19. yy.da Antakya. Köprü Kapısı, Ģehir ve surlar ( Gravür, Bartlett )

Transkript

1 A COĞRAFĠ KAPSAM A.1. GĠRĠġ Akdeniz Bölgesinde yer alan Hatay Ġlinin yüzölçümü 5403 km 2 dir ve il arazisi ile kuzey enlemleri, ile doğu boylamları arasında yer alır. Hatay ili doğusunda ve güneyinde Suriye, kuzeydoğusunda Gaziantep, kuzey ve kuzey batısında Osmaniye ve Adana, batısında ise Akdeniz ile çevrilmiģtir. Hatay Türkiye nin en eski yerleģim yerlerinden biridir. AraĢtırmacılar, eldeki bilgilere göre yörenin Atçana Harabeleri iskan tarihinin M.Ö. yüzbinli yıllara rastlayan orta paleolitik döneme kadar uzandığını ifade etmekte, bunun 2,5 milyon yıl öncesine kadar uzanabileceğini belirtmektedirler yılları arasında Altınözü, ġenköy, Antakya ve Çevlik te yapılan araģtırmalarda elde edilen ve M.Ö yılları arasında tarihlenen bulgular orta paleolitik dönem özellikleri taģımaktadır. Yine Yayladağı-KıĢlak civarında ve Çevlik-Kanal mağarasında, M.Ö yılları arasında tarihlenen üst paleolitik döneme ait araçlar ve insan kalıntılarında Homo Sapiens Çevlikensis ten kalma kemikler bulunmuģtur. Bu mağaralarda insan yaģayıģının Milattan sonraki yıllara kadar sürdüğü tahmin edilmektedir. 19. yy.da Antakya. Köprü Kapısı, Ģehir ve surlar ( Gravür, Bartlett ) Antakya, tarih boyunca depremlerle en çok yıkılmıģ Ģehirlerden biridir. Bilinen önemli depremler M.Ö.148, 130, arası, M.S. 35,37 ve arası, 115, 341, 365, 396, 458, 526, 528 ve arası, 532, 551, 557, 588, 589 yıllarında meydana gelmiģtir. Bunlardan en Ģiddetli ve en çok can kaybına yol açanı, 29 Mayıs 526 akģamı meydana gelen depremdir. Bu depremde kiģi ölmüģ ve Antakya ile birlikte Defne ve Seleukia Pieria de yerle bir olmuģtur. 528 yılında meydana gelen deprem de en az önceki kadar Ģiddetliydi, ama can kaybı daha az oldu. 14 Kasım 1918 günü Fransızlar karaya yeni birlikler çıkararak önce Ġskenderun u, 15 Kasım 1918 günüde Belen i iģgal ettiler. 7 Aralık 1918 günü Ġskenderun dan gelen bir Fransız birliği Antakya yı iģgal etti ve Arap Hükümeti adıyla sürdürülmekte olan Faysalcı yönetime son verdi Habib Neccar Camii önünde Fransız tankı ve askerler

2 Hatay Devlet Bayrağı 2 Eylül 1938 günü Hatay Devleti nin kuruluģ günüdür.hatay Devleti Millet Meclisi o gün Antakya da Gündüz Sineması nda toplandı. Meclis BaĢkanlığına Abdulgani Türkmen, Devlet Reisliğine Tayfur Sökmen seçildi. Milletler Cemiyeti belgelerinde Ġskenderun Sancağı olarak yer alan devletin adı Hatay olarak kabul edildi. Hatay Millet Meclisi'nin ilk toplantısını yaptığı Gündüz Sineması Hatay Millet Meclisi Reisi Abdulgani TÜRKMEN Hatay Devlet Reisi TAYFUR SÖKMEN 23 Temmuz 1939 sabahı Hatay da kalan son Fransız kıtası kıģladan saat 07:30 da çıktı. Türk ve Fransız birliklerinin birlikte katıldıkları törende 07:45 de KıĢladaki Fransız bayrağı indirildi ve hemen yerine Ġstiklal MarĢı eģliğinde Türk Bayrağı çekildi. Bu sonuç, töreni izleyen mahģeri kalabalık tarafından coģkunca alkıģlandı. Hatay ın anayurda katılma iģlemleri tamamlanmıģtı. Bu mutlu olay Ģehirde ve tüm Hatay da Ģenliklerle kutlandı

3 Yakın Tarihte Gezintiler 1940 yılında yapılmaya baģlanan ve Türk- Ġngiliz iģbirliği ile yapılan Ġskenderun iskelesi 8 Ocak 1945 günü törenle hizmete açıldı. Ağustos 1945 te Fatikli köyü merkez olmak üzere, Altınözü adıyla yeni bir ilçe kuruldu. Aynı yılın Kasım ayında Asi nehrinin yatağında tarama, derinleģtirme çalıģmalarına baģlandı. Ġskenderun hava meydanı Nisan 1946 da uçak seferlerine açıldı. Yolcu taģıyan ilk uçak 1 Mayıs 1946 günü kalktı. Her gün Adana ve Ġstanbul a karģılıklı uçak seferleri vardı. 2 Ocak 1948 tarihinde Süveydiye bucağı Samandağ adını alarak ilçe oldu yılı ortalarında Ġskenderun da Hatay ın ilk radyo istasyonu kuruldu ve iki yıl yayın yaptıktan sonra Kasım 1962 de kapandı. Ġskenderun-Batman petrol boru hattı 4 Ocak 1967 de hizmete açıldı. Antakya da Asi nehri üzerinde bulunan ve Ģehrin iki yakasını birbirine bağlayan tarihi köprünün yıkım çalıģmaları Nisan 1970 te baģladı. Yeni köprünün yapımına da birlikte baģlanmıģtı. Yeni köprü (Ata Köprüsü) Aralık 1970 sonunda tamamlandı ve 13 Ocak 1971 günü törensiz hizmete açıldı. Yapımına 1969 yılında baģlanan Ġskenderun Demir Çelik Fabrikası 28 Aralık 1975 günü hizmete açıldı. Erzin 1988 yılında Dörtyol dan ayrılarak ilçe oldu. Belen 1990 yılında Ġskenderun dan, Kumlu aynı yıl Reyhanlı dan ayrılarak ilçe oldu yılında Mustafa Kemal Üniversitesi kuruldu. TRT tarafından kurulan Hatay Ġl Radyosu 20 Nisan 1995 günü hizmete açıldı. Hatay Havaalanı yapımı Kasım 2007 de tamamlanmıģtır

4 A.2.ĠL VE ĠLÇE SINIRLARI Hatay Ġl Haritası HARĠTA 1: - 4 -

5 A.3.ĠLĠN COĞRAFĠ DURUMU Akdeniz Bölgesinde yer alan Hatay Ġlinin yüzölçümü 5403 km 2 dir ve il arazisi ile kuzey enlemleri, ile doğu boylamları arasında yer alır. Hatay ili doğusunda ve güneyinde Suriye, kuzeydoğusunda Gaziantep, kuzey ve kuzey batısında Osmaniye ve Adana, batısında ise Akdeniz ile çevrilmiģtir. HARĠTA 2: - 5 -

6 A.4. ĠLĠN TOPOGRAFYASI VE JEOMORFOLOJĠK DURUMU Hatay Ġl toprakları;kıyı dağları,çöküntü alanları ve kıyı ovalarından oluģmuģtur.kuzeyden Amonos Dağları nın uzantıları ve Islahiye Çöüküntüsü,doğudan Suriye tektoniğinin fazla yüksek olmayan platoları ve batıda Akdeniz ile çevrilmiģtir. AĢağı Asi Vadisi nin baģlangıcında kurulan Ġl Merkezi nin denizden yüksekliği yaklaģık 85 m dir.kahramanmaraģ ta baģlayan çöküntü alanları ;güneye doğru önce Amik Ovası nı,sonra Suriye de Gob Çukurluğu nu,lübnan ve Antilübnan Dağları arasındaki El Bekaa Vadisi ni oluģturur.akabe Körfezi nden kuzeye doğru sokulan büyük çöküntünün kuzey ucunu oluģturan Hatay Grabeni önceleri kapalı bir havzaydı.çöküntü oluğunun sularını toplayan Asi Irmağı bu kapalı havzaya boģalıyordu.asi Irmağı,sonraları Amonos Dağları ile Kel Dağ arasında bir yatak oluģturarak havzayı Akdeniz ile birleģtirdi. Ġldeki dağlar : Güneydoğu Toroslar ın baģlangıcını oluģturur.kuzeydoğu- Güneybatı doğrultusunda uzanan bu dağlar,hatay daki çöküntü düzlüklerini doğudan,batıdan ve güneyden sınırlar,toroslar ın uzantılarını oluģturan dağlar,ilin güneyinde Suriye tektoniğinin ana sıralarıyla iç içe girer.hatay Ġli,Amonos Dağları nın batı yamaçlarından kaynaklanan ve doğrudan Ġskenderun Körfezine dökülen küçük çay ve derelerin su toplama alanları dıģta bırakılacak olursa,bütünüyle Asi Havzası içinde kalır. Asi Havzası : Havza, Anadolu'nun güneyinde Asi Nehri ile sularını Akdeniz'e boģaltan alanı kapsamaktadır.kuzeyde Amanos dağları, Doğu ve Güneyden Suriye sınırı ve batıdan Kösürük ve Kartal dağları ile Akdeniz tarafından kuģatılmıģtır.havza alanı yaklaģık olarak hektardır. Havzanın Türkiye alanına oranı % 0,99 kadardır. Yıllık su potansiyeli 1,17x109m3 olarak hesaplanmıģtır. Bu değer toplam su potansiyelinin yüzde 0,6 sını oluģturmaktadır. Vadiler ve Ovalar : Amik Ovası : Yüksekliği 82 m olup batısından Amonos Dağları,Kuzeyden Karasu,doğudan Afrin Vadisi ve Güneyden de Asi Vadisi Keldağ Masifinin çıkıntılarınca çevrelenmiģtir.alanı Hektar olan Amik Ovasında Akdeniz iklimi özellikleri görülmekte olup,yıllık yağıģ ortalaması kuzey ve batısında Dörtyol-Erzin-Payas Ovası Arsuz Ovası Samandağ Ovası Akarsular : Asi Nehri :Suriye'den doğan ve Lübnan Dağları'ndan inen akarsularla beslenen Asi Nehri'nin Türkiye sınırları içindeki uzunluğu yaklaģık olarak 97 km dir. Kuzeye doğru 22 km boyunca Suriye ile sınırımızı çizdikten sonra, Amik Ovası'ndan yurda girer. GeniĢ bir yayla Antakya'yı geçer ve güneybatı yönünde ilerleyerek Samandağ'dan Akdeniz'e dökülür. Yolu üzerinde bulunan Amik Ovası bataklıklarla kaplıdır. Bu çevredeki suların kanallarla Asi Nehri'ne bağlanarak, bataklıkların kurutulması iģi yıllardır sürdürülmektedir. Ovanın düzlüğü ve kotun elveriģsizliği, çalıģmaları zorlaģtırmaktadır. Asi Nehri taģkın dönemlerinde çok hızlı kabarıp, geniģ alanları sular altında bıraktığı için bu adı almıģtır. Kimim yıllarda tümüyle kurur

7 Afrin Çayı :Gaziantep teki Saf Dağlarından doğar.suriye topraklarına girer.reyhanlı ilçesinin kuzeyinde Hatay Ġl Sınırlarına girer ve kurutulan Amik Gölünün yatağında Karasu ile birleģir. Karasu : KahramanmaraĢ ilindeki Akçadağ ve Kartaldağ eteklerinden doğan Karasu,çeĢitli küçük derelerle birleģip Emen Ovasının ortasındaki Karagöl e (Emen Gölü) dökülür. Göller : Hatay da büyük göl yoktur. Ancak, iç ve dıģ turizm açısından değeri olan küçük göller vardır. Bunlar Bağlama, GölbaĢı ve YeniĢehir Gölleridir. Hatay Ġli Jeomorfoloji Haritası HARĠTA 3: - 7 -

8 Hatay Ġli Jeoloji Haritası HARĠTA 4: - 8 -

9 A.5. JEOLOJĠK YAPI VE STRATĠGRAFĠ Hatay il topraklarının ana çatısını Keldağ ve Amanos Dağları oluģturur. Bu iki dağ sırası arasında Hatay çöküntü alanı uzanır. Bu arazinin jeolojik yapısını periotit serpantin ve gabro gibi yeģil kütleler oluģturur. Bunlar Keldağ ve Amanoz Dağları nda geniģ alanlar kaplar. Amanos Dağları düzgün bir sıra olup bu sıranın temeli paleozoik kütleleri ile serpantinlerden oluģmaktadır. Üstte ise kretase kalkerleri egemendir. Dağ sıralarının kuzeybatı yamaçlarında genç fayların etkisiyle ortaya çıkmıģ dik basamaklar vardır. Hatay çöküntü alanı pliyosen sonlarında olmuģtur. Bu alanın il merkezi ile Akdeniz arasında kalan bölümü pliyosende olmuģ denizel Marn, kum, kum taģı ve küçük taneli konglomeralarla kaplıdır. Dayanıksız serilerin altında genellikle üst kretase kalkerleriyle serpanitler bulunmaktadır. Bölgelerin diğer yapısal özelliklerini ovalarda izlenen faylar, kıvrımlar ve uyumsuzluklar oluģturmaktadır. Ayrıca Haydar Dağı nda görülen Kuzeydoğu-Güneybatı doğrultulu normal faylar Haydar formasyonu diye isimlendirilen pliyosen yaģlı birimleri etkilemekte olup bunların devamı alüvyon örtüsü nedeniyle izlenememektedir. Kretase YaĢlı Kayaçlar Doğudaki dağlık kısımda mostra veren ve yörede temeli oluģturan kayaçlar Amanos Dağları nda çalıģan araģtırmacılar tarafından Ojjyolotik olarak tamamlanmıģtır. Ofiyolotik seri Amanos Dağları nda değiģik türlerde mafik ve ultra mafik kayaçlar içermektedir. Gri- yeģil, mavi parlak yüzeyli ve kaygan görünümlü serpantinler genellikle masif olup yer yer yapraklı gösterirler. Masif serpantiniler genellikle düzenli olmayıp akarsular tarafından vadiler oluģturacak Ģekilde oyularak engebeli bir topogrofya oluģturur. Ofiyolitik serinin kalınlığı bilinmemekte ve yerleģim yaģamın üst kresate olduğu kabul edilmektedir. Tersiyer YaĢlı Kayaçlar : Bal serpantinit ve kireçtaģı az kuvars ve çakılları içeren karbonat çimentolu iyi pekiģmiģ konglomera yer yer marn bantları ve merceklerinden oluģmuģ olan ve daha yaģlı birimleri uyumsuzlukla örten bu birim Haydar Formasyonu olarak isimlendirilmiģtir. Çakılları iyi yuvarlanmıģ olup boylanma kötüdür. Tabakalanma iyi geliģmiģ ve orta kalınlıktadır. Tabaka doğrultuları genellikle kuzeydoğu güneydoğu yönünde eğimi 8 ila 10 derece ile güneye doğru uzanır

10 Ġskenderun ve Yakın Dolaylarının GenelleĢtirilmiĢ Stratigrafi Çizelgesi ( ölçeksiz) ġekġl 1:

11 Amonos Dağlarının YalınlaĢtırılmıĢ Jeolojik Haritası ( 1/ ölçekli haritadan ) HARĠTA 5:

12 A.5.1 Metamorfizma ve Mağmatizma Hatay Ġlinin Antakya-Ġskenderun asfaltının 18.kilometresinde Serinyol kasabasının doğusunda Amik Ovası, batısında ise topografya yükselmekte bazikintrüsif kayaçlardan (serpantin- gabro) ibarettir. Meskün sahaya doğru endezitik bazaltlara geçiģ görülür. Bu mağmatik kayaçlar ile alüvyon saha arasında ince Ģerit halinde marn ve kireç taģları yer alır. Bölgenin düzlük kısmı çakıl kum ve kil ardalanmasından meydana gelen alüvyondan oluģmuģtur. Antakya da ana zemin neojen yaģlı marn ve kil tabakalarından oluģmuģtur. Tabakalr kuzeybatı doğrultusunda derece güney batıya eğimlidir. Üzerlerinde bazı yerlerde 1-2m kalınlığında yamaç molozu dolgusu yer alır. A.5.2 Tektonik ve Paleocoğrafya Bölgede Mezozoik, Senozoik ve Kuvarterner yaģlı çökeller ile miyosen yaģlı çökel birimleri ile Kuvarterner yaģlı alüvyonlar yer alır. YerleĢim yaģı Kretase olan allaktan birim Kızıldağ Ofiyolit serisi ultrabazik ve bazik kayaç topluluıklarından oluģur. Seri KD- GB uzanımı 720 km 2 lik bir alanı kapsar. Bu temel birim üzerinde ise volkana sedimentler oluģan ve içerisinde değiģik kayaçların bloklarını içeren karmaģık seri yer alır. Mezozoik birimler üzerine yaģlı kumtaģı- killi kireçtaģı, Eosen yaģlı, kireçtaģıkumlu kireçtaģı- çörtlü kireçtaģı, miosen yaģlı, konglomera-kumtaģı, kumtaģı- killi kireçtaģı- marn kiltaģı, kumtaģı killi kireçtaģı-marn kiltaģı olarak temsil edilir. Kuvaterner ise alüvyonla temsil edilir. Ofiyolitik seri, üst monto ve okyanus kabuğu kökenli bazik ve ultrabazik kayaçlardan oluģan Kızıldağ Ofiyolitleri ve ofiyolitin en üst seviyesini volkana sedimentlerden oluģur. Ofiyolitler üzerine tektonik dokanakla gelen ve içerisinde volkana sedimetler ile bazik ve ultrabazik kayaç blokları ve değiģik boyutlardaki kireçtaģı bloklarından ile kırmızı renkli radyolaritler, bazalt bileģimli volkanik kayaçlar ve tüflerden oluģan karmaģık seri inceleme alanında Anyakya güneyinde Yayladağı civarında geniģ dağılım sunar. Kırmızı ve yeģil rengi ile kolayca ayırt edilebilir. Konglomera heterojen bir konglomera olup çakılları iyi yuvarlaklaģmıģ ve çimentosu kalsiyum karbonattır. Bölgede yer alan Amanoz Dağları batıdan doğuya faylarla bloklaģtırılmıģtır. Bu faylar aynı zamanda ultrabaziklerin çıkıģ yollarını oluģturmaktadır. Amanosların doğu kenarı bir orojenik çöküntü havzasıdır. Güneyde K-G uzanımlı ultrabazik intrüzüyonları daha sonra (ĠB-KI) doğrultulu yönü takip ederek MaraĢ, GölbaĢı istikametinde uzanmaktadır. Karasu vadisi ve Amik ovası bu çöküntü havzasının güney kesimlerini oluģturur. Çökmeler fliģ tektoniğini meydana getiren harejetlerden ve mağmatik olaylardan sonra meydana gelmiģtir. Orjenik zonda Kretaseden önce oluģmaya baģlayan faylar, Eosenden sonra Alpin hareketleriyle ve post- miyonsen çökmelerle büyümüģlerdir. Bölgede yer alan genç bazalt akıntılarının fay hatları üzerinde bulunması tektonik olayları uzun jeolojik devirlerde devam ettiğini göstermektedir

13 (A) COĞRAFĠ KAPSAM KAYNAK DSĠ. ġube Müdürlüğü Ġl Turizm Müdürlüğü Envanteri Hatay Ġl Özel Ġdaresi AraĢtırmacı -Yazar Mehmet TEKĠN ( Hatay Valiliği Web sitesi)

14 DOĞAL KAYNAKLAR B.1. ENERJĠ KAYNAKLARI B.1.1. GüneĢ Hatay ve çevresinde yıllık güneģlenme süresi saat arasındadır. Hatay Ġl Merkezinin GüneĢlenme Süresinin Aylık Ortalaması (Meteoroloji Genel Müd.1998) Hatay Ġl Merkezinin Sıcaklık Ortalamaları (Meteoroloji Ġl Müd.Verileri 2007) Aylar GüneĢlenme süresi (saat /gün) Ocak 3.15 ġubat 4.18 Mart 5.54 Nisan 7.51 Mayıs 9.18 Haziran 9.58 Temmuz 11.3 Ağustos Eylül 9.59 Ekim 6.52 Kasım 4.15 Aralık 3.06 Yıllık Ortalama 7.15 Aylar MAX C o MĠN C o ORT C o Ocak 13,2 2,8 7,6 ġubat 15,1 7,0 10,6 Mart 19,2 9,3 13,9 Nisan 21,0 11,2 15,9 Mayıs 28,1 18,6 22,6 Haziran 30,1 21,9 25,6 Temmuz 33,0 24,7 28,2 Ağustos 32,4 25,8 28,4 Eylül 32,2 22,1 26,4 Ekim 29,4 17,9 22,7 Kasım 20,4 11,0 15,0 Aralık 13,9 5,0 8,6 TABLO 2: B.1.2. Su Gücü Ġlimiz de 17 GWh/yıl hidroelektrik enerji üretimi yapılmaktadır. Bunun 15 GWh/yıl lık miktarı DEFNE-HARBĠYE H.E.S den,2 GWh/yıl ise DÖRTYOL-KUZUCULU H.E.S. üretilmektedir

15 Hatay Ġli Akarsuları (D.S.Ġ. Bölge Müd.2002) AKARSU Asi Nehri Afrin Nehri Karasu Nehri MuratpaĢa Çayı ORTALAMA DEBĠSĠ 2900 hm 3 / yıl 19,6 m 3 / sn 1,65 m 3 / sn 100x10 6 m 3 / yıl TABLO 3: Yandaki tablo haricinde irili ufaklı diğer akarsular Ģunlardır: Büyükkaraçay,Küçükkaraçay,Çokak,Mengüliye,Derseden,Çekmece,Kadınlar,Kavaslı,Tüle l,harim,kuseyr,soğuksu,felit,favar ve Düver çayları.bu akarsuların yıllık debi miktarları bilinmemektedir. B.1.3. Kömür Hatay ili sınırları içerisinde kömür rezervleri bulunmamaktadır. B.1.4. Doğalgaz B.1.5. Rüzgar Hatay ili sınırları içerisinde doğalgaz rezervleri bulunmamaktadır. Ġlimizde hakim rüzgar Güneybatı (SW) yönündedir.ġlimizde rüzgar enerjisinden yararlanılmamaktadır. HATAY Ġli Ġçin Aylara göre Rüzgar Hızı Ortalamaları (m/sec.) (Meteoroloji Ġl Müd.Verileri 2007) AYLAR YILLIK YILLIK 1,3 1,4 1,9 2,1 2,9 3,9 4,3 4,4 3,1 1,9 1,5 1,3 2,5 TABLO 4:

16 ANTAKYA için Aylara göre 27 yıllık Rüzgar Hızı Ortalamaları (m.sec.) (Meteoroloji Ġl Müd.Verileri 2002) AYLAR YILLIK SON 27 YILLIK TABLO 5: ĠSKENDERUN için Aylara göre 31 yıllık Rüzgar Hızı Ortalamaları(m.sec.) (Meteoroloji Ġl Müd.Verileri 2002) AYLAR YILLIK SON 31 YILLIK TABLO 6: B.1.6. Biyomas ( Biyogaz,Odun,Tezek) Ġlimizde Biyogaz ve Biyomas üretim ve tüketimine ait çalıģma mevcut değildir. Odun : Ġlimiz'in (DörtyolOrman ĠĢletme Müdürlüğü hariç) yıllık odun tüketim miktarı ster'dir. Antakya Orman ĠĢletme Müdürlüğünün yıllık odun üretimi bin ster'dir. Bu nedenle Hatay ili odun açığını, Türkiye'nin muhtelif Devlet orman ĠĢletme Müdürlüklerinden ve zeytin odunlarından karģılar Tüketilen Odun Cinsi : a) Ġbreli ormanlardan, kızılçam, karaçam odunu b) Yapraklı ormanlardan meģe, kayın, gürgen, sandal odunu c) Okaliptüs (sılfato) odunu d) Zeytin ve meyve odunu e) Prina odunu (kırılmıģ zeytin çekirdek presi) B.1.7. Petrol Ġlimiz sınırları içinde petrol rezervi mevcut değildir B.1.8. Jeotermal Sahalar Erzin BaĢlamıĢ Kaplıcaları ve ġifalı Suları : Ġl sınırları içinde Erzin ilçesinde içme ve kaplıca bulunmaktadır. Ġçmelerde su saniyede 0.2 lt çıkmakta olup sıcaklığı 24 OC' dır. Hem içme hem de banyo

17 uygulamalarında kullanılan su, karaciğer, safra kesesi, mide, bağırsak, pankreas, metabolizma hastalıkları ve diabet hastalıklarında olumlu etkiler yapmaktadır. Yine Erzin ilçesi BaĢlamıĢ köyünde, debisi 0.2 It i sn olan suların sıcaklığı 22 C'dir. Bu su, hem içme hem de banyo amacıyla kullanılmakta olup, birçok hastalığa iyi geldiği belirtilmektedir. Reyhanlı Hamamat Kaplıcaları : Reyhanlı-Kırıkhan karayolu üzerinde bulunan Hamamat kaplıcaları Özel Ġdare Müdürlüğü tarafından yeniden yapılarak modern bir yapıya kavuģmuģ bulunmaktadır.yörenin en büyük kaplıcası olup,bir çok hastalığa iyi geldiği söylenmektedir. B.2. FLORA VE FAUNA B.2.1. Ormanlar Hatay Ġlinde toplam hektarlık orman alanı mevcut olup,bu rakam genel alan dilimi içerisinde % 39 luk kısmı oluģturmaktadır Ormanlık alanların büyük bir kısmı Amanos Dağlarında yer almaktadır ve bu ormanların ağırlıklı bir bölümünü kızıl çam ağaç türü oluģturmaktadır.bununla birlikte ormanlarımızı oluģturan asli ağaç türleri ;Karaçam,Göknar,Sedir,Kayın,MeĢe ve Gürgen türlerinden oluģmaktadır.tali ve endemik türlerle birlikte Amanos dağlarında 3000 çeģidin üzerinde bitki türü olduğu saptanmıģtır. B.2.2. Çayır ve Mera Bölge Ġlimiz toplam arazisinin %9,9 u, ha çayır mera arazisi mevcuttur. Tarım Alanı 2001 yılında Hatay ve Alt Bölgelerinde Arazilerin Dağılımı Hatay Tarım Ġl Müd Orman ve Fundalık Çayır Mera Diğer Araziler Yüzölçümü I.Alt Bölge II.Alt Bölge III.Alt Bölge IV.Alt Bölge HATAY TABLO 7:

18 Sulak Alan Büyüklük(ha) Balıklı Göl 350 Ġskenderun sarıseki Sazlığı 29,9 Ġskenderun Ġsdemir 7,6 Cüdeyde Gölü 20 Baraj rezevuarları 430 Gölet Rezervuarları yüzeyi 10 Asi Nehri ve kolları 844 Mileyha 35 Yeniyurt Sahili 18.6 Gölkent 24 Karabasamak Balıkçı evleri 3,66 Yanı Ekizler Çiftliği Mevkii 60 TOPLAM 1832,76 TABLO 8: tarım alanı orman fidanlık çayır mera diğer GRAFĠK 1: 6:

19 B.2.3. Sulak Alanlar Hatay il sınırları içerisinde bulunan sulak alanların toplamı 1832,76 hektardır.. Su Kaynaklarının Yüz Ölçümleri D.S.Ġ.6.Bölge Müd. balıklı göl cüdeyde gölü baraj rez. gölet.rez asi ve kolları GRAFĠK 2 6: B.2.4. Endemik Bitkiler Amonos Dağları endemik bitkiler bakımından oldukça zengin yöredir. Ġlimizde bulunan belli baģlı endemik bitkiler flora fauna bölümünde verilmiģtir B.2.5. Fauna ve Endemik Hayvanlar Flora fauna bölümünde verilmiģtir. B.2.6. Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtı ve Tabiatı Koruma Alanları Ġlimiz sınırlarında Milli Park, Tabiat Parkları ve Tabiat Anıtları bulunmamaktadır. Ġlimiz Sınırları içerisinde 3 adet Tabiatı Koruma alanı bulunmaktadır. Habibi Neccar Tabiatı Koruma Alanı: Bu alanın ana kaynak değerleri 1. ve 2. derece arkeolojik sit alanı, Sempiyer Kilisesi, Karon (Charon) Anıtı, Antiokhu tarafından M.Ö. 3. yüzyılda yapılan günahkarlar hamamıdır. Tescil edilen alan miktarı 118 Ha dır. Alanın merkeze uzaklığı 10 km dir. Yoğun bir Ģekilde yerli ve yabancı turist çeken bu alanın iģletmesini Kültür ve Turizm Müdürlüğü yapmaktadır. Kengerlidüz Tabiatı Koruma Alanı: 63 nolu bölme içerisinde yer alıp 111,5 ha. Büyüklüğündedir. Koruma alanı olarak ayrılma sebebi kayın ağacının dünyanın en güney noktasındaki saf ve karıģık meģcereleri relikt ve izole bir yayılıģ göstermesidir. Saha içerisindeki ağaç türleri kayın, meģe, karaçam ve göknardır

20 Tekkoz Tabiatı Koruma Alanı: 165 nolu bölme içerisinde olup 60,5 Ha. Büyüklüğündedir. Saha içerisindeki kayın, meģe, karaçam, gürgen, kayacık, diģbudak, çınar,akçaağaç,erguvan,tespih,sakız,üvez vb. ağaç türleri vardır. Ġskenderun Arsuz Yaban Hayatı GeliĢtirme Sahası: Alanın toplamı hektardır. Arsuz Yaban Hayatı GeliĢtirme Sahasında av turizmi kapsamında yaban keçisi avlattırılmaktadır. Saha, koruma ekibi ve Köy Tüzel KiĢiliğince korunmaktadır. Altınözü Yaban Hayatı GeliĢtirme Sahası: Ha lık alanı kapsamakta olup hedef tür nesli tükenme tehdidi altında olan Çizgili Anadolu Sırtlanıdır. Altınözü Yaban Hayatı GeliĢtirme Sahası tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak ilan edilmiģtir. B.3. TOPRAK Hatay iline ait "Genetik Sınıflandırma" sistemine göre toprak kuģakları; 1- Alüvüyal Topraklar : Yüzey sularının tabanıarında veya tesir sahalarında akarsular tarafından taģınarak yığılmıģ bulunan genç sedimentler üzerinde yer alan; düz, düze yakın meyile sahip, (A) C profilli, azona! genç topraklardır. Muhtelif zamanlarda gelen sedimantasyonun Ģiddetine göre toprak profili ekseriya çeģitli tabakalara sahiptir. Üst toprak alt toprağa belirsiz olarak geçer. Üzerinden uzun yıllar geçmiģ olanlarında hafif kireç yıkanması mevcut olabilir. Akarsuların meydana getirdiği oldukça geniģ alüviyal selovalarında ırmak yatağından uzaklaģtıkça topraklar bünye, drenaj ve topografya bakımından farklılıklar gösterirler. Buna göre topraklara nehir sırtı, sırt ardı toprakları gibi isimler verilir. Toprak drenajının kifayetsiz olduğu kesimlerde alt tabakalar genellikle yaģ olup, ekseriya muayyen derinliklerde redüksiyon horġzonuna (gley) tesadüf edilir. Bazı alüviyal ovalar üzerine her sene yukarı havzalarda yeni sedementler olabilir. Havzalarda alınan çeģitli muhafaza tedbirleri neticesinde sedimantasyonun Ģiddeti azaltılabilir. Ġklim drenaj ve kullanma tarzına göre organik madde miktarları geniģ bir değiģiklik gösterir. Bu topraklar üzerine sediment yolu ile bugün bile muhtelif kalınlıklarda yeni yeni çok genç ilave katlar da gelebilir. Azanol topraklar olması hesabiyle özel bir iklim tipi vejetasyonu yoktur. Her iklim tipi ayrı bir vejetasyona sahip olabilir. ilde alüviyal arazilerin yanında cüzi bir miktarda Hidromorfik Alüviyal arazi yer almaktadır. Bu araziler devamlı su duran, su sızan veya etraftan sık sık su alan; uzun süre yaģ kalan alüviyal arazi niteliğindedir. Basit drenaj tedbirleri ile çayır, suyu seven ağaç cinsleri veya yem bitkileri yetiģtiriciliği yapılabilir. Fazla suya maruz kalmaları halinde uzun süre batak durumundadırlar. 2- Kırmızı Kahverengi Akdeniz Topraklar : Bu topraklar esas itibariyle Kırmızı Akdeniz ve Kahverengi Akdeniz topraklarının karıģık halidir. ABC profiline sahip topraklardır. A 1 horizonu iyi geliģmiģ orta derecede organik Imdde ile iyice karıģınıģtır. Zayıf bir A 2 horizonu da görülebilir. A 1 horizonu

21 kırmızı veya kahverengi, köģeli blok ve prizmatik yapıya haiz, bünyesel B horizonu içine tedricen geçer. B horizonundaki bünyesel ped yüzeylerinde taģınarak gelen kil zararları görülür. Killer illġt ve kaolen grubuna dahildir. Baz satürisyonu % 35'den fazladır ve bu miktar derinlik arttıkça daha da artar. Kurak mevsimlerde A ve B horizonu sert bir hal alır. Bu penler demir silikat penleri olabilir. Tabii vejetasyon; ot, makiler ve muhtelif orman ağaçlarıdır. Kurak mevsimli, hümid ve sabhümid iklimierde görülür. Toprak yılın birçok ayında kurudur. Fakat serin devrelerdeki yağıģlı mevsimlerde rutubetlidir. Yıllık ortalama yağıģ mm. dir. Ana madde esas olarak sert kalker, ayrıca hafif dağlık bölgelerde granit, kil taģı, muhtelif metamorfıkler, kristal kayalar, filiģ, kireç taģı; alçak yayla ve ovalarda bazik karakterli andeztik, desġtik ve bazaltik kayalar, granit, kil taģı, çimentotaģınıģ kum taģı ve konglomera, mamlı depozġtler muhtelif sediment kayalar çakıllı kumlu killi genç sedimentler ve kumlu kil taģlarıdır. 3- Kırmızı Akdeniz Topraklar : ABC horizonlu topraklardır. Akdeniz iklim bölgesindeki kireç kayaları üzerinde 600 mm. veya daha fazla yağıģ altında teģekkül eden koyu kırmızı renkli toprkalardır. Bazı hallerde kalkersiz ana madde üzerinde oluģabilirler. B horizonu bünyeseldir ve ped yüzeylerindeki kilin baz satürasyonu % 40'dan fazladır. Renk yüksek kromaya sahiptir. (kırmızı veya sarı) Bazı satürasyonu derinlikle daha da artmaktadır. B horizonunda yapı, blok veya prizmatik, ped yüzeylerinde veya boģluklarda kalan killer görülülebilir. B horizonundaki dominat killer 2: 1 tipindeki silikat killerdir. Muhtelif derinliklere sahip topraklardır. Tabii vejetasyon ot, makiler ve muhtelif ağaçlardır. Kurak mevsimli, hümid ve sabhümid iklimierde görülür. Toprak yılın birçok ayında kurudur. Fakat serin devrelerdeki yağıģlı mevsimlerde rutubetlidir. Yıllık ortalama yağıģ mm. dir. Ana madde esas olarak sert kalker, kireç taģı, dolomit, kalkerli kum taģı, kalkerli kum ve kireçtaģı, mercan kireç kayası, kalkerli konglomera; kısmen de kil taģı ve volkanik kayalardır. 4 - Kolüviyal Topraklar : Yüzeysel akım1a veya yan derelerin kısa mesafelerden taģıyarak eğimin azalmıģ olduğu yerlerde depo ettikleri materyallerin meydana getirdiği genç (A) C profil topraklarıdır. Toprak karakterleri daha ziyade civarındaki yüksek arazi topraklarının karakterlerine benzemektedir. YağıĢ Ģiddetine ve eğimin derecesine göre muhtelif parça büyüklerini havikatlar ihtiva ederler. Bu katlar, alüviyal topraklar gibi birbirine paralelolmayıp heterojendir. Dik yamaçların eteklerinde ve vadi boğazlarında bulunurlar. Daha ziyade az topraklı kaba taģ ve moloz1arı ihtiva ederler. yüzeysel akımın hızı azaldığı nisbetteparçalarında çapları küçülmekte ve hatta alüviyal toprak parça büyüklüğüne eģit olmaktadır. Böylece tabii eğimin çok azaldığı yerlerde kolüviyal ve alüviyal topraklar birbirlerine geçiģli olarak karıģırlar. Kolüviyal topraklar % 2'den fazla olmak Ģartı ile mutlak bir eğime sahiptirler. Ancak, bilhassa sulu tarım yapılan sahalarda uzun seneler tesviye gayesi ile yapılan dikkatli sürümlerde meylin % 2'den aģağı düģmesiyle; düz veya düze yakın bir eğim görülebilir

22 Sık sık değiģebilen meyillerin meydana getirdiği dalgalı topografyadan ziyade gittikçe artan mütecanis meyle sahip bir topografya arz ederler. Meylin bu artıģı materyalin geldiği cihete doğrudur. Kolüviyal topraklarda asli renk tamamen neģet ettiği ana materyale bağlıdır. Alüviyallere, sulu ziraat sahalarındaki üst toprak hariç, hiçbir zaman drenaj v.s. sebeplerden değiģme göstermez. Reaksiyon keza konup geldiği ana materyalin aynı veya benzeridir. Profillerdeki çakılların tabiatı da kopup geldiği ana materyalin tabiatının aynı olması ile birlikte mesafenin kısalığı sebebiyle yuvarlaklaģamamıģtır. KöĢelilik arz eder. Bu topraklar meyil ve bünye sebebiyle genellikle iyi drenajlı (dahili) olup; bunun bir neticesi olarak tuzluluk ve tuz terakümü göstermezler. Mevcut problemleri bünyelerinin kaba oluģları, taģlılıkları, meyle sahip olmaları ve taģkına maruz kalmalarıdır. 5 - Kahverengi Orman Toprakları : Ġnterzona! toprakların kalsimorfik grubuna dahilolması sebebiyle karakteristik özelliği yüksek derecede kireç muhtevasına sahip ana madde üzerinde geliģmesidir. Bulunduğu bölgelerin zonal topraklarına nazaran çok zayıf geliģmiģ horizonlara sahiptir. (A. (B).C horizonları mevcut olup bunlar birbirlerine tedrici olarak geçiģ yapar. A horizonu iyi teģekkül etmiģ olduğundan açıkça görülür. Gözenekli veya granüler yapı arz eder. A horizonundaki organik madde mull formundadır. Yani; mineral madde ile iyice karıģmıģ durumdadır. ph'sı genellikle kalev, nadiren nötrdür, renk kahverengidir. B horizonu granürler veya yuvarlak köģeli blok yapıda ve kahverengidir. (B) horizonunun kil muhtevası C horizonundaki silikat kil minareıleri dominant olarak illit ve zayıf kristalize olmuģ kaolinitdir. (B) horizonundaki killerin baz satüfasyonu orta veya yüksektir.) (% 60'dan fazla.) (B) horizonunun aģağı kısımlarında CaC03 bulunur. Derinlik ekseriya cm. arasındadır. Tabii vejetasyon yaprağını döken ağaçlar ve çalılardır. iklim, kurak mevsimi bulunan ılık hümid ve sabhümid bölgelerdir. Ortalama yıllık yağıģ mm. dir. Ana madde; ph değerleri asit veya alkali olmakla beraber, çoğunlukla alkali görülen kireçce zengin kil taģları, mikaģistler ve gnaysdır. 6- Kalkersiz Kahverengi Orman Toprakları: A (B) C profiline sahip topraklardır. A horizonu iyi teģekkül etmiģ gözenekli yapı arz eder. A horizonundaki organik madde genellikle asit karakterli olup minarel kısmından ayrı veya çok az bir karıģma gösterir. (B) horizonu zayıfteģekkül etmiģ kahverengi veya koyu kahverengiden granürler veya yuvarlak köģeli blok yapıdadır. (B) horizonunda kil birikmesi yok veya pek azdır. (B) horizonunun baz satürasyonu ortadan yavaģa doğru değiģir ( % 60 dan az )Profilin aģagılarına dogru gittikçe Silikat killeri kaolin veya illit grubundadır. Horizon hudutları geçiģli ve tedricidir. Derinlikleri normalolarak cm. arasındadır. Tabii vejetasyon esas olarak yaprağını döken orman ağaçlarıdır. Ġklim, kuru mevsimi olmayan ılık hümid bölgeleridir. Yıllık ortalama yağıģ mm. dir. Ana madde moisen ve pliosene ait kumlu killi veya çakıllı depozitlerden ibarettir

23 7 - Bazaltik Topraklar : Bu toprakların özellikleri aynı iklim Ģartları altında kireç taģı üzerinde teģekkül etmiģ olan Kahverengi ve Kırmızı Kahverengi topraklara oldukça benzerlik gösterir. Genellikle orta derin profile sahip olan bazahik topraklar, ağır killi olup, iyi bir profil teģekkülü göstermezler. A horizonunun yapısı granürlerden blok yapıya kadar değiģir. B horizonu genellikle A horizonundan daha ince bünyeli ve blok yapılıdır. Fiziksel özellikleri kalker üzerinde teģekkül etmiģ o lan topraklardan daha iyi değildir. Bazaltik topraklar çok kere kireçsizdir. Reaksiyon nötr ile kalevi arasıdır. Organik madde muhtevaları oldukça azdır. DeğiĢebilir katyon kapasiteleri orta - yüksektir. Esas değiģebilir katyon kalsiyumdur. Su tutma kapasiteleri yüksek olan bu toprakların diğer fiziksel karakterleri pek iyi olmadığından verimlilik düģüktür. Sulu veya kuru Ģartlarda meyve bahçesi veya tarla bitkileri yetiģtiriciliği yapılabilmektedir. Kesif sürüm isteyen kullanımlarda taģlardan temizlenmesi gereklidir. 8 - Bazı Arazi Tipleri Kumlu Çakıllı Molozlu Irmak TaĢkın Yatakları : Irmakların taģkın yataklarındaki kumlu, çakıllı, molozlu materyalin bulunduğu sahaları kapsamına alır. Bu sahalar yağıģların az olduğu yaz aylarında görülür. YağıĢların fazla olduğu devrelerde ise ırmak yatağı, yani akıģ sahası olan bu yerlerde akan su Ġnce toprak materyalini devamlı yıkadığından toprak materyali bulunmaz. Bu sebeple bu kabil sahalara ırmak yıkantısı da (R w) diyebiliriz. Vejetasyondan yoksundur. AKK sınıflanmasında vm. sınıf arazi karakteri arz ederler. Irmak taģkın yatağı dıģında görülecek kumlu çakıllı sahalar bu sınıfta dahil edilmeyip, alüviyal topraklarda mütalaa edilmektedir. 9 - Sahil Kumulları : Herhangi bir toprak developmanı bulunmayan ve bu sebeple arazi tipi olarak rüzgar olmak üzere, kısmen de dalga hareketleri ile taģınarak muayyen sahalara depo edilmiģ kum1ardan ibarettir. Topoğrafyaları ondüleli veya tepeliktir. Çoğunlukla fazla rüzgara maruz kalmaları sebebiyle kum1ar hareket ettiğinden sabit bir vejetasyon göstermediği gibi bilhassa iklimin (YağıĢ ve Isı) kiyafetsiz olduğu yerlerde ziraate elveriģli olabilir. Keza bazıkumullarda bilhassa deniz ve göl yakınlarındaki çukurlarda yer aldığında, taban suyu bulunduğu gibi; bunun bir neticesi olarak da kuvvetli bir vejetasyon da görülebilir Çıplak Kaya ve Molozlar : Üzerinde toprak katı bulunmadığından dolayı herhangi bir toprak developmanı söz konusu olmayan ve bu sebeple arazi tipi olarak mütalaa edilen, parçalanmamıģ veya kısmen parçalanmıģ sert kaya veya taģlarla kaplı sahalardır. Bu kaya ve taģlarla kalkerli veya kalkersiz, jipsli ve tuzlu olabildiği gibi volkanik, tortul ve metamorfik menģeyli de olabilir. Tarımsızda hiçbir iģe yaramayan bu araziler arazi kullanma kabiliyeti yönünden vm. sınıftır. Bu duruma göre ziraat orman ve meracılıkta kullanılmayan; ancak av sahası, maden, taģ ocağı v.s. olarak kullanılabilecek sahalardır. Bu tip arazilerde bazı hallerde kaya ve taģların çatlaklarında tutunarak bu çatlaklardaki mevcut topraklardan faydalanarak geliģen çok seyrek orman ağaçları çalı ve otlar bulunabilir. Fakat genellikle vejetasyondan yoksundur

24 B.4. SU KAYNAKLARI B.4.1. Ġçme Suyu Kaynakları ve Barajlar Ġlimizde içme suyu yer altı kaynaklarından temin edilmektedir. Tahta Köprü Barajı : Tahtaköprü Barajı Barajın Yeri Hatay Akarsuyu Karasu Amacı S+T ĠnĢaatın (baģlama-bitiģ) yılı Gövde dolgu tipi Zonlu Gövde hacmi 1,95 hm 3 Yükseklik (talvegden) 33,50 m Normal su kotunda göl hacmi 200 hm 3 Normal su kotunda göl alanı 23,40. km 2 Sulama alanı ha Güç - MW Yıllık Üretim - GWh Yeri : Hassa - Kilis karayolu üzerinde Hassa'dan itibaren 20 km'dir. Amacı : Sulama ve taģkın koruma Göl Hacmi: m3 ve yağıģların meydana getirdiği yan derelerdir. Yarseli Barajı : Yarseli Barajı Barajın Yeri Hatay Akarsuyu Beyazçay Amacı S ĠnĢaatın (baģlama-bitiģ) yılı Gövde dolgu tipi Zonlu Gövde hacmi 2,700 hm 3 Yükseklik (talvegden) 35,00 m Normal su kotunda göl hacmi 60,50 hm 3 Normal su kotunda göl alanı 4,20 km 2 Sulama alanı ha Güç - MW Yıllık Üretim - GWh Yeri : Demir köprü (Avsuyu köyü yakınında) Antakya'nın 30 km doğusunda Amacı : Sulama amaçlıdır. Tipi : Toprak dolgu

25 Baraj Yarseli deresi üzerinde kurulmuģ ancak; Yarseli deresi istenilen su akıģını sağlayamadığından, Baraj gölünde Asi Nehri üzerinde kurulan pompalarla su terfi ettirilerek yeterli su depolanmaktadır. Yayladağ Barajı : Yayladağ Barajı Barajın Yeri Hatay Akarsuyu KureyĢi Amacı S+Ġ ĠnĢaatın (baģlama-bitiģ) yılı Gövde dolgu tipi Kaya Gövde hacmi 0,360 hm 3 Yükseklik (talvegden) 44,40 m Normal su kotunda göl hacmi 6,500. hm 3 Normal su kotunda göl alanı 0,45 km 2 Sulama alanı 719 ha Güç... MW Yıllık Üretim... GWh ĠġLETMEDEKĠ SULAMA TESĠSLERĠ Tesisin Adı ĠĢletmeye Girdiği Yıl Cazibe Sulama ( ha ) Pompajlı Sulama ( ha ) Toplam Sulama Alanı ( ha ) Brüt Net Brüt Net Brüt Net AMĠK TAHTAKÖPRÜ I.MERHALE PROJ.KIRIKHAN HASSA SUL. SAMANDAĞ POMPAJ SUL YARSELĠ SULAMASI YAYLADAĞ PROJSĠ SULAMASI Toplam TABLO 9:

26 B.4.2. Yeraltı Su Kaynakları Ġlimizde yeraltı suyu rezervi 346 hm 3 / yıl olarak belirlenmiģtir. Yeraltı (YAS) kaynaklarından sulanan ha sahasının ha DSĠ Mutasavver projelerinin gerçekleģmesiyle cazibeli hale dönüģtürülecek ve neticede YAS' dan sulanan saha 1295 ha'a düģecektir. B.4.3. Akarsular Türkiye'nin 26 akarsu havzasından biri olan Asi havzası Hatay ili sınırları içerisinde bulunmaktadır. Ġlimizde bulunan en önemli akarsu Asi Nehridir. TABLO 10: Su kaynağı Harbiye Kaynağı Mazmanlı Kaynakları Bağlama Kaynağı Batıayaz Kaynakları Hamda Kaynağı Yeri Debisi (lt/sn) Kullanım Harbiye 492 Antakya/Harbiye ve Köylere Ġçme suyu Hassa/Aktepe 800 Karasu Nehrine akmakta MaraĢboğazı Musa Dağı 70 Yakın Köylerin içme suları Çayırgah Emniyetli olarak kullanılabilir yıllık su (hm 3 / yıl ) Fiili tüketilen su (hm 3 / yıl )

27 Hatay Ġli Yer altı su potansiyeli D.S.Ġ.6.Bölge Müd KARASU NEHRĠ AFRĠN ÇAYI ASĠ NEHRĠ Hatay Ġli Akarsuları Asi Nehri : Lübnan'ın Elbekaa vadisinden Çıkıp Suriye'yi geçtikten sonra Etun yöresinde Türkiye'ye girer. Küçük Asi ile birleģerek Samandağı'nda bir delta oluģturup Akdeniz'e dökülür. Asi Nehri'nĠn yıllık su potansiyeli 2900 bm3 / yıl, debisi 5.04 m 3 / sn' dir. Sulama amaçlı kullanıldığından yaz aylarında tamamen kurumaktadır. Türkiye sınırları içindeki uzunluğu 94 km'dir

28 Karasu : KahramanmaraĢ ilinin Akçadağ ve Kartal dağ eteklerinden doğar, güneye doğru akar ve bugün kurutulmuģ olan Amik Gölü yatağında Afrin Çayı ile birleģir. Uzunluğu 116 km.dir. Yıllık ortalama debisi: 1.65 m 3 / sn'dir. Ġl hudutları içindeki uzunluğu 77 km'dir. Eğri geçiģte baģlar, Zülüflühan köyünde küçük Asi ile birleģir. Afrin çayı : Gaziantep ili Saf dağlarından doğan Afrin çayı Karasu ile birleģir. Uzunluğu 160 km; ortalama yıllık debisi: m 3 / sn'dir. Ġl toprakları içindeki uzunluğu 24 km.dir. DavutpaĢa köyünden baģlar, Zülüf1ühan köyünde küçük Asi ile birleģir. B.4.4. Göller ve Göletler Havzada bulunan ve günümüzde göl niteliği kalmamıģ yada göl olmaktan çıkmak üzere olan birkaç göl dıģında,halen göl niteliği taģıyan birkaç gölden söz etmek mümkündür.bu göllerde tıpkı Amik Gölü gibi jeolojik çöküntü ve grabenler sonucu oluģmuģlardır. Kurutulmadan ön-ce en büyük göl Amik Gölü idi,16 km uzunluğunda 10 km geniģliğinde olan bu gölün 1980 lerin baģında kurutma çalıģmaları bitirilmiģ ve su altındaki topraklar tarıma açılmıģtır. ĠġLETMEDEKĠ GÖLETLER Karamanlı Göleti Göletin Yeri Hatay Akarsuyu Bulanık Amacı S ĠnĢaatın (baģlama-bitiģ) yılı Gövde dolgu tipi Homojen Toprak Dolgu Depolama hacmi 2,000 hm 3 Aktif Hacim 1,96 hm 3 Ölü Hacim 0,040 hm 3 Yükseklik (talvegden) 31,20 m Yükseklik (temelden) 34,80m Sulama Alanı 222 ha Proje rantabilitesi 1,

29 Büyüklük sırasına göre ilimizde bulunan belli baģlı göller D.S.Ġ.6.Bölge Müd YeniĢehir Gölünden Görünüm Ġsmi Yüzölçüm(m 2 ) Yeri ġuan ki durum Bağlama Gölü MaraĢboğazı köyü Kurutuldu Cüdeyde Gölü Reyhanlı Mevcut YeniĢehir Gölü Reyhanlı Mevcut GölbaĢı (Balıklı) Göl Kırıkhan Mevcut Amik Gölü (ha) Amik ovası Kurutuldu PınarbaĢı Gölü - Reyhanlı Mevcut TABLO 11: Ballıöz Göleti : Barbarlı Çayı üzerinde kurulmuģ sulama göleti. Hassa Dermek Göleti : Deliçay üzerinde kurulmuģ sulama göleti. Samandağ Karamanlı Göleti : Bulanık-Ördek ve Küçük Karaçay derelerinin suları ile beslenen sulama göleti. B.5. MĠNERAL KAYNAKLAR I.Madencilik baģlığı altında ayrıntılı olarak incelenmiģtir

30 (B) DOĞAL KAYNAKLAR KAYNAK 2008 Çevre Durum Raporu DSĠ Antakya ġube Müd. Orman ĠĢletme Müd. Ġl Çevre ve Orman Müd

31 C.HAVA(ATMOSFER VE ĠKLĠM ) C.1. ĠKLĠM HAVA Meteoroloji, atmosferde meydana gelen hava olaylarının oluģumunu, geliģimini ve değiģimini nedenleri ile inceleyen ve bu hava olaylarının canlılar ve dünya açısından doğuracağı sonuçları araģtıran bir bilim dalıdır. Meteorolojik olaylar, insanoğlunun yaģamını ilk çağlardan itibaren etkilemiģ, insanlar günümüze kadar dünya atmosferinde olup biten olayların nedenlerini zamanın koģullarına göre inceleyip araģtırmıģlardır. Bu amaçla da çeģitli gözlem ve incelemeler yaparak hava olaylarını önceden tahmin edebilme yollarını bulmaya çalıģmıģlar, bunların olumlu etkilerinden faydalanma, olumsuz etkilerinden de kurtulma ve korunma yollarını aramıģlardır. Meteoroloji, insanlık tarihi kadar eski bir bilim olmasına karģın, gerçek kimliğine 19. yüzyıl sonlarına doğru kavuģmuģtur. Ġlk meteorolojik haritalar 1869 yılında Prof. C. Abbe ve Buchan tarafından yapılmıģtır yılında Loomis, ilk dünya yağıģ dağılım haritasını, 1887 yılında Hann ise, ilk meteoroloji atlasını hazırlamıģlardır. Günümüzde meteorolojik hizmetler tamamen bilimsel yöntemlerle ve uluslararası iģbirliği içerisinde yürütülmektedir. Bugün dünyada, 24 saat sürekli çalıģan onbin civarında kara istasyonu, açık denizlerde görev yapan altı binden fazla gözlem gemisi ve yüksek hava sondajları yapan istasyonlar bulunmaktadır. Bölgede genelde yazları sıcak ve kurak, kıģları ılık ve yağıģlı geçer. Ancak yüksekliğe bağlı olarak iklim özellikleri oldukça önemli farklılıklar gösterir. Bölgemizdeki Ġstasyonlar: 1- Antakya: Klima ve Sinoptik Deniz Seviyesinden Yüksekliği : 100 m Denize olan uzaklığı :18 Km Uzun Yıllar Sıcaklık Ortalaması : 18,1 C Uzun Yıllar Nem Ortalaması : % 69 Uzun Yıllar Basınç Ortalaması : 1001,3 hpa Uzun Yıllar YağıĢ Ortalaması : 1109,3 Kg/m2 2- Hatay Meydan: Meydan Ġstasyonu Deniz Seviyesinden Yüksekliği : 100 m Denize olan uzaklığı : 45 Km

32 3- Ġskenderun: Klima, sinoptik ve Deniz Rasadı Deniz Seviyesinden Yüksekliği : 3,5 m Denize olan uzaklığı : 0 Km Uzun Yıllar Sıcaklık Ortalaması : 20,1 C Uzun Yıllar Nem Ortalaması : % 65 Uzun Yıllar Basınç Ortalaması : 1013,0 hpa Uzun Yıllar YağıĢ Ortalaması : 727,7 Kg/m2 4- Dörtyol : Klima Deniz Seviyesinden Yüksekliği : 28 m Denize olan uzaklığı : 3 Km Uzun Yıllar Sıcaklık Ortalaması : 19,0 C Uzun Yıllar Nem Ortalaması : % 63 Uzun Yıllar Basınç Ortalaması : 1009,3 hpa Uzun Yıllar YağıĢ Ortalaması : 956,0 Kg/m2 5- Samandağ : Klima Deniz Seviyesinden Yüksekliği : 4 m Denize olan uzaklığı : 200 m Uzun Yıllar Sıcaklık Ortalaması : 18,9 C Uzun Yıllar Nem Ortalaması : % 73 Uzun Yıllar Basınç Ortalaması : 1013,0 hpa Uzun Yıllar YağıĢ Ortalaması : 908,5 Kg/m2 ĠSTASYON ÇEġĠTLERĠ: 24 saat meteorolojik gözlem yapılmaktadır. Eski sistem otomatik istasyona dönüģtürülmektedir

33 ĠSTASYON ÇEġĠTLERĠ: ĠSTASYON ÇEġĠDĠ Ravinsonde Sinoptik+B.Klima Sinoptik +Deniz B.Klima+Deniz Sinoptik +Meydan Meydan Büyük Klima Küçük Klima Otomatik (Awos) Hava Meydan Awos ADEDĠ 7 adet 69 adet 23 adet 12 adet 31 adet 17 adet 169 adet 58 adet 206 adet 24 adet C.1.1 Doğal DeğiĢkenler C Rüzgar Dogu Akdeniz'de rüzgar kıģ aylarında (NE) Kuzey Doğu, Yaz aylarında (SSW) Güney,Güney Batı olarak esmektedir. Yaz rüzgarlarının Hatay ve çevresi için serinletici etkisi vardır. Ġlkbahar mevsimi yer rüzgarları Güney Batıdan 3600 saat esmekte,kuzey Doğudan 1500 saat, ortalama hızı 0,2,107 m/s dir. Yaz mevsimi yer rüzgarları Güney Batıdan 6000 saat eser,ortalama hızı 0,2,10,8 m/s arasındadır. Sonbahar mevsimi yer rüzgarları Güney ve Güney Batıdan 5400 saat,kuzey Doğudan 2100 saat esmekte, hızı 0,2,10,8 m/s arasındadır. KıĢ mevsimi Kuzey Doğudan esmektedir, hızı 0,2,10,7 m/s arasındadır. Hatay Meteoroloji Ġstasyon Müdürlüğünden alınan veriler doğrultusunda 2009 yılına ait rüzgar hızı, yönü, fırtınalı gün sayılarına ait veriler aģağıda çıkarılmıģtır YILI ORTALAMA RUZGAR HİZİ (M/S) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT

34 2009 YILI EN HİZLİ ESEN RUZGARİN YONU OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT. SSW SSW SSW WSW SSW WSW SSW SSW SSW SSW WSW SSW SSW 2009 YILI EN HİZLİ ESEN RUZGARİN ORTALAMA HIZI (M/S) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT YILI ORT. FİRTİNALİ GUN SAY. (RUZ.HIZ>=17.2 M/S) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT YILI ORT. KUV.RUZ. GUN SAY. (RUZ.HİZ M/S) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT Doğu Akdeniz'de rüzgar kıģ aylarında (NE) Kuzey Doğu, yaz aylarında (SSW) Güney, Güney batı yönlerinden esmektedir. Yaz rüzgarları Hatay ve çevresi için, serinletici etkisi vardır. Ġlkbahar mevsimi yer rüzgarları Güney Batıdan 3600 saat esmekte, Kuzey Doğudan 1500 saat, ortalama hızı m/s arasındadır. Sonbahar mevsimi yer rüzgarları Güney.Güney Batıdan 5400 saat, Kuzey doğudan 2100 saat esmekte,hızı 0.2, 108 m/s arsındadır. KıĢ mevsimi Kuzey doğu yönlerinden esmektedir. Hızı 0.2 m/s C Basınç Hatay ilinde aylara göre en yüksek, en düģük ve ortalama basınç değerleri aģağıda verilmiģtir. Meteoroloji Ġl Müdürlüğünden alınan verilere göre Ġlimiz sınırlarında Ölçülen Ortalama Yerel Basınç, Enyüksek Yerel Basınç, En DüĢük Yerel Basınç ve Ortalama Buhar Basınç değerleri aģağıda çıkarılmıģtır. ORTALAMA YEREL BASĠNC (HPA)(2009 Yılı) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT

35 EN YUKSEK YEREL BASĠNC (HPA)(2009 Yılı) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT EN DUSUK YEREL BASĠNC (HPA)(2009 Yılı) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT BUHAR BASINCI ORTALAMA BUHAR BASİNCİ (HPA) (2009 Yılı) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT Aylık Ortalama Basınç DeğiĢiklik Sebepleri: Akdeniz üzerinde hareket eden hava kütleleri nedeniyle düģüģ ve yükseliģler görülür. Yıllık Ortalama Basınç DeğiĢikliği : ile mb. Arasında seyreder. Basıncın En Yüksek Olduğu Ayla :Ocak-ġubat-Mart-Eylül-Ekim- Kasım aylandır. Basıncın En DüĢük Olduğu Aylar :Nisan -Mayıs-Haziran- Temmuz Ağustos Ayları Yılları Arasında Olmak Üzere 25 Yıllık Rasat Süresini Kapsayan Basınç Değerleri AĢağıda ÇıkarılmıĢtır; AYLAR YILLIK ORTALAMA 1006,5 1005,0 1002,6 1001,1 999,9 997,2 993,4 994,3 998,8 1003,7 1006,4 1007,4 1001,4 EN YÜK. 1020,8 1022,4 1024,2 1006,1 1011,0 1006,8 1007,0 1004,5 1007,5 1015,3 1023,5 1022,8 1024,2 EN DÜġ. 984,8 981,3 982,4 987,5 988,4 988,1 986,7 998,2 990,5 990,5 986,5 983,9 981,3 TABLO 15: Ġskenderun Basınç Verileri AYLAR YILLIK ORTALAMA 1016,4 1015,6 1013,6 1012,6 1011,5 1009,1 1005,6 1006,3 1010,2 1014,4 1016,7 1017, EN YÜK. 1031,8 1033,1 1029,5 1024,8 1021,1 1019,0 1014,9 1017,5 1021,9 1025,0 1032,3 1031, EN DÜġ. 995,9 991,8 997,9 999,0 992,2 100,4 998,1 998,9 1001,1 1000,0 997,5 996,3 991 TABLO 16:. C Nem Nemin en fazla olduğu aylar: Ocak-ġubat-Mart-Nisan-Mayıs-Haziran- Temmuz- Ağustos aylarıdır. Nemin en az olduğu aylar: Eylül-Ekim-Kasım -Aralık aylarıdır Yılına ait nem oranları aģağıda çıkarılmıģtır;

36 SAAT 07 DEKİ ORTALAMA BAGİL NEM (%) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT SAAT 14 DEKİ ORTALAMA BAGİL NEM (%) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT SAAT 21 DEKİ ORTALAMA BAGİL NEM (%) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT ORTALAMA BAGİL NEM (%) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT EN DUSUK BAGİL NEM (%) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT EN DÜġÜK BAĞIL NEM : EKĠM EN YÜKSEK BAĞIL NEM : OCAK VE ARALIK En Çok YağıĢ kg/m 2 En Hızlı Rüzgar km/saat En Yüksek Kar cm C Sıcaklık EN YUKSEK SİCAKLİK YİLİ OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK MAKSİMUM EN YUKSEK SİCAKLİK GUNU OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK MAKSİMUM EN YUKSEK SİCAKLİK ( 0 C) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK AKSİMUM

37 ORTALAMA SİCAKLİK (C) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT EN DUSUK SİCAKLİK YİLİ OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK MİNİMUM EN DUSUK SİCAKLİK GUNU OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK MİNİMUM EN DUSUK SĠCAKLĠK (C) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK MİNİMUM Uzun yıllar ortalama sıcaklık dağılıģı: Doğu Akdeniz Bölgesi için C tespit edilmiģtir. Maksimum sıcaklık Ağustos ayı 34.0 C kaydedilmiģ, Minimum sıcaklık Aralık ve Ocak aylarına rastlar, 2.0 C olmuģtur. En düģük sıcaklık yüksek ve iç kesimlerde sıfırın altında -4,-10 derece arasında değiģmektedir. Hatay ve ilçelerinde yıllık sıcaklık ortalaması 16 0 C ve daha fazla tespit edilmiģtir. Uzun Yıllar Ġçinde GerçekleĢen Ortalama Değerler ( ) AYLAR Ortalama Sıcaklık ( C) Ortalama En Yüksek Sıcaklık ( C) Ortalama En DüĢük Sıcaklık ( C) Ortalama GüneĢlenm e Süresi (saat) Ortalama YağıĢlı Gün Sayısı

38 Uzun Yıllar Ġçinde GerçekleĢen En Yüksek ve En DüĢük Değerler ( )* AYLAR En Yüksek Sıcaklık ( C) En DüĢük Sıcaklık ( C)

39 HATAY Ocak ġubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Uzun Yıllar Ġçinde GerçekleĢen Ortalama Değerler ( ) Ortalama Sıcaklık ( C) Ortalama En Yüksek Sıcaklık ( C) Ortalama En DüĢük Sıcaklık ( C) Ortalama GüneĢlenme Süresi (saat) Ortalama YağıĢlı Gün Sayısı Ortalama YağıĢ Miktarı (kg/m 2 ) Uzun Yıllar Ġçinde GerçekleĢen En Yüksek ve En DüĢük Değerler ( )* En Yüksek Sıcaklık ( C) En DüĢük Sıcaklık ( C) En yüksek ve en düģük sıcaklıkların gerçekleģme tarihini görmek için fare imlecini değerlerin üstüne getiriniz. En Çok YağıĢ kg/m 2 En Hızlı Rüzgar km/sa En Yüksek Kar cm

40 C BuharlaĢma Yaz aylarının bulutsuz (açık) geçmesi ve rüzgâr hızının yüksek olması buharlaģmayı artırmaktadır. KıĢ aylarında rüzgâr hızının düģmesi, bulutluluğun artması ve bağıl nemin yüksek olması sebebiyle buharlaģma düģmektedir YILI ORTALAMA BUHARLASMA (MM) AYLAR Yıllık Toplam Ortalama BuharlaĢma (mm) 2009 YILI GUNLUK EN COK BUHARLASMA (MM) AYLAR Yıllık Ortalama Günlük BuharlaĢma (mm) C YağıĢlar C Yağmur ORTALAMA TOPLAM YAĞIġ MĠKTARĠ (MM) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK YILLIK TOPLAM GUNLUK EN COK YAĞIġ MĠKTARĠ (MM) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK MAKSİMUM YAĞIġIN MEVSĠMLERE GÖRE DAĞILIġI YILLIK ORTALAMA YAĞIġIN DAĞILIMI: MM ĠLKBAHAR MEVSĠMĠ ORTALAMA YAĞĠġ DAĞILIMI: MM YAZ MEVSĠMĠ ORTALAMA YAĞIġ DAĞILIMI: MM SONBAHAR MEVSĠM ORTALAMA YAĞIġ DAĞILIMI: MM KIġ MEVSĠMĠ ORTALAMA YAĞIġ DAĞILIMI: MM Hatay ve ilçelerinde en çok yağıģ ilkbahar ve sonbahar aylarında görülmektedir. Yaz ayları kurak geçmekte, kıģ ve sonbahar aylarında yağıģlar belirgin olarak artmaktadır. Mart ve Mayıs ayları arasında aģırı yağıģtan sel olayları meydana gelmektedir

41 Doğu Akdeniz bölgesinde yapılan yağıģ ölçümlerinde Antakya da mm yağıģ kaydedilmiģtir.yıllık ortalama yağıģ mm arasında dır Yılları arasında Ortalama YağıĢ Miktarı; Normal Periyodu Ocak 175,0 ġubat 152,0 Mart 142,9 Nisan 103,8 Mayıs 83,9 Haziran 19,3 Temmuz 13,5 Ağustos 4,4 Eylül 28,3 Ekim 84,2 Kasım 109,7 Aralık 167,0 Yıllık Toplam 1084,1-41 -

42 C Kar, Dolu, Sis ve Kırağı Hatay ve ilçelerinde yüksek kesimlerde ve denizden uzak alanlarda gözlem yapılmıģtır. Hiç kar örtüsü olmayan yerler sahil Ģeritleri olup, yüksek kesimlerde 1 30 cm kar örtüsü gözlenmiģtir. Yılık ortalama sisli günler sayısı 1 50 gün arasındadır. KıĢ, ilkbahar ve sonbaharda gözlem yapılmıģtır

43 ORTALAMA KAR YAGİSLİ GUNLER SAYİSİ OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT ORTALAMA KAR ORTULU GUNLER SAYİSİ OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT EN YUKSEK KAR ORTUSU KALİNLİGİ (CM) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT ORTALAMA DOLULU GUNLER SAYİSİ OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT Dolunu En Yüksek Olduğu Ay : MART Dolunu En Düşük Olduğu Ay : HAZİRAN, TEMMUZ, EYLÜL ORTALAMA KİRAGİLİ GUNLER SAYİSİ OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT Krağının en yüksek olduğu ay : ŞUBAT ORTALAMA ORAJLİ GUNLER SAYİSİ OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT ORTALAMA SĠSLĠ GÜNLER OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT SĠSLĠ GÜNLER YILLIK ORTALAM SĠSLĠ GÜNLER SAYISI : 1-10 GÜN ĠLKBAHAR MEVSĠMĠ : 1-20 GÜN YAZ MEVSĠMĠ : 1-10 ARASINDA KIġ MEVSĠMĠ : 1-10 GÜN SONBAHAR MEVSĠMĠ : 1-20 GÜN C Seller Bölgemiz genel olarak sağanak yağıģ aldığından sel felaketi olmaktadır tarihinde bir günde 432,1 Kg/m2 yağmur yağmıģ bölgemizde sel felaketi olmuģtur. Bu yağıģ bölgemizde ölçülen günlük en yüksek yağıģ miktarıdır. 19 Aralık 2009 tarihinde 187,4 mm yağıģ olmuģ ve Antakya ve çevresinde can ve mal kaybına sebep olmuģtur

44 YAĞIġIN GÜNLÜK 50Kg/m2 DEN YÜKSEK OLDUĞU GÜNLER SAYISI OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT C Kuraklık Ġlimizde Akdeniz iklimi hakim olduğundan yaz ayları kurak geçmektedir. Bölge yağıģ ortalaması 49 mm, normali 87 mm., 2007 Mart ayı yağıģ ortalaması ise 68 mm.dir. YağıĢlarda normale göre % 43, geçen yıl Mart ayına göre ise % 27 azalma gözlenmiģtir. C Mikroklima Konuyla ilgili bilgi mevcut değildir. C.1.2. Yapay Etmenler C Plansız KentleĢme 1950'lerde tarımda makineleģmenin ve sanayileģmenin baģlaması ile ortakçı olarak çalıģan köylüler topraktan koparak, kentlere göç etmiģlerdir. Bu göçler plansız bir kentleģmeye neden olmuģtur. Kentlere göç sonucunda tarım alanlarının bir kısmı yerleģim

45 alanına dönüģmüģtür. Ġlimizde nüfus yoğunluğu oldukça fazladır nüfus sayımına göre ülke genelinde km2'ye 74 kiģi düģerken bu sayı Hatay'da 210 kiģi olarak hesaplanmıģtır. Nüfus dağılımına ilçeler bazında bakıldığında merkez ilçe ve Ġskenderun'un diğer ilçelere göre oldukça farklı olduğu görülmektedir. Ġlimizde oturanların yaklaģık yarısı bu iki ilçede yaģamaktadır. C YeĢil Alanların Azalması Kentlerde nüfus yoğunluğunun artması nedeniyle yerleģim yerlerinde yeģil alan oranı gittikçe daralmaktadır. Hatay'ın doğal bitki örtüsünü makiler ve ormanlar oluģturur. Maki türleri, 4 5 metre boyunda, sert ve tüylü yapraklı bitkilerdir. Bunlar 800 m. yükselti kuģağına dek yapılır. Mersin, defne, kısa meģe, kermes, sakız, keçiboynuzu, yabani zeytin, zakkum, alıç, çitlembik, akçameģe, pırnal, meģeleri yörede en çok rastlanan maki türleridir. Ġl de doğal örtüyü oluģturan ormanlar, Amonos Dağları ile Keldağ da yoğunlaģmaktadır. Amanos Dağlarının denize bakan yamaçlarında, makilik alanlardan sonra, 800 metreden metreye dek, ardıç gibi ibreli ağaçlarla, meģe, kayını kızılcık, kavak, çınar ve tespih gibi yapraklı ağaçlardan oluģan ormanlar bulunur metrenin üzerinde ibreli ağaçlardan kızılçam, karaçam, sedir, ve yer yer ardıçlardan oluģan geniģ orman alanları vardır. Keldağ'ın Akdeniz'e bakan kesimlerinde, yaklaģık 900 metreye dek, maki türü ağaçlardan mersin ve defneler çok yaygındır. Bu yükselti basamağının üzerinde, bazı ibreli ağaçlarla meģe ve kayın gibi yapraklı ağaçlarla meģe ve kayın gibi yapraklı ağaçlardan oluģan ormanlar baģlar. Keldağ doğal bitki örtüsü açısından, Amonos Dağları kadar zengin değildir. C Isınmada Kullanılan Yakıtlar HATAY ĠLĠNDE KIġ DÖNEMĠNDE, SATIġA SUNULACAK YERLĠ ve ĠTHAL, SIVI ve KATI YAKITLARIN ÖZELLĠKLERĠ, ÜRETĠM, PAZARLAMA VE TÜKETĠM AġAMALARINDA UYULMASI ve UYGULANMASINA ĠLĠġKĠN ESASLAR Ġl Merkezinde Yılları Arasında Evsel Isıtmada Kullanılan Yakıtların Cinsini (Ġl Çevre ve Orman Müd ) Yakıtın Cinsi Kömür (TaĢ,liny it.briket kömür ) Yerli Kömür Temin Edildiği Yer Kalori (kcal/kg) Ġthal Sosyal YardımlaĢma Vakfı Ortalama PM SO x Ağır Metaller Kül Miktarı Max. %14 (+1 tolerans) NO x - Tüketim Miktarı (ton) Evsel Isıtmada Tüketilen Sanayide Tüketilen TABLO 1:

46 YAKIT PROGRAMI: A)KATI YAKITLARLA ĠLGĠLĠ ESASLAR: KıĢ döneminde, ilimizde, sanayi ve ısınma amaçlı tüketilecek yerli ve ithal kömürlerin haiz olmaları gereken özellikler; a)(antakya Merkez ilçe,altınözü,belen,hassa,kırıkhan,kumlu,reyhanlı Samandağ ve Yayladağı ilçelerinde Isınmada Kullanılacak yerli Kömür Özellikleri Sınır Değerleri): Alt ısıl değer (orjinalde) Min 3500 kcal/kg (-200kcal/kg tolerans) Toplam kükürt (kuru bazda) Max % 2.3 Toplam Nem (satıģa sunulan) Max % 30 Kül (kuru bazda) Max % 30 Boyut * mm (18mm altı ve 150mm üstü için %10 tolerans * Mekanik beslemeli yakma tesisleri için kömür boyutu 10-18mm olabilir. TABLO :2 b)ġskenderun ve Dörtyol Ġlçelerinde Isınmada Kullanılacak Yerl Kömür Özellikleri ve Sınır Değerleri: Alt ısıl değer (orjinalde) Min 4000 kcal/kg (-200kcal/kg tolerans) Toplam kükürt (kuru bazda) Max % 2 Toplam Nem (satıģa sunulan) Max % 25 Kül (kuru bazda) Max % 25 yut * mm (18mm altı max.%10 tolerans 150mm üstü max. %10 tolerans) * Mekanik beslemeli yakma tesisleri için kömür boyutu 10-18mm olabilir. TABLO: 3 c) Isınma Amaçlı Kullanılacak Ġthal taģ ve Linyit Kömürün Özellikleri ve Sınır Değerleri : Alt ısıl değer (orijinalde) 6200 kcal/kg (-400 kcal/kg tolerans) Kükürt (kuru bazda) % 0.9 (max) Uçucu Madde (kuru bazda) % ( +1 tolerans ) Toplam nem (orijinalde) % 10 (max) Kül (kuru bazda) % 14 (max) (+ % 1 tolerans) Boyut * mm (18 mm altı ve 150 mm üstü için max % 10 tolerans) * Mekanik beslemeli yakma tesisleri için kömür boyutu 10-18mm olabilir. TABLO :4-46 -

47 d) Prina briketi özellikleri ve sınır değerleri: Alt ısıl Değer 3700kcal/kg) Nem (Orjinalde) Max. %15 YağToplam Kükürt (kuru bazda) Max. %1,5 Sodyum (Na) Mak.300 ppm Boyut 6mm (min.) 6mm den küçük ağırlıkça %5 i geçemez,ancak mekanik beslemeli yakma tesisleri için %50 ye kadar olabilir. TABLO :5 e) Prina dıģındaki diğer biyokütlelerden elde edilen briketlerin analiz sonuçları,çevre ve Orman Bakanlığınca değerlendirilerek kullanılıp kullanılmadığına karar verilecektir. f) TaĢkömürü ve linyit kömürü tozundan elde edilen briket kömüründe TSE de belirtilen özellikler sağlanmalıdır. TORBALAMA: a) ısınma amaçlı olarak kullanılan katı yakıtların tamamı tüm yerleģim alanlarında torbalanarak satıģa sunulacaktır.yerli kömür çıkarıldığı bölgede,ithal kömür ithalatın gerçekleģtirildiği limana en yakın alanda kömür ve prina briketleri ise üretildiği yerde torbalanacaktır.torbalama iģlemlerinin belirtilen alanlarda yapılmasının mümkün olmadığı durumlarda ise, torbalama;kömürün üretildiği veya ithalatın gerçekleģtirildiği ilin Ġl çevre ve Orman Müdürlüğü ile torbalamanın yapılacağı ilin Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğünden izin almak kaydıyla baģka yerde yapabilir veya bayisi olan/anlaģma yapılan gerçek veya tüzel kiģilere yaptırabilir. b) Torbalar üzerinde mahalli Çevre Kurulu kararında belirtilen asgari kömür özelliklerini (kükürt,alt ısıl değer,uçucu madde,nem,kül v.b.) mutlaka yer alması gerekmektedir.ancak bu kararda belirtilen değerlerden daha iyi kömür satacağını taahhüt edenler,istedikleri takdirde bu kararda belirtilen kömür özeliklerinin yanı sıra taahhüt ettikleri kömür özelliklerini de kömür torbası üzerinde belirtebilirler. YAKITLARA UYGUNLUK VE SATIġ ĠZĠN BELGESĠ VERĠLMESĠ : Ġlimizde kaçak kömür kullanılmasının önüne geçilmesi,denetimin etkin kılınması ve kolaylaģtırılması amacıyla kömür üretimi, ithalatı ve, pazarlaması hususlarında Uygunluk ve SatıĢ Ġzin Belgesi sistemi uygulanacaktır. KÖMÜR DAĞITIMI ĠLE ĠLGĠLĠLARLA ĠLGĠLĠ ESASLAR : Fakir ailelere kömür yardımı yapılması ile ilgili olarak Bakanlar Kurulu Kararı çerçevesinde kömürler vatandaģa dağıtılırken; hava kirliliği ile mücadelede baģarı sağlanması amacıyla baģta il ve ilçelerin kirlilik derecelerine göre özellikleri belirlenmiģ kalitedeki kömürlerin dağıtılması ve bu kömürlerin hava kirliliği yaratmayacak bölgelerde özellikle belde ve köy gibi küçük yerleģim birimlerinde kullanımının sağlanmasına özen gösterilerek ve kurul dağıtımı yapılan kömür miktarı ve özellikleri hakkında bilgilendirilecektir

48 B) SIVI YAKITLARLA ĠLGĠLĠ ESASLAR: Isınma amaçlı sıvı yakıt olarak, kükürt içeriği maksimum %1.0 (+0.1 tolerans) olan yerli veya ithal fuel-oil kullanılacak,ayrıca motorin,gazyağı, kerosen, etanol gibi sıvı yakıtlarda ısınma için kullanılabilecektir. YASAKLAMA: a) Bu karada belirtilen özelliklere haiz olamayan yerli ve ithal kömürlerin,kömür ve prina briketlerinin ve sıvı yakıtların Hatay Ġl sınırları içinde ısınma amaçlı olarak üretilmesi,satılması ve tüketilmesi yasaktır. b) Petrol koku, atık yağ, lastik, plastik, tezek, katı atıklar,tekstil atıkları,kablolar,ıslak odun,boyalı odun, ev eģyaları, tıbbi atıklar,asfalt ve asfalt ürünleri,boya ve boya ürünleri ile fuel-oil kaplarının ısınma amacıyla yakılması yasaktır. C) SICAKLIK ġartlari ve YAKMA SAATLERĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ESASLAR: a- DıĢ ortam sıcaklığı gece ve gündüz +15 o C nin üzerinde olduğu günlerde, kalorifer ve sobalar yakılmayacaktır. b- Kalorifer ve Sobaların iģyerlerinde, bina iç ortam sıcaklığı +18 o C, konutlarda ise 20 o C den yukarı olmayacak Ģekilde yakılacaktır. c- Hastaneler, yatılı ve gündüz okulları, öğrenci yurtları, yaģlılar ve güçsüzler yurtları, kreģler, terminaller ve kolluk binalarının, kalorifer ve sobalarının, iç ortam sıcaklığı +20 o C den yukarı olmayacak Ģekilde devamlı olarak, ancak hava kirliliğine neden olmayacak Ģekilde ayarlanacaktır. D) ISI YALITIMI ĠLE ĠLGĠLĠ ESASLAR: a) Yeni inģa edilecek binalara Belediye sınırlarında belediye BaĢkanlarınca,belediye sınırları dıģında ise Ġl bayındırlık ve Ġskan Müdürlüğünce inģaat ruhsatı ve kullanma izni verilirken; b) 14/6/1999 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan TSE 825 Binalarda Isı Yalıtım Kuralları standardı, c) 8/5/2000 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Binalarda Isı yalıtımı Yönetmeliği, d) 19/11/1984 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Mevcut Binalarda Isı Yalıtımı ile Yakıt Tasarrufu sağlanması ve Hava Kirliliğinin Azaltılmasına Dair Yönetmelik hükümlerinin göz önüne alınarak ruhsatlandırılacaktır. e) BaĢta resmi bina ve okullar olmak üzere yeni bina yapımında ısı yalıtımı projeleri uygulanacaktır

