CİNEREA) (FOTO: PROF. DR. ALİ ERDOĞAN) ŞEKİL 40. RES SAHASINDA ZAMAN ZAMAN GÖRÜLEN YERLİ YIRTICI TÜRLERDEN KIZIL ŞAHİN (BUTEO RUFİNUS) (FOTO: PROF. DR. ALİ ERDOĞAN) ŞEKİL 41. RES SAHASININ BOZUK MEŞE ORMANI YAPISI VE KURULU RÜZGAR ÖLÇÜM DİREĞİ (SOLDA) ŞEKİL 42. RES SAHASINDA TÜRBİNLER VE ŞALT MERKEZİNİN YERİNİ GÖSTEREN UYDU GÖRÜNTÜSÜ ŞEKİL 43. NİĞDE, ZENGEN'DE KONAKLAYAN (ÜSTTE) VE SABAHIN ERKEN SAATLERİNDE GÖÇE BAŞLAYAN (ALTTA) AKLEYLEKLER ŞEKİL 44. KURTKAYA RES SAHASININ YAKININDAKİ KUŞ TÜRLERİNİNİN KULLANDIĞI GEÇİŞ ROTALARI Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 5

6 ŞEKİL 45. KURTKAYA RES SAHASINDA GÖÇ HAREKETLERİNİN YOĞUNLAŞTIĞI EN YAKIN KUŞ GÖÇ GÜZERGÂHLARI (SARI İLE İŞARETLİ OLAN RES SAHASI) ŞEKİL 46. RES SAHASININ İÇİNDE YER ALDIĞI KAYSERİ İL SINIRLARI İÇİNDEKİ MAK KARARLARI KAPSAMINCA KORUNAN ALANLARLA İLİŞKİSİ ŞEKİL 47. KURTKAYA RES PROJESİNİN KORUNAN ALANLARLA OLAN MESAFESİNİ GÖSTERİR UYDU GÖRÜNTÜSÜ. 70 ŞEKİL 48. RES SAHASININ 6,5 KM GÜNEYDOĞUSUNDA YER ALAN DİKME KÖYÜ YAKININDAKİ AKSU RES E AİT TÜRBİNLER ŞEKİL 49. KURTKAYA RES SAHASI VE ÇEVRESİNDE KURULU/KURULACAK DİĞER PROJELER (KUZEYİNDE: YAHYALI-1 VE 2 RES (YAKLAŞIK 10 KM KUZEYDOĞUSUNDA), GÜNEYBATISINDA: ZİNCİRLİ RES (2 KM GÜNEYİNDE), GÜNEYDOĞUSUNDA: AKSU RES (6,5 KM GÜNEYDOĞUSUNDA)) Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 6

7 Çizelgeler Dizini ÇİZELGE 1. KAYSERİ İLİ UZUN YILLAR ORTALAMA METEOROLOJİK VERİLERİ (METEOROLOJİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DEN ALINMIŞTIR) ÇİZELGE 2. KURTKAYA RÜZGAR ENERJİ SANTRAL SAHASINDA TESPİT EDİLEN BİTKİ TÜRLERİ (KISALTMALAR: IR.- TUR. EL.: İRAN-TURAN ELEMENTİ, AKD. EL.: AKDENİZ ELEMENTİ, AVR-SİB. EL.: AVRUPA-SİBİRYA ELEMENTİ, ÖKSİN EL.: ÖKSİN ELEMENTİ, : ÇOK BÖLGELİ VEYA FİTOCOĞRAFİK BÖLGESİ BİLİNMEYEN, E: ENDEMİK, TIB: TIBBİ, TIC: TİCARİ, VU: VULNERABLE (ZARAR GÖREBİLİR), NT: NEAR THREATENED (TEHDİT ALTINA GİREBİLİR), LC: LEAST CONCERN (EN AZ ENDİŞE VERİCİ) ÇİZELGE 3. KURTKAYA RES SAHASI VE YAKIN ÇEVRESİNDE BULUNAN KURBAĞA VE SÜRÜNGEN TÜRLERİ İLE STATÜLERİ ÇİZELGE 4. KURTKAYA RES SAHASI VE ÇEVRESİNDE TESPİT EDİLEN MEMELİ HAYVAN (MAMMALİA) TÜRLERİ VE KORUMA STATÜLERİ ÇİZELGE 5. KURTKAYA RES SAHASI VE ÇEVRESİNDE GÖZLENEN KUŞ TÜRLERİ VE KORUMA STATÜLERİ ÇİZELGE 6. RES SAHASINDAKİ TÜRBİNLERİN KOORDİNATLARI, KONUMU VE DENİZDEN YÜKSELTİSİ ÇİZELGE 7. KURULMASI PLANLANAN TÜRBİNLERİN ÖZELLİKLERİ (PROJE TANITIM DOSYASINDAN) ÇİZELGE 8. RES SAHASI KAPSAMINDA YAPILACAK TESİSLER VE ALANSAL KULLANIMI Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 7

8 1 GĠRĠġ ARE ELEKTRĠK ÜRETĠM TĠCARET VE SANAYĠ LTD. ġtġ ile Antalya Sanayi Teknolojileri Yazılımı Ar-Ge DanıĢmanlık Çevre ve Enerji, Sanayi ve Ticaret A.ġ. arasında yapılan protokol çerçevesinde; Kayseri Ġli Yahyalı Ġlçesi Kızıltepe ve Tavuk Tepe mevkileri arasında kurulacak rüzgar enerji santrali için Prof. Dr. Ali ERDOĞAN dan Ornitolojik- Ekolojik Değerlendirme Raporu talep edilmiģtir. Akdeniz Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Ekoloji Anabilim Dalı BaĢkanı Ornitolog Prof. Dr. Ali ERDOĞAN baģkanlığında; alanın floristik yapısı ile ilgili olarak Yrd. Doç. Dr. Ġ.Gökhan DENĠZ, faunistik yapısı (Amfibi, sürüngen, memeli-yarasa) ile ilgili Zoolog Doç. Dr. Aziz ASLAN, peyzaj, orman ve yaban hayatı ile ilgili olarak Orman Yük. Müh. M. Süleyman KAÇAR dan oluģan proje ekibi tarafından (ġekil 1), Kurtkaya Rüzgar Enerji Santrali nin çevreye ve yaban hayatına olası etkilerini incelemek üzere, Nisan-Mayıs 2013 tarihinde yapılan arazi çalıģmaları sonucunda genel bir ekolojik değerlendirme yapılarak bu rapor hazırlanmıģtır. ġekil 1. Proje ekibi; soldan sağa Doç. Dr. Aziz ASLAN, Ģirket temsilcisi, Prof. Dr. Ali ERDOĞAN, Orman Yük. Müh. M. Süleyman KAÇAR, Yrd. Doç. Dr. Ġ.Gökhan DENĠZ, Ģirket yetkilisi ve arkada türbin kurulacak tepe ve rüzgar ölçüm direği Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu 8

9 2 RES Sahasının Tanımlaması 2.1 Sahanın Coğrafi Konumu ARE ELEKTRĠK ÜRETĠM TĠCARET VE SANAYĠ LTD. ġtġ tarafından Orta Anadolu bölgesinde kurulması planlanan Rüzgar Enerji Santrali, Kayseri Ġli Yahyalı Ġlçesi sınırları içinde Kızıltepe ve Tavuk Tepe Mevkiileri arasında kurulması planlanmaktadır (ġekil 2). PROJE SAHASI ġekil 2. Kurtkaya Rüzgar Enerji Santrali nin Türkiye deki yeri ve kurulacağı saha Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu 9

10 Proje sahası Yahyalı ilçesinin güneydoğu yönünde yer almakta olup T1 nolu türbin ilçe merkezine 7200 m mesafededir. T11 nolu türbinin türbininin yaklasık 2700 m kuzeydoğusunda Kuzoluk Köyü, T15 nolu türbininin yaklasık 5380 m doğusunda Sazak Köyü, aynı türbinin yaklasık 6950 m güneydoğusunda Avlağı Köyü ve 6300 m doğusunda Dikme Köyü bulunmaktadır. Sahanın güneydoğusunda yer alan Çamlıca Köyü ne ise en yakın türbin olan T18 ile m mesafede yer almaktadır. Kurtkaya RES in kurulacağı saha, deniz seviyesinden ,698 metre yükseltiler arasında yer almaktadır. Sahanın bir bölümü tarım arazisi olup mülkiyeti özel Ģahıslara, bir bölümü orman toprağı ve bozuk orman vasfında olup mülkiyeti T.C. Hazinesine aittir. RES sahası ve yakın çevresinin topografik yapısı, uydu görünümü ve genel görünümü ġekil 3-6 da verilmiģtir. ġekil 3. Kurtkaya RES Sahasının sınırlarını ve türbinlerin yerlerini gösterir topografya haritası Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 10

11 ġekil 4. Kurtkaya RES sahasının uydu görüntüsü ġekil 5. RES Sahası içinde türbinlerin kurulacağı sırtlar Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu 11

12 2.2 Sahanın Jeolojisi ve Jeomorfolojik Yapısı Proje sahasının içinde yer aldığı Yahyalı ilçesi ile Zamantı Nehri arasında kalmakta olup arazi dağlık bir yapı özelliği göstemektedir. Bölge genel olarak jeolojik açıdan ele alındığında, sahadaki kayaçların baģlıcalarının Paleozoik ve Mesozoik yaģlı karbonatik kayaçlar bulunmakta olup güneyde Tersiyer konglomeraları çoğunluktadır. En alt Devonien fillatı üzerinde m kalınlıklı koyu renkli kalker, m kalınlıklı koyu renkli sist, m kalınlıklı Kuarsit ve üzerinde yer alan m kalınlığa sahip açık renkli sist Paleozoik tabakayı olusturur. Paleozoik tabakanın üzerinde Mesozoik tabakanın en alt tabakasını m kalınlığa sahip olan marnlı sist kaplar. Ultrabazik m lik kısmın üzerindeki 350 m ve üzerinde olan resif kalkeri bu tabakanın son elemanını olusturur. Tersiyer tabakayı olusturan konglomera ise 600 m kalın bir yapıdadır (proje tanıtım Dosyası 2009). ġekil 6. RES sahasının hafif dağlık yapısı ve güneydoğusunda yer alan Aladağlar Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 12

13 2.3 Ġklim ve Hidrolojik Özellikler RES sahasının içinde yer aldığı Kayseri Ġlinde karasal iklim hüküm sürmektedir. Projenin yapılacağı Yahyalı ilçesinde yapılan 4 yıl rasat süresini kapsayan ölçümler sonucu en yüksek sıcaklık ortalaması 29,3ºC temmuz ayında, en düsük sıcaklık ortalaması -6,5ºC ile Ģubat ayında gerçeklesmistir. Bölgede kıģları soğuk ve kar yağıģlı, yazları ise sıcak Orta Anadolu iklimi egemendir. Ancak bölgede iklim, yükseltiye göre yer yer farklılıklar göstermektedir. Buna bağlı olarak iklim alçakta kalan bölgelerde daha yumuģak iken, yaylalardan dağlık kesimlere doğru gidildikçe sertleģmektedir. Sıcaklık ortalaması, il merkezine göre daha yüksek kesimlerde yer alan Yahyalı ilçesinde biraz daha düģüktür. YağıĢ miktarı ise, ilin yüksek kesimlerinde yer alan bölgelerinde daha fazladır. Kayseri Ġlinin birçok yerinde bozkır iklimi özellikleri vardır. Yazlar sıcak ve kurak, kıģlar soğuk ve kar yağıģlıdır. Yüksek yerlerde ise yayla iklimi hüküm sürer. En sıcak günler temmuz ve ağustos aylarında olup bazen 38 ºC a kadar yükselir. Bu ayların ortalama sıcaklığı ise yaklaģık 23ºC dir. En soğuk günler ise aralık, ocak ve Ģubat aylarında olup sıcaklığın bazen -36º C a kadar düģtüğü görülmektedir. KıĢ ortalaması ise 2 ºC ile 6 ºC arasındadır. Son altmıģ yıllık gözlemlere göre merkezde ortalama sıcaklık, 10,4 ºC dir. Kayseri de kapalı gün sayısı oldukça azdır. Kapalı gün sayısı ortalama 68, açık ve güneģli gün sayısı ise 110 gün civarındadır. Ortalama nispi nem miktarı %65 tir. Ortalama yağıģ miktarı ise metrekareye ortalama 375 kg dır. Ġl en fazla yağıģı mart, nisan, mayıs ve haziran aylarında almaktadır (Çizelge 1). Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 13