49 E) HAVA KĠRLĠLĠĞĠNĠN ARTARAK, UYARI KADEMELERĠNE ULAġMASI DURUMUNDA, ALINACAK ACĠL TEDBĠRLERLE ĠLGĠLĠ ESASLAR a) Hava kirliliği, uyarı kademelerine ulaģtığı durumlarda, ölçüm sonuçları her gün düzenli olarak Çevre ve Orman Bakanlığına bildirilecektir. b) Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü,Ġl Sağlık Müdürlüğü ve Belediye elemanlarından oluģan ekipler kurularak,denetimler yoğunlaģtırılacaktır. c) Sağlık kurum ve kuruluģların,hazır ve tedbirli olması sağlanacaktır. d) Kalorifer ve soba yakma süreleri kısıtlanacaktır. F) DENETĠM VE DĠĞER ESASLAR: a) Ġlimiz gümrük kapılarından ithalatı gerçekleģtirilen ithal kömürlerin gümrük giriģ noktalarında ve depolama sahalarında, briket kömürlerin ise üretim tesislerinde denetimi Ġl çevre ve Orman Müdürlüğünce yapılacaktır. b) Yakıtın denetimi belediye sınırlarında belediye baģkanlıkları,belediye sınırı dıģındaki yerlerde ise Ġl çevre ve Orman Müdürlüğüne bağlı birimlerce yapılacaktır. c) Piyasaya satılan soba ve kalorifer kazanlarının TSE standartlarına uygunluğun denetimi;belediye sınırları içerisinde belediye baģkanlıklarınca,belediye sınırları dıģında ise Ġl Sanayi ve Ticaret Müdürlüğünce yapılacaktır. d) YerleĢim yerlerinde perakende kömür satıģının nerelerde ve ne Ģekilde yapılacağı belediye baģkanlıklarınca belirlenecektir. e) Kalorifer kazanlarının tekniğine uygun yakılması ve kazan bakım iģlerinde çalıģacaklar için Ġl Milli Eğitim Müdürlüğü (Halk Eğitim Müdürlüğü) ve Ġl Bayındırlık ve Ġskan Müdürlüğü koordinasyonunda yetkili kalorifer ateģçisi kursları düzenlenmesine yönelik çalıģmalar yapılacak,bu kapsamda kalorifer ateģçisi ve bina yöneticileri veya ilgilileri eğitilecektir. G) YAKMA SĠSTEMLERĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ESASLAR: a) Yakma Sistemleri Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin 7,8,9,10,11,12,13 ncü maddelerinde belirtilen kriterlere uygun olacaktır. Soba ve kalorifer kazanları TSE standartlarına uygun olacaktır. b) Ġlk yanma sırasında bacadan atılan partikül madde emisyonlarını kontrol etmek amacıyla,ön yanmayı temin edecek Ģekilde,stokerli sistemlerin sürekli yanması, ayarlarının iyi yapılması kontrol edilmesi ve ehil kiģilerce yakılması sağlanacaktır. c) Kalorifer kazanlarının tekniğine uygun yakılması ve kazan bakımı iģlerinde çalıģacaklar için Yetkili Kalorifer AteĢçisi Kursları düzenlenecektir. d) Kalorifer tesisatlarında,iyi izolasyon yapılarak ısı kaybı önlenecek,tüm ısıtma tesisatı ile bacanın bakımı ve temizliği yapılacak,kazan daireleri yeteince havalandırılacak ve iģletme talimatlarına uyacaktır

50 C Endüstriyel Emisyonlar SANAYĠ TESĠSLERĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ESASLAR: a) Endüstri Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği kapsamında emisyon izni almakla yükümlü kuruluģların, bu yükümlüklerini ivedi olarak yerine getirmeleri sağlanacak,izne tabi olamayanların ise hava kirliliği yaratmayacak Ģekilde iģletilmesi temin edilecektir. b) Sanayi amaçlı ithal edilen kalsine edilmemiģ petrol koku sadece modern teknoloji ile donatılmıģ ve Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından tahsisat yapılan çimento ve kireç fabrikalarında kullanılacaktır. Bunun dıģında kullanılması yasaktır. c) Tozumayı önleyici her türlü tedbirin,satıcı taģıyıcı ve kullanıcı tarafından alınması koģulu ile sanayi amaçlı tüketilecek yerli ve ithal kömürlerin torbalanması zorunlu değildir. d) Yanma ısıl gücü düģük veya yanma süresi kısa kazanlarda kullanılacak sanayi tesislerinde yanma verimi açısından,akıģkanlığın arttırılması için ön ısıtma yapılması Ģartıyla,sanayi tesislerinde TÜPRAġ spektlerine uygun %1 kükürt ihtiva eden ve Enerji ve Tabii kaynaklar Bakanlığından izin alınarak ithal edilen fueloil ler kullanılacaktır. C Trafikten Kaynaklanan Emisyonlar MOTORLU TAġITLARLA ĠLGĠLĠ ESASLAR: 8 TEMMUZ 2005 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Trafikte Seyreden Motorlu ve Kara TaĢıtlarından kaynaklanan Egzoz Gaz Emisyonlarının Kontrolüne Dair Yönetmelikte belirtilen esaslar göz önüne alınarak; motorlu kara taģıtları,kirletici emisyonları açısından egzoz emisyon ölçümlerini süresinde ve düzenli olarak yaptırmaları sağlanacak ve konuya iliģkin denetimler Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü ile Ġl Emniyet Müdürlüğü ekipleri tarafından düzenli olarak yapılacaktır. Ġlimizde Trafiğe Kayıtlı Motorlu TaĢıt Araçlarının Sayıları 1- Emniyet Müdürlüğü ( ) 2-Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü (2008 Nisan sonu verileri, egzoz ölçümü yaptıran araç sayısı) Araç Sayısı Egzoz Ölçümü Yaptıran Araç Sayısı Kullanılan Akaryakıt Miktarı ( ton, m 3 ) N.Benzin S.Benzi K.Benzin Mazot LPG n Kat.Konv. ve KurĢ. Benz. Kul.Araç Say.* TABLO :6-50 -

51 EGZOZ EMĠSYON ÖLÇÜM ĠSTASYONLARI:. FĠRMA ADI ADRES. 1-Köse Otomotiv Yedek Parça Sanayi Sitesi 9/A Dörtyol 2-Ovalı Motorlu Araçlar Tic.Ltd.ġti. Ġskenderun Yolu Üzeri 5. km 3-Günay Otomotiv San. (TOFAġ) E-5 Karayolu Üzeri No:104 Payas/HATAY 4-Reles Ġth.Ġhr. Ltd.ġti. Ġskenderun Yolu Üzeri 9. km Antakya 5-Sağlam Motorlu Araçlar Paz.TaĢ.Tic. Ġskenderun Yolu Üzeri 6. km Antakya 6-Arslanoğlu Lastik San.ve Tic.Ltd.ġti. Ġskenderun Yolu Üzeri 5. km Antakya 7-Dizelciler Otomotiv San. Tic.Ltd.ġti. Yeni Sanayi Sitesi GiriĢi 1/13Antakya 8-KuĢ Oto Egsoz San.Tic.Ltd.ġti. Güzelburç Beldesi No:112 Antakya 9-Günay Otomotiv San.(PEUGEOT) Ġskenderun Yolu Üzeri 7. km Antakya 10-Narin Otomotiv Ġskenderun Yolu Üzeri 3. km Antakya 11-Atmer Otomotiv Ġth.Ġhr. OdabaĢı Beldesi Ġsmet Ġnönü Cad.No:21 Antakya 12-Köse Otomotiv San. Tic.Ltd.ġti. Sanayi Sitesi 315 Sok.No:169 Ġskenderun 13-Öztoprak Motorlu Araçlar Tic.Ltd.ġti. Ġskenderun Yolu Üzeri 1.km Antakya 14-Ovalı Motorlu Araçlar Tic.Ltd.ġti 5 Temmuz Cad.No:36 Ġskenderun 15-Dinç Petrol Otomativ San. Tic.Ltd.ġti. Sanayi sitesi No:1 Ġskenderun 16-Mehmet BERBER Yeni sanayi Sitesi 40/E Blok No:8 Antakya C.2. HAVAYI KĠRLETĠCĠ GAZLAR VE KAYNAKLAR C.2.1. Kükürtdioksit Konsant. ve Duman C.2.2. Partikül Madde Emisyonları C.2.3. Karbonmonoksit (Yok) C.2.4. Nitrojen Oksitler (Yok) C.2.5. Hidrokarbon ve KurĢun Emisyonları (Yok) * Konular ile ilgili ölçüm sonuçları tablo 28 ve grafik 3-4 te verilmiģtir Antakya-Ġskenderun Hava Kalitesi Ölçümü Sonuçları: ÖLÇÜM YAPILAN NOKTA Antakya ġehir Merkezi Ġskenderun ġehir Merkezi Kükürt Dioksit (SO 2 ) Partikül Madde (PM 10 ) Karbon Monoksit (CO) Azot Monoksit (NO) Azot Dioksit (NO 2 ) 50, ,42 81,7 52,4 17, ,24 14,7 24,6 4, ,89 6,6 13,6 Payas Beldesi Not: Ölçüm sonucu birimlerimiz μg/m 3 (mikrogram/m 3 ) tür

52 1999/2002 Yılları Arasında Ġliniz Kükürtdioksit (SO 2 ) ve Partikül Madde (PM) Ortalamaları ve DeğiĢim Oranları ile En DüĢük ve En Yüksek SO 2, PM Değerleri ve KVS Değerlerinin AĢıldığı Gün Sayısı Hatay Ġl Sağlık Müdürlüğü-2002 AYLAR Ölç. Ġst. Sayıs ı Ölç. Yap. Gün Sayıs ı Ortalama DeğiĢim Oranları Bir Önceki Yıla Göre En DüĢük En Yüksek KVS Değerlerinin AĢıldığı Gün Sayısı (μg/m 3 ) SO 2 PM SO 2 PM SO 2 PM SO 2 PM SO 2 >400 PM>300 Ocak ġubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak ġubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak ġubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak ġubat Mart Nisan Mayıs Haziran TABLO 28-1:

53 2002 AYLAR Ölç. Ġst. Sayısı Ölç. Yap. Gün Aylık Ortalama DeğiĢim Oranları Bir Önceki En DüĢük En Yüksek KVS Değerlerinin AĢıldığı Gün Sayısı (μg/m 3 ) Sayısı Yıla Göre (%) SO 2 PM SO 2 PM SO 2 PM SO 2 PM SO 2 PM>300 >400 Ocak ġubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak ġubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık TABLO 28-2:

54 HATAY ĠLĠ SO2 SONUÇLARI ocak Ģubat mart nisan mayıs haziran temmuz ağustos eylül ekim kasım aralık GRAFĠK :8 54

55 HATAY ĠLĠ PM SONUÇLARI ocak Ģubat mart nisan mayıs haziran temmuz ağustos eylül ekim kasım aralık GRAFĠK :9 55

56 tarihleri Arasında Ġlimizde Ortalama Kükürtdioksit (SO 2 ), Partikül Madde PM10,Rüzgar hızı,rüzgar yönü,hava sıcaklığı,bağıl Nem,Hava Basıncı (Çevre Bakanlığı Hava Kalitesi Ġzleme Ġstasyonu ( 2008)) Gün ve saat PM10 R.HIZI R. YONU H. SIC. B. NEM H. BAS. SO2 µg/m3 m/s Deg : C % mb µg/m : : : : : : C.3. ATMOSFERĠK KĠRLĠLĠK C.3.1. Ozon Tabakasının Ġncelmesinin Etkileri Konuyla ilgili bilgi mevcut değildir. C.3.2. Asit Yağmurlarının Etkileri Konuyla ilgili bilgi mevcut değildir. C.4.HAVA KĠRLETĠCĠLERĠN ÇEVREYE OLAN ETKĠLERĠ C.4.1. Doğal Çevreye Olan Etkiler C Su Üzerindeki Etkiler Kükürtdioksit, suda hemen çözünen. sıcak ve soğuk suda eriyen renksiz bir gazdır. Atmosferde hızlı Ģekilde, sülfirik as ide dönüģmesinden dolayı, atmosferdeki kalıģ süresi çok kısadır. Asitler genelde havada aerosoller halinde bulunurlar. Bu aerosoller, kar, yağmur, dolu gibi yağıģlarla yeryüzünde birikirler. Kükürt emisyonu, azotdioksit emisyonu ve atmosferik Ģartlarl11 etkinliği, yağıģın asidi tesirinin artmasına neden olur. C Toprak Üzerine Etkiler Kükürtdioksit, asit aerosolleri, karbonmonoksit, partiküler madde vb. kirleticiler, yağıģlarla toprağa geçerek, toprak kirliliğine neden olur. Bu kirlilik, belli bir süre sonra, toprakta birikmelere ve toprak kalitesinde azalmaya neden olur. C Flora ve Fauna Üzerindeki Etkileri Bitkiler, kükürtdioksit gazına, diğer canlılardan daha duyarlıdır. Kükürtlü demir ve bakır cevherġ iģleyen fabrikaların üretim süreçleri iyi düzenlenmeyecek olursa, çevredeki bitki 56

57 örtüsüne büyük zarar verebilirler. Aerosollerin, yapraklar üzerinde birikmesi, ıģığa bağlı bitkisel metabolizmayı olumsuz etkileyebilmektedir. C Ġnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri Havadaki zararlı maddeler; vücut direncini ve koruma mekanizmasını zayıflatmaktadır. Özellikle yoğun zararlı maddeler, kalp ve dolaģım rahatsızlıkları meydana getirir. Karbonmonoksit ve formaldehit baģ ağrısı yapmakta ve solunum yollarl11da hasara neden olmaktadır. Benzypren, ağır metaller ve asbest tozları, baģta akciğer olmak üzere birçok sistemde kanserojen etki yapmaktadır. C.4.2. Yapay Çevreye Olan Etkileri C Görüntü Kirliliği Üzerine Etkileri Hava kirliliği; çevrenin bir parçası olan eģyalar ve binalar üzerinde de olumsuz etki gösterirler. Havada rutubetin artması ile oluģan asitlerin; binalara ve sanat eserlerine yaptıkları tahribatlar önem arz etmektedir. Ayrıca; bina taģlarında aģınmaya ve dıģ cephelerinde kirliliğe neden olarak görüntü kirliliğine yol açmaktadır. Havada oluģan ozon, lastik malzemenin aģınmasına ve kolayca yıpranmasına neden olmaktadır. Dumanla atılan is ve kurum, eģya ve giyeceklerin çabucak kirlenmesine neden olmaktadır. (C).HAVA (ATMOSFER VE ĠKLĠM ) KAYNAK Hatay Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü Meteoroloji Bölge Müdürlüğü Hatay Ġl Emniyet Müdürlüğü Hatay Ġl Sağlık Müdürlüğü D.Ġ.E. Hatay Çevre Koruma Vakfı D.S.Ġ.Bölge Müdürlüğü Tarım Ġl Müdürlüğü 57

58 SU D.1. SU KAYNAKLARININ KULLANIMI D.1.1. Yeraltı Suları YERALTI SULARI Su Gücü Hatay Ġlinde de 17 GWh/yıl hidroelektrik enerji üretimi yapılmaktadır. Bunun 15 GWh/yıl lık miktarı Defne-Harbiye H.E.S den, 2 GWh/yıl ise Dörtyol-Kuzuculu H.E.S. üretilmektedir. Yandaki tablo haricinde irili ufaklı diğer akarsular Ģunlardır: Yeraltı Su Kaynakları Hatay Ġli Emniyetli YAS Rezervi (hm 3 / yıl) DÖRTYOL ERZĠN OVASI 100 ARSUZ OVASI (ULUÇINAR) 19 ASĠ HAVZASI FevzipaĢa Ovası 6,50 Ġslahiye Ovası 15 Hassa Ovası 20 Kırıkhan Ovası 22 Amik Ovası Batısı 32 Amik Ovası Doğusu 25 Reyhanlı Kaynakları ve Çevresi 29 Toplam: 149,50 ĠSKENDERUN 19,70 PAYAS 3,50 YAYLADAĞ 2 SAMANDAĞ 4,50 TOPLAM 298,20 58

59 Tahsis Edilen Su Miktarı Kullanma Belgeli Kuyu Adedi Hatay-Asi Havzası Hatay - Ġskenderun Hatay - Ġskenderun Payas Hatay - Uluçınar (Arsuz) Hatay - Samandağ Hatay - Dörtyol (Erzin) (Fiili çekim) 275 Hatay - Belen Hatay - Yayladağ Hatay - Altınözü Hatay - Dörtyol-Erzin (Ġlan Edilen Saha DıĢı) TOPLAM Not: tarihi itibari ile hazırlanmıģtır.(dsġ) Emniyetli olarak kullanılabilir yıllık su (hm 3 / yıl ) Fiili tüketilen su (hm 3 / yıl ) TABLO 29: Hatay Ġli Yer altı su potansiyeli D.S.Ġ.6.Bölge Müd Su kaynağı Yeri Debisi (lt/sn) Kullanım Harbiye Kaynağı Harbiye 513 Antakya/Harbiye ve Köyleri içme suyu Mazmanlı Kaynakları Hassa/Aktepe 800 Karasu Nehrine akmakta Bağlama Kaynağı MaraĢboğazı Batıayaz Kaynakları Musa Dağı 70 Yakın Köylerin içme suları Hamda Kaynağı Çayırgah

60 D.1.2. Akarsular AKARSULAR VE DĠĞER YERÜSTÜ SULARI Hatay Ġl toprakları; kıyı dağları, çöküntü alanları ve kıyı ovalarından oluģmuģtur. Kuzeyden Amanos Dağları nın uzantıları ve Ġslahiye Çöküntüsü, doğudan Suriye tektoniğinin fazla yüksek olmayan platoları ve batıda Akdeniz ile çevrilmiģtir. AĢağı Asi Vadisi nin baģlangıcında kurulan Ġl Merkezi nin denizden yüksekliği yaklaģık 85 m dir. KahramanmaraĢ ta baģlayan çöküntü alanları; güneye doğru önce Amik Ovası nı, sonra Suriye de Gob Çukurluğu nu, Lübnan ve Antilübnan Dağları arasındaki El Bekaa Vadisi ni oluģturur. Akabe Körfezi nden kuzeye doğru sokulan büyük çöküntünün kuzey ucunu oluģturan Hatay Grabeni önceleri kapalı bir havzaydı. Çöküntü oluğunun sularını toplayan Asi Irmağı bu kapalı havzaya boģalıyordu. Asi Irmağı, sonraları Amanos Dağları ile Kel Dağ arasında bir yatak oluģturarak havzayı Akdeniz ile birleģtirir. Asi Havzası: Havza, Anadolu'nun güneyinde Asi Nehri ile sularını Akdeniz'e boģaltan alanı kapsamaktadır. Kuzeyde Amanos dağları, Doğu ve Güneyden Suriye sınırı ve batıdan Kösürük ve Kartal dağları ile Akdeniz tarafından kuģatılmıģtır. Akarsular: Türkiye'nin 26 akarsu havzasından biri olan Asi havzası Hatay ili sınırları içerisinde bulunmaktadır. Ġlde bulunan en önemli akarsu Asi Nehridir. Asi Nehri: Suriye'den doğan ve Lübnan Dağları'ndan inen akarsularla beslenen Asi Nehri'nin Türkiye sınırları içindeki uzunluğu yaklaģık olarak 97 km dir. Lübnan'ın Elbekaa vadisinden çıkıp Suriye'yi geçtikten sonra Etun yöresinde Türkiye'ye girer. Küçük Asi ile birleģerek Samandağ ında bir delta oluģturup Akdeniz'e dökülür. Kuzeye doğru 50 km boyunca Suriye ile sınırımızı çizdikten sonra, Amik Ovası'ndan yurda girer. GeniĢ bir yayla Antakya'yı geçer ve güneybatı yönünde ilerleyerek Samandağ'dan Akdeniz'e dökülür. Yolu üzerinde bulunan Amik Ovası bataklıklarla kaplıdır. Bu çevredeki suların kanallarla Asi Nehri'ne bağlanarak, bataklıkların kurutulması isi yıllardır sürdürülmektedir. Ovanın düzlüğü ve kotun elveriģsizliği, çalıģmaları zorlaģtırmaktadır. Asi Nehri taģkın dönemlerinde çok hızlı kabarıp, geniģ alanları sular altında bıraktığı için bu adı almıģtır. Kimi yıllarda tümüyle kurur. Asi Nehri nin yıllık su potansiyeli 2250 hm 3 / yıl, debisi 70 m 3 /s dir. Sulama amaçlı kullanıldığından yaz aylarında tamamen kurumaktadır. 60

61 Asi Havzası Meteoroloji Haritası Kaynak: D.S.Ġ.6.Bölge Müdürlüğü. HARĠTA 7: Afrin Çayı: Gaziantep teki Saf Dağlarından doğar. Suriye topraklarına girer. Reyhanlı ilçesinin kuzeyinde Hatay Ġl Sınırlarına girer ve kurutulan Amik Gölünün yatağında Karasu ile birleģir.. Uzunluğu 160 km; ortalama yıllık debisi: 8,4 m 3 /s dir. Ġl toprakları içindeki uzunluğu 24 km.dir. Davutpasa köyünden baģlar, Zülüflühan köyünde küçük Asi ile birleģir. Karasu: KahramanmaraĢ ilindeki Akçadağ ve Kartaldağ eteklerinden doğan Karasu, çeģitli küçük derelerle birleģip Emen Ovasının ortasındaki Karagöl e (Emen Gölü) dökülür. Uzunluğu 130 km; ortalama yıllık debisi: 10,7 m 3 /s dir. Ġl toprakları içindeki uzunluğu 77 km dir. D.1.3. Göller, Göletler ve Rezarvuarlar Havzada bulunan ve günümüzde göl niteliği kalmamıģ yada göl olmaktan çıkmak üzere olan birkaç göl dıģında,halen göl niteliği taģıyan birkaç gölden söz etmek mümkündür.bu göllerde tıpkı Amik Gölü gibi jeolojik çöküntü ve grabenler sonucu oluģmuģlardır. Kurutulmadan önce en büyük göl Amik Gölü idi,16 km uzunluğunda 10 km geniģliğinde olan bu gölün 1980 lerin baģında kurutma çalıģmaları bitirilmiģ ve su altındaki topraklar tarıma açılmıģtır. Büyüklük sırasına göre ilimizde bulunan belli baģlı göller 61 D.S.Ġ.6.Bölge Müd.-2000

62 Ġsmi Yüzölçüm(m 2 ) Yeri ġuan ki durum Bağlama Gölü MaraĢboğazı köyü Kurutuldu Cüdeyde Gölü Reyhanlı Mevcut YeniĢehir Gölü Reyhanlı Mevcut GölbaĢı (Balıklı) Göl Kırıkhan Mevcut Amik Gölü (ha) Amik ovası Kurutuldu PınarbaĢı Gölü - Reyhanlı Mevcut TABLO 31: göleti. Ballıöz Göleti : Barbarlı Çayı üzerinde kurulmuģ sulama Hassa Demrek Göleti : Deliçay üzerinde kurulmuģ sulama göleti. Samandağ Karamanlı Göleti : Bulanık-Ördek ve Küçük Karaçay derelerinin suları ile beslenen sulama göleti. Fransız Paftalarında YeniĢehir Gölü 62

63 HARĠTA 8 H A TAY ĠLĠ SU, TOPRAK KAYNAKLARI VE HĠDROELEKTRĠK ENERJĠ POTANSĠYELĠ GENEL BĠLGĠLER Yüzölçümü km 2 Rakım 400 m Yıllık ortalama yağıģ 856 mm Ortalama akıģ verimi 69 l/s/km 2 Ortalama akıģ/yağıģ oranı 0,25 SU KAYNAKLARI POTANSĠYELĠ Yerüstü suyu ASĠ NEHRĠ DĠĞER DERELER Yeraltı suyu hm 3 /yıl hm 3 /yıl 548 hm 3 /yıl 298 hm 3 /yıl 63

64 Toplam su potansiyeli Doğal göl yüzeyleri * BALIK GÖLÜ CÜDEYDE GÖLÜ Baraj rezervuarı yüzeyleri hm 3 /yıl 370 ha 350 ha 20 ha 430 ha TAHTAKÖPRÜ BARAJI -- ha (2 230 ha) YARSELĠ BARAJI Seddelemeli rezervuarı yüzeyleri Gölet rezervuarı yüzeyleri* Akarsu yüzeyleri ** ASĠ NEHRĠ VE KOLLARI Toplam su yüzeyi 430 HA -- ha 10 ha 844 ha 844 ha ha * ** Doğal göller, baraj, gölet ve seddelemeli rezervuarların normal su seviyesindeki yüzeylerine ait alanlardır. Parantez içindeki rezervuar alanı Tahtaköprü Barajı rezervuarı toplamıdır. Gaziantep il sınırları içerisindedir. Akarsuların sürekli su taģıyan ana kollarının ortalama akıģ Ģartlarını temsil eden su yüzeylerine ait alanlardır. 64

65 DSĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HATAY ĠLĠ MEVCUT VE MUTASAVVER YERÜSTÜSUYU SULAMA HĠZMETĠ PROJELERĠ SULAMA ALANI A - ÖN ĠNCELEME (ĠSTĠKġAF) VE MASTER PLANI TAMAMLANAN - % 0 B - PLANLAMASI TAMAMLANAN ha (brüt) % 78 1 ORTA CEYHAN MENZELET PRJ. (Amik Ov. Sul. Reviz.) ha (brüt) 2 ARSUZ GÖNENÇAY PROJESĠ ha (brüt) 3 Aġ. CEYHAN ASLANTAġ III. MERH. PR. ERZĠN-DÖRTYOL OV. POMPAJ SUL ha (brüt) 4 BÜYÜK KARAÇAY PROJESĠ ha (brüt) 5 AMĠK-AFRĠN PROJESĠ REYHANLI BARAJI VE SULAMASI ha (brüt) K Ü Ç Ü K S U Ġ ġ L E R Ġ ( G Ö L E T V E Y E R Ü S T Ü S U L. P R J. ) C - KESĠN PROJESĠ TAMAMLANAN - % 0 D - ĠNġA HALĠNDE OLAN ha (brüt) % 6 1 Aġ. CEYHAN ASLANTAġ III. MER PR. ERZĠN-DÖRTYOL OV. CAZĠBE SULAMASI ha (brüt) 2 YARSELĠ BARAJI VE YÜKSELTĠLMESĠ (775) ha (brüt) Küçük su (gölet ve yerüstü sulama) prj. Hassa Demrek göleti (276 ha) 276 ha (brüt) E - ĠġLETMEDE OLAN BSĠ+KSĠ ha (brüt) % 16 E1 - ĠġLETMEDE OLAN BÜYÜK SU IġLERI 1 AMĠK-TAHTAKÖPRÜ I.MER. PRJ. KIRIKHAN-HASSA SULAMASI ha (brüt) ha (brüt) 2 SAMANDAĞ POMPAJ SULAMA PROJESĠ ha (brüt) 3 YARSELĠ PROJESĠ YARSELĠ SULAMASI 4 YAYLADAĞ PROJESĠ YAYLADAĞI SULAMASI E2 - ĠġLETMEDE OLAN KÜÇÜK SU IġLERI 1 HATAY-SAMANDAĞ KARAMANLI GÖLETĠ VE SULAMASI DSĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HATAY ĠLĠ MEVCUT VE MUTASAVVER YERÜSTÜSUYU SULAMALARI TOPLAMI ha (brüt) 719 ha (brüt) 222 ha (brüt) 222 ha (brüt) ha (brüt) %

66 DSĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HATAY ĠLĠ ĠġLETMEDEKĠ YERALTISUYU SULAMA HĠZMET PROJELERĠ ENVANTERĠ (Topraksu Kooperatifleri YAS Sulamaları) TESĠSĠN ADI KUYU (adet) ĠLĠ SULAMA SAHASI Brüt (ha) SULAMA SAHASI Net (ha) ĠġLETMEYE AÇILDIĞI YIL 1) Reyhanlı-DÜÇ 20 Hatay ) Reyhanlı-Uzunkavak 8 Hatay ) Reyhanlı-Bakmita 3 Hatay ) Reyhanlı-Kumlu DÜÇ 12 Hatay ) Reyhanlı-Kumlu 11 Hatay ) Kırıkhan-Kazkelli 11 Hatay ) Kırıkhan-GüventaĢ 5 Hatay ) Kırıkhan-Kangallar 6 Hatay ) Kırıkhan-408 Evler 18 Hatay ) Ġskenderun-Uluçınar (Arsuz) 34 Hatay ) Dörtyol-Merkez 34 Hatay ) Dörtyol-Altınçağ (Ġcadiye) 33 Hatay ) Dörtyol-Yeniyurt 15 Hatay ) Erzin-YeĢilkent 78 Hatay ) Erzin-Merkez 79 Hatay ) Erzin-BaĢlamıĢ 12 Hatay ) Kırıkhan 88 Evler 7 Hatay ) Reyhanlı Gölsuyu 1 Hatay ) Reyhanlı-Tayfur Sökmen 5 Hatay ) Kırıkhan-Ceylanlı Sul. Koop. 6 Hatay DSĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ĠġLETMEDEKĠ YERALTISUYU SULAMALARI TOPLAMI (Topraksu Kooperatifleri YAS Sulamaları) 398 Hatay

67 DSĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HATAY ĠLĠ YERÜSTÜSUYU VE YERALTISUYU SULAMA HĠZMETLERĠ SULAMA % ALANI HATAY ĠLĠ MEVCUT VE MUTASAVVER YERÜSTÜSUYU ,54 SULAMALARI HATAY ĠLĠ ĠġLETMEDEKĠ YERALTISUYU SULAMALARI ,46 (Topraksu Kooperatifleri YAS Sulamaları) HATAY ĠLĠ YERÜSTÜSUYU VE YERALTISUYU SULAMALARI TOPLAMI ĠġLETMEDEKĠ BARAJLAR VE GÖLETLER Sıra No Baraj ve HES Adı 1 Tahtaköprü Barajı 2 Yarseli Barajı 3 Yayladağ Barajı 4 Karamanlı Göleti TAHTAKÖPRÜ PROJESĠ Barajın Adı Tahtaköprü Barajın Yeri Hatay (Hassa - Kilis karayolu üzerinde Hassa'ya 20 km uzaklıktadır.) Akarsuyu Karasu Amacı S+T ĠnĢaatın (baģlama-bitiģ) yılı Gövde dolgu tipi Zonlu Gövde hacmi 1,95 hm 3 Yükseklik (talvegden) 33,50 m Normal su kotunda göl hacmi 200 hm 3 Normal su kotunda göl alanı 23,40. km 2 Sulama alanı ha Güç - MW Yıllık Üretim - GWh 67

68 YARSELĠ PROJESĠ Barajın Adı Yarseli Barajın Yeri Hatay(.Demir köprü (Avsuyu köyü yakınında) Antakya'nın 30 km doğusunda Akarsuyu Beyazçay Amacı S ĠnĢaatın (baģlama-bitiģ) yılı Gövde dolgu tipi Zonlu Gövde hacmi 2,700 hm 3 Yükseklik (talvegden) 35,00 m Normal su kotunda göl hacmi 60,50 hm 3 Normal su kotunda göl alanı 4,20 km 2 Sulama alanı ha Güç - MW Yıllık Üretim - GWh YAYLADAĞ PROJESĠ Barajın Adı Yayladağ Barajın Yeri Hatay(Yayladağ Ġlçesinin hemen kuzeybatısında yer alır.) Akarsuyu KureyĢi Amacı S+Ġ ĠnĢaatın (baģlama-bitiģ) yılı Gövde dolgu tipi Kaya Gövde hacmi 0,360 hm 3 Yükseklik (talvegden) 44,40 m Normal su kotunda göl hacmi 6,500. hm 3 Normal su kotunda göl alanı 0,45 km 2 Sulama alanı 719 ha Güç... KARAMANLI GÖLETĠ VE SULAMASI Göletin Yeri Hatay Akarsuyu Bulanık Amacı S ĠnĢaatın (baģlama-bitiģ) yılı Gövde dolgu tipi Homojen Toprak Dolgu Depolama hacmi 2,000 hm 3 Aktif Hacim 1,96 hm 3 Ölü Hacim 0,040 hm 3 Yükseklik (talvegden) 31,20 m Yükseklik (temelden) 34,80m Sulama Alanı 222 ha Proje rantabilitesi 1,85 68

69 PLANLAMA-PROJE-YATIRIM PROGRAMI-ĠNġAAT AġAMASINDAKĠ BARAJLAR VE GÖLETLER AMĠK-AFRĠN PROJESĠ: AMĠK-AFRĠN PROJESĠ REYHANLI BARAJI Asi havzasında bulunan, Amik-Afrin Projesi Reyhanlı Barajı ve sulaması, Amik Ovası nda ha ( ha cazibe, ha pompaj) alanın sulanmasını ve ha alanı taģkından koruyarak Ova nın taģkın probleminin çözülmesini amaçlamaktadır. Projeden Hatay Ġli, Kumlu ve Reyhanlı Ġlçesi ile Merkez Ġlçeye ve Kırıkhan, Reyhanlı ve Kumlu Ġlçelerine bağlı toplam 48 köy, 1 beldede yaģayan kiģi faydalanacaktır. Projenin gerçekleģmesi ile toplam kiģiye ilave istihdam sağlanacaktır. Amik-Afrin Projesi inģaatı Yatırım Programı aģamasındadır. REYHANLI BARAJI: 1- PROJENĠN YERĠ : Hatay Ġli, Reyhanlı Ġlçesi 2- PROJENĠN AMACI : Sulama +TaĢkın Koruma (Amik ovasında ha (Brüt) saha sulanacak ve ha tarım arazisi ve bu alanda yer alan çok sayıda yerleģim birimi ile iģletmedeki Hatay Havaalanı taģkından korunacaktır. 3- PROJE KARAKTERĠSTĠKLERĠ : 3.1- Hidroloji YağıĢ Alanı : 2 764,40 km Yıllık Ortalama Akım : 289,90 hm 3 (Afrin Çayı Akımı) 599,52 hm 3 (Afrin+Karasu Der.+Asi Der.) 493,66 hm 3 (Afrin %50+Karasu Der.+Asi Der.) Muhtemel Maksimum Feyezan Piki : m 3 /s (Afrin) Derivasyon Feyezan Piki : Çekilen Su : 421,30 hm Regülasyon Oranı : % 70, Derivasyon Tüneli Yeri : Kesit Tipi Sayısı ve Çapı : Toplam DeĢarj Kapasitesi : Boyu : Gövde Gövde Tipi : Zonlu toprak dolgu Gövde Hacmi : 16,30 hm Kret Kotu : 118,00 m Kret Uzunluğu : m Gövde Yüksekliği (Talvegden) : 25,20 m 69

70 Gövde Yüksekliği (Temelden) : 28,20 m 3.4- Dolusavak Yeri : Afrin Çayı üzerinde Davutlar Regülatörü Tipi : Kapaklı Regülatör Kapak Sayısı ve Boyutu : 36 adet, 6,00 * 3,75 m Kapak Tipi : Düz BÜYÜK KARAÇAY PROJESĠ Hatay ili sınırları içerisinde bulunan proje sahası, Asi Nehrinin Büyük Karaçay havzasında yer almakta olup, batısında Samandağı ilçesi (Akdeniz kıyısında), güneyinde Asi nehri, doğusunda da Antakya il merkezi yer almaktadır. Proje sahasının su kaynağı Büyük Karaçay deresidir. Büyük Karaçay Projesi inģaatı Yatırım Programı aģamasındadır. Büyük Karaçay Projesi ile havzada su ve toprak kaynaklarından azami faydayı sağlayacak Ģekilde proje formülasyonu geliģtirilmiģ ve aģağıdaki tesislerin yapımı planlanmıģtır. a-) Büyük Karaçay deresi üzerinde, sulama, içmesuyu, enerji ve taģkın kontrol amaçlı, talvegden m yükseklikte, hm 3 aktif hacminde, ön yüzü beton kaplı kaya dolgu tipinde Büyük Karaçay Barajı ve eteğinde 10,362 MW kurulu gücünde H.E.S. santralı, b-) Brüt ha arazide, yüksek basınçlı (borulu sistem) sulama ve ıslah tesisleri c-) Antakya ili ve Samandağ ilçe merkezi ile diğer 15 Belediyenin 2037 yılındaki içme ve kullanma suyu ihtiyacının l/s lik (toplam ihtiyaç l/s) kısmını karģılayacak içmesuyu isale ve arıtma tesisleri d-) Büyük Karaçay dere yatağında m lik yatak ıslahı (kesit tahkimatı) taģkın koruma iģleri, BÜYÜK KARAÇAY BARAJI 1- PROJENĠN YERĠ : Hatay ili sınırları içerisinde Asi nehri havzasında bulunmakta olup, baraj aks yeri Antakya Ģehir merkezinin 25 km uzağında yer almaktadır. 2- PROJENĠN AMACI VE FAYDASI Sulama : ha (20,25 hm³/yıl) Enerji Kurulu güç : 10,362 MW Yıllık üretim : 17,45 GWh Ġçme suyu : 35,32 hm³/yıl HATAY-HASSA DEMREK GÖLETĠ VE SULAMASI ĠNġAATI Hatay Ġli Hassa Ġlçesi sınırları içerisinde bulunmaktadır. Gölet yerine, Antakya-Hassa TCK yolundan ulaģılır. Gölet, Deliçay deresi üzerinde yapılacaktır. Gölet ve sulama Ģebekesi inģaatı devam etmektedir. 70

71 DEMREK GÖLETĠ ĠNġAATI 1- PROJENĠN YERĠ : Hatay-Hassa ilçesinin Güvenç nahiyesi Demrek 2- PROJENĠN MAKSADI Sulama : 276 ha (brüt) 248 ha (net) 3- PROJE KARAKTERĠSTĠKLERĠ 3.1- Hidroloji : YağıĢ Alanı : 27,50 km² Yıllık Ortalama Akım : 1,65 hm³ köyünde yer almaktadır Kadastoral Feyezan Piki : 175,30 m³/s (Q 1000 ) Derivasyon Feyezan Piki : 53,40 m³/s (Q 25 ) Çekilen Su : 1,646 hm³ (Nor. dep. hacmi: 1,995 hm³) Regülasyon Oranı : % 82, Derivasyon Tüneli Yeri : Sol Sahil Kesit Tipi Sayısı ve Çapı : Kondüvi, dairesel kes., 1 ad., çap:2,50 m Toplam DeĢarj Kapasitesi : 53,40 m³/s (Q 25 ) 41,00 m³/s (Kondüvi kapasitesi) Boyu : 230,00 m 3.3- Gövde Gövde Tipi : Homojen dolgu Gövde Hacmi : 0,460 hm³ Kret Kotu : 286,00 m Kret Uzunluğu : 505,00 m Gövde Yüksekliği (Talvegden) : 26,60 m Gövde Yüksekliği (Temelden) : 29,60 m 3.4- Dolusavak Yeri : Sağ sahil Tipi : Yandan alıģlı-kontrolsüz Kapak Sayısı ve Boyutu : Kapak Tipi : DeĢarj Kapasitesi : 175,30 m³/s 71

72 ARSUZ-GÖNENÇAY PROJESĠ Gönençay Projesi Sahası, Hatay ili Ġskenderun ilçesinin güneybatısında yer almaktadır. Doğusunda Amanos dağları, batıda Akdeniz, güneyde Arsuz (Uluçınar) bucağı, kuzeyde ise Madenli beldesi arazileri bulunmaktadır. Barajın Proje Yapım ĠĢi tamamlanmıģtır. Genel: Yeri : Hatay ili Ġskenderun ilçesi Madenli beldesi 5 km güneydoğusunda Gönençay üzerinde. Amacı : Sulama Hidroloji: Drenaj Alanı: : 92.2 km 2 Yıllık Ortalama Akım : 1.49 m 3 /s Yıllık Toplam Akım : 47.0 hm 3 Baraj Gölü: Minimum ĠĢletme Seviyesi : m Maksimum ĠĢletme Seviyesi : m Normal ĠĢletme Seviyesi : m Min. ĠĢl. Seviyesinde Göl Hacmi : 4.0 hm 3 Nor ĠĢl. Seviyesinde Göl Hacmi : hm 3 Aktif Göl Hacmi : hm 3 Min Su Seviyesinde Göl Alanı : 0.28 km 2 Normal Su Seviyesinde Göl Alanı : 1.06 km 2 Sulamaya Verilen Su : hm 3 /yıl Regülasyon Oranı : % Planlanan Sulama Alanı (Brüt) : 4468 ha Planlanan Sulama Alanı (Net) : 3901 ha Sulanabilen Alan (Brüt) : ha Sulanabilen Alan (Net) : ha Baraj Gövdesi: Tipi : Ön yüzü beton kaplı kumlu çakıl dolgu Talveg Kotu : m Temel Kotu : m Kret Kotu : m (Parapet duvar ile birlikte) Parapet Duvar yüksekliği : 2.0 m Gövde Dolgusu Üst Kotu : m Talvegden Yük. (Parapet duvar ile) : 92.0 m Temelden Yük. (Parapet duvar ile) : 98.0 m Kret Uzunluğu : m Kret GeniĢliği : 10.0 m Gövde Dolgusu : m 3 Memba ġevi : 1:1.7 Mansap ġevi : Mansap yolu arası sabit Ģev, 1:1.6 AġAĞI CEYHAN ASLANTAġ III. MERHALE PROJESĠ Proje (Genel) : Hatay Ġli Erzin ve Dörtyol Ġlçeleri sınırları içerisinde yer alır. Projenin tamamlanması ile ha saha sulanacaktır ha Pompaj Sulaması kısmı Osmaniye Ġli Sınırları içinde olup, Hatay ili sınırları içinde ha bölüm cazibe ve pompaj sulama hizmet alanı yer alır. 72

73 ERZĠN-DÖRTYOL CAZĠBE SULAMASI I. KISIM ĠNġAATI 1- PROJENĠN YERĠ : Hatay Ġli Erzin ve Dörtyol Ġlçeleri Sınırları içerisinde yer alır. 2- PROJENĠN MAKSADI : ha sahanın cazibe ile sulanması ( = ha Revizyonlu ) 3- PROJENĠN KARAKTERĠSTĠKLERĠ 3.1- Sulama alanı (ha) : Su Alma Yapısı : BS0 Ġsale Kan.(Km:12+310) Çek Yapısı 3.3- Sulamanın Tipi : Açık Kanal + Alçak Basınçlı B.A. Borulu ve Orta Basınçlı HDPE 100, CTP Borulu ġebeke 3.4- Sulama Modülü (l/s/ha) : 0, Toplam Ana Kanal Uzunluğu (m) : m (BS5= m) 3.6- Ana Kanalların BaĢlangıç Kapasiteleri (m 3 /s) : BS5=13,100 m 3 /s 3.7- Toplam Sulama ġebekesi Uzunluğu (m) : m ( m BA, m PE100, m CTP, 500 mt çelik boru) 3.8- Toplam Tahliye ve Drenaj ġebekesi Uzunluğu (m) : m (kuģaklama kanalı dahil) 3.9- Toplam Pompa Ġstasyonu (Adet) : 1 (sulama pompa istasyonu) Pompaların Toplam Kurulu Gücü : Projeli Durumda Ürün Deseni : Pamuk (%30), hububat (%19), mısır (%4), bostan (%4), soğan (%3), domates (%10), narenciye (%30), domates (2. ürün) (%5) ( Not : Mevcut durumda narenciye % 45 e çıkmıģtır. Pamuk ekilmemekte olup Sebzecilik artmıģtır.) Net Gelir ArtıĢı (YTL/da) : 402,06 Projesiz Durumdaki Net Gelir (YTL/da) : 27,24 Projeli Durumdaki Net Gelir (YTL/da) : 429,29 ORTA CEYHAN MENZELET PROJESĠ PLANLAMA REVĠZYON RAPORU Proje (Genel) : Sulama hizmet alanı Hassa ilçesinden Hatay Ġl Merkezine kadar Hassa, Kırıkhan, Hatay yerleģimleri boyunca uzanır. Projenin tamamlanması ile ha saha sulanacaktır. 73

74 ENERJĠ Ön inceleme ve master planı tamamlanan Hidroelektrik enerji 16 MW % 14,00 57 GWh/yıl %16,26 1 PAYAS HES(EĠE) 4 MW 17 GWh/yıl 2 KUZEY HES(EĠE) 1 MW 6 GWh/yıl 3 KÖMÜRLÜK HES(EĠE) 1 MW 4 GWh/yıl 4 AĞTAġ HES(EĠE) 1 MW 4 GWh/yıl 5 AVCILAR HES(EĠE) 1 MW 4 GWh/yıl 6 TAHTAKÖPRÜ HES * 8 MW 22 GWh/yıl Planlama ve kesin projesi tamamlanan 68,36 MW % 59,79 176,45 GWh/yıl 1 GÜVENÇ HES 18 MW 45 GWh/yıl 2 ARZU HES** 5 MW 15 GWh/yıl 3 BÜYÜK KARAÇAY HES 10,36 MW 17,45 GWh/yıl 4 YAKACIK HES** 9 MW 31 GWh/yıl 5 AYġENUR HES** 10 MW 26 GWh/yıl 6 GÜZELCE HES 16 MW 42 GWh/yıl % 50,35 ĠnĢa halinde olan 26,70 MW % 23, GWh/yıl % 28,54 1 AHMETCĠK HES** 15 MW 50 GWh/yıl 2 ÇATKÖY HES** 2,90 MW 12 GWh/yıl 3 YEġĠLVADĠ HES** 8,8 MW 38 GWh/yıl 2008 yılı yatırım programında olan - MW GWh/yıl ĠĢletmede olan 3,27 MW % 2,86 17 GWh/yıl % 4,85 1 DEFNE-HARBĠYE HES 3 MW 15 GWh/yıl 2 DÖRTYOL-KUZUCULU HES 0,27 MW 2 GWh/yıl Ġl hidroelektrik enerji toplamı 114,33 MW % ,45 GWh/yıl ĠĢletmede olan termik santraller - MW - GWh/yıl Ġl toplam enerji üretimi 114,33 MW 350,45 GWh/yıl %100 74

75 DSĠ 6. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ HATAY ĠLĠ ĠÇME VE KULLANMA SUYU HĠZMETLERĠ Antakya merkez ve Samandağ ilçesi ile Antakya Samandağ arasındaki beldelerin içmesuyunu temin etmek üzere içmesuyu, sulama ve enerji maksatlı Büyükkaraçay Projesi geliģtirilmiģtir. Büyükkaraçay Barajı nın uygulama projesi yapımı 2004 yılında Dairesince ihale edilmiģ olup tamamlanmıģ ve inģaat süreci baģlatılmıģtır. Ġskenderun kenti içmesuyu temini çalıģmaları için Dairesince planlama ve proje yapım iģi 2005 yılı programına alınmıģtır. Ayrıca tarihli ek protokol ile Ġskenderun Belediyesine tahsis edilen suyu taģıyacak ana hat ile ĠSDEMĠR'e tahsis edilen suyu taģıyacak hat, her iki kuruluģunda suyunu beraber taģıyacak Ģekilde boyutlandırılmıģtır. Projeye yeterli ödenek temin edilmesi durumunda ihalesi yapıldıktan sonra çalıģmalara baģlanacaktır. Cevdetiye Regülatörü- Ġskenderun Demirçelik Tesisleri arası isale hattı inģaatı tamamlanmıģtır. Ġçmesuyu-sulama amaçlı Yayladağ Projesi nin baraj ve sulama Ģebekesi inģaatı tamamlanmıģ ve iģletmeye açılmıģtır. Fakat, Yayladağı ilçesi ve çevre yerleģimlerin içmesuyunu temin edece olan Yayladağ Projesi nin içmesuyu faaliyeti Planlama Raporu aģamasındadır. PROJENĠN DURUMU ĠLĠ SU KAYNAĞI ĠÇMESUYU TEMĠN AMACI ĠÇME VE KULLAN MA SUYU (hm 3 /yıl) Ön Ġnceleme (ĠstikĢaf) AĢamasındaki Ġçmesuyu Projeleri ĠSKENDERUN ġehrġ ĠÇMESUYU PROJESĠ HATAY Ceyhan Nehri Üzerindeki AslantaĢ Barajı Ġskenderun Kenti 47,00 TOPLAM 47,00 Planlama ve Proje Safhasında Olan Ġçmesuyu Projeleri BÜYÜK KARAÇAY PROJESĠ HATAY YAYLADAĞI HATAY HATAY Büyük Karaçay Suyu Üzerindeki Büyük Karaçay Barajı KureyĢi Deresi Üzerindeki Yayladağı Barajı Hatay Ġl Merkezi, Samandağ Ġlçesi ve Diğer 15 Belde 35,32 Yayladağı Ġlçesi 1,33 TOPLAM 83,65 D.1.4. Denizler Hatay Akdeniz'e kıyısı olan yerleģim yerlerinden biridir. Akdeniz'in kuzeydoğu uzantısı olan Ġskenderun Körfezi Hatay'ın batısını Güvercin Kaya'dan baģlayarak Erzin'e 75

76 kadar kuģatır. Körfez ilde 152 km.lik bir kıyı oluģturur. Akdeniz'in bu kesiminde tuzluluk oranı binde ortalama sıcaklık 22.2 C'dir. Ġskenderun Ġlçesi Deniz Suyu Kalitesi Verileri değer parametre ph 8,1 Elektrik Ġletkenliği Fenolftalein Alkalinite Metil Oranj Alkalinite Toplam Sertlik Kalıcı sertlik Toplam ÇözünmüĢ Katılar Bulanıklık Renk Bikarbonat Kalsiyum Karbonat Klor ÇözünmüĢ Demir Toplam Demir Magnezyum ÇözünmüĢ Mangan Toplam Mangan Potasyum+Sodyum sülfat ,8 uöho/c 76,8 mg/l CaCO3 99,2 mg/l CaCO ,0 mg/l CaCO ,0 mg/l CaCO ,2 mg/l 1,0 SiO2 3,0 PT 121,0 mg/l 198,0 mg/l 46,1 mg/l 22,128 mg/l 0,02 mg/l 0,02 mg/l 1,690 mg/l 0,2 mg/l 0,3 mg/l 448,7 mg/l 3,350 mg/l TABLO 32: Akıntılar : Bilindiği üzere kesitli kıyı akıntılarının taģıma, aģındırma ve Ģekillendirme fonksiyonları, özellikle akın tının mekanizmasına ve enerjisine bağlıdır. Kıyı akıntıları rüzgar etkisiyle sürüklenen dalgalar tarafından meydana gelmektedir. Körfezde akıntılar değiģik Ģekilde oluģmaktadır. Körfezde sık sık meydana gelen Ģiddetli doğu ve güneydoğu yönlü 76

77 rüzgarlar ile hakim kuzeydoğu yönlü rüzgarlar yüzey sularını açıklara doğru sürüklediklerinden, dengenin sağlanması için dip sulan körfezin doğrultusu yönünde yüzeye doğru yükselmektedir. Körfezde ölü dalga (up-welling) tipi su kütlesinin hareketi körfezin dıģından içeriye doğru kuvvetlice bir dip akıntısının olduğunu ifade etmektedir. Kıyıdan açığa doğru rüzgar ile meydana gelen bu dip ve yüzey akıntılarından baģka, körfezin esas akıntısı kuzey yönünde ve kıyıya paralel olarak tespit olunmuģtur. Akıntı hız değerleri minimum km/saat, maksimum km/saat arasında değiģmektedir. Bu akıntı Suriye ve Güney Anadolu kıyıları boyunca ilerlerken bir kol körfez içerisine girmekte ve körfez de kollara ayrılarak girdap sistemleri meydana getirmektedir. AĢağıda Ġskenderun yakım ve çevresinde bulunan akıntılar verilmektedir. Derinlik Sınırları(m) Ġskenderun ve yakınında bulunan akıntı sistemleri Kalınlık (m) GeniĢlik (m) Ort.Hız (km/saat) ,161 46,5x ,142 15,3x ,092 7,3x ,070 3,0x ,052 1,4x10 6 TaĢıdığı Su (m 3 /gün) TABLO 33: Ġskenderun Körfezi Akım ġeması Yüzeyden derinlere doğru inildikçe, suyun sıcaklığı düģmektedir. Yazın yüzeyde kaydedilen en yüksek su sıcaklığı 29 o C, en düģük 14 o C olarak (Ocak-ġubat) tespit edilmiģtir. AĢağıda yılları arasındaki deniz suyu sıcaklıkları verilmektedir. 77

78 Deniz Suyu Sıcaklık Ortalamaları AYLAR YILLIK ,9 16,5 17,3 19,6 21,4 25,5 27,8 28,9 28,9 25,3 21,2 17,2 22, ,8 15,8 15,4 17,8 21,4 25,1 28,3 29,1 27,4 23,6 19,2 17,1 21, ,2 15,2 15,5 18,2 22,4 25,9 29,5 29,7 28,2 24,5 19,5 17,0 21, ,7 14,6 16,7 19,9 23,8 25,5 28,7 28,6 27,5 24,5 21,0 17,6 21, ,1 14,6 16,4 18,2 21,8 25,8 28,1 28,6 27,7 25,0 21,03 18,8 21,78 Ort. 15,34 15,34 16,26 18,74 22,16 25,56 28,48 28,98 27,94 24,58 20,44 17,54 TABLO 34: Körfezin yüzey suyunun tuzluluğu, derin sulara oranla yüksek olmaktadır. Bunun sebebi yörenin iklimi gereği buharın fazlalaģmasından kaynaklanmaktadır. D.2. DOĞAL DRENAJ SĠSTEMLERĠ Hatay ilini doğal drenaj yönünden iki bölgeye ayırabiliriz. 1.bölge Amik Ovasını içine alan kısım,buranın drenajını Asi nehri karģılamaktadır.2.bölüm ise Ġskenderun ve yakın bölgesidir,burası da irili ufaklı dereler vasıtasıyla Akdeniz e drenaj sağlamaktadır. Yıllık ortalama yer üstü su potansiyeli hm 3 /yıldır.yıllık ortalama yağıģ 856 mm.ortalama akıģ verimi 6.9 L/km 2 dir.bölgenin AkıĢ/YağıĢ oranı %25 dir. D.3. SU KAYNAKLARININ KĠRLĠLĠĞĠ VE ÇEVREYE ETKĠLERĠ D.3.1. Yeraltı Suları ve Kirlilik Yeraltı suyu kirliliği, yeraltı su havzalarının ve akiferlerin, çeģitli yollarla ve kaynaklarla kirlenmeye maruz bırakılması sonucu ortaya çıkan kirlilik türüdür. YağıĢlar, doğal olaylar, tarımsal ve endüstriyel etkinlikler, yeraltı nükleer denemeleri ve diğer insan etkinlikleri yeraltı sularının kirlenmesine neden olmaktadır. Özellikle yağmur sularının yeryüzüne inmesiyle baģlayan kirlenme sürecinde organik ve inorganik partiküller, hayvansal ve bitkisel yaģam artıkları, doğal ve yapay gübreler, pestisitler ve mikroorganizmalar ile radyoaktif elementler yeraltına doğru süzülür. Bu süzülme sırasında üst kısımlardaki toprak katmanlarında, zeminin yapısına bağlı olarak,. suyun niteltğinde bir iyileģme olur. Bu nedenle yer altı suları içme ve kullanma açısından daha kaliteli ve temiz sayılabilir. Ancak, bu sular kirlenmeye ve kirleticilere karģı, diğer su kaynaklarından daha duyarlıdırlar. Özellikle, toksik ve kalıcı bir kirlenmeye uğrayan bir yer altı su kaynağı pek çok kullanım açısından değerini uzun süre yitirir. Çünkü, yeraltındaki değiģim ve seyrelme kapasitesi oldukça sınırlıdır (Uslu, 993, 63). Evsel ve endüstriyel atıkların yer altı sularına karıģması, tarımsal etkinliklerde kullanılan gübre ve pestisitlerin çeģitli yollarla yeraltına süzülmesi, deniz kıyılarındaki yer altı sularının aģırı kullanılmasına bağlı basınç farklılığının oluģmasıyla tuzlu suyun tatlı suya karıģması, nükleer kazalar ve denemelerden kaynaklanan radyoaktif maddelerin yağıģlarla yeraltına sızması ve artezyen kuyularından kirletici maddelerin ve tuzların yer altı sularına karıģması sonucunda yer altı suları kirlenmektedir. D.3.2. Akarsularda Kirlilik, Görüntü olarak kirli akan ve atık suların doğrudan verildiği Asi Nehri'nde yapılan "su kalitesi ve kirlilik düzeyi ölçütleri" kirlenmenin sayısal ve niteliksel boyutunu ortaya koyması bakımından önem taģımaktadır. Bu bölümde, Nehirdeki kirliliğin gerçek düzeyi ve niteliği, kimi kamusal kurumlarca ya da ilgili birimlerce yapılan su kalitesi ve kirlilik düzeyi ölçümlerinden elde edilen sayısal veriler ıģığında ele alınmıģtır. Bu ölçümler çok kapsamlı ve 78

79 amaca uygun olmasa da, düzenli ve sürekli yapılmaları ve kirletici leri n türünü ve miktarını (sınırlı da olsa) ortaya koymaları bakımından önemlidirler. Asi Nehri'nde Yapılan Su Kalitesi ve Kirlilik Düzeyi Ölçüm ÇalıĢmaları Nehir suyunun kalite düzeyini ve kirlenmenin derecesini ortaya koymada bizlere ıģık tutacağına inandığımız su kalitesi ve kirlilik düzeyi ölçümleri uzun yıllardır iki kamu kurumu tarafından yapılmaktadır. Bunlardan biri Elektrik ĠĢleri Etüt Ġdaresi (EĠEĠ), diğeri Devlet Su ĠĢleri (DSĠ)'dir. Bu kurumların dıģında, son yıllarda Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi (MKÜ)'nin ilgili fakülte yada bölümlerince yapılan, ancak sürekliliği ve kapsamlılığı olmayan, belli bir dönemdeki ve belli noktalardaki kirlenmeyi yansıtan parçacık ölçümler de vardır. Bu ölçümlerden de yararlanma yoluna gidilmiģtir. Ancak, Asi Nehri'nin su kalite düzeyi ile kirlilik durumunu gösteren, kirlenme kaynaklarını, kirletici türlerini ve bunların miktarlarını ortaya koyan araģtırmalar içerik ve kapsam açısından yeterli olmadığı gibi, bilimsellik ve deneysellik açısından da yeterli değildir. Ülkemizin su kaynaklarıyla ilgili kuruluģlardan EĠEĠ ve DSĠ nin Asi Nehri üzerinde kurmuģ oldukları ölçüm istasyonları dıģında düzenli bir ölçümden söz etmek mümkün değildir. Ancak bu düzenli ve sürekli ölçümlerde de çok az sayıda kirlilik ya da su kalitesi parametrelerine bakılmaktadır. Havzada bulunan ve su kaynaklarıyla ilgisi olan yerel düzeydeki kuruluģların çalıģmaları daha çok kiģisel düzeyde yapılan ve belli bir değiģkeni yada belli bir dönemi kapsayan çok sınırlı ölçümlerden ileriye gitmemektedir. Öte yandan Ġl Sağlık Müdürlüğü'ne bağlı Çevre Sağlığı ġubesi ile Belediye Çevre Sağlığı Biriminin geçmiģ yıllarda su örnekleri alarak yaptıkları ve sudaki koliform bakteri düzeyini ortaya koyan analiz sonuçlarına, arģiv düzenleri ve saklama alıģkanlıkları olmadığından, ne yazık kj ulaģılamamıģtır. Asi Nehri'ndeki kirlenmenin gerçek düzeyini ve çevresel etkilerini ortaya koyacak çalıģmaları asıl yapması gereken Ġl Çevre Müdürlüğü ise, ne yazık ki bu güne kadar bu tür bir ölçiim çalıģması yapmamıģ, yapan kuruluģlarla da herhangi bir yakın iģbirliğine girmemiģtir. Yerel düzeyde bu tür çalıģmalarda sorumluluğu bulunan kamusal ya da özel kuruluģlar, kendileriyle yaptığımız görüģmelerde araç gereç eksikliği, teknik personel yetersizliği ve parasal kaynak (ödenek) yokluğu gibi gerekçeler ileri sürmüģler ve bu tür ölçümler yapamadıklarını belirtmiģlerdir. Havzaya yeni bir umut ıģığı getirmesi umulan ve son 5-6 yıldır etkinlikte bulunan MKÜ' ye bağlı Ziraat, Fen Edebiyat, Mühendislik ve Su Ürünleri Fakülteleri henüz kurulma ve kurumlaģma aģamasında olduklarından, konuyla ilgili kapsamlı ve düzenli bir çalıģmaya henüz baģlayamamıģlardır. Üniversite ölçeğinde yapılan ve Asi Nehri yada havzanın diğer su kaynaklarıyla ilgili olan çalıģmalar, Ģimdilik bireysel düzeyde ve çok sınırlı çalıģmalardan oluģmaktadır. MKÜ ĠĠBF Kamu Yönetimi Bölümü henüz yeni açılmıģ olup, bu bölümün öğretim üyeleri olarak bizlerin gerçekleģtirdiği Asi Nehri 'yle ilgili bu çalıģma, belki de ilk kapsamlı ve bilimsel içerikli çalıģma niteliğindedir. Ancak, çalıģmamızın teknik boyutunu oluģturan su kalitesi ve kirlilik düzeyi ölçümleri, MKÜ Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji ve Kimya bölümlerinin katkılarıyla tamamlanmak istenmiģse de, bu bölümlerin katkısı kimi kiģisel ve bürokratik nedenlerle çok sınırlı düzeyde kalmıģtır. Asi Nehri'nin su kalitesi ve kirlilik düzeylerini ortaya koyan veriler, üç ayrı kuruluģtan sağlanmaya çalıģılmıģ, bu amaçla EĠEĠ ve DSĠ'ye resmi yazıyla baģvurulmuģ, yalnızca EĠEĠ Genel Müdürlüğü'nden Asi Nehri'nin son beģ yıllık su kalitesi ve kirlilik ölçüm sonuçları sağlanabilmiģ, DSĠ' den herhangi bir veri alınamamıģtır. Üçüncü kaynak olarak da MKÜ Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Kemal SANGÜN' ün öğrencileriyle gerçekleģtirdiği ve toplam 5-6 parametreyi esas alan Asi analiz sonuçları değerlendirilmiģtir. 79

80 Asi Nehrinin Su Kalitesi ve Kirlilik Düzeyi Ölçüm Sonuçları-1999 Köse ve diğerleri,asi Nehrinin Kirlilik Düzeyleri Antakya-1999 PARAMETRELER ÖLÇÜM NOKTALARI 1.NOKTA 2.NOKTA 3.NOKTA 4.NOKTA PH ,28 7,84 8,24 AKM KOĠ BOĠ 2, Nitrit Azotu 0,2 0,04 0,44 0,33 Nitrat Azotu 4,42 4,21 4,92 4,63 TABLO 35: D.3.3. Göller,Göletler ve Rezervuarlar da Kirlilik YağıĢların yeterli miktarda yağmaması, doğa dengesinin insan eliyle tahribatı neticesinde değiģmesinden kaynaklandığı bilinmektedir. Ormanların, yangınlar ve plansız kesimler neticesinde yok edilmesi, hava kirliliği vs. gibi nedenlerden dolayı yağmurlardaki azalmalar, kaynak sularının verimini de etkilemiģ, bu durum yurt ekonomisindeki kayıpların büyümesine de sebep olmuģtur. Nüfus ile beraber su ihtiyacının artması, toprakların küçülmesi gibi özelliklere bağlı olarak, dünya tarımında verim düģüklüğü görülürken, diğer taraftan suları, göletler, barajlar ve suni beslenme yollarıyla kontrol altında tutmak suretiyle üretimi arttırıcı yatırımlar da yapılmaktadır. Göl tabanında materyal birikimi ve civarında açılan sondaj kuyuları sebebiyle suları tamamiyle kuruyan Cüdeyde, sazlıklardan geçilmez hale gelmiģ, Reyhanlı Belediyesi tarafından plansız ve programsız bir Ģekilde yapılan çalıģmalar da yarım bırakılarak göl kendi kaderine terkedilmiģtir. Göstermelik sarf edilen çabaların hiçbir amaca hizmet etmeyeceği, faydadan çok zarar vereceği ortadadır.. Bir zamanlar Hatay'ın önemli göllerinden gösterilen Bağlama'daki göl yok edildiği gibi, Ģimdi sıra GölbaĢı, YeniĢehir, PınarbaĢı ve Cüdeyde'ye gelmiģtir. D.3.4. Denizlerde Kirlilik Akdeniz, nüfus artıģı, kentleģme ve endüstrileģmenin en hızlı olduğu bölgelerimizden biridir. Bölgede 1985 yılında toplam nüfusun yüzde 19,5 i yaģamakta olup, bu oran giderek yükselmektedir. Türkiye'de yılları arasını kaplayan "Ulusal Deniz Ölçme ve Izleme Programı"ndan elde olunan verilere göre, Akdeniz'in bize iliģkin bölümünde açık deniz kirliliği henüz yoktur, daha çok kıyı kirliliği söz konusudur. Akdeniz bir bütün olarak ele alındığında, çevresinde yaģayan 350 milyon insan (ve yaklaģık 100 milyon turist) dolayısıyla, yoğun bir kanalizasyon kirliliği etkisindedir. Kıyılarındaki kanalizasyonların yüzde 85 i hiçbir arıtmadan geçirilmeden denize 80

81 verilmektedir. Ayrıca Dünya petrol ticaretinin yüzde arası Akdeniz üzerinden yapılmakta olup, petrol kirliliği bu denizi kirleten ikinci önemli tehlikeyi oluģturur. Akdeniz hemen tümüyle kapalı bir deniz olduğundan, suları ancak yılda bir yenilenebilmektedir. Akdeniz'in son yıllarda kirlenme hızının arttığını belirleyen kıyı ülkelerince, 1975 yılında Barselona'da "Akdeniz'in Kirlenmeye KarĢı Korunması SözleĢmesi" hazırlanmıģ, Türkiye bu sözleģmeye ve eski protokollere imza koyarak taraf olmuģtur. Barselona bildirisine taraf olan ülkeler, 1985 yılında yeniden bir araya gelerek, hemen uygulanması gereken önlemleri içeren "Cenova Deklarasyonu"nu onaylamıģlardır. Türkiye, "Akdeniz'in Kirlenmeye KarĢı Korunması SözleĢmesi" ve eski protokoller çerçevesinde yürütülmekte olan "Akdeniz Eylem Planı" çalıģmaları, çeģitli kuruluģlar aracılığıyla ve daha çok kendi olanaklarıyla yürütmektedir. D.4. SU VE KIYI YÖNETĠMĠ, STRATEJĠ VE POLĠTĠKALAR Sorunlara yönelik öneriler baģlıklar altında aģağıda sıralanmıģtır. 1. Asi Nehrinin gereksiz ve savurganca kullanılması önlenmelidir. 2. Asi Nehrinin kirlilik düzeyini belirleyici ortak çalıģmalar yapılmalıdır. 3. Kentsel atık suların havzadaki akarsulara doğrudan boģaltımı önlenmelidir. 4. Havzadaki endüstriyel kuruluģların ÇED uygulaması tamamlatılmalıdır. 5. Kirleten kurum ve kuruluģlara etkili yaptırımlar uygulanmalıdır. 6. Tarımsal ilaç ve gübreleme konusunda çiftçiler eğitilmelidir. 7. Tıbbi atıkların su kaynaklarına karıģması önlenmelidir. 8. Asi ve sahillerimizin korunması için Suriye devleti ile ortak çalıģmalar yapılmalıdır. D.5. SU KAYNAKLARINDA KĠRLĠLĠK ETKENLERĠ AKM (Askıda Katı Madde) : Birinci noktada 2.5, ikinci noktada 10, üçüncüde 358 ve dördüncüde 233 olarak saptana AKM değerleri, Nehir suyunun özellikle kent merkezine yakın noktalarda oldukça kirli olduğunu göstermektedir. KOĠ (KimyasalOksijen ihtiyacı) : Birinci noktada 34, ikincide 13, üçüncüde 20 ve dördüncüde 16 olarak saptanan KOĠ değerleri, değiģkenlik göstermekle birlikte, birinci noktada normal sınırları aģmakta ve kirliliğe iģaret etmektedir. BOĠ (Biyolojik Oksijen ihtiyacı) : Birinci noktada 5, ikincide 19, üçüncüde 2 i ve dördüncüde 17 olarak belirlenmiģtir. Buna göre, dördüncü noktada, yani endüstri kuruluģlarının yoğunlaģtığı bölgede BOĠ değerlerinin yüksek çıktığı, dolayısıyla bu noktada suda kj oksijen oranının düģük olduğu ve BOĠ yönünden yoğun bir kirlenme yaģandığı görülmektedir. Nitrit Azotu : Birinci noktada 0.2. ikincide üçüncüde 0.44 ve dördüncüde 0.33 olarak belirlenmiģtir. Buna göre, Nitrit Azotu değerleri 1,3 ve 4. noktalarda yüksek, 2. noktada düģük çıkmıģtır. Nitrit azotu yönünden i, 3 ve 4. noktalarda kirlilik oranı daha yüksektir. Nitrat Azotu : Birinci noktada 4.42, ikincide 4.21, üçüncüde 4.92 ve dördüncüde 4.63 gibi değerlerle birbirine yakın sonuçlar elde edilmiģtir. Değerlerin tümü normal sınırların üzerinde olup, Nitrat Azotu yönünden Nehrin oldukça kirli olduğu görülmektedir. Debi : Ocak ve ġubat aylarında fazla, Mart, Nisan ve Aralık'ta düģük, Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında ise çok düģüktür. Ocak ve ġubat aylarında yüksek olması yağıģların artmasına bağlı olabilir. Sıcaklık : Genel olarak su sıcaklığı her iki istasyonda da, aģırı kirlilik yansıtacak kadar yüksek değildir. Yalnızca debinin çok düģük seyrettiği ve suyun 81

82 neredeyse tamamen kesildiği, ya da çok yağıģsız geçen Temmuz i 997 ile Haziran i 998 ve Temmuz 1999 tarihlerinde, su sıcaklığı kirliliğe neden olacak ya da iģaret sayılacak kadar artmıģtır. Bu tür organik maddelerin artmasına ve alglerin (suyosunlarının) aģırı üremesine yol açmıģtır. Buna bağlı olarak da Nehir ortamında kötü koku oluģmaktadır. Hidrojen Ġyonu (Asidite) : KıĢ aylarında yağıģlara bağlı olarak Nehirde toplanan dere ve çay sularının çevreden çözerek taģıdıkları kireçli sular, Nehir suyunun hidrojen iyonu düzeyini ortalama 8 civarında tutarken, yaz aylarında su düzeyinin düģmesi ve kirlenmenin artmasına bağlı olarak suyun asidite oranı, yani hidrojen iyonu yoğunluğu artmıģtır. Ġletkenlik : Ġletkenlik ölçütü, suya verilen kirletici maddelere, yağmur sularına, erozyonla taģınan çamur ve çökeltirle askıdaki katı maddelere ve debisel değiģikliklere!ağlı olarak aylar itibariyle farklılıklar göstermektedir. Ġletkenlik, özellikle kıģ aylarında artmıģtır. Ġletkenliğin artması, suda iyon yoğunluğunun artmıģ olduğunu, yani asitleģmenin yükseldiğini göstermektedir. Sodyum (Na+) : KıĢ aylarında artan yağıģlara bağlı olarak, Nehir suyundaki sodyum tuzları oranı da artmıģtır Su miktarının azaldığı dönemlerde ve özellikle yaz aylarında ise, sodyum tuzları azalıģ göstem1iģtir. Sodyumun azalması, suyun kalitesini arttırmıģtır ancak bu durum kirlilik düzeyi açısından bir ölçüt değildir. Potasyum (K+) : YağıĢların arttığı dönemlerde fazla artıģ göstem1eyen potasyum, yaz aylarında oldukça yükselmiģtir. Bunun nedeni, yaz aylarında su miktarının azalması yanında, Nehre verilen kirletici atıkların oran olarak artıģ göstermesinin etkisidir denilebilir. Kalsiyum (Ca+) ve Magnezyum (Mg+) : Kalsiyum ve magnezyum miktarları, yağıģların arttığı dönemlerde yüksek görülmektedir. Bu da kalsiyum ve magnezyum tuzlarının yağmur sularıyla Nehre taģındığını göstem1ektedir. Bu artıģ, suyun sertliğini artmıģtır, ancak bu sertlik artıģı da kirlilik açısından fazla anlamlı değildir ve sadece suyun kul\anım amacı bakımından anlam taģıyan bir parametredir. Örneğin, içme suyu yada endüstriyel amaçlı kul\anılan suyun kalitesi açısından, su sertliğinin az olması tercih nedenidir. Karbonat (C03) : Karbonat da kalsiyum ve magı1ezyum tuzları gibi, oluģturduğu bileģiklerle suyun sertliğini artırmaktadır ve aynı dönemlerde artıģ göstem1iģtir. Bikarbonat (nc03) : Bikarbonat da karbonat gibi, aynı biçimde kalsiyum ve magnezyumla oluģturduğu bileģiklerle suyun sertliğini artırmaktadır. Bu da içme suyu yada endüstriyel kul\anım suyunun kul\anım kalitesini düģürmektedir. Karbonat ve bikarbonatın giderilmesi için kaynatılması ya da kireç-soda yöntemi gibi yöntemlerle iģlemden geçirilmesi gerekmektedir. Bu iģlemlerse, maliyeti yükselttiğinden ekonomik değildir ve kullanımda sorun oluģturmaktadır. Klorür (Cl) : Klorür de yağmur sularıyla gelen tuzların çözülmesiyle artıģ göstermiģtir. Ekim ve Aralık aylarında ise, gerek yüzey suyu ve gerekse atıksularla etkileģen tuzlarla azalmıģtır. Sülfat (S04) : Sülfat da yağıģlara bağlı olarak artını Ģ, yaz aylarında ise su ısısının yükselmesine bağlı olarak ortaya çıkan bileģiklerle çökmüģ ve azalmıģtır. Nisan ayında ise, yağıģ miktarının fazla olması ve yağıģların getirdiği çözünmüģ sülfat iyonları nedeniyle, Nehir suyundaki sülfat yoğunluğu artmıģtır. 82

83 Asi Nehri Demirköprü ve Antakya Kent Merkezi Ġstasyonlarından Elde Edilen Su Kalitesi ve Kirlilik Düzeyi Ölçüm Sonuçları EĠEĠ Genel Müdülüğü Etüt Dairesi BaĢkanlığı-2000 Ankara A.DEMĠRKÖPRÜ ĠSTASYONU I TABLO 36: 83

84 Asi Nehri Demirköprü ve Antakya Kent Merkezi Ġstasyonlarından Elde Edilen Su Kalitesi ve Kirlilik Düzeyi Ölçüm Sonuçları EĠEĠ Genel Müdülüğü Etüt Dairesi BaĢkanlığı-2000 Ankara A.DEMĠRKÖPRÜ ĠSTASYONU II TABLO 37: 84

85 Asi Nehri Demirköprü ve Antakya Kent Merkezi Ġstasyonlarından Elde Edilen Su Kalitesi ve Kirlilik Düzeyi Ölçüm Sonuçları EĠEĠ Genel Müdülüğü Etüt Dairesi BaĢkanlığı-2000 Ankara ANTAKYA KENT MERKEZĠ ATAPARK ĠSTASYONU TABLO 38 (D).SU KAYNAK Hatay Ġl Sağlık Müdürlüğü D.S.Ġ.Bölge Müdürlüğü Tarım Ġl Müdürlüğü Hatay ın Su Potansiyeli,Erdal ALTUNLU 2002 Türkiye Suları Ankara-1999 Sürdürülebilir Akarsu Yönetimi ve Tersine Akan Nehir Asi,Ankara

86 E.TOPRAK VE ARAZĠ KULLANIMI E.1.GENEL TOPRAK YAPISI Büyük toprak grupları ve yayılıģ alanları Kırmızı Kahverengi topraklar ha alan ile havzanın % 7,06 sını oluģtururlar. Daha çok Musabey'in doğusunda yaygındır. Organik topraklar kaplar. 395 ha yüzölçümü ile havzada % 0,31 lik yer Kahverengi Orman toprakları Yüzölçümleri ha olan bu toprakların havzaya oranı % 15,09 dur. Dörtyol'un kuzeyi, Altınözü dolayları, Ġskenderun/un güneyi ve Samandağ-Antakya arasında yaygındırlar. Kireçsiz Kahverengi Orman toprakları ha alan ile havzanın % 34,44 nü oluģtururlar. Hassa-Dörtyol arası, Musabey çevresi, Tarsus'un güney ve güneydoğusu ile KıĢlak'ın güneyinde bulunurlar. Kırmızı Akdeniz toprakları ha yüzölçümü ile havzada % 7,36 yer tutarlar. Havzanın kuzeydoğu ve doğusunda, Reyhanlı nın kuzeyi ve doğusu ile ġenköy, KıĢlak dolaylarında yaygındırlar. Kırmızı Kahverengi Akdeniz topraklar kaplar ha yüzölçümü ile havzada % 0,40 alan Bazalt toprakları 130 ha olan yüz ölçümlerinin havzaya oranı % 7,10 dur. Havzanın kuzeydoğusunda, Yalankoz çevrelerinde yaygındırlar. Alüviyal topraklar vzada % 12,9S'e karģılık, ha alan kaplarlar. Amik ovası, Arsuz'un kuzey i ve Ġskenderun'un çevresinde yaygındırlar. Kolaviyal topraklar 860 ha olan yüzölçümleri ile, havzanın % 12,92 sini oluģtururlar. Özellikle Reyhanlı dolaylarında, Ġslahiye'nin güneyinde, KıĢlak'ın güneyi ve Dörtyol'un batısında yaygındırlar. 86

87 Hatay Ġli Toprak Sınıfları 13% 13% 7% 0% 16% kırmızı kahverengi topraklar organik topraklar kahverengi orman toprakları kireçsiz kahverengi orman toprakları 7% kırmızı akdeniz toprakları 8% 35% kırmızı kahverengi akdeniz toprakları 1% bazalt toprakları alüviyal topraklar kolüviyal topraklar GRAFĠK 10 Toprak Bünyesi Saturasyon (iģbe) yüzdesine göre yapılan sınıflandırılmada tarım topraklarının % 4.7'si kumlu %2'si tınlı, % 64'ü killi tınlı, % 6.94'ü killi ve % O.59'u ağır killi bünyeye sahiptir. Bu dağılım ilde tarım için uygun toprak bünyesi varlığını göstermektedir. Toprak Bünyesi kumlu 2% 1% 6% 9% 82% tınlı killi tınlı killi ağır killi GRAFĠK 11 87

88 Toprak Reaksiyonu Tarım topraklarının % O,94'ü asit (PH6,5)'ten düģük, % 14,29'u nötr (ph6,6-7,5), % 84,77'si ise alkali (PH 7,5'ten büyük) reaksiyona sahiptir. Toprak Bünyesi 0,94 asit 14,29 84,77 nötr alkali GRAFĠK 12 Toprak Tuzluluğu : ĠĢlemeli tarım uygulanan toprakların % 82.50'i tuzsuz, % 14.17'si hafif tuzlu, % 2.66'sı orta tuzlu, % O.67'si ise çok tuzludur. Toprak Bünyesi tuzsuz 14% 3% 1% hafif tuzlu 82% orta tuzlu çok tuzlu GRAFĠK 13 88

89 E.2. TOPRAK KĠRLĠLĠĞĠ Ġlimizde ciddi manada toprak kirliliği oluģmamaktadır. Ġl Tarım Müdürlüğünce Ġlgili uzmanlarca, çiftçilere anız yakılmasının zararları anlatılmasına ve çoğunun bunu bilmesine rağmen, her yıl Ağustos ve Eylül aylarında, buğday hasadından sonra tarlada arta kalan anız ve saplar yakılmaktadır. Anız yakılması öncelikle hava kirliliğine neden olmaktadır. Anızların yakılmaması, toprak yüzeyinde yağmur sularının tutulmasını sağlayarak, tarlada bitkiler için kurak dönemde gerekli suyun, depolanmasına olanak verir. Toprak yüzeyindeki anız erozyonu önler. Ayrıca tarım alanlarındaki erozyonun önlenmesi ile tarlalarda aģırı ilaçlama ve gübreleme sonucu biriken artıkların nehir ve göllere karıģması engellenemeyeceğinden burada yaģayan canlıların korunması sağlanır. E.2.1. Kimyasal Kirlenme Ġlimizde kayda değer bir kimyasal kirlenme söz konusu değildir. E Atmosferik Kirlenme Sistematik bir veri bulunmamaktadır. E Atıklardan Kirlenme Sistematik bir veri bulunmamaktadır. E.2.2. Mikrobiyal Kirlenme E.3. ARAZĠ Sistematik bir veri bulunmamaktadır. E.3.1. Arazi Varlığı Ana madde, iklim, topografya,bitki örtüsü ve zamanın etkisi ile Hatay ilinde çeģitl büyük toprak grupları oluģmuģtur. Büyük toprak gruplarının yanısıra toprak örtüsünden ve profil geliģmesinden yoksun bazı arazi tipleri de görülmektedir. Hatay Ġli Arazi Varlığı: Tarım Arazisi Hektar % 50,1 Çayır-Mer a Arazisi Hektar % 9,9 Orman Arazisi Hektar % 38,5 Sularla kaplı Alan Hektar % 0,3 Diğer Araziler Hektar % 1,2 TOPLAM Hektar %100 89