14 Çizelge 1. Kayseri ili uzun yıllar ortalama meteorolojik verileri (Meteoroloji Genel Müdürlüğü den alınmıģtır) KAYSERI Ortalama Sıcaklık ( C) Ortalama En Yüksek Sıcaklık ( C) Ortalama En DüĢük Sıcaklık ( C) Ortalama GüneĢlenme Süresi (saat) Ortalama YağıĢlı Gün Sayısı Aylık Toplam YağıĢ Miktarı Ortalaması (kg/m 2 ) En Yüksek Sıcaklık ( C) En DüĢük Sıcaklık ( C) Ocak ġubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Uzun Yıllar Ġçinde GerçekleĢen Ortalama Değerler ( ) Uzun Yıllar Ġçinde GerçekleĢen En Yüksek ve En DüĢük Değerler ( )* Hidrolojik Kaynaklar RES projesinin içinde yer aldığı havza içerisinde irili ufaklı akarsular yer almakta olup bunlar Zamantı, Göksu, Körkün, Eğlence ve Çakıt nehirleridir. Bunlar arasında proje alanına en yakın konumda olması, uzunluğu, debisel, turistik özellikleri nedeni ile Zamantı Nehri önemli yere sahiptir. PınarbaĢı Ġlçesi nin kuzeyinden doğan ırmak yukarda sayılan diğer akarsularla birleserek 569 km uzunluğa sahip Seyhan Nehri ni oluģturan en önemli unsurdur. Zamantı Nehri toplam 308 km uzunluğunda olup 230 km lik kısmını il sınırları içerisinde tamamlar. En düsük 29 m3/sn ve en yüksek 970 m3/sn debiye sahip olan Zamantı Nehri (ġekil 7) PınarbaĢı ndan sonra daralarak Zamantı Vadisi ni olusturur Zamantı Vadisi nin tabanı olan Sıradan Köyü ne kadar devam eder burada geniģleyen vadi il sınırlarını terkedene kadar bu sekilde ilerler. Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 14

15 ġekil 7. RES sahasının güneydoğusunda yer alan Zamantı Nehri 2.4 Sahanın Peyzaj Özellikleri Kurulması planlanan rüzgar enerji santrali, Orta Anadolu Bölgesi nde ,698 m yükseltiler arasında, dağlık bir arazi üzerinde yer alması öngörülmektedir. Saha batıdan doğuya doğru uzanım gösteren bir sırt ve sırt üzerindeki küçük tepelerden oluģmaktadır. Saha tarım arazisi, orman açıklığı ve münferiten dağılım gösteren bozuk meģe ormanı ile bozkırstep özelliği taģımaktadır. Bu bağlamda RES sahasının peyzaj dokusu, bu bölgede sık rastlanan bozuk orman, tarım alanları ve hafif dağlık yapıdan oluģmaktadır (ġekil 8-10). Dolayısıyla alanın doğal, kültürel ve görsel açıdan nadir rastlanan bir kaynak değeri bulunmamaktadır. Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 15

16 ġekil 8. RES sahasının güneybatısında yer alan Aladağlar ın genel olarak doğal peyzaj görünümü ġekil 9. RES sahası çevresinde kültürel peyzajı oluģturan ekili tarım alanları Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu 16

17 ġekil 10. RES sahasının güneydoğusundan geçen Zamanti Nehri ve bozuk orman alanlarının oluģturduğu genel peyzaj görünümü Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu 17

18 3 Ekolojik ve Biyolojik Kaynaklar 3.1 Bitki örtüsü Flora KURTKAYA Rüzgar Enerji Santrali proje alanı ve yakın çevresinde yayılıģ gösteren bitki türlerinin saptanması amacıyla 2013 yılı vejetasyon dönemi içerisinde arazi çalıģmaları yapılmıģtır. Bu bağlamda, öncelikle alandaki vejetasyon tiplerini belirlemek için notlar alınmıģ ve baskın olan türler tespit edilerek fotoğraflanmıģtır. Proje alanında yayılıģ gösteren bitki türlerinin net bir biçimde ortaya konulması amacıyla, arazi çalıģmaları esnasında bitki örnekleri her familya için sistematik önemi olan toprakaltı ve topraküstü organları, çiçek durumu, meyve gibi kısımları dikkate alınarak toplanmıģtır. Toplanan bitki örnekleri morfolojik görünümleri bozulmayacak Ģekilde arazi çalıģmaları sırasında preslenmiģtir. ÇalıĢmalar sırasında, örnekler toplanırken teģhislerinde kolaylık sağlaması bakımından toplanan bitki örneğine ait numarası, familyası, biliniyorsa cinsi, çiçeğinin rengi, kaç yıllık olduğu, stameninin rengi ve tüylülük durumu gibi özel bilgiler arazi defterine not edilmiģtir. Herbaryum kurallarına uygun olarak kurutulan bitki örnekleri önce familya düzeyinde tasnif edilmiģ, daha sonra ayrılan her familyanın cins ve tür düzeyinde sınıflandırılmasına geçilmiģtir. Örneklerin bilimsel olarak teģhis edilmesinde öncelikle Türkiye Florası ndan (Flora of Turkey and The East Aegean Islands) (Davis , Davis vd. 1988, Güner vd. 2000) yararlanılmıģtır. RES alanı, Türkiye florasındaki kareleme sistemine göre B5 karesinde yer almaktadır. Yapılan arazi çalıģması döneminde sahadan toplanan bitki örneklerinin teģhis edilmesiyle 32 familya ya ait 101 cins ve 128 bitki taksonu tespit edilmiģtir (Çizelge 2). RES alanında bulunan 128 taksonun 33 Ġran-Turan Fitocoğrafik Bölgesi elementi, 10 tanesi Akdeniz Fitocoğrafik Bölgesi elementi, 2 tanesi Avrupa-Sibirya Fitocoğrafik Bölgesi elementi ve 83 tanesi ise çok bölgeli veya fitocoğrafik bölgesi bilinmeyen kategorisinde yer almaktadır. Alanda en çok Ġran-Turan elementlerine rastlanılmıģtır. Ġkinci sırada ise Akdeniz elementlerine rastlanılmıģtır. ÇalıĢma alanında tür sayısı açısından en zengin ilk 5 familya ve tür sayıları Ģu Ģekildedir; Asteraceae 20 tür, Lamiaceae ve Liliaceae 11 er tür, Fabaceae 10 tür, Boraginaceae 9 tür, Rosaceae ve Brassicaceae 8 er tür. Arazi çalıģmaları yapılan dönemde RES alanında teģhis edilen türler içerisinde ülkemize özgü iki takson yer almaktadır. Sahada tespit edilen 128 bitki taksonunun 117 tanesi otsu, 4 tanesi çalı, 3 tanesi ağaççık ve 4 tanesi ise ağaç formundadır. Türlerden bazılarına ait fotoğraflar ġekil da verilmiģtir. RES alanında BERN, CITES ve IUCN listelerinde yer alan bitki türü tespit edilmemiģtir. Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 18

19 ġekil 11. Quercus cerris L. var. cerris (Saçlı meģe) (Ülkemizin her bölgesinde yayılıģ gösteren türe 1900 m ye kadar olan karıģık veya yaprak döken ormanlık alanlarda rastlamak mümkündür. Ağustos-Eylül döneminde meyvelenen bitkiye, proje alanı içerisinde türbin ayaklarının inģa edileceği Tavuk Tepe ve yakın çevresinde rastlanmıģ olmakla birlikte ülkemizde oldukça geniģ yayılıģ gösteren türün herhangi bir koruma statüsü bulunmamaktadır.) ġekil 12. Juniperus oxycedrus L. subsp. oxycedrus (Katran ardıcı) (Ülkemizin hemen her bölgesinde 1800 m yüksekliğe kadar yayılıģ gösteren bu ardıç türü, küçük kozalak yapısına sahiptir. Bu türe planlanan türbin ayaklarının inģa edileceği alanlarda rastlanılmamıģtır.) Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 19

20 ġekil 13. Berberis crataegina DC. (Hanım tuzluğu) (Ülkemizin hemen her bölgesinde 1800 m yüksekliğe kadar olan kayalık yamaçları ve çalılık alanları tercih etmekte ve Mayıs-Haziran aylarında çiçeklenmektedir. Türe, türbin ayaklarının kurulacağı bölgelerde rastlanmıģ olmakla birlikte ekolojik toleransı oldukça geniģ ve ülkemizde yoğun yayılıģ gösteren türün herhangi bir koruma statüsü bulunmamaktadır.) ġekil 14. Onosma albo-roseum Fisch. et Mey. subsp. albo-roseum var. albo-roseum (Emzik otu) (Ülkemizin Karadeniz, Ġç Anadolu, Akdeniz, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri nde yayılıģ gösteren tür, kayalık alanları tercih etmekte ve Nisan-Temmuz döneminde çiçeklenmektedir. Bu türe planlanan türbin ayaklarının inģa edileceği alanlarda rastlanılmamıģtır.) Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 20

21 ġekil 15. Amygdalus orientalis Miller (Yabani badem) (Ülkemizin hemen her bölgesinde 1600 m yüksekliğe kadar olan açıklık ve çalılık alanları tercih eden tür, Nisan-Mayıs döneminde çiçeklenmektedir. Türe proje alanı içerisinde türbinlerin inģa edileceği bölgelerde rastlanmıģ olmakla birlikte, ekolojik toleransı oldukça yüksek olan tür üzerinde herhangi bir koruma statüsü de bulunmamaktadır.) ġekil 16. Anchusa azurea Miller var. azurea (Sığırdili) (Ülkemizin her bölgesinde 2500 m yüksekliğe kadar olan açıklık alanlarda yayılıģ gösteren bu tür Nisan-Temmuz döneminde çiçeklenmektedir. Proje alanı içerisindeki çayırlık alanlarda rastlanılan ekolojik toleransı yüksek tür üzerinde herhangi bir koruma statüsü bulunmamaktadır.) Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 21

22 Çizelge 2. KURTKAYA Rüzgar Enerji Santral Sahasında Tespit Edilen Bitki Türleri (Kısaltmalar: Ir.- Tur. El.: Ġran-Turan Elementi, Akd. El.: Akdeniz Elementi, Avr-Sib. El.: Avrupa-Sibirya Elementi, Öksin El.: Öksin Elementi, : Çok Bölgeli veya Fitocoğrafik Bölgesi Bilinmeyen, E: Endemik, TIB: Tıbbi, TIC: Ticari, VU: Vulnerable (Zarar görebilir), NT: Near Threatened (Tehdit altına girebilir), LC: Least Concern (En az endiģe verici). Familya/Bitkiler Tükçe Adı Endemizm IUCN Kategorisi Bern (B) Cites (C) Fitocoğrafik Bölge APIACEAE Bupleurum croceum Fenzl Ir.-Tur. El. Bupleurum rotundifolium L. Eryngium campestre L.var. campestre Ferula rigidula DC Ir.-Tur. El. Scandix pecten-veneris L. Turgenia latifolia (L.) Hoffm. ARACEAE Arum elongatum Steven Yılan yastığı subsp.detruncatum (C.A.Meyer ex Ir.-Tur. El. Schott) H. Riedl ASTERACEAE Achillea wilhelmsii K. Koch Kedi çırnağı Ir.-Tur. El. Anthemis tinctoria L.var. tinctoria Papatya Carlina corymbosa L. Akd. El. Centaurea carduiformis DC. subsp. Peygamber carduiformis var. carduiformis çiçeği Ir.-Tur. El. Centaurea solstitialis L. subsp. Peygamber solstitialis çiçeği Centaurea triumfetti All. Peygamber çiçeği Centaurea virgata Lam. Peygamber çiçeği Centaurea urvillei DC. subsp. urvillei Peygamber çiçeği Akd. El. Cichorium intybus L. Hindiba Cirsium arvense (L.) Scop. subsp. Köygöçüren vestitum (Wimmer & Grab.) Petrak Cirsium lappaceum (Bieb.) Fischer subsp. anatolicum Petrak Ir.-Tur. El. Helichrysum plicatum DC. subsp. plicatum Gundelia tournefortii L. var. Kengerotu, tournefortii Çakır dikeni Ir.-Tur. El. Picnomon acarna (L.) Cass. Akd. El. Picris strigosa Bieb. var. strigosa Ir.-Tur. El. Senecio vernalis Waldts. &Kit. Kanarya otu Scorzonera mollis Bieb.subsp. szowitzii (DC) Chamberlain Ir.-Tur. El. Scorzonera latifolia (Fisch. et Mey.) DC. var. latifolia. Ir.-Tur. El. Xeranthemum annuum L. Süpürge otu Ir.-Tur. El. Tragopogon latifolius Boiss. var. angustifolius Boiss. Ir.-Tur. El. BERBERIDACEAE Berberis crataegina DC. Hanım tuzluğu Ir.-Tur. El. BORAGINACEAE Alkanna areolata Boiss. var. areolata Havaciva otu Ir.-Tur. El. Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 22

23 Familya/Bitkiler Tükçe Adı Endemizm IUCN Kategorisi Bern (B) Cites (C) Fitocoğrafik Bölge Alkanna orientalis (L.) Boiss. var. Havaciva otu orientalis Ir.-Tur. El. Anchusa azurea Miller var. azurea Sığırdili Anchusa undulata L. subsp. hybrida (Ten.) Coutinho Akd. El. Cerinthe minor L. subsp. auriculata (Ten.) Domac Echium italicum L. Engerekotu Onosma caerulescens Boiss. Emzikotu Ir.-Tur. El. Onosma albo-roseum Fisch. Et Mey. Emzikotu subsp. albo-roseum var. albo-roseum Ir.-Tur. El. Symphytum brachycalyx Boiss. Akd. El. BRASSICACEAE Alyssum desertorum Stapf var. desertorum Aubretia canescens (Boiss.) Bornm. subsp. macrostyla Cullen & Huber- Morath Cardaria draba (L.) Desv. subsp. draba Draba bruniifolia Stev. subsp. bruniifolia Draba huetii Boiss. Erysimum crassipes Fisch. & Mey. Iberis taurica DC Thlaspi perfoliatum L. CARYOPHYLLACEAE Arenaria cucubaloides Smith Ir.-Tur. El. Minuartia juniperina (L.) Maire & Petitm. Petrorhagia cretica (L.) Ball & Heywood Silene cappadocica Boiss. & Heldr. Nakıl Akd. El. Silene lasiantha Koch Nakıl CONVOLVULACEAE Convolvulus compactus Boiss. Kahkaha çiçeği Akd. El. Convolvulus lineatus L. Kahkaha çiçeği CRASSULACEAE Sedum album L. Dam koruğu CUPRESSACEAE Juniperus excelsa M. Bieb. subsp. Boylu ardıç excelsa Juniperus oxycedrus L. subsp. Katran ardıcı oxycedrus DIPSACACEAE Cephalaria aristata C. Koch Pelemir Dipsacus laciniatus L. Pterocephalus plumosus (L.) Coulter Scabiosa columbaria L. subsp. Uyuz otu ochroleuca (L.) Celak var. ochroleuca FABACEAE Astragalus angustifolius Lam.subsp. Geven angustifolius var. angustifolius Astragalus microcephalus Willd. Geven Ir.-Tur. El. Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu 23

24 Familya/Bitkiler Tükçe Adı Endemizm IUCN Bern (B) Fitocoğrafik Kategorisi Cites (C) Bölge Astragalus oleifolius DC. Geven Ir.-Tur. El. Astragalus cylindraceus DC. Geven End. LC Ir.-Tur. El. Coronilla varia L. subsp. varia Lotus corniculatus L. var. tenuifolius L. Melilotus officinalis (L.) Desr. Medicago sativa L. subsp. sativa Onobrychis oxydonta Boiss. Ononis spinosa L. subsp. leiosperma (Boiss) Sirj. FAGACEAE Quercus cerris L. var. cerris Saçlı meģe Akd. El. Quercus pubescens Willd. Tüylü meģe GERANIACEAE Geranium tuberosum L. subsp. Çakmuz tuberosum GLOBULARIACEAE Globularia orientalis L. Küreçiçeği Ir.-Tur. El. Globularia trichosantha Fisch. & Küreçiçeği Mey. HYPERICACEAE Hypericum scabrum L. Binbirdelikotu Ir.-Tur. El. IRIDACEAE Crocus chrysanthus (Herbert) Herbert Safran JUNCACEAE Juncus rechingeri Snog Ir.-Tur. El. LAMIACEAE Ajuga chamaepitys (L.) Schreber subsp. chia (Schreber) Arcangeli var. ciliata Briq. Lamium amplexicaule L. Ballıbaba Avr-Sib. El. Lamium garganicum L. subsp. Ballıbaba reniforme (Montbret et Aucher ex Bentham) R. Mill Marrubium vulgare L. Nepeta italica L. subsp. italica Nepeta nuda L. subsp. albiflora (Boiss.) Gams Salvia aethiopis L Yünlü ada çayı Salvia verticillata L. subsp. amasiaca (Freyn & Bornm.) Bornm. Scutellaria orientalis L. subsp. alpina (Boiss.) O. Schwarz var. alpina Teucrium chamaedrys L. subsp. Kısa syspirense (C. Koch) Rech. fil. mahmutotu Teucrium polium L. Mayasıl otu LILIACEAE Allium vineale L. Asphodeline taurica (Pallas) Kunth Akd. El. Asphodeline tenuiflora (Fischer) Ledeb. var. tenuiflora Ir.-Tur. El. Colchicum szovitsii Fisch. & Mey. Acı çiğdem Ir.-Tur. El. Colchicum triphyllum G.Kunze Acı çiğdem Akd. El. Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 24

25 Familya/Bitkiler Tükçe Adı Endemizm IUCN Bern (B) Fitocoğrafik Kategorisi Cites (C) Bölge Eremurus spectabilis Bieb. Ir.-Tur. El. Gagea fistulosa Ker-Gawler Ornithogalum platyphyllum Boiss. Ak yıldız Ir.-Tur. El. Ornithogalum pyrenaicum L. Ak yıldız Ornithogalum wiedemannii Boiss. Ak yıldız Muscari neglectum Guss. Arap sümbülü MORINACEAE Morina persica L. Ir.-Tur. El. PAPAVERACEAE Corydalis rutifolia (Sibth. & Sm.) DC subsp. erdelii (Zucc.) Cullen & Davis Papaver rhoeas L. Gelincik Roemeria hybrida L. (DC)subsp. Mor gelincik hybrida PLANTAGINACEAE Plantago lanceolata L. Sinirli otu PLUMBAGINACEAE Acantholimon acerosum (Willd.) Kardikeni Boiss. var. acerosum Ir.-Tur. El. POACEAE Hordeum bulbosum L. Stipa holosericea Trin. POLYGALACEAE Polygala anatolica Boiss. Et Heldr. Sütotu Polygala pruinosa Boiss. subsp. Sütotu pruinosa RANUNCULACEAE Consolida orientalis (Gay) Schröd Nigella arvensis L. var. glauca Boiss. Yabani çörek otu Ranunculus kotschyi Boiss. RESEDACEAE Reseda lutea L. var. lutea ROSACEAE Amygdalus orientalis Miller Yabani badem Ir.-Tur. El. Crataegus orientalis Pallas ex Bieb. Alıç var. orientalis Geum rivale L. Karanfil otu Malus sylvestris Miller subsp. Yabani elma orientalis (A. Uglitzkich) Browicz var. orientalis Sorbus umbellata (Desf.) Fritsch var. Üvez cretica (Lindl.) Schneider Sanguisorba minor Scop. subsp. Çayır düğmesi magnolii (Spach) Briq. Potentilla recta L. Rosa canina L. KuĢburnu RUBIACEAE Galium incanum Sm. subsp. elatius (Boiss.) Ehrend. Ir.-Tur. El. Galium verum L. subsp. verum Avr-Sib. El. SCROPHULARIACEAE Verbascum caudatum Freyn et Bornm. Sığırkuyruğu End. LC Ir.-Tur. El. Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu 25

26 Familya/Bitkiler Tükçe Adı Endemizm IUCN Kategorisi Bern (B) Cites (C) Fitocoğrafik Bölge Verbascum lasianthum Boiss. ex Sığırkuyruğu Bentham Veronica anagallis-aquatica L. Veronica multifida L. ZYGOPHYLLACEAE Peganum harmala L. Üzerlik Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu 26

27 3.1.2 Vejetasyon Vejetasyon, bir coğrafik bölgenin bir kesiminin üzerinde, yaģama Ģartları birbirine benzeyen bitkilerin bir arada toplanma Ģeklidir. Bu bitkilerin birbirleriyle ve çevreleriyle etkileģimleri sonucunda belirli vejetasyon zonları oluģmaktadır. Proje alanında yayılıģ gösteren bitki türlerinin net bir biçimde ortaya konulması amacıyla yapılan arazi çalıģmalarında öncelikle alandaki vejetasyon tipini belirlemek için notlar alınmıģ ve baskın olan türler tespit edilerek fotoğraflanmıģtır. Proje sahasının farklı bölgelerindeki genel vejetasyon yapısı görseller eģliğinde ġekil 17 de sunulmuģtur. Bu bağlamda arazi çalıģmaları sırasında çekilen resimler topografik harita üzerinde numaralanarak gösterilmiģtir. Topografik harita üzerinde yer alan okların yönleri ve numaraları, yanlarında gösterilen vejetasyon fotoğraflarının çekilme yerleri ve yönlerini simgelemektedir. Vejetasyon yapısı görselleri ġekil de sunulmuģtur. KURTKAYA Rüzgar Enerji Santrali proje alanı ve yakın çevresinde yayılıģ gösteren bitki türleri değerlendirildiğinde proje alanında genel ve baskın olarak, tek veya çık yıllık otsu bitki türlerinin oluģturduğu step (bozkır) vejetasyonu, yüksek çalı formalarının oluģturduğu maki vejetasyonu, proje alanı yüksek kesimlerinde yoğunlaģmakla birlikte hemen her bölgesinde diğer vejetasyon yapılarının baskın olduğu bölgelerde de görülen kaya vejetasyonu yapısı ile yol ve tarla kenarlarında görülen ruderal vejetasyon yapısının hakim olduğu görülmüģtür. Proje alanı bilhassa türbinlerin inģa edileceği üst kesimlerde büyük ölçüde step karakterli çayırlık alanlardan, tarım arazilerinden ve makilik kayalık bölgelerden oluģmaktadır. Proje alanının hakim yükseltilerinden olan Kızıl Tepe ve Tavuk Tepe nin üst kesimleri kaya karakterli olmakla birlikte tepelik alanların alt yamaçlarında ve bilhassa proje alanı orta kesimi olan KanlıtaĢ Mevkii ve yakın çevresinde tümüyle tarım alanlarıyla kaplıdır. Bu nedenle alan genelinde tarım alanlarına arazi açılması amacıyla insan kaynaklı tahribatın bulunduğu görülmektedir (ġekil 20, 21, 22, 23, 25). Alanın batı bölgesi yükseltisi olan Kızıl Tepe ve yakın çevresi daha çok kayalık ve step karakterli alanlardan oluģmakta (ġekil 18, 19 21, 23), Yahyalı-Dikme güzergahında alanın doğusuna doğru KanlıtaĢ Mevkii ve yakın çevresinden itibaren yoğunlaģmakla birlikte Tavuk Tepe ye kadar maki formasyon üyeleri görülmektedir (ġekil 24,25, 26). Alanın batısında inģa edilecek olan T1-T12 numaralı üst türbin noktaları kayalık-step vejetasyonun hakim olduğu bölgelerdir. Proje alanının orta bölümü olan KanlıtaĢ Mevkii ve yakın çevresinde yer alacak olan T18-T20 numaralı türbin noktaları tamamen tarım arazileri ile kaplı bölgelerde, kayalık vejetasyonun hakim olduğu sırt alanlarda yer almaktadır. Bunun yanında T13-T16 numaralı türbinlerin yer alacağı KanlıtaĢ Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu 27

28 Mevkii nin kuzeyinde yer alan bölgeler, tarım alanlarından baģlayarak kademeli olarak kayalık-makilik vejetasyon yapısı ile yükselmektedir. Bu bölgenin doğusunda yer alan Tavuk Tepe yüksek çalı formlarının yer aldığı maki formasyonu ve tarım arazileriyle kaplı alanlar artarak devam etmektedir. Alanda yer alan vejetasyon karakterlerinden maki vejetasyon yapısının baskın türü Quercus cerris var. cerris (Saçlı meģe) dir. Alan genelinde baskın olmamakla birlikte bu türe Quercus pubescens (Tüylü meģe) türü de eģlik etmektedir. Kızıl Tepe alt yamaçları ile KanlıtaĢ Mevkii kuzey ve doğu bölgesinde maki formasyonu içerisinde bodur yapısı ile Amygdalus orientalis (Yabani badem) türü dikkat çekmektedir. Benzer Ģekilde alan genelindeki maki vejetasyonu içerisinde Juniperus oxycedrus subsp. oxycedrus (Katran ardıç), Juniperus excelsa subsp. excelsa (Boylu ardıç), Crataegus orientalis var. orientalis (Alıç), Sorbus umbellata var. cretica (Üvez), Rosa canina (KuĢburnu) türleri de dikkat çekmektedir. Proje alanı içerisinde bilhassa üst kesimlerde görülen bir diğer vejetasyon karakteri Kaya vejetasyonudur. Kızıl Tepe, KanlıtaĢ mevkii kuzeyi ve Tavuk Tepe de yoğunlaģan bu vejetasyonu alan genelinde temsil eden türler arasında Onosma albo-roseum Fisch. Et Mey. subsp. albo-roseum var. albo-roseum Emzikotu, Berberis crataegina (Hanım tuzluğu), Helichrysum plicatum subsp. plicatum, Alkanna orientalis var. orientalis (Havaciva otu) Draba bruniifolia subsp. bruniifolia, Minuartia juniperina, Sedum album (Dam koruğu) sayılabilir. Proje alanında yer alan step alanlarda ise Anchusa azurea Miller var. azurea (Sığırdili), Ajuga chamaepitys subsp. chia, Nepeta italica subsp. italica, Centaurea solstitialis subsp. solstitialis (Peygamber çiçeği), Picnomon acarna, Silene cappadocica (Nakıl), Astragalus microcephalus (Geven), Geranium tuberosum subsp. tuberosum (Çakmuz), Hypericum scabrum (Binbirdelikotu) türleri yoğun yayılıģ göstermektedir. Kurtkaya Res Projesi sahası genelinde bir diğer hakim vejetasyon yapısı ise geniģ yayılıģlı ve ülkemiz genelinde hemen her bölgede yer alan ruderal vejetasyon yapısıdır. Proje alanı ve yakın çevresinde bilhassa açık alanlarda, yol ve tarla kenarlarında görülen bu vejetasyon karakterinin baskın türleri arasında Cardaria draba subsp. draba, Lamium amplexicaule (Ballıbaba), Echium italicum (Engerekotu), Papaver rhoeas (Gelincik), Roemeria hybrida subsp. hybrida (Mor gelincik), Peganum harmala L. (Üzerlik), Pterocephalus plumosus türleri sayılabilir. Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu 28

29 ġekil 17. KURTKAYA Rüzgar Enerji Santral sahası topografik yapısı ve vejetasyon görsellerine ait lokasyonlar (1/25000 topografik harita). Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu 29