90 E Arazi Sınıfları Kullanma kabiliyet sınıfları sekiz adet olup, toprak zarar ve sınırlandırmaları I.sınıftan VIII.sınıfa doğru giderek artmaktadır. Ġlk dört sınıf kullanım kabiliyetine göre tarıma elveriģli iyi tarım sınıflarıdır diğerleri tarıma pek elveriģli değildir. Arazi Sınıflarının Dağılımı 1% 13% 9% 50% 11% 8% 8% 0% I.SINIF II.SINIF III.SINIF IV.SINIF V.SINIF VI.SINIF VII.SINIF VIII.SINIF GRAFĠK 14 SINIF I Topografya düz veya düze yakın (%0-2)'dir. I. Sınıf arazilerin kapladığı alan ha olup il yüzölçümünün %13' ünü teģkil etmektedir. i. Sınıf arazilerin; ı %69,4'ünü alüviyal topraklar, %29,4'ünü kolüviyal topraklar, %1,2'sini kırmızı akdeniz toprakları oluģturmaktadır. Bu arazilerin ha' da kuru tarım, ha' da sulu tarım yapılmaktadır ha' da diğer kullanım içindir. SINIF-II Toplam miktarı ha'dır. Bu arazilerin %23,4'ünü alüviyal topraklar, %68' ; ini kolüviyal topraklar, %2,9'unu kahverengi orman toprakları, %2,4 ünü kırmızı akdeniz toprakları, %0,06' sını kırmızı kahverengi akdeniz toprakları, %0,3'ünü kireçsiz kahverengi orman toprakları ve %2,6'slnl bazaltik topraklar oluģturmaktadır. Bu arazilerin; ha' da kuru tarım, ha' da sulu tarım yapılmaktadır. II' inci sınıf arazilerin 113 ha çayır-mera, ha 'da diğer kullanım içindir. Ortalama eğimi ise %1-6 arasındadır. SINIF-III III. sınıf araziler ha kapladığı alan ile ilin %10,9 unu teģkil eder. Bu arazinin toprak gruplarına göre dağılımı ise %4,5'ini alüviyal topraklar, %21,8'ini kolüviyal topraklar, %24,7'sini kahverengi orman toprakları, %0,4 kireçsiz kahverengi orman toprağı, %7,5'ini kırmızı akdeniz toprak, %0,1 'ini kırmızı kahverengi akdeniz toprakları, %3,7'sini bazaltik topraklar kaplar. Bu alanların kullanım durumları ise Ģöyledir; ha kuru tarım, ha sulu tarım, 220 ha çayır-meraa, ha' da diğer kullanım içindir. 90

91 SINIF- IV IV sınıf araziler ilin ha alanı ile %7,5'ini kaplamaktadır. IV'üncü sınıf arazilerin toprak gruplarına göre dağılımı ise Ģöyledir; %22,3'ünü alüviyal topraklar % 10,9'unu kolüviyal topraklar, %42,8'ini kahverengi orman toprakları, %16,7 kireçsiz kahverengi orman toprakları, %3,9'unu kırmızı akdeniz toprakları, %1,4' ünü kırmızı kahverengi akdeniz toprakları, %20,3' ünü bazaltik topraklardan oluģmaktadır. Bu alanların kullanım durumları ise Ģöyledir; ha'da kuru tarım, ha'da sulu tarım, 1,338 ha' da çayır-mera, 215 ha' da orman -fundalık alanlarıdır. 12,570 ha' da diğer kullanım içindir. SINIF- V 1,278 ha alanı ile ilin %0,2'sini kaplamaktadır. Bu alanın büyük toprak gruplarına göre dağılımı Ģöyledir; Bu sınıfa ait arazilerin tamamını hidromorfik topraklar oluģturmaktadır. SINIF- VI ha alanı ile ilin %8,2'sini kaplar ve toprak gruplarına göre dağılımı ise %10,4'ünü alüviyal topraklar, %12,1 'ini kolüviyal topraklar,%40,4'ünü kahverengi orman toprakları, %24,8'ini kireçsiz kahverengi orman toprakları, %6,3'ünü kırmızı akdeniz toprakları, %1,1 'ini kırmızı kahverengi akdeniz toprakları, % 5'ini bazaltik topraklardan oluģmaktadır. Bu toprakların kullanım durumları ise Ģöyledir; ha'ında kuru tarım, ha'ında sulu tarım yapılmaktadır. Bu toprakların ha'ında çayır-mer'a, 5,737 ha'ında orman -fundalık, ha' da diğer kullanım içindir. SINIF- VII ha alanı ile ilin % 50,3'lük kısmını kaplar. Bu alanların toprak gruplarının dağılımı ise %0,1 'ini sahil bataklıkları, %20,2'sini kahverengi orman toprakları, %57,8 kireçsiz kahverengi orman toprakları, %12,4'ünü kırmızı kahverengi akdeniz toprakları, %0,3'ünü kireçsiz kahverengi topraklar, %9,2'sini bazaltik topraklardan oluģmaktadır. VII. sınıf toprak alanlarının; ha' ında kuru tarım yapılmakta, sulu tarım yapılmamaktadır. Vii' inci sınıf arazilerde ha çayır-mera, ha orman- fundalık arazisi ve ha' da diğer kullanım içindir. SINIF- VIII ha ile il topraklarının %1,4'ünü oluģturur. Bu arazilerin toprak gruplarına göre dağılımı ise ha 'ı sahil kumulu, ha 'ı çıplak kaya, ha 'ı ırmak- taģkın yatakları, ha 'ı diğer Ģekildedir. Hatay ilinde sınıflandırılması yapılan tüm bu arazi tipleri dıģında, il genel yüzeyine dahil olupta, sınıflandırma dıģı bırakılan ha su yüzeyi bulunmaktadır. E Arazi Kullanma Durumu Grafik de görüldüğü üzere; ekilebilir arazi ve tarımın en yoğun yapıldığı toprak sınıfları I. ve IV. Sınıf arazilerdir. Bunun yanında VI. ve VII. Sınıf araziler ekilebilir durumda 91

92 olmasına karģın genellikle zeytinlik ve meyve ağaçları yetiģtirmeye uygun yapıdadır. VII. Sınıf arazilerde yöreye uyum sağlamıģ orman ve fundalık, mera ve çayır bitkileri yetiģtirme yeteneğine ve en fazla alana sahiptir. Hatay Ġli Arazi Sınıflarının Arazi Kullanma ġekillerine Göre Dağılımı ekilebilir alan (ha) mera (ha) orman ve fundalık (ha) diğer (ha) I.SINI II.SINI III.SIN IV.SIN V.SINI VI.SIN VII.SI VIII.SI F F IF IF F IF NIF NIF ekilebilir alan (ha) mera (ha) orman ve fundalık (ha) diğer (ha) GRAFĠK 15 E.3.2. Arazi Problemleri Ülkemizde olduğu gibi ilimizde de küçük ve çok parçalı olması, artan nüfus sonucu tarım arazilerinin amaç dıģı kullanımı, miras yoluyla tarım arazilerinin bölünmesi önemli arazi sorunlarımızdandır. Ġlimiz tarım alanlarının yüzde 50 si kültür arazisi dıģındadır. Kalan kısım engebeli ve taģlık kullanılamayan arazidir. Sulama ili ilgili olarak sorunlar yaģanmaktadır. Taban suyunun aģağılara düģmesine sebep olan yanlıģ sulama ve metotları, çok sayıda kuyu açılması sorunlarımızdandır. Drenaj sorunları toprakta tuzluluk yapmaktadır. Rüzgar ve suyun sebep olduğu toprak erozyonu sorunlarımızdandır. 92

93 Hatay coğrafi olarak çok değiģik yüzey Ģekillerine sahip olduğundan farklı eğim ve yüksekliklerde farklı topraklar oluģmuģtur. Bu özelliklere sahip ilimiz topraklarında bitki yetiģmesini ve tarımsal kullanımını kısıtlayan erozyon, sığlık, taģlılık, kayalık, drenaj bozukluğu, tuzluluk ve sodiklik gibi etkinlik dereceleri yer yer değiģen bazı sorunlar bulunmaktadır. Erozyon Hatay ilinde dağlık arazilerin ve yağıģın fazla olması nedeniyle su erozyonu en önemli sorun olarak ortaya çıkmaktadır. Bu sorundan çok az etkilenen veya hiç etkilenmeyen alanlar çoğunlukla alüvyal ve hidromorfik alüvyal topraklardan oluģan taban arazileridir. Bunlar ırmak taģkın yatakları, kıyı kumulları, çıplak kayalıklar, yoğun yerleģim alanları ve su yüzeyleridir. Su Erozyonu hektar; ; 31% hektar; ; 24% hektar; 91959; 17% hektar; ; 28% hiç veya hafif orta Ģiddetli çok Ģiddetli GRAFĠK 16 TaĢlık Ve Kayalık : Hatay ilinde ha arazi toprak iģlemeye ve bitki geliģmesine zarar verecek Ģekilde taģlık ve kayalıktır. Bu alan il topraklarının % 36'slnl oluģturmaktadır. Drenaj : Daha çok alüvyal düzlüklerde görülen ve taban suyunun her zaman veya yılın bir bölümünde bitki geliģmesine zarar verecek yükseklikte bulunduğu topraklardır. Bu alan il topraklarının % 9' unu oluģturmaktadır. 93

94 Tuzluluk Ve Sodiklik : Hatay ilinde drenajı bozuk sahaların ha da tuzluluk veya alkalilik yada her iki problem birden görülmektedir. Bu alan il topraklarının % 7'sini oluģturmaktadır. Toprak Sığlığı : Bitki kök sisteminin geliģtiği ve besin elementlerinin karģılandığı topraklarda derinlik önem taģımaktadır. Bitki geliģiminin durağı olan bu ortam derin olursa bulunduğu iklime adapte olabilen her türlü kültür bitkisinin yetiģtirmek mümkün olur.hatay ilinde derin topraklar ha ile %27,4, orta derin topraklar ha ile %7,1 sığ topraklar ha ile %35,7 çok sığ topraklar ha ile ilin %29'unu teģkil ederler. Derin toprakların ha i sorunsuzdur, diğerleri taģlılık, yaģlık, tuzluluk ve sodiklikten dolayı problemlidirler. (E).TOPRAK VE ARAZĠ KULLANIMI KAYNAK Ġl Tarım Müdürlüğü Tarım Ġl Müdürlüğü, Hatay Tarım Master Planı 2003 Türkiye Suları, Ankara

95 FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER F.1. ORMANLAR F.1.1. Ormanların Ekolojik Yapısı Ġlimizde ormanlar Keldağ ve Amanos dağlarında yoğunlaģmaktadır. Bu dağların ana yapısını Peridotit, Serpantin ve Gabro gibi yeģil kütleler oluģturur. Bunlar Keldağ ve Amanos dağlarında geniģ alanlar kaplar. Amanos dağları düzgün bir sıra olup bu sıranın temeli paleozoik kütleleri ile serpantinlerden oluģmaktadır. Üstte ise kretase kalkerleri egemendir. Güney kısımları mezozoik, doğuda orta miosen, batıda plio - kuarterner halosen yani alüvyon katlardan oluģmuģtur. Mezozoik sahalar içerisinde üst kretase sahalarına rastlanmaktadır. Yıllık ortalama yağıģ 1150 mm. ortalama sıcaklık 18 o C derece civarındadır. F.1.2. Bölgenin Orman Envanteri HARĠTA 9 Ormanlık alanların büyük bir kısmı Amanos Dağlarında yer almaktadır ve bu ormanların ağırlıklı bir bölümünü kızıl çam ağaç türü oluģturmaktadır.bununla birlikte ormanlarımızı oluģturan asli ağaç türleri ;Karaçam,Göknar,Sedir,Kayın,MeĢe ve Gürgen türlerinden oluģmaktadır.tali ve endemik türlerle birlikte Amanos dağlarında 3000 çeģidin üzerinde bitki türü olduğu saptanmıģtır. ilçesi Normal koru Bozuk koru Normal baltalık Bozuk Baltalık Orman Alanı % Açıklık Alan Ha Genel Alan Antakya 4967,0 9417,0-4255, , , Belen 6305,0 5978, , ,5 Hassa 4046,0 4771, , ,5 Ġskenderun 29395, , Kırıkhan 2498, , , Samandağ 8053, ,5-3320, Yayladağı 4123,5 3041, toplam 59388, ,5 453, , , , Dörtyol ve Erzin Ġlçeleri Orman Alanları Dahil değildir. TABLO 39 95

96 Hatay Ġli Orman Arazi Dağılımı hektar; 16204; 10% hektar; 23927; 14% hektar; 18639,5; 11% hektar; 12283; 7% hektar; 10374,7; 6% hektar; 62245; 37% hektar; 25620; 15% antakya belen hassa iskenderun kırıkhan samandağ yayladağı GRAFĠK 17 Ġlimizde özel orman alanı bulunmamaktadır. Hatay ormanlarında hakim ağaç türleri Kızılçam (Pinus trustia) Karaçam (Pinus nigra Fıstık Çamı Sedir(Cedrus libani) Kayın (Fagus orientalis) MeĢe (Qergus sp) Göknar (Abies born.) Gürgen (Carpinus etalus) 96

97 Ihlamur (Tilia tomentosa) Kestane DiĢbudak Selvi Yukardaki ağaların dıģında ;Yalancı Akasya,Sofora,Ardıç,Aylantız,Okaliptus ve Çınar ağaçları bulunmaktadır. En çok rastlanan maki türleri : Mersin (Myrtus communis) Defne (Lauris nobilis) Keçiboynuzu (Ledationa siliga) Böğürtlen (Rubus ıdeust) Zakkum (Nerium oleandar) 97

98 Ġlimizin Amanos Dağları tertier döneminden bir kalıntı olan aslında Karadeniz florasına özgü kayın (Fagus orientalis) ormanları bulunur. Ancak bugün koruma ve geliģmeye muhtaç bir halde bulunmaktadır. F.1.3. Orman Varlığının Yararları Hatay il sınırları içerisinde bulunan yerleģim yerleri genelde vadi ve tepe sırtlarında kurulmuģtur. Dörtyol, Hassa, Erzin, Yayladağ, Ġskenderun, Belen, Payas gibi yerleģim yerleri dağ yamaçlarında kurulu olduğundan Ģiddetli yağıģlarda sel sularına maruz kalmaktadır. Ormanlar taģkınları önlemekte, toprak ve su erozyonuna karģı bir önlem olmaktadır. Dünya devletleri temiz bir hava için tabiatın dengesinin bozulmaması gerektiğine inanmaktadır. Bunun için yağmur ormanlarını kurtarma çalıģmalarına baģlamıģlardır. Ormanın ayrıca dikim, bakım, söküm, taģıma gibi nedenlerden dolayı bir iģ alanı olarak da yararları vardır. Gelecek nesile yeģil bir Hatay bırakmak için Orman ĠĢletme Müdürlüğü bu güne kadar ha. yeni orman kurmuģ ve kurmaya da devam etmektedir. F.1.4. Orman Sayılan Alanların Daraltılması Orman Kadastro ÇalıĢmaları BitirilmiĢ ve 6831 Sayılı Orman Kanununun 2/B maddesine göre Orman Sınırları DıĢına Çıkarılan saha : 2.568,2 Ha Bu Sahanın Dağılımı AĢağıdaki Tabloda VerilmiĢtir YerleĢim Alanı Kısmen YerleĢim Kısmen Tarım Alanı Tarım Alanı 117,2 Ha 91,37Ha 2359,6 Ha 5% 3% 92% yerleģim alanı yerleģim+tarım tarım GRAFĠK 18a Not:Antakya Orman ĠĢletme Müdürlüğü Verileri,Dörtyol Orman ĠĢletme Müdürlüğü çalıģmaları bu sonuçlara dahil değildir. 98

99 F.2. ÇAYIR VE MERALAR F.2.1. Çayır ve Mera Varlığı Hatay ilinde çayır ve mera alanlarının toplamı hektardır. Yüzölçümün % 9.88'ini oluģturmaktadır. Çayır-Meralar entansif hayvancılğın yanında ekolojik dengenin korunmasında da önemli yer tutmaktadır. Bu alanın alt bölgelere göre dağılımı aģağıdaki Grafik ve Tablo da verilmiģtir. Çayır Mera Alanlarının Alt Bölgelere Göre Dağılımı mera çayır (ha) I.alt bölge II.alt bölge III.alt bölge IV.alt bölge mera çayır (ha) GRAFĠK 19 Tablo ve Grafik den anlaģılacağı üzere ; Alt bölgelerin yüzölçümleriyle mera alanları karģılaģtırıldığında; III. Alt bölgenin % 21,3'ü ile en fazla mera alanına sahip olduğu görülmektedir. II. Alt bölgenin ise; % 6,7'si mera alanıdır.iv. Alt bölge % 6,55 ve I.Alt bölgede ise % 5,3 oranında mera alanına sahiptir. F.2.2. Kullanım Amaçları ve Yararları AĢağıdaki tabloda meralarımızda hem kuru, hemde yeģil ot veriminin düģük seviyede ve hayvanların kaba yem açığını karģılamayacak düzeyde olduğu görülmektedir. era Alanı (ha) Kuru Ot Verimi (kg/ha) YeĢil Ot Verimi (kg/ha) Toplam Verim (ton/yıl) Kuru Ot YeĢil Ot TABLO 40 99

100 Hatay Ġli Çayır ve Mera Arazilerinin Kabiliyet Sınıflarına Göre Dağılımı I II III IV V VI VII VIII mera çayır (ha) mera çayır (ha) GRAFĠK 20 Grafik 'de görüldüğü üzere; Hatay ilinin çayır ve Mera alanlarının arazi kaabiliyet sınıflarına göre en fazla VII. sınıf araziler oluģturmakta i bu alanda yetiģen bitkiler yöreye adapte olmuģ fakat verimleri düģüktür. Bu sebeple mera alanlarının ıslah edilmesi gerekmektedir. F.3. FLORA F.3.1. Türler ve Popülasyonları Amanos Dağları bitki coğrafyası açısından holarktik flora bölgesi içinde Doğu Akdeniz bölümünde bulunmaktadır. Ġzobotanik açıdan bölge Akdeniz sert yapraklı ormanları olarak tanımlanmıģtır. Potansiyel bitki örtüsü yönünden bölgede 5 ayrı bitki formasyonu görülmektedir. Bunlar yükseltiye bağlı olarak sırasıyla ; Kıyı kısımları kuģağı, Akdeniz herdem yeģil meģe ormanları sub - humit Akdeniz kuģağı ve sub mediterranian meģe-çam ormanları kuģağıdır. Bunlara ek olarak m. yükseltide yer alan orman sınırı üzerindeki bodur çalı toplulukları ise subalgin kulminal kuģak olarak adlandırılmıģtır. Amanos Dağları florası, Türkiye florası içerisinde yer alan bitki cinslerinin yaklaģık olarak yarısını içermektedir. Sahip olduğu iklim özellikleri ; coğrafyası ve değiģken topografyası nedeniyle çok zengin bir tür çeģitliliği sergilemektedir. Bunun yanında Avrupa - Sibirya flora bölgesinden orjinlenen pek çok bitki türünü barındırması bu dağlık alanın önemini arttırmaktadır. Dağlık alan ile Ġskenderun Körfezi arasındaki dar kıyı Ģeridinde kumulları izleyen ovalık alan Ceratonia - Pistacia ile Pistacia - Qvercus - Coccifera maki toplulukları ile kaplıdır. Yapım alanı kullanımları etkisiyle alanın doğal potansiyeli bir vejetasyon 100

101 strüktürüne sahip olduğu saptanmıģtır. Antropojen etkiler sonucu ortaya çıkan hemen hemen tümünü bahçe ve tarla yabani otlarının oluģturduğu, genellikle tek veya iki yıllık otsu türler ile karakterize edilen bu topluluk ruderal vejetasyon olarak adlandırılmaktadır. Amanos Dağları, bitki coğrafyası ve endemik türler açısından özel bir yere sahiptir.özellikle dağların batı kısımlarındaki nemli ormanlar,günümüzde esas yayılıģ alanı Doğu Karadeniz ve Orta Avrupa olan Doğu kayını (Fagus orientalis),doğu gürgeni(carpinus orientalis),porsuk(taxus baccata),iģılgan(ilex colchica),ıhlamur(tlia argentea),ģimģir(buxus sempervirens) öksin ve Avrupa-Sibirya floristik elemanlarının en güney yayılıģını temsil eden kalıntı populasyonlarını içerir.amanos Dağlarında 850m. Yüksekliğe kadar maki formasyonu ve kızılçamların yaygın olduğu tipik Akdeniz kuģağı görülür.nemli ormanları oluģturan doğu kayınının en uygun yayılıģ alanı metre arasında olmasına rağmen, bu bölgede daha düģük yükseltilerde,derin topraklı kuzey bakılarda ve nemli vadilerde 100 metreden itibaren görülür.toros göknarı (Abies cilicica) m arasında daha çok gölge yamaçlarda, toros sediri (Cedrus libani) ise doğu yamaçlarda 550m ile m arasında yayılıģ gösterilir.endemik türler m. arasındaki saçlı meģe ormanlarında yayılıģ göstermektedir. Dörtyol Orman ĠĢletme Müdürlüğü Amenajman Planında, Davis in Flora of Turkey adlı altı ciltlik kitabından alınarak tespit edilen türler aģağıda belirtilmiģtir. PTERĠDOPHĠTA (Sporlular) Takım Filicales Alyssum constellatum Ophioglossaceae familyası Alyssum callichroum Ophioglossum vulgatum Alyssum murale Sinopkteridacea familyası Alyssum cassium m. Chilanthes fragans Alyssum cilicicum Adiantum capillus-veneris Alyssum giosmanum 1000 m. Pteris vittata Alyssum samariferum m. Asplenum adiantum-nigrum Aspleum anopteris Alyssum dubertretii Asplenum septenttrionele Phllitis scolopendirium CRUCĠFEAE Athyriaceae familyası Hesperis matronalis Athyrium filix-foemina Hesperis scabrida m. Polystichum sculatum malcolmia crenulata m. Polystichum setiferum Erysinum tenellum m. Dryopteris Filix-mas Cheiranthus cheiri Piypodium vulgare Arabidopsis thaliana 1400 m. Salvinia natans CĠSTACEAE SPERMATOPHĠTA (Tohumlular) Cistus creticus m. Cymnospermae Cistus salviifolius 200 m. PĠNACEAE Heliathemmum nummularium 1000 m. Abies cilicica m. Fumuna oligosperma m. Cedrus libani m. VĠOLACEAE Pinus nigra m. Viola sieheana 900m. ve üzeri Pinus brutia m. Viola modesta 1200 m. TAXACEAE Ploygala comosa 1000m. 101

102 Taxus baccata m. CARYOPHĠLLACEAE CUPRESSACEAE Arenaria kotschyana m. Juniperus oxycedrus Arenaria deflaxa m. Juniperus excelsa Arenaria cassia 800 m. Arenaria tremula 320 m. Alyssum praecox Arenaria drypidae m. Alyssum baumgartnerianum m. Minuartia juniperina 1830 m. Alyssum syryacum endemik Minuartia decipiens Alyssumoxycarpum 1200 m. Minuartia tchihachewii Saponaria syriaca 320 m. Minuartia globulosa Quercus cerris 1000 m. Cerastium anomalum 1000 m. Quercus pedunculata m. Cerastium glomeratum 100 m. Fagus oriantalis m. Cerastium brachypelatum 800 m. Draba haradjinaii endemik Cerastium pumilum 500 m. Arabis turrita Cerastium fragillimum 1200 m. Arabis caucasica m. Spergulalaria marina Arabis sagittata 1000 m. Thurya capitata m. Arabis aucheri 1000 m. Dianthus polycladus 100 m. Turritis laxa Dianthus orinitus Rorippa austriaca Dianthus zonatus Barbarea minor Dianthus calocephalus Alyssum callichroum Petrorhagia alpina m. Alyssum lazica Velezia fasciculata Cardamine graeca RANUNCULACEA Hesperis bicuspidata Nigella stellaris Tilia argentea Delphinium fiscum Linum corymbulosum Delphinium peregrinum Linum trigynum 600 m. Consolida axilliflora m. Linum aroanium Anemone blanda Geranium robertianum Anemaone coronaria 900 m. Geranium columbianus Clematis flammula Geranium libanoticum 1200 m. Ranunculus pludosus Geranium asphodeloides m. Ranunculus sprunrianus Geranium libani 900 m. Ranunculus damascenus Erodium botrys 700 m. Ranunculus reuterianus Erodium malacoides m. Ranunculus rumelicus Erodium amanum m. Paeonia mascula Erodium cicutarium Paeonia daurica Phytolacca pruinosa m. Papaver dubium m. Pytoloccata pruinosa m. Fumaria cilicica 900 m. GUTTIFERAE CRUCĠFERAE Hypericum amblysepalum 690 m. Brassica nigra Hypericum hicrinum Sinapis arvensis Hypericum androsaemum m. Eruca sativa m. Hypericum pallens 450 m. Raphanus raphanistrum m. Hypericum thymifolium 600 m. Enarthrocapus arcuatus Hypericum origanifolium 1050 m. Lepidium sativum Hypericum tetrapterum m. Ġsatis amani endemik 2250 m. Hypericum perforatum 600 m. 102

103 Ġsatis lockmanniana endemik 610 m. Malva sylvestris Ġberis sempervirens 1000 m. Lavatere punctata m. Ġberis attica Alcea setosa 600 m. Aethionema heterocapum 1200 m. Althaea cannabina m. Thlaspi annum 500 m. Althaea hirsuta m. Thlaspi elegans 1300 m. Oxalis corniculata Thlaspi oxycedrus m. Zygophyllum fabago Capsella bursa-pastoris m. Haplophyllum suaveolens var.glabrum Peltaria angustifolia Haplophyllum myrtifolium Alyssum szowitsianum 1600 m. Distanus albus Alyssum stribryi 1400 m. Acer platanoides 1400 m. Acer hyrcanum 1600 m. Sanquisoreba minore Acer monspssulanum Alchemilla sciadiephylla endemik Vitis silvestris 320 m. Alchemilla buseereiana m. Ampelopsis oriantale Rosa phoenicia Rhamnus libanoticus Rosa tomentosa m. Rhamnus oleoides m. Pyracatha coccinea m. Rhamnus punctatus Crataegus aronia var minuta 600 m. Ġlex cochica 1000 m. Crataegus mono monogina Pistacia lentiscus 100 m Sorbus persica Pistacia terebintus Sorbus torminalis Pistacia terebintus var palaestina Eriolobus treilobatus Eounymus latifolius m Laurocerasus officinalis Eounymus europaeus 1000 m.. Prunus spinosa Ankyropetalum arsusianum Cerasus rostrafa 1800 m. Cypsophila sphaerocephala Rubus sanctus 150 m. Silene italica Rubus discolor Silene caramanica m. Rubus canescens var.glabratus Silene haradjianii endemik 1200 m. Rubus hirtus 1800 m. Silene conferetiflora m. Potentilla libanotica Silene vulgaris 700 m. Fragaria vesca Silene inclinata 410 m. LEGUMINOSAE Silene combal m. Cercis ciliquastrum subsp herbecarpa Silene alba subsp divaricata 1700 m. Sphora jaubertii Silene alba subsp eeriocalycina Anargis foetida Silene noctiflora Chamaecytisu hirsutus Silene rigidula m. Chamaecytisu drepanolobus Silene fuscata Chamaecytisu cassius m. Silene behen m. Gonocytisus pterocladus m. Silene papillosa Genista lydia Silene squamigerea m. Genista libanoctica 600 m. Agrostemma githago 1000 m. Genista albida m. Agrostemma gracilis m. Genista anatolica Paronychia cotschyana 700 m. Genista acanthoclada Paronychia amani m. Spartium junceum Sclereathus annus Podocytisus caramanicus m. Polygonum setosum m. Adenocarpus complicatus m. Polygonum puchellum Lupinus varius 103

104 Rumex tuberosus 1000 m. Colutea cillicica m. Rumex amanus m. Astragallus suberosus Rumex nepalensis Astragallus cretegus Rumex dentatus Astragallus angustiflorussubs amanus Myrtus communis UMBELLIERAE Eucaliptus camaldulensis Seseli campestre 500 m. Lythreum salicareia Foeniculum vulgare 150 m. Lythreum junceum Kundmannia syriaca Epilobium angustifolium m. Physospermum comubiense Epilobium hiresitum m. Hippomarathrum microcarpum Epilobium parevifloreum 900 m. Bupleurum lophocarpum 500 m. Bupleurum pauciradiatum m. Epilobium montanum Bupleurum boissieri m. Epilobium tetragonum m. Bupleurum dichotomum m. Epilobium obscurum Falcaria vulgaris Bryonia multiflora 1200 m. Ancelica sylvestris Bryonia creetica Ferula amanicola ROSACEAE Peucedanum ruthenicum Hammatolobium lotoides Laserpitium glaucum Vicia sericocarpa Turgenia latifolia m. Lathyrus laxifolius Sanicula aeropeae Lathyrus nissalia Eryngium falcatum Trifolium caucasicum Eryngium glomeratum Trifolium davisii Eryngium campestre Trifolium spinosa Lagoecia cuminoides Trifolium coelesyriaca Myrhoides nodosa Medicago coronata Rhabdosciadium oligocarpum Medicago minima Chaerophyllum libanoticum Medicago arabica Anthriscus lamprocarpa Dorycnium hirsutum Coriandrum sativum Dorycnium rectum Smyrnium olusatrum Dorycnium graecum Smyrnium connatum 1000 m. Dorycnium pentaphyllum Smyrnium creticum 1000 m. Dorycnium amani Cephalaria syriaca Lotus edulis Scabiosa colubaria Lotus collinus COMPOSĠTAE Astragallus leparinus m. Asteriscus aquaticus Astragallus thiebentii Pallenis spinosa Astragallus commagenicus Artemisia annua Astragallus antiochianus Tyrimnus leucographus 300 m. Astragallus bombycalyx 1800 m. Serratula curdica Centaurea aggregata Astragallus drusorum Centaurea ptosimopappa Astragallus delbesii Staehelina lobelii Giycyrrhiza glabra Carlina involucrata m. Glycyrrhiza echinata 1250 m. Carlina lanata 750 m. Psoralea bituminosa 900 m. Siebera pungens 750 m. Cicer floribundum 1350 m. 104

105 Echinops viscosus Vicia crocea Echinops oriantalis Vicia cassubica Scarzonera acanthalimon Viciavillosa Scarzonera cotschyi Vicia cassia Hieracium barbeyi m. Vicia palaestina Crepis reuterana Vicia cypria Crepis amanica m. Vicia tetrasperma Ġnula graveolens Vicia hirsuta Carpesium abrotanoides Vicia lunata var.grandiflora 1520 m. Salidago virgaurea Vicia galeata 1400 m. Galatella punctata Vicia cracca Erigeron acer CAMPANULACEAE Conyza bonariensis Campanula postii m. Bellis perennis Campanula stricta Anthemis halophila PRĠMULACEAE Leucocyclus formosus Cyclamen cillicium Achillea cretica Cyclamen percicum Tanecetum aucheri Cynanchum acutum Tanecetum depaupratum Vincetoxicum raddeanum Tanecetum haradianii Convolvulus cantabrica LEGĠMĠNOSAE Cordia myxa Lotus palustris Heliotrapium europaum Coronilla emerus Symphytum brachycalix Coronilla coronata Verbascum oriantale m. Ornithopus compressus Verbascum discolor Vesbascum amanum Sedum magelense m. Lesquereuxra syriaca Sedum sempervivvoides m. Lathreae squamaria Sedum hisponicum CRASSULACEAE Sedum pallidum Umbilicus erectus 1700 m. Telmissia microcarpa Umbilicus horizontalis Saxifraga tridactylites Rosularia elymaitica Saxifraga cymbalaria Sedum stolonuferum 1400 m. Saxifraga hederacca 900 m. Sedum album m. 105

106 Kıyı Kumullarının Karakteristik Bitkileri Litoral Kayalarının Karakteristik Bitkileri - Limonium gmelinii (Willd.) O.Kuntze - Crithmum maritimum L. - Mesembryanthemum nodiflorum L. - Sa Isola koli L. - Cakile maritima Scob. - Eryngium maritimum L. - Euphorbia paralias L. - Pancratium maritimum (L.) Hoff And Link. - Otanthus maritimus L. - Parapolis incurva L. Tuzlu Kıyı Bataklıklarının Karakteristik Bitkileri - Artrochnemum macrostachyum (Moric.) Moris - Atriplex portulacoides L. - Artrochnemum fruticosum (L.) Moq. - Salicornia europaea L. - Sueda prastrata Pal I. Nehir Yatağı ve Bataklıkların Karakteristik Bitkileri - Typha latifolia L. - Phragmites - Euphorbia ausralis peplis (Cav.) L. Trin. - Iris pseudocorus L. - Juncus maritimus Lam. - Juncus acutus L. Dere Yataklarının Karakteristik Bitkileri - Carex divisa Huds. - Schoenus nigricans L. - Nasturtium officinale R. Br. - Ve ro n i ca anagallis-aquatica L. - Ranunculus aquatilis L. - Lemna trisulca L. - Lemna minor L. - Lemna gibba L. Konifer Ormanların Karakteristik Bitkileri - Pinus brutia Ten. - Pinus pinea L. - Pinus halepensis Mill. - Cupressus sermpervirens L. - Juniperus phoenicea L. - Juniperus oxycedrus L. - Cedrus libani Barr. - Abies cililcicq Carr. 106

107 Galeri Ormanlarının Karakteristik Bitkileri - Platanus orientalis L. - Liquidamber orientalis Mill. - Ulmus minor Mill. - Nerium oleander L. - Vitex agnus-castus L. - Ficus carica L. - Adianthum capiius-veneris L Yaprak Döken Ormanların Karakteristik Bitkileri - Quercus ithaburensis subsp. Macrolepis (Kotschy) Hedge & Yalt. - Quercus cerris Lo - Fagus orientolis Lipsky. - Euonymus latifolia (L.) Mill. - Staphyllea pinnato L. - Carpinus orientolis L. - Ostrya carpininfolia Scop. - Sorbus torminolis (L.) CR. - Corn us mas L. - Fraxinus ornus L. - Acer monspessulanum L. - Populs tremula L. - Crataegus monogyna Jacqo - Styrax officinolis L. Synantropik Vejetasvon Karakteristik Bitkileri - Hyoscyamus niger L - Anthemis chia L - Hyoscyamus albus L. - Bellis perennis L. - UrticQ urens L. - Crepis foetida L - Parietario judaica L. - Senecia vulgaris L. - Hordeum murinum L. - Chondrilla juncea L. - Poa annua L. - Carthamus lanatus Lo - Stellaria media (L.) Viii - Cariina corymbosa L. - Capparis spinosa L. - Scolymus hispanicus L. - Veronica cymbalaria Bodard - Picnomon acarna (L.) Cass 107

108 F.3.2 Habitat ve Topluluk Ġlimiz, içerisindeki bitki toplulukla Synantropik Vejetasvon Karakteristik Bitkileri - Piptatherum miliaceum (L.) Cosson - Silybum marianum (Lo) - Sorghum halepense (L.) Pers. - Onopordum illyricum L. - Medicago minima (L.) Desr. - Conyza canadensis (L.) Cronq. - Medicago arabica (L.)Huts. - Carduus pycnocefalus Jacq. - Medicago orbicularis (L.)AII. - Sonchus oleraceus L. - Trifolium repens L. - Lactuca seriolla L - Trifolium campestre Schreb. - Xanthium strumarium L. - Trifolium resupinatun L. - Xanthium spinosum L. - Vesbascum sinuatum Lo - Cripsis aculeata (L.) Aiton. - Capsella bursa-patoris (L.) Medik. - Portulaca oleracea L - Galium aparine L. - Tribulus terestris L. - Malva neglecta Wallr. - Chenpodium album L. - Cichorium intybus L. - Daruta stramonium L. - Matricaria charnamilla L. - Ecballium elaterium L. - Anthemis cotula L.. - Centaurea calcitrapa L. ı aģağıda verilmiģtir. 108

109 Maki Karakteristik Bitkileri - Quercus coccifera L. - Quercus infectoria Olivier - Ceratonia siliqua L. - Myrtus communis L. - Phillrea latifolia L. - Olea europea L. - Olea europea var. Sylvestris Mill. - Hypericum perforatum L. - Pistacia lentiscus L. - Pistacia terebinthus L. - Cotinus coggygria Scop. - Rhus coriaria L. - Cercis siliquastrum L. - Colutea arborescens L. - Smilax aspera L. - Paliurus spina-christi Mill. - Hedera helix L. - Clematis flammula L. - Laurus nobilis L. - Ruscus aculeatus L. - Asparagus acutifolius L. - Asparagus tennuifolius Lam. - Gonocytisus angulatus (L.) Spach. - Rhamnus oleoides L. - Spartium junceum L. - Osyris alba L. - Genista acanthoclada DC. - Jasminum fruticans L. - Genista lydia Boiss. - Calycotome villosa L. - Cistus creticus L. - Sarcopoterium spinosum (L.) - Spach. - Lithodora hispidula (Sm.) Griseb. - Erica manipuliflora Salisb. - Teucrium polium L. - Coridothymus capitatus (L.) Reichb. - Origanum vulgare L. - Salvia officinalis L. - Urginea maritima (L.) Baker - Asphodellus aestivus Brot. - Muscari comücum (L.) Mill. - Muscari neglectum Guss. - Orchis coriophora L. - Cyclamen percicum Miller \ 109

110 Bataklık (Sazlık) - Tuzcul Bitkileri Alepocurus littürolis (Gouan) ParI - sahil tilki kuyruğu Artemisia scoparia Boiss. - pelin Artrochnemum fruticosum - çorak otu Arundo donax L. - masura kamışı Bolboschoenus maritimus (L.) Palla Calamogrostis pseudophragmites (Haller fil.) Koeler - sahil süvari çayır otu Carex divisia Hudson Conyza canadensis (L.) Cronquist - Kanada şifa otu Cyperus fuscus L. Cyperus glaber L. Cyperus longus L Equisetum ramossimum Des! Gladiolus italicus Miller Halimione portulacoides (L.) Aellen Halocnemum strobilaceum (Paıı.) Bieb. Imperata cylindirica Inula chritmoides L. Inula viscosa (L.) Aiton Juncus acutus L. Juncus maritimus Lam. Juncus rigidus Desf Limonium angustifolium Melilotus elegans Salzm. Najas minor Orchis coriophora Orchis morio Phragmites australis Plantago maritima Polygonum maritimum Potamogeton nodosus Pulicario dysentarica (L.) Bernh. Ranunculus sphaerospermus Rubus sanctus Saccharum ravennue (L.) Murray Salicornia europae L. Scirpoides holoschianus (L.) Sojak Serapias vomeracea Shoenus nigricans L. Sporobolus virginicus (L.) Kunth Suaeda altissima (L.) Pall. Tamarix smyrensis Tamarix tetragyna Typha latifolia Veronica anagallis-aquatica - dallı at kuyruğu - çorak otu - çorak otu - anduz otu - anduz otu - topuk otu, hasır otu - sahil hasır otu - taş yonca, sinek tırfıl - su perisi - pis kokulu orkide - salep orkide - kargı, adi kamış - kum sinir otu - sahil çoban değneği - su sümbülü, havyar otu - pire otu - su papatyası, su düğün - böğürtlen - okluk - deniz börülcesi - su sandalye sazı - siyah baş sandalye sazı - sahil ayrı k otu - soda otu - ılgın - ılgın -berdi - yavşan otu 110

111 Kumul Bitkileri 1. Aegilops cylindrica Alhagi mannifera Allium junceum L Anagallis arvensis Anchusa aggregata Lehm. ' Anthemis pseudocotula Boiss. Aristida caerulescens Des{ Asparagus tenuifolius Asphodelus aestivus Atriplex hastata L. Beta maritima L. Briza minor Bromus psammophilus P.M. Smith Bromus tectorum L. - brom Cakile maritima Scop. phynocephalus L. Carex flacca Cariina oligocephala Boiss. & Kotschy Centarium erythrea Rafin. Cionura erecta (L.) Griseb. Cistus creticus Cistus salviifolius Convolvulus lanatus Crepis foetida L. Crepis setoso Hall. iii. Cutandia memphitica (Sprengel) K. Richter Cyperus capitatus Vandelli Daphne sericea Daucus littarolis Dorichnium hirsutum Echium angustifolium Elymus farctus (Viv.) Runemark ex Melderis Ephedra fragilis Desv. Epilobium hirsutum Erica manipuliflora Erodium laciniatum (Cav.) Willd. Erucaria hispanicq (L.) Druce Eryngium maritimum Euphorbia helioscopia L. Euphorbia paralias L. - deve dikeni - tarla fare kulağı - sığır dili - köpek papatyası - kuşkonmaz - çiriş otu - karapazı - kum bromu - deniz hardalı Cardduus - tarla kangalı - ayak otu, saparna - domuz dikeni - pembe çiçekli laden - beyaz çiçekli laden - havlı sahil sarmaģığı - hindiba - topuklu venüs otu - yabani defne - bodur sahil pıtrağı - engerek otu - elim otu - deniz üzümü - tüylü yakı otu - püren, funda - dönbaba - sütleğen - kum sütleğeni 111

112 Euphorbia pep/is L. Kumul Bitkileri 2. - sütleğen Euphorbia terracina L. : Fonthanesia phllyroides - cılbırtı, süpürge çalısı. Geranium disesectum L. - turna gagası Halopep/is amplexicaulis (Vahı.) Ung.-Sternb. Helianthemum stipulatum (Forssk.) C. Christ. Hordeum murinum L. Hyperrhania hirta (L.) Stapf mperata cylindirica lpomae stolonifera (Cyr.) J.F. Gmelin Lactuca saligna L. Lagurus ovatus Lavandula stoechas Limonium greacum Lo/ium perenne Malva nicaensis All. Medicago littoralis (L.) Rohde ex Loiss. Medicago marina L. Myrtus communis Nerium oleander L. Osyris alba Otanthus maritimus (L.) Hoffm. & Link Pancreatium maritimum L. Parapho/is incurva Paronychia argentea Lam. Phalaris paradoxa Phllyrea latifolia Phoenix canariensis Phrasium majus L. Pinus brutia Ten. Pinus halepensis Piptatherum mi/iaceum - güneş gülü - sahil arpası - sahil gece sefası - söğüt marulu - tavşan kuyruğu - lavanta çiçeği - delice - ebegümeci - kum yoncası - sahil yoncası - murt, mersin - zakkum - kum zambağı, sahil ada soğanı - kıvrık ayrık - dolama otu - kaynaş - pırnal - yabani hurma - kızı/çam - halepçamı Pistacia lentiscus L. - mastik, sakızlık Pistacia terebinthus L. - menengiç, sakız ağacı Plantago logopus - sinirli ot - Polygonum maritimum L. - çoban değneği Rhamnus oleoides - cehri Rubia tenuifo/ia Rumex conglomeratus Salsola kafi L. Salsola soda L. Salvia viridis L. - kök boyası - Iabada, kuzu kulağı - dikenli çöğen, tuz otu - dikenli çöğen, soda otu - çayır ada çayı 112

113 Allium scorodoprasum L. Allium vinale L. Diğerleri (Sazlık ve Kumul Alan evresindekiler )-1 Ammi majus Ammi visnaga Arum dioscoridis L. Avena sterilis L. Bellis perennis Brassica elongata Ehr. Brassica tournefortii Gouan Calendula arvensis L. Calicotome villosa Capparis spinosa Capsella bursa-pastoris (L.) Medik Centarium erythrea Centauria calcitrapa Chenopodium album L. Chondrilla juncea L. Chrozophora tinctoria Chrysanthemum coronarium L. Cichorium pumilum Jacq. Cirsium vulgare (Sevi) Ten. Clematis vitalba Convolvulus arvensis L. Conyza canadensis (L.) Cronquist Crateagus monogyna Cynodon dactylon (L.) Pers. Cyperus rotundus L. Dianthus strictus Ecballium elaterium (L.) A. Rich. Echinops viscosus DC. Echium ita/icum Erodium cicutarium (L.) L 'Herit Erodium gruinum (L.) L 'Herit Eryngium creticum Eryngium glomeratum Foeniculum vulgare Fumaria densiflora Galium aparina Haplophyllum buxbaumi Hedypnois cretica (L.) Dum.-Cours Heliotrophium europaeum Helminthoteca echioides - diş otu - yılan yastığı - yabani yulaf - çayır güzeli, koyun gözü - şamdan çiçeği - azgan - keber - çoban çantası - yıldız gelin düğmesi - kasımpatı, krizantem - köygöçüren - kanada şifa otu - eşek hıyarı, cırt atan - kirpi başı - dönbaba - rezene, anason 113

114 Diğerleri (Sazlık ve Kumul Alan evresindekiler )-2 Hymenocarpus circinnatus Hypericum polyphyllum Boiss. & Bal. Lathyrus gorgonii Pari. Lathyrus stenophyllus Boiss. &Heldro Lavatera punctata Linum bienne Lonicera etrusca Lotus corniculatus Lo' Malva nicaensis Morus alba Onobryhis christa-galli (Lo) Lam. Ononis reclinata Lo Onopordum boissieri Willk. Ornithogalum umbellatum Paliurus spina-christi Pallenis spinosa (Lo) Cass. Popover rhoeas Picris altissima Delile Plantago lanceolata Plantago scabra Polypogon maritimus Willd. Polypogon monspeliensis (L.) Desf Portulaca olereacus Prosopis farcıa Psorolea bituminoso Pulicario dysentarica Quercus coccifera Ranunculus scleratus Rapistrum rugosum (Lo) All. Rhamnus alaternus Ricinus communis Ruscus aculeatus Salix alba Sanguisorba minor Sanguisorba minor Scabiosa chalocephala Scolymus hispanicus L. Scrophularia canina L. Silybum marianum Solanum nigrum Thymbra capitata Tribulus terrestris Trifolium fragiferum - kır fiyi Vicia narbonensis - fare fiyi Vitis sylvestris - mürdümük, yalancı bezelye - ebegümeci - beyaz dut - eşek dikeni - yıldız çiçeği - karaçalı - altıngöz - gelincik - sinir otu - çeti - pire otu - düğün çiçeği - adi hintyağı bitkisi - ak kavak - çayır düğmesi, sincan otu - kangal, meryemana dikeni - it üzümü - çilek tırfıl 114

115 F.4. FAUNA F.4.1. Türler ve Popülasyonları F Karasal Türler ve Popülasyonları Amanos Dağları, ülkemizin en zengin faunustik alanları durumundadır. Yaban hayatı bakımından oldukça zengindir.hatay Ġlinin yaban hayatı yayılımı 0-10 m de kaplumbağa ve sulak alan çevresi m de turaç çevresi, bülbüller, m'de yırtıcı kuģlar çevresi, 1500 m de yükseklerde yaban keçisi çevresi olarak sınırlandırılmıģtır. 0-1 O m. arasında deniz ve kumul alanda yaban hayatı deniz kaplumbağaları ile sulak alanlar çevresi olarak deniz kaplumbağalarının yumurta bırakma ve üreme alanlarını, kuģların kıģlama, konaklama, kuluçka alanını oluģturmaktadır. Hatay Ġli faunasına ait hayvan türleri aģağıda verilmiģtir Kurbağalar - Bombina variegata Sarı Kurbağa - Alytes obstertrican' Ebe Kurbağası - Bufo viridis' Haçlı Kurbağa - Rana pipens Adi Kurbağa - Hyla arborea Ağaç Kurbağası - Bufo calimata Yeşil Kurbağa Sürüngenler - Lacerta simonyi Küçük Kertenkele Testudo hermanni Herman Kaplumbağası Testudo graeca Yunan Kaplumbağası - Chemoeleo charndeleq Bukalemun - Algyroides marchi Hareketli Kertenkele - Lacerta lepid Çit Kertenkelesi - Lacerta papca Cüce Çit Kertenkelesi - Lacerta viridis Yeşil Kertenkele - Padavcis muralis Duvar Kertenkelesi - Vipera ammodytes Akdeniz Engereği - Vipera xanthina Engerek - Vipera lebatina Sarı Engerek KuĢlar-1 - Tachybabtes - Podiceps cristatus Tepeli Dalgıç - Podiceps nigricallis Kara Boyun - Pelecanus cripus Tepeli Pelikan - Pelecanus onoeratalus Pelikan - Phalacrocorax carbo Karabatak - Phalacrocorax pymaeus Cüce Karabatak - Nycticorax nycticorax Gece Balıkçılı - Bobulcus ibis Öküz Balıkçılı - Egratta garzetta Küçük Beyaz Balıkçıl - Egratta alba Beyaz Balıkçıl - Ardea cinerea Gri Balıkçıl - Platales leucoradia - Phoenicopterus ruber Flamingo - Anser anser Boz Kaz - Anser albifrons Sakarca - Cynus oler Sessiz Kuğu - Cynus cghup Ötücü Kuğu - Tadorna ferruginia Angut - Tadorna tadorna Su na. - Nettarufina Kızılbaş - Anas penolope Peruk Ördeği - Anas strepera Boz Ördek - Anas crecca Çamurcu - Anas platyrhynchos Yeşilbaş - Anas aculata Kıl Kuyruk - Anas clypeata Kaşıkçı Ördeği - Anas guerguedula Çıkrınçın 115

116 KuĢlar-2 - Marmaronetta Yaz Ördeği - Anthya fuligula TepeliÖrdek - Anthya ferina Elmabaş Unidentified ducks - Unidetified gulls - Oxyura leucocephala Dikkuyruk - Porphyrio porphyria Saz Horozu - Rallus aquaticus Su Tavuğu - Porzana porzana Benekli Su Tavuğu - Gallinula chtoropus - Fulica atra Sakarmeke - Grus grus Turna - Himentopus himentopus Uzunbacak - Charadrius hiaticula Halkalı Yağmurcun - Charadrius alexnidrius Yarım Halkalı Yağmurcun - Vanellus vanellus - - Calidris alba Çakıl Kuşu - Ca/idris minuta Küçük Kum Kuşu - Calidris alpina Dağ Kum Kuşu - Calidris minutalpina Küçük Dağ Kum Kuşu - Phi/omachus pugnax - - Asia flammeus Bataklık Baykuşu - Gallinago gallinago Çulluk - Gallinago medica Iri Çulluk - Limosa Iimoso Siyah Kuyruklu Çulluk - Numenius arguata Uzun Gaga/ı Çulluk - Tringa erythropus Kızıibacak - Tringa totanus Düdükçüm - Tringa stagnatilis Bataklık Düdükçümü - Tringa nebulovia Yeşilbacak Düdükçümü - Tringa ochropus Yeşil Düdükçüm - Larus minitus Küçük Martı - Larus genei Ince Gaga/ı Martı - Larus canus Adi Martı - Larus ridibundus Karabaşlı Martı - Larus angentatus Halkalı Martı - Gelochelidon nilotica Gülen Sumru - Sterua caspia Hazar Kırlangıcı - Sterua sandvicensis Deniz Kırlangıcı - Steua pavdicea Kırlangıç - Riparia riparia Kum Kırlangıcı - Chlidonia leucopterus - - Borchinus cedicnemus Karagöz - Ammoperdix griseogularis Kum Kekliği KuĢlar-3 - Panclion haliaetus Bataklık Kartalı - Circus aeruginosus Saz Delicesi - Circus cynaeus Ekin Delicesi - Milvus milvus Kızıl Çaylak - Circaetus gallicus Yılan Kartalı - Accipites nimus Küçük Atmaca - Prunella modularis Çit Serçesi - Syvia boria Ötleğen - Phyiloscopus trochilus Söğüt Bülbülü - Saxicola rubetta çayır Taral KuĢu Montacola soltanus Gök Ardıç KuĢu - Qenanthe guenanthe Kuyruk Kapan - Brithasus rubeccula Nar Bülbülü - Luscinia magarhychos Bülbül - Aegithalus conclatus BaĢtan Kara - Remiz pendilinus Çulha KuĢu - Cicon ia cicon ia Leylek - Ciconia nigra Kara leylek - Streptopelia decaoto Kumru - Streptopelia senegelinsis Küçük Kumru - Cuculus canarus Guguk KuĢu - Bubo bubo Puhu - Francolimus francolimus Turaç - Ragulus regulus Çalı KuĢu - Luscinia luscinia Çalı Bülbülü - Coturnix coturnix Bıldırcın - Alectoris c hulcar i Kınalı Keklik - Alectoris rulo - Keklik - Alectoris graeca Keklik - Buteo buteo Şahin - Pernis apivorus Arı Şahini - Falco peregrinus Doğan - Falco subbute Delice doğan - Falco columbaris Güvercin Doğan - Streptopelia turtur Üveyik - Columba cenas Güvercin - Athene noctua Kukumav KuĢu - Upupa epops İbibik - Dendrocopos majör Ağaçkakan - Hironda rustica Kırlangıç - Anthus trivialis Ağaç incir kuşu - Anthus paratensis Çayır incir kuģu - Anthus cervinus Kızılgerdanlı lncir KuĢu 116

117 KuĢlar-4 - Motacilla alba Akkuyruk Sallayan - Motacilla flava Sarı Kuyruk Sallayan - Pycronotus barbatus Arap Bülbülü - Lanius colluro Çekirge Kuşu - Alauda arvensis Tarla Kuşu - Lacustella fuscinoides Dere Bülbülü - Cinclus cinclus Su Kuşu - Cardue/is cardue/is Saka Kuşu - Panser hispaniolensis Söğüt Serçesi - Pancer domesticus Serçe - Sturnus vulgaris Sığırcık - Vanalus vanalus Sığırcık - Pica pica Saksoğan - Corvus covax Kara Karga - Corvus frugi/egus Tohum Kargası - Corvus corane cornix Leş Kargası - Corvus monedula Küçük Karga - Columba palumus Tahtalı Güvercin - Columba liva Kaya Güvercini - Asio otus Orman Baykuşu - Apus apu Ebabil Kuşu - Merops apiaster Arı Kuşu - Milvinus nigrans Kara Çaylak - Coracias garrulus Gök Karga - Accipiter genti/is Büyük Atmaca - Perdix perdix Çil Keklik - Tetraogallus caspius Ur Keklik - Buteo rufinus Kızıl Şahin - Neophron perenopteus Akbaba - Hispolais pallida Ardıç Kuşu - Saxicola targuata Taş Kuşu - Turdus pilaris Ardıç Kuşu - Turdus i/iacus Pas Ardıç Kuşu Memeliler - Fethis chanus Saz Kedisi - Canis aurenus Çakal - Caster fibe r Kunduz - Mustela nivalis Gelincik - Huüadiuz huüadiuz Karaca " - Scuris anomalis Ağaç Sincabı - Martes foina c Kaya Sansar - Martes martesarls Ağaç Sansarı Citellus citellus Tarla Sıçanı - Lutra lutra Su samuru - Meles meles Porsuk - Sus scrofa Yaban Domuzu - Herpestes ichneumon Kuyruk Süzen - Hyaena hyaena Sırtlan - Cricetus cricetus Cırlak Sıçan - Desmana pyrenaica Köstebek - Vulpes vulpes Tilki - Lepus europeus Tavşan - Microchiroptera sp. Yarasa - Capreolus capreolus Karaca - Canis lupus Kurt - Marmoto marmoto Dağ Sıçanı 117

118 F Aquatik Türler ve Populasyonları F Kürklü Hayvanlar - Monochus monochus Akdeniz Foku - Mustela lutreda Bataklık Samuru F Balıklar Tatlı Su Balıkları : - Si/irus glanis Yayın Balığı - Cyprinus carpio Sazan - Cyprinus carpio royal Aynalı Sazan Lenciscus sp. Tatlı Su Kefali - Anguilla anguilla Yılan Balığı - Barbus barbus Bıyıklı Balık- Lucioperca lucioperca Sudak - Salmo gardnerji Gökkuşağı Alabalık Deniz Balıkları : - Apagon nigripinnis - Upeneus moluccensis- Callionymus filamentosus - Upeneus moluccensis - Dussumeria acuta - Sillago sihama; - Etmureus teres - Sphyraena chrysoteania- Cynoglossus sinusarabic - Sphyraena viridensis - Oxyurichthts papuensis - Saurida undosquamis - Sargocentron rubrum, - Pelates quadri/ineatu - Leiognathus kluzingeri- Stephanolepis diaspros F.4.2. Habitat ve Topluluklar F.4.3. Hayvan YaĢama Hakları F Evcil Hayvanlar. F Sahipli Hayvanlar Dörtyol ilçesinde 3 adet,erzin ilçesinde 1 adet olmak üzere toplam 4 adet ev ve süs hayvanları satıģ yeri vardır. F Sahipsiz Hayvanlar Hatay merkez Ġlçe Antakya da 1 adet hayvan barınağı bulunmakta olup tarihinde faaliyete geçmiģtir.500 hayvan kapasitesi vardır. Barınakta 2 Veteriner Hekim, 5 bakıcı ve 1 Ģoför görev yapmaktadır. Sahanın büyüklüğü 8 dekardır.150 m 2 kapalı alanı olup bu alanda Veteriner odası, Muayene odası, Ameliyathane, mutfak, bakıcı odaları ve idari birimler bulunmaktadır. 10 adet kapalı alanlı sundurmalı açık kafes bulunmaktadır. Barınaktaki mevcut hayvan sayısı tarihi itibariyle 150 adettir. Bu güne kadar 64 adet hayvan sahiplendirilmiģ, 20adet hayvan kısırlaģtırılmıģtır. Genel olarak Barınakta KısırlaĢtırma, Sahiplendirme, bakım ve aģı çalıģmaları yapılmaktadır. F Nesli Tehlike Altında Olan ve Olması Muhtemel Olan Evcil Hayvanlar Nesli tehlikede olan yaban hayvanlarından olan Çizgili Anadolu Sırtlanının yaģadığı alanlar Altınözü Yaban Hayatı GeliĢtirme Sahası olarak koruma altına alınmıģtır. Saha tarihli resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Yaban Hayatı GeliĢtirme Sahaları Yönetmeliğine göre yönetilmektedir. Anadoluda yaban ortamında sadece Ġlimiz Kırıkhan Ġlçesi Kaletepe-CamızkıĢlası- Ġncirlik-Kamberlikaya-BaĢpınar-Sucu Köyleri ile Suriye sınırı arasında kalan askeri bölgede 118

119 Hatay Dağ Ceylanı populasyonu bulunmakta olup yaģam alanları Merkez Av Komisyonu Kararıyla ava kapatılarak koruma altına alınmıģtır. Samandağ Kumsallarına her yıl yuvalamak amacı ile gelen Deniz Kaplumbağalarından Chelonia mydas ve Caretta caretta adlı türler her yıl 01 Mayıs - 15 Eylül tarihleri arasında Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü ile Samandağ Kaymakamlığı Köylere Hizmet Götürme Birliği arasında düzenlenen sözleģme gereği proje alan sorumlusu ve ekibince izlenmekte ve korunmaktadır. F Hayvan Hakları Ġhlalleri Konuyla ilgili sağlıklı veriler bulunamadı. F Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü KuruluĢlarla ĠĢbirliği ÇeĢitli zamanlarda Belediyelerle, sınırları içerisinde bulunan hayvanların korunması yönünde yazıģmalar yapılmıģtır. F.5. HASSAS YÖRELER F.5.1 Milli Parklar Milli park, bilimsel ve estetik bakımdan, ulusal ve uluslararası ender bulunan doğal ve kültürel değerleri ile koruma, dinlenme ve turizm alanlarına sahip doğa parçalarıdır. Ġlimizde milli park olarak onaylanmıģ saha bulunmamaktadır. Ancak Adi Deniz Kaplumbağalarının (Caretta caretta ve Chelonia mydas (yeģil kaplumbağa)) yuvalama alanı olan ve aynı zamanda tarihi değerlere sahip olan doğa sahilleri Milli Park olarak önerilmiģtir. Hatay da daha önce ilan edilmiģ Milli Park bulunmamaktadır. F Tabiat Parkları Ġlimiz dahilinde tabiat parkı yoktur. F Tabiat Anıtı Ġlimizde tabiat anıtı yoktur. F.5.4 Tabiatı Koruma Alanları Tabiatı koruma alanları, bilim ve eğitim bakımından önem taģıyan nadir tehlikeye maruz veya kaybolmaya yüz tutmuģ ekosistemler, türler ve doğal olayların meydana getirdiği seçkin örnekleri içeren ve mutlak korunması gerekli olup sadece bilim ve eğitim amaçları ile kullanılmak üzere ayrılmıģ doğa parçalarıdır. Ġlimiz sınırlarında 2 adet Tabiatı koruma alanımız bulunmaktadır. TEKKOZ-KENGERLĠDÜZ TABĠATI KORUMA ALANI KuruluĢu : Alanı : 172 ha. Konumu : Akdeniz bölgesinde, Hatay ili, Erzin ilçesi sınırları içerisindedir. 119

120 Kaynak Değerleri : Doğu Kayını ( Fagus orientalis) nın Dünyada ki en güney tabii yayılıģı teģkil etmesi, ayrıca zengin bitki ve hayvan topluluğuna sahip oluģu ile nadir ve eģsiz bir orman ekosistemi özelliğine sahip bulunmasıdır. HABĠBĠNECCAR TABĠATI KORUMA ALANI KuruluĢu : Alanı : 118 ha. Konumu : Akdeniz bölgesinde, Hatay ili, merkez ilçesi sınırları içerisindedir. Kaynak Değerleri : Saha, kültürel değerler bakımından oldukça zengindir. Bunlardan Sen Piyer Kilisesi kayalara oyularak yapılmıģ bir Hristiyan kilisesidir. Yine bu alanda yer alan Karon (Charon) Anıtı; Sen Piyer kilisesinin 200 m. kuzeyinde yer almakta ve mitolojide cehennem kayıkçısı olarak bilinen karon un kayalara oyulmuģ dev bir büstüdür. Ayrıca Sen Piyer kilisesinin içindeki Günahkarlar Hamamı Antiokus I. tarafından M.Ö.3.yüzyılda yaptırılmıģtır. F.5.5 Orman Ġçi Dinlenme Yerleri Kuzuculu(Zübeyde Hanım) Mesire Yeri ; Hatay Ġli,Dörtyol Ġlçesi,Kuzuculu Beldesi sınırları içerisinde,amenajman Planına 155 nolu bölmede,6,7311 ha. büyüklüğünde, 1985 yılında tesis edilmiģtir.b Tipi mesire yerimizde kızılçam ağaç türleri mevcuttur.kuzuculu Mesire Yerinin ilçe merkezine 9,3 km.,kuzuculu Beldesine 3 km uzaklıkta olup yol asfalttır tarihinde yapılan ihale sonucuna göre; mesire yerinin iģletmeciliğini YaĢar Güçlü adındaki Ģahıs alarak halen iģletmeciliğini yapmaktadır. Kınalıtepe Mesire Yeri: Hatay Ġli, Belen Ġlçesi, Güzelyayla Köyü mevkiinde yer alan mesire Yerimiz, Amenajman Planına göre 531 nolu bölmede, ha. Büyüklüğünde,1987 yılında tesis edilmiģtir. GeliĢme palanı 2009 yılında yapılmıģtır. Yine B Tipi olan mesire yerimizde kızılçam(çz.) ağaç türleri mevcuttur. UlaĢım yolu asfalt olup karayoluna ortalama 8 km.uzaklıktadır tarihinde yapılan ihale sonucuna göre; Ahmet Uğur TAT adlı Ģahsa 29 yıllığına iģletmek üzere verilmiģtir. F.5.7. Biyogenetik Rezerv Alanları Ġlimiz sınırları içerisinde biyogenetik rezerv alanı bulunmamaktadır. F.5.8. Biyosfer Rezerv Alanları Ġlimiz sınırları içerisinde biyosfer rezerv alanı bulunmamaktadır. F.5.9. Özel Çevre Koruma Bölgeleri Ġlimizde Bakanlar Kurulu kararı ile alınmıģ özel çevre koruma bölgesi yoktur. 120

121 Hassas Yöreler Kapsamına Giren Diğer Alanlar F Av Hayvanlarını Koruma ve Üretme Sahaları Hatay - Fırnız - Yaylacık B Serisi Yaban Keçisi ve Karaca Koruma Üretme Sahası : Doğusu : Fırnız yaylası ve Ġskenderun bölge sınırı Batısı : Akgedik serisi Kuzeyi : Ġskenderun ve Arsuz bölge sınırı Güneyi : Ġncirlidere, KıĢlak, Olukpınar, Fırnız yaylasına inen düz hat Av Koruma Sahası Samandağı - Antakya - Ġskenderun ve Uluçınar Orman ĠĢletme ġefliği nin Amanos Dağları üzerindeki yüksek rakımlı ve ormanlık yerleri içerisine alarak Akdeniz e uzanmaktadır. Av Koruma Sahasında alageyik, dağ keçisi, karaca, domuz, tavģan, kınalı keklik, sülün, kurt, çakal ve tilki bulunmaktadır. Av sahasına 1989 yılından beri üremek üzere sülün bırakılmıģ olup bunlar Domuzburnu civarında meskün olmayan bir alanda çoğalmaktadır. Ayrıca Domuzburnu nun güneyinde Uluçınar bölgesi kale mevkiinde 10 ha. üzerinde kurulmuģ üretme istasyonu bulunmaktadır. Bunlar üretilip av sahasına bırakılmaktadır.bu av koruma sahası Orman Genel Müdürlüğü ne tahsisli paralı avlak sahadır. Bu saha içerisinde av yapmak Orman Genel Müdürlüğü nden alınacak av izin belgesine tabidir. Av mevsiminde yukarıda belirtililen av hayvanlarından kınalı keklik ve tavģan avı yasaktır. Kurt, çakal, yaban domuzu bütün yıl avlanabilir. Tilki ise 15 Eylül - 15 Mart arası, dağ keçisi ve karaca ise 1 Ağustos - 31 Mart tarihleri arasında avlanılabilceklerdir. Dağ keçisi ve karaca Merkez Av Komisyon kararının av turizmine iliģki maddesinde özellikle Arsuz da av koruma sahasında avlanabilecekleri belirtilmiģtir. F Su Ürünleri Üretim Sahalarının Çevresindeki Kıyılar Hatay ilinde su ürünleri avcılığı Akdeniz kıyı Ģeridinde bulunan Ġskenderun, Samandağ, Dörtyol ve Erzin ilçelerinde yapılmaktadır. Ayrıca ; Asi Nehri, Demirköprü, Kırıkhan da GölbaĢı Gölet i ve Yayladağ da GörentaĢ Göleti nde tatlı su balık türleri avlanmaktadır. Kıyılarda : Barbunya, çipura, gümüģ, dil, Lagos, levrek, lüfer, mercan, kılıç, sardalya, istavrit, turna ve köpek balığı avlanmaktadır. Ayrıca önemli miktarlarda karides avlanmakta olup bu yörede çıkan iri karidesler Ġskenderun Karidesi olarak tanınmaktadır. Ġç sularda avlanan türleri ise aynalı sazan, yılan balığı, yayın balığı ve karabalıktır. Su ürünleri avcılığında da av dönemleri Tarım Orman Bakanlığı nca belirlenmektedir. Akdeniz de Finike Körfezi nin doğusundaki taģlık burnundan Suriye sınırına kadar olan kara sularımızda 1-15 Mayıs arasında her türlü su ürünleri avcılığı yasaktır. Ayrıca ; 1 Eylül arasında sardalya avcılığı, 1 Nisan - 1 Eylül arasında palamut ve torik avcılığı yasaktır. Sportif amaçlı avcılıkta tutulan balık miktarı iç sularda kiģi baģına günde en çok 5 kg. ı denizlerde 7 kg ı geçemez. Ġskenderun ve Çevlik (Samandağ) da bulunan balıkçı barınakları açık denizde avlanacak amatör balıkçılara hizmet vermektedir. F Endemik Bitki ve Hayvanların YaĢama Ortamı Olan Alanlar Konuyla ilgili bilgi F.4 te verilmiģtir. F Koruma Altına Alınan Yabani Flora-Faunanın YaĢama Ortamı Olan Alanlar 121

122 Ġlimizde iki adet Yaban Hayatı GeliĢtirme Sahası bulunmaktadır. Altınözü Yaban Hayatı GeliĢtirme Sahası Ha lık alanı kapsamakta olup hedef tür nesli tükenme tehdidi altında olan Çizgili Anadolu Sırtlanıdır. Ġskenderun Arsuz Yaban Hayatı GeliĢtirme Sahası ,5 Ha lık alanı kapsamakta olup Yaban Keçisi ve Karaca hedef tür olarak belirlenmiģ ve her iki sahadaki hedef türler koruma altına alınmıģtır. F Akdeniz'e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin YaĢama ve Beslenme Ortamı Olan Alanlar Deniz Kaplumbağaları ġeyh Hıdır Kumsalı Meydan Kumsalı SamandağıKumsalı Hatay Ġli Samandağı Ġlçesinin sahilidir. Sahil kuzeybatı ve güneydoğu yönünde uzanmakta ve yaklaģık olarak 14km uzunluktadır. Kumsalın güneydoğu yönündeki en uç noktası Sabca Burnu, kuzeybatı yönündeki en uç noktası ise Çevlik Limanı dır. Çevlik, ġeyhhıdır ve Meydan olmak üzere kumsal üç bölümde incelenebilir. ġeyhhıdır kumsalı ince taneli kumdan oluģmaktadır ve bu bölge aynı zamanda C. mydas ların yuva yapmak için öncelikli tercih ettikleri kumsaldır. SAMANDAĞI KUSALINDA YUVALANAN KAPLUMBAĞALAR Türkiye kıyılarında yuvalanan iki deniz kaplumbağası Chelonia mydas ve Caretta caretta dır. C. mydas ın yayılıģ alanı genel olarak Doğu Akdeniz Bölgesi ndeki birkaç kumsalla sınırlıdır: Kazanlı, Akyatan, Samandağı. C.caretta ise diğer kumsalların hemen 122

123 hemen hepsinde yaygındır. Samandağı sahillerinde özellikle C. mydas türü yoğun olarak yuva yapmaktadır. C.mydas IUCN nin hazırladığı Red List te soyu tehlikede, C. caretta ise soyu tehdit altında olan türler arasındadır. Chelonia mydas (LINNAEUS, 1758) Türkçe ismi yeģil kaplumbağadır. DiĢileri karaya çıkarak yuva yapıp yumurtladıkları kısa devreler dıģında bütün hayatları denizde/suda geçer. Deri altında kemik plaklardan oluģmuģ kabuk vardır. Üyeleri dört tane ve yüzgeç halini almıģtır. BaĢ gövdeye göre küçüktür ve Chelonia mydas baģta plaklar vardır. Diğer deniz kaplumbağaları gibi baģını ve yüzgeçlerini kabuk içine çekemez. Ön yüzgeçler arka yüzgeçlere göre büyüktür. Boyu yaklaģık 1 metre, ağırlığı 150kg a kadar çıkabilir. Deniz otlarıyla beslenir. Üreme mevsimi Mayıs-Ekim ayları arasındadır. Yumurta bırakma yeri yumurtadan çıktıkları kumsaldır. Bu kumsalı nasıl buldukları ise hala anlaģılamamıģtır. HAYATI DENĠZDE GEÇEN BĠR CANLI NĠÇĠN KARAYA ÇIKSIN? Denizde yaģayıp, beslenen kaplumbağa karaya bir tek amaç için çıkar; soy devamını sağlamak. Yüzlerce kilometreyi ve büyük tehlikeleri aģarak karaya çıkan deniz kaplumbağaları yuvalamak için kendisine uygun kum arar. Kumu bulunca yuva yapmaya baģlar. Önce, ön ve arka yüzgeçlerini ritmik bir Ģekilde kullanarak geniģ bir çukur oluģturur. Bu geniģ çukur içine arka yüzgeçlerini kullanarak 30-40cm çapında 60-70cm derinlikte bir çukur açar. Arka yüzgeçlerini kullanarak kumu pençe hareketi ile dıģarı atar, çukur oluģtuktan sonra çukur ağzına, saracak Ģekilde, arka yüzgeçlerini yerleģtirir. Böylece çukura kumun dökülmesine engel teģkil etmiģ olur. Bundan sonra çukura yumurtalarını bırakır. Yumurtalar ping-pong topu büyüklüğündedir. Yumurta bırakma iģi bitince arka yüzgeçlerini kullanarak çukuru kapatır. AçmıĢ olduğu geniģ alanı, burayı terk ederken, arka ve ön yüzgeçleri kullanarak kumla kapatmaya çalıģır. Bu Ģekilde yavruların geliģimi yumurta içinde güvenle olur. Artık kaplumbağa yorgun argın denize doğru yol alır. 123

124 Kum güneģ ıģınları ile ısınır ve altındaki yumurtaları ısıtır. Bu Ģekilde yavruların geliģimi yaklaģık olarak gün sürmektedir. Yavrular gece veya sabaha doğru yumurtadan çıkar. Yavrular suyun üzerindeki ıģık yansımalarını görerek denize doğru yönlenirler. Suya varmaları normal koģullar altında dakika sürer. Ancak sahilin kirli oluģu, yengeçlerin, tilkilerin, köpeklerin, deniz kuģlarının bulunması halinde bu süre iģlemeyebilir. Ya ölürler ya da yem olurlar. Denize girdikleri zaman da büyük balıkların saldırısına uğrarlar. YaklaĢık 100 yavrudan ancak tanesi hayatta kalabilmektedir. Fotoğraflar Anaçın Karaya ÇıkıĢı Yuva Çukuru KazıĢı Yuvalaması Yuva Çukurunu Kapatması 124

125 Denize DönüĢ Yuvadan Çıkan Yavruların Denize UlaĢması Samandağı Deniz Kaplumbağaları Tehdit Altında Sahilden Kum Alımı Kıyı Erozyonu Erozyonla Kaybolan Yuva ġeyhhıdır Türbesi nin (Deniz Mahallesi) bulunduğu alanda kumsal içinde yerleģim birimleri bulunmaktadır. Kaplumbağaların yuvalama alanı binalar tarafından iģgal edilmiģ durumdadır. 125

126 Kumsalda aģırı çöp kirliliği vardır. Çöpler: 1. Asi Nehri sularının getirdiği (çoğunlukla naylon poģet) 2. Açık denizden akıntıların getirdiği çöpler olup kaplumbağaların yuvalama alanlarını tehdit etmektedir. Denize bırakılan petrol atıkları kumsala gelmekte ve kaplumbağaları tehdit etmektedir. Kanalizasyon atıkları Yengeç Predasyonu. Ġnsan Faktörü 126

127 SAMANDAĞ DENĠZ KAPLUMBAĞALARI 2001 ÜREME DÖNEMĠ ĠZLEME VE KORUMA ÇALIġMALARI RAPORU Özet Samandağ Sahillerinden ġeyhhıdır Türbesi ile Asi Nehri arasında kalan ġeyhhıdır sahili olarak adlandırılan 4.1 km lik alanda 3 Temmuz 15 Eylül tarihleri arasında yoğun 15 Eylül - 15 Ekim tarihleri arasında aralıklı olarak izleme çalıģmaları yapılmıģtır. Ġkisi C. caretta ya, 79 u C. mydas a ait olmak üzere toplam 84 iz gözlenmiģ ve sadece 20 C. mydas yuvalamak için uygun alan bulabilmiģtir. Ancak bunlardan 14 tanesi hayatta kalmayı baģarabilmiģ, 6 yuva rüzgar fırtına ve kıyı erozyonundan dolayı kaybolmuģtur. Her bir yuvadaki ortalama yumurta sayısı 127 ve yuvaların denize uzaklığı ortalama 42,29 m dir. Yuvalama alanı yoğunluklu olarak nehir ağzına yakın olan bölgelerdir. Samandağ deniz kaplumbağalarını tehdit eden en büyük faktörlerin, kum alınması, kıyı erozyonu, açık denizden ve Asi Nehri nden gelen katı atıklar olduğu tespit edilmiģ, yavruların yengeç predasyonuna yoğun bir Ģekilde maruz kaldıkları belirlenmiģtir. Samandağ deniz kaplumbağalarının korunması için acilen kum alımının durdurulması ve sahilin temizlenmesine yönelik çalıģmalar ile diğer bazı önlemlerin alınması gerekmektedir. Ayrıca bölgede daha önce yapılmıģ olan çalıģmaların yetersizliği nedeniyle ardıģık devam edecek izleme ve koruma ile ilgili bilimsel çalıģmaların desteklenmesi özellikle C. mydas türünün neslinin devamı için zorunludur. F Kültür ve Tabiat Varlıklarının Bulunduğu Koruma Alanları Habibi Neccar Dağı Tabiatı Koruma Alanı Konumu: Doğu Akdeniz Bölgesinde, Hatay ili, Merkez(Antakya) ilçesi sınırları içerisinde bulunur. Saha; 118 Ha. büyüklüğündedir. UlaĢım: Saha; Antakya'ya 10 km. uzaklıktadır. Özellikleri: Saha; kültürel değerler bakımından oldukça zengindir. Bunlardan Sen Piyer kilisesi kayalar oyularak yapılmıģ bir Hırıstiyan Kilisesidir. Hz. Ġsa'nın ölümünden sonra MS 29 yılında Antakya 'ya gelen Sen Piyer burada vaazlar vermiģtir. Yine bu alanda yer alan Charon Anıtı ; Sen Piyer kilisesinin 200 metre kuzeyinde yer almakta ve mitolojide "Cehennem Kayıkçısı" olarak bilinen haron'un kayalara oyulmuģ dev bir büstüdür. Ayrıca Sen Piyer kilisesinin içindeki Günahkarlar Hamamı, Antiochos I. tarafından MÖ 3. yüzyılda yaptırılmıģtır. Sahada; Kızılçam,pırnal meģesi, kesme meģe ve sandal bulunmaktadır. Tilki, tavģan,keklik, üveyik baģlıca hayvan türlerini oluģturur. 127

128 Tekkoz Kengerlidüz Tabiatı Koruma Alanı Konumu: Doğu Akdeniz bölgesinde, Hatay ili, Dörtyol ilçesi, Küllü ve Kızlarçayı köyü sınırları içerisinde yer alır. Saha; 172 Ha. büyüklüğündedir. UlaĢım: Saha, Dörtyola 30 km. mesafede olup, eski E-(karayolunun 15 km. sinden ayrılan yol ile ulaģılmaktadır. Özellikleri: Doğu kayını(fagus orientalis)nın kuzeyindeki yayılıģı dıģında izole bir yayılıģ alanı ve Akdeniz Bölgesi orman mıntıkası için farklı özellikte bir ekosistem kaynak değerini oluģturur. Sahada; (Kengerlidüz) kayın(fagus orientalis), MeĢe (Querreu cerris), Göknar(Abies cilicica)tekkoz'da ise;gürgen (Carpinus orientali) kayacık (Ostrya spi),diģbudak(fraxinus ornus), Kayın (Fagus orientalis), karaçam (Pinus nigra), Akçaağaç (Acer plata noides) bulunmaktadır. BaĢlıca hayvan türleri ise; yaban keçisi(capra aegagrus), karaca (Capreolus), ayı (Ursus arctos), Sırtlan (Hyaena Hyaena), Yaban kedisi (Felis silvestris), kuyruksüre(herpestos ichneumon), kurt (Canislupus), çakal(canis aureus), tilki (Vulpes vulpes) gelincik (Mustra nivalis)dir. F Sit Alanlar Arkeolojik Sit Alanı : 113 Kentsel Sit Alanı : 1 Doğal Sit Alanı : 4 Tarihi Sit Alanı : 1 F Kentsel Sit Hatay ilinde kentsel sit alanı olarak ; Antakya merkezde Habibi Neccar dağının eteklerinden Asi nehri kıyısına kadar olan bölümde,eski Antakya Evlerinin bulunduğu bölüm sit alanı olarak tespit edilmiģtir. F Tarihi Sit Tarihi sit alanı olarak; Arkeolojik Sit alanları içinde yer alan Ġsos Antik Kent i sayabiliriz. Bu konuyla ilgili detaylı bilgi elde edilememiģtir. 128

129 F Arkeolojik Sit 1 KEÇEBEY HÖYÜĞÜ ANTAKYA SUVATLI M.Ö TEL KEÇEBEY HÖYÜĞÜ ANTAKYA SUVATLI M.Ö. 64 M.S TEL ÇAMURĠYE HÖYÜĞÜ ANTAKYA HASANLI M.Ö TEL MĠġRĠ HÖYÜĞÜ ANTAKYA SUVATLI M.Ö TEL ANBER HÖYÜĞÜ ANTAKYA SUVATLI ORTAÇAĞ-ARAP 6 TÜLEYL ġarkġ HÖYÜĞÜ ANTAKYA APAYDIN M.Ö.64-M.S TEL ALAATTĠN HÖYÜĞÜ1 ANTAKYA YEġĠLOVA ORTAÇAĞ-ARAP 8 TEL ALAATTĠN HÖYÜĞÜ2 ANTAKYA YEġĠLOVA ORTAÇAĞ-ARAP 9 PAġA HÖYÜK ANTAKYA SERĠNYOL M.Ö TEL DAMALKA HÖYÜĞÜ ANTAKYA YEġĠLOVA ORTAÇAĞ - ARAP 11 TEL TAĠNAT HÖYÜĞÜ ANTAKYA MELEKLĠ ORTAÇAĞ-ARAP 12 BOZHÖYÜK ANTAKYA BOZHÖYÜK ORTAÇAĞ-ARAP 13 TELASIR HÖYÜĞÜ ALTINÖZÜ BABATORUN ORTAÇAĞ - ARAP 14 ANTAKYA SURLARI ANTAKYA HACIKÜRÜġ BĠZANS 15 DEMĠRKAPI KÜÇÜKDALYA ANTAKYA N BĠZANS 16 KARUN TEPE HÖYÜĞÜ ALTINÖZÜ KAMBERLĠ M.Ö YARSELĠ HÖYÜĞÜ ALTINÖZÜ YARSELĠ ORTAÇAĞ - ARAP 18 KOZ KALESĠ ALTINÖZÜ KOZ HAÇLILAR 19 GELĠNLER DAĞI ANTĠK KENT ALTINÖZÜ YUNUSHAN ROMA 20 TĠYEK HÖYÜGÜ HASSA TĠYEK M.Ö KARGALIK HÖYÜĞÜ HASSA AKTEPE M.Ö.500-M.S BOKLUKAYA HÖYÜĞÜ HASSA AKTEPE M.Ö KĠLĠSE HÖYÜĞÜ HASSA BĠNTAġ M.Ö SIÇAN HÖYÜĞÜ HASSA BĠNTAġ M.Ö MURAT APDAL HÖYÜĞÜ HASSA A.KARAFAKILI M.Ö DANACI HÖYÜĞÜ HASSA A.KARAFAKILI M.Ö YALAK HÖYÜĞÜ HASSA DERVĠġPAġA M.Ö.64-M.S TESPĠLĠ HÖYÜĞÜ HASSA SAPANÖZÜ ORTAÇAĞ-ARAP 29 KARGILIK HÖYÜĞÜ HASSA KÜRECĠ M.Ö.64-M.S KARAPINAR MEZARLIĞI HASSA AKTEPE SELÇUKLU 31 BAĞLAMA HÖYÜĞÜ BELEN ÖTENÇAY M.Ö.64-M.S BAKRAS KALESĠ BELEN ÖTENÇAY HELENĠSTĠK 33 HASANPAġA HANI BELEN ÖTENÇAY OSMANLI 34 KĠNET HÖYÜĞÜ DÖRTYOL YEġĠLKÖY M.Ö KARA HÖYÜK DÖRTYOL YEġĠLKÖY ORTAÇAĞ-ARAP 129