30 ġekil 18. KURTKAYA RES projesi T3-T6 numaralı türbinlerin kurulacağı Kızıl Tepe batı yamaçları genel vejetasyon yapısının Yahyalı güzergahından görünümü (Bkz. ġekil 17; 1 nolu gösterge). ġekil 19. Proje sahası doğusunda yer alan T5 ve T6 numaralı türbinlerin inģa edileceği bölgenin genel vejetasyon yapısının görünümü (Bkz. ġekil 17; 2 nolu gösterge). Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 30

31 ġekil 20. KURTKAYA RES projesi T18, T19 ve T20 numaralı türbinlerin kurulacağı Tavuk Tepe sırtlarının genel vejetasyon yapısının Yahyalı güzergahından görünümü (Bkz. ġekil 17; 3 nolu gösterge). ġekil 21. Proje sahası hakim yükseltilerinden olan Kızıl Tepe nin genel vejetasyon yapısının görünümü (Bkz. ġekil 17; 4 nolu gösterge). Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 31

32 ġekil 22. Proje alanı içerinde yer alan tarım alanlarının ve T11 ve T12 numaralı türbinlerin inģa edileceği Kurucakkuyu Tepe genel vejetasyon yapısının görünümü (Bkz. ġekil 17; 5 nolu gösterge). ġekil 23. KURTKAYA RES projesi T8, T9 ve T10 numaralı türbinlerin kurulacağı Kızıl Tepe doğu bölgesi genel vejetasyon yapısının görünümü (Bkz. ġekil 17; 6 nolu gösterge). Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 32

33 ġekil 24. Sırasıyla T16 (solda); T13, T14 ve T15 (sağda) numaralı türbinlerin inģa edileceği KanlıtaĢ Mevkii kuzeyinde yer alan tepelik bölgelerin genel vejetasyon yapısının görünümü (Bkz. ġekil 17; 7 nolu gösterge). ġekil 25. T18, T19 ve T20 numaralı türbin bölgesi vejetasyon yapısı ve proje alanı batı kesiminin Tavuk Tepe den görünümü (Bkz. ġekil 17; 8 nolu gösterge). Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 33

34 ġekil 26. Proje alanı rüzgar ölçüm direğinin de bulunduğu bölgenin genel vejetasyon yapısının görünümü (Bkz. ġekil 17; 9 nolu gösterge). ġekil 27. KURTKAYA RES proje alanının, bölgenin doğusunda yer alan Dikme Köyü nden görünümü (Bkz. ġekil 17; 10 nolu gösterge). Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 34

35 3.2 Faunal Yapı Sağlıklı bir ekosistemin varlığını devam ettirmesinin yolu, barındırdığı canlı türlerinin iliģkilerinin devamlı ve dengeli olması ve habitat yapısının beraberinde korunması ile mümkündür. Dengeli bir ekosistemde iliģkilerin devamlılığı ve değiģkenliği doğal süreçlerle kontrol edilir ve bu doğal süreçler ekosistemdeki canlıların populasyon büyüklüklerinin Ģekillenmesinde de etkili olmaktadır. Buna karģın insan kaynaklı faaliyetler dengeli yapının ve beraberinde barındırdığı canlıların yaģamsal faaliyetlerinin etkilenmesine ve değiģmesine neden olabilmektedir. Kurtkaya RES faaliyetinin omurgalı hayvanlara olası etkileri bu kapsamda yapılan arazi gözlemleri ve literatür taramasıyla değerlendirilmiģtir. RES sahası ve civarında yapılan arazi gözlemlerinde tespit edilen omurgalı türlerinin familya ve bilimsel isimleri, Türkçe adları, habitat, tehlike kategorisi, tehlike sınıfı ve statüleri bu çalıģma kapsamında değerlendirilmiģtir. Bu değerlendirmeler IUCN; Bern SözleĢmesi kriterleri ve koruma listelerinin en son güncellenmiģ halleri; CITES (Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine ĠliĢkin SözleĢme); Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Merkez Av Komisyonu (MAK) tarafından dönemi Kararları ndan da yararlanılmıģtır. KURTKAYA RES sahası ve yakın çevresi havza bazında değerlendirilerek belirlenen türler tablolarda verilmiģtir. Ek olarak yörede kaydedilen yabanıl formlar arasında endemik türler bulunup bulunmadığı da değerlendirilmiģtir. Yapılan çalıģmada öncelikle gözlem ve fotoğraflamaya dayalı tür kayıtları ile habitat verileri toplanmıģtır. Böylece toplanan tüm veriler birlikte değerlendirilerek proje alanının omurgalı elemanlarının tespiti yapılmıģtır. Diğer taraftan, iģletmenin faunal karakterlere yol açması muhtemel etkileri ve bunlara karģı alınacak önlemlerin neler olacağı da ifade edilmiģtir Amfibi ve sürüngenler KURTKAYA RES sahası ve yakın çevresinde sürüngenlerin yaģaması, barınması ve beslenmesi için çok uygun habitatlar bulunmaktadır. Sahanın büyük bölümü seyrek ağaçlıklı, kayalık ve tarımsal alanlardan oluģmaktadır. Bu bölümler sürüngenlerin en sık rastlandığı habitat tipleridir. Ayrıca sahanın yakınlarında amfibi türlerinin yaģayabileceği su kaynakları ve nemli habitatlar da mevcuttur (ġekil 28-29). KURTKAYA RES ve yakın çevresinde 5 kurbağa, 1 kaplumbağa, 8 kertenkele ve 14 yılan türü olmak üzere toplam 28 tür tespit edilmiģtir. Bunlardan Tosbağa (Testudo graeca) VU zarar görebilir kategorisinde yer alırken, kurbağaların tamamı ise IUCN nin LC düģük Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 35

36 risk kategorisinde yer almaktadır. IUCN tehlike durumlarına göre 6 türün statüsü belli değilken, 21 tür LC kategorisindedir. BERN sözleģmesi kesin koruma altında olan türler (EK II) kategorisinde 14 tür, koruma altında olan türler kategorisinde (EK III) ise 11 tür yer almaktadır. Bu türler geniģ yayılımlı olup, bölgeye özgü endemik ve lokal endemik bulunmamaktadır. Bu türler ve statüleri Çizelge 3 te, Tarla kertenkelesine ait fotoğraf ise ġekil 29 da verilmiģtir. Çizelge 3. KURTKAYA RES sahası ve yakın çevresinde bulunan kurbağa ve sürüngen türleri ile statüleri TÜR ĠSĠMLERĠ (Türkçe-Latince) IUCN Tehlike Durumu BERN EKII EK III KURBAĞALAR CITES HABĠTAT Ç: Çalılık, O: Orman, T: Tarım arazileri, M: Mera, S: Su ve suya yakın yerler, K: Kayalık Alanlar, St: Step RES sahası Toprak Kurbağası Pelobates syriacus LC X - - M, S + + Kara Kurbağası Bufo bufo LC - X - T,M + + Gece Kurbağası Pseudepidalea viridis LC X - - Ç,T,M + + Ağaç Kurbağası Hyla arborea LC X - - Ç,M + + Ova Kurbağası Pelophylax ridibundus LC - X - S - + SÜRÜNGENLER Tosbağa Testudo graeca VU X - X O,Ç,T,M + + Ġnce Parmaklı Keler Cyrtopodion kotschyi LC - X - O, T, M + + Dikenli Keler Laudakia stellio - X - - K + + Ġri YeĢil Kertenkele Lacerta trilineata LC X - - O, T, M, Ç + + Ġnce Kertenkele Ablepharus kitaibelii - X - - T, M + + Tarla Kertenkelesi Ophisops elegans - X - - T, M + + Kayseri kertenkelesi Apathya cappadocica LC X - - K, M - + Cüce kertenkele Parvilacerta parva LC X - - K, St - + ġeritli kertenkele Trachylepis vittata LC - X - M, K,T - + ġeritli Engerek Vipera xanthina LC Ç,K - + Kör Yılan Typhlops vermicularis - X - - O, Ç,M + + Mahmuzlu yılan Eryx jaculus LC - X X T, M - + Kırmızı yılan Dolichophis schmidt LC - X - K,Ç,O,M - + Kara Yılan Dolichophis jugularis LC - X - Ç, M,T + + Ġnce Yılan Platyceps najadum LC X - - O, T, M, Ç + + Uysal Yılan Eirenis modestus LC - X - O, Ç,M,T + + Yarı Sucul Yılan Natrix natrix LC - X - S + - Sucul Yılan Natrix tessellata LC X - - S + - Sarı Yılan Elaphe quatuorlineata - - X - Ç, M + + Kafkas Yılanı Elaphe hohenackeri LC K, Ç, O - + Kedigözlü Yılan Telescopus fallax LC X - - O, Ç + + ÇukurbaĢlı Yılan Malpolon monspessulanus LC - X - T, M, K - + Sikkeli Yılan Hemorrhois nummifer O, Ç, M + + RES sahası dıģı Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 36

37 ġekil 28. KURTKAYA RES sahası ve yakın çevresinde amfibi, sürüngen ve memelilerin yaģamasına uygun maki ve çalı habitatlar ġekil 29. RES sahasında açık alanlarda görülebilen Tarla kertenkelesi (Ophisops elegans) Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu 37

38 3.2.2 Memeliler KURTKAYA RES sahası ve yakın çevresinde 14 memeli türü tespit edilmiģtir. Sahanın çevresinde memelilerden Tilki (Vulpes vulpes), Yaban domuzu (Sus scrofa) TavĢan (Lepus europaeus), Kurt (Canis lupus) ve Porsuk (Meles meles) en dikkat çeken türlerdendir (Çizelge 4). Bunların dıģında yapılan arazi çalıģmaları esnasında kirpi ve gelinciğin yaģadığı da tespit edilmiģtir (ġekil 30). Saha ve yakın çevresinde memeli türlerin yaģadığı iz (ġekil 31), dıģkı ve bizzat gözlemlerin yanında çevre halkı ile yapılan görüģmelerden de anlaģılmıģtır. Özellikle tarımsal alanlarda fare türleri yayılıģ göstermektedir. ġekil 30. KURTKAYA RES sahasında ve yakın çevresinde yaģayan Gelincik (Martes nivalis) KURTKAYA RES sahası ve çevresinde gözlenen memeli türlerinden nesli tükenmekte olan tilki, Nesli Tehlikede Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticareti'ne iliģkin sözleģmeye (CITES) göre avlanmaları, öldürülmeleri, iç ve dıģ ticareti yasaktır. IUCN Kırmızı Listesi ne göre bu bölgede yaģayan memelilerin tümü asgari endiģe altındaki türler kategorisinde (LC) yer alırken, bu türlerden 4 tanesi BERN SözleĢmesi listelerinde Ek II (kesin olarak koruma altına alınan türler) de, 6 tanesi de Ek III (Korunan Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 38

39 türler) de yer almaktadır (Çizelge 4). Merkez Av Komisyonu (MAK) Kararlarına göre; Kirpi, Yabani tavģan Ek-I, Gelincik EK-II, Kızıl tilki ve Yaban domuzu EK-III kapsamında bulunmaktadır. Çizelge 4. KURTKAYA RES sahası ve çevresinde tespit edilen memeli hayvan (Mammalia) türleri ve koruma statüleri TÜR ĠSĠMLERĠ (Türkçe-Latince) Tehlike Durumu B E R N O: Yakınlardaki Ormanlar, T: Tarım arazileri, Ç: Çayır-Mera, K: Kayalık, S: Sucul alanlar, M: Magara I U C N C I T E S H A B Ġ T A T RES Sahası RES sahası dıģı EK EK II III Kirpi Erinaceus concolor LC X - - O, Ç - + Yabani TavĢan Lepus europaeus LC - X - O, Ç + + Kayalık Faresi Apodemus mystacinus LC K + + Cüce Avurtlak Cricetulus migratorius LC O, Ç + + Ev Faresi Mus musculus LC T + + Ev Sıçanı Rattus rattus LC T + + Orman Yediuyuru Dryomys nitedula LC - X - O - + Kızıl Tilki Vulpes vulpes LC - X X O,K + + Gelincik Mustela nivalis LC - X - O,K + + Kurt Canis lupus LC X - - K, O, + + Porsuk Meles meles LC - X - T,S,Ç + + Yaban Domuzu Sus scrofa LC - X - O,T,Ç + + Büyük Nalburunlu Yarasa Rhinolophus LC X - - O, M - + ferrumequinum Küçük Nalburunlu Yarasa Rhinolophus hipposideros LC X - - O, M - + Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 39

40 ġekil 31. RES sahası içerisinde görülen fare yuvaları KuĢlar Avrupa Birliği Komisyonu Avrupa Birliği Doğa Mevzuatına Göre Rüzgâr Enerji Santrallerinin Geliştirilmesi (Kasım 2010) raporunda kuģların RES lerden nasıl etkilendikleri ve bunların en aza indirgenmesi için yapılacakları ayrıntılı olarak vermiģtir. Buna göre RES lerin kuģlara potansiyel etkileri Ģu baģlıklar altında incelenmiģtir YaĢam Alanı Kaybı ve Bozulması RES faaliyetleri habitatların enine veya boyuna bölünmesine neden olabilmekte ve bazen de habitatın büyük bir bölümünü yok edebilmektedir. Bu faaliyetler nedeniyle kuģların yaģam alanlarının yani habitatlarının yok edilmesi ortaya çıkan problemlerden bir tanesidir. Bu kayıp inģa edilen santralin büyüklüğüne göre değiģmektedir. Kayıpların temel nedeni vejetasyon kaybıdır. Yani yuvalama ve beslenme amaçlı kullanılan bölgenin vejetasyonun tahrip edilmesi ya da rahatsızlıktan dolayı terk edilmesi olarak ele alınabilir. Örneğin; Wiskonsin, ABD de yapılan bir çalıģmada inģaat öncesine göre bölgedeki yırtıcı sayısı %47 oranında azalmıģtır. Pearce-Higgins ve ark 2009 a göre araģtırma bölgesindeki 12 yırtıcı kuģ Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 40

41 türünden 7 sinin türbinlerin etrafında 500 metre yarıçaplı bir alanda görülme sıklıkları %15 ile 53 arasında düģmüģtür Çarpma Etkisi Yırtıcı kuģ türleri üzerine yapılan çalıģmalarda elde edilen sonuçlara göre kuģ-türbin etkileģimlerinin olasılığı ve miktarı, sahadaki kuģ populasyonundan bağımsız olarak türe, türbin yüksekliğine, rakıma ve diğer topografik faktörlere bağlıdır. Özellikle akbabalar, kendilerini yükseltecek yeterli hava akımı olmadığı zamanlarda, yüksek türbinlerle daha fazla çarpıģmaktadırlar (de Lucas vd. 2008). Kızıl akbabaların yaģadığı bölgelerde inģa edilecek yeni rüzgâr türbinlerinin hafif eğimli yükseltilerin tepelerine yapılmaması gerekmektedir. Navarre/Ġspanya da yapılan gözlemlerde kızıl akbabaların üreme sahasına yakın bir bölgede kurulan RES in etkileri türün bireyleri üzerinde oldukça ölümcül olmuģtur (Farfan vd. 2009). Doğu Avrupa da yayımlanan bir veterinerlik dergisinde ortaya konulan derleme verilerde de birçok farklı çalıģmada görülen ölümlerin tür bazında bir listesi ortaya konulmuģtur (Jana ve Pogacnik 2008) Rahatsız Olma ve Yer DeğiĢtirme KuĢlar, türbinlerin görüntüsünden, titreģiminden, gürültüsünden ve çevresindeki vasıta trafiğinden rahatsız olabilmektedir. Bu yüzden de bu tür veya türler, beslenme ve yuvalama alanlarını kaybedebilmektedirler. Örneğin, yakın gelecekte sığ sulak alanlarda da türbinler kurulmaya baģlandığında birçok su kuģu ya tehlikeye girecek -çarpıģma riski- ya da yerinden olacaktır. Ġngiltere de yapılan çalıģma sonucunda ortaya çıkan veriler, türbin sahasındaki türlerde (özellikle yırtıcılar baģta olmak üzere) büyük oranda azalma olduğunu ortaya koymaktadır. Yapılan çalıģmalar, pufla gibi su kuģlarının sesten ziyade, insan yapımı bu bariyerlerin, görüntülerine tepki verdiği gözlenmiģtir. Bu tepki sonucunda kuģların, santral bölgelerine uzak durdukları, dolayısıyla beslenme alanlarından uzak kalabilecekleri görülmüģtür. Ancak, kuģların dıģında bu türbin sahalarını kullanan balıkların, türbinlerin çalıģması sırasında ortaya çıkan gürültü nedeniyle bölgeden kaçtığı da görülmüģtür(larsen ve Guillemette 2007). Ayrıca, santral bölgelerindeki türbinlerin yanısıra yolların ve iletim hatlarının da bazı türlerin kaçmasına yol açtıkları gözlenmiģ ve istatistiksel olarak ortaya konulmuģtur(pearce-higgins vd. 2009) Bariyer Etkisi Türbin pervanelerine ve aynı çevredeki elektrik hatlarına olan çarpmalar genellikle ölümle sonuçlanmaktadır. Özellikle nadir türler ve yırtıcılar açısından bakıldığında, zaten azalmakta olan birey sayıları, bu tür etkilere karģı oldukça hassastırlar. Çarpma riskleri, kuģ Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 41

42 hareketlerinin oldukça yoğun olduğu, topoğrafik darboğazlarda özellikle dağ geçitlerinde ve büyük sulak alanlar arasındaki kara köprülerinde çok önemlidir. Ayrıca birçok kuģ türünün dinlenme ve beslenme alanı olan sazlık-sulak alanlar gibi bölgelerde çok önemlidir. Yapılan birçok araģtırmada kuģlarda türbinlerden aktif kaçınma-sakınma davranıģlarından da bahsedilmektedir (Hötker (2005, 2006), Petersen vd. (2006), Masden vd. (2009)). Bariyer etkisi daha sık göçmen kuģlarda ya da teritoryal olmayan kuģlarda gözlenmektedir. Burada bariyer etkisinden kasıt kuģun göç yolunu yani uçuģ yolunu değiģtirmesidir. Nisted adlı rüzgâr enerji santralinden elde edilen verilere göre kuģların inģaat sonrasında iģletme sırasında- göç rotalarını, inģaat öncesine göre değiģtirdikleri gözlenmiģtir(masden vd. 2009).Rüzgâra, kuģ türüne, uçma stratejisine, uçuģ yüksekliği ve türbine olan mesafesine bağlıdır. Ayrıca, bariyer etkisi, göçmen kuģların, göç sırasında harcadıkları toplam enerjiyi artırması ve üreme alanlarına gidiģi geciktirmesi açısından önemlidir(drewitt ve Langston 2006). Özellikle Yelkovan kuģlarının (Puffinus puffinus)inģaat öncesinde Doğu-Batı doğrultusunda olan göçleri, inģaat sonrasında Kuzeybatı-Güneydoğu doğrultusuna geçtiği saptanmıģtır. Türlerin türbinleri gördüklerinde yaptıkları kaçınma manevralarında da farklılıklar gözlenmektedir; kimisi birkaç kilometre öteden yön değiģtirirken, diğerleri yakın mesafeden yönlerini değiģtirmektedir. Bu çeģitlilik, türün bireylerinin uçuģ stratejilerine bağlıdır(drewitt ve Langston 2006, Larsen ve Guillemette 2007) Türkiye ve KuĢ Göçleri Türkiye, coğrafi konumu nedeniyle sınırları içerisinde yoğun kuģ hareketliliğinin gerçekleģtiği güzergâhlara sahiptir. Ġlkbahar ve sonbahar mevsimlerinde ülkenin farklı kesimlerinde farklı içerik ve yoğunlukta gerçekleģen göç hareketlerine ek olarak kıģ mevsiminde de kuzey enlemlerden ülkemizdeki sulak alanlara yönelik yoğun bir kuģ hareketliliği yaģanmaktadır. Bu durumun en baģta gelen nedeni içerisinde bulunduğumuz Batı Palearktik Bölge nin kuzey enlemlerinde, özellikle de Türkiye nin kuzeyindeki coğrafyalarda yaģanan ekstrem kıģ koģullarına rağmen Türkiye de hüküm süren nispeten ılıman iklimsel Ģartlardır. Türkiye üzerinden gerçekleģen kuzey-güney veya güney-kuzey yönlü kuģ göçü hareketlerinin ana güzergahı ülkemizin kuzeyde Doğu Karadeniz ve Trakya Bölgeleri ile güneyde Akdeniz Bölgesi arasında uzanmaktadır. Ġlkbaharda güneyden ülkemiz sınırlarına giren göçmen kuģların küçük bir kısmı Türkiye de kalırken önemli bir kısmı kuzeye doğru olan yolculuklarına devam ederler (ġekil 32). Bu esnada ya kuzeybatıda, Trakya Bölgesi Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu 42

43 üzerinden geçerek, ya da kuzeydoğuda, Artvin civarından Karadeniz e ulaģarak Türkiye sınırlarını terk ederler. Bu süreçte bazı su kuģları ile bazı ötücü gruplar ise batı kıyıları boyunca göç yolculukları gerçekleģtirirler. ġekil 32. Türkiye üzerinden gerçekleģen göçleri ve ilintili büyük su kütlelerini gösteren harita Sonbahar döneminde ise tam tersi yönde bir göç hareketliliği yaģanmaktadır. Ülke genelinde sürüler halinde göç eden türler arasında Leylekler (Ciconia spp.) ( ġekil 33) göze çarpan en büyük sürüleri oluģturan ve geçiģ yapan birey sayıları en yüksek türler arasındadır. Bu grubu gündüz yırtıcıları (Accipitriformes) takımı takip etmektedir. Birey sayıları yüksek olan bir diğer grup olan ötücüler ise düzensiz, dağınık ve genellikle bireysel hareket eden formlardan oluģmaktadır. Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 43

44 ġekil 33. Vericilerle Ġzlenen Akleyleklerin izledikleri Rotalar (Shamoun-Baranes, 2003) KuĢ Türleri ve Statüleri Bu çalıģmada, KURTKAYA RES sahası ve yakın çevresinde 2013 yılı Mayıs ayı içerisinde yapılan arazi gözlemleri ile geçmiģ dönemlerde (ilkbahar, sonbahar göç dönemleri ile yaz aylarında) farklı nedenlerle yürütülen gözlem ve araģtırmalarda elde edilen bilimsel verilerden de yararlanılanılmıģtır. ÇalıĢma alanındaki kuģların çoğu görsel yolla, gözle görülemeyen az bir bölümü de ötüģlerinden tanınıp isimlendirilmiģtir. Saha gözlemlerini destekleyici olarak proje alanı çevresinde yaģayan yöre sakinleri ile yüz yüze görüģmeler yapılmıģ, kapsamlı literatür taramaları da gerçekleģtirilmiģtir. Bu anlamda kuģ türlerinin tespiti için, havza bazında bölge değerlendirilmiģ, dürbün, teleobjektifli fotoğraf makinesi ve video kamera kullanılarak kuģ türleri belirlenmeye çalıģılmıģtır. Gözlem, inceleme ve değerlendirme çalıģmaları sonuçlarına göre, araģtırma alanı ve yakın çevresinde 9 takımdan 26 familyaya ait 73 kuģ türü saptanmıģtır (ġekil 34-40; Çizelge 5). Bu türlerden 26 sı yerli (Y), 25 i yaz ziyaretçisi (YZ), 5 i kıģ ziyaretçisi (KZ) ve 17 si da transit göçer (T) dir. KURTKAYA rüzgar enerji santrali ve türbinlerin kurulacağı saha ağaçlık, tarım alanları, kısmen makilikler ve yer yer taģlık, kayalık açık alanları içeren yaģam alanlarını barındırmaktadır. RES sahasının konumu, bitki örtüsü ve ekolojik parametreler dikkate Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 44

45 alındığında daha çok yerli ve yaz göçmeni kuģ türlerinden; ötleğengillerden karabaģlı ötleğen (Sylvia atricapilla), küçük akgerdanlı ötleğen (Sylvia curruca), ispinozgillerden saka (Carduelis carduelis), ispinoz (Fringilla coelebs), florya (Carduelis chloris), tarla kuģlarından tepeli toygar (Galerida cristata), taģkuģu (Saxicola torquatus), benekli sinekkapan (Muscicapa striata), baģtankaralardan büyük baģtankara (Parus major), çekirge kuģlarından kızılsırtlı örümcekkuģu (Lanius collurio), ardıç kuģlarından karatavuk (Turdus merula), kırlangıçlardan kır kırlangıcı (Hirundo rustica) gibi geniģ yayılıģlı populasyon yoğunluğu yüksek türler öne çıkmaktadır. Diğer taraftan, taģlık ve kayalık açıklık alanlarda yayılıģ gösteren yırtıcı kuģ türlerinden baģta atmaca (Accipiter nisus), kızılģahin (Buteo rufinus), Ģahin (Buteo buteo) ve Kerkenez (Falco tinnunculus) ile kaya güvercini (Columba livia), kuzgun (Corvus corax), keten kuģu (Carduelis cannabina), kaya sıvacısı (Sitta neumayer), taģkızılı (Monticola saxatilis) gibi yaygın türler bulunmaktadır. RES sahası ve yakın çevresinde yapılan gözlemlerde görülen türlere ait fotoğraflar ġekil ta verilmiģtir. RES Sahası ve yakın çevresindeki kuģ türlerinin bilimsel ve Türkçe isimleri, ulusal ve uluslar arası koruma statüleri ile sahadaki biyolojik statüleri (Yerli, göçmen vb) değerlendirilmiģ ve sonuçları Çizelge 5 te verilmiģtir. Arazide tespit edilen her bir kuģ türünün koruma statüleri; Kiziroğlu (2008) na göre Türkiye KuĢları Red Data Book (RDB- Kırmızı Liste)- Uluslar arası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN), Bern sözleģmesi (BERN) ve Merkez Av Komisyonu Kararına (MAK) göre değerlendirilerek Çizelge 5 te verilmiģtir. Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 45

46 ġekil 34. RES sahasının batısında Aladağlar bölgesinde görülen yaygın türlerden kuzgun (Corvus cornix) (Foto: Prof. Dr. Ali ERDOĞAN) ġekil 35. RES sahasını yaklaģık 400 metre yüksekten transit geçiģlerinde kullanan türlerden arı kuģu (Merops apiaster) (Foto: Prof. Dr. Ali ERDOĞAN) Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu 46

47 ġekil 36. RES sahası ve yakın çevresindeki kayalık ve açıklık alanlarda rastlanan ötücü kuģ türlerinden kiraz kuģu (Emberiza hortulana) (Foto: Prof. Dr. Ali ERDOĞAN) Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu 47