130 36 MANCINIK KALESĠ DÖRTYOL RABAT BĠZANS 37 KUZUCULU NEKROPOLÜ DÖRTYOL KUZUCULU ROMA 38 TEBERAT NACĠ HASAN KUMLU SAMANLI M.Ö TEBERAT HÖYÜĞÜ KUMLU HARABALĠ M.Ö BAYTARLI HÖYÜĞÜ KUMLU BAYTARLI HRĠST.-M.Ö KĠREMĠTLĠK HÖYÜĞÜ KUMLU GÖKÇEOĞLU M.Ö.64-M.S TEBERAT ARAP AHMET KUMLU GÖKÇEOĞLU M.Ö YOLTEPE HÖYÜĞÜ KUMLU YOLLAK ORTAÇAĞ-ARAP 44 NACARTEPE HÖYÜĞÜ KUMLU KIRCIOĞLU ORTAÇAĞ-ARAP 45 KARATEPE HÖYÜĞÜ KUMLU AKTAġ ORTAÇAĞ - ARAP 46 CINCIK TEPE HÖYÜĞÜ KUMLU AKTAġ ORTAÇAĞ - ARAP 47 SUTEPE HÖYÜĞÜ KUMLU AKTAġ M.Ö 64-M.S GÖKÇEOĞLU ESKĠ HÖYÜĞÜ KUMLU GÖKÇEOĞLU HĠRĠSTĠYANLIK 49 HAVUZTEPE HÖYÜĞÜ KUMLU BAYTARLI ORTAÇAĞ - ARAP 50 HALĠLAĞA HÖYÜĞÜ KIRIKHAN ÇAMSARI ORTAÇAĞ - ARAP 51 ÇĠLOĞU HÖYÜĞÜ KIRIKHAN ÇĠLOĞLAN M.Ö.64-M.S ILIKPINAR HÖYÜĞÜ KIRIKHAN ILIKPINAR ORTAÇAĞ-ARAP 53 ÇATALTEPE HÖYÜĞÜ KIRIKHAN YALANGOZ ORTAÇAĞ-ARAP 54 ÖZSOĞUK SU HÖYÜĞÜ KIRIKHAN ÖZSOĞUKSU O.ÇAĞ ARAP 55 MURATPAġA HÖYÜĞÜ KIRIKHAN MURATPAġA HEL.ORTAÇAĞ 56 KĠREMĠTLĠ HÖYÜĞÜ KIRIKHAN SAYLAK M.Ö.64-M.S GÜZELCE HÖYÜĞÜ KIRIKHAN GÜZELCE M.Ö.64-M.S YASSI YURT HÖYÜĞÜ KIRIKHAN ÇAMSARI ROMA 59 KARADURMUġLU HÖY. KIRIKHAN KARADURMUġ O.ÇAĞ ARAP 60 DEDEÇINAR HÖYÜĞÜ KIRIKHAN SAYLAK PREHESTORĠK 61 ĠÇADA HÖYÜĞÜ KIRIKHAN ĠÇADA ROMA 62 BOZHÖYÜK KIRIKHAN KAMIġLAR ORTAÇAĞ-ARAP 63 KĠLĠSE TEPE HÖYÜĞÜ KIRIKHAN ÇĠLOĞLAN ROMA-BĠZANS 64 AMBAR HÖYÜĞÜ KIRIKHAN NARLIHÖBÜR BĠZANS 65 KOYUNCU HÖYÜĞÜ KIRIKHAN MAHMUTLU M.Ö.64-M.S REġATLI HÖYÜĞÜ KIRIKHAN REġATLI M.Ö.64-M.S YUSUFLU HÖYÜĞÜ KIRIKHAN ÇAMSARI M.Ö.64-M.S ARPALI HÖYÜĞÜ KIRIKHAN KODALLI M.Ö.64-M.S TOPBOĞAZI HÖYÜĞÜ KIRIKHAN TOPBOĞAZI M.Ö.64-M.S

131 70 KÖR HALĠLĠYE HÖYÜĞÜ KIRIKHAN KULAKLITEPE M.Ö.64 M.S KIZILKAYA HÖYÜĞÜ KIRIKHAN KIZILKAYA M.Ö.64 M.S TEL SULTAN ARTAÇAĞA- HÖYÜĞÜ KIRIKHAN KARADURMUġLU ARAP 73 TEL CURUN HÖYÜĞÜ KIRIKHAN BALDIRAN M.Ö BALDIRAN HÖYÜĞÜ KIRIKHAN BALDIRAN HELEN-ORTAÇAĞ 75 MATTA HÖYÜĞÜ KIRIKHAN KARADURMUġLU M.Ö.64-M.S DARMI SAK KALESĠ KIRIKHAN ALAYBEYLĠ OSMANLI 77 KAYA MEZARLARI KIRIKHAN ALAYBEYLĠ ROMA 78 ġalen KALESĠ KIRIKHAN DEĞĠRMENBAġI HELENĠSTĠK 79 ÇATALHÖYÜK REYHANLI ÇATALHÖYÜK ĠLK.HRĠST. 80 ÜÇTEPE HÖYÜĞÜ 1 REYHANLI ÜÇTEPE ORTAÇAĞ-ARAP 81 ÜÇTEPE HÖYÜĞÜ 2 REYHANLI ÜÇTEPE ORTAÇAĞ-ARAP 82 TEBERAT HÜRRĠYET REYHANLI ÜÇTEPE ORTAÇAĞ-ARAP 83 TEL TARFAH HÖYÜĞÜ REYHANLI PAġA KÖYÜ ORTAÇAĞ-ARAP 84 ALTINTEPE HÖYÜĞÜ REYHANLI CÜDEYDĠYE M.Ö TELL KURDU HÖYÜĞÜ REYHANLI TEVEKKELĠ M.Ö.64-M.S TEL HAMAMI REYHANLI HATAYHAMAMI ORTAÇAĞ-ARAP 87 GÜLTEPE HÖYÜĞÜ REYHANLI HATAYHAMAMI ORTAÇAĞ-ARAP 88 BOZTEPE HÖYÜĞÜ REYHANLI UZUNKÖY M.Ö.64-M.S TERZĠHÖYÜK REYHANLI TERZĠHÖYÜK ORTAÇAĞ-ARAP 90 TEL KARATAġ HÖYÜĞÜ REYHANLI ÜÇTEPE M.Ö.64-M.S TEBERAT B.AVARO REYHANLI ÜÇTEPE ORTAÇAĞ-ARAP 92 GÖKTEPE HÖYÜĞÜ REYHANLI KALAZ ORTAÇAĞ-ARAP 93 TARABAT ALGANA 1 REYHANLI PAġAKÖY ORTAÇAĞ-ARAP 94 TARABAT ALGANA 2 REYHANLI PAġAKÖY ORTAÇAĞ-ARAP 95 TELGAZĠ HÖYÜĞÜ ARAP M.Ö.64- REYHANLI GAZĠMÜRSEL M.S SALĠHE HÖYÜĞÜ REYHANLI KONUK KÖYÜ M.Ö.64-M.S KONUK HÖYÜĞÜ REYHANLI KONUK KÖYÜ M.Ö.64-M.S KÖTÜBÜYÜK HÖYÜĞÜ REYHANLI KONUK KÖYÜ M.Ö.64-M.S BEġASLAN HÖYÜĞÜ REYHANLI D.Ü.ÇĠFLĠĞĠ M.Ö.64-M.S TEL YAR KUYU HÖYÜĞÜ REYHANLI SULUKÖY M.Ö.64-M.S KARACANLIK HÖYÜĞÜ REYHANLI KUMTEPE KÖYÜ BĠZANS-ĠSLAMĠ 102 AL GARBĠ(KIZTEPE) REYHANLI KARAMAZ ORTAÇAĞ-ARAP 103 HELENĠSTĠK- KARAHÖYÜK REYHANLI KARAHÖYÜK O.ÇAĞ 104 KARATEPE HÖYÜĞÜ REYHANLI KARACANLIK HRĠSTĠYAN 105 AKPINAR HÖYÜĞÜ REYHANLI AKPINAR ORTAÇAĞ-ARAP 106 CÜDEYDĠYE HĠRST.M.Ö HÖYÜĞÜ REYHANLI CÜDEYDĠYE HARABALĠ HÖYÜĞÜ REYHANLI HARABALĠ ORTAÇAĞ-ARAP 108 DAVUTPAġA REYHANLI DAVUTPAġA M.Ö.64-M.S

132 HÖYÜĞÜ 109 YAZIHÖYÜK REYHANLI YASSIKONAK M.Ö.64-M.S ROMA- TEL KURMĠDAH REYHANLI ALAKUZU HELENĠSTĠK 111 ZOBA HÖYÜĞÜ REYHANLI YASSIKONAK ORTAÇAĞ-ARAP 112 TEL ABDAL HÖYÜĞÜ REYHANLI TEL ABDAL ORTAÇAĞ -ARAP 113 B.ALGELE HÖYÜĞÜ REYHANLI D.Ü.ÇĠFTLĠĞĠ ORTAÇAĞ- ARAP 114 BEġASLAN HÖYÜĞÜ REYHANLI HANDA ORTAÇAĞ-ARAP 115 ADALET HÖYÜĞÜ REYHANLI ADALET M.Ö.64-M.S KIZLAR SARAYI REYHANLI CĠLVEGÖZÜ BĠZANS 117 ATÇANA ANTĠK KENTĠ REYHANLI VARIġLI ROMA 118 ST.SĠMON MANASTIR SAMANDAĞ AKNĠHER BĠZANS 119 BATIAYAZ ERMENĠ KĠLS. SAMANDAĞ TEKNEPINAR BĠZANS 120 YOĞUNOLUK MANASTIR SAMANDAĞ YOĞUNOLUK BĠZANS 121 SELEUCĠA PĠERĠA 122 KENTĠ SAMANDAĞ KAPISUYU HELENĠSTĠK EL-MĠNA ANTĠK KENT SAMANDAĞ MAĞARACIK TUNÇ ÇAĞI 123 TĠTUS TÜNELĠ SAMANDAĞ KAPISUYU ROMA 124 DOR MABEDĠ SAMANDAĞ KAPISUYU GREK 125 KAYA MEZARLARI SAMANDAĞ ÇEVLĠK ROMA 126 ĠSOS ANTĠK KENT ERZĠN TURUNÇLU HELENĠSTĠK ST.BARLAAM MANASTIR YAYLADAĞ ÇAMDIR HĠTĠT-ROMA ĠSKENDERU KONACIK LAHĠTLERĠ N KONACIK ROMA ĠSKENDERU SÜTUNLU LĠMAN N ARSUZ ROMA ĠSKENDERU SARISEKĠ KALESĠ N SARISEKĠ HELENĠSTĠK F Doğal Sit 1 HARBĠYE DOĞAL SĠT ALANI ANTAKYA HARBĠYE ANTAKYA ĠL MERKEZĠNE 7 Km. Mesafede Olup, Yayladağ Ġlçesi Üzerinde Suriye Ve Dolayısıyla Ortadoğuya Bağlanan E-91 Karayolu Üzerinde Bulunmaktadır. Suriye Hudutunun 55 Km. Mesafedeki Harbiye Belediye TeĢkilatı Hatay'ın Anavatana KatılıĢ Tarıhi Olan 1939 Yılında KurulmuĢ Beldemizdir Ayrıca Harbiye, Tarihi Daphne (Defne) Olarak Adını Tüm Dünyaya DuyurmuĢtur. Yanlız Hatayın Değil, Belkide Güney Anadolu Bölgesinin En ġirin Ve En ġeçkin Yerlerinin BaĢında Gelmektedir. Harbiye El Sanatları Bakımından Da Adını Tüm Türkiye'ye 132

133 DuyurmuĢtur.Heykelcilik Bir Hayli Ġleri Durumdadır. El Tezgahlarında Üretilen Ġpekcilik Tüm Türkiye'de Kabul GörmüĢtür. Turistik EĢya Üretimi Ve Sap Örmeciliği Ġle Türkiye Çapında Önemli Bir Pazara Sahiptir. Harbiye'de Yapılan Arkeolojik AraĢtırmalardan AnlaĢılacağı Üzere, Kazı Neticesinde Elde Edilen Buluntulardan M.Ö Tarihinden Ġtibaren YerleĢim Yeri Olarak Kullanıldığı Bilinmektedir. Hellenistik Ve Roma Devrinde Zengin Halk Kesimi, Antik Çağda Da Bir Mesire Yeri Olarak Kullanılabilmesi Ġçin Büyük Malikaneler Ve Villalar YaptırmıĢlardır. Makedonya Kralı Büyük Ġskender'in Genarallerinden I.Seleucus Nikator Antakya'yı Kururken Burayı Da Ġmar Etmeyi Ġhmal EtmemiĢtir. Asıl GeliĢme Helenistik Devri Krallarından Antiochus Epiphanos Zamanında OlmuĢtur. Bu Devirde Apollon Mabedi ĠnĢa EdilmiĢtir. Roma Çağında Ġlk Önce Ġmparator Pompeus Ġmara BaĢlamıĢ Daha Sonra Diğer Ġmparatorlar Tarafından Hamamlar, Büyük Villalar ĠnĢa EdilmiĢtir. Antik Çağda Bütün Yakındoğu'da Apollon Adına Düzenlenen YarıĢlar Ve Oyunlarla Ün Kazanan Bu Yer 1268'de Memlukluların Eline Geçtikten Sonra Bir Daha Eski Parlak Dönemine EriĢememiĢtir. Dalpne (Harbiye) Efsanesi: Zeus'un Oğlu IĢık Tanrısı Apollon Irmak Kenarında Genç Ve Güzel Bir Kız Görür. Bu EĢsiz Güzelin Adı Defne'dir Apollon'un Ġçinde Arzular Uyandırır. Onunla KonuĢmak Ġster. Fakat Defne, IĢık Tanrısının Ġçinden Geçenleri AnlamıĢtır; Kaçmaya BaĢlar. O Kaçar, Apollon Kovalar Çapkın Tanrı Bir Taraftanda "Kaçma Seni Seviyorum..." Diye Bağırır. Defne Ġse Tanrılarla SeviĢen Kadınların BaĢlarına Neler Geldiğini Bildiği Ġçin Korkuya Kapılır Ve Kaçmaya Devam Eder. Apollon'a Gelince Bu Güzel Periyi Mutlaka Yakalamak Ġstemektedir.Aralarındaki Mesafe Gitdikce Kısalır Ve Bir An Gelirki Defne, Apollon'un Sıcak Nefesini Saçlarının Arasında Duyar. Artık KurtuluĢ Ġmkanı Kalmadığını Anlayan Defne,Birden Durur Ve Ayağı Ġle Toprağı Kazıyarak ġöyle Bağırır; "Ey Toprak Ana! Beni Ört, Beni Sakla, Beni Koru!.." Bu Ġçten YalvarıĢ Üzerine Defne, Organlarının AğırlaĢtığını, OdunlaĢtığını Hisseder. Olgun Göğsünü Gri Bir Kabuk Kaplar, Kokulu Saçları Yapraklara DönüĢür, Kolları Dallar Halinde Uzar,Körpe Ayakları Kök Olup Toprağın Derinliklerine Dalar. Bir Defne Ağacı Oluverir. Bu Manzara KarĢısında ġaģıran Apollon, Defne'nin Ağaç OluĢunu Hayret Ve Üzüntü Ġle Seyreder. Sonra Sarılır Ve Sert Kabukları Altında Hala Çarpmakta Olan Kalbinin Sesini Duyar. "Defne! Der Bundan Sonra Sen, Apollon'un Kutsal Ağacı Olacaksın O Solmayan Ve Dökülmeyen Yaprakların, BaĢımın Çelengi Olacak. Değerli Kahramanlar, SavaĢlarda Zafere UlaĢanlar, Hep Senin Yapraklarınla Alınlarını Süsleyecekler. ġarkılarda ġiirlerde Adımız, Yanyana Geçecek. Bu Tatlı Sözler Üzerine Defne, Dallarını Eğerek Apollon'u Saygı Ġle Selamlar. ĠĢte Bu Tatlı Öykünün Geçtiği Yer, Bügünkü Harbiye' Dir. Apollon Teessür Ve Heyacan Ġçinde O Ağacı Amblem Olarak Aldı Ve Parlak Yapraklarından BaĢına Bir Taç Yaptı. ĠĢte O Zamandan Beri ġiir Ve Silah Zaferi Defne Dalı Ġle Mükafatlandırılıyor Ve Defne'nin GözyaĢları Bügün Hala Harbiye'de ġelaleleri Meydana Getiriyor. 2 BAġLAMIġ KÖYÜ DOĞAL SĠT ALANI ERZĠN BAġLAMIġ Adana-iskenderun asfaltına 1.5 km. uzaklıkta, erzin'in 3 km.doğusundadır.erzin içmeleri yakınında bulunan bu park çamlıklar içindedir ve kalabalık grupların piknik yapmaları için elveriģlidir. yeme, içme ve diğer bütün ihtiyaçlar için imkan sağlar. burada geniģ bir hayvanat bahçesi de bulunmaktadır. bu park ve yaylalar, buraya gelenlerin en geç 10 dakika içinde denize ulaģabilecekleri dinlenme merkezleridir. 133

134 3 GÖLBAġI GÖLÜ DOĞAL SĠT ALANI KIRIKHAN GÖLBAġI Kırıkhan Ġlçesinde 15 Km.Doğu Kısmında Kırıkhan-Reyhanlı Yoluna 1 Km. Uzaklıkta Bulunan Metrekare Yüzölçümü Olan GölbaĢı Gölü Etrafı Piknik Ve Mesire Alanıdır. Ayrıca GölbaĢı Göletinde Tatlı Su Balığı Avı Yapılmaktadır. 134

135 F Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması SözleĢmesinde Yeralan" Kültürel Miras" ve "Doğal Miras" Statüsü Verilen Kültürel,Tarihi ve Doğal Alanlar Hatay da sit alanları ve tescilli eski eserler listesi aģağıya çıkartılmıģtır. ANTAKYA Kültürel yapılar - ġeyh Ali ÇeĢmesi - KarataĢ Köprüsü - Pazar Köprüsü Ġdari Yapılar - Vilayet Konağı - ÇarĢı Karakolu - Banka Binası - Ata Koleji - Sıtma Merkezi - Jandarma Er Eğitim Binası - Tapu Dairesi - Eski Öğrenci Yurdu - Belediye Binası - PTT Binası - Ziraat Bankası - Ġlköğretim Binası - Ġdari Yapı - Tekel SatıĢ Deposu - Fevzi Çakmak Ġlköğretim Okulu - Endüstri Meslek Lisesi Sit Sahaları - Kontsel Sit - Arkeolojik Sit - Doğal Sit Endüstriyel Yapılar - Sabunhane ( Orhanlı Mah.) - Sabunhane ( Orhanlı Mah.) - Sabunhane ( KurtuluĢ Cad) - Sabunhane ( KurtuluĢ Cad. ) Sivil Mimarlık Örnekleri - Vali Evi 188 adet konut ĠSKENDERUN : Askeri Yapılar - Hayma Çınar Kurt Kalesi - Bakras Kalesi - KıĢla - Deniz Saha Komutanlığı Dini Yapılar - Ġtalyan Kilisesi - Ermeni Kilisesi - Yunan Yorgi Kilisesi - Ortodoks Kilisesi - KaptanpaĢa Camii - Kaptan Mehmet PaĢa Camii Kültürel Yapılar - Mihail Elyan Hanı - Gazali Han - Belen Bucağı Kanuni Sultan Süleyman Kervansarayı Ġdari Yapılar - Yunan Konsolosluğu - Ġngiliz Konsolosluğu - MithatpaĢa Ġlkokulu - BeĢ Temmuz Ortaokulu - Ġskenderun Lisesi - Kız Sanat Enstitüsü - Kız Meslek Lisesi - Ġstasyon Binası - Devlet Hastanesi - Merkez Bankası - Kaymakamlık Binası Mezarlıklar - Fransız Askeri Mezarlığı - Eski Mezarlık Anıtlar ve Abideler - Kore anıtı Sivil Mimarlık Örnekleri - 16 Konut 135

136 DÖRTYOL : Askeri Yapılar - Payas Kalesi - Mancınık Kalesi - Cin Kulesi Dini Yapılar - Payas Medresesi - Payas Bedesteni - Payas Hamamı - Kervansaray - Sokullu Mehmet PaĢaKöprü - Payas Köprüsü - Payas Sokullu Külliyesi - Payas Camii - Halil PaĢa Camii - Çınarlı Camii - Sokullu Mehmet PaĢa Ġmareti - Kale Mescidi - Süleyman Kervansarayı KIRIKHAN : Ġdari Yapılar - Hükümet Konağı ALTINÖZÜ : Askeri Yapılar - Koz Kalesi YAYLADAĞI : Dini Yapılar - Hacı Hüseyin Bey Camii - Yeni Camii ERZĠN : - Erzin Ġlçesi Camii Kalıntısı Anıtlar ve Abideler - Çınar Ağacı - Zeytin Ağacı - Kubbe Dede Ziyaretgahı SAMANDAĞI : Dini Yapılar - Seyyide Naya Kilisesi - Darul Hamire Manastırı - Hızır Ġlyas Bey Camii REYHANLI : Kültürel Yapılar - Demirköprü 136

137 Hatay Ġli Tescilli Arkeolojik Alanlar Listesi ANTAKYA : Höyükler - Saçaklı Höyük I - II - III - Büyük Alaattin Höyük - Küçük Alaattin Höyük - Arap Höyük - PaĢa Höyük - Avsuyu Höyük Nekrepol - Kaya Mezarları KIRIKHAN : Höyükler - Topboğazı Höyük - Murat PaĢa Höyüğü - Ciloğlu Höyüğü - Özsoğuksu Höyüğü - Ġçada Höyüğü - Kiremitli Höyüğü - KaradurmuĢ Höyüğü - Yusuflu Höyüğü - Halil Ağa Höyüğü - Bozhöyük - Yassıyurt Höyüğü - Kodallı Höyüğü - Dedeçınar Höyüğü - Güzelce Höyüğ - Koyuncu Höyüğü ANTAKYA : Höyükler - Saçaklı Höyük I - II - III - Büyük Alaattin Höyük - Küçük Alaattin Höyük - Arap Höyük - PaĢa Höyük - Avsuyu Höyük Nekrepol - Kaya Mezarları KIRIKHAN : Höyükler - Topboğazı Höyük - Murat PaĢa Höyüğü - Ciloğlu Höyüğü - Özsoğuksu Höyüğü - Ġçada Höyüğü - Kiremitli Höyüğü - KaradurmuĢ Höyüğü - Yusuflu Höyüğü - Halil Ağa Höyüğü - Bozhöyük - Yassıyurt Höyüğü - Kodallı Höyüğü - Dedeçınar Höyüğü - Güzelce Höyüğ - Koyuncu Höyüğü 137

138 ĠSKENDERUN : Antikkent - Rhosus Kenti - Esentepe Arkeolojik Siti Höyük - Kuseyri Köprüsü SAMANDAĞ : Antik kent - Seleucia Pierro ALTINÖZÜ : Höyükler - Çetenli Köyü MaltepesiHöyük - Kamberli Köyü Karuntepesi Höyüğü DÖRTYOL : Antikkent - Ġssos Antik Kent - Epiphane Höyükler - Kenet Höyük Arkeolojik kalıntılar - Turunçlu REYHANLI : Höyükler - Bermede Höyük - Kara Höyük - Küçük Tainat Höyüğü - Büyük Algena Höyük - Algena Höyük - KatiĢ Höyük - Büyük Tell Abdal - Küçük Tell Abdal - Sıçanlı Höyük - BeĢarslan Höyüğü - Kırcıoğlu Höyük - Çatal Höyük - Çakaltepe Höyüğü - Ġrtah Köyü Cüdeyde Höyüğü - Büyük Cüdeyde Höyüğü - Terzi Höyük Yeraltı ġehirleri - Ġbrahim PaĢa Mahallesi Örenyeri - Aççana (F).FLORA-FAUNA KAYNAK Hatay Ġl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Antakya Orman ĠĢletme Müdürlüğü Tarım Ġl Müdürlüğü(Hatay Tarım Master Planı-2003) 2008 Hatay Ġli Çevre Durum Raporu MKÜ-ADAT-CHELONĠA web sitesi ( ) 138

139 G.TURĠZM G.1. YÖRENĠN TURĠSTĠK DEĞERLERĠ G.1.1. Yörenin Doğal Değerleri G Konum Hatay ili Akdeniz Bölgesinin doğu ucunda yer alan bir sınır ilidir. 35 derece 52 dakika ile 37 derece 04 dakika kuzey enlemleri, 35 derece 40 dakika ve 36 derece doğu boylamları arasında kalmaktadır. Ġl doğudan ve güneyden Suriye; kuzey doğudan Gaziantep, kuzey ve kuzey batıdan Adana, batıdan ise Ġskenderun Körfezi ile çevrilidir. Antakya yöresini çekici kılan ve tarihi boyunca göçlere açık olmasını sağlayan, yaģamı kolaylaģtıran iklim koģulları ve verimli topraklarının yanı sıra Anadolu'yu Çukurova yoluyla Suriye ve Filistin'e bağlayan yolların kavģak noktasında bulunmasıdır. Ayrıca Mezopotamya'dan Akdeniz'e çıkmak için kullanılabilecek en uygun limanlar yine bu bölgededir. Hatay, inanç turizmi merkezleri, antik kentleri ve yaylalarıyla turizm potansiyeline sahip bir ildir. TURĠZM BÖLGELERĠ: 1-Hatay Ġli, Ġskenderun Ġlçesi, Konacık Mevkiinden baģlayarak Samandağ Ġlçesi Meydan Mevkiine kadar uzanan dağlık kıyı kesimi tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girerek Samandağ Turizm Bölgesi olarak, 2-Ġskenderun Ġlçesi, Akçalı Belediyesi ve Gökmeydanı Belediyesi sınırları içinde kalan kıyı kesimi tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girerek Hatay-Ġskenderun Kıyı Bandı Turizm Merkezi olarak, 3-Hatay Ġli, Belen Ġlçesi, Güzelyayla Köyü tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girerek Güzelyayla turizm merkezi olarak ilan edilmiģtir. G Fiziki Özellikler Hatay doğal kaynaklar bakımından Ģanslı sayılabilecek bir ildir. Antakya nın hemen yakınında Harbiye ġelaleleri, piknik ve mesire yeri olarak yerli ve yabancı turistlerin ilgisini çekmektedir. Erzin ilçesinde orman içi dinlenme yeri, Burnaz sahil plajı, çadırlı kamp alanı, Arsuz ve Samandağ sahil Ģeridi, yazlıkçıların çadırla kamp kurduğu yerlerdir. Hamamat Kaplıcaları; Reyhanlı-Antakya karayolu üzerinde Kumlu ilçesinde bulunmaktadır. Yörenin en büyük kaplıcası olup birçok hastalığa iyi geldiği söylenmektedir. 139

140 Erzin BaĢlamıĢ Kaplıcaları ve ġifalı Suları Kaplıca ve Ģifalı maden suyunun çeģitli hastalıklara iyi geldiği söylenmektedir. Erzin ilçesi ne bağlı BaĢlamıĢ Köyü ndeki kayaların çeģitli yerlerinden çıkmaktadır. Erzin içmelerinin suyu hafif tuzlu ve acımsı, karbonatlı, toprak kalevili ve karbondioksitlidir. Reyhanlı Hamamı Reyhanlı Ġlçesi ne 20 km. uzaklıktadır. Türkiye-Suriye sınır kapısının çok yakınında bulunan kaplıcada yaklaģık 5 kaynaktan su çıkmaktadır. Ġçme suyu olarak da kullanılabilen kaplıca suyu çeģitli romatizmal hastalıklara iyi gelmektedir. Kisecik Köyü ġifalı Suyu Merkez Ġlçeye bağlı Kisecik Köyü ndedir. Ġçildiği zaman mide mitolitesini arttırır, boģalmasını kolaylaģtırır. Çok içildiği zaman idrarı arttırarak idrar yollarının ince kumlarının atılmasına ve iltihapların temizlenmesini kolaylaģtırır. Hararet derecesi sıcak sular grubuna girecek derecede olup, nevrit, nevralji, kronik romatizmal hastalıklara iyi gelmektedir. G.1.2. Kültürel Değerler Hatay Arkeoloji Müzesi Tarihi Yerler Müze Binası 1934 yılında günün modern müzecilik anlayıģına uygun olarak uygulanmaya konulmuģ, 1939 yılında inģaatı tamamlanmıģ ve 23 Temmuz 1948 tarihinde Hatay ın KurtuluĢ Bayramında Müze Ziyarete açılmıģtır. Binanın en büyük özelliği çıkan esere göre planının hazırlanmıģ olmasıdır. Neolotik dönemden günümüze kadar olan eserler sergilenmektedir lu ve 1940 lı yıllarda Amik Ovasında, Samandağı nda ve Antakya civarında Chicago Oriental Enstitüsü, British Museum ve Princeton Üniversitesi tarafından Ġlmi Kazılar yapılmıģtır. Bünyesinde bulundurduğu çeģitli eserlerin yanında, bilhassa mozaik koleksiyonu ile haklı bir Ģöhrete ulaģmıģ olup, Dünyanın önemli Mozaik Müzelerinden biri olarak tanınmaktadır. Hatay Arkeoloji Müzesinin 8 adet teģhir salonu olup adet eser teģhir salonlarında ve Müze Bahçesinde sergilenmektedir. Hatay Arkeoloji Müzesi, bünyesinde bulundurduğu çeģitli dönemlere ait çok değerli eserlerin yanında bilhassa zengin mozaik müzelerinden biri olarak tanımlanmaktadır. Müzede sergilenmekte olan eserler ilk dönemlerde yılları arasında Amik Ovası ndaki Cüdeyde, Dehep ve Tainat ta kazı yapan Chicago Oriental Institue, 1936 da Samandağ El- Mina da yılları arasında ise Aççana Höyüğünde British Museum adına Sir Leonard Woolley ve yine Antakya yöresinde hafriyat yapan Prınceton Üniversitesince ortaya çıkarılmıģlardır. 140

141 MOZAĠK 1 141

142 MOZAĠK 2 142

143 MOZAĠK 3 143

144 Antakya Lahiti Hatay ili. Antakya ilçesi. 2. mıntıka 487 parsel sayılı taģınmazda yapılan bir temel hafriyatı sırasında bulunmuģtur.5 gün süren bir çalıģma ile lahit çıkartılarak müzeye getirilmiģtir. Sidamara tipi (sütunlu) lahit için Hatay Arkeoloji Müzesi nde özel salon yapılmıģtır. Lahitin uzunluğu 2.47 m., geniģliği 1.22 m.. yüksekliği 1.20 m.dir. Antakya Lahiti nin M.S yılları arasında yapıldığı tahmin edilmektedir. Bu tarihlemeyi destekleyen önemli bir delil içinden çıkan Roma Ġmparatorlarından 2. Gordianus (M.S. 238) ile Ġmparator Gallienus ve karısı Salonina nın (M.S ) altın sikkeleridir. Gallienus sikkes M.S yıllarında Roma da basılmıģ olan, Lahtin tarihlenmesinde önemli delildir. 144

145 Saint Pierre ( Aziz Petros ) Kilisesi Saint Pierre Kilisesi hristiyanlığın ilk dönemlerinde dini toplantı yeri idi. Ġsa nın ölümünden sonra O nun havarilerinden biri olan St. Pierre ( Aziz Petros ) Antakya ya M.S tarihleri arasında geldi. Ġlk dini toplantının yapıldığı bu kilisede, o zamanlar herhangi bir adla anılmayan bu topluluk burada Hristiyan ( Hiristos ) adını almıģ oldu. Bu nedenle St. Pierre Kilisesi Hristiyanlığın ilk kilisesi olarak bilinir. Katolik Kilisesi, 1963 yılında Papa VI. Paul tarafından Hristiyanlar için Hac yeri ilan edilmiģtir. Bu nedenle kilisede zaman zaman dini törenler yapılır. 29 Haziran günü Hristiyanlarca bu kilisede St. Pierre Günü olarak kutlanır. Antakya Kalesi ve Surları Ġstanbul surlarından sonra yurdumuzun en uzun surlarını oluģturmaktadır. Antik kenti çevreleyen duvarlar Helenistik Roma ve Bizans döneminde sellerin akıģını kontrol etmek için yapılmıģtır. 145

146 Kaya Mezarları Vespasianus - Titus tünelinin yakınındadır. Roma dönemine ait olan ve kalker taģa oyulmuģ 12 kaya mezarı vardır. Bunlardan BeĢikli Mağara adıyla anılan mezarın bulunduğu mağara en geniģ ve ünlüsüdür. Titus - Vespasianus Tüneli Makedonya kralı büyük Ġskender in ölümünden sonra onun komutanlarından Seleukos, bugünkü mağaracıkkapısuyu diye anılan yerde Seleucia kentini kurdu. Hem Ģehir ve hem de limanı kurtarmak için dağlardan inen sel sularını baģka bir yöne aktarmak maksadıyla bir tünel yapıldı. Demirkapı Kent surlarındaki dört kapıdan en büyüğü olup, Halep kapısı da denilmektedir. VI. yy da Justinionus döneminde sellerin akıģını kontrol etmek için yapılmıģtır. 146

147 Harbiye Zeus un oğlu AĢk Tanrısı Apollon ile genç güzel bir kız olan Defne arasında geçen ve hüzünlü biten bir aģk öyküsünün yaģandığı doğa harikası bir mesire ve dinlenme yeridir. Bakras Kalesi Helenistik döneminde yapılmıģ karakol kulesidir. Romalılar, Bizanslılar, Haçlılar zamanında onarılarak kullanılmıģtır. Yavuz Sultan Selim in Mısır seferi sırasında Osmanlılara geçmiģtir. Erzin Issos Harabeleri (Ġssus) Çevrede su depoları, kemerler, tapınak ve Cenevizler den kaldığı sanılan bir kale ve liman kalıntıları vardır. 147

148 Çevlik ( Seleucia Pierria ) Antik Kenti Antakya nın 35 km batısında, Musa Dağı nın güneyinde Akdeniz le birleģtiği yerde kayalıklarla deniz arasında kalan düzlükte kurulmuģ bir antik Ģehirdir. Bu bölgede ilk iskan M.Ö yıllarına kadar uzar. Doğal mağaralarda yapılan kazı ve araģtırmalar sonucunda bu bölgedeki ilk iskanın paleotik çağda olduğu tespit edilmiģtir. St. Simon Stilit Manastırı Antakya - Samandağ yolunun 12. km sinde Nahırlı köyüne ayrılan yoldan gidilmektedir. Samandağ adı ile anılan dağın en yüksek tepesinde M.S. V. yy. da yapılmıģtır. Terk-i dünya tarikatının merkezidir. Sokullu Mehmet PaĢa Külliyesi Payas ta olup, camii, medrese, bedesten, hamam ve kervansaray yapılarından oluģmaktadır. 16.yy da Sokullu Mehmet PaĢa nın Mimar Sinan a ve O nu kalfalarından birine yaptırdığı sanılmaktadır. Tamamen kesme taģtan yapılmıģtır. 148

149 Diğer Kültürel Değerler Hatay kültürel değerler bakımından zengin bir ilimizdir. Camiler : Ulu Camii, ( Sultan Selim Camii ), Habib-i Neccar Camii, ġeyh Ali Camii, Yeni Camii (Zühriye Camii), Ağlar ( Civelek ) Camii, Mahremiye Camii, ġeyh Ahmet Kuseyri Camii. Yayladağ : Kasım Bey Camii Belen : Sokullu Külliyesi Camii Ġlimiz Merkez Ulu Camii nin Tarihçesi ĠLĠ : Hatay ĠLÇESĠ : Antakya ADRES : Ulu Camii Mahallesi KöprübaĢı Mevkii / ANTAKYA CAMĠNĠN ADI : Ulu Cami YAPILIġ TARĠHĠ : BĠLGĠ DERECESĠ : Tahmini DÖNEMĠ : Osmanlı YAPTIRANI : Belli değil. MĠMARI : Belli değil. MÜLKĠYETĠ : Vakıflar Genel Müdürlüğü MĠMARI ÖZEL. : Sultan Selim Camii de denilen bu cami Selçuklu tarzını andırır. Tonozlu düz çatılıdır. Cami üzerinde 100 yıl önce onarıldığını gösteren bir kitabe vardır. MÜġTEMĠLATI : 1 adet minaresi, imam ve müezzin odaları bulunan caminin bir Ģadırvanı ve tuvaleti mevcut olup güney ve batı yanında küçük bir mezarlık mevcuttur. TARĠHÇESĠ : yıllarında yapıldığı, 16. yy. da yeniden inģa edildiği veya büyük bir onarımdan geçirildiği tahmin edilmekte olup, üzerinde yaklaģık 100 yıl önce onarımdan geçirildiğini gösteren bir kitabe vardır. Ġlimiz Merkez H. Neccar Camii nin Tarihçesi ĠLĠ : Hatay ĠLÇESĠ : Antakya ADRES : Yeni Camii Mah. KurtuluĢ Caddesi / ANTAKYA CAMĠNĠN ADI : Habibinneccar Camii YAPILIġ TARĠHĠ : BĠLGĠ DERECESĠ : Tahmini DÖNEMĠ : Osmanlı YAPTIRANI : Belli değil MĠMARI : Belli değil MÜLKĠYETĠ : Vakıflar Genel Müdürlüğü MĠMARI ÖZEL. : Osmanlı mimarisini yansıtır. Caminin altında H. Neccar ın türbesi, yanında Ġsa (AS) ın elçilerinin mezar-ı Ģerifleri, 1 ad. Selçuklu tarzı minaresi, taģ iģlemeciliği ile dikkati çeken taç kapı üzerinde bir kitabe mevcuttur. 149

150 MÜġTEMĠLATI : ġadırvanı, tuvaleti ve cami avlusu etrafında 5-6 odadan müteģekkil medreseler olup, bu medreselerde hafız yetiģtiren Kur an Kursu mevcuttur. Ġlimiz Merkez ġeyhali Camii nin Tarihçesi ĠLĠ : Hatay ĠLÇESĠ : Antakya ADRES : ġeyhali Mahallesi / ANTAKYA CAMĠNĠN ADI : ġeyhali Camii YAPILIġ TARĠHĠ : 1317 BĠLGĠ DERECESĠ : Tahmini DÖNEMĠ : Osmanlı YAPTIRANI : Belli değil MĠMARI : Belli değil MÜLKĠYETĠ : Vakıflar Genel Müdürlüğü MĠMARI ÖZEL : TaĢ yapı olup, mermer sütun üzerine üst müezzin mahfili mevcuttur. MÜġTEMĠLATI : 1 ad. minaresi, Ģadırcanı, tuvaleti mevcut olan bu caminin etrafında 4 ad. oda (Medrese) mevcuttur. TARĠHÇESĠ : ġeyh Ahmet Kuseyri nin namına yaptırılan bu cami üzerindeki H. 988 tarihli türbe kitabesi bu tarihten önce de bir caminin bulunduğunu gösterir. Caminin 1317 tarihli onarım kitabesi vardır. Ġlimiz Merkez Yeni Camii nin Tarihçesi ĠLĠ : Hatay ĠLÇESĠ : Antakya ADRES : Yeni Camii Mahallesi / ANTAKYA CAMĠNĠN ADI : Yeni Camii YAPILIġ TARĠHĠ : 1166 BĠLGĠ DERECESĠ : - DÖNEMĠ : - YAPTIRANI : Müftü Mehmet Efendi MĠMARI : Bilinmiyor MÜLKĠYETĠ : Vakıflar Genel Müdürlüğü (Özel Vakıf) MĠMARI ÖZEL. : TaĢ yapı, sac kurģun MÜġTEMĠLATI : ġadırvan, 10 ad. tuvalet, imam-hatip, müezzin-kayyım hizmetli ve okuma odası. Bahçe avlu ihate duvarı 1 ad. lojmanı mevcuttur. 150

151 Ġlimiz Merkez Mahremiye Camii nin Tarihçesi ĠLĠ : Hatay ĠLÇESĠ : Antakya ADRES : Yeni Camii Mahallesi UzunçarĢı / ANTAKYA CAMĠNĠN ADI : Mahremiye Camii YAPILIġ TARĠHĠ : 16. yy. BĠLGĠ DERECESĠ : Tahmini DÖNEME : Osmanlı YAPTIRANI : Belli değil MĠMARI : Belli değil MÜLKĠYETĠ : Vakıflar Genel Müdürlüğü MĠMARI ÖZEL. : AhĢap çatılıdır, cami avlusuna uzun bir tünelden geçilerek girilir. Mihrabının etrafında kendi ekseninde dönen iki mermer sütun vardır. MÜġTEMĠLATI : Caminin giriģ tüneli üzerinde 1 ad. minaresi, Ģadırvanı, tuvaleti ve imam odası mevcuttur. TARĠHÇESĠ : 16. yy. eseridir. Ġlimiz Yayladağı Ġlçesi Kasım Bey Camii nin Tarihçesi ĠLĠ : Hatay ĠLÇESĠ : Yayladağı ADRES : Çamaltı Mahallesi / YAYLADAĞI YAPILIġ TARĠHĠ : 1510 BĠLGĠ DERECESĠ : Tahmini DÖNEMĠ : Osmanlı YAPTIRANI : Kasım Bey MĠMARI : Bilinmiyor MÜLKĠYETĠ : Vakıflar Genel Müdürlüğü MĠMARĠ ÖZEL. : TaĢ yapı, müstakil üzeri ahģap kiremit ve kubbesiz. MÜġTEMĠLATI : Mezarlık, son cemaat yeri, sermahfeli, çeģme, tuvalet ihate duvarı vardır. TARĠHÇESĠ : 1510 yılında Kasım Bey tarafından yaptırılmıģtır. Ġlimiz Belen Ġlçesi Kanuni Sultan Süleyman Camii nin Tarihçesi ĠLĠ : Hatay ĠLÇESĠ : Belen ADRES : KurtuluĢ Caddesi / BELEN CAMĠNĠN ADI : Kanuni Sultan Süleyman Camii YAPILIġ TARĠHĠ : Miladi , Hicri 960 Zilkade BĠLGĠ DERECESĠ : Kesin DÖNEMĠ : Kanuni Sultan Süleyman MĠMARI : Belli değil MÜLKĠYETĠ : Vakıflar Genel Müdürlüğü 151

152 MĠMARĠ ÖZEL. : Tek kubbeli, taģ duvarları kireçle örülen bir yapıya sahiptir. MÜġTEMĠLATI : Küçük mezarlığı, abdest alma yeri ve tuvaleti mevcuttur. TARĠHÇESĠ : Caminin yapılmasını Sultanul Azam ve Hakanul Efhan ümmetinhizmetkarı Selim Han oğlu Malik Sultan Süleyman Han Hicri 960 senesi Zilkade ayında emretti. Kiliseler : Ġskenderun : Aziz Hanna Kilisesi (Ortodoks); Aziz Cora Kilisesi (Ortodoks), Aziz Nikola Kilisesi, Karasun Manuk Ermeni Kilisesi (Antakya) Türbeler : Antakya : Habib-i Neccar Türbesi, Habib-i Neccar Mağarası, ġıh Yusuf Hekim Ziyareti, ġeyh Ahmet Kuseyri Türbesi. Belen : Abdurrahman PaĢa Mezarı (kümbet) Kırıkhan : Beyazıt Bestami Camii ve makamı (Darb-ı sak kalesi) Samandağ : Hızır A.S. Makamı Hanlar : - Payas Sokullu Mehmet PaĢa Külliyesi - Belen Kanuni Sultan Süleyman Hanı ve Hamamı - Bakras Sultan Hanı (Hasan PaĢa Hanı) Antakya : KurĢunlu Han, Tütün Hanı, Esat Ağa Hanı, Yeni Han ÇeĢmeler : Zugaybe çeģmeleri 30 adet olup Asi Nehri ile dağlar arasında eski Antakya mahallesinde bulunmaktadır. Köprüler : Payas Sokullu Köprüsü, Murat PaĢa Köprüsü, Bakras Han Köprüsü, Demir Köprü (Hitit Köprüsü) Müzeler : Hatay Arkeoloji Müzesi : Müzede toplam parça eser bulunmaktadır. Müzedeki mozaikler 2. ve 5. yüzyıllar arası Roma ve Bizans dönemlerini kapsamakta olup mozaiklerde mitolojik olaylar ve kiģiler sembolize edilmektedir. Arsuz ( RHOSUS ) Ġskenderun un 33 km güneyinde Akdeniz kıyısında bir yunan kolonisidir. Selukos I. Nicotor zamanında önem kazanmıģtır. Orta Çağ da Part Ponel adıyla bilinmektedir. Liman ve 152

153 kent kalıntılarının bir bölümü su altındadır. Çevrede bir nekropol, antik yol, mozaik ve yapı kalıntısı vardır. Bir tatil beldesidir. Festivaller ve özel kutlama günleri : Festivaller ve Belirli Günler: Hatay'da Ġskenderun, Antakya ve Dörtyol'da her yıl Kültür ve Turizm Festivalleri düzenlenmektedir. Ayrıca Hatay'ın Ġlçelerinin kurtuluģları belirli günlerde kutlanmaktadır. FESTĠVALLER: Temmuz Ġskenderun Uluslararası Turizm ve Kültür Fest Temmuz Antakya Festivali - 19 Aralık Dörtyol Portakal Festivali - Yayladağı Festivali (Ağustos ayının ikinci Cumartesi-Pazar Günü) BELĠRLĠ GÜNLER: 08 Ocak Erzin'in kurtuluģu 09 Ocak Dörtyol'un kurtuluģu 19 Aralık Ġlk KurĢun Atılmasını Anma Günü (Dörtyol da) 29 Haziran St.Pierre Günü (Katolikler için) 05 Temmuz 1938 Türk Askerlerinin Hatay'a giriģi (Kutlama törenleri Ġskenderun'da yapılır.) 23 Temmuz Hatay'ın kurtuluģu (1939) 15 Kasım Hassa'nın kurtuluģu (1921) 06 Temmuz Kırıkhan'a Türk Askerlerinin giriģi (1938) 08 Temmuz Reyhanlı'ya Türk Askerlerinin giriģi (1938) Gelenek Görenekler EVLENME GELENEĞĠ Evlenmelerde, toplumsal konum, geçim düzeyi ve etnik ayrılıklar belirleyici etkenler arasındadır. Antakya, Ġskenderun gibi merkezlerde bu anlayıģ büyük ölçüde değiģmekle birlikte, öbür ilçeler ve kırsal kesimde etkisini sürdürmektedir. Genelde görücü yöntemi yaygındır. Görücü gidilen kızın yanında, ailesinin de özellikleri soruģturulur. Olumlu sonuç alınırsa, babası, birkaç kiģi ile kızı istemeye Dünürlüğe gider. Bu Söz Kesimi anlamındadır, niģan-düğün tarihleri çeyiz, baģlık kararlaģtırılır. BaĢlık, Antakya da Hak, Reyhanlı da Kan Parası, Samandağ da Besleme Hakkı diye adlandırılır. NiĢan salonda değil ise kız evinde yapılır. Kadın-erkek eğlenilir. Kimi yerlerde ise mevlit okutulur. Düğün genellikle pazar ya da perģembe günü yapılır. Kentlerde nikah çağrısı, kasabalarda ise Okuntu gönderilir. Ġskenderun da MaĢta denen kadın, kapı kapı gezerek 153

154 düğüne davet eder. Düğünden bir gece önce kına gecesi yapılır. Aynı gün gündüz gelin hamamı yapılır. Düğün günü kız evinde yüksek bir ağaca bayrak çekilir. Düğünler genellikle yemekli olur. Bir hafta öncesinden ekmek açılır, etli yemekler ağır basar, konuklara yörede Tini denen incir rakısı sunulur. Kına gecesi, kız evine getirilen çeyiz, kız evininkiyle birlikte oğlan evine gönderilir. Gelin odasında sergilenir. Ertesi gün düğün alayı gelin almaya gelir. Ġkindiye doğru, gelin arabaya bindirilir. Anası ve kız kardeģi de yanında oturur. Alay, gelin arabasının arkasından gelir. Gelinin kapısına eve bağlı olsun diye bir topak hamur yapıģtırılır. Ertesi gün, Ġskenderun ve Yayladağı'nda Süpha Günü diye adlandırılır. Kadınlar çeģitli armağanlarla gelin görmeye gider. Birkaç gün sonra kız evine gidilir, akrabalar yemeğe çağrılır. DOĞUM VE ÇOCUKLA ĠLGĠLĠ GELENEKLER Yakın yıllara değin, bağ, bahçe ve tarla tarımı Hatay ın baģlıca geçim kaynağıydı. Çocuk ailenin iģgücünü oluģturuyordu. GeçmiĢte 6 dan az çocuğu olanların kınandığına rastlanmıģtır. Erkek çocuğa daha çok önem verilir. Çocuğu olmayanlar yatıra gider, mum diker ve adak adar. Doğumda çocuğun göbeğini kimi yerlerde gelinin kaynanası ya da eltisi keser. Çocuk doğar doğmaz yıkanır, terlememesi, ter kokmaması için tuzlanır. Çocuğun yaģaması dileğiyle, erkek çocukların saçları kesilir, tepede bir tutam bırakılır. Uzadıkça çevresi kesilir. Bu yedi yaģına kadar sürer sonra adağın yapıldığı yatıra gidilir, saç törenle kesilir. Yörede, diģ hediği geleneği yaygındır. Bir kalbura Kur an, ayna, makas, kitap ve altın konur. Çocuk da bunların üstüne oturtulur. Cuma selası verilirken, kaynatılan hedik, çocuğun baģından dökülür. DiĢleri sağlam olsun diye, sağlam diģli birinin ağzına aldığı hedik ipliğe dizilir, çocuğun omuzuna iğnelenir. Yöresel El Sanatları : SanayileĢme ve KentleĢmeyle birlikte Hatay'da dokumacılık ve ĠĢlemeciliğe dayalı el sanatları yavaģ yavaģ ortadan kalkmıģtır. Günümüzde küçük çapta sürdürülen el sanatları ipek dokumacılığı, ağaç oymacılığı, hasır örmeciliği, taģ iģlemeciliği ve defne yağı kullanılarak yapılan defne (gar) sabunu yapımıdır. Ġpek dokumacılığı Samandağ ve Harbiye yöresinde aile iģletmelerinde sürdürülmekte olup, büyük ilgi çekmektedir. Harbiye'de eski uygarlıklara ait tarihi eserlerin taklitleri taģ üzerine iģlenerek üretilmekte ve pazarlanmaktadır. 154

155 Altınözü'nün Paslıkaya ve Antakya'nın Sofular Köyünde üretilen sap ve hasır örme iģleri turistler tarafından çok ilgi çekmektedir. Özellikle hasır tabak ve tepsiler Hatay'ın simgesi haline gelmiģtir. Ağaç iģlemeciliği ildeki köklü zanaatlardandır. Mobilyacılığa bağlı olarak geliģmiģtir. Yöresel Yeme Ġçme AlıĢkanlıkları ve Yemek ÇeĢitleri : Mutfak kelimesi hem yemek hazırlanan, piģirilen yeri, hem de bir Ģehir veya ülkenin yemek çeģitleri yönünden sahip olduğu zenginliği ifade etmek için kullanılır. Dünya mutfakları içinde Türk Mutfağı nasıl özel bir yere sahipse, Hatay Mutfağı'nın da Türk Mutfağı içinde özel ve önemli bir yeri vardır. Hatay Mutfağı'nın çoğu yiyecekler yönünden sadece komģu illerle değil, Halep'ten Ġç Anadolu'ya kadar geniģleyen bir bölge ile de ortak yönleri vardır. Özellikle benzer yöntemlerle üretilen yemak ve ekmek türleri bölge illerinin ortak yönlerini oluģturur. Ama bu benzerlik belli bir yere kadardır. Çünkü Hatay Mutfağı genel olarak ele alındığında Hatay Yemeklerinin malzeme, yöntem ve lezzet bakımından belirtilen yörelerin yemeklerinden büyük ölçüde farklı olduğu görülür. Hatta Hatay Mutfağı'nın ürünü olan bazı yiyecek maddeleri ile onlardan yapılan yemek türlerine komģu illerde rastlanmaz. Ayrıca soğuk meze ve tatlı türleri sayıca diğer illerle kıyaslanmayacak kadar çok ve lezzet yönünden emsalsizdir. Kebapların, aģların ve sulu yemeklerin önemli bir yer tuttuğu Hatay Mutfağı'nda yemeklerin lezzetini baharat, acı ve ekģi tayin eder. Ancak kullanılan baharat ve acı, iģtah açıcılık oranını aģmaz, hiçbir zaman vücuda zarar verecek ölçüye ulaģmaz Yörede yetiģen bütün yenilebilir bitki türleri mutlaka ya bir yemeğin hammaddesi olur, ya da baģka bir yemekte çeģni verici olarak yerini alır. Yemek bileģimine giren maddeler birbirini tamamlayıcı Ģekilde ve makul bir denge içinde kullanılır. Ayrıca gerek yemeklerde, gerek çiğ olarak bol miktarda Ģifalı bitkiye ( kekik, nane, maydanoz ) yer verilir. BaĢka bölgelerde ilaç olarak kullanılan kekiğin burada salatası da yapılır. Yörede yetiģen ürünler içinde ilk sıralarda yer alan zeytin hem sofralık olarak çeģitli Ģekillerde hazırlanır, hem de yağ çıkartmak üzere üretilir. Yağlar içerisinde özel bir yere sahip olan zeytinyağı yöremizde doğal olarak tüketilir ve Hatay Mutfağı' nda diğer yağlarla kıyaslanmayacak kadar büyük yeri vardır. Özellikle "Su Zeyti" adı verilen doğal yağ çok ünlü ve değerlidir. 155

156 Oruk: Et, bulgur, baharat yoğrulup elle oyulduktan sonra içine ceviz veya fıstık ile yağda kavrulmuģ kıymanın doldurulup kapatılarak fırında veya yağda kızartılmasıyla yapılan bir çeģit içli köfte. Kaytaz Böreği: Hamurdan yapılan bir çeģit kıymalı börek. Katıklı Ekmek ( Ispanaklı Ekmek ) : Ispanak, çökelek ve diğer malzemeler eģliğinde hazırlanan katık çarģı fırınlarında hamur içerisine konulması ile yapılır. Özellikle Antakya fırınlarında yapılabilen bu ekmek, oldukça ince ve lezzetli olur. Peynirli Künefe : Hatay'ın en meģhur tatlısı olan künefe ise içine taze peynir konulan tel kadayıftır. Künefe Hatay'ın simgesi olup ülkenin çeģitli yerlerinde bile büyük kentler ve turistik yörelerde Hatay Künefesi olarak üretilip satılmaktadır. Tepsi Kebabı: Köfteye benzer. Hazırlanan kıymayı tepsi içine yayıp fırında piģirilen bir çeģit kebaptır. Mumlu kağıt üzerine yapılan ve fırında piģirilenine halk arasında "kağıda kebap" denilmektedir. EkĢi aģı : Su ile domates suyunun çeģitli baharatlar eģliğinde kaynatılarak içine küçük içli köfteler konulması ile yapılan sulu yemek. Ġçli köfteler küçük olup, içleri et yerine yağ ve çeģitli baharatla doldurulmuģtur. Yoğurt aģı : Su ile tuzlu yoğurdun suyun içinde kaynatılarak içine küçük içli köfteler atılması ile yapılan sulu yemek. Ġçli köfteler küçük olup, içine et yerine yağ ve baharat konularak yapılır. Ayrıca Ġskenderun'da Mercan, Çipura, Logos, Karides gibi deniz ürünleri bol ve ucuz olarak lokantalarda yenilebilmektedir. Yöresel Giyim KuĢam ve Süs EĢyaları : Ġldeki toplumsal geliģme giyim kuģamda geleneksel öğelerin değiģmesini hızlandırmıģtır. Kent yaģamının kırsal kesim üzerindeki etkisinin artması, modanın yaygınlaģması sonucunda kadın ve erkek giyiminde - yer yer rastlanan Ģalvar dıģında - geleneksel özellikler tümüyle ortadan kalkmıģtır. 156

157 YÖRESEL FORKLOR KIYAFETLERĠ G.2. TURĠZM ÇEġĠTLERĠ ĠNANÇ TURĠZMĠ Ġnsanın varolduğu andan bugüne inanç, onun kimliği ve yaģamına yön vermeye devam etmektedir. Ġnsanlık tarihinde dinin önemi ve toplum yaģamındaki rolü bugün de sürmektedir. Anadolu, dinlerin uğrak yeri, farklı inançlara sahip insanların birlikte yan yana yaģadıkları topraklar olarak dünyanın en ilginç yöresidir. Gerek ilk çağ medeniyetlerinin Anadolu da geliģmesi, gerekse Hıristiyanlığın ilk dönemlerinde havariler, ortaçağda ise Museviler bulundukları ülkelerde karģılaģtıkları ağır baskı ve yok etme politikaları sonucu bu topraklara sığınmıģlardır. Bu nedenle, Anadolu da Ġslamiyet e ait eserlerin yanı sıra çok sayıda kilise, sinagog ve diğer mabetlerle dini eğitim veren okul ve vakıf bugüne kadar varlıklarını sürdürmüģtür. Tarihin canlı tanıkları durumundaki farklı uygarlık ve inançlara ait bu eserlerin en güzel örneği Hatay Ġlimizde görülebilir. HATAY ĠL ĠNDE ĠNANÇ TURĠZMĠ KAPSAMINA ALINAN ĠBADET YERLERĠ A)ĠSLAM DĠNĠNE AĠT ĠBADET YERLERĠ 1-ULU CAMĠĠ (Sultan Selim Camii): Yapıldığı dönem itibariyle Antakya nın en eski camisi olan Ulu Camii nin Memluk dönemi eseri olduğu sanılmaktadır. Kitabelerden, caminin ve minaresinin çeģitli dönemlerde tamir edildiği anlaģılmaktadır. Antakya da bunlardan baģka Mahremliye Camii (GiriĢindeki tünel ve mihrap etrafındaki sütünceler ile ilgi çekicidir), Nakip Camii, Yeni Camii, Civelek Camii, Meydan Camii ve ġeyh Ali Camii gibi hepsi de Osmanlı dönemi eseri olan camiler vardır. Bunlar kubbeli ve ahģap çatılı olmak üzere iki ayrı tipte inģa edilmiģlerdir. Camilerde bazıları kalın gövdeli ve Ģapkalı, bazıları ince gövdeli, Ģerefeli ve külahlı olmak üzere iki tip minare dikkati çekmektedir. 157

158 2-HABĠB-Ġ NECCAR CAMĠĠ: Habib-i Neccar Cami, Ģehirde yapılan ilk cami olarak bilinmektedir. Baybars zamanında eski bir tapınağın yerine yapılan cami, IX. yüzyılda depremden zarar gördüğü için yeniden yapılmıģ ve minare eski Ģeklini korumuģtur. Kitabesinde yeniden yapım tarihi olarak hicri 1275 yazmaktadır. Caminin bir köģesinde, Hz. Ġsa tarafından gönderilen resullere ilk defa inanan ve onları korurken Ģehit olan Habib Neccar'ın türbesi vardır. Habib-i Neccar, M.S. 40'lı yıllarda Antakya da yaģamıģtır. Roma döneminde Antakya halkı putperest olduğu için, Cenab-ı Hak Hz. Ġsa'ya Antakya halkı için iki resul göndermesini emreder. Hz. Ġsa Antakya halkı için 2 resul, daha sonrada bir resul daha gönderir. Resullerin halkı irģada devam etmesine ilk inanan Habib-i Neccar olur. Antakyalılar bu olaya inanmayarak, resulleri taģlayarak öldürmeye karar verirler. Habib-i Neccar uzaklardan koģup gelerek, resullerin doğru söylediklerini ve onlara inanmaları gerektiğini söyler. Burada bulunan putperestler Habib-i Neccar'a bunlar seni kandırmıģlar, ya eski dinine dönersin ya da ölürsün Ģeklinde tehdide baģlarlar. Bu müritler dediklerini yaparak Habib-i Neccar ı öldürürler. Habib-i Neccar ın Ģehit edilmesi ile ilgili bir çok rivayet vardır. Bunların en yaygın olanı ve halkın anlattığı olay Ģöyledir: Habib-i Neccar ın baģı Silpiyus dağında vücudundan ayrılır. Vücuttan ayrılan baģ yuvarlanarak bugün cami ve türbesi bulunan yere gelir. (Bugün vücudu, Ģehit edildiği mağarada baģı ise caminin yanında bulunan türbededir) BaĢka bir rivayete göre de Habib-i Neccar kopan baģını koltuğu arasına almıģ, Kur'an dan ayetler okuyarak bir süre dolaģmıģ ve bugün türbesi bulunan yere kadar gelerek buraya düģmüģtür. 3-KANUNĠ SULTAN SÜLEYMAN CAMĠĠ (Belen) 1553 yılında Kanuni Sultan Süleyman tarafından Belen'de yaptırılmıģtır. Cami, kervansarayın batısında tek kubbeli kübik bir yapıdır. Pencere sayısının çokluğu nedeniyle harimi oldukça aydınlıktır. Kesme taģtan yapılmıģ güdük bir minaresi vardır. 4-SOKULLU KÜLLĠYESĠ VE CAMĠĠ (Payas-Dörtyol) Payas'ta Sokullu Külliyesine bitiģik ters "T" planlı bir camiidir. Mimar Sinan'ın eseridir.taç kapısı süslemeleri (mukarnaslı )dikkati çeker yıllarında yaptırılmıģtır. Avlu çevresinde medrese ve ortada cami ile yaģıt tarihi zeytin ağacı vardır. 158

159 5-BEYAZĠT BESTAMĠ TÜRBESĠ (Kırıkhan) Kırıkhan ın kuzeyinde Alabeyli Köyü nün hemen önünde bir tepe üzerinde Darbısak kalesinin yanındadır. 19.yüzyıl sonlarında burada Karamürselzade Mustafa ġevki PaĢa tarafından Ġslam evliyası Beyazid-i Bestami adına bir camii ve ziyaret yeri yaptırmıģtır. Cami ve Beyazid-i Bestami makamı her yıl binlerce ziyaretçi tarafından ziyaret edilir. 6-HZ.HIZIR ZĠYARETGAHI (Samandağ). Dünyada ve Türkiye' de "Hızır"inancının en güçlü olduğu ve en çok hızır ziyaretinin bulunduğu yer Hatay ilidir. Samandağ'ın Deniz mıntıkasındaki Hz. Hızır Ziyaretgahıdır. 7- ġeyh AHMET KUSEYRĠ CAMĠ VE TÜRBESĠ Antakya - Yayladağı yolu üzerinde bulunan ġenköy dedir. 16. yüzyılda yaģamıģ olan ġeyh Ahmet Kuseyri nin Türbesi nin birçok hastalığa Ģifa olduğuna inanılmaktadır. Türbe, bu inançla yalnız yurt içinden değil yurt dıģından da yoğun ziyaretçi akınına uğramaktadır. B)HIRĠSTĠYAN DĠNĠNE AĠT ĠBADET YERLERĠ 1-ST.PĠERRE KĠLĠSEAntakya-Reyhanlı yolu üzerinde, kentten 2 km. uzaklıkta Habib-i Neccar Dağı eteklerindedir. Doğal bir mağara iken eklemelerle kiliseye dönüģtürülen St. Pierre'nin, dünyanın ilk kilisesi olduğuna inanılmaktadır. Ayrıca tarihte ilk defa bu kilisede Hz. Ġsa'nın dinini tanıyanlara "Hristiyan" denmiģtir. Kilise, Ġsa'nın 12 havarisinden biri olan St. Pierre'nin Ġsa'nın ölümünden sonra Hristiyanlığı yaymaya çalıģtığı yer olarak önemli bir dini merkezdir yılında Papa 6. Paul tarafından hac yeri olarak ilan edilmiģtir. Her sene 29 Haziran günü burada tören düzenlenmektedir. Kilisenin zemininde mozaik kalıntıları, duvarlarda ise freskler bulunmaktadır. Apsis'in sağında kayalardan sızan suyun toplandığı küçük bir havuz (vaftiz suyu), solunda ise saldırılar sırasında kaçmak için kullanılan gizli tünelin giriģi vardır. Tünelin sonundaki günahkarlar hamamında cehennem kayıkçısı Haron kabartması yapılmıģtır. 159

160 2-RUM ORTODOKS KĠLĠSESĠ (Aziz Pierre ve Aziz Paul Kilisesi) Yapımına 1860 yılında baģlanmıģ1872 yılında meydana gelen depremden dolayı büyük çapta zarar görmüģ ve 1875 yılında yapımına yeniden baģlanarak 1900 yılında tamamlanmıģtır..kilisede dikkate değer ikonalar, ahģap iģçiliği yansıtan bölümler bulunmaktadır. Antakya'da halen kullanılmakta olan kilise, Hürriyet caddesi, Kilise sokakta yer almaktadır. 3- ST. SĠMON STĠLĠT MANASTIRI (Samandağı) Terk-i dünya tarikatının merkezidir. Burada kilise, vaftizhane, sarnıç ve diğer mimari kalıntılar görülebilir. Stilitler tarikatının kurucusu Saint Simon Stilit (Ġ.S ) olarak kabul edilmektedir. Kilikya ile Suriye'nin birleģtiği sınır bölgede doğduğu ve genç yaģta Antakya'da yaģamaya baģladığı görülmektedir. Simon bir manastırda aldığı temel din eğitiminden sonra kendini kentin dıģında bir hücreye kapattı. Burada 3 yıl yaģadıktan Sonya kentinin yakınında bir dağa çıkarak, burada kendini bir kayaya zincirlemiģ ve çevresine çizdiği bir çemberin dıģına çıkmadan yaģamaya baģlamıģtır. Sabrı, dayanıklılığı ve inancı kısa zamanda duyulmuģ ve Hristiyanlık dünyasının her yanından hastalar, dertliler, çaresizler vb. Simon'a gelmeye baģlamıģlardır. Son sütun 13 metre olup en tepesinde 2 metre geniģliğinde bir bölüm vardır. Ġnsanlardan yatay olarak kaçma umudunu yitiren Simon'un dikey olarak kaçmaktan baģka çaresi kalmadığını söyleyenler de çıkmıģtır. Terk-i dünya tarikatının merkezi olarak bilinen St. Simon Manastırı, Samandağ-Antakya arasında Antakya'ya 18 km. uzaklıktadır. St. Simon Tepesi denilen ve denizden yüksekliği 479 metre olan bir tepe üzerinde bulunan manastır kalıntıları, 100x150 metrekare lik bir alan üzerindedir. M.S.VI. yüzyılda St. Simon adına buraya bir manastır yapılmıģtır. Burada inzivaya çekilen St. Simon'un, 20 metre yüksekliğindeki taģ sütun üzerinde 45 gün yaģamıģ olması, Guinnes Rekorlar kitabına bir rekor olarak kaydedilmiģtir. 4- BARLEAM MANASTIRI (KELDAĞI) Yayladağı ilçesi Keldağ üzerindedir. Keldağ hem Selevukos döneminde, hem de Roma döneminde kutsal yerlerden biriydi. O dönemlerde burada bir Dorik tapınağı vardı. (M.Ö. 3. yüzyıl) M.S. 4. yüzyılda St. Barleam buraya gelerek Zeus heykelini yıkmıģ ve bir keģiģler topluluğu oluģturmuģtur. 6. yüzyıl baģlarında manastırın güneydoğu köģesinde bir kilise yapılmıģ, 526 depreminde bu kilise yıkılmıģtır arasında yeniden yapılan manastır, 1268 yılına kadar faaliyetini sürdürmüģ, daha sonra da 160

161 terkedilmiģtir. Barleam Manastırına gitmek için Yayladağı ilçesinin Bezge Nahiyesinden sonra yaya olarak iki buçuk saat dağa tırmanmak gerekmektedir. Küçük patika yol, sarp kayalıklar arasından geçmektedir. 5-KATOLĠK KĠLĠSESĠ (Antakya): Günümüzde halen kullanılmakta olan kilise, KurtuluĢ caddesi, KurtuluĢ sokakta yer almaktadır. 6-AZĠZ NĠKOLA ORTODOKS KĠLĠSESĠ (Ġskenderun): 1870 yılında kurulmuģ olan kilise,halen Ġskenderun da kullanılmaktadır. ġehit Pamir Caddesindedir.Halen ibadete açık olan kilisede paha biçilmez tablolar ve iģlemeler vardır. 7-ĠTALYAN KATOLĠK LATĠN KĠLĠSESĠ (Ġskenderun) 1600 lü yılların baģında Kapuçin Rahipleri tarafından kurulan kilise Mithat paģa caddesi üzerindedir yılında büyük bir restorasyon geçiren yapı toplam 14 sütun üzerine oturmuģtur. Haftanın her günü ayin yapılmaktadır. 8-MARYO HANNA KĠLĠSESĠ (Arsuz-Ġskenderun) koruması altındadır. Hıristiyanlığın ilk yıllarında bir çok rahip ve keģiģ Hz.Ġsa nın öğretisini yaymak için Arsuz ve çevresine yerleģtiler. Bunlardan biri Arsuz a bir kilise yaptıran Aziz Hanna idi. Arsuz un merkezinde bulunan ve kurucusu adıyla anılan bu kilise halen kullanılmaktadır yılında yeniden yapılan kilisede çok sayıda ikona, 1600 lü yıllardan kalma bez üzerine yapılmıģ çok değerli iki baskı resim vardır.bu tablolar halen Aziz Hanna Kilisesinin titiz 161

162 9-MARCĠRCOS ORTODOKS KĠLĠSESĠ (Ġskenderun); 1585 yılında kurulan kilise Denizciler caddesi üzerinde bulunmaktadır.halen yöre halkı tarafından gerek ibadet, gerekse adakta bulunmak için kullanılmaktadır. Marcircos Ortodoks kilisesinde 5 Mayıs Hıdır Ġlyas Ģenlikleri ve 6 Mayıs Aziz in isim günü kutlamaları yapılmaktadır. 10-ST.MERYEM ANA KATOLĠK KĠLĠSE ve MANASTIRI (Güzelyayla-Belen) 1920 yılında yaptırılan Meryem Ana Kilisesi ve Manastırı nda sadece yaz aylarında ibadet yapılmaktadır.ġskenderun Latin Katolik Kilisesine bağlı olarak faaliyet gösteren bu kilise 15 Ağustos ta Meryem Ana nın göğe yükselmesine adanmıģtır. 11-ST.ĠLYAS KĠLĠSESĠ (Samandağ): Samandağ ına bağlı Zeytinli köyündedir. GiriĢ kapısı üzerinde yer alan kitabesine göre, kilise 1874 yılında yapılmıģtır. Kilisede yer alan ikonalar özellikle dikkat çekicidir. YaklaĢık 1 km ötede,kuruluģu 1600 lü yıllara uzanan ve daha çok cenaze törenlerinde kullanılan ikinci bir kilise yer alır. Hemen yanında bir mezarlık mevcuttur.her iki kilisede bugün ziyarete açıktır. 12-MERYEM ANA HAVUZU (Gözcüler-Ġskenderun) Hacı Ahmetli Köy ünü 8 km geçtikten sonra ulaģılan havuzda Meryem Ana nın banyo yaptığına inanılmaktadır. Hıristiyanlar tarafından kutsal bir yer olarak bilinir. Özellikle Ortodokslar Meryem Ana ya adadıkları perhizin son günü olan 14 Ağustos u burada büyük Ģenliklerle ketlamaktadır.civar ağaçlıklı olup doğal güzelliğe sahiptir. 162

163 13-MARCĠRCOS TÜRK-HIRĠSTĠYAN ORTODOKS KĠLĠSESĠ (Altınözü) 18.yüzyıl baģlarında yapılan kilise 1872 yılında meydana gelen depremde büyük hasar görmüģtür yılında çok iyi bir Ģekilde restore edilen kilise yöredeki Hıristiyanların uğrak yeri olup halen ibadete açıktır. 14- MARĠA ANA RUM ORTODOKS KĠLĠSESĠ (Altınözü) Altınözü ne 6-7 km uzaklıkta Tokaçlı köyünde bulunmaktadır.halen ibadete açık olan kilisenin yapım tarihi tam olarak bilinmemektedir. 15-PROTESTAN KĠLĠSESĠ (Antakya): TaĢ bina olan kilisenin yapım tarihi bilinmemekle birlikte Fransızlar tarafından yapılmıģ olup elçilik binası olarak kullanılmıģtır. Güney Kore Kwang Lim Metodist kilisesi tarafından kullanılmaktadır. C ) MUSEVĠ C E MAATĠN E A ĠT ĠBADET YERLE R Ġ 1-HAVRA (Antakya): Antakya Musevi cemiyetinin kullandığı bir binadır yıllarında yapılmıģ olduğu tahmin edilmektedir. Büyük bayramlarda ve önemli günlerde törenler düzenlenmektedir. Havrada bulunan el yazması Tevrat 500 yıllıktır. 163

164 D)ERMENĠ CEMAATĠNE AĠT ĠBADET YERLERĠ 1-VAKIFLI ERMENĠ KĠLĠSESĠ (Samandağ) Samandağ a 5 km uzaklıktadır. Kilise eski bir ipek fabrikasının yerine 1875 yılında kurulmuģtur.ġpek fabrikası kapandıktan sonra restore edilerek bugünkü Ermeni Kilisesine dönüģtürüldü. Kilise halen kullanılmaktadır. 2-KARASUN MANUK KĠLĠSESĠ (Ġskenderun): 1872 tarihinde yapılmıģtır. Daha sonra restore edilen bu kilise Ermeni cemaati tarafından kullanılmaktadır. 3-ERMENĠ KĠLĠSESĠ (Belen): Yapım tarihi bilinmemesine rağmen Belen in kurulduğu dönemlerde yapıldığı sanılmaktadır lü yılların baģında bölgedeki karıģıklıklarda Ermeniler in Belen i terk etmesinin ardından kapatılarak kendi haline tek edilmiģtir. Bugün oldukça harap olan kilise günümüzde ibadete açık değildir. KÜLTÜR TURĠZMĠ A N T AKYA K A LE SĠ V E S U R LA R Ġstanbul surlarından sonra yurdumuzda en uzun surları oluģturmaktadır. Antik kenti çevreleyen duvarlar Helenistik, Roma ve Bizans dönemlerinde yapılmıģtır. Surlar, Silpius (Habibi Neccar) Dağı ndan Orontes (Asi) Irmağı'na kadar uzanmaktadır. Evliya Çelebi, adım uzunluğundaki duvarların büyük blok taģlarla örüldüğünü, çok sağlam ve sık mazgallı olduğunu, adımda bir burç bulunduğunu yazmakta ve zamanda duvarların 30 metre uzunluğunda olduğundan ve 360 burçla (BeĢ 164

165 katlı) desteklendiğinden bahsetmektedir. Tepedeki iç kaleyi IV. yüzyılda Bizans Ġmparatoru Nikefhoros Fokas yaptırmıģtır ancak yıkılmıģtır. Surların Habib-i Neccar Dağı yamaçlarındaki bölümü sağlamdır. HATAY ARKEOLOJĠ MÜZESĠ (ANTAKYA MOZAĠK MÜZESĠ) Antakya da Cumhuriyet Alanı nda, Asi Irmağı kenarında ve köprü yakınındadır. Hatay da bilimsel kazı çalıģmaları 1932 yılında baģlamıģtır. ÇalıĢmaların ilk yıllarında çeģitli ve kıymeti büyük olan tarihi eserlere rastlanması bir müze kurulması fikrini doğurmuģtur. O yıllarda Fransız idaresinde bulunan Hatay da hazırlanan bir proje ile çıkan eserlere göre bir müze hazırlanmıģtır yılında tamamlanan müzede 3 ayrı bilim heyetinin yaptığı hafriyatlar sonucunda çıkan eserler toplanmıģtır. Mozaik müzesi olarak planlanan binanın yapımına 1934 yılında baģlanmıģ, Hatay Devleti zamanında tamamlanmıģ, düzenlemesi uzun sürdüğünden 23 Temmuz 1948 de Hatay ın KurtuluĢ Bayramı nda ziyarete açılmıģtır. Müzenin geniģletilebilmesi için yapılan ek inģaat 1974 te tamamlanmıģtır. Hitit, Helenistik, Roma ve Bizans dönemlerine ait olan ve Harbiye, Antakya, Atçana, Seleukeia Pieria ile Ġskenderun da bulunmuģ eserlerin sergilendiği müze, mozaik koleksiyonlarının zenginliği yönünden dünyada ikinci sırayı almaktadır. Müzede parça arkeolojik eser, etnografik eser, sikke, mühür olmak üzere toplam adet eser bulunmaktadır. ANTAKYA LAHĠTĠ Bir taģınmazda yapılan temel hafriyatı sırasında bulunmuģtur. 5 gün süren bir çalıģma ile lahit çıkartılarak müzeye getirilmiģtir. Sidamara tipi (sütunlu) lahit için Hatay Arkeoloji Müzesi nde özel salon yapılmıģ olan Lahit'in uzunluğu 2.47 metre, geniģliği 1.22 metre ve yüksekliği ise 1.20 metredir. Antakya Lahiti nin M.S yılları arasında yapıldığı tahmin edilmektedir. Bu tarihlemeyi destekleyen önemli bir delil, Roma Ġmparatorlarından 2. Gordianus (M.S. 238) ile Ġmparator Gallienus ve eģi Salonina nın (M.S ) altın sikkeleridir. Gallienus sikkesi M.S yıllarında Roma da basılmıģ olan, Lahit in tarihlenmesinde önemli bir delildir. DEMĠRKAPI HacıkürüĢ deresinden gelen Ģiddetli selleri kontrol edebilmek için Habib Neccar Dağı ile Haç Dağı'nı birbirinden ayıran derin ve dar vadi üzerinde surların devamı niteliğinde, yüksek ve sağlam bir duvar olarak yapılmıģtır. Aynı zamanda Ģehrin giriģ kapılarından biri olarak kullanılan bu duvar günümüzde hala ayaktadır. 165

166 H A RON (CHAR O NĠON) KA BAR TM AS I ST Pierre Kilisesinin 200 m. Kuzeyinde kayalara oyulmuģ dev bir masktır. BaĢında örtü bulunan, tamamlanmamıģ bir kadın portresini andırmaktadır. Kabartma I. Yüzyılda, Antiochus döneminde bir veba salgını sırasında yapılmıģtır. Söylenceye göre, çok sayıda insanın ölümüne yol açan veba salgınını önlenmesi için bir kahine danıģılmıģ, kahinin tavsiyesine uyularak Ģehri yüksekten gören kayaya yüzü olmayan bir mask oyulmuģ ve üzerine de ölümleri önleyecek sözler yazılmıģtır. Cehennem Kayıkçısı Hero yada Günahkarlar Hamamı adıyla da bilinen kayalığın yüksekliği m.dir. Haç Dağı nın Antakya yı gören yüzünde hala ihtiģamla kente bakmaktadır. TRAJAN SU KEMERLERĠ (KANDRA). Harbiye çağlayanlarından Antakya ya su getirmek amacıyla Roma Ġmparatoru Trajan tarafından yaptırılmıģtır. 9 km uzunluğundaki kemerler bugün çok tahrip olmuģ bir haldedir. Yöre halkı tarafından Kandra olarak anılan su kemerlerinin az sayıdaki kalıntısı bile projenin mükemmeliyeti hakkında fikirler vermektedir. HARBĠYE Antakya il merkezine 7 km. mesafede olup her tarafı yeģillik olan güzel bir piknik yeridir. Antik çağın ünlü Daphne kentidir. Efsaneye göre Zeus un oğlu IĢık Tanrısı Apollon, ırmak kenarında gördüğü genç ve güzel bir kız olan Daphneye aģık olur ve onunla konuģmak ister. Daphneyi kovalar. Daphne kurtulamayacağını anlar. Ey toprak ana beni ört, beni sakla, beni koru diye yalvarır. Daphne ağaca dönüģür. Bu olaydan sonra Ģiir ve silah zaferleri defne ağacının dalıyla mükafatlandırılır ve Defnenin gözyaģlarının Harbiye deki Ģelaleleri meydana getirdiğine inanılmaktadır. Seleukos ve Roma Dönemlerinde çağlayanlarıyla tanınan ve dünyaca ünlü bir sayfiye yeri olan Defne'nin, çok sayıda köģk, tapınak ve eğlence yeri ile meģhur olduğu söylenmektedir. Harbiye, Ģimdilerde çok ilgi gören mesire yeri, yayla olup aynı zamanda heykeller ve turistik eģya yönünden önemli bir beldedir. Yöredeki tezgahlarda dokunan doğal ipekler ise gerek yurt içinde gerekse yurt dıģında çok aranan kumaģlardandır. 166