48 ġekil 37. RES sahasının yakın çevresindeki bahçelerde ve makiliklerde rastlanan ak gerdanlı ötleğen (Sylvia curruca) (Foto: Prof. Dr. Ali ERDOĞAN) ġekil 38. RES sahasının yakın çevresindeki bahçe ve seyrek ağaçlıklarda rastlanan taģ bülbülü (Irania gutturalis) (Foto: Prof. Dr. Ali ERDOĞAN) Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu 48

49 ġekil 39. RES sahasının yakın çevresindek akarsu kenarlarında ve yerleģim alanlarında görülen dağ kuyruksallayanı (Motacilla cinerea) (Foto: Prof. Dr. Ali ERDOĞAN) ġekil 40. RES sahasında zaman zaman görülen yerli yırtıcı türlerden kızıl Ģahin (Buteo rufinus) (Foto: Prof. Dr. Ali ERDOĞAN) Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu 49

50 Çizelge 5. KURTKAYA RES sahası ve çevresinde gözlenen kuģ türleri ve koruma statüleri Bilimsel Adı Ciconiiformes Ciconiidae Tür Adı Türkçe Adı RDB IUCN BERN MAK CITES BÖLGE STATÜ Ciconia ciconia Ak leylek A.3.1 LC Ek II Ek liste I -- YZ Falconiformes Accipitridae Accipiter nisus Atmaca A.3 LC Ek II Ek liste I Ek-II Y Buteo buteo ġahin A.3 LC Ek II Ek liste I Ek-II Y Buteo rufinus Kızıl Ģahin A.3 LC Ek II Ek liste I Ek-II Y Pernis apivorus Arı Ģahini A.3 LC Ek II Ek liste I Ek-II T Milvus migrans Kara çaylak A.3 LC Ek II Ek liste I Ek-II T Aquila pomarina Küçük orman kartalı A.3 LC Ek II Ek liste I Ek-II T Falconidae Falco tinnunculus Kerkenez A.2 LC Ek II Ek liste I Ek-II Y Falco naumanni Küçük kerkenez A.2 LC Ek II Ek liste I Ek-II T Galliformes Phasianidae Alectoris chukar Kınalı keklik A.2 LC Ek III Ek liste III -- Y Coturnix coturnix Bıldırcın A.3 LC Ek III Ek liste III -- T Columbiformes Columbidae Columba livia Kaya güvercini A.5 LC Ek III Ek liste III -- Y Streptopelia decaocto Kumru A.5 LC Ek III Ek liste II -- Y Streptopelia turtur Üveyik A.3.1 LC Ek III Ek liste III -- YZ Cuculiformes Cuculidae Cuculus canorus Guguk kuģu A.2 LC Ek III Ek liste I -- YZ Strigiformes Strigidae Athene noctua Kukumav A.2 LC Ek II Ek liste I Ek-II Y Apodiformes Apodidae Apus apus Ebabil A.3.1 LC Ek III Ek liste I -- T Coraciiformes Meropidae Merops apiaster ArıkuĢu A.3.1 LC Ek II Ek liste I -- T Upupidae Upupa epops Ġbibik A.2 LC Ek II Ek liste I -- YZ Passeriformes Alaudidae Galerida cristata Tepeli toygar A.3 LC Ek III Ek liste II -- Y Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 50

51 Bilimsel Adı Tür Adı Türkçe Adı RDB IUCN BERN MAK CITES Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu 51 BÖLGE STATÜ Lullula arborea Orman toygarı A.3 LC Ek III Ek liste II -- YZ Alauda arvensis TarlakuĢu A.4 LC Ek III Ek liste II -- KZ Hirundinidae Hirundo rupestris Kaya kırlangıcı A.5 LC Ek II Ek liste I -- KZ Hirundo rustica Kır kırlangıcı A.5 LC Ek II Ek liste I -- YZ Motacillidae Anthus campestris Kır incirkuģu A.2 LC Ek II Ek liste I -- YZ Anthus trivialis Ağaç incirkuģu A.3 LC Ek II Ek liste I -- T Motacilla flava Sarı kuyruksallayan A.3.1 LC Ek II Ek liste I -- YZ Motacilla cinerea Dağ kuyruksallayanı A.2 LC Ek II Ek liste I -- YZ Motacilla alba Akkuyruksallayan A.3.1 LC Ek II Ek liste I -- Y Muscicapidae Irania gutturalis TaĢ bülbülü A.1.2 LC Ek II Ek liste I -- YZ Saxicola rubetra Çayır taģkuģu A.3 LC Ek II Ek liste I -- T Saxicola torquatus TaĢkuĢu A.3 LC Ek II Ek liste I -- YZ Oenanthe isabellina Boz kuyrukkakan A.3 LC Ek II Ek liste I -- YZ Oenanthe hispanica Karakulaklı kuyrukkakan A.2 LC Ek II Ek liste I -- YZ Oenanthe oenanthe Kuyrukkakan A.3 LC Ek II Ek liste I -- YZ Luscinia megarhynchos Bülbül A.2 LC Ek II Ek liste I -- Y Erythropygia galactotes Kızıl çalıbülbülü A.3 LC Ek II Ek liste I -- YZ Phoenicurus ochruros Kara kızılkuyruk A.2 LC Ek II Ek liste I -- YZ Monticola saxatilis TaĢkızılı A.1.2 LC Ek II Ek liste I -- YZ Muscicapa striata Benekli sinekkapan A.3 LC Ek II Ek liste I -- T Ficedula hypoleuca Kara sinekkapan A.1.2 LC Ek II Ek liste I -- T Turdidae Turdus merula Karatavuk A.3 LC Ek III Ek liste III -- Y Sylviidae Sylvia melanocephala Maskeli ötleğen A.3 LC Ek II Ek liste I -- Y Küçük akgerdanlı Sylvia curruca ötleğen A.2 LC Ek II Ek liste I -- YZ Sylvia borin Boz ötleğen B.3 LC Ek II Ek liste I -- T Sylvia rueppelli Karaboğazlı ötleğen A.2 LC Ek II Ek liste I -- YZ Sylvia atricapilla KarabaĢlı ötleğen A.2 LC Ek II Ek liste I -- T Phylloscupus collybita Çıvgın A.3.1 LC Ek II Ek liste I -- T Phylloscopus trochilus Söğüt bülbülü A.3.1 LC Ek II Ek liste I -- T Aegithalidae Aegithalos caudatus Paridae Uzun kuyruklu baģtankara A.2 LC Ek III Ek liste II -- Y Parus lugubris Akyanaklı baģtankara A.2 LC Ek II Ek liste I -- Y Parus caeruleus Mavi baģtankara A.2 LC Ek II Ek liste I -- Y

52 Bilimsel Adı Tür Adı Türkçe Adı RDB IUCN BERN MAK CITES BÖLGE STATÜ Parus major Büyük baģtankara A.3.1 LC Ek II Ek liste I -- Y Sittidae Sitta neumayer Kaya sıvacısı A.2 LC Ek II Ek liste I -- YZ Oriolidae Oriolus oriolus Sarı asma A.2 LC Ek III Ek liste I -- YZ Laniidae Lanius collurio Lanius senator Lanius minor Kızıl sırtlı örümcek kuģu A.3 LC Ek II Ek liste I -- YZ Kızıl baģlı örümcek kuģu A.2 LC Ek II Ek liste I -- T Kara alınlı örümcek kuģu A.3 LC Ek II Ek liste I -- YZ Corvidae Pica pica Saksağan A.5 LC Ek III Ek liste III -- Y Garrulus glandarius Ala karga A.3.1 LC Ek III Ek liste III -- Y Corvus corone LeĢ kargası A.5 LC Ek III Ek liste III -- Y Corvus corax Kuzgun A.5 LC Ek III Ek liste II -- Y Sturnidae Sturnus vulgaris Sığırcık A.5 LC Ek III Ek liste II -- KZ Passeridae Passer domesticus Ev serçesi A.5 LC Ek III Ek liste III -- Y Fringillidae Fringilla coelebs Ġspinoz A.4 LC Ek III Ek liste II -- KZ Carduelis chloris Florya A.3 LC Ek II Ek liste I -- Y Carduelis carduelis Saka A.3.1 LC Ek II Ek liste I -- Y Carduelis spinus KarabaĢlı iskete A.3 LC Ek II Ek liste I -- KZ Carduelis cannabina Keten kuģu A.3 LC Ek II Ek liste I -- Y Emberizidae Emberiza cia Kaya kirazkuģu A.2 LC Ek II Ek liste I -- YZ Emberiza hortulana KirazkuĢu A.3 LC Ek III Ek liste II -- YZ Emberiza melanocephala KarabaĢlı kirazkuģu A.4 LC Ek II Ek liste I -- T Miliaria calandra Tarla kirazkuģu A.4 LC Ek III Ek liste II -- Y Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 52

53 TABLODA KULLANILAN KISALTMALARIN AÇIKLAMASI ve DEĞERLENDĠRME RDB: Red Data Book ( Kırmızı Bülten) A.1.2: Bu türlerin nüfusları Türkiye genelinde çok azalmıģ olup izlendikleri bölgelerde 1-10 çift ile temsil edilmektedir. Bu türlerin soyu büyük tükenme tehdidi altında olduğu için mutlaka Türkiye genelinde korunmaları gereken türlerdir. Proje alanı ve yakın çevresinde yaģayan kuģlardan 3 ü (taģ bülbülü, taģ kızılı ve kara sinekkapan) bu gruba girmektedir. A.2: Bu kriterde yer alan türlerin sayıları gözlendikleri bölgelerde çift arasında değiģmektedir. Bu türler de önemli ölçüde tükenme tehdidi altındadır ve tükenme baskısı günümüzdeki gibi sürerse mutlaka tükenmeyle karģı karģıya kalacak olan türlerdir. Proje alanı ve yakın çevresinde bu gruplara giren 21 tür tespit edilmiģtir. A.3 ve B.3: Bu kriterdeki türlerin de Türkiye genelindeki nüfusları gözlendikleri bölgelerde genel olarak çift arasında değiģmektedir. Bu türler de tükenebilecek duyarlıkta olup vahģi yaģamda soyu tükenme riski yüksek olan türlerdir. Bu kategoriye 25 tür girmektedir. A.3.1: Bu kriterde yer alan türlerin popülasyonlarında gözlendikleri bölgelerde azalma vardır. Bu türlerin nüfusu da çift arasında değiģmekte olup gözlendikleri bölgelerde eski kayıtlara göre azalma olan türleri içermektedir. Bu kategoriye 11 tür girmektedir. A.4: Bu kriterdeki türlerin popülasyon yoğunlukları gözlendikleri bölgelerde henüz tükenme tehdidi altına girmemiģ olmakla birlikte popülasyonlarında lokal bir azalma görülmekte ve zamanla tükenme tehdidi altına girmeye aday olarak nitelenmektedirler. Bu statüye 4 tür dâhildir. A.5: Bu kriterdeki türlerin gözlenen popülâsyonlarında henüz bir azalma ve tükenme tehdidi gibi bir durum söz konusu değildir. Bu statüye 9 tür girmektedir. IUCN: Uluslar arası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği EN (endangered):vahģi yaģamda soyu tükenme tehlikesi çok büyük olan türler. Proje sahası ve yakın çevresinde bu kategoriye giren hiçbir tür bulunmamaktadır. VU (vulnerable) (Hassas, zarar görebilir): VahĢi yaģamda soyu tükenme tehlikesi büyük olan türler. Proje sahası ve yakın çevresinde bu kategoride hiçbir tür bulunmamaktadır. Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 53

54 NT (near threatened):ġu anda tehlikede olmayan fakat yakın gelecekte VU, EN veya CR kategorisine girmeye aday olan türler. Proje sahası ve yakın çevresinde bu kategoriye giren hiçbir kuģ türü bulunmamaktadır. LC (least concern) (En düģük derecede tehdit altında):yaygın bulunan türlerdir, proje sahası ve yakın çevresinde saptanmıģ olan 73 tür dâhildir. Bern SözleĢmesine Göre: Ek II : Mutlak koruma altında olan türlerdir ve buna 51 tür dahildir. EK III : koruma altında olan türlerdir ve bu gruba 22 tür girmektedir. MAK: Merkez Av Komisyonu Kararı ( Av Dönemi) tür Ek liste I:Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı nca koruma altına alınan yaban hayvanlar: 54 Ek liste II: Merkez Av Komisyonunca koruma altına alınan av hayvanları: 10 tür Ek Liste III: Merkez Av Komisyonunca Avına belli edilen sürelerde izin verilen av hayvanları: 9 tür CITES Ek I :Hiçbir tür bu kategoriye girmemektedir. Ek II : 9 tür Bölge statü Y YZ KZ T :Yerli türler: 26 tür :Yaz ziyaretçisi: 25 tür :KıĢ ziyaretçisi: 5 tür :Transit göçer: 17 tür Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 54