167 KOZ KALESĠ (KÜRġAT KALESĠ) Altınözü ne bağlı Koz Köyü'nün yakınındadır. Eski çağlarda kullanılan ve Altınözü tarafından gelip Harbiye den geçerek Antakya ya gelen Kuseyr yolu üzerindedir. Bu kalenin Antakya nın güney bölgesini emniyet altına almak amacıyla Antakya Prensliği döneminde yapıldığı sanılmaktadır. Antakya Latin Patriğinin de ikamet ettiği yer olan kale, 1268 yılında Baybars tarafından kuģatma sonucunda teslim alınmıģtır. Bir tepeyi içine alacak Ģekilde yapılan kalenin sadece büyük blok taģlarla inģa edilmiģ olan yarım daire Ģeklindeki iki burcu ayakta olup, diğer kısımları harap ve belirsiz durumdadır. TĠTUS (VESPASĠANUS) TÜNELĠ Samandağ ın 5 km. kuzeyinde denize hakim yamaçlarda M.Ö. 300 yıllarında Seleuykos Nikator tarafından kurulan ve kurucusunun adı ile anılan Ģehirdir. ġehrin, dağın hemen bitiminde, dağdan gelen derelerin ağzında bir iç limanı vardı. Sellerin bu limanı doldurması tehlikesi ortaya çıkınca imparator Vespasianus zamanında dağ delinerek bir tünel açılması kararlaģtırılmıģtır. Tünel, Titus zamanında tamammıģ ve derenin önü bir duvarla kapatılarak sel suları yüksekliği 7 metre ve geniģliği 6 metre olan bu tünel vasıtası ile uzaklara akıtılmıģ ve böylece limanın su altında kalması engellenmiģtir. 130 metresi tünel, kalanı ise açık kanal halinde olan tünelin uzunluğu giriģten Çevliğ'e kadar 1380 metredir. Tünelin deniz tarafındaki giriģine göre sağ tarafta 100 metre kadar uzaklıkta kaya mezarları bulunmaktadır. Burada kayalara oyulmuģ mağaraların içinde bulunan çok sayıda mezarın en çok ilgi çekeni, çukurun tabanındaki geniģ mağaradır. Ġçinde çok sayıda mezar bulunan bu mağara diğerlerinden farklı yapılmıģ, yüksek ve gösteriģli bir mezar nedeniyle halk arasında ''BeĢikli Mağara'' olarak anılmaktadır. Antik Ģehrin yerleģim yerinin yukarı kısımlarında tapınak kalıntılarına da rastlanmaktadır. Bunlardan baģka, Mağaracık Köyü civarında da çok sayıda mağara vardır. DOR MABEDĠ (ZEUS TAPINAĞI): Kapısuyu yöresinde, Çevlik bölgesine hakim bir tepede, sütun kalıntıları görülmektedir. 167

168 HIDIRBEY DE ÇINAR AĞACI yaģlarında olduğu tahmin edilen ve halk arasında yaģlarında olduğuna inanılan bir ağaçtır. Gövdesinin çevresi 35 m.dir. Bu ağacın Hz.Musa nın asasının āb-ı hayat ( ölümsüzlük suyu) sayesinde filizlenip kök salması sonucunda meydana geldiğine dair efsaneler anlatılmaktadır. ATÇANA (ALALAH) HĠTĠT SARAY HARABELERĠ Antakya-Reyhanlı karayolunun 22. kilometresinde yolun sağında yer almaktadır. M.Ö. 15. ve 19. yüzyıllara ait iki saray kalıntısı mevcuttur. Atçana Höyüğü antik Ģehrinin kalıntısıdır. Ġlk iskan M.Ö yılında baģlamıģtır. Mısırlılar, Mitaniler, Mezopotamya devletleri ve Etiler gibi kavimlerin de yerleģim alanı olarak kullandığı 17 yerleģme tabakası mevcuttur. 4. ve 7. tabakalarında büyük saraylar vardır ve en eski olanı 7. tabakada yer alan Babil Kralı Hammurabi ile ÇağdaĢ Yamhat ve Hitit Prensi Yarım-Lim tarafından inģa ettirilmiģtir. Bu saray M.Ö. 18. yüzyıla aittir. M.Ö. 15. yüzyıla ait 4. tabaka sarayı bu sarayın hemen bitiģiğindedir. Kral Nigme-Pa ya aittir. Saraylar taģ temeller üzerine kerpiçle inģa edilmiģ olup daireler bir iç avlunun etrafında sıralanan mekanlar dizini halindedir. ĠMMA ANTĠK KENTĠ Antakya-Cilvegözü yolu üzerinde, Reyhanlı yakınlarında Roma ve Bizans dönemlerinde Ġmma adıyla anılan bir yerleģim yeridir. ġimdi burası piknik yerleri ve çay bahçeleri ile ünlüdür. TELL TAĠNAT Yapılan kazılarda bir Hitit sarayı ile tapınağın ortaya çıkarıldığı Tainat ta bulunan eserler bugün Hatay Arkeoloji Müzesi nde sergilenmektedir. KIZLAR SARAYI (KASR-EL BENET) Reyhanlı-Halep asfaltı üzerinde (Tampon bölgede) bulunmaktadır. Bu sarayın bölgeyi kontrol altında tutan bir merkez olduğu ve Bizans dönemine ait olduğu sanılmaktadır. Saray giriģine iki taraflı kesme iri blok taģlardan oluģan geçitten girilmektedir. GiriĢ kısmı yıkılmıģtır ve orta kısmında yüksek kare planlı bir kule bulunmaktadır. Kule yıkılmaya yüz tutmuģtur. Kulenin kuzey tarafında çeģitli oda kalıntılarına rastlanmıģtır ve bu odaların sarayı koruyan askerler tarafından kullanıldığı düģünülmektedir. Odalar kulenin doğu tarafında bulunan niģler içerisine yerleģtirilmiģtir. 8 adet sonradan tahrip edilmiģ mezar kısımları ile su deposu alanı da mevcuttur. Kulenin güney tarafında kilise kalıntısına rastlanmıģtır. Kızlar Sarayının bütününde malzeme olarak kesme büyük blok taģlar kullanılmıģtır. Ayrıca mezarlık kapısı giriģinde bir Latin Haç ı ile rozet motifi yer almaktadır. Kilisenin güney cephesindeki kapı üzerinde alçak kabartma halinde akanthos yaprağı motifi bulunmaktadır. 168

169 BAKRAS KALESĠ Bakras Kalesi, Antakya-Ġskenderun yolu 27. kilometresi üzerinde bulunan Bakras Köyü'nün üst tarafındadır. Kale, köy yolunun batısında, dağların arasında sarp bir tepe üzerinde yapılmıģtır.kale önceleri Belen geçidinin giriģini, Antakya kurulduktan sonra ise Seleukos baģkentini koruma gayesine hizmet etmiģtir. Haçlılar döneminde de Antakya Prensliği nin kuzeyde en önemli savunma noktası olmuģtur. Birkaç defa el değiģtirdikten sonra Templier ġövalyeleri nin eline geçen kale 1268 yılında Baybars tarafından kuģatılarak zapt edilmiģtir. Birkaç katlı ve bir alay askeri barındıracak büyüklükte olan kale, genel olarak harap olmaya yüz tutmuģ olmakla birlikte bir çok mekanı sağlam durmaktadır. ġalan (ġġvlan ) KALESĠ Amanos Dağları üzerinden aģarak Ġskenderun Körfezi ile Kırıkhan Ovası nı birbirine bağlayan eski dağ yolu üzerindedir. Değirmendere yakınında sarp bir tepede yapılmıģtır. Hellenistik dönemde yapılan bu kale Bizanslılar ve Haçlılar tarafından gözetleme yeri olarak kullanılmıģtır. YAVUZ SULTAN SELĠM KERVANSARAYI (BELEN) Kervansaray baģta olmak üzere çarģı, hamam, cami, medrese ve kalesi ile her biri ihtiģamlı yapılardan oluģan bir külliye olup, Dörtyol ilçesine bağlı Payas kasabasındadır. Kervansarayın kapısının üzerindeki kitabede Osmanlı padiģahı Yavuz Sultan Selim'in veziri Sokullu Mehmet PaĢa tarafından "Fani dünyada kalıcı bir eser olması için" 1574 de yapıldığı yazılıdır. Payas cami ve medresesi, kervansaraydan bağımsız olarak yapılmıģtır. Sivri kemerli bir portal ile girilen cami, Beylikler Döneminde görülen ters "T" tipi cami planındadır. Son cemaat yeri revaklı ve sekiz kubbelidir. Minaresi son cemaat yerinin batısındadır. Cami avlusu, medrese olarak düzenlenmiģtir. Avluda sade bir Ģadırvan ve Türkiye'de ender bulunan asırlık bir zeytin ağacı vardır. SÜTUNLU LĠMAN ve RAHĠBE KAYA MEZARLARI Arsuz dan yaklaģık 10 km güneyde, Konacık köyü sahilinde Hellenistik döneminden kalma bir liman kentinin kalıntıları bulunmaktadır. Kaya mezarları IĢıklı köyüne giden karayolu üzerindedir. Kazılarda çıkan lahitlerden bunların 5.yüzyıl Doğu Roma döneminden kaldığı tespit edilmiģtir. Lahit üzerinde bulunan rahibe figürlerinden mezarların onlar için yapıldığı, lahitlerin yanındaki mozaik tabanının kiliseye ait olduğu ortaya çıkmıģtır. 169

170 ARSUZ (PART-PANEL ROSUZ) Ġskenderun un 32 km güneyindedir. Antakya ya 90 km uzaklıktadır. Arsuz, antik çağda Doğu Akdeniz in en önemli liman kentlerinden birisiydi. Kazılarda heykeller, parfüm ĢiĢeleri, seramik parçaları bulunmuģtur. PAYAS SOKULLU MEHMET PAġA KÜLLĠYESĠ Sultan 1. Selim zamanında Mercidabık SavaĢı (1516) ile Osmanlı topraklarına katılmıģtır. Antik dönemde Baias, daha sonra Payas adını alan yerleģim yeri, esas kimliğini Osmanlı döneminde kazanmıģ, kitabesine göre 1574 yılında yapımı ve devrin ünlü sadrazamı Sokullu PaĢa tarafından BaĢ Mimar Sinan ve mimarlar teģkilatına inģa ettirilen önemli bir iskele ve konaklama tamamlanan Mehmet Hassa külliye ile merkezi hüviyetini kazanmıģtır. Orijinal haliyle külliye, cami, hanikah (medrese), sıbyan mektebi, arasta (çarģı), dua kubbesi, han, tabhaneden (özel olarak tasarlanmıģ daireler) oluģmaktadır. Genel hatlarıyla yaklaģık 15 dönümlük bir alanı kaplamaktadır. CĠN KULESĠ Sokullu Mehmet PaĢa Külliyesi ile deniz kıyısı arasında en yüksek tepeye yapılmıģtır. Payas ta askeri niteliğe sahip ikinci yapıdır. Yapım tarih göz önüne alınırsa kule, kale, iskele, gümrük, tersane ve külliyeden sonra, Payas ta inģa edilen çekirdek yerleģim dokusunun en büyük halkasını teģkil eder.limanda yapılan tabyalardan sonra düģman gemilerinin taarruzuna karģı koymak ve Payas kalesinin müdafaa gücünü arttırmak için limana hakim bir nokta üzerine inģa edilmiģtir. Kaleye giriģ cephede açılan bir kapı ile sağlanmaktadır ve kapının yanında bir zamanlar karģılıklı aslanlar varken bugün mevcut değildir. PAYAS KALESĠ Kale, külliyenin batısında yer alan çevresi hendekle çevrili, yedi burçlu, sekiz kulelidir. 17. yüzyılda Payas ı gören Evliya Çelebi nin izlenimleri: Deniz kıyısında dörtgen biçiminde taģtan yapılma bir kaledir. Sekiz tane sağlam kulesi ve her kulede irili ufaklı toplar vardır. En yüksek burcunda ise bal yemez toplar olup limanı korumaktadır. Kalenin duvarı iki kat olup burçları pek sağlamdır. Doğuya bakan kapıda ikiģer kat demir kapıları, hendek üzerinde ağaçtan bir köprüsü vardır. Kale içerisinde 300 kadar ev, dizdar ve 70 kadar 170

171 kale neferi bulunmaktadır.1567 yılında hendeği ile birlikte restore edilmiģ bir Osmanlı kalesi olan Payas, 1919 öncesinde ağır suçluların tutulduğu bir hapishane olarak da kullanılmıģtır. KĠNET HÖYÜK Dörtyol civarındadır. MANCINIK KALESĠ Payas-Dörtyol arasında sarp bir tepe üzerindedir.1290 yılında yapılmıģtır. Ancak günümüzde çok az kalıntısı vardır. ĠSSOS HARABELERĠ Dörtyol-Erzin arasındadır. Ġskenderun-Adana karayolunun sol yakasında yer almaktadır. Çevrede su depoları, kemerler, tapınak ve Cenevizlerden kaldığı sanılan kale ve liman kalıntıları vardır. 171

172 Y A Y LA T U R ĠZM Ġ T E K NEP IN A R ( BATIA Y A Z ) Y A Y LA S I Antakya'dan 20 km. asfalt, Samandağ ilçesinden 17 km. stabilize yolla ulaģım mümkündür. Tarih ve doğanın iç içe olduğu bir yayla köyüdür. Kamp ve piknik alanlarındaki buz gibi billur suları, Akdeniz Bölgesi 'ne özgü her türlü sebze ve meyvenin yetiģtirilmesi, Ortadoğu ülkelerine yakınlığı nedeniyle, gerek yerlilerin gerekse Ortadoğu ülkelerinden gelen ziyaretçilerin ilgi odağı durumundadır. Günübirlik yeme içme üniteleri ve kamp yerleri bulunmaktadır. NERGĠZLĠK YAYLASI Güzelyayla'ya 4 km. uzaklıkta olup, asfalt yolla Ġskenderun'a bağlıdır. Eleftrik, telefon ve içme suyu Ģebekesi vardır. BELEN-GÜZELYAYLA (SOĞUKOLUK) Belen ilçesi-sarımazı Mahallesi yol ayrımından baģlayarak, 8 km'lik asfalt bir yol ile, yeģilliğin ve ormanın hakim olduğu virajlı bir güzergahtan çıkılabilmektedir. Belen ve Ġskenderun' dan minibüslerle ulaģım mümkündür. Güzelyayla'da yüzyıllardır yayla geleneği sürmektedir. Altyapı sorunları kısmen çözülmüģ olan yaylanın denize yakın olması ilgiyi artırmaktadır. Ġskenderun Körfezi'nin seyir terası durumunda çam ağaçları ve kır çiçekleri içerisine kurulmuģ, eski ve yeni tip yapıları ile gezilmeye ve görülmeye değer, adına türküler ve Ģiirler yazılan bir yayladır. Kamp kurmaya, pikniğe, orman içinde kısa geziler yapmaya elveriģlidir. Yaylada konaklamak için pansiyon tipi evler, günlük yeme-içme üniteleri bulunmaktadır. ERZĠN - KOCADÜZ- ÜÇKOZ- BAĞRIAÇIK KARINCALI YAYLALARI Erzin ve Osmaniye ilçesi insanlarının yaz aylarında yoğun olarak kullandığı, çam ve köknar ağaçları arasında, doğal dokuya uygun tümüyle ahģap, basit yayla evlerinin bulunduğu yaylalar topluluğudur. Birbirlerine yakın olan yaylalar, doğa yürüyüģü (trekking) yapmaya elveriģlidir. Yaylaların çevreleri baģtan baģa çam, ardıç, köknar, kekik, papatya ve diğer kır çiçekleri ile kaplıdır. Yayla evleri yöre halkınca kullanılmaktadır. BELEN ĠLÇESĠ VE ATIK YAYLASI Ġskenderun, Kırıkhan halkının rağbet ettiği ünlü Atık Suyu'nun kaynağının bulunduğu Atık Yaylası, Belen ilçesinin bir mahallesi durumundadır. Çam, çınar ve meyve bahçeleri içerisinde bulunan yaylada kır kahveleri, bakkallar hizmet vermektedir. YerleĢim alanlarına ve denize yakınlığı nedeniyle daha çok ilgi görmektedir. Yaylada konaklama tesisleri, günübirlik yeme içme üniteleri vardır. 172

173 KIRIKHAN DELĠBEKĠRLĠ KÖYÜ VE ÇATALOLUK YAYLASI Delibekirli köyü, Akdeniz Bölgesi'nin, her türlü meyve ve sebzenin yetiģtiği bahçeler ve bağlar arasında kurulmuģ Ģirin bir yayla köyüdür. Çataloluk Yaylası köye 7 km. uzaklıktadır. Yüzyıllık çınar ağaçlarının çevrelediği yayladan Kırıkhan ilçesinin içme suyu (Üngüzlü mevkiinden) sağlanmaktadır. Gezilmeye ve görülmeye değer bir yöredir. Delibekirli köyünde günübirlik yeme içme üniteleri, kır lokantaları ve kahveleri hizmet vermektedir. ALAN YAYLASI (KIRIKHAN) Kırıkhan ilçesinden 18 km. uzaklıktadır. Havası, suyu ve doğasıyla çok ünlüdür. Çevresi tümüyle çam ormanları ile kaplı çok geniģ bir alana yayılmıģ yayla, tüm güzelliği ile karģımıza çıkar. Aynı zamanda Ġskenderun ilçesine de 40 km lik stabilize yolla bağlıdır. Bu yol üzerindeki Haymapınar, Değirmendere, PaĢaoluk, Akarca ve Çamlıbel Yaylaları Ġskenderun ve çevre köylerinin halkı tarafından kullanılmaktadır. Bahar aylarında bin bir çiçeğin açtığı yaylada kamp kurmak ve piknik yapmak isteyenler tüm ihtiyaçlarını yanlarında götürmelidirler. DÖRTYOL (ÇÖKEK) YAYLASI Tümüyle çam, ardıç ve maki türü ağaçlar ve kır çiçekleri kaplı, orman ile iç içe olan yayla 16 km stabilize yolla ulaģılmaktadır. Yörenin ahģap yayla mimarisine ve yer yer betonarme evlere rastlanan yayla, Dörtyol halkı yaz aylarında yoğun ilgi göstermektedir. Kamp kurmak, piknik yapmak ve baģ baģa gezintiler yapmak isteyenler, çadırlarını, uyku tulumlarını ve yiyeceklerini yanlarında götürmelidirler. TERMAL TURIZM Reyhanlı Hamamat Kaplıcaları Reyhanlı-Antakya karayolu üzerinde Kumlu ilçesinde bulunmaktadır. Yörenin en büyük kaplıcası olup birçok hastalığa iyi geldiği söylenmektedir. Erzin BaĢlamıĢ Kaplıcaları ve ġifalı Suları Kaplıca ve Ģifalı maden suyunun çeģitli hastalıklara iyi geldiği söylenmektedir. Erzin ilçesi ne bağlı BaĢlamıĢ Köyü ndeki kayaların çeģitli yerlerinden çıkmaktadır. Erzin içmelerinin suyu hafif tuzlu ve acımsı, karbonatlı, toprak kalevili ve karbondioksitlidir. Reyhanlı Hamamı Reyhanlı Ġlçesi ne 20 km. uzaklıktadır. Türkiye-Suriye sınır kapısının çok yakınında bulunan kaplıcada yaklaģık 5 kaynaktan su çıkmaktadır. Ġçme suyu olarak da kullanılabilen kaplıca suyu çeģitli romatizmal hastalıklara iyi gelmektedir. Kisecik Köyü ġifalı Suyu Merkez Ġlçeye bağlı Kisecik Köyü ndedir. Ġçildiği zaman mide mitolitesini arttırır, boģalmasını kolaylaģtırır. Çok içildiği zaman idrarı arttırarak idrar yollarının ince kumlarının atılmasına ve iltihapların temizlenmesini kolaylaģtırır. Hararet derecesi sıcak sular grubuna girecek derecede olup, nevrit, nevralji, kronik romatizmal hastalıklara iyi gelmektedir. 173

174 ĠPEK YOLU: Suriye üzerinden Antakya, Antalya, Ġzmir (Foça), Avrupa hattın izlemektedir. 14. yüzyıldan sonra, Osmanlılar döneminde de önemini sürdüren Ġpek Yolu, Yeni Çağda yapılan keģifler sonucu canlılığını yitirmeye baģlamıģtır. 16. ve 17. yüzyıllarda ipeğin Avrupa'da da üretilmeye baģlanmasından sonra eski önemini kaybetme tehlikesiyle karģılaģmıģtır. Artan denizcilik faaliyetleri ile de, kervanlar ortadan kalkmaya ve Uzak Doğu ürünleri çekiciliğini yitirmeye baģlamıģtır. 19. yüzyıldan itibaren, Ġpek Yolu kullanılmaz olmuģtur.orta Çağda, Doğunun zengin ürünlerinin Anadolu üzerinden Batıya güvenli bir Ģekilde sevkini sağlayan Selçuklular, aldıkları önlemlerle ticari faaliyeti canlı tutarak devletin zenginliğini de artırmıģlardır. Zira, Orta Çağ Anadolusunda ticaret, devletin zenginliğini birinci derecede etkileyen faaliyetler arasında yer almaktaydı.selçuklular, yabancılarla ticari anlaģmalar yapmıģlar; Hıristiyan tacirlere, Müslüman tacirler gibi Anadolu topraklarında ticaret özgürlüğü tanımıģlar; yolculuklarında karģılaģabilecekleri soygunlara ve her türlü zarara karģı devlet güvencesi sağlamıģlardır. Ticari yaģamı gözetmek amacıyla ''devlet sigorta sistemini" ilk kullanan ve ayrıca gümrük vergilerinde uyguladıkları indirimlerle ticari hayat özendirmeye çalıģan yine Selçuklular olmuģtur. Han ve kervansaraylar, bu aktif ortamın önemli görevler yüklenen kuruluģlarıdır. Issız yollar üzerinde kaleyi andıran görünümleri, zengin taģ süslemeleri, geliģmiģ mekan tasarımlar ile, mimari açıdan da etkisi büyük olan bu görkemli yapılar, belli bir ulaģım programının ve güçlü bir yol politikasının uygulanması bakımından titizlikle ele alınmıģlardır. Gerek Selçuklu gerekse Osmanlı dönemlerinde inģa edilen kervansaraylarda, kervanlar askeri birlikler tarafından korunurdu. Kervansarayda kalındığı sürece yolcuların can ve malları teminat altına alınır, her türlü bakım ve hizmetlerin yerine getirilmesinden doğan giderleri karģılamak amacıyla vakıfları bulunurdu. Bu yapılar, seyahat ve ticareti güvence altına alan, sosyal dayanıģmayı sağlayan nitelikleri yanında, gelen tacirlerin mallarını pazarladıkları durak yerleri ve ayrıca önceden depolanan erzak ile mühimmatın ordunun sefer zamanında ikmalini kolaylaģtıran üslerdi. Genellikle yaya yürüyüģü ile 8-10 saati geçmeyen, deve yürüyüģüyle de bir gün süren kilometrelik mesafelerde inģa edilmiģlerdir. Anadolu Selçukluları tarafından bu ticari yollar üzerinde inģa edilmiģ olan konaklama kuruluģlarından devlet büyükleri ve hayır sahipleri tarafından yaptırılanlara "HAN", sultanlar tarafından yaptırılan ve diğerlerine göre daha büyük ve görkemli olanlarına "SULTAN HAN" denmektedir. O çağda, kırsal alanlarda kurulan han ve kervansarayların kaleye benzer, kalın ve sağır duvarlarıyla dıģa kapalı yapılar olarak inģasını zorunlu kılan neden, güvenlik idi. Ġçlerinde yolcuların yatmasına mahsus odalar, atların dinlenmesi ve eģyaların korunması için bölümler, mescit, yıkanma yerleri, çeģmeler ile nalbant, doktor, veteriner, araba ve koģum onarım hizmetleri de yer almaktaydı. Han ve kervansaraylarda konaklayan yolcular din, dil, ırk fark gözetilmeden üç gün kalabilir, hastaysa tedavi edilirdi. Günde iki öğün yemek verilen, banyo ihtiyaçları karģılanan, hayvanlarına bakılan ve yem temin edilen bu yolculardan üç gün süreyle hiçbir ücret alınmaz, tüm giderler vakıftan karģılanırdı. Bu vakıfların vakfiyelerinde nasıl yönetilecekleri, gelirlerinin neler olduğu, görevlilerin çalıģtırılma Ģekilleri ve ücretleri 174

175 HATAY ĠLĠNDEKĠ SEYAHAT ACENTALARI açık olarak belirtilmekteydi. Yapılan araģtırmalar sonucu, Anadolu'da yaklaģık 200 han ve kervansaray olduğu tespit edilmiģtir. G.3. TURĠSTĠK ALTYAPI HATAY ĠLĠ TURĠZM ĠġLETME BELGELĠ TESĠSLER TABLO 41 ĠLÇESĠ S E Y A H A T A C E N T A S I SAYISI (ADET) ANTAKYA 11 ALTINÖZÜ - BELEN - DÖRTYOL 1 ERZĠN - ĠSKENDERUN 8 HASSA - KIRIKHAN 1 KUMLU - REYHANLI 1 SAMANDAĞ - YAYLADAĞI - TOPLAM

176 SIRA NO GRUBU ACENTANIN ADI MERKEZ ġube TELEFON FAX ADRES TĠTUS Turizm ve Seyahat Acentesi A Merkez KEġĠF Turizm ve Seyahat Acentesi A Merkez ALNAZ Turizm ve Seyahat Acentesi A Merkez (Üç Hat) ABBA Turizm ve Seyahat Acentesi A Merkez ĠSA-BABA Turizm ve Seyahat Acentesi A Merkez ANT-TUR Turizm ve Seyahat Acentesi B Merkez KAVASLAR Turizm ve Seyahat Acentesi A Merkez ANTAKYA Turizm ve Seyahat Acentesi AG Merkez CALĠENTE Turizm ve Seyahat Acentesi A ġube RENDE TĠA Turizm ve Seyahat Acentesi A Merkez NERPA Turizm ve Seyahat Acentesi A Merkez Atatürk Cad. Büyük Antakya Oteli altı No:8 ANTAKYA Atatürk Cad. Abacıoğlu Apt. No:36 ANTAKYA Ġnönü Cad. Mehmet ġah Vakıf ĠĢhanı A Blok A/Z 8 ANTAKYA Atatürk Cad. Stadyum arkası ġahin Apt. Zemin Kat ANTAKYA Yeni Karaoglan Cad.Ġrem Apt No:5 Kat:1 Daire 3 ANTAKYA Ġnönü Cad. Rana Apt. 15/D ANTAKYA. Cumhuriyet Mah. Adnan Mendres Cad Madenoğlu Apt No : 9 ANTAKYA Cebrail Mah. Atatürk Cad. Fitnat Köylü Apt Zemin Kat No : 8 ANTAKYA Cumhuriyet Mah. Adnan Menderes Cad. Emir Apt. No:7 ANTAKYA MareĢal Çakmak Cad. Kilise dükkanları No:5 ĠSKENDERUN Atatürk Bulvarı Çay mah. Demiryolu ĠĢ Merkezi No:36/9 ĠSKENDERUN KOġAR Turizm ve Seyahat Acentesi A Merkez BeĢ Temmuz Cad.3 nolu Belediye ĠĢhanı No:8/A ĠSKENDERUN HEMDEM Turizm ve Seyahat Acentesi A Merkez (4 Hat) Ziya Gökalp Cad.Divan ĠĢhanı No:3/3 ĠSKENDERUN TĠTUS Turizm ve Seyahat Acentesi A ġube Temmuz Caddesi No: 7 ĠSKENDERUN ALTINOLUK Turizm ve Seyahat Acentesi A ġube BERRĠOĞLU Turizm ve Seyahat Acentesi A Merkez PUAN TUR Turizm Seyahat Acentesi A ġube PORTAKALIM Turizm ve Seyahat Acentesi AG Merkez SiLPiYUS TURĠZMSEYAHAT ACENTASI GöKMAi TURĠZM SEYAHATACENTASI KIRMANLAR TURĠZM SEYAHAT ACENTASI ZĠNDE Turizm ve Seyahat Acentası AG Merkez (0326) AG Merkez (0326) Uzun çarģı No:75 Uslular Giyim Merkezi Üstü ĠSKENDERUN. Fahura Cad. Belediye ĠĢ Hanı No:3 REYHANLI Cumhuriyet Mah Kanatlı Cad. Gül Sokak No:31 KIRIKHAN Sanayi Mah.Çaylı Cad.2.Sqkak No:13/2 DÖRTYOL Atatürk Cad.Kimyonoğlu Apt.No:76/1 ANTAKYA Atatürk Cad.Özkanlar Apt.Kat:2 No:5 ANTAKYA AG Merkez Süleymaniye Mah.Yavuz Sultan Selim Cad.No: 8/2 iskenderun A Merkez Çay Mah.Ulucami Cad.Yılmazlar ĠĢhanı Zemin Kat No: 61 ĠSKENDERUN/HATAY TABLO

177 TURĠZM ĠġLETME BELGELĠ KONAKLAMA TESĠSLERĠ A) ANTAKYA TABLO 42 SIRA NO TESĠSĠN ADI VE ADRESĠ SINIFI TELEFON NO FAX NO TESĠS KAPASĠTESĠ ODA YATAK LOKANTA DĠĞER AKTĠVĠTELER 1 BÜYÜK ANTAKYA OTELĠ Atatürk Caddesi No8 ANTAKYA 2 ORONTES OTEL Ġstiklal Cad.No:5 ANTAKYA 3 BÜYÜK ÖZCĠHAN Hürriyet Mah. Atatürk Cad.No.15 Harbiye-ANTAKYA 4 Yıldız (0326) (10hat) 3Yıldız (0326) (3 hat) 3Yıldız (0326) (2 hat) (0326) (0326) (0326) oda+2 Suit 59 oda+2 suit 63 0da+3 suit (1.sınıf) 200 Açık Teras 250 Gece Klübü, 95 Amerikan Bar, 55 Çok amaçlı salon, 250 Diskotek, Bay-Bayan Kuaförü 50 Çok amaçlı SatıĢ salon. Üniteleri, 55 çok Garaj amaçlı salon 76 Toplantı salonu 120 Amerikan Bar 80 (2.sınıf) 4 ÇAĞLAYAN OTELĠ Ürgen CaddesiNo:6 Harbiye-ANTAKYA 2Yıldız (0326) (0326) HĠDRO OTELĠ Ürgen Caddesi Harbiye-ANTAKYA 1yıldızlı (0326) (0326) (2.sınıf) - 6 ANTĠK BEYAZĠT OTEL Hükümet Cad. No: 4 ÖZEL OTEL (0326) (0326) oda+4 suit 54 - Kafe Bar, Salonu, Toplantı Salonu ANTAKYA 7 BÜYÜK ÇINAR OTELĠ Çağlayan Mah.Ürgen Cad.No:14 HARBĠYE 2Yıldız (0326) (0326) oda+2 suit DEFNE PRENSES OTELĠ Çağlayan Mah.Celal Atik Caddesi HARBĠYE 3Yıldız (0326) (0326) oda +1 suit KiĢilik kahvaltı salonu, 70 KiĢilik Çok amaçlı salon, Kapalı Otopark. 9 GÖKÇEN OTEL Yavuz Sultan Selim Cd. 105 sk.no:3 ANTAKYA 2Yıldız (0326) (0326) Oda+1 Suit A 10 SAVON OTEL KurtuluĢ Cd.No:192 ANTAKYA 11 NARĠN OTEL Cebrail Mah. AtatürkCaddesi No:11 ANTAKYA/HATAY ÖZEL TESĠS 3 yıldızlı (0326) (0326) (0326) oda+3 suit (0326) 47 oda+12 suit (2.sınıf) Amerikan Bar 50 Çok amaçlı salon 200 KiĢilik Çok amaçlı salon, 100 KiĢilik Oturma salonu, Amerikan Bar. 177

178 SIRA NO B) BELEN TESĠSĠN ADI VE ADRESĠ 1 SEYRAN OTELĠ Girne CaddesiNo:7 Sarımazı- BELEN 2 KAMELYA OTEL Derebahçe Mah.Girne Cad.No:12 BELEN/HATAY SINIFI TELEFON NO 2Yıldız (0326) Yıldız (0326) FAX NO (0326) (0326) Oda TESĠS KAPASĠTESĠ ODA YATAK LOKANTA (2.sınıf) DĠĞER AKTĠVĠTELER 300 kiģilik Açık Yemek alanı,80 KiĢilik Çok amaçlı salon,30 Araçlık otopark. C) DÖRTYOL SIRA NO TESĠSĠN ADI VE ADRESĠ 1 KUTLUBAY OTELĠ Kürtül Mah.Atatürk Caddesi No:45 Payas- DÖRTYOL SINIFI TELEFON NO FAX NO 2Yıldız (0326) (0326) TESĠS KAPASĠTESĠ ODA YATAK LOKANTA (2.sınıf) DĠĞER AKTĠVĠTELER - 178

179 D)ĠSKENDERUN SIRA NO TESĠSĠN ADI VE ADRESĠ SINIFI TELEFON NO FAX NO 1 ONTUR OTELĠ Muammer Aksoy Caddesi No:8 ĠSKENDERUN 2 CABĠR OTEL Ulu Cami Caddesi No16 ĠSKENDERUN 3 AS ERCAN OTEL Madenli Beldesi,Çankaya Mah.Akdeniz Caddesi.No:12 ĠSKENDERUN 4 ĠMRENAY OTELĠ ġehit Pamir Cad. No:5 ĠSKENDERUN 5 MAKSU PANSĠYON Kabev ĠSKEND. Sami Oytun Cad.No:54 ARSUZ/ĠSKENDERUN 4Yıldız (0326) (0326) Yıldız (0326) (0326) Yıldız (0326) (0326) oda+3 suit 1Yıldız (0326) (0326) Pansiyon (0326) (0326) TESĠS KAPASĠTESĠ DĠĞER ODA YATAK AKTĠVĠTELER LOKANTA Toplantı salonu, Bar (2.sınıf) 100 Açık yemek alanı oda+8 suit ARSUZ OTELĠ Atatürk Meydanı No:2 ARSUZ- ĠSKENDERUN 3Yıldız (0326) (0326) Oda+8 suit 1 Apart çok amaçlı salon, 75 Teras Bar, Otopark 179

180 7 CLUB CASMĠN Ġskenderun-Arsuz Yolu 8.KM ĠSKENDERUN 3Yıldız (0326) (0326) Oda+3Suit Çok amaçlı salon, Açık Yüzme Havuzu 8 HATAYLI OTELĠ Mete Aslan Blv. Osmangazi cd. No:2 ĠSKENDERUN 3Yıldız (0326) (0326) oda+8 suit (2.sınıf) 140 kiģilik çok amaçlı salon,50 kiģilik Amerikan Bar,Teras Bar. 9 AYKUT PALACE Çay Mah. Ulu Cam Cad.98.sok. ĠSKENDERUN HATAY ĠLĠ TURĠZM ĠġLETME BELGELĠ KONAKLAMA TESĠSLERĠ GENEL TOPLAM 2Yıldız (0326) (0326) oda ODA 60 SUĠT 2050 YATAK 1 APART otel 180

181 TURĠZM YATIRIMI BELGELĠ KONAKLAMA TESĠSLERĠ SIRA NO 11 TESĠSĠN ADI VE ADRESĠ ANTAKYA OTTOMAN PALACE Sultanlı köyü Uydukent Mah. (18.Pafta, 2 ada parseller) ANTAKYA/HATAY TESĠS KAPASĠTESĠ SINIFI TELEFON NO FAX NO ODA YATAK LOKANTA 5 yıldızlı (Termal Otel) (0326) (0326) Oda+24suit 3 Bedensel Engelli Odası (1.sınıf) 500 (1.s ınıf ) DĠĞER AKTĠVĠTELER 110 kiģilik kafetarya, 130 kiģilik Pastane, 795 kiģilik çok amaçlı salon, 65 kiģilik Vip salon,çalıģma Ofisi, 100 kiģilik sinema salonu, 300 kiģilik diskotek,lobi Bar, Türk Hamamı (3 adet), Aletli Jimnastik Salonu, Jimnastik Salonu,100 kiģilik Kahve Evi, Açık Yüzme Havuzu, Kapalı Yüzme Havuzu, Termal Havuz ( 2 adet), SPA Merkezi ( Sauna ( 3 adet), Buhar Banyosu ( 2 adet), Masaj Odası ( 6 adet), Çift Bakım Ünitesi ( 2 adet), Bitki Banyosu ( 2 adet), Vücut Bakım Ünitesi ( 2 adet), Biorezonans, Botoks Mezoterapi, Karboksi Terapi, Lazer epilasyon ( 2 adet), Aile Banyoları ( 4 adet), Vitamin Bar), Havuz Bar, AQua Park, Tenis Kortu, 181

182 Voleybol Sahası, Basketbol Sahası, Futbol Sahası, Bay-Bayan Kuaförü, SatıĢ Ünitesi ( 2 adet), Açık Otopark, Kapalı Otopark. DĠBA OTELĠ ( Micana Köyü Karaağaç Beldesi 2 (Sahil Cad. No: 26) Onur Sitesi BitiĢiği KARAAĞAÇ/ ĠSKENDERUN/HATAY (0326) yıldızlı (0326) oda + 16 suit (1sınıf) 300 kiģilik açık yemek terası, 200 kiģilik çok amaçlı salon, Açık yüzme havuzu. 3 PARLAK RESORT OTEL (KaradurmuĢ köyü, yol kavģağı ( 2335 parsel) KIRIKHAN/HATAY 3 yıldızlı oda + 4 suit (2.s ınıf ) 60 kiģilik Amerikan Bar, 100 kiģilik toplantı salonu, 200 kiģilik çok amaçlı salon, SatıĢ Ünitesi, Sauna. 4 ÖZ GÜMÜġ OTEL Gözcüler Beldesi ( 2964 Parsel) ARSUZ / ĠSKENDERUN / HATAY (Yatırım Belgeliler) TOPLAM 3 yıldızlı oda + 6 suit ODA 50 SUĠT 3 ADET BEDENSEL 912 YATAK 85 kiģilik (2.sınıf) 400 kiģilik açık yemek alan, 65 kiģilik çok amaçlı salon, Lobi Bar, Açık Yüzme Havuzu. ENGELLĠ ODASI 182

183 G.4. TURĠST SAYISI SINIR GĠRĠġĠ VE ÇIKIġI YILI YERLĠ YABANCI GENEL TOPLAM GĠRĠġ ÇIKIġ GĠRĠġ ÇIKIġ GĠRĠġ ÇIKIġ 2007 OCAK Ayı 2007 ġubat Ayı 2007 MART Ayı 2007 NĠSAN Ayı 2007 MAYIS Ayı 2007 HAZĠRAN Ayı 2007 TEMMUZ Ayı 2007 AĞUSTOS Ayı 2007 EYLÜL Ayı 2007 EKĠM Ayı 2007 KASIM Ayı 2007 ARALIK Ayı T OP LA M 183

184 MÜZE VE ÖREN YERLERĠNĠ ZĠYARET EDEN YERLĠ VE YABANCI ZĠYARETÇĠ ĠSTATĠSTĠĞĠ YILI GĠRĠġ YERLĠ GĠRĠġ YABANCI GENEL TOPLAM 2007 OCAK Ayı ELDE EDĠLEN GELĠR (YTL) , ġubat Ayı , MART Ayı , NĠSAN Ayı , MAYIS Ayı , HAZĠRAN Ayı , TEMMUZ Ayı , AĞUSTOS Ayı , EYLÜL Ayı , EKĠM Ayı , KASIM Ayı , ARALIK Ayı ,00 TOPLAM ,00 184

185 Hatay a Konaklayan KiĢi ve Geceleme Sayıları (ĠĢletme Belgeli Tesislerde) KONAKLAYAN KĠ ġġ VE GECE LEME Y I L L A R YABAN CI KONAKLA YERLĠ YAN HATAY KĠġĠ TOPLA M YABAN CI GECELEME YERLĠ TÜRKĠ YE PAY (%) TOPLA M YABAN CI KONAKLA YAN YERLĠ KĠġĠ TOPLA M YABAN CI GECELEME YERLĠ TOPLA M YABAN 0,39 0,23 0,18 0,20 0,27 0,23 CI KONAKLA YERLĠ 0,94 0,82 0,73 0,70 0,73 0,73 YAN KĠġĠ TOPLA 0,68 0,51 0,43 0,45 0,55 0,51 M YABAN 0,17 0,10 0,07 0,08 0,09 0,07 CI GECELEME YERLĠ 0,86 0,72 0,61 0,51 0,50 0,49 TOPLA M 0,41 0,29 0,23 0,23 0,27 0,22 TABLO

186 Hatay a Gelen Yabancı Turistlerin Kullandıkları TaĢıtlara Göre Dağılım KONAKLAYAN KĠġĠ VE GECELEME YILLA R YABAN CI KONAKLA YERLĠ YAN HATAY KĠġĠ TOPLA M YABAN CI GECELEM YERLĠ E TOPLA M YABAN CI KONAKLA YAN YERLĠ TÜRKĠ YE KĠġĠ TOPLA M YABAN CI GECELEM E YERLĠ TOPLA M YABAN 0,72 0,42 0,40 0,40 0,86 1,31 CI KONAKLA YERLĠ 0,84 0,82 0,82 0,77 0,70 1,08 YAN PAY KĠġĠ TOPLA 0,82 0,74 0,74 0,70 0,72 1,11 (%) M YABAN 0,33 0,29 0,29 0,27 0,50 0,90 CI GECELEM YERLĠ 0,74 1,01 0,90 0,71 0,64 0,88 E TOPLA M 0,63 0,77 0,68 0,58 0,61 0,88 TABLO

187 Hatay a Gelen Yabancı Turistlerin Aylara ve Yılara Göre Dağılımı ve Yıllık DeğiĢim Oranları SINIR GĠRĠġ-ÇIKIġ YILLAR AYLAR OCAK ġubat MART NĠSAN MAYIS HAZĠRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKĠM KASIM ARALIK GENEL TOPLAM BĠR AYLIK TOPLAM TABLO 51 DeğiĢim Oranı % AYLAR 1996/ / / / / /00 OCAK -6,44-12,49 1,94-0,05 10,54-18,52 ġubat -10,71-11,47 10,90 20,04 36,01-42,12 MART 1,20 1,94-1,65-4,61 51,76-30,63 NĠSAN 9,63 55,69-13,38-17,32-12,61 6,14 MAYIS 5,17-64,97 20,58-8,51 4,04-2,07 HAZĠRAN -17,08 23,39 20,63-24,78 18,74-1,35 TEMMUZ -21,21 26,89-1,09-18,84 23,33 17,22 AĞUSTOS -18,06 7,37 4,18-28,61 16,16 37,08 EYLÜL -5,31 9,28 5,80-16,00 5,15 13,14 EKĠM -6,68 10,42-14,78 10,45 2,83 8,77 KASIM -13,22 18,50-16,96 31,40-4,17 3,51 ARALIK -15,92 11,50-18,58 25,63-19,52 3,73 GENEL TOPLAM -8,84 0,07-0,70-8,23 10,36 2,11 TABLO

188 G.5. TURĠZM EKONOMĠSĠ Hatay bir sınır ili olduğundan dıģa açılan üç adet kapı bulunmaktadır. Yılın her ayında bu kapılarından giriģ çıkıģ yapılmakta olup, komģu ülkelerden alıģ-veriģ için gelen turistler bulunmaktadır. Bu da ilin döviz girdisini arttırmaktadır. G.6. TURĠZM ÇEVRE ĠLĠġKĠSĠ Bu konuda bir çalıģma yapılmamıģtır. (G).TURĠZM KAYNAK Hatay Ġl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Hatay Valiliği Web Sitesi 2008 Hatay Ġli Çevre Durum Raporu Kültür ve Turizm Bakanlığı Web Sitesi (Turizm Fotoğraflar) 188

189 H.TARIM VE HAYVANCILIK H.1. GENEL TARIMSAL YAPI Ġlimizin ha tarıma elveriģli arazisi mevcut olup bu arazinin ha ı sulamaya elveriģlidir. Ancak sulamaya elveriģli arazinin ha ı sulanabilmektedir. Entansif tarımın yapıldığı ilimizde bitki deseni olarak buğday, endüstri bitkileri, sebzeler, zeytinlikler, yağlı tohumlar, narenciye, meyveler, tarla sebzeciliği, yem bitkileri, ikinci ürün ve ara ziraatı olmak üzere toplam hektar ekim alanı bulunmaktadır. Ayrıca ilimizde adet büyükbaģ, adet küçükbaģ, adet kanatlı, adet arılı kovan mevcuttur. Türkiye Ġstatistik Kurumunun 2001 yılı genel tarım sayımına göre ilimizde toplam adet iģletme mevcut olup,bu iģletmelerin adedi dekar arasında araziye sahiptir. Çiftçi kayıt sisteminde yer alan MGD verilerine göre ağırlıklı olarak baģvurulan alanların yaklaģık %70 i dekar arasıdır. Toplam iģletme sayısı adettir. Bu iģletmelerin oluģturduğu toplam tarımsal alan hektardır. TARIM ARAZĠSĠNĠN DAĞILIMI (HEKTAR) TARLA ARAZĠSĠ % %59 - MEYVELĠK ARAZĠSĠ % %10 - ZEYTĠNLĠK ARAZĠSĠ % %18 -SEBZECĠLĠK ARAZĠSĠ % %11 - BAĞ ARAZĠSĠ % %2 - NADAS TOPLAM % % 100 TABLO

190 ( Ha. = Hektar ) ĠLÇELER MER A - ÇAYIR ARAZĠSĠ TARIM ARAZĠSĠ TARLA ARAZĠSĠ (NADAS DAHĠL) Yem Bitkiler SEBZE ARAZĠ SĠ BAĞ ARAZĠSĠ ZEYTĠN- LĠK ARAZĠ MEYVE- LĠK ARAZĠ II. ÜRÜN VE ARA ZĠRAATI ( **) MERKEZ ALTINÖZÜ BELEN DÖRTYOL ERZĠN HASSA ĠSKENDERUN KIRIKHAN KUMLU RAYHANLI SAMANDAĞ YAYLADAĞI TOPLAM (**) II. Ürün ekiliģ alanları Genel Kültür Arazisine dahil değildir. TABLO 53 H.2. TARIMSAL ÜRETĠM Tahıllar, baklagiller, yem bitkileri, endüstri bitkileri, zeytin, narenciye, bahçe bitkileri, sebzecilik, süs bitkileri, bağcılık gibi zirai faaliyetlerde bulunulmaktadır hektar tarım alanı vardır. HATAY ĠLĠ SULAMA DURUMU Çizelge 1. Tarım Arazileri Ve Sulama Durumu Tarıma elveriģli Arazi Sulanabilir Arazi Sulanabilir fakat sulanmayan arazi Sulanan arazi Sulanamayan arazi Devlet Yatırımlı Sulamalar D:S:Ġ. Tarafından sulanan arazi Köylere Hizmet Götürme Birliği tarafından sulanan arazi Ġki kurum tarafından ortak sulanan arazi Halk Sulamaları Kuyulardan sulanan arazi Nehir, dere ve çaylardan sulanan arazi

191 Çizelge 2. Devlet su iģlerince açılan sulama alanları( brüt)(ha) ANTAKYA Yarseli Sulama Bir. Merkez Yarseli Sulama Bir. Altınözü HASSA Hassa Sulama Birliği KIRIKHAN Kırıkhan Sol Kırıkhan Sağ SAMANDAĞ Samandağ Sol 217 Samandağ Sağ YAYLADAĞI Yayladağı Sulama Birliği 719 TOPLAM Çizelge 3. Köylere hiz. götür. birli. açılan sulama alanları (ha) Yer Üstü Sulamaları Gölet Sulamaları 268 TOPLAM

192 Çizelge 3. Tarla Ürünleri ÜRÜN ADI EKĠM ALANI (dekar) VERĠM (kg/da) ÜRETĠM (Ton) Buğday Arpa Yulaf Çeltik Dane Mısır (I. Ürün) Dane Mısır (II. Ürün) TAHILLAR K.Bezelye Nohut K. Fasulye Y. Mercimek K. Mercimek Börülce K.Bakla BAKLAGĠLLER Fiğ Yonca Silajlık Mısır YEM BĠTKĠLERĠ Patates(I. Ve II. Ürün) Tatlı Patates(I. Ve II. Ürün) K.Sarımsak K.Soğan YUMRU BĠTKĠLER Pamuk Kanola (Kolza) Soya (II. Ürün) Susam ( II. Ürün ) Ayçiçeği(Yağlıkve Çerezlik) Yerfıstığı (I ve II. Ürün) YAĞLIK BĠTKĠLER Pamuk (çiğit) Tütün ENDÜSTRĠ BĠTKĠLERĠ Kırmızı Biber Kekik ITRĠ BĠTKĠLER

193 Çizelge 4. Sebzeler(Örtüaltı dahil) ÜRÜN ADI EKĠM ALANI (dekar) VERĠM (kg/da) ÜRETĠM (Ton) Beyaz Lahana Kırmızı Lahana Karayaprak Lahana Göbekli Marul Ispanak Pırasa Pazı Enginar Tere Dereotu Nane Maydanoz Roka Taze Fasulye Taze Bakla Taze Bezelye Taze Börülce Taze Bamya Balkabağı Kavun Karpuz Sakızkabağı Hıyar Patlıcan Domates Biber Taze Sarımsak Taze Soğan Havuç Turp ġalgam Karnabahar Çizelge 4.1. Örtü Altı Alanları Toplam Cam Sera Alanı Toplam Plastik Sera Alanı Toplam Yüksek Tünel Alanı Toplam Alçak Tünel Alanı TOPLAM ÖRTÜ ALTI ALANLARI 4 da 464 da da da da 193

194 Çizelge 5. Meyveler Ürün Adı Kapladığı Alan (Dekar) Meyve Veren Ağaç Sayısı Ağaç BaĢına Ortalama Verim (Kg/Da) ÜRETĠM (Ton) Armut Ayva Elma Yenidünya Erik Kayısı Zerdali Kiraz ġeftali ViĢne A.Fıstığı Ceviz Fındık Badem Dut Ġncir Muz Nar T.Hurması Üzüm Toplam Bağ Alanı Meyve veren (da) (da) * ZEYTĠN Meyve veren+vermeyen Ağ. Say * Limon * Portakal * Mandalina * Turunç * Altıntop TURUNÇGĠL TOPLAMI Not: Meyve Veren Ağaç Sayısı sütununda gösterilen ağaç sayısı toplu meyveliklerdeki ağaç sayısı ve dağınık ağaç sayısı toplamıdır. ZEYTĠNYAĞI ÜRETĠMĠ: Ton 194

195 H.2.1. Bitkisel Üretim H Tarla Bitkileri H Buğdaygiller ÜRÜN ADI EKĠM ALANI (dekar) VERĠM (kg/da) ÜRETĠM (Ton) Buğday Arpa Yulaf Çeltik Dane Mısır (I. Ürün) Dane Mısır (II. Ürün) TAHILLAR TABLO 54 Üretilen ürünlerin, bölgemizdeki un fabrikaları tarafından değerlendirilmesi ve pazarlanması yapılmaktadır. Tahıllarda ; genel olarak arpa, buğday ve yulaf üretimi yapılmakta olup,arpa genelde hayvan yemi olarak, buğday birçok sanayi alanında (pastaneler,fırınlar,ilaç yapıģtırıcı v.s.),insan beslenmesinde,yulaf da yine insan beslenmesinde değerlendirilmektedir. Üretim metotları olarak ovada makineli ekim ve serpme ekim, dağlık alanlarda serpme ekim olarak yapılmaktadır. Rekoltelerde ise buğdayda üretim ton, arpada ise ton olarak gerçekleģmiģtir.pazarlama hususunda ise genel olarak iç piyasa tüketimi Ģeklinde olmaktadır. H Baklagiller ÜRÜN ADI EKĠM ALANI (dekar) VERĠM (kg/da) ÜRETĠM (Ton) K.Bezelye Nohut K. Fasulye Y. Mercimek K. Mercimek Börülce K.Bakla BAKLAGĠLLER Üretilen ürünler yurtiçinde iç pazarda değerlendirilmektedir. Baklagillerde; nohut, mercimek, bezelye, fasulye, börülce, bakla üretimi yapılmaktadır. Genel olarak serpme ekim ve sıraya ekim Ģeklinde olmaktadır. K.Bezelye 420 ton, nohut 619 ton, K.Fasulye 156 ton,y.mercimek 164 ton, K.Mercimek 24 ton, Börülce 51 ton, K.Bakla 6 tondur. Değerlendirilme Ģekli kuru bakliyat olarak değerlendirilmektedir. 195

196 H Yem Bitkileri Bitkisi olarak fiğ,yonca,silajlık mısır ekimi yapılmaktadır.üretim olarak Fiğ ton,yonca ton,silajlık mısır tondur.hayvanların ihtiyacını karģılamak amaçlı olarak depo edilir kısmen de taze olarak tüketilir. Pazarlama hususunda ise hayvan yemi olarak kuru ve taze Ģekilde satılmaktadır. ÜRÜN ADI EKĠM ALANI (dekar) VERĠM (kg/da) ÜRETĠM (Ton) Fiğ (Dane) Yonca Silajlık Mısır (I. Ve II. Ürün) YEM BĠTKĠLERĠ TABLO 55 H Endüstriyel Bitkiler Endüstriyel Bitkiler olarak pamuk, tütün, kanola, t.patates, soya, susam, ayçiçeği, yerfıstığı üretimi yapılmaktadır. Üretim metodu olarak sulu kuru Ģartlarda yetiģtiricilik yapılmakta, Üretim miktarları çizelgede verilmiģtir. Değerlendirme genelde sanayide iģlenmiģ olarak gerçekleģir. Pazarlamada ise iç piyasada tekstil, sigara, yağ, yem fabrikaları tarafından alınmaktadır. ÜRÜN ADI EKĠM ALANI (dekar) VERĠM (kg/da) ÜRETĠM (Ton) Pamuk(I. Ve II. Ürün) Kanola (Kolza) Ayçiçeği(yağlık+çerezlik) Yerfıstığı (I ve II. Ürün) YAĞLIK BĠTKĠLER Pamuk (çiğit) Tütün ENDÜSTRĠ BĠTKĠLERĠ Kırmızı Biber Kekik ITRĠ BĠTKĠLER Patates Tatlı Patates K.Sarımsak K.Soğan YUMRU BĠTKĠLER Üretilen ürünler Zeytinyağı ve Çırçır fabrikalarınca değerlendirilmektedir. TABLO

197 H Süs Bitkileri Süs Bitkileri karanfil, glayöl, gül, kasımpatı, mevsimlik çiçek ve dıģ mekan süs bitkileri yetiģtirilmektedir. Genel olarak açıkta, kısmen de seralarda üretim yapılmaktadır. Pazarlama iç piyasaya arz Ģeklinde olmaktadır. Üretim miktarı Glayör adet, gerbera adet, gül adet, dıģ mekan süs bitkileri; adet, iç mekan süs bitkileri adettir. H Süs Bitkileri YetiĢtirilen Tür Üretim Miktarı Açık Alan Kapalı Alan Glayör Adet m² Gerbera Adet m² Gül Adet m² 8.400m² Ġç Mekan Süs Bitkileri Adet 8.000m² 400m² DıĢ Mekan Süs Bitkileri Adet m² 2.000m² Üretilen ürünler yurtiçi ve iç pazarda değerlendirilmektedir H Bahçe Bitkileri H Meyve Üretimi Meyve. armut, ayva, elma, yeni dünya, erik, kayısı, zerdali, kiraz, Ģeftali, viģne, a.fıstığı, ceviz, fındık, badem, dut, incir, muz, nar, t.hurması, çilek, üzüm, zeytin ve narenciyeler olmak üzere birçok meyve çeģidi yetiģtirilmektedir. Meyve bahçeleri; kapama ve karıģık meyve bahçesi Ģeklinde tesis edilmiģtir. Yine dağınık Ģekilde bulunan meyve ağaçlarının da varlığı söz konusudur. Ürünlerin değerlendirilmesi genellikle taze tüketim olup nar ekģisi, üzüm pekmezi, dut pekmezi, viģne, incir, ayva reçelleri, kuruyemiģ olarak üzüm, incir, badem, fındık, ceviz, kayısı meyveleri tüketimi yapılmaktadır. Üretim miktarları çizelgel 5 te verilmektedir. Pazarlama ise genel olarak iç piyasa narenciyede dıģ pazara ihracat yapılmaktadır. Hatay Ġli Meyve Üretim miktarları tablo 57 de verilmiģtir. 197

198 2009 YILI MEYVE ÜRETĠM TABLOSU Ürün Adı Kapladığı Alan (Dekar) Meyve Veren Ağaç Sayısı Ağaç BaĢ. Ort.Verim Kg/Da ÜRETĠM (Ton) Armut Ayva Elma Yenidünya Erik Kayısı Zerdali Kiraz ġeftali-nectarin ViĢne A.Fıstığı Ceviz Fındık Badem Dut Ġncir Çilek Muz Nar T.Hurması Üzüm Top.Bağ Alanı Meyve veren (da) (da) * ZEYTĠN Meyve veren+vermeyen Ağ. Say * Limon * Portakal * Mandalina * Turunç * Altıntop TURUNÇGĠL TOPLAMI TABLO 57 Not: Meyve Veren Ağaç Sayısı sütununda gösterilen ağaç sayısı toplu meyveliklerdeki ağaç sayısı ve dağınık ağaç sayısı toplamıdır. Üretilen ürünlerin değerlendirilmesi ve pazarlanması Narenciye üretimi yurtiçi olduğu kadar YurtdıĢı (Rusya) ihracatı yapılmaktadır. H Sebze Üretimi Sebze Üretimi Ġlimizde sebze üretimi açık tarla,bahçe,alçak plastik tünel,yüksek plastik tünel,plastik sera, cam sera gibi alanlarda yapılmaktadır.bazı sebzelerin üretiminde fide ile yetiģtiricilik yapılarak erkencilik elde edilmeye çalıģılmaktadır. Sebzelerin üretimi 198

199 için bazı üretim teknikleri yapılmaktadır. Üretim miktarları çizelge 4 te verilmektedir. Pazarlama ise genellikle iç piyasa tüketimi Ģeklinde gerçekleģir. Sebzeler konserve, salça, kuru ve taze Ģekilde değerlendirilmektedir YILI Sebze Üretim Miktarı (Örtüaltı dahil) EKĠM ALANI ÜRÜN ADI (dekar) VERĠM (kg/da) ÜRETĠM (Ton) Beyaz Lahana Kırmızı Lahana Karayaprak Lahana Göbekli Kıvırcık Marul Ispanak Pırasa Pazı Enginar Tere Dereotu Nane Maydanoz Roka Semizotu Taze Fasulye Taze Bakla Taze Bezelye Taze Börülce Barbunya Taze Bamya Balkabağı Kavun Karpuz Sakızkabağı Hıyar Patlıcan Domates Biber Taze Sarımsak Taze Soğan Havuç Turp ġalgam Karnabahar Brokoli Üretilen ürünler yurtiçi ve iç pazarda değerlendirilmektedir. TABLO

200 H.2.2. Hayvansal Üretim 2009 Yılı Ġlimiz Hayvan Varlığı Saf Kültür Irkı Sığır Sayısı : BaĢ Kültür Irkı Melezi Sığır Sayısı : BaĢ Yerli Sığır : BaĢ Koyun : BaĢ Kıl Keçi : BaĢ Manda : 188 BaĢ At : BaĢ Katır : 460 BaĢ EĢek : BaĢ Tavuk : Adet Ördek : Adet Kaz : Adet Hindi : Adet Eski Usul Kovan : 873 Adet Fenni Kovan : Adet TABLO Yılı Ġlin Hayvansal Ürünler Üretimi Yumurta : Adet Kırmızı Et : Ton Beyaz Et : Ton Süt : Ton Bal : Ton Su Ürünleri : Ton Yapağı : 76 Ton Keçi Kılı : 30 Ton TABLO

201 2009 Yılı Gayrisafi Tarımsal Gelir ÜRETĠM KONUSU 2009 YILI GELĠRĠ (TL) Tarla Ürünleri ,00 Sebze Ürünleri ,00 Meyve Ürünleri ,00 BĠTKĠSEL ÜRETĠM TOPLAMI ,00 SU ÜRÜNLERĠ VE HAYVANSAL ÜRÜNLER ,00 TOPLAM , Yılı Ġthalat Ve Ġhracat Bilgileri: Ġthalat KüçükbaĢ Derisi : Adet BüyükbaĢ Deri : Adet Yün : Kg Ġhracat Keçi Kılı : Kg Yumurta : Adet Ballı Çerez : ,4 Kg Kıl Çadır : Kg Çökelek : Kg Tavuk Eti : Kg Sığır Eti : Kg Beyaz Deri : Kg Tereyağı : Kg Sığır Deri : Kg Ġlimizden sevk edilenlerle, ilimize sevk edilenlerin takibi yapılmaktadır. Bu kapsamda 2009 yılı içerisinde Ġlimizden adet büyükbaģ, adet küçükbaģ, adet kanatlı, adet büyükbaģ hayvan derisi, Kg. kırmızı et, adet yumurta baģka illere sevk edilmiģtir. H BüyükbaĢ Hayvancılık Ġlimizde büyükbaģ hayvancılık olarak yerli ırklar, kültür melezi ve saf kültür yetiģtiriciliği yapılmakta olup bu hayvanlar besi, süt ve kombine verimleri için beslenilirler. BüyükbaĢ sığır iģletmeleri kapalı sistem, yarı açık sistem ve yayla hayvancılığı Ģeklinde yapılmaktadır. Hayvan beslenmesi için doğal çayırlar, suni meralar ve otlaklar mevcuttur. Hayvancılık aile iģletmeciliği, ticari iģletmecilik Ģeklinde olup bu iģletmelerin hayvan sayıları 201

202 değiģmekle birlikte genellikle hayvan ve üzeri iģletme mevcuttur. Hayvancılık çoğunlukla köylerde ve Ģehre yakın yerlerde yapılmaktadır. Hayvanlardan elde edilen ürünler mandıralarda süt, yoğurt, tereyağı, peynir Ģeklinde değerlendirilmektedir. Etleri ise sucuk, ızgara gibi benzer Ģekilde değerlendirilmektedir. Üretim esnasında oluģan organik artıklar çiftlik gübresi olarak değerlendirilmektedir. Yine hayvan derileri, deri sanayisinde hammadde olarak kullanılmaktadır. Ġlimizde canlı hayvan ihracatı yapılmamaktadır. ĠLÇELER Hatay Ġli 2009 Yılı BüyükbaĢ Hayvan Varlığı SAF KÜLTÜR SIĞIR BÜYÜKBAġ KÜLTÜR MELEZĠ SIĞIR YERLĠ SIĞIR+MANDA MERKEZ ALTINÖZÜ BELEN DÖRTYOL ERZĠN HASSA ĠSKENDERUN KIRIKHAN KUMLU REYHANLI SAMANDAĞ YAYLADAĞI TOPLAM H KüçükbaĢ Hayvancılık Ġlimizde küçükbaģ hayvancılık olarak kıl keçisi ve tiftik keçisi yetiģtirilmektedir. KüçükbaĢ hayvancılık iģletmeleri kapalı sistem yapılmaktadır. Hayvan beslenmesi için doğal çayırlar, suni meralar ve otlaklar mevcuttur. Hayvancılık aile iģletmeciliği, ticari iģletmecilik Ģeklinde olup bu iģletmelerin hayvan sayıları değiģmekle birlikte genellikle hayvan ve üzeri kapasiteli, iģletmeler mevcuttur. Hayvancılık çoğunlukla köylerde ve Ģehre yakın yerlerde yapılmaktadır yılı koyun baģ, keçi baģ olmak üzere toplam küçükbaģ hayvan sayısı mevcuttur. Hayvanlardan elde edilen ürünler mandıralarda süt, yoğurt, tereyağı, peynir Ģeklinde ayrıca yapağı ve kıl Ģeklinde değerlendirilmektedir. Et ürünleri ise sucuk, ızgara gibi v.b.ģekilde değerlendirilmektedir. Üretim esnasında oluģan organik artıklar çiftlik gübresi olarak değerlendirilmektedir..ġlimizde canlı hayvan ihracatı yapılmamaktadır ancak kıl,yapağı,tereyağı, çökelek ihracatı gerçekleģmiģtir. 202

203 Hatay Ġli 2009 Yılı Hayvan Varlığının Ġlçeler Göre Dağılımı KÜÇÜKBAġ ĠLÇELER KOYUN KEÇĠ MERKEZ ALTINÖZÜ BELEN DÖRTYOL ERZĠN HASSA ĠSKENDERUN KIRIKHAN KUMLU REYHANLI SAMANDAĞ YAYLADAĞI TOPLAM Hatay da KüçükbaĢ mevcudunun yıllara göre değiģimi (1000 baģ) Koyun Keçi TOPLAM TABLO 60 H Kümes Hayvancılığı ( Kanatlı Üretim) Ġlimizde kanatlı hayvan olarak tavuk, kaz, ördek, hindi, deve kuģu yetiģtiriciliği yapılmaktadır. Ayrıca ipek böceği ve arıcılık yetiģtiriciliği de yapılmaktadır. Kanatlı hayvan yetiģtiriciliğinde üretim maliyetleri yüksek olması nedeniyle üreticiyi zor durumda bırakmakta ve üretim kısıtlamasına gidilmektedir. ĠĢletme olarak genellikle birkaç büyük ticari kümes yumurta ve broiler yetiģtiriciliği yapmaktadır onun dıģında kalan kısım aile iģletmeciliği Ģeklinde olmaktadır. ĠĢletme kapasitesi olarak üzeri birkaç iģletme mevcuttur. Üretim esnasında oluģan organik artıklar çiftlik gübresi olarak değerlendirilmektedir. Pazarlama iç piyasa tüketimi olarak gerçekleģir. Ġlimizde 2008 yılı içerisinde adet broiler tavuk, adet yumurtacı tavuk ve adet diğer kümes hayvanları sayısı mevcut iken, 2009 yılı içerisinde adet broiler tavuk, adet yumurtacı tavuk ve adet diğer kümes hayvanları sayısı mevcuttur. 203

204 Kanatlı ĠĢletmeleri Etçil : Adet Kapasite Yumurtacı : Adet Kapasite Damızlık : Adet Kapasite Deve KuĢu : 160 Adet Kapasite kanatlı iģletmeleri mevcuttur. Kontrolleri yıl içerisinde yapılmaktadır. ĠLÇELER TAVUK SAYILARI Broiler Yumurtacı (Adet) (Adet) DĠĞER KÜMES HAYVANLARI (Adet) MERKEZ ALTINÖZÜ BELEN DÖRTYOL ERZĠN HASSA ĠSKENDERUN KIRIKHAN KUMLU REYHANLI SAMANDAĞ YAYLADAĞI TOPLAM H Su Ürünleri Ġlimizde 2 adet Erzin, 3 adet hassa, 3 adet Ġskenderun ve 1 adet Samandağ Ġlçelerimizde mevcut toplam 9 adet su ürünleri yetiģtiricilik ruhsatına sahip tesis mevcuttur. Ġlimizde 100 ton/yıl, 30 ton/yıl ve 10 ton/yıl, 3 adet 29 ton/yıl kapasiteli altı adet alabalık iģletmesi, 561 ton/yıl ve 950 ton/yıl ve 29 ton/yıl kapasiteli denizde kafeslerde ve gölette çipura levrek yetiģtiriciliği yapan 3 iģletme faaliyet göstermektedir yılı içerisinde Antalya su ürünleri araģtırma enstitüsünden getirilen adet Aynalı Sazan balığı yavrusu Kırıkhan GölbaĢı, Reyhanlı YeniĢehir gölüne, Karlısu ve Pulluyazı ve GörentaĢ göletlerine bırakılarak balıklandırma çalıģması yapılmıģtır. 204

205 Hatay Ġlinde Üretilen Deniz Balıkları Ürünlerinin Üretim Miktarı ve Üretim Değerleri TABLO verileri Hatay ilinde deniz ürünleri ile deniz balıkları, Akdeniz'e kıyısı olan iskenderun, Dörtyol, Erzin ve Samandağ ilçelerinde avlanmaktadır. Bu su ürünleri genellikle Ortadoğu ve Avrupa ülkelerine ihraç edilmektedir. Çok az miktarı iç piyasada tüketilmektedir. 205

206 2001 yılında üretilen su ürünleri üretiminin içerisinde deniz balıklarının üretim oranı % 97,6 dır. Hatay Ġlinde Üretilen Deniz Ürünlerinin Üretim Miktarı ve Üretim Değerleri Deniz Ürünleri Üretim (ton) Ortalama SatıĢ Fiyatı(TL)(1000) Üretim Değeri(TL)(1000) Ahtapot Ayna Kalamarya Karides+Çimçim Mürekkep Balığı Diğer TOPLAM verileri TABLO 62 Hatay il genelinde kültür balıkçılığı Hassa ve Kırıkhan ilçelerinde yapılmaktadır. Üretilen alabalık iç piyasada pazarlanmaktadır yılında üretilen su ürünleri üretiminin içerisinde deniz balıklarının üretim oranı % 1,71 dir. Deniz kültür balıkçılığı (ıskenderun ilçesi) üretimiyle ilgili 2 adet proje devam etmektedir. Hatay Ġlinde Üretilen Kültür Balıkları Üretim Miktarı ve Üretim Değerleri Kültür Balıkları Üretim (ton) Ortalama SatıĢ Fiyatı(TL)(1000) Üretim Değeri(TL)(1000) Alabalık TOPLAM TABLO verileri Hatay ilinde bulunan Asi nehri, Afrin çayı, Karasu gibi nehir ve derelerde iç su balıklarının avlanması yapılmaktadır yılı su ürünleri üretimi içerisinde çok küçük bir orana sahip olup, % 0,18 dir. Hatay Ġlinde Üretilen Ġçsu Balıkları Üretim Miktarı ve Üretim Değerleri Ġçsu Balıkları Üretim (ton) Ortalama SatıĢ Fiyatı(TL)(1000) Üretim Değeri(TL)(1000) Karabalık Yılan TOPLAM TABLO verileri H Kürk Hayvancılığı Bölgede kürk hayvanı ( as, vizon, tilki, ĢinĢila vb.) yetiģtiriciliği yapan iģletmeleri bulunmamaktadır. 206

207 H Arıcılık ve ipekböceği YetiĢtiriciliği Ġlimizde 920 adet eski usül, adet yeni usül olmak üzere toplam kovan bulunmaktadır.ruhsatlı 350 adet gezginci arıcı mevcuttur yılı içerisinde 1280 ton bal ve kg balmumu üretimi gerçekleģmiģtir. Balmumu petek üretiminde bal ise toptan firmalara ve perakende olarak iç ve dıģ piyasaya satılmaktadır. Ġlimizde ipekböcekçiliği az miktarda Samandağ Ġlçemizde ve Harbiye beldesinde yapılmaktadır yılı itibari ile 54 ipekböcekçiliği yapan yaklaģık 60 üretici vardır. Ġlimizde yaģ koza üretimi yaklaģık kg. olup, 2-5 ton aralığında fason ipek üretim gerçekleģtirilmektedir. Ürünler dokuma ipek, giysi kravat, fular, v.b. Ģekilde değerlendirilmektedir. Hatay Ġli 2009 Yılı Arıcılık ÇalıĢmalarının Ġlçeler Göre Dağılımı ARI KOVANLARI ÜRÜNLER ĠLÇELER Eski Usül Kovan Sayısı Yeni Usül Kovan Sayısı Toplam KovanSayısı Bal (Kg) Balmumu (Kg) MERKEZ ALTINÖZÜ BELEN DÖRTYOL ERZĠN HASSA ĠSKENDERUN KIRIKHAN KUMLU REYHANLI SAMANDAĞ YAYLADAĞI TOPLAM TABLO yılı Nisan ayında OdabaĢı Beldesinde Süleyman Harbeli isimli üreticiye Bursa Kozabirlikten 15 kutu ipekböceği tohumu temin edilerek ipekböceği yetiģtiriciliği sağlanmıģtır. Haziran ayında kozalar Bursa Kozabirliğe teslim edilmiģtir. 207

208 Adana, Hatay ve Ġçel Ġllerinde Ġpekböcekçiliğin Genel Durumu Adana Hatay Ġçel Adana Hatay Ġçel Adana Hatay Ġçel Köy sayısı Aile sayısı Açılan kutu YaĢ koza(kg) Koza ver(kg) Koza fiatı(tl) , TABLO 66 Kaynaklar: Anonim,1968; Anonim 1988; Anonim,1989. Hatay ili yaģ koza üretimi bakımından Türkiye'de ipekböceği yapılan iller arasında 12. sırada bulunmaktadır. Ancak kutu baģına koza veriminin düģük, yaģ koza fiyatlarının Türkiye ortalamasının çok altında olması, üreticilerin ürettikleri yaģ kozayı satmakta güçlüklerle karģılaģmaları ipekböcekçiliğinin yaygınlaģmasını önlemektedir. H.3. ORGANĠK TARIM 2009 Yılı 12 aylık dönemde 15 adet Organik Tarım iģletmesinin denetimi Ġl Tarım Müdürlüğünce yapılmıģtır. 75 kiģiye organik tarımla ilgili yayım çalıģması yapılmıģ, 21 adet arazi denetleme formu doldurulmuģtur. 2 adet iyi tarım uygulamaları denetimi yapılmıģtır. H.4. TARIMSAL ĠġLETMELER H.4.1. Kamu ĠĢletmeleri Hatay T.Ġ.M. (Hatay Tarım ĠĢletmesi Müdürlüğü) ĠĢletme, Antakya Reyhanlı karayolu üzerinde, Reyhanlı ilçesine 15 km, Antakya Ġline 32 km, ĠĢletme, Akdeniz in Doğu kesiminde, Doğusunda Reyhanlı sırtları, Batsında Avara ve Sırmalı Köyü arazileri, Güneyinde BeĢaslan Köyü, Hamda çayı ve Suriye sınırı, Kuzeyinde Kızılark bulunmaktadır. 208

209 Alanı (da) Verim (kg/da) Alanı (da) Verim (kg/da) Alanı (da) Verim (kg/da) Alanı (da) Verim (kg/da) Alanı (da) Verim (kg/da) Alanı (da) Verim (kg/da) Alanı (da) Verim (kg/da) Hatay Ġli Arazi Varlığı: (2009 yılı Ġl Tarım Müdürlüğü iģ programına göre) ARAZĠNĠN CĠNSĠ Alanı (da) Oranı (%) KÜLTÜRALTI ARAZĠ ,0 90,0 Tarla Arazisi ,0 99,2 Bahçe Arazisi 159,0 0,8 Yem Bitkileri 0,0 0,0 Tabii Mera 0,0 0,0 KÜLTÜRDIġI ARAZĠ 2.103,0 10,0 TOPLAM ARAZĠ ,0 100,0 Sulanan Arazi 7.585,0 40,3 FAALĠYETLERĠ a) Bitkisel Üretim Faaliyetleri: buğday ekiliģinde Golia çeģidinin ekimi yapılmamıģtır. Ortalama (5 yıl) yıllık buğday üretimi kg ve verim 555 kg/da civarındadır. Son beģ yıllık ortalama kütlü pamuk üretimi kg ve verim 350 kg/da olmuģtur ĠĢletmede hayvancılık faaliyetlerinin bulunmamasından dolayı yem bitkisi üretimi yapılamamaktadır. Ancak, yoğun tesviye gören parsellerde yeģil gübreleme amacı ile fiğ ekimi yapılmaktadır. 5 ton/h kapasiteli tohum hazırlama tesislerinde her yıl ortalama 4 5 bin ton sertifikalı buğday tohumluğu hazırlanarak, bölge ve ülkemiz çiftçilerine dağıtımı gerçekleģtirilmektedir.. HATAY TARIM ĠġLETMESĠ BĠTKĠSEL ÜRETĠM VERĠLERĠ Yıllar Bitki ÇeĢitleri ORTALAMA 2009 Buğday Pamuk Ayçiçeği Dane Mısır Bitki ÇeĢidi ĠĢletmenin yıllar itibariyle dağıttığı tohumluk miktarları (ton) Ortalama (ton) 2009 Programı (ton) Buğday Pamuk

210 H.4.2. Özel ĠĢletmeler Rıdvan ĠnĢaat Gıda Tarım Hayvancılık Üretim ve Tic. A.ġ.Hatay Ġli Ġskenderun Ġlçesi, AĢkarbeyli Sakarya mah. Meyvecilik Üretim Ġstasyonu; Bitkisel (Meyve, Fidan) Üretim ve Depolama Projesi ile 170 da Damızlık ve Koleksiyon Bahçesi, 3 da Park ve Çiçekçilik, 36 da Fidan üretim alanı ve 13 da yolları mevcuttur. Üretim Kapasitesi 75 ton/yıl civarındadır. Üretilen Meyve Fidanları ÇeĢitleri Fidan Türü Fidan ÇeĢidi 1- Zeytin Gemlik, Ayvalık 2- Turunçgil a- Portakal Valencia, Vashinton b- Limon Yediveren, Kütdiken, Ġnterdonant c- Mandarin Satsuma, Nova d- Greyfurt Sıtar, Ruby 3- Erik Can, Santarosa 4- Kaysı Sakıt, Thrynte 5- ġeftali Esrlyred 6- Elma Starking, Golden 7- Nar Karamehmet, Hicaz 8- Yenidünya Çukurgöbek 9- Hurma Harbiye Ekrem Narin Ġthalat ve Ġhracat Ltd. ġti. Hatay Ġli Kırıkhan Ġlçesi, Karamağra ve Kurtlusoğuksu Köyleri, Meyvecilik Üretme Ġstasyonu; Bitkisel ve Hayvansal Üretim Projesi ile 50 da Narenciye bahçesi, 140 da Zeytin Bahçesi, 25 da Bağ, 65 da Meyve bahçesi, 145 da Tarla arazisi ve adet Amerikan Bağ Çubuğu mevcuttur. Üretim Kapasitesi 67 ton civarındadır. Fidan Üretimi Zeytin Ad Erik Ad Kayısı Ad Narenciye Ad ġeftali 5.000Ad Bağ Ad Ceviz 3.000Ad Elma 5.000Ad Kiraz 5.000Ad T.Hurması Ad Nar 2.000Ad Toplam Ad Hayvancılık tesisi süt üretimine yöneliktir. Süt 380ton/yıl Et 156,8 ton/yıl 210

211 Hatay Ġli Çiftçi Aile Sayısı(%)(top: aile) 21% 2% 2% topraklı aile topraksız aile 75% yalnız hayvancılıkla uğraģan aile diğer tarımsal faaliyetlerle uğraģanlar GRAFĠK 23 Tarım Ġl Müdürlüğü *Topraksız Aile sayısına mevsimlik tarım iģçileride dahildir. Hatay Ġli Arazi Büyüklüğüne Göre ĠĢletmelerin Dağılımı Arazi Büyüklükleri ĠĢletme Sayısı 1-50 Da Araziye Sahip ĠĢletme Sayısı Da Araziye Sahip ĠĢletme Sayısı Da Araziye Sahip ĠĢletme Sayısı Dekardan Fazla Araziye Sahip ĠĢletme Sayısı 402 Toplam TABLO 67 Tarım Ġl Müdürlüğü-2000 TARIMSAL PAZARLAMA SĠSTEMĠ Hatay ili master planı çalıģması kapsamında; il ekonomisi içinde en önemli iktisadi faaliyet kolu içinde tarımsal ürünler gelmektedir.buğday, pamuk, tütün, narenciye (portakal,mandarin ), zeytin ve zeytin yağı, sebze (havuç, maydanoz ) gibi ürünler, il için ticarete konu olan en önemli tarımsal ürünler gelmekte, bunlardan zeytin ve zeytin yağı, pamuk, narenciye (portakal,mandarin), havuç, maydanoz ve et üretim ve pazarlaması ağırlıklı olarak incelenecektir. 211

212 Yukarıda bahsedilen ürünlerin pazarlama olanakları ( iç ve dıģ pazar/ama) ile ilin ekonomisine en büyük katkıyı sağlayan, yıllar itibariyle geliģme gösteren tarımsal ürünler olması nedeniyle, daha önem verilecektir. Avrupa Ülkeleri ve Türkiye'nin Ortadoğu Ülkeleri ile bağlantısını sağlayan E-S karayolunun Hatay' da geçmesinin yanı sıra ülkenin en önemli limanlarından ıskenderun Limanı'nın da etkisiyle, Ilde dıģ ticaret geliģmiģ durumdadır. Bu da taģımacılığın geliģmesi ve ikinci büyük nakliye filosuna sahip olmasını sağlamıģtır. Ihraç edilen tarımsal ürünlerden pamuk, nebati yağlar, yağlı tohumlar, hububat, bakliyat ve mamülleri ticaret borsalarında iģlem görmektedir. Antakya ekonomisine önemli katkı sağlayan ve geçmiģi çok eskiye dayanan üç önemli sektör bulunmaktadır. Bunlar dericilik, ayakkabıcılık ve mobilyacılık olup, küçük iģletmelerden oluģmaktadır. (Et pazarlamasında, dericilik sektöründen geniģ olarak bahsedilecektir. ) Pazarlama ağı; üretici, alıcı, ihracatçı ve taģıma üzerinde kurulmuģtur. Hatay ilinde tarımsal ürünlerin iģlenmesi için entegre tesisler geliģmemiģtir. Sadece Meyve Suyu, zeytin yağı preseleri, pamuk çırçır, iplik ve havlu dokuma fabrikası (1 Adet, HATEKS ), salça üretimi (HATAġ A.ġ.) gibi imalat sanayi bulunmaktadır. Dörtyol Ġlçemizde TĠGEM Turunçgiller iģletmesi özel sektöre kiralanmıģtır da arazide narenciye tarımı, 150 dekar diğer meyveler ve 900 dekar arazide tarla tarımı yapılmaktadır. Hassa Ġlçemizde adet et(broiler) tavukçuluğu mevcuttur. Tavuklar kesilmek için Kilis iline gönderilmektedir. Reyhanlı Ġlçemizde (küçük bir kısmı Kumlu Ġlçemizde) olmak üzere TĠGEM yaklaģık dekar arazide buğday, pamuk, mısır ve ayçiçeği üretimi yapılmaktadır. ĠĢletme deneme ve tohum üretimi yaptığından dolayı arazi kullanımı değiģkendir. Ġlimizde 11 adet soğuk hava deposu,salça ve nar iģleme tesisi 8 adet,meyve suyu iģleme tesisi,ģeker ambalajlama tesisi 1 adet,yem fabrikaları 4 adet,entegre et tesisi 1 adet,süt iģletme tesisleri 36 adet, meyve ve sebze paketleme tesisi 52 adet,un fabrikası 11 adet,unlu mamul iģleme tesisi 260 adet,ģeker ve Ģeker ürünleri tesisi 140 adet, adet çiftçi iģletmesi,pamuk çırçır ve prese 64 adet,yağ iģleme tesisi 9 adet,kuruyemiģ iģleme tesisi 12 adet,bulgur fabrikası 2 adet,dondurulmuģ gıda tesisi 15 adet,et iģleme tesisi 5 adet,yumurta paketleme tesisi 7 adet,gübre bayii 119 adet,ipekböceği iģletmesi 60 adet, kesimhane 14 adet, broiler 12 adet, yumurtacı iģletme 4 adet,zeytin rafinerisi 22 adet. H.5. TARIMSAL FAALĠYETLER H.5.1. Pestisit Kullanımı Ġlimizde bitki hastalık ve zararlarına karģı kullanılan pestisitlerin zamanla etkisizlik (etmence dayanıklılık, çevre, uzun süreli kullanım vb. nedenlerle) görülenlerinde, çiftçilerin teknik talimatınca tavsiye edilen dozundan fazla miktarda kullanılmaları söz konusudur. Yıl içerisinde yapılan eğitim çalıģmaları ile ayrıca sürvey çalıģmaları sırasında karģılaģılan çiftçilere gerekli yayım araçları kullanılarak, zirai mücadelede aģırı pestisit kullanımı, kalıntı problemleri ve çevre sorunları hakkında bilgiler verilmektedir. 212