55 4 RES Sahasında Kurulacak Tesisler ve ĠĢletim Faaliyetleri Kurtkaya Rüzgar Enerji Santrali, her biri 2,0 MW gücünde ve toplamda 45 MW Kurulu güç ile elektrik üretimi sağlayan 22 adet rüzgar türbininden oluģmaktadır. Bu bağlamda yaklaģık 856,2 hektar büyüklüğündeki RES sahasındaki faaliyetler; 45 MW Kurulu güç olmak üzere 22 adet türbin inģası ve iģletimi, Bütün türbinlerin ürettiği enerjinin toplandığı Ģalt merkezi inģaatı, En yakın enterkonnekte ulusal iletim Ģebekesi birimine bağlantı için havai iletim hattı inģası ve iģletimi, ġantiye ve türbinler arası bağlantı yolları, Ġdare binası ve sosyal tesislerin inģası olarak gerçekleģecektir. 4.1 Kurulacak Türbinlerin Özellikleri ve Arazide YerleĢimi RES sahasında santralinin kurulacağı alanın büyüklüğü, rüzgar parametreleri, minimum çevre etkisi vb. gibi özellikler göz önüne alınarak 22 adet türbin yapılması planlanmıģtır (Proje Tanıtım Dosyası 2009). Bu tercihin, türbin veya kredi temini aģamalarından herhangi birinde değiģtirilebileceği de ifade edilmektedir. Her türbin için boyutları 40x25 m (1.000 m²) olan toplam m² (2,2 ha) alan kullanılması planlanmaktadır. Türbinlerin inģa edileceği yerler bozuk orman ve step özelliği olan sahalardır (ġekil 41-42). Sahada kurulacak türbinlerin yerlerinin koordinatları ve yerleģim noktaları, arazideki konumu Çizelge 6 da, özellikleri ise Çizelge 7 de detaylı olarak verilmiģtir. Ancak türbin koordinatlarında, kurulum aģamasında topografya, açı, rüzgar durumu vb. sebeplerden dolayı izin sahası içinde kaymalar olabileceği belirtilmektedir. Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 55

56 Çizelge 6. RES sahasındaki türbinlerin koordinatları, konumu ve denizden yükseltisi Türbin No ED-50-UTM Koordinatlar 6º T T Grid Bölgesi ve harfi 36 S 36 S Denizden Yükseltisi (m) Arazinin vasfı Bozuk orman Bozuk orman T S 1614 Bozuk orman T S 1612 Bozuk orman T S 1643 Bozuk orman T S 1634 Bozuk orman T S 1625 Bozuk orman T S 1635 Bozuk orman T S 1632 Bozuk orman T S 1586 Bozuk orman T S 1559 Bozuk orman T S 1562 Bozuk orman T S 1611 Bozuk orman T S 1581 Bozuk orman T S 1554 Bozuk orman T S 1552 Bozuk orman T S 1586 Bozuk orman T S 1580 Bozuk orman T S 1586 Bozuk orman Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 56

57 Türbin No ED-50-UTM Koordinatlar 6º T Grid Bölgesi ve harfi 36 S Denizden Yükseltisi (m) 1563 Arazinin vasfı Bozuk orman T S 1576 Bozuk orman T S 1591 Bozuk orman RES sahası kapsamında kurulması planlanan 22 adet türbin kuzey-güney yönünde uzanan sırtlar üzerinde altı sıra halinde dizilim gösterecektir (ġekil 42). Türbinler arası mesafenin en az 280 m, en fazla 510 m olması planlanmıģtır. ġekil 41. RES sahasının bozuk meģe ormanı yapısı ve kurulu rüzgar ölçüm direği (solda) Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 57

58 ġekil 42. RES sahasında türbinler ve Ģalt merkezinin yerini gösteren uydu görüntüsü Çizelge 7. Kurulması planlanan türbinlerin özellikleri (Proje tanıtım dosyasından) TÜRBĠNLER Model NORDEX N90/2500 HS Kapasite 2000 kw Kanat çapı 90 m Süpürme alanı m ² Dönme hızı rpm Kule yüksekliği 100 m DönüĢ yönü Saat yönünde Kanat sayısı 3 Kanat malzemesi IĢık koruması entegreli fiberglas Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 58

59 4.2 Enerji Bağlantı Hatları ve ġalt Sahası Bilindiği üzere; rüzgar türbinleri diğer türbinler gibi lineer olarak hareket eden akıģkanın (hava) hareketini rotasyonel (tekrarlanan döngü) harekete dönüģtürürler. Yani rüzgarın kinetik enerjisini rotasyonel mekanik enerjiye çevirirler. Elde edilen bu mekanik enerji türbin içindeki alternatör vasıtası ile elektrik enerjisine çevrilir. Kurulu gücü toplam 45 MW olacak KURTKAYA Rüzgar Enerji Santrali'nde 22 adet türbin kullanılması sonucu elde edilecek elektrik enerjisi, her bir ünite için tesis edilecek olan transformatörler vasıtası ile orta gerilime dönüstürülecektir. Rüzgâr türbinlerinde üretilecek enerjinin, yaklasık 13,4 km uzaklıkta 34,5 kv lık enerji nakil hattı ile Çamlıca Köyü, Farasa Köprüsü yanındaki Trafo Merkezi üzerinden Ulusal Elektrik Sistemine bağlanması planlanmaktadır. 4.3 ġantiye ve Türbinler Arası Bağlantı Yolları Proje sahası Kayseri ili Yahyalı ilçesi sınırları içerisinde kalmakta olup alana Kayseri- Yahyalı karayolu ve Yahyalı-Karaköy-Yeniköy yolu ile ile sağlanmaktadır. RES sahası Karayolu nun kuzey ve güneyinde yer almaktadır. Proje kapsamında kurulacak türbinler ve Ģalt merkezi arasında bağlantı için mevcut yolların iyileģtirilmesi yanında yaklaģık 5 km uzunluğunda yeni yolların da açılması gerekmektedir. Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 59

60 5 Değerlendirme Kayseri Ġli Yahyalı Ġlçesi sınırları içinde, Kayseri-Yahyalı-Yeniköy Karayolu nun kuzey ve güneyinde Kızıl Tepe (1651 m) ve Tavuk Tepe (1598 m) mevkileri arasında yaklaģık 1,5 km uzunluğunda ve 1,0 km geniģliğinde bir alanda, iki sıra halinde 22 adet türbin kurulması planlanmaktadır. YaklaĢık 856 ha büyüklüğündeki bir alanı kaplayan Kurtkaya RES sahası ve yakın çevresinin flora, fauna, peyzaj, jeomorfolojik ve hidrolojik kaynak değerleri, arazi gözlemleri ve incelemeleri ile literatür verileri doğrultusunda ortaya konmuģtur. RES sahasında tesis edilmek istenen türbinler, yer altı ve yerüstü enerji nakil hatları, Ģalt sahası ile yol bakım-onarım çalıģmalarının alansal dağılımları da dikkate alınarak doğal kaynak değerleri üzerine olası etkileri irdelenmiģtir (Çizelge 8). Çizelge 8. RES sahası kapsamında yapılacak tesisler ve alansal kullanımı Tesis edilecek üniteler Açıklama Alan (m²) Türbinler (22 adet) Her biri 40X25 m (1.000 m²) çıplak platform üzerinde tesis edilecektir. Yeraltı iletim kablosu YaklaĢık 8 km uzunluğunda ve 0,5 m eninde (9.000 mx 0,5 m) yer altından geçecektir. ġalt sahası YaklaĢık 245X25 bir alanda kurulacaktır. 625 Ġdari ve sosyal binalar YaklaĢık 200 m² bir alanı kaplayacaktır 200 Yeni inģa edilecek yollar mx6,0 m TOPLAM Floristik açıdan değerlendirme KURTKAYA Rüzgar Enerji Santrali proje alanı ve yakın çevresinde yayılıģ gösteren bitki türleri CITES (Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora), IUCN (International Union for Conservation of Nature, 2006) tarafından hazırlanan, tehlike altındaki türlerin kırmızı listesinde ve BERN SözleĢmesi Ek I (Strictly protected flora species-kesinlikle korunan bitki türleri listesi) listesinde taranmıģtır ve türlerin hiçbiri koruma önlemi gerektiren türlerin iģaret edildiği bu listelerde yer almamaktadır. Alanda floristik açıdan ülkemize özgü iki bitki taksonu tespit edilmiģtir. Endemik taksonların her ikisi de LC (Least Concern: En az endiģe verici) kategorisinde yer almaktadır (IUCN 2006). Aynı zamanda proje alanında nesli tehlike (CR veya EN) altında veya dar yayılıģa sahip herhangi bir türün de bulunmadığı tespit edilmiģtir. Proje alanı ve yakın çevresinde yayılıģ gösteren ve ülkemize özgü iki takson sırasıyla Astragalus cylindraceus DC. (Geven) ve Verbascum caudatum Freyn et Bornm. (Sığırkuyruğu) türleridir. Bu türlerden Astragalus cylindraceus, ülkemizin Ġç Anadolu, Karadeniz ve Doğu Anadolu Bölgesi nde 3000 m Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 60

61 yüksekliğe kadar olan step alanlarda geniģ yayılıģ gösteren ekolojik toleransı geniģ bir türdür. Benzer Ģekilde Verbascum caudatum türü de ülkemizin Ġç, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri nde yaklaģık 1700 m yüksekliğe kadar geniģ yayılıģ gösteren bir taksondur. Projenin gerçekleģmesi durumunda, alan içerisinde ve yakın çevresinde yayılıģ gösteren bu taksonların devamlılığı üzerinde herhangi bir baskı oluģturmayacağı saptanmıģtır. KURTKAYA Rüzgar Enerji Santrali proje alanı ve yakın çevresinde yayılıģ gösteren bitki türleri değerlendirildiğinde proje alanında genel ve baskın olarak, tek veya çık yıllık otsu bitki türlerinin oluģturduğu step (bozkır) vejetasyonu, yüksek çalı formalarının oluģturduğu maki vejetasyonu, proje alanı yüksek kesimlerinde yoğunlaģmakla birlikte hemen her bölgesinde diğer vejetasyon yapılarının baskın olduğu bölgelerde de görülen kaya vejetasyonu yapısı ile yol ve tarla kenarlarında görülen ruderal vejetasyon yapısının hakim olduğu görülmüģtür. Proje alanı bilhassa türbinlerin inģa edileceği üst kesimlerde büyük ölçüde step karakterli çayırlık alanlardan, tarım arazilerinden ve makilik kayalık bölgelerden oluģmaktadır. Proje alanının hakim yükseltilerinden olan Kızıl Tepe ve Tavuk Tepe nin üst kesimleri kaya karakterli olmakla birlikte tepelik alanların alt yamaçlarında ve bilhassa proje alanı orta kesimi olan KanlıtaĢ Mevkii ve yakın çevresinde tümüyle tarım alanlarıyla kaplıdır. Bu nedenle alan genelinde tarım alanlarına arazi açılması amacıyla insan kaynaklı tahribatın bulunduğu görülmektedir. Alanın batı bölgesi yükseltisi olan Kızıl Tepe ve yakın çevresi daha çok kayalık ve step karakterli alanlardan oluģmakta, Yahyalı-Dikme güzergahında alanın doğusuna doğru KanlıtaĢ Mevkii ve yakın çevresinden itibaren yoğunlaģmakla birlikte Tavuk Tepe ye kadar maki formasyon üyeleri görülmektedir. Alanın batısında inģa edilecek olan T1- T12 numaralı üst türbin noktaları kayalık-step vejetasyonun hakim olduğu bölgelerdir. Proje alanının orta bölümü olan KanlıtaĢ Mevkii ve yakın çevresinde yer alacak olan T18-T20 numaralı türbin noktaları tamamen tarım arazileri ile kaplı bölgelerde, kayalık vejetasyonun hakim olduğu sırt alanlarda yer almaktadır. Bunun yanında T13-T16 numaralı türbinlerin yer alacağı KanlıtaĢ Mevkii nin kuzeyinde yer alan bölgeler, tarım alanlarından baģlayarak kademeli olarak kayalık-makilik vejetasyon yapısı ile yükselmektedir. Bu bölgenin doğusunda yer alan Tavuk Tepe yüksek çalı formlarının yer aldığı maki formasyonu ve tarım arazileriyle kaplı alanlar artarak devam etmektedir. Proje alanı içerisinde yayılıģ gösteren baskın bitki türleri ve bu bitki türlerinin bir araya gelerek oluģturdukları vejetasyon yapısı ülkemizde geniģ yayılıģ göstermektedir. Bu nedenle türbin kurulacak alanların, yakın çevredeki bitki örtüsü ve habitatları sadece küçük Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 61

62 ölçekte alan açma bakımından etkileyebileceği, ancak genel habitat ve bitki örtüsü yapısında büyük ölçekte bir zarara yol açmayacağı düģünülmektedir. Alandaki Ekosistem çeģitliliği ve özellikleri: Alandaki ekosistemler: Karasal (step, maki, kaya, ruderal) ekosistemler. Ekosistemlerin Hassaslık ve Nadirlik durumu: Ekosistemler geniģ yayılıģlıdır ve hassaslık veya nadirlik durumları yoktur. Koruma önceliği: Vejetasyon ve alanda yayılıģ gösteren bitki türleri bakımından herhangi bir koruma önceliği bulunmamaktadır. 5.2 Fauna açısından KURTKAYA RES sahasında tespit edilen iki yaģamlılar, genel olarak sahada yağmur suyuyla oluģmuģ su birikintilerinde veya nemli alanlar ile makiler içinde yer alan nemli zonda yayılıģ göstermektedir. Türbinlerin kurulacağı alanlar, sırt veye tepe noktalarda yer almakta ve bu nedenle yüksek rüzgar etkisi altındadır. Bu tip habitatlarda Amfibiler çok nadiren görülür. Buna karģın RES sahasının yakın çevresinde yer alan sucul karakterdeki habitatlarda ise Amfibileri görmek mümkün olmuģtur. Bu alanlarda türbin noktalarından uzakta olduğundan herhangi bir etkileģim beklenmemektedir. Aynı durum sürüngen ve memeli türleri için de geçerlidir. KURTKAYA RES sahası ve yakın çevresindeki amfibilerin geniģ yayılıģlı türler olması ve özellikle türbinlerin kule ayaklarının yer alacağı sahada sadece gece kurbağası ve kara kurbağasının bulunma olasılığının olması nedeniyle bu geniģ yayılıģlı ve endemik olmayan türlerin olumsuz etkilenmeyeceği düģünülmektedir. RES sahasına kurulacak türbinlerin bulunduğu alanlar, memelilerden tavģan, gelincik, kurt veya yaban domuzu gibi türlerin beslenme ve barınma habitatlarında yer almaktadır. Ancak bu türlerin yer değiģtirme ve yeni ortama uyum yetenekleri nedeniyle kısmi habitat kaybı dıģında bir sorun teģkil etmeyeceği düģünülmektedir. Bu alanlarda en yaygın memeli türleri olarak göze çarpan fareler yarı toprak temaslı ve körfareler tam toprak temaslı subterran türler olup, kurulacak olan tesislerin kule ve rotor alanlarından olumsuz etkilenmeleri söz konusu değildir. Bu türler ekolojik toleransı ve üreme potansiyeli yüksek, buna bağlı olarak da populasyon yoğunlukları fazla olan türlerdir. ĠnĢaat aģamasında bu türlerin az da olsa etkilenme olasılığı bulunmasına rağmen bu etkinin çok kolaylıkla tolere edilebileceği düģünülmektedir. Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu 62