213 Tarımla ilgili faaliyetlerde kullanılan pestisitlerin cinsleri, kullanım miktarları, Zirai Mücadele Ġlaçları Tüketimi 2009 Not: 2009 Yılı Ġl Tarım Müdürlüğü Verileri Zirai Mücadele Ġlaçları Tüketim Durumu Ġnsektisitler (ton) 186,0 Fungisitler (ton) 323,9 Herbisitler (ton) 132,6 Rodentisit ve Mollusidler (ton) 0,06 Akarisitler (ton) 21,4 Nematosit ve Fumigantlar (ton) KıĢlık ve Yağlık Yağlar (ton) 2,6 Diğer Maddeler (ton) TOPLAM (ton) 575,56 Ġlimiz çiftçilerine yıl boyunca yapılan sürvey çalıģmaları sırasında, ayrıca eğitim toplantıları ve yayım vasıtaları kullanılarak bilinçli pestisit kullanımı hakkında bilgiler verilmektedir. ZĠRAĠ MÜCADELE ĠLAÇLARI TÜKETĠM BĠLGĠLERĠ PESTĠSĠT GRUBU TÜKETĠM MĠKTARI(Ton) Ġnsektisitler(Böcek Öldürücü) 223,6 Herbisitler(Yabancı ot Öldürücü) 139,9 Fungusitler(Mantar Öldürücü) 328,3 Rodentisitler(Kemirgenlere karģı) 0,04 Nematositler(Nematod Öldürücü) - KıĢlık ve Yazlık Yağlar 2,6 Diğer Maddeler 499,53 TOPLAM 715,8 Not: 2008 Yılı Ġl Tarım Müdürlüğü Verileri Pestisitler, bitki hastalıları, zararlı böcekler ve yabancı otlar gibi tarımsal ürünleri olumsuz yönde etkileyen etmenlere karģı kullanılan kimyasal maddelerdir. AĢırı kullanılan pestisitler toprakta bulunan mikroorganizmalara zarar verir ve toprağın re jenerasyon kapasitesini düģürür. Bu da verimde azalmaya neden olur. 213

214 Ġlacın Etkili Maddesi Formülasyonu Miktarı (Kğ-Lt) A- FUNGUSĠTLER 1- Bakır 50 WP kg. 2- Benomyl 50 WP 720 kg. 3- Bronopol %12 Dust 1710 kg. 4- Captan 50 WP 457 kg. 5- Carbendazim 50 WP 187 kg. 6- Clononeb kg. 7- Dodine 65 WP 132 kg. 8- Fosetyl Al WP 765 kg. 9- GöztaĢı kg. 10- Kükürt Toz kg. 11- Kükürt WP kg. 12- Maneb 80 WP 3575 kg. 13- Mancozeb 80 WP 9608 kg. 14- Metalaxyl+Mancozeb 72 WP 640 kg. 15- Oxadixyl+Oymaxonil+Mancozeb - 40 kg. 16- Propinab 70 WP kg. 17- Propinab+Oymaxonil WP 512 kg. 18- Promhrıyız kg. 19- Pyrzophos 30 EC 789 kg. 20- Dichlofluaid+Oxadixyl 45 WP 1162 kg. 21- Ethirimol kg. 22- Metiram Kompleks 80 WP 8432 kg. 23- Tyrazophos 30 EC 494 kg. 24- PCNB 18 Dust kg. 25- TCMTB kg. 26- Thiram kg. B - HERBĠSĠTLER 1- Diohlofob - Methyl 28 EC 640 Lt. 2- Dımethylamin Lt. 3- Dinitroamın 25 EC 5020 Lt. 4- Fluazifob - Butyl 25 WP 2500 kg. 5- Trifluralin 48 EC kg. C - AKARĠSĠTLER 1- Bromopropylate 50 EC Lt. 2- Tetradifon 7,5 EC 520 Lt. 3- Hexythiozox 25 EC Lt. Toplam Lt. D- MĠNERAL YAĞ 1- Beyaz Yağ kg. E - FUMĠGANTLAR 1- Hidrojen Fosfür % kg. 214

215 Ġlacın Etkili Maddesi Formülasyonu Miktarı (Kğ-Lt) F - ĠNSEKTĠSĠTLER 1- Amitraz 20 EC 2880 Lt. 2- Azinphos Methyl Azinphos Ethyl Aldicarb 15 G kg. 5- Benfurocarb 200 EC Lt. 7- Bifenthrin 100 EC 890 Lt. 8- Carbaryl 50 WP 1380 kg. 9- Carbaryl 85 Dust 7987 kg. 10- Carbosülfan 25 EC Lt. 11- Chlorpyrifos - Ethyl 25 WP kg. 12- Clahotrin 50 SL 1800 Lt. 13- Clahotrin - Methyl 4 EC 584 Lt. 14- Cypermethrin 2,5 EC 448 Lt. 15- Cyfluthrin 50 SL Lt. 16- Cylahothrin 5 EC Lt. 17- Cyfluthrin 25 EC Lt. 18- Deltamethrin 2,5 E 2148 Lt. 19- Diazinon 20 EM 9305 Lt. 20- Diazinon 20 EC Lt. 21- Dimethoate 20 EC Dimethoate 40 EC Lt. 23- Diafenthiuran WP 3572 kg. 24- Dicofol 20 EC 2525 Lt. 25- Endosülfan 35 WP 9340 kg. 26- Endosülfan 35 EM 1875 Lt. 27- Endosülfan 35 EC 1897 Lt. 28- Fenthion 50 EM 5004 Lt. 29- Fenpropatrin 20 EC Lt. 30- Fenpropatrin 50 EC 1170 Lt. 31- Furathiocarb 40 EC 5944 Lt. 32- Malathion 2 Dust 150 kg. 33- Malathion 20 EM Lt. 34- Malathion 60 EM 2250 kg. 35- Maphosfolan 250 E Lt. 36- Mathamidophos 60 LC 650 Lt. 37- Oxydemoton - Mthyl 25 EC 4910 Lt. 38- Phosphamidon 50 SCW 1576 Lt. 39- Pyrildaphenchion 40 EC 900 Lt. 40- Profonofos+Oypermethrin 40 EC 4813 Lt. 41- Profonofos 40 EC Lt. 42- Triolorphon 80 SP 3750 kg. 43- Triodicarb 80 DF 8235 kg. H.5.2. Gübre Kullanımı Tarın Ġl Müdürlüğünce gübre konusunda bilgilendirme çalıģmaları devam etmekte olup; Kimyevi gübrelerin piyasa denetimleri hakkında 2002/1 sayılı genelge kapsamında tarımsal üretimde kullanılmak üzere üretilen, ithal edilen ve satılan kimyevi gübrelerin piyasa/ģikayet denetimi ile gübrelerin üretildiği, satıldığı (gübre bayii) ve depoladığı yerlerin denetimi ile ilgili iģlemler yapılmaktadır. Toprak tahlil sonuçlarına göre gübreleme yapmak 215

216 gerekliliği anlatılmaktadır. Tarım amacı ile kullanılan gübreler azotlu, fosforlu, potasyumlu,mikro elementler olmak üzere 4 grupta toplanmaktadır. Kullanım miktarları toprak tahlilerine göre belirlenmelidir. Dönem dönem toprakta fazla birik meydana gelmektedir.bu birikim bitki geliģimini olumsuz etkilemektedir.çiftçiler bu konuda bilgilendirilmektedir. Kimyevi Gübreler; Amonyum Sülfat, Amonyum Sülfat (%21 ), Amonyum Nitrat (%26N), Amonyum Nitrat (%33N), CAN(Kalsiyum Amonyum Nitrat), Diamonyum Fosfat(DAP), Diamonyum Fosfat(DAP)%18-46 Golden Drop(Komp.sıvı gübre), Kalsiyum Nitrat, MAP(Mono Amonyum Fosfat), Magnezyum Nitrat, Potasyum Nitrat( ), Triple Süper Fosfat, Üre (%46N), Nutrichem, Kompoze , Kompoze Zn, Kompoze , Kompoze Zn, Kompoze , Kompoze Zn, Kompoze , Kompoze , Toros Hatay Ġli Kimyevi Gübre Tüketimi; ton/yıl civarındadır. BĠTKĠ BESLEME VE GÜBRELEME ÇALIġMALARI: Ġlimizde Merkez ve ilçeler ile Çukobirlik - Tarım Kredi Kooperatifleri dahil bayi sayısı 154 adettir. Kimyevi ve organik gübrelerden analiz yapılmak üzere 20 farklı gübre numunesi alınarak analiz yapılamak üzere Mustafa Kemal Üniversitesi Toprak Bölüm BaĢkanlığına gönderilmiģtir. Alınan 20 gübre numunesinin 7 tanesinin sonucu olumlu sonuçlanmıģtır. 13 adet gübre numunesinin analiz sonucu beklenilmektedir. Konu ile ilgili olarak, özellikle çiftçilere bilgilendirilme yapılmaktadır. Çiftlik Gübresi : Ġlimizde yılda ton kuru çiftlik gübresi elde edilmekte ve topraklarımızda kullanılmaktadır. Kullanılan çiftlik gübresi yeterli olmadığından suni gübre ile ihtiyaç tamamlanmaktadır. Çiftlik gübresinin ürünlerde insan sağlığına zararlı hiçbir madde bırakmadığı gibi, toprağı ıslah edici bir özellik taģıdığından erozyonu da önlemektedir. Fosfor : Bitkiler tarafından alınabilir fosfor tayinlerinde olsen metoduna göre tarım topraklarında fosfor varlığı tespit edilmiģtir. Ġlimizde saf olarak ton fosfora ihtiyaç duyulmaktadır. Bitkiler tarafından alınabilir fosfor tayininde tarım topraklarının % ünde fosfor çok az, % sinde ise çok yüksek fosfor varlığı saptanmıģtır. Bu değerlendirmeler sonucu yetersizliği gösteren alanların fosforlu gübrelerle gübrelenmesi gerekmektedir. Potasyum : Memleketimizin jeolojik yapısı ve iklim durumu, topraklarda fazla miktarlarda potasyum birikmesine neden olmaktadır. Ġl topraklarının % 5.61 inde potasyum az, % 7.40 ında orta, % 8.84 ünde yüksek ve % 70.1 inde çok yüksek miktarda olduğu saptanmıģtır. Ġlimizde saf olarak ton potasyuma ihtiyaç duyulmaktadır. 216

217 Kükürt : Bağlarda külleme hastalığının tedavisi için kullanılmaktadır. Ġlimizde, istenilen teknik düzeyde gübreleme yapılamamaktadır. Yukarıda kullanımı gerçekleģen kimyasal gübreler genel ekiliģ alanlarına vurulduğunda yetersiz kalmakla birlikte sulu pamuk ve sebze ziraatinde kısmen de olsa teknik dozun üzerinde çıkıldığı gözlenmektedir. H.5.3. Toprak Kullanımı Tarımsal faaliyetlerde toprak kaybını (erozyonu) engellemek üzere çiftçilere, arazinin kullanımı, sürümü, dikimi ve kullanım Ģekilleri, toprak kaybının önlenmesi açısından bilgiler verilmektedir (H).TARIM VE HAYVANCILIK KAYNAK Hatay Ġl Tarım Müdürlüğü Hatay Tarım Ġl Müdürlüğü 2003 Master Planı 2008 Hatay Ġli Çevre Durum Raporu 217

218 I.MADENCĠLĠK Hatay Ġli Maden Haritası-1 DÖRTYOL ĠSKENDERUN KIRIKHAN SERĠNYOL REYHANLI ALTINÖZÜ SAMANDAĞ YAYLADAĞI HARĠTA 10: 218

219 Hatay Ġli Maden Haritası-2 Hatay Ġli Maden Haritası-2 HARĠTA 11: 219

220 220

221 HATAY ĠLĠ ÇED GEREKLĠ / GEREKLĠ DEĞĠLDĠR KARARI VERĠLEN PETROL VE MADENCĠLĠK LĠSTESĠ: SIRA MEVKĠĠ FAALĠYET SAHĠBĠ FAALĠYET KONUSU 221 KARAR TARĠHĠ K.NO KARAR YILI SEKTÖREL ĠLÇESĠ 2 ĠSKENDERUN SÜPERKOK LTD. KÖMÜR PRES FAB. 03/05/1994 ÖNEMSĠZ DÖRTYOL-PAYAS AYGAZ A.ġ. DOLUM TESĠSĠ 06/12/1994 ÖNEMSĠZ SAMANDAĞ- AKKOYUNLU YAYLADAĞ- KARAKÖSE KARAYOLLARI 5.BL. TAġ OCAĞI 06/12/1994 ÖNEMSĠZ KARAYOLLARI 5.BL. TAġ OCAĞI 06/12/1994 ÖNEMSĠZ ĠSKENDERUN TAM KOK SANAYĠ KÖM. PRES 06/12/1994 ÖNEMSĠZ ĠSKENDERUN BĠLGĠNTAġIMACILIK LTD.ġTĠ. KÖM.PRES 06/12/1994 ÖNEMSĠZ ĠSKENDERUN KOKSAN A.ġ. KÖM.PRES 05/01/1995 ÖNEMSĠZ ĠSKENDERUN ISIYAK LTD. ġtġ. KÖM.PRES 05/01/1995 ÖNEMSĠZ ĠSKENDERUN SETEKOK LTD.ġTĠ. KOM.PRES. 05/01/1995 ÖNEMSĠZ ĠSKENDERUN DOĞALKOK KOM.PRES 05/01/1995 ÖNEMSĠZ ĠSKENDERUN ISIYAK LTD ANTAKYA- DURSUNLU KÖMÜR BRĠKETLEME 05/01/1995 ÖNEMSĠZ BEDĠR GÜNAY TAġ OCAĞI 05/01/1995 ÖNEMSĠZ SAMANDAĞ SAMANDAĞ BLD. KUM-ÇAKIL OCAĞI 04/04/1995 ÖNEMSĠZ KIRIKHAN ADNAN YÜCEL TAġ OCAĞI 04/04/1995 ÖNEMSĠZ ANTAKYA- KURUYER DÖRTYOL-PAYAS ERZĠN SABĠT KARADENĠZ TAġ OCAĞI 06/06/1995 ÖNEMSĠZ ATAKASġAHĠN KÖMÜR SAN. TOROS GÜBRE VE KĠMYA A.ġ. KÖMÜR SANAYĠ 04/07/1995 ÖNEMSĠZ 1995 KUM OCAĞI 04/07/1995 ÖNEMSĠZ 1995 PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN PETROL MADENCĠLĠK DÖRTYOL PETROL MADENCĠLĠK SAMANDAĞ PETROL MADENCĠLĠK YAYLADAĞ PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN PETROL MADENCĠLĠK ANTAKYA PETROL MADENCĠLĠK SAMANDAĞ PETROL MADENCĠLĠK KIRIKHAN PETROL MADENCĠLĠK ANTAKYA PETROL MADENCĠLĠK DÖRTYOL PETROL MADENCĠLĠK ERZĠN

222 REYHANLI SAMANDAĞ- TEKEBAġI DURMA ĠNġ.SAN.TĠC.LTD.ġTĠ. KUM OCAĞI 01/09/1995 ÖNEMSĠZ 1995 DSĠ 63.ġB.MD. KUM ĠSTĠHRACI 05/09/1995 ÖNEMSĠZ BELEN ÇAPAR ĠNġ. TAġ OCAĞI 05/09/1995 ÖNEMSĠZ REYHANLI ALEVKOK TĠC.SAN. KÖMÜR BRĠKETLEME 05/09/1995 ÖNEMSĠZ BELEN KIZILDAĞ ĠNġ. TAġ OCAĞI 05/10/1995 ÖNEMSĠZ BELEN YILDIRIM KĠREÇ KĠREÇ OCAĞI 05/10/1995 ÖNEMSĠZ SAMANDAĞ- ÇÖĞÜRLÜ --- KUM-ÇAKIL OCAĞI 05/12/1995 ÖNEMSĠZ BELEN KARAYOLLARI 5.BL.MD. TAġ OCAĞI 01/03/1996 ÖNEMSĠZ DÖRTYOL- KONAKLI ĠSKENDERUN ANTAKYA- KURUYEL 29. KIRIKHAN- KARTALKIZILKAYA ĠSKENDERUN KARAYOLLARI 5.BL.MD. TAġ OCAĞI 01/03/1996 ÖNEMSĠZ RAM-YAK KÖMÜR PRESE FAB. KÖM.PRES 01/03/1996 ÖNEMSĠZ 1996 NĠZAMETTĠN GÜNDÜZ TAġ OCAĞI 24/05/1996 ÖNEMSĠZ KARAYOLLARI 5.BL. TAġ OCAĞI 02/07/1996 ÖNEMSĠZ RAM.MADEN LTD. ġtġ. PRES KÖMÜR KÖM. PRES 15/08/1996 ÖNEMSĠZ ĠSKENDERUN RAM MADEN PRES KÖKÜR 15/08/1996 ÖNEMSĠZ BELEN-KICI NECDET KIZILDAĞ TAġ OCAĞI 19/09/1996 ÖNEMSĠZ ĠSKENDERUN DENĠZCĠLER BLD. KUM-ÇAKIL OCAĞI 10/02/1997 ÖNEMSĠZ ĠSKENDERUN TOPRAK SAN. KUM OCAĞI 06/05/1997 ÖNEMSĠZ REYHANLI KILINÇLI LTD.ġTĠ. KUM OCAĞI 05/08/1997 ÖNEMSĠZ ANTAKYA- KURYER KÖYÜ DSĠ 63.ġB. TAġ OCAĞI 05/08/1997 ÖNEMSĠZ 1997 PETROL MADENCĠLĠK REYHANLI PETROL MADENCĠLĠK SAMANDAĞ PETROL MADENCĠLĠK BELEN PETROL MADENCĠLĠK REYHANLI PETROL MADENCĠLĠK BELEN PETROL MADENCĠLĠK BELEN PETROL MADENCĠLĠK SAMANDAĞ PETROL MADENCĠLĠK BELEN PETROL MADENCĠLĠK DÖRTYOL PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN PETROL MADENCĠLĠK ANTAKYA PETROL MADENCĠLĠK KIRIKHAN PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN PETROL MADENCĠLĠK BELEN PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN PETROL MADENCĠLĠK REYHANLI PETROL MADENCĠLĠK ANTAKYA 222

223 SAMANDAĞ- HANCAĞIZ ÇOLAKLAR PETROL DEġARJ 12/08/1997 ÖNEMSĠZ ANTAKYA GÜNAY KARDEġLER TAġ OCAĞI 12/08/1997 ÖNEMSĠZ ALTINÖZÜ DSĠ TAġ OCAĞI 09/09/1997 ÖNEMSĠZ BELEN-ÖTENÇAY KÖY HĠZMETLERĠ TAġ OCAĞI 09/09/1997 ÖNEMSĠZ BELEN ÖTENÇAY KÖY HĠZMETLERĠ TAġ OCAĞI 09/09/1997 ÖNEMSĠZ DÖRTYOL-PAYAS ATAKAġ ġahġn KÖMÜR PRESLEME 14/10/1997 ÖNEMSĠZ ERZĠN MEHMET KARAKAYA KUM OC. 18/12/1997 ÖNEMSĠZ ĠSKENDERUN- KALE KÖYÜ ġener BAYYURT KROM MADENĠ 18/12/1997 ÖNEMSĠZ ĠSKENDERUN MADENLĠ BELEDĠYESĠ KUM OCAĞI 10/02/1998 ÖNEMSĠZ ĠSKENDERUN- DENĠZCĠLER BELDESĠ 45. ERZĠN- KISIKBOĞAZI MEVKĠĠ KOCADEREKUM-ÇAKIL OCAĞI KUM OCAĞI 10/02/1998 ÖNEMSĠZ 1998 M.KARAKAYA-K.TÜMAY KUM OCAĞI 17/03/1998 ÖNEMSĠZ ERZĠN TOROS GÜBRE KUM OC. 05/05/1998 ÖNEMSĠZ ANTAKYA NĠYAZĠ ASLAN TAġ OC. 05/05/1998 ÖNEMSĠZ KUMLU TÜRKMENOĞLU TĠC. KUM OC. 05/05/1998 ÖNEMSĠZ ĠSKENDERUN RENDE ORENKS MADEN ARAMA 05/05/1998 ÖNEMSĠZ DÖRTYOL-PAYAS KOZLUDERE KÖYÜ 51. MERKEZ- KURUYERKÖYÜ ÇIKRIKTEPE M 52. DÖRTYOL- KÖYÜ HARABA MEVKĠĠ ĠSDEMĠR A.ġ. DUNĠT MADENĠ 16/06/1998 ÖNEMSĠZ KARAYOLLARI GENEL MD. ĠNġ. TAġ OCAĞI 16/06/1998 ÖNEMSĠZ KÖMÜR PAKETLEME 14/07/1998 ÖNEMSĠZ PETROL MADENCĠLĠK SAMANDAĞ PETROL MADENCĠLĠK ANTAKYA PETROL MADENCĠLĠK ALTINÖZÜ PETROL MADENCĠLĠK BELEN PETROL MADENCĠLĠK BELEN PETROL MADENCĠLĠK DÖRTYOL PETROL MADENCĠLĠK ERZĠN PETROL ĠSKENDERUN MADENCĠLĠK PETROL ĠSKENDERUN MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN PETROL MADENCĠLĠK ERZĠN PETROL MADENCĠLĠK ERZĠN PETROL MADENCĠLĠK ANTAKYA PETROL MADENCĠLĠK KUMLU PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN PETROL MADENCĠLĠK DÖRTYOL PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK ANTAKYA DÖRTYOL 223

224 SAMANDAĞ- YAYLICA ÇANAKOLUK K DÖRTYOL DSĠ 63.ġUBE MD. TAġ OCAĞI 14/07/1998 ÖNEMSĠZ ZAVĠYE NAK.LTD.ġĠRKETĠNE KÖM.DEPO 14/07/1998 ÖNEMSĠZ ANTAKYA KARTAġ LTD.ġTĠ. TAġ OCAĞI 14/07/1998 ÖNEMSĠZ DÖRTYOL-YEġĠL BELDESĠ 57. 1MERKEZ-KĠSECĠK KÖYÜ 56. MERKEZ- KURUYER KÖYÜ- HARABA MEV ĠSKENDERUN KIRIKHAN ALABEYLĠ KÖYÜ BOZKAYA 60. ĠSKENDERUN MADENLĠ MEVKĠĠ 61. MERKEZ-ÇAYIR MAH. 62. ĠSKENDERUN- KARAHÜSEYĠNLĠ KÖYÜ 63. ĠSKENDERUN- PĠRĠNÇLĠK MEVKĠĠ 49-ĠSKENDERUN- ORTAAĞAÇLI MEVKĠĠ 1-ĠSKENDERUN-BĠTĠġĠK KÖYÜ-GÖMBECE 2-ĠSKENDERUN- PĠRĠNÇLĠK PARSEL 50-SAMANDAĞ- BÜYÜKÇAT KÖYÜ DELTA TÜP SAN. A.ġ ARAMA RUHSATI KARTAġ ĠNġTAAH. SAN. TĠC. LTD.ġTĠ YILDIRIM KĠREÇ VE MADENCĠLĠK YILDIRIM KĠREÇ VE MADENCĠLĠK LPG TÜP ÜRETĠM FAB. MADEN ARAMA (KROM) 18/08/1998 ÖNEMSĠZ /11/1998 ÖNEMSĠZ 1998 TAġ OCAĞI 17/11/1998 ÖNEMSĠZ 1998 KĠL (TOPRAK) VE ALÇITAġI OC 22/06/1999 ÖNEMSĠZ TAġ OCAĞI 22/06/1999 ÖNEMSĠZ SÜLEYMAN KĠREMĠTÇĠ KĠL OCAĞI 30/09/1999 ÖNEMSĠZ AKEMTAġ.MAD.ĠNġ.SAN.TĠC.LTD.ġTĠ. ARTUĞ TUĞLA PAZ.LTD.ġTĠ. MERMER OCAĞI 14/12/1999 ÖNEMSĠZ 1999 KĠL (TOPRAK) OCAĞI 14/12/1999 ÖNEMSĠZ 1999 YENĠ ÖZDEMĠR ĠNġ. KĠL OCAĞI 13/01/2000 ÖNEMSĠZ 2000 ĠSKENDERUN BELEDĠYESĠ TAġ OCAĞI 07/03/2000 ÖNEMSĠZ 2000 ETĠ TOPRAK END. VE TĠC. A.ġ. TAġ OCAĞI 10/05/2000 ÖNEMSĠZ 2000 YENĠ ÖZDEMĠR ĠNġAAT KĠL OCAĞI 10/05/2000 ÖNEMLĠ 2000 GÖKHAN KÖSE KUM OCAĞI 10/10/2000 ÖNEMSĠZ 2000 PETROL MADENCĠLĠK SAMANDAĞ PETROL MADENCĠLĠK DÖRTYOL PETROL MADENCĠLĠK ANTAKYA PETROL MADENCĠLĠK DÖRTYOL PETROL MADENCĠLĠK ANTAKYA PETROL MADENCĠLĠK ANTAKYA PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN PETROL MADENCĠLĠK KIRIKHAN PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN PETROL MADENCĠLĠK ANTAKYA PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN PETROL MADENCĠLĠK SAMANDAĞ 224

225 BELEN-KICI HANYERĠ 53-SAMANDAĞ- AKNEHĠR- DEĞĠRMENBAġI 54-ERZĠN-YONCADÜZÜ KÖYÜ 52-ĠSKENDERUN- SARISEKĠ 55-HASSA-AKBEZ KÖYÜ-YARIM AKTEPE ME 21. DÖRTYOL- YEġĠLKÖY BELDESĠ- ÇAYLI VE KIRIKKÖPRÜ MEVKĠĠ 57-ĠSKENDERUN- BĠTĠġĠK GÖMBECE MEVKĠĠ 22. DÖRTYOL ĠLÇESĠ,YEġĠLKÖY KASABASI MEVKĠĠ 56-SAMANDAĞ- SELDĠREN KÖYÜ 23. DÖRTYOL ĠLÇESĠ- YEġĠLKÖY BELDESĠ 59-ĠSKENDERUN ĠLÇESĠ-BĠTĠġĠK KÖYÜ 25. DÖRTYOL ĠLÇESĠ- YENĠYURT BELDESĠ HACI ASLAN KĠL-TOPRAK OCAĞI 17/10/2001 ÖNEMSĠZ DSĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DSĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KUM OCAĞI tarihi belli değil proğramda hata olmaması için 2002 yazıldı STABĠLĠZE MALZEME OCAĞ tiarihi belli değil proğramda hata olmaması için 2002 yazıldı 2002 ÖNEMSĠZ ÖNEMSĠZ 2002 ĠPEKS ĠNġ.PAZ.ĠHR.TĠC.A.ġ. KÖM.PRES 15/05/2002 ÖNEMSĠZ 2002 MĠNERAL ENDÜSTRĠ LTD.ġTĠ. Devir:ÇĠMKO ÇĠMENTO VE BETON SAN. TĠC. A.ġ.( ) SĠGĠRGAZ TĠC. VE SAN.Aġ. ETĠ TOPRAK ENDÜSTRĠ VE TĠC. A.ġ. AYTEMĠZ AKARYAKIT DAĞITIM VE PZL. A.ġ. POMZA MADENĠ ĠġLETMECĠLĠĞĠ LPG DOLUM VE DEPOLAMA TESĠSĠ DOLOMĠTĠK KALKER OCAĞI ĠLAVE AKARYAKIT DEPOLAMA TANKI 25/06/2002 ÖNEMSĠZ /09/2002 ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR /10/2002 ÖNEMSĠZ /11/2002 SAĠT SEYDO ARPACI KROM MADENĠ 18/11/2002 DELTA PETROL ÜRÜNLERĠ TĠC. A.ġ. PETROL ÜRÜNLERĠ DOLUM VE DEPOLAMA TESĠSĠ 30/05/2003 ETĠ TOPRAK END.TĠC.A.ġ. KALSĠT OCAĞI 03/07/2003 NETGAZ LPG DOLUM TEVZĠĠ SAN. VE TĠC. A.ġ. LPG DOLUM- DEPOLAMA DENĠZ VE KARA 03/07/ ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR 6 ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR 3 ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR PETROL MADENCĠLĠK BELEN PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK SAMANDAĞ ERZĠN PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK HASSA DÖRTYOL ĠSKENDERUN PETROL MADENCĠLĠK DÖRTYOL PETROL MADENCĠLĠK SAMANDAĞ PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK DÖRTYOL ĠSKENDERUN DÖRTYOL 225

226 TERMĠNALĠ DÖRTYOL ĠLÇESĠ- YENĠYURT BELDESĠ 60-ĠSKENDERUN ĠLÇESĠ-AZGANLIK BELDESĠ-AZGANLIK MEVKĠĠ 62-KIRIKHAN- BEKTAġLI KÖYÜ 61-KIRIKHAN- KARAMAĞARA KÖYÜ 64- ĠSKENDERUN, GÖZCÜLER BELDESĠ, 66-ĠSKENDERUN- PAYAS-SANAYĠ BÖL. 65-BELEN-KICI KURUDERE MEV BĠRLEġĠK PETROL A.ġ. BÖLÜKBAġ TĠC. LTD.ġTĠ. ÇANDIKLI ALĠ MADPET ĠNġ.SAN. LTD.ġTĠ. EMĠN DÖNMEZ DENGE PETROL SAN.TĠC.LTD.ġTĠ. ETĠ TOPRAK ENDÜSTRĠSĠ VE TĠC. A.ġ. YUROPED LTD.ġTĠ. GÖZCÜLER BELEDĠYESĠ ĠSDEMĠR ĠSKENDERUN DEMĠR ÇELĠK A.ġ. MEHMET NECDET KIZILDAĞ AKARYAKIT DOLUM-DEPOLAMA DENĠZ VE KARA TERMĠNALĠ SERPANTĠN OCAĞI VE KONKASÖR TESĠSĠ KUVARS KUMU ĠSTĠHRAÇ VE ZENGĠNLEġTĠRME TESĠSĠ TAġ OCAĞI VE KONKASÖR TESĠSĠ AKARYAKIT DEPOLAMA VE FĠLTRELEME PRJ. MERMER VE KALSĠT OCAĞI AKARYAKIT DEPOLAMA VE FĠLTRELEME TESĠSĠ KUM VE ÇAKIL OCAĞI 03/07/ /07/ /11/ /11/ /11/ PAYAS BELDESĠ- KAYACIK KÖYÜ- AKMERCĠ MEVKĠĠ- PAYAS OSB 58-ĠSKENDERUN- DEĞĠRMENDERE MEVKĠĠ 27. DÖRTYOL-PAYAS BELDESĠ-YAKACIK KÖYÜ-KURUDERE MEVKĠĠ /06/2003? 14/01/ /07/ KĠREÇ FABRĠKASI 01/09/ KĠLLĠ KALKER OCAĞI (AR:93939) 02/09/ ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK DÖRTYOL ĠSKENDERUN KIRIKHAN KIRIKHAN DÖRTYOL ĠSKENDERUN DÖRTYOL ĠSKENDERUN DÖRTYOL BELEN 226

227 KIRIKHAN- KARAMAĞARA- BOZKAYALAR MEV. 68.ERZĠN-KISIKBOĞAZI MEV. 8. ĠSKENDERUN- SAHĠLEVLER MEV. 70.ĠSKENDERUN- YAKACIK BELDESĠ- KARGICIK MAJ. ĠSKENDERUN- ÇIKRIKSIRTI MEV 71.KIRIKHAN- CEYLANLI KÖYÜ 72.DÖRTYOL- DOMUZDAMI MEV 75.DÖRTYOL-PAYAS BEL-KOZLUDRE- ÇINARCIK YAYLASI MEV 73.PAYAS-FINDIK YAYLA MEV 74.SAMANDAĞ- AKNEHĠR BLD- B.KARAÇAY MEV 31. DÖRTYOL- YEġĠLKÖY BLD- KIRIKKÖPRÜ MEV KIRIKHAN, CEYLANLI KÖYÜ HASSA ĠSKENDERUN-ARSIZ KÖYÜ BOZKAYALAR HAF.ĠNġ.LTD.ġTĠ. EMĠROĞLU MADENCĠLĠK LTD.ġTĠ. TAġ OCAĞI 24/09/ BENTONĠT OCAĞI 18/10/ ĠSKENDERUN BELEDĠYESĠ MENDĠREK YAPIMI 21/10/ ĠSKENDERUN DEMĠR ÇELĠK FAB.A.ġ. DOLOMĠT KIRMA- ELEM TESĠSĠ VE STOK SAHASI 22/11/ KARAYOLLARI 5. BL. MD. ARĠYET OCAĞI 22/11/ ĠSKENDERUN DEMĠR ÇELĠK FAB. A.ġ. MEHMET SÖNMEZ ĠSKENDERUN DEMĠR VE ÇELĠK A.ġ. MEHMET SÖNMEZ KÖSEOĞLU KUM VE MÜTEAHHĠTLĠK AYGAZ A.ġ. ÇANDIKLI ALĠ MAD PET. ĠNġ. TAAH.TAġ. NAK. SAN VE TĠC. ÇANDIKLI ALĠ MAD.SAN.TĠC.LTD.ġTĠ. SAĠT SEYDA ARPACI POYRAZ KUVARSĠT MAD. (ĠR:4552) ALTIN MADENĠ ARAMA VE ĠġLETME DUNĠT MADENĠ OCAĞI DEMĠR MADENĠ ARAMA VE ĠġLETME 08/03/ /05/ /05/ /05/ KUM ÇAKIL OCAĞI 30/05/ M3 LÜK LPG DEPOLAMA TESĠSĠ KUVARS KUM OCAĞI 30/06/ /07/ KROM MADENĠ 17/07/ KROM MADEN OCAĞI 25/07/ ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR PETROL MADENCĠLĠK KIRIKHAN PETROL MADENCĠLĠK ERZĠN PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN PETROL MADENCĠLĠK KIRIKHAN PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK DÖRTYOL DÖRTYOL DÖRTYOL SAMANDAĞ DÖRTYOL PETROL MADENCĠLĠK KIRIKHAN PETROL HASSA MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN 227

228 ĠSKENDERUN- BĠTĠġĠK-ÇAMLITARLA MEV 63-DÖRTYOL-PAYAS BELDESĠ-YAKACIK KÖYÜ 28. DÖRTYOL YEġĠLKÖY KASABASI- KIRIKKÖPRÜ MEVKĠĠ MERKEZ, AVAKLI KÖYÜ, AR ĠSKENDERUN- KARAHÜSEYĠNLĠ KÖYÜ 36. ANTAKYA- SERĠNYOL 80.SAMANDAĞI- ÇÖĞÜRLÜ KÖYÜ MEV 34. ANTAKYA- ĠSKENDEUN YOLU 38. ANTAKYA- ĠSKENDERUN YOLU 37. KIRIKHAN- REYHANLI YOLU- MAHMUTLU MEVKĠĠ 81.ĠSKENERUN-KIġLA KÖYÜ ĠSKENDERUN DÖRTYOL- YEġĠLKÖY BELDESĠ KARAYOLLARI 5.BL.MD. ARĠYET OCAĞI 29/07/ ĠSKENDERUN DEMĠR VE ÇELĠK A.ġ. AYTEMĠZ DAĞITIM VE PZ. A.ġ. HATAY MAD. MAD. TURZ. GIDA ĠTH. ĠHR. TĠC. LTD. ġtġ. YENĠ ÖZDEMĠR ĠNġ. SAN.TĠC.LTD.ġTĠ. ÖZMĠR BĠYODĠZEL ALTERNATĠF ENJ. SAN.TĠC.LTD.ġTĠ. GÜR-KAL ĠNġ.MAD.HAF.LTD.ġTĠ. NARĠNTAġ GIDA TEKSTĠL MAK. VE PET. ÜR.SAN.TĠC.A.ġ. BĠO TEK BĠYODĠZEL ALTERNATĠF SAN.TĠC.LTD.ġTĠ. ÖZOVA TARIM SAN.TĠC.LTD.ġTĠ. AR-TUĞ PAZARLAMA LTD.ġTĠ. ĠSKENDERUN DEMĠR ÇELĠK A.ġ. BOTAġ A.ġ. DÖRTYOL ĠġLETME MD. KÖMÜR/PETROKOK ELEME VE STOKLAMA TESĠSĠ AKARYAKIT DEPOLAMA TESĠSĠ KAPASĠTE ARTIRIMI PROJESĠ 29/03/2004? 29/04/2004? KROM MAD. OC. 11/05/2005? KĠL OCAĞI (ĠR:73075) 16/11/ BĠYODĠZEL TESĠSĠ 09/12/ TAġ OCAĞI 09/12/ BĠYOLOJĠK BAZLI YAKIT ÜRETĠMĠ VE DEPOLAMA TES 09/12/ BĠYODĠZEL TESĠSĠ 27/12/ BĠYODĠZEL TESĠSĠ 27/12/ TUĞLA KĠREMĠT KĠL OCAĞI 07/02/ KĠREÇ FABRĠKASI 10/03/ AKARYAKIT DEPOLAMA VE DOLUM TESĠSĠ 10/03/ ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN DÖRTYOL DÖRTYOL ANTAKYA ĠSKENDERUN PETROL MADENCĠLĠK ANTAKYA PETROL MADENCĠLĠK SAMANDAĞ PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK ANTAKYA ANTAKYA PETROL MADENCĠLĠK KIRIKHAN PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN PETROL MADENCĠLĠK DÖRTYOL 228

229 DÖRTYOL ĠLÇESĠ PAYAS BUCAĞI KOZLUDERE BUCAĞI CĠVARI A-B ALANLARI 88- ĠSKENDERUN, ĠSDEMĠR Aġ. 89- KIRIKHAN, KARAMAĞARA KÖYÜ, GÜNDÜZLÜ MEVKĠĠ ĠSKENDERUN-KIġLA KÖYÜ 95 DÖRTYOL, PAYAS BELDESĠ, KONAKLI KÖYÜ 100 NOLU PARSEL 96 DÖRTYOL, PAYAS BELDESĠ, SANAYĠ SĠTESĠN DÖRTYOL ĠLÇESĠ- YENĠYURT BELDESĠ 46. DÖRTYOL, YEġĠLKÖY BELDESĠ, KIRIKKÖPRÜ MEVKĠĠ, 97 MERKEZ, DURSUNLU KÖYÜ ĠR: MERKEZ, KARAKSI KÖYÜ AR: ANTAKYA,GÜZELBURÇ BELDESĠ HASSA, ADAMANLI KÖYÜ, AR DÖRTYOL, YEġĠLKÖY BELDESĠ ÇAYLI KÖYÜ MEVKĠĠ ĠSDEMĠR A.ġ. ĠSKENDERUN DEMĠR ÇELĠK A.ġ. KARAYOLLARI 5 BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ AR-TUĞ PAZARLAMA LTD.ġTĠ. KOZLUDERE DUNĠT MADENĠ PULVARĠZE KÖMÜR ENJEKSĠYON TESĠSĠ TAġ OCAĞI VE KONKASÖR TESĠSĠ TUĞLA KĠREMĠT KĠL OCAĞI 03/04/ /04/ /06/ /06/ MAHMUT ÖZTÜRK KIRMA ELEME TES. 09/10/ METSAN, DEMĠR ÇELĠK ÜR. KÖM. GÜB. NAK. MÜT. PAZ. SAN. VE TĠC LTD ġtġ. BĠRLEġĠK PETROL A.ġ. AYTEMĠZ AKARYAKIT DAĞ. VE PAZ. Aġ GÜNAY KARDEġLER MAD. NAK. VE TAAH. TĠC. ġtġ ERDEM DEMĠRHAN PÜRYAK BĠYODĠZEL YAĞ ARITMA MADEN NAK. SAN. LTD.ġTĠ METALÜRJĠK KOK KÖMÜRÜ KIRMA ELEME TES. AKARYAKIT DEPOLAMA KAPASĠTE ARTIġI AKARYAKIT DEPOLAMA KAPASĠTE ARTIġI II. GRUP MADEN (KALKER OC.) MADEN ARAMA VE 2 AYRI YERDE KROM MAD. ÜRE. 10/10/ /10/ /10/ /11/ /12/ BĠYODĠZEL TESĠSĠ 28/12/ MUSTAFA DALLI POMZA MAD. 05/01/ DELTA PETROL ÜRÜNLERĠ TĠC. A.ġ. PETROL ÜRÜNLERĠ DOLUM VE DEPOLAMA TESĠSĠ 26/01/ ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKJLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠDLRĠ. ÇED GEREKJLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKJLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR PETROL MADENCĠLĠK DÖRTYOL PETROL MADENCĠLĠK DÖRTYOL PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK KIRIKHAN ĠSKENDERUN DÖRTYOL DÖRTYOL DÖRTYOL DÖRTYOL ANTAKYA ANTAKYA ANTAKYA PETROL MADENCĠLĠK HASSA PETROL MADENCĠLĠK DÖRTYOL 229

230 KAPASĠTE ARTIġI REYHANLI, ĠBRAHĠM PAġA KÖYÜ, REYHANLI, KIRIKHAN YOLU ÇATALHÖYÜK KÖYÜ 108 PARSEL MERKEZ, AVAKLI KÖYÜ, 956 PARSEL ĠSKENDERUN, ARSUZ BELEDĠYE SINIRLARI AR ĠSKENDERUN, HARLISU KÖYÜ, AR: ĠSKENDERUN, SARISEKĠ KÖYÜ,, ĠSKENDERUN, MADEN KÖYÜ, KĠLLĠ MEVKĠĠ ĠSKENDERUN, ĠSDEMĠR A.ġ. FABRĠKA SAHASI ANTAKYA,KĠSECĠK KÖYÜ MEVKĠĠ HASSA, ADAMANLI KÖYÜ, ARUHSAT NO MERKEZ, KARAKSĠ KÖYÜ, ĠR DÖRTYOL, YEġĠLKÖY BELEDĠYESĠ, ÇAYLI KÖYÜ MEVKĠĠ MER KEZ, AKARCA KÖYÜ, AR MEHMET ALĠ DURMAZ AHMET ÇALIM YAG ĠPLĠK BĠYODĠZEL VE DOKUMA SAN. TĠC. ġtġ. TAġ OCAĞI VE KIRMA ELEME TES. 26/01/ BĠYODĠZEL TESĠSĠ 06/04/ AS YAG SAN VE TĠC A.ġ. BĠYODĠZEL TESĠSĠ 10/04/ MURAT KOMĠ ARSUZ KROM OC. 18/04/ METAL-KĠM METALUJĠ KĠMYA TAR. SAN. TĠC.LTD. ġtġ SARISEKĠ TARIM SAN. VE TĠC. LTD. ġtġ TEKCROM MAD. SAN. ĠTH. ĠHR.DIġ.TĠC.A.ġ. ĠSKENDERUN DEMĠR ÇELĠK A.ġ. BAKIR(MELAKĠT- AZURĠT) OC. KIRMA ELEME TES. TORF BĠTKĠSEL TOPRAĞI OCAĞI KROM OCAĞI VE YIKAMA ELEME TES. KÖMÜR HAZIRLAMA TES. 30/05/ /06/ /06/ /07/ KAMĠL TÜMAY KROM OCAĞI 18/07/ ÇĠMKO ÇĠMENTO BETON SAN. TĠC. A.ġ.55 SIRA NOLU FAALĠYETĠN KAP. ARTIġI MURATOĞLU KROM MAD. SAN. VE TĠC. A.ġ. MĠLANGAZ LPG DAĞITIM TĠC. VE SAN. A.ġ. KAYAOĞULLARI MAD. NAK. ĠNġ. MAL. SAN. VE TĠC. LTD. ġtġ POMZA TAġI OC. KAPASĠTE ARTIġI KROM MADENĠ OCAĞI PETROL ÜRÜNLERĠ DOLUM VE DEPOLAMA TESĠSĠ 18/07/ /07/ /07/ KROM OCAĞI 17/08/ ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKJLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR PETROL MADENCĠLĠK REYHANLI PETROL MADENCĠLĠK REYHANLI PETROL MADENCĠLĠK ANTAKYA PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN ĠSKENDERUN ĠSKENDERUN ĠSKENDERUN DÖRTYOL ANTAKYA HASSA ANTAKYA DÖRTYOL ANTAKYA 230

231 107 ĠSKENDERUN, ÇANDIKLI ALĠ MADENCĠLĠK PETROL ĠNġ. TAAH. TAġIT NAK. SAN. VE TĠC. LTD. ġtġ. KROM OCAĞI 12/09/ ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN HASSA, YUVALI KÖYÜ, KARAÇUKUR MEVKĠĠ BELEN, ÖTENÇAY KÖYÜ, BAKTAġ MEVKĠĠ MERKEZ, DURSUNLU BELDESĠ, DÖRTYOL,SANAYĠ SĠTESĠ MERKEZ, BAĞLAMA KÖYÜ, RN MERKEZ, GÜLDEREN KÖYÜ, DÖRTYOL, YEġĠLKÖY BELDESĠ, ÇAYLI KÖYÜ MEVKĠĠ, MERKEZ, KURUYER KÖYÜ, HASSA, ġarkli KÖYÜ, AR DÖRTYOL, PAYAS, AR BELEN, HALĠLBEY MAH. ĠR BELEN, HALĠLBEY MAH. ĠR DSĠ VI BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ KARAYOLLARI 5. BL. MD. KÖSEOĞLU ĠNġ. MAD. TURZ. BET. TAR. ÜR. TĠC. VE SAN LTD. ġtġ. PETROSAN PET. MAD. YAĞ...LTD.ġTĠ. SÜLEYMAN BAYRAMOĞLU POMZA EXPORT MAD. SAN. VE TĠC. A.ġ. DELTA PETROL ÜRÜNLERĠ TĠC. A.ġ. NĠYAZĠ ARSLAN AMANOS YAPI ĠNġ. SAN. VE TĠC. A.ġ. MEVLÜT YAHġĠ GALĠP ÖZGÜZEL YUVALI KĠL OCAĞI 1 VE KĠL OCAĞI 2 KALKER OCAĞI VE KIRMA ELEME TES. TAġ OCAĞI- KIRMA ELEME TES. MADENĠ YAĞ ÜRETĠMĠ TESĠSĠ KALKER OC- KIRMA ELEME TES. 28/09/ /10/ /11/ /11/ /11/2007 KROM OC. ĠġL. 12/12/ PETROL ÜRÜNLERĠ DOLUM VE DEPOLAMA TESĠSĠ KAPASĠTE ARTIġI, SIRA NO, 24 VE 51 DEKĠ FAALĠYETLERĠN KAPASĠTE ARTIġI TAġ OCAĞI VE KIRMA ELEME TES. 13/12/ /01/ KUVARSĠT OCAĞI 05/02/ TAġ OCAĞI KIRMA ELEME TES. KALKER OC. VE KIRMA ELEME TES. 12/02/ /02/ GALĠP ÖZGÜZEL KALKER OC. 12/02/ ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKJLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK HASSA BELEN ANTAKYA PETROL MADENCĠLĠK DÖRTYOL PETROL MADENCĠLĠK DÖRTYOL PETROL MADENCĠLĠK ANTAKYA PETROL MADENCĠLĠK DÖRTYOL PETROL MADENCĠLĠK ANTAKYA PETROL MADENCĠLĠK HASSA PETROL MADENCĠLĠK DÖRTYOL PETROL MADENCĠLĠK BELEN PETROL MADENCĠLĠK BELEN 231

232 ANTAKYA, KURUYER KÖYÜ, HARABE MEVKĠĠ ĠR MERKEZ, ÜÇGEDĠK KÖYÜ ĠR ERZĠN, TURUNÇLU KÖYÜ, MERKEZ, OKÇULAR KÖYÜ, AR MERKEZ, OKÇULAR KÖYÜ, AR ĠSKENDERUN, AR DÖRTYOL, PAYAS BELEDESĠ, ANTAKYA MERKEZ AVAKLI KÖYÜ MEVKĠĠ, AR:91822 ĠSKENDERUN, AZGANLIK BELDESĠ, KESMELĠK MEVKĠĠ, ĠSKENDERUN, NARDÜZÜ BELDESĠ, ĠSKENDRUN, GEĞĠRMENDERE KÖYÜ, ĠR DÖRTYOL, YEġĠLKÖY BELDESĠ, ÇAYLI KÖYÜ MEVKĠĠ, BELEN, ÇERÇĠKAYA KÖYÜ, AR ĠSKENDERUN, IġIKLI KÖYÜ, AR KARTAġ ĠNġ. TAAH. SAN. VE TĠC. LTD. ġtġ. MURATOĞLU KROM MAD. SAN. VE TĠC. A.ġ. TAġ OCAĞI. 28/02/ KROM OC 19/03/ MEHMET KISACIKOĞLU KUM ĠġLETME TES. 16/04/ ÖZTÜRK KARDEġLER ĠNġ. HAF. NAK. MAD. TURZ. SEY. TEM. ZĠR. VE PET ÜR. ĠTH. ĠHR. SAN. VE TĠC. LTD. ġtġ. ERTEN ELÇĠ KALKER OC. VE KIRMA ELEME TES. KALKER OC. VE KONKASÖR TES. 17/04/ /04/ CAFER BEBEK KROM OC 24/04/ MEVLÜT YAHġĠ HATAY MADEN TURZ. GID. ĠTH. ĠHR. TĠC. LTD. ġtġ GÖKALP KÖMÜR DEMĠR NAK. ĠTH. ĠHR. SAN. VE TĠC. LTD. ġtġ. DAVUT ĠNġ. SAN. VE TĠC. A.ġ. ETĠ TOPRAK END. VE TĠC. A.ġ. TP PETROL DAĞITIM LTD. ġtġ. NĠL-AY ĠNġ. TĠC. TURZ. TAR. SAN. A.ġ. GÜLEN MAD. YAPI ĠNġ. SAN. VE TĠC. LTD. ġtġ. TAġ OC. KIRMA ELEME TES. KROM MADENĠ OCAĞI KÖMÜR ELEME PAKETLEME TES. MERMER KESME ĠġLEME VE SAYALAMA TES. KALKER OCAĞI VE KIRMA ELEME TES. AKARYAKIT DOLUM DEPOLAMA TS. KAPASĠTE ARTIġI KROM MADENĠ OCAĞI 02/05/ /05/ /06/ /06/ /06/ /06/ /06/ KROM OC. ĠġL. 20/06/ ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKJLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR PETROL MADENCĠLĠK ANTAKYA PETROL MADENCĠLĠK ANTAKYA PETROL MADENCĠLĠK ERZĠN PETROL MADENCĠLĠK ANTAKYA PETROL MADENCĠLĠK ANTAKYA PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN PETROL MADENCĠLĠK DÖRTYOL PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK ANTAKYA ĠSKENDERUN ĠSKENDERUN ĠSKENDERUN DÖRTYOL BELEN ĠSKENDERUN 232

233 DÖRTYOL, PAYAS, AR HASSA, SUGEDĠK KÖYÜ, ĠR:68440 HASSA, ARDIÇLI BELDESĠ, SAMANDAĞ, KÜÇÜKNEHĠR KÖYÜ, ÇĠNGENE TEPESĠ KIRIKHAN, TERBĠZEK KÖYÜ, AR: ĠSKENDERUN MERKEZ, SĠNCER TEPE MEVKĠĠ, BELEN, SEYRANLIK MEVKĠĠ, ĠSKENDERUN, DEĞĠRMENDERE KÖYÜ, AR: ANTAKYA, KĠSECĠK KÖYÜ, AR MERKEZ, YAYLACIK KÖYÜ AR ĠSKENDERUN, HAYMESEKĠ KÖYÜ CĠVARI AR ĠSKENDERUN, NARDÜZÜ MEVKĠĠ, ĠR ĠSKENDERUN, NARDÜZÜ MEVKĠĠ, ĠR ERZĠN, YONCADÜZÜ KÖYÜ LÜLÜK MEVKĠĠ GÜRTAġ ĠNġ. MALZ. TAAH. MAD. PET. ĠTH. ĠHR. SAN. TĠC. LTD. ġtġ. RENDE OREKS MAD. SAN. TĠC. LTD. ġtġ KARAYOLLARI 5. BÖLGE MÜD. KARAYOLLARI 5. BÖLGE MÜD. BOZKAYALAR TAġ OCA. HAFR. NAK. ĠNġ. SAN. TĠC. LTD. ÇALIġKAN ĠÇ VE DIġ TĠC. SAN. LTD. ġtġ CEVHER ĠTH. ĠHR. VE TĠC. LTD. ġtġ. AR: ORHAN ÖZER SALĠH LAÇĠN CEVHER ĠTH. ĠHR. VE TĠC. LTD. ġtġ. AR: NĠL-AY ĠNġAAT TĠC. TURZ. TAR. SAN. A.ġ. KALKER OCAĞI KIRMA-ELEME VE KĠREÇ ÜRETĠM TES. 30/06/ KROM OCAĞI 08/07/ ARDIÇLI TAġ OCAĞI VE KIRMA ELEME TESĠSĠ ÇĠNGENE TEPESĠARĠYET OCAĞI KALKER ÜRETĠM TES. KÖMÜR DEPOLAMA TESĠSĠ 05/08/ /08/ /08/ /08/2008 KROM OCAĞI 22/08/ ÇĠMENTO KĠLĠ OCAĞI MANGAN OCAĞI VE KIRMA ELEME TESĠSĠ 25/08/ /08/ KROM OCAĞI 26/08/ KROM OC. ĠġL. 26/08/ BEKĠR YELKEN KROM OCAĞI 01/09/ ORHAN ÖZER ORHAN ÖZER DSĠ VI BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ ÇĠMENTO KĠLĠ OCAĞI ÇĠMENTO KĠLĠ OCAĞI 10/09/ /09/2008 KUM ÇAKIL OCAĞI 21/10/ ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠDĠR. ÇED GEREKLĠDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK DÖRTYOL HASSA HASSA SAMANDAĞ KIRIKHAN PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN PETROL ANTAKYA MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK BELEN PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK ERZĠN ĠSKENDERUN ANTAKYA ANTAKYA ĠSKENDERUN ĠSKENDERUN İSKENDERUN 233

234 KIRIKHAN, TERBĠZEK KÖYÜ, AR: ĠSKENDERUN, KOZAKLI KÖYÜ, ĠR BELEN, ÖTENÇAY KÖYÜ, AR ĠSKENDERUN, HAVUT KÖYÜ, AR ĠSKENDERUN, ARSUZ KÖYÜ, AR BELEN ĠLÇESĠ, AR: HASSA ĠLÇESĠ,YENĠYAPAN KÖYÜ ĠR:54732 SAMANDAĞ ĠLÇESĠ ÇÖĞÜRLÜ MEVKĠĠ ANTAKYA,NARLICA BELDESĠ DÖRTYOL-SĠNCAN KÖYÜ MEVKĠĠ DÖRTYOL -ALTINÇAĞ BELDESĠ HASSA, KIRAÇ MAH. AR BOZKAYALAR TAġ OCA. HAFR. NAK. ĠNġ. SAN. TĠC. LTD. METAL-KĠM METALUJĠ KĠMYA TAR. SAN. TĠC.LTD. ġtġ BEDEN MERMER SAN. ĠNġ. VE TĠC. A.ġ. GÜNEġ GRUP MAD. GIDA ĠNġ. LOJ. BĠLG. SAN. VE TĠC. LTD. ġtġ. ZĠRVE KROM MAD. ĠNġ. ELEK. ORM. ÜR. PROJE DAN. SAN. VE TĠC. LTD. ġtġ. JĠNDAL STAĠNLESS MAD. SAN. VE TĠC. A.ġ. LĠMAK ÇĠMENTO SAN. VE TĠC. A.ġ. GÜR-KAL ĠNS VE MALZ TĠC MAD TAS. VE HAF LTD STĠ KAYAOĞULLARI MAD. NAK. ĠNġ. MAL. SAN. VE TĠC. LTD. ġtġ MAHMUT FARUK TĠRYAKĠ ĠLYAS KARABOYUN MFB METAL HURDA VE MADENCĠLĠK SAN. T.C. LTD. ġtġ. KALKER ÜRETĠM TES. KROM OC. VE KIRMA ELEME TES. 30/10/ /10/ KROM OCAĞI 28/01/ KROM OCAĞI 10/02/ KROM OCAĞI 10/02/ KROM MADENĠ OCAĞI BOKSĠT MADENĠ OCAĞI TAS OCAĞI VE KIRMA ELEME TESĠSĠ KAPASĠTE ARTIRIMI KROM KIRMA- ÖĞÜTME VE ZENGĠNLEġTĠRME TESĠSĠ KALKER OCAĞI VE KONKASÖR TESĠSĠ KALKER OCAĞI VE KONKASÖR TESĠSĠ 19/02/ /03/ /03/ /03/ /04/ /04/2009 KROM OCAĞI 22/04/ ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKJLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKJLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR KARARI ÇED GEREKLĠDĠR ÇED GEREKLĠDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK KIRIKHAN ĠSKENDERUN PETROL MADENCĠLĠK BELEN PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCİLİK PETROL MADENCİLİK PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN ĠSKENDERUN BELEN HASSA SAMANDAĞ ANTAKYA DÖRTYOL DÖRTYOL HASSA 234

235 288 ĠSKENDERUN ĠLÇESĠ KARAYILAN BELEDĠYESĠ ĠR: HASSA ĠLÇESĠ ĠR ĠSKENDERUN ĠLÇESĠ KALE KÖYÜ MEVKĠĠ AR: BELEN ĠLÇESĠ MEVKĠĠ ĠSKENDERUN ĠLÇESĠ KALE MEVKĠĠ HATAY ĠLĠ DÖRTYOL ĠLÇESĠÇAĞLALIK KÖYÜ MEVKĠĠ DÖRTYOL ĠLÇESĠ PAYAS BELDESĠ OSB ANTAKYA ĠLÇESĠ BAĞLAMA MEVKĠĠ DÖRTOL ĠLÇESĠ PAYAS BELEDĠYEĠ SINIRLARI HATAY ĠLĠ DÖRTYOL ĠLÇESĠ PAYAS BLD SINIRLARI HATAY ĠLĠ ĠSKENDERUN ĠLÇESĠ BEKBELE BELDESĠ HATAY ĠLĠ ALTINÖZÜ ĠLÇESĠ ENEK MEVKĠĠ DÖRTYOL ĠLÇESĠ KARAKESE KÖYÜ MEVKĠĠ ANTAKYA ĠLÇESĠ UZUNALIÇ MEVKĠĠ ĠR ĠSKENDERUN DEMĠR ÇELĠK A.ġ. MATKĠM MADENCĠLĠK LTD ġtġ RAMAZAN KABAKLI GÜLEN MADENCĠLĠK LTD ġtġ SĠLTAġ SĠLĠS KUMLARI TĠC A.ġ KEMAL AYDOĞDU GÜNEY ÇELĠK MAKĠNA SAN A.ġ ASKUR LOJĠSTĠK LTD ġtġ ĠDRĠS KEMAL KARACA GÜRTAġ ĠNġ. MALZ. TAAH. MAD. PET. ĠTH. ĠHR. SAN. TĠC. LTD. ġtġ. ELMA MAD.TĠC LTD ġtġ KARAYOLLARI 5 BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ DÖRTTAġ MAD.HAZIR BETON.TES.LTD ġtġ SĠLTAġ SĠLĠS KUMLARI TĠC A.ġ KĠREÇTAġI OCAĞI 05/05/ KROM OCAĞI 14/05/ KROM ÜRETĠM TESĠS KROM OCAĞI ĠġLETMESĠ 02/06/ /06/ KROM OCAĞI 16/07/ KALKER OCAĞI TESĠSĠ KÖMÜR ELEME TESĠSĠ KÖMÜR PAKETLEME TESĠSĠ KALKER OCAĞI- KIRMA ELEME TESĠSĠ KALKER OCAĞI KIRMA TESĠSĠ KAPASĠTE ARTIġI KIRMA ELEME TESĠSĠ KAPASĠTE ARTIġI TAġ OCAĞI VE KONKASÖR TESĠSĠ KIRMA ELEME TESĠSĠ 28/07/ /07/ /08/ /08/ /08/ /09/ /09/ /10/ KROM OCAĞI 14/10/ ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN PETROL MADENCĠLĠK HASSA PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN PETROL MADENCĠLĠK BELEN PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN PETROL MADENCĠLĠK DÖRTYOL PETROL MADENCĠLĠK DÖRTYOL PETROL MADENCĠLĠK ANTAKYA PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK DÖRTYOL DÖRTYOL PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN PETROL MADENCĠLĠK ALTINÖZÜ PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK DÖRTYOL ANTAKYA 235

236 331 HATAY ĠLĠ SAMANDAĞ ĠLÇESĠ HAYMASEKĠ KÖYÜ ĠR SĠLTAġ SĠLĠS KUMLARI TĠC A.ġ KROM OCAĞI 24/11/ ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR 2009 PETROL MADENCĠLĠK SAMANDAĞ HATAY ĠLĠ SAMANDAĞ ĠLÇESĠ HAYMASEKĠ KÖYÜ ĠR HATAY ĠLĠ MERKEZ ĠLÇE BÜYÜKDALYAN 511 NOLU PARSEL HATAY ĠLĠ DÖRTYOL ĠLÇESĠ PAYAS BELDESĠ ĠSDEMĠR SAHASI ĠÇĠ HATAY ĠLĠ DÖRTYOL ĠLÇESĠ PAYAS BELDESĠ PAYAS OSB HATAY ĠLĠ DÖRTYOL ĠLÇESĠ KONAKLI(RABAT) KÖYÜ HATAY ĠLĠ MERKEZ ĠLÇE YUKARI OKÇULAR KÖYÜ HATAY ĠLĠ BELEN ĠLÇESĠ GÜZELYAYLA KÖYÜ SĠLTAġ SĠLĠS KUMLARI TĠC A.ġ TAYYAR TAġ.LTD ġtġ OYTAġ ĠÇ DIġ TĠC.A.ġ ġahġn KÖMÜR TĠC.A.ġ MATKĠM MADENCĠLĠK LTD ġtġ ġahġn KARTAL MATKĠM MADENCĠLĠK LTD ġtġ KROM OCAĞI 24/11/ HAZIR BETON TESĠSĠ KÖMÜR VE PETROKOK DEPOLAMA TESĠSĠ KÖMÜR ELEME VE PAKETLEME TESĠSĠ BOKSĠTLĠ DEMĠR OCAĞI KALKER OCAĞI- KIRMA ELEME TESĠSĠ 25/11/ /12/ /12/ /12/ /02/ KROM OCAĞI 03/03/ ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK SAMANDAĞ ANTAKYA DÖRTYOL DÖRTYOL DÖRTYOL ANTAKYA BELEN 355 HATAY ĠLĠ SAMANDAĞ ĠLÇESĠ BÜYÜK KARAÇAY MEVKĠĠ KARAYOLLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ MADEN(KUM ÇAKIL) OCAĞI 03/03/ ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR 2010 PETROL MADENCĠLĠK SAMANDAĞ 236

237 237

238 HATAY ĠLĠ ÇED OLUMLU/OLUMSUZ KARARI VERĠLEN PETROL VE MADENCĠLĠK LĠSTESĠ: SIRA MEVKĠĠ FAALĠYET SAHĠBĠ FAALĠYET KONUSU KARAR TARĠHĠ KARAR YILI SEKTÖREL ĠLÇESĠ 3 BELEN SITKI KURTALAN, NEVZAT KAYA TAġ OCAĞI 14/02/1996 OLUMLU BELEN NEVZAT KAYA TAġ OCAĞI 14/02/1996 OLUMLU DÖRTYOL MĠLANGAZ TĠC. SAN. A.ġ. LPG DOLUM TER. BORU HAT. STOK VE DOL. TES. 23/09/1996 OLUMLU BELEN AHMET ÇETĠN TAġ OCAĞI 06/06/1997 OLUMLU 1997 PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK PETROL MADENCĠLĠK 8 BELEN KIZILDAĞ ĠNġ. SAN. TĠC. LTD.ġTĠ. TAġ OCAĞI 06/06/1997 OLUMLU 1997 PETROL MADENCĠLĠK PETROL 9 ĠSKENDERUN DAĞLAR MAD. KROM SAN. TĠC. KROM MADENĠ 23/06/1997 OLUMLU 1997 MADENCĠLĠK DÖRTYOL- YEġĠLKÖY AYTEMĠZ AKARYAKIT DAĞ PZ A ġ AKARYAKIT DEP TESĠSĠ 10/01/2001 OLUMLU 2001 PETROL MADENCĠLĠK BELEN BELEN DÖRTYOL BELEN BELEN ĠSKENDERUN DÖRTYOL DÖRTYOL- YEġĠLKÖY KSB 4. DÖTRYOL- YEġĠLKÖY BELDESĠ ĠSKENDERUN, DEĞĠRMENDERE MEVKĠĠ MĠLANGAZ TĠC VE SAN A ġ LPG DOLUM VE DEP TES 10/08/2001 OLUMLU 2001 KAHRAMAN NAK. SAN.TĠC.LTD.ġTĠ ETĠ TOPRAK ENDÜSTRĠSĠ TĠC.A.ġ. MADENĠ ATIK YAĞLARIN DESTĠLASYONU MERMER-KALSĠT OCAĞI VE KĠREÇ ÜRETME TESĠSĠ PETROL MADENCĠLĠK 24/12/2002 OLUMLU 2002 PETROL MADENCĠLĠK 05/06/2003 OLUMLU 2003 PETROL MADENCĠLĠK DÖRTYOL DÖRTYOL ĠSKENDERUN ĠSKENDERUN, AKARCA KÖYÜ, ĠR MERKEZ, BAĞLAMA KÖYÜ, BAĞLAMA TEPESĠ, ĠR: BELEN ĠLÇESĠ SEYRANLI MEVKĠĠ ĠP ĠSKENDERUN DEMĠR ÇELĠK A.ġ. KIRMA ELEME TES. 18/07/2007 OLUMLU 2007 PETROL MADENCĠLĠK SÜLEYMEN BAYRAMOĞLU KALKER OCAĞI VE KIRMA ELEME TESĠSĠ 11/05/2009 OLUMLU 2009 PETROL MADENCĠLĠK ORHAN ÖZER KĠL OCAĞI OLUMSUZ 2009 PETROL MADENCĠLĠK ĠSKENDERUN ANTAKYA BELEN 238

239 Hatay da maden varlığı olarak altın, alüminyum, asbest, bakır, kurģun, çinko, civa, demir,dolomit,fosfat,krom,manganez,manyezit ve mermer rezervleri bulunmaktadır. Madenciliğin Hatay ili ekonomisinde önemli bir yeri yoktur.bu sektörde istihdamın düģüklüğüde ilde önemli bir faaliyet kolu olmadığını göstermektedir. Ġlde Ġskenderun Siyahı olarak adlandırılan beyaz damarlı,siyah ve parlak renkte piyasada aranan ve rağbet gören mermerin çıkarıldığı mermer ocakları blok veriminin düģük olması nedeni ile terk edilmiģtir. Hatay ilindeki maden varlıkları aģağıdaki harita ve tablolarda verilmiģtir. 1 Alçı TaĢı 14 Dolomit 27 Kuvars 41 Sodyum Sülfat 2 Alunit 15 Feldspat 28 Kuvarsit 42 Sillimanit 3 Andaluzit 16 Florit 29 Kuvarskumu 43 Stronsiyum 4 Asbest 17 Fosfat 30 Kükürt 44 Talk 5 AĢındırıcılar 18 GenleĢen Kil 31 Lüle TaĢı 45 Trona 6 Arduvaz 19 Grafit 32 Manyezit 46 Titanyum 7 Barit 20 Granit 33 Mermer 47 Tuğla Kiremit 8 Bentonit Kaya Tuzu 34 Mika 48 Vermikülit 9 Bor 22 Kalsit 35 Olivin 49 Wollastonit 10 Boya Toprakları.. 23 Kaolen 36 Perlit 50 Yapı TaĢları 11 Disten 24 Kireç 37 Profillit 51 Zirkon 12 Diyatomit 25 Kum-Çakıl 38 Pomza 52 Zeolit 13 Refrakter Döküm 26 Mıcır 39 Killer ve Kumu ġiferton Hatay il sınırları içerisindeki sanayi madenleri I.1. MADEN KANUNUNA TABĠ OLAN MADENLER VE DOĞAL MALZEMELER I.1.1. Sanayi Madenleri CĠNSĠ BULUNDUĞU YER REZERV KALĠTE/TENÖR AÇIKLAMA Asbest( Asb ) Gökyar,Kurudere Ġncirlipınar,Olukpınar Dolomit ( Dol) Ġskenderun Çevresi ton %4-15 asbest lif uzun: 1-5 %32-33 CaO %18-19 MgO Görünür Muhtemel Mümkün Muhtemel Fosfat(P) Yayladağı-Bezge Glokonili Fosfat Yatağı ton %7,87-13 P2O5 Görünür Muhtemel KireçtaĢı Ġsdemir Kalker-Dolomit Ocağı Yatak GeçmiĢ Yıllrda ĠĢletilmiĢtir %96,30 CaCO3 %1,98 SiO2 %0,4 MgO Görünür Mutemel Manyezit Dörtyol-Erzin Çınarlı Dere Yatağı 33 ton 720 ton Mermer Ġskenderun Siyahı Üretim Yok Siyah Parlak Renkli - - TABLO 68 Görünür Muhtemel 239 TABLO 69

240 TURKĠYE-HATAY-ASBEST MADENĠ HARĠTA 12: 240

241 TURKĠYE-HATAY-DOLOMĠT MADENĠ HARĠTA 13: 241

242 TURKĠYE-HATAY-FOSFAT MADENĠ HARĠTA 14: 242

243 I.1.2. Metalik Madenler 1 Altın 8 Kadmiyum 2 Antimuan 9 Molibden 3 Bakır - Pirit 10 Nikel 4 Boksit 11 Vanadyum 5 Kalay 12 Demir 6 KurĢun - Çinko Manganez 7 Krom 14 Tungsten (Wolfram) Hatay il sınırları içerisindeki sanayi madenleri CĠNSĠ BULUNDUĞU YER REZERV KALĠTE/TENÖR AÇIKLAMA Altın ( Au) Akıllıçay,Kisecik Köyü m ton %0,1 gr/m3 Au %4 gr/ton Au Mümkün Alüminyum Dörtyol ton %15-25 Al2O3 %30-40 Fe2O3 Görünür Muhtemel Bakır-KurĢun- Çinko Söğüt-Hassa zuhuru Zuhur %4 Cu - Krom Etibank a ait sahalar ton % Cr2O3 Demir Kırıkhan Katsal Yatağı ton ton ton %33,76 Fe2O3 %15,20 Fe2O3 %25,35 Fe2O3 Görünür Mutemel Mümkün Görünür Muhtemel Mümkün Manganez Dörtyol-Sarıyeriskenderun zuhuru 5 ton - - TABLO

244 TURKĠYE-HATAY-ALTIN MADENĠ HARĠTA 15: 244

245 TURKĠYE-HATAY-DEMĠR MADENĠ HARĠTA 16: 245

246 I.1.3. Enerji Madenleri Konu ile ilgili sistematik veri bulunamamıģtır. I.1.4. Maden Kanunu na Tabi Olan Doğal Malzemeler HATAY ĠLĠ ÇED GEREKLĠ / GEREKLĠ DEĞĠLDĠR KARARLARI ALTINÖZÜ DSĠ TAġ OCAĞI 09/09/1997 ÖNEMSĠZ ALTINÖZÜ ANTAKYA- DURSUNLU BEDĠR GÜNAY TAġ OCAĞI 05/01/1995 ÖNEMSĠZ ANTAKYA ANTAKYA- KURUYEL SABĠT KARADENĠZ TAġ OCAĞI 06/06/1995 ÖNEMSĠZ ANTAKYA ANTAKYA- KURUYEL NĠZAMETTĠN GÜNDÜZ TAġ OCAĞI 24/05/1996 ÖNEMSĠZ ANTAKYA ANTAKYA- KURYER KÖYÜ DSĠ 63.ġB. TAġ OCAĞI 05/08/1997 ÖNEMSĠZ 1997 ANTAKYA ANTAKYA GÜNAY KARDEġLER TAġ OCAĞI 12/08/1997 ÖNEMSĠZ ANTAKYA ANTAKYA NĠYAZĠ ASLAN TAġ OC. 05/05/1998 ÖNEMSĠZ ANTAKYA 51. MERKEZ- 7 KURUYERKÖYÜ KARAYOLLARI GENEL MD. TAġ OCAĞI 16/06/1998 ÖNEMSĠZ ANTAKYA ÇIKRIKTEPE M ANTAKYA KARTAġ LTD.ġTĠ. TAġ OCAĞI 14/07/1998 ÖNEMSĠZ 1998 ANTAKYA MERKEZ- KARTAġ ĠNġTAAH. SAN. KURUYER KÖYÜ- TĠC. LTD.ġTĠ HARABA MEV TAġ OCAĞI 17/11/1998 ÖNEMSĠZ 1998 ANTAKYA MERKEZ, DURSUNLU KÖYÜ ĠR: MERKEZ, DURSUNLU BELDESĠ, GÜNAY KARDEġLER MAD. NAK. VE TAAH. TĠC. ġtġ KÖSEOĞLU ĠNġ. MAD. TURZ. BET. TAR. ÜR. TĠC. VE SAN LTD. ġtġ. II. GRUP MADEN (KALKER OC.) TAġ OCAĞI- KIRMA ELEME TES. 29/11/ /11/ ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ANTAKYA 2007 ANTAKYA 246

247 MERKEZ, KURUYER KÖYÜ, ANTAKYA, KURUYER KÖYÜ, HARABE MEVKĠĠ ĠR MERKEZ, OKÇULAR KÖYÜ, AR MERKEZ, OKÇULAR KÖYÜ, AR MERKEZĠ KURUYER KÖYÜ, ĠR:73000 NĠYAZĠ ARSLAN KARTAġ ĠNġ. TAAH. SAN. VE TĠC. LTD. ġtġ. ÖZTÜRK KARDEġLER ĠNġ. HAF. NAK. MAD. TURZ. SEY. TEM. ZĠR. VE PET ÜR. ĠTH. ĠHR. SAN. VE TĠC. LTD. ġtġ. ERTEN ELÇĠ GÜRTAġ ĠNġ. MALZ. TAAH. MAD. PET. ĠTH. ĠHR. SAN. TĠC. LTD. ġtġ. TAġ OCAĞI VE KIRMA ELEME TES. 08/01/ TAġ OCAĞI. 28/02/ KALKER OC. VE KIRMA ELEME TES. KALKER OC. VE KONKASÖR TES. KALKER OCAĞI VE KIRMA ELEME TES. 17/04/ /04/ /05/2007 ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ANTAKYA 2008 ANTAKYA 2008 ANTAKYA 2008 ANTAKYA 2007 ANTAKYA BELEN ÇAPAR ĠNġ. TAġ OCAĞI 05/09/1995 ÖNEMSĠZ BELEN BELEN KIZILDAĞ ĠNġ. TAġ OCAĞI 05/10/1995 ÖNEMSĠZ BELEN BELEN KARAYOLLARI 5.BL.MD. TAġ OCAĞI 01/03/1996 ÖNEMSĠZ BELEN BELEN-KICI NECDET KIZILDAĞ TAġ OCAĞI 19/09/1996 ÖNEMSĠZ BELEN BELEN-ÖTENÇAY KÖY HĠZMETLERĠ TAġ OCAĞI 09/09/1997 ÖNEMSĠZ BELEN BELEN ÖTENÇAY 65-BELEN-KICI KURUDERE MEV BELEN, HALĠLBEY MAH. ĠR BELEN, HALĠLBEY MAH. ĠR BELEN, KICI KÖYÜ, SU KAYASI MEVKĠĠ, 26. DÖRTYOL- KONAKLI KÖY HĠZMETLERĠ TAġ OCAĞI 09/09/1997 ÖNEMSĠZ BELEN MEHMET NECDET KIZILDAĞ GALĠP ÖZGÜZEL KĠLLĠ KALKER OCAĞI (AR:93939) KALKER OC. VE KIRMA ELEME TES. 02/09/ /02/ GALĠP ÖZGÜZEL KALKER OC. 12/02/ KARAYOLLARI 5 BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ KALKER OC. KIRMA ELEME TES. 21/01/2008 ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR BELEN 2008 BELEN 2008 BELEN 2008 BELEN KARAYOLLARI 5.BL.MD. TAġ OCAĞI 01/03/1996 ÖNEMSĠZ DÖRTYOL 247

248 DÖRTYOL, PAYAS BELDESĠ, KONAKLI KÖYÜ 100 NOLU PARSEL DÖRTYOL, PAYAS, AR DÖRTYOL, PAYAS BELEDESĠ, DÖRTYOL, PAYAS, AR DÖRTYOL, PAYAS BELDESĠ, AR: DÖRTYOL, SĠNCAN KÖYÜ CĠVARI, ĠR: DÖRTYOL, KARAKESE KÖYÜ AR MAHMUT ÖZTÜRK KIRMA ELEME TES. 09/10/ MEVLÜT YAHġĠ MEVLÜT YAHġĠ GÜRTAġ ĠNġ. MALZ. TAAH. MAD. PET. ĠTH. ĠHR. SAN. TĠC. LTD. ġtġ. TAġ OCAĞI KIRMA ELEME TES. TAġ OC. KIRMA ELEME TES. KALKER OCAĞI KIRMA-ELEME VE KĠREÇ ÜRETĠM TES. 12/02/ /05/ /06/ MAHMUT ÖZTÜRK KALKER OCAĞI 25/07/2006 MAHMUT FARUK TĠRYAKĠ ALPERENLER AV. MALZ. MAD. ĠNġ. LTD. ġtġ KALKER OCAĞI VE KIRMA ELEME TES. 24/01/2007 KALKER OC. 14/12/2007 ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR DÖRTYOL 2008 DÖRTYOL 2008 DÖRTYOL 2008 DÖRTYOL 2006 DÖRTYOL 2007 DÖRTYOL 2007 DÖRTYOL 9 DÖRTYOL, ÇAĞIġLIK AKAR MERMER MAD. SAN. KALKER OC- ÇED GEREKLĠ 25/12/2007 KÖYÜ VE TĠC. LTD. ġtġ. KIRMA ELEME TES. DEĞĠLDĠR DÖRTYOL 10 DÖRTYOL, ÇAĞIġLIK CAN-OĞULLARI ĠNġ. SAN. KALKER OC- ÇED GEREKLĠ 28/12/2007 KÖYÜ VE TĠC. LTD. ġtġ KIRMA ELEME TES. DEĞĠLDĠR DÖRTYOL 11 DÖRTYOL 12 DÖRTYOL 13 DÖRTYOL 14 DÖRTYOL 1 ARDIÇLI TAġ HASSA, ARDIÇLI KARAYOLLARI 5. BÖLGE ÇED GEREKLĠ OCAĞI VE KIRMA 05/08/ BELDESĠ, MÜD. DEĞĠLDĠR. ELEME TESĠSĠ 2008 HASSA 1 49-ĠSKENDERUN- ORTAAĞAÇLI MEVKĠĠ ĠSKENDERUN BELEDĠYESĠ TAġ OCAĞI 07/03/2000 ÖNEMSĠZ 2000 ĠSKENDERUN 248

249 ĠSKENDERUN-BĠTĠġĠK KÖYÜ-GÖMBECE 57-ĠSKENDERUN- BĠTĠġĠK GÖMBECE MEVKĠĠ 60-ĠSKENDERUN ĠLÇESĠ-AZGANLIK BELDESĠ-AZGANLIK MEVKĠĠ 70.ĠSKENDERUN- YAKACIK BELDESĠ- KARGICIK MAJ. ĠSKENDRUN, GEĞĠRMENDERE KÖYÜ, ĠR ĠSKENDERUN- SARISEKĠ ĠSKENDERUN, YARIKKAYA KÖYÜ, RUHSAT NO: ĠSKENDERUN, AġKARBEYLĠ YARIKKAYA MEVKĠĠ, ĠR: ĠSKENDERUN- BEKBELE BELDESĠ- YENĠ KÖY ETĠ TOPRAK END. VE TĠC. A.ġ. ETĠ TOPRAK ENDÜSTRĠ VE TĠC. A.ġ. BÖLÜKBAġ TĠC. LTD.ġTĠ. ĠSKENDERUN DEMĠR ÇELĠK FAB.A.ġ. ETĠ TOPRAK END. VE TĠC. A.ġ. ETĠ TOPRAK END.TĠC.A.ġ. AKAR MERMER MAD. SAN. VE TĠC. LTD. ġtġ. ÖZYAPI ĠNġ. SAN. VE TĠC. Aġ. ÇOLAKLAR PAZ.ĠNġ.TĠC.LTD.ġTĠ. (SEHVEN YANLIġ YAZILMIġ ÇOLAK PAZ. ĠNġ. TAAH. TĠC. LTD. ġtġ ÇEDP TARĠH VE 3209 YAZI ĠLE DEĞĠġTĠRĠLDĠ) TAġ OCAĞI 10/05/2000 ÖNEMSĠZ 2000 ĠSKENDERUN DOLOMĠTĠK KALKER OCAĞI SERPANTĠN OCAĞI VE KONKASÖR TESĠSĠ DOLOMĠT KIRMA- ELEM TESĠSĠ VE STOK SAHASI KALKER OCAĞI VE KIRMA ELEME TES. KALKER OCAĞI (AR:59162) 11/10/2002 ÖNEMSĠZ 2002 ĠSKENDERUN 28/07/ /11/ /06/ /03/2006 KALKER OCAĞI 03/05/2006 TAġ OCAĞI 09/05/2006 KALKER OCAĞI VE KIRMA-ELEME TESĠSĠ 04/06/2006 ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR 2003 ĠSKENDERUN 2004 ĠSKENDERUN 2008 ĠSKENDERUN 2006 ĠSKENDERUN 2006 ĠSKENDERUN 2006 ĠSKENDERUN 2006 ĠSKENDERUN 249

250 ĠSKENDERUN, BEKBELE KÖYÜ, AR: ĠSKENDERUN, SARISEKĠ KÖYÜ, KOCABOZ MEVKĠĠ, AR: ĠSKENDERUN, AKARCA KÖYÜ, ĠR: ĠSKENDERUN, YARIKKAYA KÖYÜ CĠVARI AR: ĠSKENDERUN, BEKBELE KÖYÜ, AR: ĠSKENDERUN, BEKBELE BELDESĠ, AR: ĠSKENDERUN, YARIKKAYA KÖYÜ, RUHSAT NO: ELMA MAD. TĠC. VE SAN. LTD.ġTĠ Gn.Md TARĠH VE 3744 SAYILI YAZISI ĠLE KARAR ĠPTAL EDĠLDĠ AYNI ALANDA FARKLI ÇALIġMA ALANI ĠÇĠN YENĠ RAPOR HAZIRLANDIĞI VE 2. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR KARARI VEĠLDĠĞĠ BELĠRTĠLDĠ YENĠ KARAR SIRA 123 TE BESTAMĠ GEDĠK ETĠ TOPRAK END. VE TĠC. A.ġ. EMĠN DÖNMEZ ELMA MAD. TĠC. VE SAN. LTD.ġTĠ AYNI ALANDA FĠRMANIN SIRA 108 DEKĠ KARARI ĠPTAL EDĠLDĠ YENĠ ÇALIġMA ALANI ĠÇĠN BU KARAR VAR ELMA MAD. TĠC. VE SAN. LTD. ġtġ. AMANOS YAPI ĠNġ. SAN. VE TĠC. A.ġ. KALKER OCAĞI VE KIRMA ELEME TES. KALKER OCAĞI KIRMA-ELEME VE KĠREÇ ÜRETĠM TES. II. GRUP DOĞALTAġ- MERMER (KALKER-KALSĠT) OCAĞI KALKER OCAĞI VE KIRMA ELEME TES. KALKER OCAĞI VE KIRMA ELEME TES. 07/07/ /07/ /07/ /12/ /04/2007 KALKER OCAĞI 25/07/2007 KALKER OC. VE KIRMA ELEME TES. 22/01/2008 ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ĠSKENDERUN 2006 ĠSKENDERUN 2006 ĠSKENDERUN 2006 ĠSKENDERUN 2007 ĠSKENDERUN 2007 ĠSKENDERUN 2008 ĠSKENDERUN 250

251 1 12. KIRIKHAN ADNAN YÜCEL TAġ OCAĞI 04/04/1995 ÖNEMSĠZ KIRIKHAN KIRIKHAN- KARTALKIZILKAYA KARAYOLLARI 5.BL. TAġ OCAĞI 02/07/1996 ÖNEMSĠZ KIRIKHAN KIRIKHAN YILDIRIM KĠREÇ VE ALABEYLĠ KÖYÜ MADENCĠLĠK BOZKAYA TAġ OCAĞI 22/06/1999 ÖNEMSĠZ KIRIKHAN KIRIKHAN, KARAMAĞARA KÖYÜ, GÜNDÜZLÜ MEVKĠĠ KIRIKHAN, TERBĠZEK KÖYÜ, AR: KIRIKHAN, TERBĠZEK KÖYÜ, AR: KIRIKHAN- KARAMAĞARA KÖYÜ 67. KIRIKHAN- KARAMAĞARA- BOZKAYALAR MEV. KIRIKHAN, KARAMAĞARA KÖYÜ, AR KIRIKHAN, KARAMAĞARA KÖYÜ, AR REYHANLI, ĠBRAHĠM PAġA KÖYÜ, SAMANDAĞ- AKKOYUNLU 53. SAMANDAĞ- YAYLICA ÇANAKOLUK K 80.SAMANDAĞI- ÇÖĞÜRLÜ KÖYÜ MEV EMĠN DÖNMEZ BOZKAYALAR HAF.ĠNġ.LTD.ġTĠ. KARAYOLLARI 5 BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ BOZKAYALAR TAġ OCA. HAFR. NAK. ĠNġ. SAN. TĠC. LTD. BOZKAYALAR TAġ OCA. HAFR. NAK. ĠNġ. SAN. TĠC. LTD. BOZKAYALAR TAġ OCA. HAFR. NAK. ĠNġ. SAN. TĠC. LTD. EMĠN DÖNMEZ MEHMET ALĠ DURMAZ TAġ OCAĞI VE KONKASÖR TESĠSĠ 17/11/ TAġ OCAĞI 24/09/ TAġ OCAĞI VE KONKASÖR TESĠSĠ KALKER ÜRETĠM TES. KALKER ÜRETĠM TES. KALKER ÜRETĠM TES. KALKER OCAĞI VE KIRMA ELEME TES. TAġ OCAĞI VE KIRMA ELEME TES. 14/06/ /08/ /10/ /02/ /10/ /01/ ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR KIRIKHAN 2004 KIRIKHAN 2006 KIRIKHAN 2008 KIRIKHAN 2008 KIRIKHAN 2007 KIRIKHAN 2007 KIRIKHAN 2007 REYHANLI KARAYOLLARI 5.BL. TAġ OCAĞI 06/12/1994 ÖNEMSĠZ SAMANDAĞ DSĠ 63.ġUBE MD. TAġ OCAĞI 14/07/1998 ÖNEMSĠZ SAMANDAĞ GÜR-KAL ĠNġ.MAD.HAF.LTD.ġTĠ. TAġ OCAĞI 09/12/ ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR 2005 SAMANDAĞ 251

252 4 1 SAMANDAĞ ĠLÇESĠ ÇÖĞÜRLÜ MEVKĠĠ YAYLADAĞ- KARAKÖSE GÜR-KAL ĠNS VE MALZ TĠC MAD TAS. VE HAF LTD STĠ TAS OCAĞI VE KIRMA ELEME TESĠSĠ KAPASĠTE ARTIRIMI 04/03/ ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR 2009 SAMANDAĞ KARAYOLLARI 5.BL. TAġ OCAĞI 06/12/1994 ÖNEMSĠZ YAYLADAĞ TARĠHLERĠ ARASI BAKANLIK TARAFINDAN VERĠLEN EK.II KARARLARI SIRA MEVKĠĠ FAALĠYET SAHĠBĠ ĠSKENDERUN- SARISEKĠ ĠSKENDERUN, YARIKKAYA KÖYÜ, RUHSAT NO: ĠSKENDERUN, AġKARBEYLĠ YARIKKAYA MEVKĠĠ, ĠR: ĠSKENDERUN- BEKBELE BELDESĠ- YENĠ KÖY ETĠ TOPRAK END.TĠC.A.ġ. AKAR MERMER MAD. SAN. VE TĠC. LTD. ġtġ. ÖZYAPI ĠNġ. SAN. VE TĠC. Aġ. ÇOLAKLAR PAZ.ĠNġ.TĠC.LTD.ġTĠ. (SEHVEN YANLIġ YAZILMIġ ÇOLAK PAZ. ĠNġ. TAAH. TĠC. LTD. ġtġ ÇEDP TARĠH VE 3209 YAZI ĠLE DEĞĠġTĠRĠLDĠ) FAALĠYET KONUSU KALKER OCAĞI (AR:59162) KALKER OCAĞI KARAR TARĠHĠ 03/03/ /05/2006 TAġ OCAĞI 09/05/2006 KALKER OCAĞI VE KIRMA- ELEME TESĠSĠ 04/06/2006 K.NO KARAR YILI ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR

253 ĠSKENDERUN, BEKBELE KÖYÜ, AR: ĠSKENDERUN, SARISEKĠ KÖYÜ, KOCABOZ MEVKĠĠ, AR: ĠSKENDERUN, AKARCA KÖYÜ, ĠR: DÖRTYOL, PAYAS BELDESĠ, AR: ĠSKENDERUN, AġKARBEYLĠ MEVKĠĠ, 99 ĠSKENDERUN, YARIKKAYA KÖYÜ ELMA MAD. TĠC. VE SAN. LTD.ġTĠ Gn.Md TARĠH VE 3744 SAYILI YAZISI ĠLE KARAR ĠPTAL EDĠLDĠ AYNI ALANDA FARKLI ÇALIġMA ALANI ĠÇĠN YENĠ RAPOR HAZIRLANDIĞI VE 2. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR KARARI VEĠLDĠĞĠ BELĠRTĠLDĠ YENĠ KARAR SIRA 123 TE BESTAMĠ GEDĠK ETĠ TOPRAK END. VE TĠC. A.ġ. MAHMUT ÖZTÜRK ĠSKENDERUN BELEDĠYESĠ EMĠN DÖNMEZ KALKER OCAĞI VE KIRMA ELEME TES. KALKER OCAĞI KIRMA- ELEME VE KĠREÇ ÜRETĠM TES. II. GRUP DOĞALTAġ- MERMER (KALKER- KALSĠT) OCAĞI KALKER OCAĞI ARĠYET OCAĞI KALKER OCAĞI VE KIRMA 07/07/ /07/ /07/ /07/ /08/ /12/2006 ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR

254 CĠVARI AR: ELEME TES DÖRTYOL, SĠNCAN KÖYÜ CĠVARI, ĠR: ĠSKENDERUN YOLU ÜZERĠ BAĞLAMA MEVKĠĠ, KIRIKHAN, KICI KÖYÜ, AR KIRIKHAN, KARAMAĞARA KÖYÜ, AR ĠSKENDERUN, BEKBELE KÖYÜ, AR: MERKEZĠ KURUYER KÖYÜ, ĠR:73000 KIRIKHAN, KICI KÖYÜ, SUKAYASI MEVKĠĠ AR: ER: ĠSKENDERUN, BEKBELE BELDESĠ, AR: MAHMUT FARUK TĠRYAKĠ AKINTAġ MAD. ĠNġ. MALZ. TĠC. VE SAN LTD.ġTĠ TÜSAN YAPI SAN. A.ġ. BOZKAYALAR TAġ OCA. HAFR. NAK. ĠNġ. SAN. TĠC. LTD. ELMA MAD. TĠC. VE SAN. LTD.ġTĠ AYNI ALANDA FĠRMANIN SIRA 108 DEKĠ KARARI ĠPTAL EDĠLDĠ YENĠ ÇALIġMA ALANI ĠÇĠN BU KARAR VAR GÜRTAġ ĠNġ. MALZ. TAAH. MAD. PET. ĠTH. ĠHR. SAN. TĠC. LTD. ġtġ. TÜSAN YAPI SAN. A.ġ. ELMA MAD. TĠC. VE SAN. LTD. ġtġ. KALKER OCAĞI VE KIRMA ELEME TES. II.GRUP MADEN OCAĞI DOĞALTAġ MERMER OCAĞI KALKER ÜRETĠM TES. KALKER OCAĞI VE KIRMA ELEME TES. KALKER OCAĞI VE KIRMA ELEME TES. II. GRUP DOĞALTAġ- MERMER OCAĞI KALKER OCAĞI 24/01/ /02/ /02/ /02/ /04/ /05/ /05/ /07/2007 ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠDĠR. ÇED GEREKLĠDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR

255 KIRIKHAN, KARAMAĞARA KÖYÜ, AR ĠSKENDERUN, KIġLADERE KÖYÜ ĠR DÖRTYOL, KARAKESE KÖYÜ AR DÖRTYOL, ÇAĞIġLIK KÖYÜ DÖRTYOL, ÇAĞIġLIK KÖYÜ BELEN, KICI KÖYÜ, SU KAYASI MEVKĠĠ, ĠSKENDERUN, YARIKKAYA KÖYÜ, RUHSAT NO: EMĠN DÖNMEZ RENDE OREKS MAD. SAN. TĠC. LTD. ġtġ ALPERENLER AV. MALZ. MAD. ĠNġ. LTD. ġtġ AKAR MERMER MAD. SAN. VE TĠC. LTD. ġtġ. CAN-OĞULLARI ĠNġ. SAN. VE TĠC. LTD. ġtġ KARAYOLLARI 5 BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ AMANOS YAPI ĠNġ. SAN. VE TĠC. A.ġ. KALKER OCAĞI VE KIRMA ELEME TES. 25/10/2007 KĠL OC. 05/12/2007 KALKER OC. 14/12/2007 KALKER OC- KIRMA ELEME TES. KALKER OC- KIRMA ELEME TES. KALKER OC. KIRMA ELEME TES. KALKER OC. VE KIRMA ELEME TES. 25/12/ /12/ /01/ /01/2008 HATAY ĠLĠ ÇED OLUMLU/OLUMSUZ KARARLARI ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. ÇED GEREKLĠ DEĞĠLDĠR. SIRA KARAR MEVKĠĠ FAALĠYET SAHĠBĠ FAALĠYET KONUSU TARĠHĠ KARAR YILI 3 BELEN SITKI KURTALAN, NEVZAT KAYA TAġ OCAĞI 14/02/1996 OLUMLU BELEN NEVZAT KAYA TAġ OCAĞI 14/02/1996 OLUMLU BELEN AHMET ÇETĠN TAġ OCAĞI 06/06/1997 OLUMLU BELEN KIZILDAĞ ĠNġ. SAN. TĠC. LTD.ġTĠ. TAġ OCAĞI 06/06/1997 OLUMLU

256 Sabit sermaye yatırımları, girdi-çıktı ve katma değer, 1997* DĠE 1997 Madencilik (Milyon TL) TÜRKĠYE AKDENĠZ HATAY Sabit sermaye yatırımları Devlet Özel Girdi Devlet Özel Çıktı Devlet Özel Katma değer Devlet Özel TABLO 71: * Bilgi geçicidir. Köyü / Mevkii Arpahan Bedirge Der. Kuruyer ġıkrıktepe TABLO 72: Cinsi m 2 Makbu Rusum Adı Soyadı Kum-çakıl Bedelsiz Karayolları 5. Böl Md. TaĢ yıl GürtaĢ Ltd ġti 2. yıl yıl Ruhsat Müddeti Kuruyer Büyükdere Dursunlu BüyüktaĢ Kuruyer ġıkrıktepe Kuruyer Harebe TaĢ yıl yıl taģ yıl ,3,4 ve 5. yıllar Encümence belirlenecek Günay Krd. Ltd.ġti DertaĢ ĠnĢ.Tah.Mad. Lmt.ġt taģ Bedelsiz Karayolları 5. Bl. Md taģ 22 Dönüm 1. yıl KartaĢ ĠnĢ Tah.San.Lt.ġt 2. ve 3. yıllar

257 Enek Ariyet Bedelsiz Karayoları 5. Böl. Md. TABLO 73: Ġlçesi : Belen Kıcı Atik taģ yıl yıl yıl Bakras Ötençay kireç Yıl Yıl yıl Kıcı Atik taģ Yıl Yıl yıl Ercan KURT Yıldırım Kireç.ltd.ġt. M.Necdet KIZILDAĞ Bakras Bağlama taģ Bedelsiz Karayolları 5. Böl. Md. Kıcı Atik kum-çakıl Bedelsiz Karayolları 5. Böl. Md.. TABLO 74: Kıcı Kurudere taģ Yıl yıl yıl Kıcı Kurudere taģ yıl ve 3. yıllar Encümence Ötençay Bağama TABLO 75: belirleyecek taģ yıl ve 3. Yıllar Encümence belirleyecek Kızıldağ ĠnĢ.Tic.ġti. Ahmet ÇETĠN Çapar ĠnĢ. Mal. Tic. Ltd. ġti

258 Ġlçesi : Erzin Turunçlu Burnaz TABLO 76: kum yıl yıl yıl Ceyhan Toros Gübre A.ġ Ġlçesi : Kırıkhan Karamağara Gündüzlü Karamağara Gündüzlü BaĢpınar Kastal TABLO 77: taģ yıl yıl A.Hacıfettah oğlu taģ Bedelsiz Karayolları 5. Böl. Md. taģ Bedelsiz Karayolları 5. Böl. Md Ġlçesi : Ġskenderun Karapelit ġekere AĢkarbeyli Kısıkdere TABLO 78: taģ Bedelsiz Karayolları 5. Böl. Md. taģ Bedelsiz D.L.H. ĠnĢ. 9. Böl. Md Ġlçesi : Reyhanlı Akyayla Hasnekiye Akyayla Telkermit TABLO 79: kum yıl yıl yıl kum yıl yıl Durmaz ĠnĢ. Ltd. ġti. Kılınçlı ĠnĢ. Ltd. Ģti

259 Ġlçesi : Samandağ Çöğürlü Asi Nehri TABLO 80: kum-çakıl Bedelsiz D.S.Ġ. 63. ġb. Md Ġlçesi : Yayladağ Yenice kum-çakıl Bedelsiz D.S.Ġ. 63. ġb. Md TABLO 81: Ġlçesi : Kumlu Batıayrancı MüĢrüfe kum-çakıl yıl ve 3. Yıllar Encümence belirlenecek Türkmenoğlu ĠnĢ.Ltd.ġti TABLO 82: (I).MADEN KAYNAK DĠE verileri Hatay Ġli Çevre Durum Raporu M.T.A. Web Sitesi ( ) Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü 259

260 J.ENERJĠ J.1. KAYNAKLARINA GÖRE ENERJĠLERĠN SINIFLANDIRILMASI J.1.1. Birincil Enerji Kaynakları J GüneĢ Enerjisi Tükenme niteliğine sahip konvensiyonel enerji kaynakları yerine önerilen alternatif enerji kaynakları arasında yer alan güneģ enerjisi, iletim dağıtım gibi sorunları olmaması, çevre kirliliği oluģturmaması nedeniyle diğer enerji kaynaklarına göre üstünlük taģımaktadır. GüneĢ enerjisinden yararlanma çalıģmaları ülkemizde 1960 yılında baģlamıģ olup bugün en çok kullanılan sistemleri üç ana baģlıkta toplayabiliriz. a - Termal GüneĢ Santralleri b - GüneĢ Kollektörleri c - GüneĢ Pilleri GüneĢ, rüzgar, kömür gibi sınıflandırdığımız alt baģlıklardır. Bunlar gereken enerji hizmetlerine dönüģtürülünceye, makinalarda ya da soba, türbin veya motor gibi araçlarda kullanılıncaya kadar iģe yaramaz. Bu nedenle ilimizde etkili olan güneģ, rüzgar ve su enerjisinden yararlanma olanakları ve etkilerinin bilinmesi gerekmektedir. Hatay Ġl Merkezinin GüneĢlenme Süresinin Aylık Ortalaması (Meteoroloji Genel Müd.1998) Hatay Ġl Merkezinin Sıcaklık Ortalamaları (Meteoroloji Ġl Müd.Verileri 2007) GüneĢlenme süresi (saat Aylar /gün) Ocak 3.15 ġubat 4.18 Mart 5.54 Nisan 7.51 Mayıs 9.18 Haziran 9.58 Temmuz 11.3 Ağustos Eylül 9.59 Ekim 6.52 Kasım 4.15 Aralık 3.06 Yıllık Ortalama 7.15 Aylar MAX C o MĠN C o ORT C o Ocak 13,2 2,8 7,6 ġubat 15,1 7,0 10,6 Mart 19,2 9,3 13,9 Nisan 21,0 11,2 15,9 Mayıs 28,1 18,6 22,6 Haziran 30,1 21,9 25,6 Temmuz 33,0 24,7 28,2 Ağustos 32,4 25,8 28,4 Eylül 32,2 22,1 26,4 Ekim 29,4 17,9 TABLO 22,7 Kasım 20,4 11,084: 15,0 Aralık 13,9 5,0 8,6 260

261 J Rüzgar Enerjisi Dogu Akdeniz'de rüzgar kıģ aylarında (NE) Kuzey Doğu, Yaz aylarında (SSW) Güney,Güney Batı olarak esmektedir. Yaz rüzgarlarının Hatay ve çevresi için serinletici etkisi vardır. Ġlkbahar mevsimi yer rüzgarları Güney Batıdan 3600 saat esmekte,kuzey Doğudan 1500 saat, ortalama hızı 0,2,107 m/s dir. Yaz mevsimi yer rüzgarları Güney Batıdan 6000 saat eser,ortalama hızı 0,2,10,8 m/s arasındadır. Sonbahar mevsimi yer rüzgarları Güney ve Güney Batıdan 5400 saat,kuzey Doğudan 2100 saat esmekte, hızı 0,2,10,8 m/s arasındadır. KıĢ mevsimi Kuzey Doğudan esmektedir, hızı 0,2,10,7 m/s arasındadır. TABLO 85: HATAY ili için Aylara göre yıllık Rüzgar Hızı Ortalamaları (m.sec.) (Meteoroloji Ġl Müd.Verileri 2007) AYLAR YILLIK YILLIK 1,3 1,4 1,9 2,1 2,9 3,9 4,3 4,4 3,1 1,9 1,5 1,3 2,5 TABLO 86: ANTAKYA için Aylara göre 27 yıllık Rüzgar Hızı Ortalamaları (m.sec.) (Meteoroloji Ġl Müd.Verileri 2002) AYLAR YILLIK SON 27 YILLIK TABLO 87: ĠSKENDERUN için Aylara göre 31 yıllık Rüzgar Hızı Ortalamaları(m.sec.) (Meteoroloji Ġl Müd.Verileri 2002) AYLAR YILLIK SON 31 YILLIK Ġlimiz sınırları içinde, rüzgar hızı, rüzgar enerjisi doğal potansiyelinden yararlanmaya yönelik çalıģma ve proje bulunmamaktadır. 261

262 J Su Enerjisi Hatay ilimizde dalga enerjisinden yararlanılmaya yönelik çalıģma ve proje mevcut değildir. J Biyogaz Enerjisi Ġlimizde Biyogaz üretimi ve yönetimine yönelik çalıģmalar mevcut değildir. J Biyomas Enerjisi Ġlimizde Biyomas üretim ve tüketimine ait çalıģma mevcut değildir. J Odun Hatay ilinde Antakya ve Dörtyol Orman ĠĢletme Müdürlükleri bulunmaktadır. Antakya Orman ĠĢletme Müdürlüğü ne bağlı 7 Orman ĠĢletme ġefliği vardır. ( Antakya, Samandağı, Yayladağı, Kırıkhan, Ster hesabına göre fiyatlandırılır. Kesilen ağaçların dallarından ve çürümüģ gövdelerden odun yapılır. Buna göre ; a) Odun, Devlet Orman ĠĢletmeleri depolarından temin edilir. b) ġahısların tapulu arazilerinde olan ağaçların kesilmesinden temin edilir. c) ġahısların bahçelerindeki, verimleri azalmıģ yaģlı zeytin ve meyve ağaçlarından odun temin edilir. d) ĠĢçilere verilen köylü pazar satıģı odunlarından temin edilir. Hatay ili ( Dörtyol Orman ĠĢletme Müdürlüğü hariç ) yıllık odun tüketim miktarı (elli bin) ster dir. Antakya Orman ĠĢletme Müdürlüğü nün yıllık odun üretimi bin (onbeģ - onaltı bin) ster dir. Bu nedenle Hatay ili odun açığını, Trükiye nin Muhtelif Devlet Orman ĠĢletme Müdürlüklerinden ve zeytin odunlarından karģılamaktadır. Hatay da tüketilen odunların cinsi ; a) Ġbreli ormanlarımızdan, kızılçam, karaçam odunu, b) Yapraklı ormanlardan, meģe, kayın, gürgen, sandal odunu, c) Okaliptus (Sılfata) odunu, d) Zeytin ve meyve odunu Hatay ilinde sunta ve Lif - Yoga (Kantralit) fabrikası yoktur. Ancak mabilya iskeletinde ve sandık takozu olarak kullanılır. J Kömür Ġlimiz sınırları içinde kömür rezervi mevcut değildir. J Petrol (Fuel-Oil, Motorin,Asfalt,Benzin,LPG) Ġlimiz sınırları içinde petrol rezervi ve rafineri mevcut değildir. 262

263 J Jeotermal Enerji Erzin BaĢlamıĢ Kaplıcaları ve ġifalı Suları : Ġl sınırları içinde Erzin ilçesinde içme ve kaplıca bulunmaktadır. Ġçmelerde su saniyede 0.2 lt çıkmakta olup sıcaklığı 24 OC' dır. Hem içme hem de banyo uygulamalarında kullanılan su, karaciğer, safra kesesi, mide, bağırsak, pankreas, metabolizma hastalıkları ve diabet hastalıklarında olumlu etkiler yapmaktadır. Yine Erzin ilçesi BaĢlamıĢ köyünde, debisi 0.2 It i sn olan suların sıcaklığı 22 C'dir. Bu su, hem içme hem de banyo amacıyla kullanılmakta olup, birçok hastalığa iyi geldiği belirtilmektedir. Reyhanlı Hamamat Kaplıcaları : Reyhanlı-Kırıkhan karayolu üzerinde bulunan Hamamat kaplıcaları Özel Ġdare Müdürlüğü tarafından yeniden yapılarak modern bir yapıya kavuģmuģ bulunmaktadır.yörenin en büyük kaplıcası olup,bir çok hastalığa iyi geldiği söylenmektedir. Hamamat Kaplıcaları (Kumlu Kaplıcaları) J DoğalgazEnerjisi Ġlimiz sınırları içinde doğalgaz rezervi bulunmamaktadır. J.1.2. ikincil Enerji Kaynakları Konuyla ilgili bilgi bulunamamıģtır. J Termik Enerji Ġlimiz sınırları içinde termik santral bulunmamaktadır. 263

264 J Hidrolik Enerji Ġlimiz sınırları içinde, Dörtyol ilçesi, Kuzucular beldesi sınırları içinde 1 adet Hidrolik Santral mevcuttur. Bu santrale ait bilgiler : - Akarsu hacmi ; 500 lt/sn - Üretim kapasitesi ; Aylık ortalama kw/saat J Nükleer Enerji Ġlimiz sınırları içinde radyoaktif kaynak ve rezerleri bulunmamaktadır. J.2. ENERJĠ TÜKETĠMĠNĠN SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI Enerji (1) TÜRKĠYE AKDENĠZ HATAY Toplam...Miktar (kwh) Değer, KDV dahil (Bin TL) Resmi Daireler...Miktar (kwh) Değer, KDV dahil (Bin TL) Dağıtım Ģirketleri...Miktar (kwh) Değer, KDV dahil (Bin TL) Otoprodüktörler...Miktar (kwh) Ticarethaneler...Miktar (kwh) Değer, KDV dahil (Bin TL) Meskenler...Miktar (kwh) Değer, KDV dahil (Bin TL) Tarımsal Sulama...Miktar (kwh) Değer, KDV dahil (Bin TL) ġantiyeler...Miktar (kwh) Değer, KDV dahil (Bin TL) Sokak Aydınlatma...Miktar (kwh) Diğerleri...Miktar (kwh) Değer, KDV dahil (Bin TL) TEAġ Direkt SatıĢları...Miktar (kwh) Değer, KDV dahil (Bin TL) TABLO 88: Elektrik tüketimi,

265 (J).ENERJĠ KAYNAK DĠE verileri Hatay Ġli Çevre Durum Raporu DSĠ Bölge Müdürlüğü-Adana 265

266 K.SANAYĠ VE TEKNOLOJĠ K.1. ĠL SANAYĠNĠN GELĠġĠMĠ, YER SEÇĠMĠ SÜREÇLERĠ VE BUNU ETKĠLEYEN ETKENLER Hatay ın ekonomisini incelerken Antakya ve Ġskenderun olarak iki cazibe merkezi Ģeklinde ele almak gerekir. Ġskenderun ve yöresi Ġskenderun Demir Çelik Fabrikaları A.ġ. nin kurulmasına bağlı olarak metal ana sanayiinde geliģmeler göstermiģ, ve sanayi Ģehri hüvviyetine bürünmüģtür. Ġskenderun, Organize Sanayi Bölgesini kurmuģ ve ikincisini kurma çalıģmalarını sürdürmektedir. Ġskenderun Limanının özelleģtirilmesi ve Ġskenderun Serbest Bölgesinin hayata geçirilmesi ile de Ġskenderun da Ģu günlerde durgunluk yaģayan ticaret ve ekonomi canlanma ġansına kavuģacaktır. Hatay ilinin merkez ilçesi Antakya da ekonomiye yön veren, yörenin bel kemiğini oluģturan baģlıca sektörler tarım ve ticaret sektörleridir.geliģmiģlik bakımından Türkiye genelinde 858 ilçe arasında 80.sırada yer almaktadır. Ġlçelerin sosyo-ekonomik geliģmiģlik sıralaması araģtırmasında merkez ilçeler itibariyle 48. sırada bulunmaktadır. Ġlçe, çeģitli sektörler açısından önemli düzeyde potansiyeli olan bir bölgedir. Antakya da bugün ticaret, hem ulusal, hem uluslararası boyutuyla önemli bir ağırlığa sahiptir. Bölgede üretilen ve ihrac edilen baģlıca ürünler; pamuk, buğday, zeytinyağı, tütün ve narenciyedir. Son yıllarda seracılığın da geliģmesiyle turfanda sebzecilikte de önemli üretim düzeylerine ulaģılmıģtır. 80 li yıllarla birlikte yörede önemli bir sektör konumuna gelen ihracat, yöre ekonomisine oldukça büyük katkılar sağlamıģtır yılı itibariyle Antakya da 279 firma ihracat iģiyle iģtigal etmektedir. Ve son yıllarda yaklaģık 40 firma devamlı olarak 1 milyon $ ın üzerinde ihracat getirisi sağlama baģarısını göstermektedir yılında Antakya lı firmaların gerçekleģtirdiği ihracat 145 milyon $ dır. Hatay lı firmaların 2000 yılı ihracatı ise; 217 milyon $ olarak gerçekleģmiģtir. Bölgeden, taze sebze-meyve, hububat, baklagil, ve çeģitli sanayi ürünlerinin ihracatı yapılmaktadır. Ortadoğu ya, Batı Avrupa ya, Rusya ya ve Bağımsız Devletler Topluluğu na kadar pek çok ülkeye Antakya dan ihracat yapılmaktadır yılında Antakya dan yapılan ithalat; 2 milyon 428 bin $, Hatay dan yapılan ithalat ise; 1 milyar 875 milyon $ dır. 80 li yıllarla birlikte ihracata paralel olarak büyük bir geliģme gösteren uluslararası nakliye sektöründe bugün araçların %30 dan fazlası yenilenmiģtir yılı sonu itibariyle 113 uluslararası nakliye firması, 2500 çekici ile 67 milyon $ lık getiri sağlamıģtır. Bunun yanında uluslararası yolcu taģımacılığından da 11 milyon $ lık döviz getirisi elde edilmiģtir. Bugün; ihracatta, uluslararası taģımacılıkta ve tarım sektöründe avantajlı pozisyonlar yakalamıģ olan Antakya, sanayide ve turizm alanında da söz sahibi olmaya hazırlanmaktadır dönümlük arazi üzerine kurulan Antakya Organize Sanayi Bölgesi nin altyapı çalıģmaları tamamlanmıģ ve m2 si 3 $ dan arsa satıģlarına baģlanmıģtır. ġu anda 2 adet fabrika faaliyete baģlamıģtır. Yöredeki geliģmiģ pazarlama yapısı, geliģecek olan sanayinin ulusal ve uluslararası pazarlama ağını oluģturabilmesi açısından önemli bir faktör konumundadır. 90 adet parselden oluģan AOSB, Antakya nın Topboğazı mevkiinde ve Ģu anda etüd çalıģmaları yapılmakta olan Uluslararası Havaalanına çok yakın bir bölgede bulunmaktadır. Yakın bir tarihte, Antakya ayağı tamamlanacak olan otoban yol da 266

267 AOSB nin yakınlarından geçmektedir. Organize Sanayi Bölgesi nin Ġskenderun Körfezi ne uzaklığı 30 km., Cilvegözü Sınır Kapısına uzaklığı ise 40 km. dir. Antakya da sanayiden bahsederken büyük bir istihdam alanı yaratan geleneksel sektörleri de gözardı etmemek gerekir. Ham deri iģleyen 50 adet iģletme 750 kiģiye istihdam sağlamakta ve ayda ortalama 750 ton civarında deri iģlemektedir. Ayakkabıcılık dalında 550 iģletme 2500 kiģiye istihdam sağlamakta ve günde ortalama çift ayakkabı üretmektedir. Mobilyacılık sektöründe de irili ufaklı 2500 adet iģletme faaliyet göstermekte ve büyük istihdam sağlamaktadır. Antakya da iģgücünün nitelikli bir iģgücü olması sanayide nitelikli iģgücü kullanılması gereği gibi bir problemi tamamen ortadan kaldırmaktadır. Nüfusun öğrenim düzeyi incelendiğinde Antakya nüfusunun öğrenim düzeyinin Hatay ve Türkiye ortalamasının da üzerinde olduğu görülür. Hatay da ve özelde Antakya da nüfusun lise ve Yükseköğretim düzeyinin yüksek olması ekonomik ve sosyal kalkınma için büyük bir üstünlük sağlamaktadır yılında kurulan ve bugün civarında öğrenciye eğitim imkanı sağlayan Mustafa Kemal Üniversitesi kentin gerek kültür, gerekse ekonomik hayatına büyük katkılar yapmaktadır. Kentin turizm açısından da büyük bir potansiyeli vardır. Tarihi ve doğal zenginlikleri yanında deniz, sağlık, dağ turizmi gibi çeģitlilikleriyle yıl boyunca turizmden yararlanma olanağı sağlamaktadır. Bunun yanı sıra zengin mutfağı ile Türk mutfağı içinde özel ve önemli bir yere sahiptir. Antakya pek çok uygarlığı yaģamıģ ve bu uygarlıkların kültür karıģımlarından yoğrulmuģ çok eski ve tarihi bir yöredir yılında Papa IV.Paul tarafından hac yeri olarak ilan edilen ve Hıristiyan alemi için ilk kiliselerden biri olan "Sen Piyer Kilisesi", dünyanın mozaik açısından en önemli ikinci Müzesi olan "Antakya Müzesi" dünyaca tanınan turistik ve tarihi değerde yerlerdir. Her yıl 29 Haziran günü Katolik kilisesince Sen Piyer Kilisesi nde ayinler düzenlenmekte ve dünyanın dört bir yanından bu ayine katılmak üzere hristiyanlar Antakya ya gelmektedir. Antakya ve yöresi Harbiye, Sarımazı ve Batıayaz Yaylaları ile dağ ve yayla turizmine imkan sağlamaktadır. Sağlık turizmi açısından Erzin deki Kaplıca Suyu ve Ġçmeler önemli birer potansiyeldir. Dini turizm yönünden bakıldığında Samandağ daki Hızır A.S. Türbesi, Kırıkhan daki Beyazıt Bestami nin makamı ve daha pek çok önemli islam büyüğünün makamları önem arz eder. Samandağ-Arsuz kıyı Ģeridi temiz ve el değmemiģ kesimleriyle deniz turizmi için elveriģli bölgelerdir. Gerek turizm, gerek ticari açıdan büyük bir gereklilik olan ulaģım altyapısı değerlendirildiğinde, Hatay ın uluslararası yolların buluģtuğu bir kavģak noktasında bulunmasının avantaj sağladığı söylenebilir. Antakya dan geçen yolun bir kolu Ġsrail- Lübnan hattı üzerinden Kahire ve Afrika ya açılmakta, diğer bir kolu ise Arabistan Yarımadasının en güneyine varmaktadır. Antakya; sınır bölgesi olması, Ġskenderun Körfezi ne, GAP a yakınlığı, yörede dıģ ticaret ve nakliye sektörlerinin geliģmiģliği, Üniversite nin mevcudiyeti ve Havaalanının yapım çalıģmalarına baģlanmıģ olması, Organize Sanayi Bölgesinin altyapısının tamamlanmıģ olmasının yanısıra, turizm değerleri ile de yatırımlar için cazip bir bölge olma özelliğine sahiptir yılında kurulan Antakya Ticaret ve Sanayi Odası, bugün yaklaģık 3800 kayıtlı üyesi ile Antakya nın gerek ticari, gerekse sanayi hayatına yön veren öncü bir kuruluģ olmaya devam etmektedir. 267

268 K.2. GENEL ANLAMDA SANAYĠNĠN GRUPLANDIRILMASI Antakya Organize Sanayi Bölgesi HARĠTA 17 Payas Organize Sanayi Bölgesi Antakya Küçük Sanayi Sitesi 268

269 K.3. SANAYĠNĠN ĠLÇELERE GÖRE DAĞILIMI Sanayi Sicil Belgesi AlmıĢ Sanayi Tesislerinin Ġlçelere Göre Dağılımı Aralık 2009 ĠLÇENĠN ADI FĠRMA SAYISI TOPLAM ÜRETĠM (*) ÇALIġAN ĠġÇĠ SAYISI ANTAKYA 245 ALTINÖZÜ 15 BELEN 30 DÖRTYOL 69 ERZĠN 5 ĠSKENDERUN Ton/yıl, Adet/yıl, M2/yıl, Mt/yıl, M3/yıl, Paket /yıl, Kasa/yıl, Tak/yıl, m.tül/yıl, Lt/yıl, Çift/yıl, Kg/yıl, baģ/yıl TON/YIL, KG/YIL Ton/yıl, Adet/yıl, M2/yıl, Düzine/yıl, kg/yıl Ton/yıl, Adet/yıl, Metre/yıl, M3/yıl, Kg/yıl, KWH/YIL, m Ton/yıl, Ad/yıl ton/yıl, Ad/yıl, M2/yıl, Metre/yıl, M3/yıl, Kg/yıl

270 KIRIKHAN 40 KUMLU 4 REYHANLI 25 SAMANDAĞ 5 HASSA 12 TOPLAM Ton/yıl, Adet/yıl, M2/yıl, Metre/yıl, Lt/yıl, kg/yıl Ton/yıl, kg/yıl Ton/yıl, Adet/yıl, KG/YIL Adet/yıl, Ton/yıl, KG/YIL, Lt/yıl Ton/yıl, KG/YIL, M.TÜL/YIL Ton/yıl, Adet/yıl, m2/yıl, Metre/yıl, M3/yıl, Paket/yıl, Kasa/yıl, Tak/yıl, M.TÜL/YIL, Lt/yıl, Çift/yıl, Düzine/yıl, Kg/yıl, baģ/yıl KWH/YIL TABLO 89-a 270

271 Sanayi Sicil Belgesi AlmıĢ Sanayi Tesislerinin Ġlçelere Göre Dağılımı-2002 ĠLÇENĠN ADI FĠRMA SAYISI TOPLAM ÜRETĠMĠ (*) m2/yıl A/yıl ANTAKYA m/yıl Ton/yıl m3/yıl ÇALIġAN ĠġÇĠ SAYISI 1550 ALTINÖZÜ ton/yıl 9 BELEN adet/yıl ton/yıl 150 DÖRTYOL ton/yıl A/yı 1464 ERZĠN ton/yıl 10 ĠSKENDERUN ton/yıl ad/yıl KIRIKHAN ton/yıl 467 KUMLU ton/yıl 18 REYHANLI ton/yıl 416 SAMANDAĞ YAYLADAĞI HASSA T/yıl 29 TOPLAM m/yıl m2/yıl m3/yıl ton/yıl adet/yıl (*) Üretim Birimi,üretim konusuna göre m,m2,m3,adet,ton,vb. biçimde toplam üretim sütununda belirtilmiģtir TABLO 89-b 271

272 K.4. SANAYĠ GRUPLARINA GÖRE ĠġYERĠ SAYILARI VE ĠSTĠHDAM DURUMU Ġmalat sanayiinde iģyeri sayısı, ücretle çalıģanlar ve yapılan ödemeler (10+), 1993 A. Toplam B. Devlet C. Özel Ġmalat sanayii (1) Ücretle çalıģanların ortalaması Ücretle ÇalıĢanlara Yapılan Ödemeler (Milyar TL) Sektörler ĠĢyeri sayısı Emekli San. bağlı olanlar SSK'ya bağlıolanlar Toplam Yıllık ortalama çalıģan sayısı Emekli sandığına bağlı olanlar SSK'ya bağlı olanlar Toplam Ýmalat A 62 1,549 14,449 15,998 16, ,902 3,120 B 2 1,549 11,093 12,642 12, ,666 2,884 C 60-3,356 3,356 3, (31) Gıda, içki, tütün A B C (32) Tekstil A (33) Kereste (34) Kağıt ve basım B C A B C (**) A B C (35) Kimya A (36) TaĢ ve toprak B C (*) A B C (37) Metal A 14 1,549 11,883 13,432 13, ,745 2,962 (38) Metal eģya DĠE 2002 verileri TABLO 90: B 1 1,549 10,768 12,317 12, ,619 2,837 C 13-1,115 1,115 1, A 12-1,042 1,042 1, B C 12-1,042 1,042 1,

273 K.5. SANAYĠ GRUPLARINA GÖRE ÜRETĠM TEKNOLOJĠSĠ VE ENERJĠ KULLANIMI Elektrik tüketimi, 1994* Enerji TÜRKĠYE AKDENĠZ HATAY Toplam...Miktar (kwh) 54,201,983,482 6,630,049,781 1,038,332,366...Deðer, KDV dahil (Bin TL) 93,206,523,654 7,366,278, ,905,247...Resmi Daireler...Miktar (kwh) 3,271,298, ,792,921 43,730,688...Deðer, KDV dahil (Bin TL) 6,334,741, ,926,713 83,565,109...Sanayi ĠĢletmeleri...Miktar (kwh) 28,463,560,315 3,295,957, ,286,426...Deðer, KDV dahil (Bin TL) 48,680,444,519 1,951,091, ,105,048...Tarımsal Sulama...Miktar (kwh) 1,134,217, ,791,877 59,164,988...Deðer, KDV dahil (Bin TL) 754,306,363 82,330,095 35,654,243...Meskenler...Miktar (kwh) 13,083,352,261 1,527,183, ,775,715...Deðer, KDV dahil (Bin TL) 22,620,271,325 2,780,703, ,243,053...Ticarethaneler...Miktar (kwh) 4,185,074, ,311,094 37,927,662...Deðer, KDV dahil (Bin TL) 9,665,150,130 1,251,650,709 91,845,306...ġantiyeler...Miktar (kwh) 433,718,641 57,539,270 7,046,901...Deðer, KDV dahil (Bin TL) 1,537,530, ,749,445 10,063,784...Hayır Kurumları...Miktar (kwh) 91,965,930 8,657,548 86,396...Deðer, KDV dahil (Bin TL) 44,898,677 2,162, ,468...Sokak Aydınlatma...Miktar (kwh) 2,375,727, ,840,486 43,509,657...Deðer, KDV dahil (Bin TL) 1,780,392, ,653,485 34,111,571...Diğerleri...Miktar (kwh) 1,163,068, ,975,512 18,803,933...Deðer, KDV dahil (Bin TL) 1,788,787, ,010,819 29,192, * Bilgi geçicidir. DĠE verileri TABLO 91: 273

274 SANAYĠ SĠCĠL BELGESĠ ALMIġ SANAYĠ TESĠSLERĠNĠN SEKTÖREL DAĞILIMI MART 2008 SEKTÖRÜN ADI FĠRMA SAYISI TOPLAM ÜRETĠM(*) Gıda içki ve tütün sanayi ton/yıl adet/yıl kasa/yıl, lt/yıl, kg/yıl DOKUMA GĠYĠM ton/yıl EġYASI VE DERĠ m 2 /yıl SANAYĠ adet/yıl m/yıl tak/yıl, çiftçi/yıl düzine/yıl, ORMAN ÜRÜNLERĠ VE MOBĠLYA SANAYĠ KAĞIT, KAĞIT ÜRÜNLERĠ VE BASIM SANAYĠ KĠMYA PETROL, KÖMÜR, KAUÇUK VE PLASTĠK ÜRÜNLERĠ SANAYĠ TAġ VE TOPRAĞA DAYALI SANAYĠ kg/yıl ton/yıl adet/yıl m 2 /yıl m 3 /yıl m/yıl Takım/yıl m 2 /yıl mt/yıl paket/yıl ton/yıl ton/yıl adet/yıl m 2 /yıl m.tül/yıl kg/yıl, ton/yıl adet/yıl m 2 /yıl ÇALIġAN ĠġÇĠ SAYISI METAL ANA SANAYĠ ton/yıl METAL EġYA MAKĠNE VE TEÇHĠZAT ULAġIM ARACI, ĠLMĠ VE MESLEKĠ ÖLÇME ALETLERĠ SANAYĠĠ ton/yıl adet/yıl m/yıl kg/yıl TOPLAM ton/yıl adet/yıl m 2 /yıl m/yıl m 3 /yıl, paket/yıl kasa/yıl, tak/yıl m.tül/yıl lt/yıl çift/yıl düzine/yıl kg/yıl (*) üretim birimi, üretim konusuna göre m 2,m 3,adet, ton vb biçiminde Üretim sütununda belirtilir. (Kaynak: Sanayi ve Ticaret Ġl Müdürlüğü) 274

275 SANAYĠ SĠCĠL BELGESĠ ALMIġ SANAYĠ TESĠSLERĠNĠN SEKTÖREL DAĞILIMI ARALIK 2009 FĠRMA SAYISI TOPLAM ÜRETĠM (*) ÇALIġAN ĠġÇĠ SAYISI SEKTÖRÜN ADI GIDA ĠÇKĠ VE TÜTÜN SANAYĠ Ton/yıl Adet/yıl Kasa/yıl, Lt/yıl, Kg/yıl, baģ/yıl DOKUMA GĠYĠM EġYASI VE DERĠ SANAYĠ Ton/yıl M2/yıl Adet/yıl Met/yıl Tak/yıl, Çift/yıl, Düzine/yıl, Kg/yıl ORMAN ÜRÜNLERĠ VE MOBĠLYA SANAYĠ Ton/yıl, Adet/yıl, M2/yıl, M3/yıl, M/yıl, Takım/yıl,3.000 M.TÜL/YIL KAĞIT, KAĞIT ÜRÜNLERĠ VE BASIM SANAYĠĠ M2/yıl, Mt/yıl, Paket/yıl, Ton/yıl, kg/yıl, ADET/YIL 173 KĠMYA-PETROL, KÖMÜR,KAUÇUK VE PLASTĠK ÜRÜNLERĠ SANAYĠĠ Ton/yıl Adet/yıl M2/yıl m.tül/yıl, Kg/yıl TAġ VE TOPRAĞA DAYALI SANAYĠĠ Ton/yıl Adet/Yıl, M2/yıl, M3/YIL, KG/YIL METAL ANA SANAYĠĠ Ton/yıl, kg/yıl METAL EġYA MAKĠNA VE TEÇHĠZAT ULAġIM ARACI,ĠLMĠ VE MESLEKĠ ÖLÇME ALETLERĠ SANAYĠĠ Ton/yıl, Adet/yıl, m/yıl, Kg/yıl, M.KARE, KWH/YIL TOPLAM Ton/yıl, Adet/yıl, m2/yıl, Metre/yıl, M3/yıl, Paket/yıl, Kasa/yıl, Tak/yıl, M.TÜL/YIL, Lt/yıl, Çift/yıl, Düzine/yıl, Kg/yıl, baģ/yıl KWH/YIL (*)ÜRETĠM BĠRĠMĠ,ÜRETĠM KONUSUNA GÖRE M2,M3,ADET,TON V.B.BĠÇĠMĠNDE ÜRETĠM SÜTUNUNDA BELĠRTĠLĠR.( KAYNAK:SANAYĠ VE TĠCARET ĠL MÜDÜRLÜĞÜ) 275

276 K.6. SANAYĠDEN KAYNAKLANAN ÇEVRE SORUNLARI VE ALINAN ÖNLEMLER K.6.1. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliği Çevre kirliliğinde önemli bir yer tutan hava kirliliği, konutlardan, sanayiden ve motorlu taģıtlardan kaynaklanmaktadır. Hava kirliliğine sebep olan tesislerin baģında ; Çimento Fabrikası, Sarıseki Gübre Fabrikası, Ġskenderun ve Dörtyol ilçelerindeki sanayi kuruluģları, ĠSDEMĠR ile Dörtyol ilçesi Payas beldesinde kurulu bulunan irili ufaklı 24 adet haddehanelerdir. Bu tesisler arasında ĠSDEMĠR Fabrikalarının bacalarında bulunan filtrelerin birçoğu eskimiģ durumundadır. Bu filtrelerde iģlevlerini yerine getiremediği için emisyon fazla olmaktadır. Ġskenderun Organize sanayi bölgesinde bulunan Ekinciler Demir - Çelik ve Yazıcı Demir Çelik Fabrikalarının çelikhane bacasında gaz ve toz tutucu filtre olmasına rağmen randımanlı çalıģmamakta, çelikhanede ark esnasında çevreye yoğun bir Ģekilde toz emisyonu yayılmaktadır. Ġskenderun Çimento Fabrikasında, elektro filtre bulunmasına rağmen, zaman zaman çalıģtırılmaması hava kirliliğine sebep olmaktadır. Ayrıca Dörtyol Ġlçesi - Payas Beldesinde bulunan haddehanelerin gaz tutucu filtreleri mevcut değildir. K.6.2. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirliliği Ġskenderun, Dörtyol, Erzin ve Samandağı Ġlimizde denize kıyısı olan ilçelerimizdir. Ġskenderun Körfezi ni kirleten ana kirleticiler ; Ġskenderun Ģehir kanalizasyonu, ĠSDEMĠR, Toros Gübre Fabrikası ve Sarıseki Gübre Fabrikası ile petrol taģımacılığı için körfeze gelen gemilerin yaptığı kirliliklerdir. Ayrıca Adana ili sınırlarında kurulu bulunan endüstriyel tesis ve yerleģim yerleride körfezi kirletmektedir. Ġskenderun Ģehir kanalizasyonu hiçbir arıtma iģlemine tabi tutulmadan denize direkt olarak deģarj edilmektedir. Gübre fabrikaları ise fosforik asit soğutma suyunu denize direkt deģarj etmektedir. Ayrıca Ġskenderun, Dörtyol karayolu üzerinde bulunan Mobil, Shell, Petrol Ofisi ve Delta Depolama tesislerinin arıtma ünitelerinin yetersiz olması nedeniyle denize petrol türevi maddeler verilmektedir. YaklaĢık 10 yıldır Ġskenderun Körfezine yoğun bir petrol taģımacılığı olmakta, tankerlerden yapılan taģımacılık esnasında denize sızmalardan karıģan petrol, Ġskenderun körfezi nin kirlenmesine sebep olmaktadır. Petrol taģımacılığı yapan gemiler ise SĠNTĠNE ve BALAST sularını kıyıdan mil açıkta deģarj etmekte, deniz hareketleri neticesi kirlilik kıyıya kadar gelmektedir. Samandağı ilçesinde, deniz kirlenmesinin baģlıca sebebi Suriye nin Lazkiye Limanı nda demirleyen gemilerin katı ve sıvı atıklarını denize deģarj etmeleri neticesinde Samandağı kıyısına kadar gelerek sahili kirletmektedir. Ayrıca; Asi nehri taģıdığı kirlilikleri Samandağı ndan denize dökerek denizinde kirlenmesine sebep olmaktadır. K.6.3. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak Kirliliği Ġlimiz ve ilçelerimizde organize sanayi bölgeleri tarım arazilerini dıģında ve sınıf arazilerde tesis edildiğinden bunlardan kaynaklanan herhangi bir toprak kirliliğinden bahsedilemez. 276

277 K.6.4. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Gürültü Kirliliği Kentlerde giderek tehlikeli bir hal alan çevre sağlığı sorunlarından biri de gürültü kirliliğidir. BaĢta Antakya ve Ġskenderun ilçelerimizde bu çevre sorunu önemini korumaktadır. Gürültünün en önemli kaynağı trafiktir. Ġlimizde trafiğe kayıtlı in üzerinde motorlu taģıt bulunmaktadır. Özellikle egzozları bozuk küçük motosikletler ve çevre yolunun bulunmaması nedeniyle Ģehir içinden geçen yük kamyonlarının gürültüdeki payı büyüktür. Ġlimiz genelinde sanayi bölgelerinin bulunmaması, motor gücü ile çalıģan iģyerlerinden Ģehir içlerinde çalıģarak yaptıkları gürültü çevrede yaģayanların huzur ve sükununu olumsuz yönde etkilemektedir. Endüstri gürültüsü olarak; 2 adet taģocağında yapılan gürültü ölçümünde anlık olarak 85 db(a) olduğu ölçülmüģtür. Haddehanelerde olan gürültü ölçümü ise 88 db(a) olarak ölçülmüģtür. Sanayinin yoğun olduğu Ġskenderun ve Dörtyol ilçelerinde ise yapılan denetimlerde, belirtilen parametrelerin üzerinde gürültüye rastlanıldığı takdirde, izolosyona gidilmesi ve teknolojinin yenilenmesi istenmekte olup, Ġlimizde sanayi tesislerinden kaynaklanan gürültü seviyesi önemsenmeyecek düzeydedir. K.6.5. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atıklar Ġlimiz sınırlarında bulunan, sanayi tesisleri için tehlikeli ve zararlı atıkların özellikleri, miktarı, çeģidi ve bertaraf sistemiyle ilgili bir çalıģma yapılmamıģtır. Sanayi tesislerinin, az bir kısmının atık su arıtma tesisi olmasına rağmen kısmen çalıģtırıldığı, kimi sanayi tesislerinde ise çalıģmadığı tespit edilmiģtir. Ġlimizde önemli bir yer tutan Ġskenderun Demir - Çelik fabrikasının atık su arıtma tesisinin çalıģtırılmadığı gibi evsel atık suları için yapılan arıtma tesisi ise kısmen çalıģmaktadır. Yine çimento fabrikasının evsel atık suları için yaptırdığı arıtma tesisi yapılan denetimlerde kısmen çalıģtırıldığı tespit edilmiģtir. (K).SANAYĠ VE TEKNOLOJĠ KAYNAK DĠE verileri Hatay Ġli Çevre Durum Raporu Sanayi ve Ticaret Ġl Müdürlüğü 277

278 ALTYAPI, ULAġIM VE HABERLEġME L.1. ALTYAPI L.1.1. Su Sistemi ve L.1.2. Atık Su Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi Hatay ilinde belediyeler düzeyindeki 367 köy ve 351 yerleģim ünitesinden 270 köy ve 235 ünitede yeterli içmesuyu bulunmaktadır. Bu durum, köylerin yüzde 73.6 sında, ünitelerin ise yüzde 67.0 sinde yeterli içmesuyu olduğunu göstermektedir. Yeterli içmesuyu olan köylerin oranı Türkiye ortalamasıyla aynı olup, ünite oranları Türkiye ortalamasının üzerindedir. Ġlimiz Ġskenderun ilçesinde, kente verilen temiz (içme suyu) su kaynaklarının kapasitesi 630 lt/sn dir. ġehir Ģebekesindeki döģenen boru miktarı ; 20 km. beton Asbest boru, 10 km. plastik (PVC) boru, 25 km. pik döküm boru, 10 km. Golvanizli borularıdır. Kentin atık ve yağmur sularını toplayıp tekrar kullanıma sunulmasıyla ilgili çalıģmalar devam etmekte olup, bu çalıģmalar 7 fazlı bölümler halinde yapılması düģünülmektedir. Bu çalıģmalar ıģığında bugüne kadar halen devam etmekte olan, 1. Faz kapsamındaki kent merkezinin altyapı çalıģmaları ayrık sistem Ģeklinde yapılmaktadır. Yani ; yağmur suları ayrı pis atık sular ayrı olarak döģenmekte ve bunların ayrı ayrı toplama merkezleri yapılmıģtır. Bugüne kadar yapılan toplama hatlarının uzunluk ve kapasiteleri aģağıda sunulmuģtur. Yağmur Suyu Toplama Merkezi ve Kapasitesi Deniz kıyısında 12 metre derinlik ve 6,5 metre çapında betonarme keson kuyu vasıtasıyla yapılmıģtır. Kuyunun kapasitesi 400 m 3 tür. Kuyunun içinde her biri 475 lt/sn kapasitelik 3 faal 1 yedek deģarj pompası bulunmaktadır. Kent Merkezine DöĢenmiĢ Bulunan Yağmur Suyu Kaynakları 1500 metrelik (0.43x3.00) metre ebatları olan betonarme kanalı betonarme boru ve ebatları : Yağmur suyu % 200 mm lik 160 metre Yağmur suyu % 300 mm lik 820 metre Yağmur suyu % 400 mm lik metre Yağmur suyu % 500 mm lik 650 metre Yağmur suyu % 600 mm lik 150 metre Yağmur suyu % 800 mm lik 139 metre Yağmur suyu % 1000 mm lik 350 metre Yağmur suyu % 1200 mm lik 250 metre Yağmur suyu toplama merkezinden ayrı olarak gene sahil kesiminde 12 metre derinliğinde ve 6,5 metre çapında betonarme keson kuyuda toplanmaktadır. Kuyunun kapasitesi genel olarak 400 m 3 tür. Burada her biri faal olarak çalıģan 3 asıl, 1 yedek olmak zere 4 adet 278

279 yükseltme pompası bulunmakta ve her pompa kapasitesi 160 lt/sn olmak üzere 3 x 160 = 480 lt/sn kapasitesindedir. Kent içinde DöĢenmiĢ Atık Su Boru ve Mesafesi Kanalizasyon % 200 mm lik 4136 metre Kanalizasyon % 300 mm lik 1872 metre Kanalizasyon % 400 mm lik 990 metre Kanalizasyon % 500 mm lik 1102 metre Kanalizasyon % 600 mm lik 200 metre Kanalizasyon % 700 mm lik 200 metre Kanalizasyon % 800 mm lik 50 metre Kanalizasyon % 900 mm lik 415 metre Atık suların toplama merkezinden arıtma merkezine isalesi ve arıtım tesisinin yapım ve kapasitesiyle ilgili proje seçim ve ihale çalıģmaları devam etmekte olup, henüz sonuçlanmamıģtır. Belen ilçemizde; içme sularının tamamı kaynak suyudur. Su Ģebekesinin tamamına yakını yeni Ģebekedir. Ġlçede, cüzi bir kısmı kendi imkanlarıyla küçük çaplı kanalizasyon yapılmıģtır. Diğer kısımlar foseptik çukurlarıyla çözümlenmektedir. ġu anda kanalizasyon proje yapımı iller bankasınca ihale edilmiģ ve ileride kaynak temininden sonra kanalizasyon yapım iģinin gerçekleģtirilmesine çalıģılacağı belirtilmektedir. Altınözü ilçemizde; kente verilen, temiz (içme suyu) su kaynaklarının, kapasitesi 27 lt/sn, suların iletildiği boruların, kalite ve uzunlukları ise 23 km.80 lik ve 100 lük 16 Atü plastik su borusu bulunmaktadır. Kentin atık sularının ve yağmur sularının toplanıp bunların tekrar kullanıma sunulması amacıyla; Ayrı toplama sistemleri ve arıtma sistemleri yoktur. Kumlu ilçemizde; içme suları, Köy Hizmetleri tarafından yapılan grup isalesi ile YeniĢehir Gölü membasından Kumlu ilçesine verilmesi gereken su miktarı 8.5 lt/sn, yapılan debi ölçümünde ilçeye 4 lt/sn su geldiği anlaģılmıģtır. Ġlçede m. uzunluğunda % 200 lük Nd 10 Atü AÇB borusunun döģendiği, eski Ģebeke olarak plastik ve atermit borular aracılığıyla yapıldığı belirtilmektedir. Ġlçede, kanalizasyon mevcut değildir. Kentin artık suları ve yağmur sularını toplayıp kullanıma sunulması amacıyla yapılan bir çalıģma yoktur. Erzin ilçemizde; kanalizasyon bulunmamaktadır. Tüm kirli sular foseptik ve sistemi ile çözümlenmektedir. Belediye bu sistemi vidanjörle desteklenmektedir. ġehir içme suyunun, Amanos Dağları ndan gelen 27 km. lik kısmı ve leçe mevkii ile 14 km. lik kısmının tamamı çelik boru ile 80 km. lik Ģehir Ģebekesi % 100 mm lik PVC boru ve 15 km lik ana hatlar ise AÇB den tesis edilmiģtir. Kırıkhan ilçemizde; Ģehir içme-suyu cazibeli ve su sondaj kuyularından motopompla olmak üzere iki sistem Ģeklinde gelmektedir. 279

280 Ġlçemizde verilen temiz içme suyu kaynaklarının kapasiteleri Ģöyledir. Üngüzlü 40 lt/sn, Kozanoğlu 15 lt/sn Mahmudun-gözü 25 lt/sn, ve S sondaj kuyusundan 20 lt/sn olmak üzere toplam 100 lt/sn dir. Ġlçede mevcut suların iletildiği borular Ģöyledir : 40 km. AÇB boru, 150 km. Çelik boru, 60 km. Plastik boru ve 20 km. Demir boru uzunluğu 270 km. dir. Ġlçede kanalizasyon sistemi bulunmayıp ancak ; Belediye Meclisi nin aldığı bir kararla kanalizasyon sistemi için çalıģmalar Ġller Bankası nca programa alınma safhasına gelinmiģtir. Dörtyol ilçemizde; verilen temiz içme suyu, Üçgöz Membasından getirilmektedir. Kapasiteleri ; DY1, DY2, DY3 olmak üzere 3 depomuz mevcuttur. DY ton kapasiteli olup, dinlendirici depo olarak kullanılmaktadır. DY2, ton kapasitelidir. DY3, depomuz ise 3000 ton kapasiteye sahip olup, verimlilikleri ; 100 lt/sn olarak ortalama su akıtmaktadır. PVC, Aspest ve Çelik borular kullanılmıģ olup, çelik boru 6 km., Aspest boru 6 km., ve PVC boru 100 km. dir. Yayladağ ilçemizde; kente verilen temiz (içme suyu) su kaynaklarının kapasiteleri ve verimlilikleri Ģöyledir. Ġlçeye 3 kaynaktan içme suyu gelmektedir. 1) Kökmeryem - Kayapınar Menbaı : Ġsale hattı uzunluğu : 5000 metre Su kapasitesi : minimum 2.50 lt/sn. Hattın cinsi : % 100 lük pik boru 2) Yayla (kastal) Menbaı : Ġsale hattı uzunluğu : 2990 metre Su kapasitesi : minimum 2 lt/sn Hattın cinsi : % 100 lük plastik boru 3) Aslanyazı Menbaı : Ġsale hattı uzunluğu : metre Su kapasitesi : 20 lt/sn Hattın cinsi : % 200 lük asbest ve çelik boru Ġlçede pis su kanalizasyon Ģebekesi mevcut değildir. Bu nedenle belediyemizce atık suların toplanması arıtılması ve değerlendirilmesi gibi çalıģmalar mevcut değildir. L.1.3. YeĢil Alanlar KiĢi BaĢına DüĢen YeĢil Alan Miktarı (hektar) reyhanlı kırıkhan altınözü erzin iskenderun antakya belen samandağ yayladağı GRAFĠK

281 KiĢi BaĢına DüĢen YeĢil Alan Miktarı (m 2 ) 8 reyhanlı GRAFĠK 19 kırıkhan altınözü erzin iskenderun antakya belen samandağ yayladağ kumlu dörtyol L.1.4. Elektrik iletim Hatları Hatay'da elektriksiz Köy bulunmamaktadır. TEDAġ Hatay Elektrik Dağıtım Müessese Müdürlüğü; Ġlimiz sınırları içerisinde Çukurova Elektrik A.ġ.'ne ait 6 adet 154/380kV'lık Ģalt merkezlerinden satın aldığı enerjiyi Ģehir merkezlerinde trafo, köylerde ise adet trafo ile 5.084,5 km. lik orta gerilim dağıtım hattı ile elektrik dağıtım ve hizmetlerini yürütmekte, ayrıca bakım ve onarımını da yapmaktadır. Ġlimiz genelinde elektriklendirilmemiģ köy ve mezra bulunmamaktadır. L.1.5. Doğal Gaz Boru Hatları Ġlimizde doğal gaz boru hattı bulunmamaktadır. 281

282 L.2. ULAġIM 5.BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ 53.(ANTAKYA) ġube ġeflġğġ SINIRLARI ĠÇĠNDEKĠ DEVLET VE ĠL YOLLARININ CĠNSLERĠNE, BAKIM PROGRAMINA VE KIġ PROGRAMINA GÖRE UZUNLUKLARI (KM.) ASFALT YOLLAR K.K.NO. YOLUN ADI ĠL ADI ASF. BET. SATHĠ KAP. TOPLAM PARKE STBLZ. TOPRAK BAKIM TOPLAMI GEÇĠT VERMEZ SATIH ġebeke UZUNL. BÖLÜNM.YOL SAMANDAĞ ĠSKELESĠ - (817-06) DYA (ANTAKYA ÇEVRE YOLU) HATAY (817-05) DYA - CĠLVEGÖZÜ (827-01) DYA HATAY (OSMANĠYE-HATAY) ĠL SN. - DÖRTYOL (31-05) ĠYA HATAY DÖRTYOL (31-05) ĠYA - ANTAKYA (825-08) DYA HATAY CĠLVEGÖZÜ (420-02) DYA - ( / ) DYA HATAY (GAZĠANTEP-HATAY) ĠL SN. - CĠLVEGÖZÜ (31-08) ĠYA HATAY CĠLVEGÖZÜ (31-08) ĠYA - (817-06) DYA (ANTAKYA ÇEVRE YOLU HATAY (817-06) DYA - (TÜRKĠYE - SURĠYE) DEV.SN. (YAYLADAĞI) HATAY HASSA (825-07) DYA - CĠLVEGÖZÜ HATAY DEVLET YOLLARI TOPLAMI (OSMANĠYE-HATAY) ĠL SN. - DÖRTYOL (31-05) ĠYA HATAY (ANTAKYA-KIRIKHAN) (825-08) DYA - BAKRAS KALESĠ HATAY (ĠSKENDERUN-DÖRTYOL) (817-04) DYA - YAKACIK HATAY (ĠSKENDERUN-CEYHAN) ( / 04) DYA - (825-07) DYA (HASSA) HATAY (KIRIKHAN-REYHANLI) (827-01) DYA - YALANKOZ HATAY ( / 08) DYA (KIRIKHAN) - (ANTAKYA- REYHANLI) (420-02) DYA HATAY

283 31-09 (KIRIKHAN-REYHANLI) (827-01) DYA - (31-08) ĠYA HATAY (KIRIKHAN-REYHANLI)(827-01)DYA- (TÜRKĠYE-SURĠYE)DEV.SN.(ġARK HA.) HATAY (ĠSKENDERUN-CEYHAN) (817-03) DYA - ERZĠN HATAY (ANTAKYA-REYHANLI) (420-02) DYA - ST.PIERRE KĠLĠSESĠ HATAY REYHANLI (420-02) DYA - (TÜRKĠYE-SURĠYE) DEV.SN.(KARBEYAZ) HATAY (31-26) ĠYA (ALTINÖZÜ) - BABATORUN HATAY (ANTAKYA-REYHANLI) (420-02) DYA - HACIPAġA HATAY (ANTAKYA-YAYLADAĞ) (825-09) DYA - ġenköy HATAY (ANTAKYA-YAYLADAĞ) (825-09) DYA - KIġLAK HATAY YAYLADAĞI (825-09) DYA - YEDĠTEPE HATAY ÇEVLĠK - (420-01) DYA (SAMANDAĞ) HATAY SAMANDAĞI (420-01) DYA - YEDĠTEPE (31-54) ĠYA HATAY (ADANA-HATAY) ĠL SN. - (OSMANĠYE- DÖRTYOL) (817-03) DYA HATAY (0-53) OTOYOLU ATR. - ULUÇINAR HATAY ĠL YOLLARI TOPLAMI ġube YOLLARI TOPLAMI

284 TOPRAKKALE - ĠSKENDERUN SIRA NO 1 K.K.NO 2 O53/01 E. NO E.K. TĠPĠ 3 O53/B1 A+B 4 O53/02 ĠLĠ ĠSKENDERUN OTOYOL BAKIM ĠġLETME ġeflġğġ YOL AĞI K.K. NO TANIMI OTOYOL ADI OTOYOL UZUNLUĞU (M) BAĞLANTI YOLU UZUNLUĞU (M) KAVġAK KOLLARI UZUNLUĞU BAġLANGIÇ SONU OTOYOL (M) DĠĞER YOLLAR (M) E 91 A ADANA ĠSKENDERUN AYRIMI BATI KAVġAĞI T.A.G E SERBEST BÖLGE 91 A ADANA ĠSKENDERUN BATI KAVġAĞI KAVġAĞI 7100 HATAY- ADANA SERBEST BÖLGE KAVġAĞI ĠL YOLU 12580(5A+7+58B) E 91 A HATAY SERBEST BÖLGE KAVġAĞI GÖZENELER KAVġAĞI A HATAY GÖZENELER KAVġAĞI E 6 O53/03 91 A HATAY GÖZENELER KAVġAĞI ERZĠN KAVġAĞI /B3 A HATAY ERZĠN KAVġAĞI ĠL YOLU AYRIMI O53/04 E 91 A HATAY ERZĠN KAVġAĞI DÖRTYOL KAVġAĞI O53/B4 A+B HATAY DÖRTYOL KAVġAĞI D817.D.Y.AYR (1+3.8B) O53/05 E 91 A HATAY DÖRTYOL KAVġAĞI PAYAS KAVġAĞI O53/B5 B HATAY PAYAS KAVġAĞI D817.D.Y.AYR O53/06 E 91 HATAY PAYAS KAVġAĞI ĠSKENDERUN KAVġAĞI AÇILIġ TARĠHĠ 13 O53/B6 A HATAY ĠSKENDERUN KAVġAĞI D817.D.Y.AYR O53/07 E 91 A HATAY ĠSKENDERUN KAVġAĞI ÇANKAYA KAVġAĞI A HATAY ÇANKAYA KAVġAĞI O53/08 E 91 A HATAY ÇANKAYA KAVġAĞI BELEN KAVġAĞI E 17 O53/B7 91 A HATAY BELEN KAVġAĞI D817.D.Y.AYR O53/A2-3 A HATAY ÇANKAYA KAVġAĞI ġekere KAVġAĞI TOPLAM GENEL TOPLAM M M. 284

285 HATAY ĠLĠ ULAġIM AĞ DURUMU Devlet Yolu İl Yolu Otoyollar Köy Yolları Demiryolu 365 Km. 308 Km. 89 Km Km. 72 Km. Devlet Yolu : 365 Km. İl Yolu : 308 Km. Beton Asfalt 175 Km. Sathi Kaplama 283 Km. Sathi Kaplama 172 Km. Stabilize 10 Km. Toprak 4 Km. Geçit vermez 15 Km. Geçit vermez 18 Km. Geçit vermez : Projesi hazırlanan veya yapım halindeki yollardır. TABLO 92 KÖY YOLLARININ CĠNSLERĠNE GÖRE UZUNLUKLARI KÖY VE ÜNİTE YOLLARI Asfalt Yol Stabilize Tesviye Mutasavver (Hamyol) TOPLAM km. 651 km. 354 km. 126 km km. TABLO 93 HATAY ĠLĠ YOL AĞ DURUMU ( Tarih Ġtibariyle ) DEVLET YOLLARI Beton Asfalt = 168 Km. Sathi Kaplama = 181 Km. 349 Km. ĠLYOLLARI Beton Asfalt = 7 Km. Sathi Kaplama = 265 Km. 272 Km. OTOYOLLARI Yapımı Tamamlanan = 105 Km. GENEL TOPLAM = 726 Km. 285

286 L.2.1. Karayolları BAKIM BAŞMÜHENDİSLİĞİ 2010 YILI HATAY İLİ SATIH CİNSLERİ HARİTASI İL SINIRI BÖLGE SINIRI DEVLET SINIRI OTOYOL BSK SATHİ KAPLAMA STABİLİZE TOPRAK YOL GEÇİT VERMEZ ADANA OSMANĠYE ERZĠN Harabe BotaĢ Tesisleri 2 DÖRTYOL Dörtyol B.E. YAKACIK 2 8 (PAYAS) Demir Çelik Fab HASSA AKTEPE ĠSLAHĠYE KĠLĠS ĠSKENDERUN YALANKOZ KIRIKHAN 1 4 Abalaklı 9 4 BELEN Bakras Kalesi ARSUZ 2 5 KUMLU ġark Hamamı (ULUÇINAR) SERĠNYOL Havaalanı REYHANLI HATAY Cilvegözü Senpiyer KARAÇAY Çevlik HARBĠYE HacıpaĢa 1 SAMANDAĞ 13 2 ALTINÖZÜ ġenköy BABATORUN KARBEYAZ YEDĠTEPE 5 Yiğityolu KIġLAK Yayladağ Kolcular 4 1 YAYLADAĞI Hatay ilinde, asıl olarak karayolu ve denizyolu, bir ölçüde demiryolu etkin bir ulaģım Ģebekesi oluģturur. Ġlde karayolu, Cilvegözü sınır kapısının bulunması nedeniyle gerek iç gerekse Ģehirler arası ve milletler arası trafik hacmine sahiptir. E - 5 Karayolu, Hatay ın ülke karayolu sistemine bağlantısını sağlamaktadır. Güney de Yayladağ ilçesinden Suriye ye bağlanan bu karayolu, Antakya üzerinden Ġskenderun, Dörtyol ve erzin ilçelerinin ve kuzeyde Adana ili ile ilin bağlantısını sağlar. 286

287 Ayrıca Gaziantep ten gelen Hassa ve Kırıkhan ilçelerinin Reyhanlı ya ve buradan da Cilvegözü sınır kapısına bağlayan karayolu da yüksek standartlıdır. Ġl sınırları içerisinde ulaģılmayan yerleģim birimi bulunmamaktadır. Karayolu uzunluğu 589 km. yol bulunmakta olup bunun 344 km. si devlet yolu, 245 km. si il yollarıdır. Ayrıca inģa halinde olan otoyol uzunluğu 54 km. dir. Yol kalitelerinin dağılımı Ģöyledir ; Ġlimiz sınırları içerisinde ulaģılamayan yerleģim birimi bulunmaktadır. Karayolu uzunluğu 588 km. olup 171 km si beton asfalt 417 km si satıh kaplamadır. Ayrıca inģa halinde olan otoyol uzunluğu 84 km dir. Karayolu uzunluğunun ilçelere göre dağılımı Ģu Ģekildedir. İlçeler Devlet Yolu İl Yolu Toplam Antakya 84 Km. 26 Km. 110 Km. Ġskenderun 22 Km. 42 Km. 64 Km Dörtyol 3 Km. 5 Km. 28 Km. Samandağ 18 Km. 16 Km. 34 Km. Kırıkhan 48 Km. 30 Km. 78 Km. Reyhanlı 33 Km. 13 Km. 46 Km. Yayladağı 27 Km. 16 Km. 43 Km. Altınözü Km. 38 Km. Hassa 28 Km Km. Belen 21 Km. 10 Km. 31 Km. Erzin 15 Km. 26 Km. 41 Km. Kumlu 24 Km. 23 Km. 47 Km. Ġlimizin trafik yükü ise yıllara göre Ģu Ģekildedir Yıllar Taşıt Yük Toplam Adet-Km Ton-Km YILI HATAY ĠLĠNDE; OTOYOLLARIN VE DEVLET YOLLARININ ĠLLERE GÖRE TAġIT-KM. DEĞERLERĠ; TAġIT-KM DEVLET YOLU OTOYOLU TOPLAM YOLCU-KM. DEĞERLERĠ YOLCU-KM DEVLET YOLU OTOYOLU TOPLAM YÜK.+TON-KM.DEĞERLERĠ YÜK+TON-KM DEVLET YOLU OTOYOLU TOPLAM

288 Not: Karayolları 5. Bölge Müdürlüğü Verileri.( tarih itibariyle gelen veriler) L UlaĢım Planlaması Ġlimizde yaya trafiğinin yoğun olduğu Cumhuriyet Alanı PTT Müdürlüğü önü ve Ulus Meydanı Mydonose önünde bulunan yaya geçidini günde, ortalama (53.010) yayanın kullandığı Ġl Emniyet Müdürlüğünce tespit edilmiģtir. L Toplu TaĢım Sistemleri Hatay ilimizde toplam; adet Otomobil, 7036 adet Minibüs, adet Kamyonet, 3141 adet Otobüs, 6136 adet Kamyon, adet Traktör, 8680 adet Çekici, 601 adet Tanker, adet Motosiklet, 310 adet Özel Amaçlı TaĢıt, 718 adet Arazi TaĢıtı olmak üzere TOPLAM: adet araç bulunmaktadır.. Kent içinde toplu taģımacılık belediye otobüs iģletmesi denetiminde özel firmalara ait otobüslerle yapılmaktadır. Ġlçelerimizde ise taģımacılık belediyelerimize ait otobüs ve minibüsler ile yapılmaktadır. Ayrıca müteahhit firmalar tarafından da yapılmaktadır. L Kent Ġçi Yollar Araç sayısı gün geçtikçe arttığından yollar her geçen gün biraz daha ihtiyaca cevap veremez duruma gelmektedir. Trafiğin Yoğun Olduğu Saatler KavĢaklar ve Yollar Ġl merkezinde trafik yoğunluğu , , saatleri arasında olup, KemalpaĢa, KurtuluĢ, Yavuz Selim, Ġstiklal (Ġnönü), Rıhtım, Hürriyet, Atatürk, Fatih, Cumhuriyet ve Gündüz Caddelerinin trafiği diğer caddelere göre daha yoğundur. Orman KavĢağı, Cumhuriyet Alanı, Ata Köprüsü, Fatih - AyĢe Fitnat KavĢağı, Maksim KavĢağı, KemalpaĢa Alt ve Üst KavĢağı, Kılıçoğlu, Otogar ve 100. Yıl KavĢakları trafik yönünden yoğun olan yerlerdir. Ġlimizin trafik yönünden alt yapısı çok yetersizdir. Ata Köprüsü araç ve yaya trafiğine zaman zaman cevap vermemektedir. Cumhuriyet Alanı müze önündeki yaya geçidi ile Ata Köprüsü ndeki yaya geçitleri trafiğin akıģını olumsuz yönde etkilediğinden alt ve üst geçit yapılması zaruridir. L Araç Sayıları Hatay Ġl Emniyet Müdürlüğü verilerine göre ilimizde toplam; adet Otomobil, 7036 adet Minibüs, adet Kamyonet, 3141 adet Otobüs, 6136 adet Kamyon, adet Traktör, 8680 adet Çekici, 601 adet Tanker, adet Motosiklet, 310 adet Özel Amaçlı TaĢıt, 718 adet Arazi TaĢıtı olmak üzere TOPLAM: adet araç bulunmaktadır. 288

289 Binek Otomobil Hafif Ticari Ağır Ticari Diğerleri Toplam Ġlimizde Trafiğe Kayıtlı Motorlu TaĢıt Araçlarının Yıllara Göre (2008, 2009) Sayıları Hatay Ġlimizde halen kayıtlı araç toplamı ise; Otomobil Minibüs Kamyonet Otobüs Kamyon Traktör Çekici Toplam Araç Sayısı Yıl Tanker Motosiklet Özel Amaçlı TaĢıt Arazi TaĢıtı GENEL TOPLAM Not: Hatay Ġl Emniyet Müdürlüğü 2009 Yılı Verileri 289

290 290

291 L.2.3. Deniz, Göl, Nehir TaĢımacılığı L Limanlar 1. Ġskenderun Limanı 2. Mobil Ġskele 3. Shell Ġskele 4. Petrol Ofis Ġskelesi 5. Karayolları Asfalt Ġskelesi 6. Sarıseki Ġskelesi 7. Süper Fosfat 8. Yazıcılar 9. Tosyalı Assan (ĠnĢa Halinde) 10. Ekinciler 11. ĠDÇ Limanı 12. Aygaz (ġamandra) 13. BP-Delta (ġamandra) 14. BotaĢ (Dörtyol) 15. Bahattin Bayraktar 16. TofaĢ Gübre 17. Serbest Bölge 18. BotaĢ (Ceyhan) ĠSKENDERUN TCDD LĠMANI Ġskenderun Körfezinde halen bulunan Ġskele ve Limanlar ĠĢletmeciliği UlaĢtırma Bakanlığı TCDD Genel Müdürlüğü, Ġskenderun TCDD Liman ĠĢletme Müdürlüğünce yapılan yük ve yolcu trafiğine açık bulunan ve alt yapısı büyük yatırımlarla gerçekleģtirilen Ġskenderun Limanı 1990 yılında patlak veren körfez krizinden sonra menfi yönde etkilenmiģ olup, atıl kapasitesiyle çalıģmaktadır. Limana gelen ve giden gemilerin pilotaj ve remorkaj hizmetleri kendi bünyesinde kurulu bulunan deniz araçları ve birimleri tarafından verilmektedir. Adı geçen limanda toplam 1700 metre uzunluğunda 9 adet dok bulunmaktadır. Ġskele ve rıhtımlarda en düģük draft 6 metre en yüksek draft ise metre derinliktedir. SASA TESĠSLERĠ ĠĢletmeciliğini Sasa Sun`i ve Sentetik Elyaf Sanayi A.ġ.`nin yaptığı tesis ve bağlama Ģamandıraları, aynı Ģirkete ait Adana`da kurulu bulunan fabrikaların hammadde ihtiyacını karģılamak üzere gelen gemilere hizmet vermektedir.söz Konusu tesislere gelen gemilerin pilotaj ve klavuzluk hizmetleri DekaĢ Med Marin firması tarafından verilmektedir. ÇEKĠSAN TESĠSLERĠ ĠĢletmeciliğini Çekisan Depolama Hizmetleri Ltd. ġti.`nin yaptığı tesis ve Ģamandıralara, ana Ģirketleri olan shell, BP, Mobil Ġskelesi için benzin türleri ve motorin gibi beyaz yakıtların gemilerden tahliyesi, depolanması ve dağıtım vb. iģlere hizmet vermektedir.3. Ģahıslara hizmet vermeyen tesislere gelen gemilerin plotaj ve romorkaj hizmetleri DekaĢ Med Marin firması tarafından verilmektedir. 291