63 5.2.1 RES sahası ve yakın çevresinde bulunan yarasalar ve olası tehlikeler RES sahası ve yakın çevresinde yarasaların barınabileceği herhangi bir oyuk, mağara veya eski yerleģim bulunmamaktadır. Bu nedenle arazide yapılan gözlemlerde herhangi bir yarasa türü gözlenmemiģtir. Yerel halkla yapılan görüģmelerde de ilgili alanda yarasa görülmediği ifade edilmiģtir. 5.3 Ornitolojik Açıdan Türkiye KuĢları Red Data Book (RDB- Kırmızı Liste) (Kiziroğlu 2008) a göre değerlendirme: Türlerin nüfusları Türkiye genelinde çok azalmıģ olup izlendikleri bölgelerde 1-10 çift ile temsil edilmekte olan ve A.1.2 kategorisinde olarak tanımlanan 3 tür (taģ bülbülü, taģ kızılı ve kara sinekkapan) RES sahasını ve yakın çevresinde yerli olarak bulunmaktadır. Bunun dıģında A.2 kategorisinde 21 tür, A.3/B.3 kategorisinde 25 tür, A.3.1 kategorisinde 11 tür, A.4 kategorisinde 4 tür ve A.5 kategorilerinde de 9 tür yer almaktadır (Çizelge 5) Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği ne (IUCN) göre değerlendirme: VahĢi yaģamda soyu tükenme tehlikesi çok büyük olan türler olan EN kategorisinde vahģi yaģamda soyu tükenme tehlikesi büyük olan VU (vulnerable) (Hassas, zarar görebilir) kategorisinde ve Near Threatened (NT) Ģu anda tehlikede olmayan fakat yakın gelecekte VU, EN veya CR kategorisine girmeye aday proje sahası ve yakın çevresinde hiçbir kuģ türü bulunmamaktadır. Diğer taraftan yaygın bulunan türlerden ve Least Concern (LC) kategorisinde yer alan 73 tür proje sahası ve yakın çevresinde yayılıģ göstermektedir Bern SözleĢmesi (BERN) ne göre değerlendirme: Türkiye de yayılıģ gösteren ya da göç esnasında görülen türlerin büyük bir kısmı BERN sözleģmesi kapsamında koruma altına alınmıģ türlerdir. Bu anlamda RES sahası ve yakın çevresinde tespit edilen 73 kuģ türünden 51 i Ek II, yani mutlak koruma altında ve 22 si de Ek III kategorisinde, yani koruma altında olan türlerdir Merkez Av Komisyonu Kararına (MAK) göre değerlendirme: RES sahası ve yakın çevresinde Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı nca koruma altına alınan yaban hayvanları (Ek Liste I) kategorisinde 54 tür tespit edilmiģ olup avlanılmayan türlerdir. Merkez Av Komisyonunca koruma altına alınan türleri içeren Ek Liste II den ise 10 tür, sahada ve yakın çevresinde gözlenmiģtir. Son olarak belirli zamanlarda avlanılmasına için verilen türleri içeren Ek liste III ten 9 tür, saha ve yakın çevresinde gözlenmiģtir. Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 63

64 5.3.5 Bölgeden GeçiĢler ve Yakındaki Sulak Alanlar RES sahasının kuzeybatısında kalan Sultan Sazlığı, su kuģları baģta olmak üzere, güney-kuzey doğrultulu göçlerde önemle beslenme ve dinlenme alanı olarak kullanılmaktadır. RES sahasının güneybatı-batısında yeralan Aladağlar bölgesinde kalan vadilerden zaman zaman güneyden gelen genellikle yırtıcı kuģların geçiģlerinde kullanılmaktadır. Ayrıca, yöre sakinleri tarafından, çok sık olmamakla birlikte turnaların, RES sahasının güney doğusunda yeralan Dikme Köyü üzerinden gelip RES sahasının doğusundan Sultan Sazlığı yönüne geçtikleri ifade edilmiģtir. RES sahasının içinde ise yaygın türlerden ebabil, arı kuģları ve kırlangıç türlerinin cephe göçleri halinde yüksekten geçiģleri gözlenmiģtir (ġekil 43). Diğer taraftan, 10 Mayıs 2013 tarihinde sabah saatlerinde 3000 bireylik bir akleylek grubunun, RES sahasının 100 km kadar batısında yer alan Zengen (Niğde) bölgesinde göç esnasında konakladıkları ve kuzeye doğru göç ettikleri görülmüģtür (ġekil 43). Ancak, RES sahasının konumu göz önüne alındığında ana göç rotaları üzerinde yer almadığı görülmektedir (ġekil 45). Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu 64

65 ġekil 43. Niğde, Zengen'de konaklayan (üstte) ve sabahın erken saatlerinde göçe baģlayan (altta) akleylekler Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu 65

66 ġekil 44. KURTKAYA RES sahasının yakınındaki kuģ türlerininin kullandığı geçiģ rotaları Proje sahası ve yakın çevresi, bozuk orman, step, kayalık ve ekili alanlar gibi çeģitli habitatlara sahiptir. Dolayısıyla, RES sahası ve çevresinde kızılģahin, yılan kartalı, kerkenez, kuzgun ve kaya güvercini gibi kuģ türleri de gözlenebilmektedir. Bu türler, alanı daha çok beslenme amaçlı olarak kısa süreli geçiģlerde kullanmakta olup, saha içinde genellikle metre aralığındaki yüksekliklerden uçtukları gözlenmiģir. Bu türlerin, sırtlara kurulacak olan türbinlerden doğrudan etkilenmesi beklenmemekle birlikte türbinlerin kurulmasından sonra yapılacak olan izleme çalıģmalarıyla (monitoring) ayrntılı ortaya konabilecektir. Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu 66

67 ġekil 45. Kurtkaya RES sahasında göç hareketlerinin yoğunlaģtığı en yakın kuģ göç güzergâhları (Sarı ile iģaretli olan RES sahası) 5.4 Peyzaj Açısından Kurtkaya RES kapsamında kurulması planlanan tesisler, m yükseltiler arasında, hafif kırıklı ve dağlık bir arazi üzerinde yer alacaktır. Proje sahası bozuk orman-step vejatasyonu ile taģlık ve kayalıklardan oluģmaktadır. Tesislerin güneybatıdan kuzeydoğuya doğru konumlanması planlanmaktadır. Proje sahasının alt kısımlarında ekilip biçilen tarım arazileri üst kısımlarda ise step vejatasyonu yanında münferiten dağılım gösteren meģe ve ardıç gibi türlerin yer aldığı bozuk orman alanları yer almaktadır. Bu bağlamda RES sahasının doğal kaynak değerleri otsu, yer yer çalı ve bozuk orman alanlarından oluģmakta iken, kültürel kaynak dğerleri tarım arazileri ve karayolundan teģekkül etmektedir. Bu haliyle proje sahasının gerek doğal, gerekse kültürel ve görsel dokusunu oluģturan peyzaj kaynakları nadir rastlanan kaynak değerlerinden değildir (ġekil 8). Dolayısıyla proje kapsamında kurulacak türbinler ve Ģalt merkezi arasındaki bağlantı yolları genel olarak açık alanlara yapılacağı için bu tesislerin alanın doğal, kültürel ve görsel kaynakları üzerinde çok fazla olumsuz etki yaratması beklenmemektedir. Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 67

68 5.5 Jeomorfolojik ve Hidrolojik Açıdan RES sahası ġekil 7 de görüldüğü gibi m yükseltiler arasında yayılıģ gösteren, jeomorfolojik olarak kuzey-güney uzanımlı iki sırt ve üzerindeki küçük tepelerden oluģan dağlık bir yapı sergilemektedir. Hafif meyilli yamaç bir arazi yapısı gösteren bu sırtların arasından kuzey-güney yönünde akıģ gösteren bir kuru dere yer almaktadır. Sırt ve tepeler taģlık kayalık bir yapı sergilemekte olup bunun dıģında alanda karstik herhangi bir oluģum bulunmamaktadır. Proje kapsamında inģa edilecek 22 adet türbin, bu dağlık yapı üzerindeki sırt ve küçük tepeler üzerine kurulacaktır. Türbinler 10 mx10 m geniģliği, 1,5 m derinliği olan çukurlara inģa edilecektir. ġalt sahası için 25 m X 25 m geniģliğinde ve 1,0 m derinliğinde bir alan kullanılacaktır. Türbinler ve Ģalt arasında bağlantı sağlanması için yaklaģık 6 m geniģliğinde ve 5 km uzunluğunda yeni yollar inģa edilecektir. RES sahasında yapılacak bu inģaat ve tesislerin sahanın topografik yapısını olumsuz etkilemesi ve değiģtirmesi beklenmemektedir. Ayrıca saha içerisinde su kaynaklarının olmaması da hidrolojik kaynaklara olabilecek olumsuz etkileri ortadan kaldırmaktadır. 5.6 Korunan Alanlar Açısından Değerlendirme Kurtkaya RES sahasının içinde yer aldığı Kayseri il sınırları içinde; 2873 Sayılı Milli Parklar Kanunu na iki adet milli park ve bir adet tabiatı parkı bulunmaktadır. Milli parklardan birisi proje alanının 24 km kuzeybatısında yer alan Sultansazlığı Milli Parkı (Develi ve Yahyalı ilçesi), diğeri ise Niğde, Kayseri ve Adana il sınırları içinde kalan ve RES sahasının 17 km güneybatısında yer alan Aladağlar Milli Parkı dır. Derebağ ġelalesi Tabiat Parkı ise proje alanının 12 km batısında bulunmaktadır (ġekil 46-47) Sayılı Kara Avcılığı Kanunu na göre bir adet yaban hayatı geliģtirme sahası bulunmaktadır. Yahyalı ilçesi sınırları içinde kalan ve RES sahasının 10 km güneybatısında yer alan Yahyalı Aladağlar YHGS olup, ha büyüklüğündeki alanda yaban keçileri hedef tür olarak korunmaktadır Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği ne göre il sınırlarında Sultansazlığı Sulak alanı bulunmaktadır. RES sahasının 24 km kuzeybatısında yer alan Sulak Alan aynı zamanda Su KuĢları YaĢama Ortamı Olarak Uluslara Arası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması SözleĢmesi (RAMSAR SÖZLEġMESĠ) kapsamınca da koruma altındadır. Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 68

69 Ulusal yasalarla koruma altına alınan bu alanların bir bölümü, RES sahasının içinde bulunduğu Yahyalı ilçesi sınırları içerisinde kalmakta ise de, proje alanına olan uzaklığı nedeniyle herhangi bir olumsuz etkileģimi söz konusu değildir. ġekil 46. RES sahasının içinde yer aldığı Kayseri il sınırları içindeki MAK Kararları kapsamınca korunan alanlarla iliģkisi Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu 69

70 ġekil 47. Kurtkaya RES projesinin korunan alanlarla olan mesafesini gösterir uydu görüntüsü 5.7 Proje sahasının çevresinde yer alan diğer RES projeleri açısından değerlendirme Kurtkaya RES sahasının içinde yer aldığı 6,2 km çapında ve 30 km² büyüklüğündeki bir alan içerisinde baģka bir RES projesi bulunmamaktadır. Ancak Proje alanının 2,0 km güneyinde Rea Elektrik Üretim Ticaret ve Sanayi Limited ġirketi ne ait Zincirli RES projesi yer almaktadır (ġekil 48-49). Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu 70

71 ġekil 48. RES sahasının 6,5 km güneydoğusunda yer alan Dikme Köyü yakınındaki Aksu RES e ait türbinler ġekil 49. Kurtkaya RES sahası ve çevresinde kurulu/kurulacak diğer projeler (Kuzeyinde: Yahyalı-1 ve 2 RES (YaklaĢık 10 km kuzeydoğusunda), Güneybatısında: Zincirli RES (2 km güneyinde), Güneydoğusunda: Aksu RES (6,5 km güneydoğusunda)) Kurtkaya RES Projesi Ornitolojik-Ekolojik Değerlendirme Raporu aerdogan@akdeniz.edu.tr 71