292 PETROL OFĠSĠ TESĠSLERĠ ĠĢletmeciliğini Petrol Ofisi A.ġ`nin yaptığı tesis ve Ģamandıralarda 3. Ģahıslara hizmet verilmeyip, kendi ihtiyaçları olan beyaz ve siyah akaryakıtın gemilerle tahmil tahliyesi depolanması ve dağıtım hizmetleri verilmektedir.plokaj ve romorkaj hizmetleri DekaĢ Med Marin firması tarafından verilmektedir. KARAYOLLARI ĠSKELESĠ Karayolları Genel Müdürlüğü sayı ile 3 nolu asfalt Ģantiye Ģefliğine bağlı iskeleye kurumun ihtiyacı olan asfalt tahliyesi yapacak gemiler yanaģmakta olup, sayı ile 3. Ģahıslara hizmet verilmemektedir. Plokaj ve romorkaj hizmetleri DekaĢ Med Marin firması tarafından verilmektedir uzunluğundaki iskelede 2 adet gemi yanaģma yeri mevcuttur. NATO ASKERĠ ĠSKELE Deniz Kuvvetleri Komutanlığına bağlı iskeleye harp ve yardımcı harp gemileri yanaģmakta olup, 3. Ģahıslara hizmet verilmemektedir. SARISEKĠ GÜBRE FABRĠKALARI ĠSKELESĠ ĠĢletmeciliği Ġskenderun Sarıseki Süper Fosfat fabrikaları müdürlüğü tarafından yapılmakta olup, kendi limancılık faaliyetlerinin yanında yolcu hariç diğer yük cinsleri için 3. Ģahıslara hizmet vermektedir. Plokaj ve romorkaj hizmetleri DekaĢ Med Marin firması tarafından verilmektedir. 812 metre uzunluğundaki iskelede 6 adet gemi yanaģma yeri mevcuttur. Su derinliği 7-18 metre arasında değiģmektedir. YAZICI ĠSKELESĠ 1994 yılında iģletmeye açılan ve akabinde yolcu ve dökme sıvı yükleri dıģında her türlü yük cinsleri için genel limancılık faaliyetlerinde bulunma izni olan iskelenin iģletmeciliği Yazıcı Demir ve Çelik San. A.ġ. tarafından yapılmaktadır. Plokaj ve romorkaj hizmetleri DekaĢ Med Marin firması tarafından verilmektedir. 700 metre uzunluğundaki iskeleye gemilerin tonajlarına göre 5-8 gemi yanaģabilmektedir. Su derinliği 5,30 ile 19,30 metre arasında değiģmektedir. ORHAN EKĠNCĠ ĠSKELESĠ 1988 yılında sadece kendi ihtiyacı olan hammadde alımı ve mamül dıģ satımı için hizmete açılan iskeleye daha sonra genel limancılık hizmetleri verilmiģ olup. Yolcu ve dökme sıvı yüklerin dıģında her türlü yükün tahmil ve tahliyesi yapılmaktadır.ġģlemciliğini Ekinciler Demir ve Çelik Sanayi A.ġ.`nin yaptığı iskeleye tahmil ve tahliye amacı ilk gelen gemilere plokaj ve romorkaj iģleri DekaĢ Med Marin firması tarafından verilmektedir. Tam boyu 850 metre ve kullanım boyu 211 metre uzunluğundaki iskeleye gemilerin tonajlarına göre 4-6 gemi yanaģabilmektedir. Su derinliği metre arasında değiģmektedir. 292

293 ĠDÇ LĠMANI ĠĢletmeciliği Türkiye Demir ve Çelik Fabrikaları Genel Müdürlüğü, Ġskenderun Demir ve Çelik Fabrikaları Müessese Müdürlüğü tarafından yapılmaktadır. Kendi hammadde ve mamül ihtiyaçlarının dıģında 3. Ģahıslara yönelik yolcu hariç her türlü yükün tahmil ve tahliyesi yapılmaktadır. Klavuzluk ve romorkaj hizmetleri kendi bünyelerinde kurulu bulunan Dok teģkilatı tarafından verilmektedir. Söz konusu limanın toplam 6 adet rıhtımı mevcut olup, rıhtım boyları toplamı 1435 metredir. Su derinlikleri ise rıhtımların bulundukları mevkilere göre 6-18 metre arasında değiģmektedir. BALIKÇI BARINAKLARI Yetki ve sorumluluk alanımız içerisinde Samandağ Balıkçı Barınağı ile Ġskenderun Merkez Balıkçı Barınağı olmak üzere iki adet barınak mevcuttur. Söz konusu Barınakların iģlemciliği su ürünleri kooperatifleri tarafından yapılmaktadır. Mevcut iki barınağın yörenin ihtiyaçlarına cevap veremez durumda olması nedeniyle Dörtyol ve Arsuz`da olmak üzere iki adet balıkçı barınaklarının inģaatına baģlanmıģ olup ancak ödenek yetersizliğinden dolayı durmuģtur. Bunun yanında madenli \ Arsuz balıkçı barınağı ile Payas balıkçı barınağı proje çalıģmaları DLH bölge müdürlüğünce devam ettirilmektedir. ĠNġA HALĠNDEKĠ ĠSKELELER Yazıcı iskelesi ile Orhan Ekinci iskelesi arasındaki Assan Endüstri A.ġ. tarafından 40 metre geniģliğinde ve 600 metre boyunda olacak Ģekilde projelendirilen iskele tamamlandığı takdirde tonluk gemilerin yanaģıp yükleme ve boģaltma iģlemi yapabilecek bir k onuma gelmesi planlanmaktadır. LĠMANLARIN ĠġLEV VE ÖNEMĠ Ġskenderun Körfezi 1950 yılından bu yana deniz ve uluslar arası transit taģımacılığa, ithalat ve ihracat petrol gübre demir çelik mamullerine tahmil-tahliye ve diğer liman faaliyetlerine yönelik tüm körfezi kapsayan 15 adet liman ve iskeleye sahip bulunmaktadır. Stratejik konumu bulunan NATO iskelesi bu rakamın dıģındadır. Bu limanlara termik santral ve serbest bölge için yapılacak limanları da eklediğimizde Ġskenderun körfezi boydan boya bir liman bölgesi haline gelmiģ olacaktır. Stratejik ve ekonomi ağırlık önemli liman ve iskelelerin Ġskenderun bölgesi içinde yer alması da ayrıca bu kentin il olmasını gerektiren ciddi nedenlerden biri olmalıdır. Ġskenderun Limanından son 5 yıl içerisinde yaklaģık 3,700,000 ton yükleme 13,000,000 ton boģaltma yapılmıģtır. 293

294 ĠSKENDERUN KÖRFEZĠNDE BULUNAN LĠMAN VE ĠSKELELERĠN KAPASĠTELERĠ ĠSKENDERUN LĠMANI 11 Adet rıhtım mevcut olup toplam yükleme ve boģaltma kapasitesi 3,500,000 ton\yıldır. MOBĠL OĠL DOLUM TESĠSĠ ve ĠSKELESĠ BoĢaltma : 2,160,000 ton\yıldır. Yükleme : 2,160,000 ton\yıldır. PETROL OFĠSĠ DOLUM TESĠSĠ ve ĠSKELESĠ BoĢaltma : Geminin pompa gücüne bağlı Yükleme : 900 ton\saat KARAYOLLARI ASFALT TESĠSĠ ve ĠSKELESĠ Asfalt boģaltma : 100 ton\saat SHELL SIVI YÜK DOLUM TESĠSĠ ve ĠSKELESĠ BoĢaltma : Geminin pompa gücüne bağlı Yükleme : 100 ton\saat ĠDÇ LĠMANI 6 Adet rıhtım mevcut olup toplam yükleme ve boģaltma kapasitesi:43,400 ton\gün dür. BOTAġ ĠSKELESĠ Toplam ham petrol yükleme kapasitesi 30,000 m\saat AYGAZ LPG TESĠSĠ VE ĠSKELESĠ BoĢaltma : 100 ton\saat Yükleme : 100 ton\saat SARISEKĠ GÜBRE FABRĠKASI ĠSKELESĠ BoĢaltma : 450 ton\yıl Yükleme : 450 ton\yıl TOROS GÜBRE ĠSKELESĠ BoĢaltma : 1,250 ton\saat Yükleme : 5,000 ton\gün EKĠNCĠLER DEMĠR-ÇELĠK SANAYĠ ĠSKELESĠ Toplam yükleme ve boģaltma kapasitesi: 800,000 ton\yıl dır. ATAKAġ LĠMANI Yapımı Devam Etmektedir. ĠSKENDERUN LĠMANI Ticaret hayatına katkısı asırlarca devam eden Ġskenderun limanımızın, 1927 yılında Fransızlar tarafından mavnalara hizmet verilmek üzere, bugün servis limanı olarak kullandığımız iç liman beseni yapılarak anılan tarihte hizmete girmiģtir. Ġskenderun ve hinterlandına cevap veren limanımız 1942 yılında büyük iskele, 1954 yılında, silo ve konveyyör tesisleri yapımı ile önemini artırmıģtır yılında ise bu günkü rıhtımlar tamamlanıp, mekanik ve elektrikli techizatlarla güçlendirilerek, hizmete devam etmiģtir. Söz konusu tarihten bugüne kadar limanımıza çeģitli yatırımlar yapılarak 294

295 Akdeniz bölgesinin modern limanlarından biri haline gelmiģ olup muntazam kara ve demir yolu bağlantısı ile zengin bir hinterlanda sahip olmuģtur. Limanımızın Türkiye ve Ġran demir yolları ile bağlantılı oluģu ve Irak a yakınlığı nedeniyle önemli bir transit liman olması özelliğini korumaktadır ABD - IRAK SAVAġI sırasında Ġskenderun Limanının ABD tarafından üs olarak kullanılması Ġskenderun Limanını dünya gündemine taģımıģtır. Irak transit taģımacılığının baģlaması ve gap projesinin bitiminde bölgede yapılacak üretim ve buna bağlı olarak meydana gelen ihracat artıģı ile limanımızın öneminin daha da artacağı bir gerçektir. Limanımız fiziki bakımından ise her türlü açık deniz etkilerine karģı 1400 metre uzunluğundaki batı mendireği ile korunmuģ olup 8,5 metre ile 12 metre su derinliğine sahiptir. Bu özelliği taģıyan çeģitli boylardaki gemileri limanımıza kabul etme olanağımız mevcuttur. Rıhtımlarımızın uzunluğu 1700 metre olup, aynı anda 9-10 gemi yanaģarak yükleme ve boģaltma yapılabilmektedir. Limanımızda konteyner dahil, her türlü dökme ve karıģık eģya elleçlemesi yapılabilmektedir. Limanımızın yıllık gemi kapasitesi 1060 gemi\yıl olup, 3,500,000 ton\yıl elleçleme kapasitesine sahiptir. Limanımızda kurulu olan konveyyor tesisi ile insan gücüne gereksinme duyulmadan saatte 300 ton hububat, 250 ton demir cevheri ile saatte 100 ton kömür yükleme ve boģaltma yapılabilmektedir. Limanımızda Türkiye nin en iyi ve en modern Synorolift kızaklama tesisi kurulu olup 1000 gross tonilataya kadar olan deniz vasıtalarına havuzlanmasına olanak sağlamaktadır. Bu tesisiyle Ġskenderun, Mersin ve çevresindeki kuruluģların deniz vasıtalarına hizmet verilmektedir.(yapımı 1983 te baģlamıģ 1985 te bitmiģtir). Limanımızın modern ekipmanlarla donatılmıģ olup yüksek performansta rıhtım vinci ve 90 ton kaldırma kapasiteli birde yüzer vincimiz mevcuttur. Gemilerin limanımıza ve liman dıģındaki iskelelere yanaģtırılmasında günün 24 saatinde kılavuzluk hizmetleri verilmekte, bu hizmetler için 4 rmorkör ve ek olarak bir adet hem romorkör hizmeti veren hem de deniz yangınlarına müdahele edebilen 2500hp gücünde söndüren XII Romorkörü mevcuttur. Romorkör dıģında iki adet morinbot, bir adet servis botu ve bir adet kılavuz botumuz servis vermektedir. Limanımızda ayrıca gemi sintinelerindeki atıkların alınması için sintine tesisimiz de mevcuttur(arıtma tesisi). Limanımızda hizmetlerin ifanı için iki Ģift(vardiya) olarak çalıģmakta, iģ sahiplerinin talepleri halinde üçüncü Ģilt te çalıģmaya devam edilmektedir. Limanımızda Ģu an mevcut 720 iģçisi 169 memur ve müstahdemi ile hizmetleri devam ettirmekteyiz. 233 sayılı KHK uyarınca. Bakanlar kurulu kararıyla Devlet Demir Yolları Ģebekesiyle bağlantısı bulunan Ġskenderun limanının iģletilmesi TCDD genel müdürlüğüne verilmiģtir. Ġskenderun liman sınırları kuzey boylamı doğuda olan fener mevkiinden kuzeye ve enlemi kuzey boylamı doğu mevkiindeki (Sarıseki iskelesi hariç) batıya çizilen çizgilerle kıyı arasında kalan deniz alanıdır. Alan içinde bulunan, petrol ofisi, Shell, Çekisan, Mobil, Sa-Sa, bu alanın dıģında bulunan Sarıseki gübre fabrikaları, Orhan Ekinci özel iskelelerine plotaj ve romorkaj hizmeti verilmektedir. Limanımız 300 rüsum tonalitosuna kadar (NRT) makinalı ve makinasız Türk bayraklı gemilerin yükleme boģaltma ve aktarma iģleriyle yolcu beraberindeki zat ve ev eģyası hariç olmak üzere her türlü yükleme, boģaltma ve aktarma iģlerini, her tondaki yabancı gemilerle 300 rüsum tonalitosundan yukarı Türk bayraklı gemilere tatlı su vermek, ihrakiyelerinin yükleme, boģaltma ve aktarma iģlemlerini yapmak, her türlü palamar hizmetlerini yapmak. Romorkörcülük ve kılavuzluk iģlerini yapmak. Gemilerin katı ve sıvı atıklarını almaktır. 295

296 Türkiye nin Akdeniz kıyısında Ortadoğu ya açılan bir transit kapısı olan Ġskenderun limanı bugün ülkemizin geniģ bir alan ve modern teçhizatlarla donatılmıģ sayılı limanlarından birisidir. GeniĢ bir hinderland alanına sahip bulunan Ġskenderun limanı demiryolu ve karayolu ile yurt içi ve ülkeler arası ulaģım ağlarına en iyi bir Ģekilde bağlanmıģtır. Ġskenderun Gümrükler BaĢmüdürlüğü Ocak-Aralık Ayı Verileri gemi sayısı GRAFĠK gelen giden L TaĢımacılık milyon dolar 2 1,8 1,6 1,4 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0, ithalat ihracat GRAFĠK

297 transit ( kg) 5E+10 4E+10 3E+10 2E+10 1E+10 gelen giden GRAFĠK 22 L.2.4. Havayolları YILLARI YOLCU VE UÇAK TRAFĠĞĠ YOLCU TRAFĠĞĠ 2008 ĠÇ-GELEN ĠÇ-GĠDEN ĠÇ TOP ĠÇ-GELEN ĠÇ-GĠDEN ĠÇ TOP ARTIġ % 75 ARTIġ % 90 ARTIġ % DIġ-GELEN 9490 DIġ-GĠDEN 9943 DIġ TOP DIġ-GELEN DIġ-GĠDEN DIġ TOP ARTIġ % 370 ARTIġ % 378 ARTIġ % 374 UÇAK TRAFĠĞĠ 2008 ĠÇHAT 1373 DIġHAT 241 TOPLAM ĠÇHAT 2166 DIġHAT 909 TOPLAM 3075 ARTIġ % 58 ARTIġ % 277 ARTIġ % 90 Not : Havaalanımızın ġehir Merkezine Olan Uzaklığı 25 Km. dir. 297

298 Havaalanımıza Tarifeli Sefer Düzenleyen Hava Yolu TaĢıyıcılarının 27 Ocak 2010 Tarihi Ġtibariyle Haftalık KıĢ Sefer Çizelgesi Günler Hava Yolu TaĢıyıcısı Sefer Adı Hatay'a ĠniĢ Saati Hatay'dan KalkıĢ Saati THY A.O Hatay - Ġstanbul 00:40 06:00 THY A.O Hatay - Ġstanbul 10:05 10:50 PAZARTESĠ Pegasus Hatay - Kıbrıs 12:00 12:30 THY A.O Hatay - Ġstanbul 17:15 18:00 Anadolu Jet Ankara - Hatay - Kıbrıs 20:05 20:40 Anadolu Jet Kıbrıs - Hatay - Ankara 23:25* 08:30 THY A.O Hatay - Ġstanbul 00:40 06:00 THY A.O Hatay - Ġstanbul 10:05 10:50 SALI Pegasus Hatay - Kıbrıs 12:00 12:30 THY A.O Hatay - Ġstanbul 17:15 18:00 Anadolu Jet Ankara - Hatay - Kıbrıs 20:05 20:40 ÇARġAMBA PERġEMBE CUMA Anadolu Jet Kıbrıs - Hatay - Ankara 23:25* 08:30 THY A.O Hatay - Ġstanbul 00:40 06:00 THY A.O Hatay - Ġstanbul 10:05 10:50 Pegasus Hatay - Kıbrıs 12:00 12:30 THY A.O Hatay - Ġstanbul 17:15 18:00 Sun Express Hatay - Ġstanbul (Sabiha Gökçen) 18:30 19:00 Anadolu Jet Ankara - Hatay - Kıbrıs 20:05 20:40 Anadolu Jet Kıbrıs - Hatay - Ankara 23:25* 08:30 THY A.O Hatay - Ġstanbul 00:40 06:00 Sun Express Hatay - Ġstanbul (Sabiha Gökçen) 09:00 09:30 THY A.O Hatay - Ġstanbul 10:05 10:50 Pegasus Hatay - Kıbrıs 12:00 12:30 THY A.O Hatay - Ġstanbul 17:15 18:00 Anadolu Jet Ankara - Hatay - Kıbrıs 20:05 20:40 Anadolu Jet Kıbrıs - Hatay - Ankara 23:25* 08:30 THY A.O Hatay - Ġstanbul 00:40 06:00 THY A.O Hatay - Ġstanbul 10:05 10:50 298

299 CUMARTESĠ PAZAR Pegasus Hatay - Kıbrıs 12:00 12:30 THY A.O Hatay - Ġstanbul 17:15 18:00 Anadolu Jet Ankara - Hatay - Kıbrıs 20:05 20:40 Anadolu Jet Kıbrıs - Hatay - Ankara 23:25* 08:30 THY A.O Hatay - Ġstanbul 00:40 06:00 THY A.O Hatay - Ġstanbul 10:05 10:50 THY A.O Hatay - Ġstanbul 17:15 18:00 Sun Express Hatay - Ġstanbul (Sabiha Gökçen) 18:30 19:00 Anadolu Jet Ankara - Hatay - Kıbrıs 20:05 20:40 Anadolu Jet Kıbrıs - Hatay - Ankara 23:25* 08:30 THY A.O Hatay - Ġstanbul 00:40 06:00 Sun Express Hatay - Ġstanbul (Sabiha Gökçen) 09:00 09:30 THY A.O Hatay - Ġstanbul 10:05 10:50 Pegasus Hatay - Kıbrıs 12:00 12:30 THY A.O Hatay - Ġstanbul 17:15 18:00 Anadolu Jet Ankara - Hatay - Kıbrıs 20:05 20:40 Anadolu Jet Kıbrıs - Hatay - Ankara 23:25* 08:30 * ĠĢaretli seferlerin kalkıģ saati ertesi gün saat 08:30'dir. Tablodaki Tüm Saatler Lokaldir. 299

300 L.3. HABERLEġME Santrallerimizin ilçelere göre dağılımı ĠLÇE ADI SANTRAL ADEDĠ SANTRAL KAPASĠTESĠ(HAT) ANTAKYA ALTINÖZÜ HASSA KIRIKHAN KUMLU REYHANLI SAMANDAĞ ,369 YAYLADAĞI ĠSKENDERUN BELEN DÖRTYOL ,040 ERZĠN ,783 ÇALIġAN ABONE(HAT) TOPLAM TABLO 94 ĠLÇE ADI Ġlçelerimize Göre Prensibal ve Lokal Altyapı ġebeke Durumları PRENSĠBAL KAPASĠTESĠ(HAT) ANTAKYA ALTINÖZÜ HASSA KIRIKHAN KUMLU REYHANLI SAMANDAĞ YAYLADAĞ ĠSKENDERUN BELEN DÖRTYOL ERZĠN LOKAL KAPASĠTESĠ(HAT) TABLO

301 BĠLĠġĠM AĞLARI HĠZMETLERĠ Ġlimiz sınırları içerisinde yürütülen özel devre (data, Turpak, Ġnternet, Frema Relay vs.) hizmetlerinin daha sağlıklı ve daha rasyonel bir Ģekilde yürütülmesi, çağımızın teknolojik geliģmelerin yakından takip edilerek müģterilerimize en iyi hizmeti vermek için kurulmuģ olan BiliĢim Ağları Müdürlüğümüz; Data, TURPAK, Ġnternet, XDSL gibi hizmetleri aģağı yukarı tüm Ġlimize yaymayı hedef olarak belirlemiģ olup bunda da büyük oranda baģarı sağlamıģtır. Ġlimizdeki müģterilerimizin; ĠĢyerlerinde veya evlerinde bulunan bilgisayar, faks ve telefonu aynı hat üzerinden kullanmak, görüntülü telefon hizmeti almak, arayan numarayı görmek, görüģmelerin süresini ve kontör sayısını öğrenmek, video konferans yapmak ya da Internet'e hızlı bir Ģekilde bağlanmak için Türk Telekom olarak bizlerin 2002 yılında Hatay ilimize XDSL uygulamaları diğer bir deyiģle BileĢik Hatlar servisini Ġlimize getirmeyi planlamıģ bulunmaktayız. DATA SĠSTEM KAPASĠTELERĠ HĠZMET TÜRÜ KAPASĠTE ÇALIġAN TURPAK TDM FR 19 TTNET (LL) 16 9 TTNET (DĠALUP) DATA 730 TABLO 96 TRANSMĠSYON HĠZMETLERĠ Transmisyon olarak temel hizmet Ģehirlerdeki il,ilçe,belde,köy vs. santrallerin birbirleri arasında telefon ve data trafiğinin iletilmesidir. Ulusal ve uluslar arası her tür telefon, data trafiklerin iletilmesi transmisyon sistemleri ile mümkündür. Ġlimizde 2000 yılı içerisinde baģlayan Transmisyon güzergahlarında alternatiflerin oluģturulması çalıģmaları 2001 yılı içerisinde tamamlanarak Hatay ili içerisinden yapılacak aramalarda iller arası tüm data ve telefon hizmetlerinin kesintiye uğramasına müsaade edilmemektedir. S SĠSTEM ADI NO TRANSMĠSYON SĠSTEM KAPASĠTELERĠ MĠKTARI 1 ANALOG R/L 1800 TN 2 2 ANALOG R/L 900 TN 1 3 ANALOG R/L 300 TN MB SAYISAL R/L 3 301

302 5 34 MB SAYISAL R/L 7 6 4*2 MB SAYISAL R/L MB SAYISAL R/L MB FOHT MB FOHT MB FOHT MB FOHT SDH (STM16) SDH (STM4) SDH (STM1X) TN HAVAĠ HAT TN HAVAHĠ HAT 1 17 KABLOSUZ TELEFON BAZ ĠST KABLOSUZ TELEFON ABONE SAYISI NMT (ARAÇ TELEFONU ) 5 TABLO 97 L.4. ĠLĠN ĠMAR DURUMU Bu konu ile ilgili bilgi elde edilememiģtir. L.5. ĠLDEKĠ BAZ ĠSTASYONLARI SAYISI 302

303 Hatay Ġli ve Ġlçelerinde GSM Baz Ġstasyonu Güvenlik Sertifikası Durum Çizelgesi TABLO

304 TABLO

305 TABLO 100 * Hatay Ġlinde toplam 158 adet baz istasyonu mevcuttur. (L) ALTYAPI,ULAġIM VE HABERLEġME KAYNAK Hatay Ġl Telekom Müdürlüğü Ġskenderun Gümrükler BaĢmüdürlüğü Hatay Ġli Trafik Tescil ġube Müdürlüğü Hatay Valiliği Web Sitesi. Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü ÇalıĢmaları 2008 Hatay Ġli Çevre Durum Raporu 305

306 M.YERLEġĠM ALANLARI VE NÜFUS M.1. KENTSEL VE KIRSAL PLANLAMA M.1.1. Kentsel Alanlar M Doğal Özelliklerin Kent Formuna Etkileri Hatay, Akdeniz Bölgesi'nin Doğu ucunda yer alan bir sınır ilimizdir. Türkiye toplam alanının %0 7'sini kaplayan km2 geniģlikteki il alanı, 35 52' ve 37 04' kuzeyenlemleri ile 35 40' ve 36 35' doğu boylamiarı arasında kalmaktadır. Hatay ili doğusunda ve güneyinde Suriye, kuzey-doğusunda Gaziantep, kuzey ve kuzey-batısında Osmaniye ve Adana, batısında Akdeniz yer alır. Hatay ilinin batı kesimleri ıskenderun Körfezi kıyısındaki çok dar ve uzun kıyı ovası ile kaplıdır. Bu ovanın hemen gerisinde Amanos Dağları yükselmektedir. Çok yüksek olmamakla beraber bir duvar gibi uzanan Amanos Dağlarının Hatay ili içindeki en önemli geçiti, ıskenderun-antakya karayolunun geçtiği Belen Boğazıdır. Güney-batı ve kuzey-doğu yönünde uzanan Amanos Dağları, daha sonra Gavur Dağları ve Nur Dağları adını alır. Asi ırmağının denize döküldüğü Samandağ ilçesi ile -Suriye sınırı arasında kalan Güney-batı kesiminde, baģka bir dağlık yöre ile karģılaģılır. Ilin orta kesimini Güneybatıkuzeydoğu doğrultu/u bir çukur alan kaplar. Bu çukurluk Güneyde Suriye topraklarında, Kuzeyde de KahramanmaraĢ kentinin yakınlarına doğru uzanır. Adı geçen bu çöküntünün en alçak kesimini eskiden bir bataklık olan ve sonrada kurutularak tarıma açılan Amik Ovası kaplar. AĢağı Asi Vadisi'nin baģlangıcında kurulu olan il merkezinin denizden yüksekliği yaklaģık 85 m. dir. Alanının %46' sını dağların oluģturduğu ilde, ovalar % 34'lük bir paya sahiptir % 97'si kültüre elveriģli olan Hatay topraklarının yaklaģık yarısını ekili-dikili alanlar kaplamaktadır. M Kentsel Büyüme Deseni Bu konu ile ilgili bilgi elde edilememiģtir. M Planlı Kentsel GeliĢme Alanları Ġskenderun kenti Çukurova metropolitan bölge planlamasında bir liman kenti olarak düģünülmüģtür. Metropolitan uygulamaları 1986 yılında baģlayarak Dünya Bankası nın desteği ile Ġskenderun Karaağaç ta bir, Sarımazı da ise ikinci bir büyük toplu konut uygulaması Ģeklinde gerçekleģtirmeye çalıģmıģtır. Diğer yeni yerleģimler ise yine kentin güneydoğusunda, Sarımazı yönünde geliģmektedir. Bunlarda sınırlı yapı kooperatifleri Ģeklindedir. Ġskenderun Körfezi nin kuzey batı yönüne doğru Erzin e 9 km uzaklıkta Serbest Sanayi Bölgesi adıyla Ceyhan, Osmaniye, Yumurtalık ve Dörtyol ilçelerinin ortak 306

307 kullanabileceği hektarlık bir sanayi alanı, kiģi istikdam edecek Ģekilde planlanmıģtır. Hatay da kentsel alan kullanımı, il genelinde % 1,69 gibi bir oran göstermektedir. Hatay da son yıllarda (1990) kent nüfusu kır nüfusuna oldukça yakın bir orana ( % 47,92 ) ulaģmıģtır. Bu olgu, kentsel yerleģimlerin, sanayi, yollar ve altyapı elemanlarının toplu ve sıkıģık düzen de olmasının bir sonucudur. Eski Antakya da kültür ve tabiat varlıklarını koruma altına alınan binalar nedeniyle modern tarzda bir Ģehir imar planı tatbik edilmemektedir. M Kentsel Alanlarda Yoğunluk Türkiye Ġstatistik Kurumunun 2008 yılında adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre ilimiz genelindeki nüfus oranları ve değiģimleri aģağıdaki tablo ve grafiklerde verilmiģtir. ĠLÇE ĠLÇE MERKEZ NÜFUS MERKEZ ĠSKENDERUN KIRIKHAN DÖRTYOL REYHANLI SAMANDAĞ ERZĠN BELEN HASSA 9301 ALTINÖZÜ 7428 YAYLADAĞI 6305 KUMLU

308 GRAFĠK

309 GRAFĠK

310 Hatay ili Ģehir ve köy nüfusları ve nüfus yoğunluğu, 2007 Hatay Toplam Şehir Köy Belediye Sayısı Köy Sayısı Yüz Ölçümü Merkez(Antakya) Altınözü Belen Dörtyol Erzin Hassa Ġskenderun Kırıkhan Kumlu Reyhanlı Samandağ Yayladağı Toplam Nüfus Yoğunluğu Türkiye Sıralaması (Nüfus büyüklüğü) 13 Nüfus (Toplam) Yüzölçümü(Toplam) Km2 Nüfus Yoğunluğu 238 ġehirleģme Oranı 49 Nüfus Yoğunluğu: Km2 başına düşen kişi sayısı Kaynak: Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi 2007 Nüfus Sayımı Sonuçları, TABLO 101 M Kentsel Yenileme Alanları Antakya'da var olan koruma amaçlı plan ve projeler yeniden bu gözle değerlendirilmelidir. Kent planlaması ve kentsel korumanın en iyi ifade edileceği ölçek ise, demin de söylediğim gibi kentsel tasarı ölçeğidir. Söz konusu kentte yaģanabilir mekânlar oluģturmak, kültürel değerleri korumanın ve yaģatmanın ilkeleri, planların en üst ölçeklerinden itibaren ortaya konulmalıdır. Bir baģka toplantıda, izin verirseniz Sayın BaĢkan, ben Antalya deneyimini aktarmak istiyorum. Antalya deneyimi 1/ ölçekten 1/ ölçeğe, 1/ ölçekten; yani çevre düzeni planından 1/5 000 nazım plan ölçeğine, nazım plan ölçeğinden uygulama planları ve eylemsel tasarımlara kadar giden ölçeklerdedir. Bizim son beģ yılda Antalya'da ve danıģmanlığını yaptık, kent planları hazırladık. Deneyimleri aktarmak özellikle Antakya için ilginç olacaktır. 1/ 'den baģlayarak koruma kararları verilmiģtir ve onlar kentsel tasarım 1/ 500 ölçeklere kadar ilkeler düzeyinde gelmiģ ve detaylandırılmıģtır; o da bence çok önemli. Makrodan mikroya gitmek gerekiyor. Koruma amaçlı tasarımlar yapılmalı ve uygulanmalıdır. Kent planlama, kentsel koruma ve kentler tasarım ölçeğinde, kentsel tasarım, kent planlama ve kentsel korumanın hedefine varmak için baģvurduğu bir araç niteliğinde karģımıza çıkmaktadır, ki kentsel tasarımın disiplinler arası özelliği de bunu desteklemektedir. Bu tür olaylarda kentsel tasarım 310

311 projelerini yapmak gerekiyor. Burada arkeologlar da olacak, yerine göre sanat tarihçileri de olacak, yerine göre peyzaj mimarları olacak, mimarlar olacak, altyapıcılar olacak. Bu projeler, özelliğine göre çeģitli disiplinler arası elemanların katıldığı projeler olmalıdır. Birçok tarihsel kentte koruma planlarından önce yapılan planlar genel olarak korumayı değil, yenilemeyi öngörmektedir. M Endüstri Alanlarda Yer Seçimi Sanayi ve Teknoloji konu baģlığı altında ayrıntılı olarak verilmiģtir. M Tarihi, Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli Alanlar Turizm konu baģlığı altında ayrıntılı olarak verilmiģtir. M.1.2. Kırsal Alanlar ADRESE DAYALI NÜFUS KAYIT SĠSTEMĠ NÜFUS SAYIMI SONUÇLARI ĠL VE ĠLÇE MERKEZLERĠ ĠLE BELDE VE KÖY NÜFUSLARI ( tarihi itibariyle) SNO ĠL ADI ĠLÇE ADI BUCAK ADI BELEDĠYE/KÖY ADI Kaynak: Türkiye Ġstatistik Kurumu 2008 NÜFUSU 1 HATAY ALTINÖZÜ MERKEZ MERKEZ HATAY ALTINÖZÜ MERKEZ AKAMBER HATAY ALTINÖZÜ MERKEZ AKDARI HATAY ALTINÖZÜ MERKEZ ALAKENT HATAY ALTINÖZÜ MERKEZ ALTINKAYA HATAY ALTINÖZÜ MERKEZ ATAYURDU HATAY ALTINÖZÜ MERKEZ AVUTTEPE HATAY ALTINÖZÜ MERKEZ BOYNUYOĞUN HATAY ALTINÖZÜ MERKEZ BÜYÜKBURÇ HATAY ALTINÖZÜ MERKEZ ENEK HATAY ALTINÖZÜ MERKEZ KAMBERLĠ HATAY ALTINÖZÜ MERKEZ KARSU HATAY ALTINÖZÜ MERKEZ KAZANCIK HATAY ALTINÖZÜ MERKEZ KIYIGÖREN HATAY ALTINÖZÜ MERKEZ KOZKALESĠ HATAY ALTINÖZÜ MERKEZ KURTMEZREASI HATAY ALTINÖZÜ MERKEZ TEPEHAN HATAY ALTINÖZÜ MERKEZ TOKAÇLI HATAY ALTINÖZÜ MERKEZ TOKDEMĠR HATAY ALTINÖZÜ MERKEZ TOPRAKHĠSAR HATAY ALTINÖZÜ MERKEZ YARSELĠ HATAY ALTINÖZÜ MERKEZ YUNUSHANI HATAY ALTINÖZÜ MERKEZ ZĠYARET HATAY ALTINÖZÜ MERKEZ YENĠHĠSAR HATAY ALTINÖZÜ BABATORUN BABATORUN HATAY ALTINÖZÜ BABATORUN ÇETENLĠ HATAY ALTINÖZÜ BABATORUN HACIPAġA HATAY ALTINÖZÜ BABATORUN KANSU HATAY ALTINÖZÜ BABATORUN KESKĠNCĠK

312 30 HATAY ALTINÖZÜ BABATORUN MAYADALI HATAY ALTINÖZÜ BABATORUN OYMAKLI HATAY ALTINÖZÜ BABATORUN TÜRKMENMEZREASI HATAY ALTINÖZÜ BABATORUN YOLAĞZI HATAY ALTINÖZÜ YĠĞĠTYOLU KARBEYAZ HATAY ALTINÖZÜ YĠĞĠTYOLU DOKUZDAL HATAY ALTINÖZÜ YĠĞĠTYOLU ERBAġI HATAY ALTINÖZÜ YĠĞĠTYOLU GÖZECĠK HATAY ALTINÖZÜ YĠĞĠTYOLU GÜNVURAN HATAY ALTINÖZÜ YĠĞĠTYOLU KILIÇTUTAN HATAY ALTINÖZÜ YĠĞĠTYOLU KOLCULAR HATAY ALTINÖZÜ YĠĞĠTYOLU SARIBÜK HATAY ALTINÖZÜ YĠĞĠTYOLU SEFERLĠ HATAY ALTINÖZÜ YĠĞĠTYOLU SĠVRĠKAVAK HATAY ALTINÖZÜ YĠĞĠTYOLU YANIKPINAR HATAY DÖRTYOL MERKEZ MERKEZ HATAY DÖRTYOL MERKEZ ALTINÇAĞ HATAY DÖRTYOL MERKEZ ÇATKÖY HATAY DÖRTYOL MERKEZ KAPILI HATAY DÖRTYOL MERKEZ KARAKESE HATAY DÖRTYOL MERKEZ KONAKLI HATAY DÖRTYOL MERKEZ KUZUCULU HATAY DÖRTYOL MERKEZ YENĠYURT HATAY DÖRTYOL MERKEZ YEġĠLKÖY HATAY DÖRTYOL YAKACIK PAYAS HATAY DÖRTYOL YAKACIK ÇAĞLALIK HATAY DÖRTYOL YAKACIK KOZLUDERE HATAY DÖRTYOL YAKACIK SĠNCAN HATAY HASSA MERKEZ MERKEZ HATAY HASSA MERKEZ AKBEZ HATAY HASSA MERKEZ ARDIÇLI HATAY HASSA MERKEZ ARPALIUġAĞI HATAY HASSA MERKEZ AġAĞIKARAFAKILI HATAY HASSA MERKEZ BĠNTAġ HATAY HASSA MERKEZ ÇINARBAġI HATAY HASSA MERKEZ DEDEMLĠ HATAY HASSA MERKEZ GAZELUġAĞI HATAY HASSA MERKEZ HACILAR HATAY HASSA MERKEZ KORUHÜYÜĞÜ HATAY HASSA MERKEZ SAPANÖZÜ HATAY HASSA MERKEZ SÖĞÜT HATAY HASSA MERKEZ TĠYEK HATAY HASSA MERKEZ YENĠYAPAN HATAY HASSA MERKEZ YOLUKLAR HATAY HASSA MERKEZ YUKARIKARAFAKILI HATAY HASSA MERKEZ SUGEDĠĞĠ HATAY HASSA MERKEZ HAYDARLAR HATAY HASSA AKTEPE AKTEPE HATAY HASSA AKTEPE DEMREK HATAY HASSA AKTEPE EĞRĠBUCAK HATAY HASSA AKTEPE GÜLPINAR HATAY HASSA AKTEPE GÜVENÇ

313 82 HATAY HASSA AKTEPE KATRANLIK HATAY HASSA AKTEPE BADEMLĠ HATAY HASSA AKTEPE KÜRECĠ HATAY HASSA AKTEPE MAZMANLI HATAY HASSA AKTEPE YUKARIBUCAK HATAY HASSA AKTEPE YUVALI HATAY HASSA AKTEPE ZEYTĠNOBA HATAY HASSA AKTEPE GÜLKENT HATAY HASSA AKTEPE BUHARA HATAY HASSA AKTEPE AKKÜLEK HATAY MERKEZ MERKEZ MERKEZ HATAY MERKEZ MERKEZ AÇIKDERE HATAY MERKEZ MERKEZ AKCURUN HATAY MERKEZ MERKEZ ALAATTĠN HATAY MERKEZ MERKEZ APAYDIN HATAY MERKEZ MERKEZ AġAĞIOKÇULAR HATAY MERKEZ MERKEZ AVSUYU HATAY MERKEZ MERKEZ BĠTĠREN HATAY MERKEZ MERKEZ BOġĠN HATAY MERKEZ MERKEZ BOZHÜYÜK HATAY MERKEZ MERKEZ DEMĠRKÖPRÜ HATAY MERKEZ MERKEZ DURSUNLU HATAY MERKEZ MERKEZ GÖKÇEGÖZ HATAY MERKEZ MERKEZ HASANLI HATAY MERKEZ MERKEZ KURUYER HATAY MERKEZ MERKEZ KÜÇÜKDALYAN HATAY MERKEZ MERKEZ MADENBOYU HATAY MERKEZ MERKEZ MANSURLU HATAY MERKEZ MERKEZ MAġUKLU HATAY MERKEZ MERKEZ MELEKLĠ HATAY MERKEZ MERKEZ NARLICA HATAY MERKEZ MERKEZ SAÇAKLI HATAY MERKEZ MERKEZ SUVATLI HATAY MERKEZ MERKEZ TANIġMA HATAY MERKEZ MERKEZ ÜZÜMDALI HATAY MERKEZ MERKEZ YEġĠLOVA HATAY MERKEZ MERKEZ AKÇAOVA HATAY MERKEZ HARBĠYE HARBĠYE HATAY MERKEZ HARBĠYE BAHÇEKÖY HATAY MERKEZ HARBĠYE BALIKLIDERE HATAY MERKEZ HARBĠYE BOSTANCIK HATAY MERKEZ HARBĠYE ÇARDAKLI HATAY MERKEZ HARBĠYE DEĞĠRMENYOLU HATAY MERKEZ HARBĠYE DÖVER HATAY MERKEZ HARBĠYE GÜMÜġGÖZE HATAY MERKEZ HARBĠYE SAMANKAYA HATAY MERKEZ HARBĠYE SĠNANLI HATAY MERKEZ HARBĠYE YEġĠLPINAR HATAY MERKEZ HIDIRBEY ÇEKMECE HATAY MERKEZ HIDIRBEY BALLIÖZ HATAY MERKEZ HIDIRBEY BÜYÜKDALYAN HATAY MERKEZ HIDIRBEY DOĞANKÖY

314 134 HATAY MERKEZ HIDIRBEY EKĠNCĠ HATAY MERKEZ HIDIRBEY GÜNEYSÖĞÜT HATAY MERKEZ HIDIRBEY GÜNYAZI HATAY MERKEZ HIDIRBEY GÜZELBURÇ HATAY MERKEZ HIDIRBEY KARLISU HATAY MERKEZ HIDIRBEY KESECĠK HATAY MERKEZ HIDIRBEY KOÇÖREN HATAY MERKEZ HIDIRBEY KUZEYTEPE HATAY MERKEZ HIDIRBEY MEYDANCIK HATAY MERKEZ HIDIRBEY ODABAġI HATAY MERKEZ HIDIRBEY ORHANLI HATAY MERKEZ HIDIRBEY SARAYCIK HATAY MERKEZ HIDIRBEY SUBAġI HATAY MERKEZ HIDIRBEY TOYGARLI HATAY MERKEZ HIDIRBEY TURUNÇLU HATAY MERKEZ HIDIRBEY YAYLACIK HATAY MERKEZ SERĠNYOL SERĠNYOL HATAY MERKEZ SERĠNYOL ALAHAN HATAY MERKEZ SERĠNYOL ALAZI HATAY MERKEZ SERĠNYOL ANAYAZI HATAY MERKEZ SERĠNYOL ARPAHAN HATAY MERKEZ SERĠNYOL AġAĞIOBA HATAY MERKEZ SERĠNYOL DERĠNCE HATAY MERKEZ SERĠNYOL DĠKMECE HATAY MERKEZ SERĠNYOL GÜLDEREN HATAY MERKEZ SERĠNYOL KARAALĠ HATAY MERKEZ SERĠNYOL MARAġBOĞAZI HATAY MERKEZ SERĠNYOL OĞLAKÖREN HATAY MERKEZ SERĠNYOL OVAKENT HATAY MERKEZ SERĠNYOL PAġAKÖY HATAY MERKEZ SERĠNYOL TAHTAKÖPRÜ HATAY MERKEZ SERĠNYOL UZUNALĠÇ HATAY MERKEZ SERĠNYOL ÜÇGEDĠK HATAY MERKEZ SERĠNYOL ZÜLÜFLÜHAN HATAY MERKEZ SERĠNYOL AKHĠSAR HATAY MERKEZ ġenköy ġenköy HATAY MERKEZ ġenköy BOZLU HATAY MERKEZ ġenköy ÇATBAġI HATAY MERKEZ ġenköy ÇAYIR HATAY MERKEZ ġenköy DAĞDÜZÜ HATAY MERKEZ ġenköy HANYOLU HATAY MERKEZ ġenköy KARġIYAKA HATAY MERKEZ ġenköy SOFULAR HATAY MERKEZ ġenköy TURFANDA HATAY MERKEZ ġenköy YONCAKAYA HATAY MERKEZ ġenköy YUKARIOKCULAR HATAY ĠSKENDERUN MERKEZ MERKEZ HATAY ĠSKENDERUN MERKEZ AKARCA HATAY ĠSKENDERUN MERKEZ ARPADERESĠ HATAY ĠSKENDERUN MERKEZ AġKARBEYLĠ HATAY ĠSKENDERUN MERKEZ AZGANLIK HATAY ĠSKENDERUN MERKEZ BEKBELE

315 186 HATAY ĠSKENDERUN MERKEZ BĠTĠġĠK HATAY ĠSKENDERUN MERKEZ BÜYÜKDERE HATAY ĠSKENDERUN MERKEZ ÇINARLI HATAY ĠSKENDERUN MERKEZ ÇIRTIMAN HATAY ĠSKENDERUN MERKEZ DENĠZCĠLER HATAY ĠSKENDERUN MERKEZ DÜĞÜNYURDU HATAY ĠSKENDERUN MERKEZ GÜZELKÖY HATAY ĠSKENDERUN MERKEZ HARLISU HATAY ĠSKENDERUN MERKEZ HELVALI HATAY ĠSKENDERUN MERKEZ KARAAĞAÇ HATAY ĠSKENDERUN MERKEZ KARAHÜSEYĠNLĠ HATAY ĠSKENDERUN MERKEZ KARAYILAN HATAY ĠSKENDERUN MERKEZ KAVAKLIOLUK HATAY ĠSKENDERUN MERKEZ KIġLA HATAY ĠSKENDERUN MERKEZ KOZAKLI HATAY ĠSKENDERUN MERKEZ NARDÜZÜ HATAY ĠSKENDERUN MERKEZ NERGĠZLĠK HATAY ĠSKENDERUN MERKEZ ORHANGAZĠ HATAY ĠSKENDERUN MERKEZ PĠRĠNÇLĠK HATAY ĠSKENDERUN MERKEZ SARISEKĠ HATAY ĠSKENDERUN MERKEZ SUÇIKAĞI HATAY ĠSKENDERUN MERKEZ KALEDĠBĠ HATAY ĠSKENDERUN ULUÇINAR ARSUZ HATAY ĠSKENDERUN ULUÇINAR AKÇALI HATAY ĠSKENDERUN ULUÇINAR ARPAGEDĠK HATAY ĠSKENDERUN ULUÇINAR AVCILARSUYU HATAY ĠSKENDERUN ULUÇINAR BEYKÖY HATAY ĠSKENDERUN ULUÇINAR DEREKUYU HATAY ĠSKENDERUN ULUÇINAR GÖKMEYDAN HATAY ĠSKENDERUN ULUÇINAR GÖZCÜLER HATAY ĠSKENDERUN ULUÇINAR GÜLCĠHAN HATAY ĠSKENDERUN ULUÇINAR HACIAHMETLĠ HATAY ĠSKENDERUN ULUÇINAR HAYMESEKĠ HATAY ĠSKENDERUN ULUÇINAR HÜYÜK HATAY ĠSKENDERUN ULUÇINAR IġIKLI HATAY ĠSKENDERUN ULUÇINAR KALE HATAY ĠSKENDERUN ULUÇINAR KARAGÖZ HATAY ĠSKENDERUN ULUÇINAR AġAĞIKEPĠRCE HATAY ĠSKENDERUN ULUÇINAR KONACIK HATAY ĠSKENDERUN ULUÇINAR KURTBAĞI HATAY ĠSKENDERUN ULUÇINAR MADENLĠ HATAY ĠSKENDERUN ULUÇINAR TATARLI HATAY ĠSKENDERUN ULUÇINAR ÜÇGÜLLÜK HATAY ĠSKENDERUN ULUÇINAR YUKARIKEPĠRCE HATAY ĠSKENDERUN ULUÇINAR TÜLEK HATAY KIRIKHAN MERKEZ MERKEZ HATAY KIRIKHAN MERKEZ ABALAKLI HATAY KIRIKHAN MERKEZ AKTUTAN HATAY KIRIKHAN MERKEZ ALAYBEYLĠ HATAY KIRIKHAN MERKEZ ALĠBEYÇAĞILI HATAY KIRIKHAN MERKEZ ARKITCA HATAY KIRIKHAN MERKEZ BALARMUDU

316 238 HATAY KIRIKHAN MERKEZ BALDIRAN HATAY KIRIKHAN MERKEZ BAġPINAR HATAY KIRIKHAN MERKEZ BEKTAġLI HATAY KIRIKHAN MERKEZ CEYLANLI HATAY KIRIKHAN MERKEZ ÇAMSEKĠ HATAY KIRIKHAN MERKEZ ÇATALTEPE HATAY KIRIKHAN MERKEZ ÇĠLOĞLANHÜYÜĞÜ HATAY KIRIKHAN MERKEZ DANAAHMETLĠ HATAY KIRIKHAN MERKEZ DEDEÇINAR HATAY KIRIKHAN MERKEZ DELĠBEKĠRLĠ HATAY KIRIKHAN MERKEZ GÖLBAġI HATAY KIRIKHAN MERKEZ GÜVENTAġI HATAY KIRIKHAN MERKEZ GÜZELCE HATAY KIRIKHAN MERKEZ ILIKPINAR HATAY KIRIKHAN MERKEZ ĠÇADA HATAY KIRIKHAN MERKEZ KAMBERLĠKAYA HATAY KIRIKHAN MERKEZ KAMIġLAR HATAY KIRIKHAN MERKEZ KANGALLAR HATAY KIRIKHAN MERKEZ KARAÇAĞIL HATAY KIRIKHAN MERKEZ KARADURMUġLU HATAY KIRIKHAN MERKEZ KARAELMASLI HATAY KIRIKHAN MERKEZ KARAMAĞARA HATAY KIRIKHAN MERKEZ KARAMANKAġI HATAY KIRIKHAN MERKEZ KARATAġ HATAY KIRIKHAN MERKEZ KAZKELĠ HATAY KIRIKHAN MERKEZ KODALLI HATAY KIRIKHAN MERKEZ KURTLUSARIMAZI HATAY KIRIKHAN MERKEZ KURTLUSOĞUKSU HATAY KIRIKHAN MERKEZ MAHMUTLU HATAY KIRIKHAN MERKEZ MURATPAġA HATAY KIRIKHAN MERKEZ MURATPAġAKIZILKAYA HATAY KIRIKHAN MERKEZ NARLIHOPUR HATAY KIRIKHAN MERKEZ ÖZKIZILKAYA HATAY KIRIKHAN MERKEZ ÖZSOĞUKSU HATAY KIRIKHAN MERKEZ REġATLI HATAY KIRIKHAN MERKEZ SAYLAK HATAY KIRIKHAN MERKEZ SÖĞÜTLÜÖZ HATAY KIRIKHAN MERKEZ SUCUKÖY HATAY KIRIKHAN MERKEZ TAġOLUK HATAY KIRIKHAN MERKEZ TOPBOĞAZI HATAY KIRIKHAN MERKEZ TORUN HATAY KIRIKHAN MERKEZ YILANLI HATAY KIRIKHAN MERKEZ ADALAR HATAY KIRIKHAN YALANGOZ YALANGOZ HATAY KIRIKHAN YALANGOZ AYGIRGÖLÜ HATAY KIRIKHAN YALANGOZ CAMUZKIġLASI HATAY KIRIKHAN YALANGOZ ÇAMSARI HATAY KIRIKHAN YALANGOZ DEMĠRKONAK HATAY KIRIKHAN YALANGOZ GÜLTEPE HATAY KIRIKHAN YALANGOZ ĠNCĠRLĠ HATAY KIRIKHAN YALANGOZ KALETEPE HATAY REYHANLI MERKEZ MERKEZ

317 290 HATAY REYHANLI MERKEZ AHMETBEYLĠ HATAY REYHANLI MERKEZ AKYAYLA HATAY REYHANLI MERKEZ ALAKUZU HATAY REYHANLI MERKEZ BEġASLAN HATAY REYHANLI MERKEZ BÜKÜLMEZ HATAY REYHANLI MERKEZ CĠLVEGÖZÜ HATAY REYHANLI MERKEZ CUMHURĠYET HATAY REYHANLI MERKEZ ÇAKIRYĠĞĠT HATAY REYHANLI MERKEZ DAVUTPAġA HATAY REYHANLI MERKEZ FEVZĠPAġA HATAY REYHANLI MERKEZ GAZĠMÜRSELTEPESĠ HATAY REYHANLI MERKEZ GÖKTEPE HATAY REYHANLI MERKEZ KARACANLIK HATAY REYHANLI MERKEZ KARAHÜYÜK HATAY REYHANLI MERKEZ KARASÜLEYMANLI HATAY REYHANLI MERKEZ KAVALCIK HATAY REYHANLI MERKEZ KONUK HATAY REYHANLI MERKEZ KULETEPE HATAY REYHANLI MERKEZ KUMTEPE HATAY REYHANLI MERKEZ KURTULUġ HATAY REYHANLI MERKEZ KUġAKLI HATAY REYHANLI MERKEZ MEHMETBEYLĠ HATAY REYHANLI MERKEZ OĞULPINAR HATAY REYHANLI MERKEZ PAġAHÜYÜK HATAY REYHANLI MERKEZ PAġAKÖY HATAY REYHANLI MERKEZ SULUKÖY HATAY REYHANLI MERKEZ TAYFURSÖKMEN HATAY REYHANLI MERKEZ TERZĠHÜYÜK HATAY REYHANLI MERKEZ UZUNKAVAK HATAY REYHANLI MERKEZ ÜÇTEPE HATAY REYHANLI MERKEZ VARIġLI HATAY SAMANDAĞ MERKEZ MERKEZ HATAY SAMANDAĞ MERKEZ AKNEHĠR HATAY SAMANDAĞ MERKEZ ÇÖĞÜRLÜ HATAY SAMANDAĞ MERKEZ ERĠKLĠKUYU HATAY SAMANDAĞ MERKEZ GÖZENE HATAY SAMANDAĞ MERKEZ HIDIRBEY HATAY SAMANDAĞ MERKEZ KAPISUYU HATAY SAMANDAĞ MERKEZ KOYUNOĞLU HATAY SAMANDAĞ MERKEZ KUġALANI HATAY SAMANDAĞ MERKEZ MAĞARACIK HATAY SAMANDAĞ MERKEZ MEYDAN HATAY SAMANDAĞ MERKEZ MIZRAKLI HATAY SAMANDAĞ MERKEZ SUTAġI HATAY SAMANDAĞ MERKEZ TEKEBAġI HATAY SAMANDAĞ MERKEZ BATIAYAZ HATAY SAMANDAĞ MERKEZ VAKIFLI HATAY SAMANDAĞ MERKEZ YEġĠLKÖY HATAY SAMANDAĞ MERKEZ YEġĠLYAZI HATAY SAMANDAĞ MERKEZ YOĞUNOLUK HATAY SAMANDAĞ KARAÇAY KARAÇAY HATAY SAMANDAĞ KARAÇAY ATAKÖY

318 342 HATAY SAMANDAĞ KARAÇAY BÜYÜKÇAT HATAY SAMANDAĞ KARAÇAY BÜYÜKOBA HATAY SAMANDAĞ KARAÇAY CEYLANDERE HATAY SAMANDAĞ KARAÇAY ÇAMLIYAYLA HATAY SAMANDAĞ KARAÇAY ÇANAKOLUK HATAY SAMANDAĞ KARAÇAY ÇÖKEK HATAY SAMANDAĞ KARAÇAY ÇUBUKÇU HATAY SAMANDAĞ KARAÇAY DEĞĠRMENBAġI HATAY SAMANDAĞ KARAÇAY FĠDANLI HATAY SAMANDAĞ KARAÇAY HANCAĞIZ HATAY SAMANDAĞ KARAÇAY HUZURLU HATAY SAMANDAĞ KARAÇAY HÜSEYĠNLĠ HATAY SAMANDAĞ KARAÇAY ÖZBEK HATAY SAMANDAĞ KARAÇAY ÖZENGĠLĠ HATAY SAMANDAĞ KARAÇAY SELDĠREN HATAY SAMANDAĞ KARAÇAY TAVLA HATAY SAMANDAĞ KARAÇAY YENĠÇAĞ HATAY SAMANDAĞ KARAÇAY TOMRUKSUYU HATAY SAMANDAĞ KARAÇAY UZUNBAĞ HATAY SAMANDAĞ KARAÇAY YAYLICA HATAY SAMANDAĞ KARAÇAY YENĠKÖY HATAY SAMANDAĞ KARAÇAY AVCILAR HATAY SAMANDAĞ KARAÇAY ÇINARLI HATAY YAYLADAĞI MERKEZ MERKEZ HATAY YAYLADAĞI MERKEZ AġAĞIPULLUYAZI HATAY YAYLADAĞI MERKEZ ÇABALA HATAY YAYLADAĞI MERKEZ ÇANDIR HATAY YAYLADAĞI MERKEZ EĞERCĠ HATAY YAYLADAĞI MERKEZ GÖZLEKÇĠLER HATAY YAYLADAĞI MERKEZ GÜRIġIK HATAY YAYLADAĞI MERKEZ GÜZELYURT HATAY YAYLADAĞI MERKEZ KIZILÇAT HATAY YAYLADAĞI MERKEZ KÖSRELĠK HATAY YAYLADAĞI MERKEZ KULAÇ HATAY YAYLADAĞI MERKEZ LEYLEKLĠ HATAY YAYLADAĞI MERKEZ OLGUNLAR HATAY YAYLADAĞI MERKEZ ġakġak HATAY YAYLADAĞI MERKEZ YALAZ HATAY YAYLADAĞI MERKEZ YENĠCEKÖY HATAY YAYLADAĞI MERKEZ YUKARIPULLUYAZI HATAY YAYLADAĞI KIġLAK KIġLAK HATAY YAYLADAĞI KIġLAK ARSLANYAZI HATAY YAYLADAĞI KIġLAK AYIġIĞI HATAY YAYLADAĞI KIġLAK GÖRENTAġ HATAY YAYLADAĞI KIġLAK GÜVEÇÇĠ HATAY YAYLADAĞI KIġLAK HĠSARCIK HATAY YAYLADAĞI KIġLAK SUNGUR HATAY YAYLADAĞI KIġLAK SÜRÜTME HATAY YAYLADAĞI KIġLAK ULUYOL HATAY YAYLADAĞI KIġLAK ÜÇIRMAK HATAY YAYLADAĞI YEDĠTEPE YEDĠTEPE HATAY YAYLADAĞI YEDĠTEPE AYDINBAHÇE

319 394 HATAY YAYLADAĞI YEDĠTEPE ÇAKIKÖY HATAY YAYLADAĞI YEDĠTEPE DENĠZGÖREN HATAY YAYLADAĞI YEDĠTEPE GÖZLÜCE HATAY YAYLADAĞI YEDĠTEPE KARACURUN HATAY YAYLADAĞI YEDĠTEPE KARAKÖSE HATAY YAYLADAĞI YEDĠTEPE SEBENOBA HATAY YAYLADAĞI YEDĠTEPE YAYIKDAMLAR HATAY YAYLADAĞI YEDĠTEPE YEġĠLTEPE HATAY ERZĠN MERKEZ MERKEZ HATAY ERZĠN MERKEZ AġAĞIBURNAZ HATAY ERZĠN MERKEZ BAġLAMIġ HATAY ERZĠN MERKEZ GÖKDERE HATAY ERZĠN MERKEZ KIZLARÇAYI HATAY ERZĠN MERKEZ KUYULUK HATAY ERZĠN MERKEZ TURUNÇLU HATAY ERZĠN MERKEZ YEġĠLTEPE HATAY ERZĠN MERKEZ YONCADÜZÜ HATAY ERZĠN MERKEZ YUKARIBURNAZ HATAY ERZĠN MERKEZ GÖKGÖL HATAY BELEN MERKEZ MERKEZ HATAY BELEN MERKEZ BENLĠDERE HATAY BELEN MERKEZ ÇAKALLI HATAY BELEN MERKEZ ÇERÇĠKAYA HATAY BELEN MERKEZ GÜZELYAYLA HATAY BELEN MERKEZ KARAPELĠT HATAY BELEN MERKEZ KICI HATAY BELEN MERKEZ KÖMÜRÇUKURU HATAY BELEN MERKEZ MÜFTÜLER HATAY BELEN MERKEZ ÖTENÇAY HATAY BELEN MERKEZ ġenbük HATAY KUMLU MERKEZ MERKEZ HATAY KUMLU MERKEZ AKKERPĠÇ HATAY KUMLU MERKEZ AKKUYU HATAY KUMLU MERKEZ AKPINAR HATAY KUMLU MERKEZ AKTAġ HATAY KUMLU MERKEZ BATIAYRANCI HATAY KUMLU MERKEZ DOĞUAYRANCI HATAY KUMLU MERKEZ GÜLOVA HATAY KUMLU MERKEZ HAMAM HATAY KUMLU MERKEZ HATAYHAMAMI HATAY KUMLU MERKEZ KALETEPE HATAY KUMLU MERKEZ KELLĠ HATAY KUMLU MERKEZ KIRCAOĞLU HATAY KUMLU MERKEZ MUHARREM 297 Açıklama: YerleĢim yerlerine (il, ilçe, belde belediyesi, köy) göre nüfuslar belirlenirken: Nüfus ve VatandaĢlık ĠĢleri Genel Müdürlüğü tarafından, 5747 sayılı BüyükĢehir Belediyesi Sınırları Ġçinde Ġlçe Kurulması ve Bazı Kanunlarda DeğiĢiklik Yapılması H TABLO

320 M.2. ALTYAPI Bu konuyla ilgili ayrıntılı bilgiler UlaĢım ve Altyapı baģlığı altında incelenmiģtir. M.3. BĠNALAR VE YAPI ÇEġĠTLERĠ M.3.1. Kamu Binaları-M.3.2.Okullar-M.3.3.Hastaneler ve Sağlık Tesisleri-M.3.4.Sosyal ve Kültürel Tesisler Hastaneler ve Sağlık Tesisleri Hatay il genelinde bulunan sağlık kuruluģları aģağıdaki gibidir. Devlet Hastanesi Doğum Evi Sağlık Merkezi Dispanserler Özel Hastane Sosyal Sigorta Hastanesi Sağlık Ocağı Sağlık Evi 6 adet 2 adet 1 adet 4 adet 6 adet 1 adet 82 adet 425 adet Sosyal ve Kültürel Tesisler Hatay il genelinde kültürel tesisler aģağıdaki gibidir. Ġlkokul + Ortaokul Lise ve dengi (meslek dahil) Özel Ġlkokul Özel orta dereceli okul Üniversite 788 adet 83 adet 3 adet 4 adet 1 adet Ayrıca ; sosyal tesis olarak il merkezi ve ilçelerde halk kütüphaneleri olduğu gibi bazı ilçelerimizde yüzme havuzu, kapalı spor salonu ve stadyumlar mevcuttur. Bunların dıģında çeģitli kuruluģların dinlenme ve sosyal tesisleri bulunmaktadır. M.3.5. Endüstriyel Yapılar Sanayi ve Teknoloji konu baģlığı altında ayrıntılı olarak incelenmiģtir. 320

321 M.3.6. Göçer ve Hareketli Barınaklar Hayvancılıkla uğraģan göçerler yazın yaylalık yerlere kıģın da sahil otlak ve meralarda konaklar. Sayı olarak sağlıklı veriler elde edilememiģtir. M.3.7. Otel, Motel ve Turizm Amaçlı Diğer Yapılar Turizm konu baģlığı altında ayrıntılı olarak verilmiģtir. M.3.8. Bürolar ve Dükkanlar Ġlimizde iģ merkezleri iki bölümde sergilenmiģtir. 1. bölüm tarihi çarģı ve onun etrafındaki iģ yerleri 2. bölüm ise yeni yapılaģmanın olduğu yörelerdeki ana güzergah üzerinde kurulan iģyerleridir. M.3.9. Kırsal Alanda YapılaĢma Bu konu ile ilgili bilgi elde edilememiģtir. M Yerel Mimari Özellikler Anadolu mimarisi özelliklerini taģıyan Eski Antakya evleri, genellikle iki katlı inģaları ve taģın yanı sıra kerpiç ve ahģap kullanımıyla dikkat çeker. En önemli özellikleri, cephe tarafında bulunan ahģap direkli, önü açık ve sofalı, bazılarının ise tavanlarının iģlemeli ahģapla kaplı olmasıdır. Evlerin çoğunluğunda, geniģ avlu, havuz, su kuyusu, meyve ağaçları ve çiçeklerle süslenmiģ bahçeler bulunur. 321

322 M Bina Yapımında Kullanılan Yerel Materyaller Yöreye has bir yapı mazlemesi yoktur. M.4. SOSYO-EKONOMĠK YAPI M.4.1. Göçler HATAY'IN ALDIĞI YÜZDE HATAY'IN VERDĠĞĠ YÜZDE ĠLLER ĠLLER Toplam 100,0 Toplam 100,0 Ġstanbul 11,8 Ġstanbul 15,5 Mersin 8,8 Antalya 9,7 Adana 8,4 Adana 6,9 Antalya 6,0 Mersin 6,0 Gaziantep 5,9 Gaziantep 5,3 Ankara 4,8 Ankara 4,8 ġanlıurfa 4,6 Osmaniye 4,5 Osmaniye 3,7 K.MaraĢ 4,2 K.MaraĢ 3,4 Ġzmir 3,0 Mardin 2,9 ġanlıurfa 2,5 Diğer 39,8 Diğer 37,6 322

323 323

324 Kaynak: Türkiye Ġstatistik Kurumu 2009 verileri VERĠLEN GÖÇ TOPLAMI Hatay Göç, ADNKS 2008 HATAY'IN ALDIĞI ALINAN GÖÇ YÜZDE GÖÇ HATAY'IN VERDĠĞĠ GÖÇ YÜZDE NET GÖÇ ĠLLER ĠLLER TOPLAMI Toplam ,0 Toplam ,0 0 Ġstanbul ,8 Ġstanbul , Mersin ,8 Antalya , Adana ,4 Adana , Antalya ,0 Mersin , Gaziantep ,9 Gaziantep ,3 955 Ankara ,8 Ankara , ġanlıurfa ,6 Osmaniye , Osmaniye ,7 K.MaraĢ ,2 568 K.MaraĢ ,4 Ġzmir , Mardin ,9 ġanlıurfa , Ġzmir ,4 Diyarbakır , Diyarbakır ,3 Bursa , Konya ,9 Kocaeli , Adıyaman ,6 Muğla , Malatya ,4 Mardin , Muğla ,4 Konya , Batman ,2 EskiĢehir , Kocaeli ,2 Malatya , ġırnak ,1 ġırnak , Bursa ,0 Tekirdağ , Van ,9 Kayseri , Kayseri ,9 Aydın , Elazığ ,9 Batman , EskiĢehir ,9 Van , Erzurum ,9 Elazığ , Bitlis ,8 Niğde , Samsun ,8 Manisa , Kilis ,8 Kilis ,6 387 Manisa ,8 Adıyaman , Sivas ,8 Balıkesir , Niğde ,6 Siirt ,6-755 Denizli ,6 Hakkari ,6 820 Hakkari ,6 Erzurum , Tokat ,6 Çanakkale , Tekirdağ ,6 Isparta , Ağrı ,5 Aksaray , Isparta ,5 Zonguldak , MuĢ ,5 Denizli ,5 601 Zonguldak ,5 MuĢ , Aksaray ,5 Kütahya , Siirt ,5 Sivas ,

325 Afyon ,5 Samsun , Balıkesir ,4 Sakarya , Aydın ,4 Afyon , Bingöl ,4 Kars , Çanakkale ,4 Bitlis , Karabük ,4 Tokat , Sakarya ,4 Trabzon , Tunceli ,4 Karabük ,3-106 Trabzon ,4 Yozgat , Kars ,4 Bolu ,3-983 Edirne ,3 NevĢehir , Çorum ,3 Erzincan ,3-999 Yozgat ,3 Çorum , Kütahya ,3 Bingöl , Erzincan ,3 Giresun , Bolu ,3 Ağrı , Giresun ,2 Amasya , NevĢehir ,2 Kırıkkale , Amasya ,2 Düzce , Kastamonu ,2 Tunceli ,2 793 Ordu ,2 Kastamonu ,2 772 Rize ,2 Karaman ,2 759 GümüĢhane ,2 Edirne , Burdur ,2 KırĢehir , KırĢehir ,2 Bilecik ,2-587 Kırklareli ,2 Burdur ,2-345 Iğdır ,2 Yalova , Bilecik ,2 Ordu , Artvin ,2 Sinop ,2 827 Kırıkkale ,2 Iğdır , Bartın ,1 Çankırı , UĢak ,1 UĢak , Karaman ,1 Kırklareli ,1-462 Yalova ,1 Rize ,1-572 Sinop ,1 Artvin , Düzce ,1 Bayburt , Ardahan ,1 Bartın , Çankırı ,1 Ardahan , Bayburt ,0 GümüĢhane ,0 208 Hatay ,0 Hatay , TABLO 103 Kaynak: Türkiye Ġstatistik Kurumu 2009 verileri. 325

326 M.4.2. Göçebe iģçiler (Mevsimlik) Hatay, temelli göçler dıģında, önemli ölçüde mevsimlik göçlerde almaktadır. Mevsimlik göç, özellikle pamuğun çapalanma ve toplama mevsiminde (Nisan-Mayıs ve Eylül- Ekim dönemlerinde) yoğunlaģmaktadır. Bu göçlerin büyük bir bölümü yine doğu, özellikle Güney Doğu Anadolu yöresindendir. Diğer sektörlerde (InĢaat, Turizm vb.) çalıģan iģçiler (tarım iģçileri de) emlakçıların rastgele parsellediği verimli arazilere çamur ve briketten gecekondularını, çadırlarını geliģi güzel yaparak çarpıklığı yoğunlaģtırır. M.4.3. Kent Toprağının Mülkiyet Dağılımı Bu konu ile ilgili bilgi elde edilememiģtir. M.4.4. Konut Yapım Süreçleri Bu konu ile ilgili bilgi elde edilememiģtir. M.4.5. Gecekondu Islah ve Önleme Bölgeleri Bu konu ile ilgili bilgi elde edilememiģtir. M.5. YERLEġĠM YERLERĠNĠN ÇEVRESEL ETKĠLERĠ M.5.1. Binalarda Ses izalasyonu Bu konu ile ilgili bilgi elde edilememiģtir. M.5.2. Havaalanları ve Çevresinde OluĢturulan Gürültü Zonları Ġlimiz sınırları içerisinde iģletilmeye açık havaalanı bulunmamaktadır. M.5.3. Ticari ve Endüstriyel Gürültü Gürültü ve TitreĢim konu baģlığı altında ayrıntılı olarak verilmiģtir. M.5.4. Kentsel Atıklar Atıklar konu baģlığı altında ayrıntılı olarak verilmiģtir. M.5.5. Binalarda Isı Yalıtımı Bu konu ile ilgili bilgi elde edilememiģtir. 326

327 M.6. NÜFUS M.6.1. Nüfusun Yıllara Göre DeğiĢimi HATAY' ın nüfusu sene ortası nüfus tespitlerine göre dir. Nüfus artıģ oranı önceki seneye göre % 0.9 olmuģtur. Kilometre kareye ortalama 239 kiģi düģmektedir. Genel nüfusun % 50,48 ( ) Erkek; % ( ) Kadın dır. Nüfusun % ( ) 0-14 yaģ grubunda, % 28 ( ) yaģ kadın grubunda, OKUMA YAZMA DURUMU VE CĠNSĠYETE GÖRE NÜFUS (6 VE DAHA YUKARI YAġTAKĠ NÜFUS) ADRESE DAYALI NÜFUS KAYIT SĠSTEMĠ (ADNKS), Not : Ulusal Eğitim Ġstatistikleri Veritabanındaki bilgilerin ilgili kurumların idari kayıtlarına göre güncellenmesine yönelik çalıģma devam etmektedir. Bu nedenle tabloda verilen bilgiler geçicidir. OKUMA YAZMA BĠLMEYEN OKUMA YAZMA BĠLEN ĠL ADI ĠLÇE ADI CĠNSĠYET TOPLAM HATAY ĠL TOPLAMI TOPLAM ERKEK KADIN ALTINÖZÜ TOPLAM ERKEK KADIN BELEN TOPLAM ERKEK KADIN DÖRTYOL TOPLAM ERKEK KADIN ERZĠN TOPLAM ERKEK KADIN HASSA TOPLAM ERKEK KADIN KIRIKHAN TOPLAM ERKEK KADIN KUMLU TOPLAM ERKEK KADIN MERKEZ TOPLAM ERKEK KADIN REYHANLI TOPLAM ERKEK KADIN SAMANDAĞ TOPLAM ERKEK KADIN YAYLADAĞI TOPLAM ERKEK KADIN ĠSKENDERUN TOPLAM ERKEK KADIN Kaynak: Türkiye Ġstatistik Kurumu 2009 verileri OKURYAZARLIK DURUMU BĠLĠNMEYEN 327

328 NÜFUS HAREKETLERĠ Hatay iline ait göstergeler, 2000, 2007, 2008 Yıllar Nüfus ArtıĢ Hızı (binde) Türkiye (TR) 18,28 5,75 13,10 Hatay (TR631) 12,19 14,35 19,33 Türkiye içindeki sırası Nüfus Yoğunluğu (kiģi/km 2 ) Türkiye (TR) Hatay (TR631) Türkiye içindeki sırası ġehirleģme Oranı Türkiye (TR) 64,9 70,5 75 Hatay (TR631) 46,4 49,2 48,4 Türkiye içindeki sırası Belediye Sayısı Hatay (TR631) Köy Sayısı Hatay (TR631) Ġller Arasındaki Sıralaması Hatay (TR631) Merkez Ġlçeleri Arasındaki Sıralaması Hatay (TR631) YaĢ Grupları Hatay (TR631) Toplam YaĢ Bağımlılık Oranı Hatay (TR631) 62,27 55,77 55,38 YaĢlı Bağımlılık Oranı Hatay (TR631) 7,81 8,83 8,43 Genç Bağımlılık Oranı Hatay (TR631) 54,46 46,94 46,95 Kaynak: Türkiye Ġstatistik Kurumu 2009 verileri TABLO

329 Kaynak:Hatay Ġlinde bulunan Sağlık Ocağı ve Sağlık Evleri verileri sonucu çıkartılmıģtır. GRAFĠK 24 SAYIMLARA GÖRE NÜFUS VE ARTIġ ORANI SAYIM YILI NÜFUS SAYIMLAR ARASI MUTLAK ARTIġ SAYIMLAR ARASI YILLIK ARTIġ HIZI (%o) , , , , , , , , , , , TABLO 105 Kaynak DĠE Yayınları 329

330 GRAFĠK 25 Kaynak: Türkiye Ġstatistik Kurumu 2009 verileri 330

331 M.6.2. Nüfusun Cinsiyet ve YaĢ Gruplarına Göre Dağılımı 2.1 Cinsiyet ve yaş grubuna göre nüfus [Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi] A. Toplam B. Erkek C. Kadın Toplam TR631 Hatay 2007 A B C A B C TR631 Hatay 2007 A B C A B C TABLO

332 yaģ grubu ERKEK Nüfus Pramidi 2008 KADIN Nüfus GRAFĠK

333 2001 YILI NÜFUS PRAMĠDĠ yaģ yaģ yaģ yaģ yaģ yaģ yaģ yaģ 0-4 yaģ ERKEK KADIN GRAFĠK

334 2002 YILI NÜFUS PRAMĠDĠ yaģ yaģ yaģ yaģ yaģ yaģ yaģ yaģ 0-4 yaģ ERKEK KADIN GRAFĠK

335 M.6.3. Ġl ve ilçelerin Nüfus Yoğunlukları ĠLÇELERE GÖRE YÜZ ÖLÇÜMÜ GRAFĠK ANTAKYA ALTINÖZÜ BELEN DÖRTYOL ERZĠN HASSA ĠSKENDERUN KIRIKHAN KUMLU REYHANLI SAMANDAĞ YAYLADAĞI ĠLÇE NUFUSLARI ĠSKENDERUN KIRIKHAN DÖRTYOL REYHANLI SAMANDAĞ ERZĠN BELEN HASSA ALTINÖZÜ YAYLADAĞI KUMLU YAYLADAĞI GRAFĠK

336 YILLARA GÖRE KĠLOMETREYE DÜġEN NUFUS YOĞUNLUĞU YILLAR NUF.YOĞUNLUĞU TABLO 107 YILLARA GÖRE NÜFUS YOĞUNLUĞU GRAFĠK 31 NUF.YOĞ. ĠLÇELER ĠTĠBARĠYLE ġehġr, BELDE VE KÖY NÜFUSLARI Ġlçeler Toplam Nüfus ġehir Nüfusu % Oranı Belde Nüfusu % Oranı Köyler Nüfusu % Oranı Yüzölçümü ( Km 2 ) Nüfus Yoğunluğu Antakya Altınözü Belen Dörtyol Erzin Hassa Ġskenderun Kırıkhan Kumlu Reyhanlı Samandağ Yayladağ TOPLAM TABLO 108 DĠE 1990 verileri. 336

337 M.6.4. Nüfus DeğiĢim Oranı Nüfus ArtıĢ Hızı, Hatay 2000,2007, GRAFĠK 32 Kaynak: Türkiye Ġstatistik Kurumu 2009 verileri ġehġr NÜFUSU BELDE NÜFUSU KÖY NÜFUSU TOPLAM ĠLÇELER Antakya Altınözü Belen Dörtyol Erzin Hassa Ġskenderun Kırıkhan Kumlu Reyhanlı Samandağ Yayladağ TOPLAM TABLO

338 2000 ve 2001 YILI NUFUSUN KIR VE KENT DAĞILIMI KENT KIR TOPLAM 2000 YILI % NÜFUS % NÜFUS TOPLAM YILI % NÜFUS % NÜFUS TOPLAM YILI % NÜFUS % NÜFUS TOPLAM TABLO TOPLAM KIR KENT GRAFĠK

339 Nüfus Nüfus M.6.5. Yer DeğiĢtirme Olayları Ġllere Göre Hatay'ın Verdiği Göç 120,0 100,0 100,0 80,0 60,0 Seri 1 40,0 37,6 20,0 15,5 9,7 6,9 6,0 5,3 4,8 4,5 4,2 3,0 2,5 0,0 Toplam İstanbul Antalya Adana Mersin Gaziantep Ankara Osmaniye K.Maraş İzmir Şanlıurfa Diğer Ġller Ġllere göre Hatay'ın Aldığı Göç 100,0 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 100,0 39,8 40,0 30,0 20,0 11,8 8,8 8,4 6,0 5,9 4,8 4,6 3,7 3,4 2,9 10,0 0,0 Toplam İstanbul Mersin Adana Antalya Gaziantep Ankara Ġller Şanlıurfa Osmaniye K.Maraş Mardin Diğer YÜZDE 339

340 VERĠLEN GÖÇ TOPLAMI Hatay Göç, ADNKS 2008 HATAY'IN ALDIĞI GÖÇ YÜZDE ALINAN GÖÇ TOPLAMI HATAY'IN VERDĠĞĠ GÖÇ YÜZDE NET GÖÇ ĠLLER ĠLLER Toplam ,0 Toplam ,0 0 Ġstanbul ,8 Ġstanbul , Mersin ,8 Antalya , Adana ,4 Adana , Antalya ,0 Mersin , Gaziantep ,9 Gaziantep ,3 955 Ankara ,8 Ankara , ġanlıurfa ,6 Osmaniye , Osmaniye ,7 K.MaraĢ ,2 568 K.MaraĢ ,4 Ġzmir , Mardin ,9 ġanlıurfa , Ġzmir ,4 Diyarbakır , Diyarbakır ,3 Bursa , Konya ,9 Kocaeli , Adıyaman ,6 Muğla , Malatya ,4 Mardin , Muğla ,4 Konya , Batman ,2 EskiĢehir , Kocaeli ,2 Malatya , ġırnak ,1 ġırnak , Bursa ,0 Tekirdağ , Van ,9 Kayseri , Kayseri ,9 Aydın , Elazığ ,9 Batman , EskiĢehir ,9 Van , Erzurum ,9 Elazığ , Bitlis ,8 Niğde , Samsun ,8 Manisa , Kilis ,8 Kilis ,6 387 Manisa ,8 Adıyaman , Sivas ,8 Balıkesir , Niğde ,6 Siirt ,6-755 Denizli ,6 Hakkari ,6 820 Hakkari ,6 Erzurum , Tokat ,6 Çanakkale , Tekirdağ ,6 Isparta , Ağrı ,5 Aksaray , Isparta ,5 Zonguldak , MuĢ ,5 Denizli ,5 601 Zonguldak ,5 MuĢ , Aksaray ,5 Kütahya , Siirt ,5 Sivas ,

341 Afyon ,5 Samsun , Balıkesir ,4 Sakarya , Aydın ,4 Afyon , Bingöl ,4 Kars , Çanakkale ,4 Bitlis , Karabük ,4 Tokat , Sakarya ,4 Trabzon , Tunceli ,4 Karabük ,3-106 Trabzon ,4 Yozgat , Kars ,4 Bolu ,3-983 Edirne ,3 NevĢehir , Çorum ,3 Erzincan ,3-999 Yozgat ,3 Çorum , Kütahya ,3 Bingöl , Erzincan ,3 Giresun , Bolu ,3 Ağrı , Giresun ,2 Amasya , NevĢehir ,2 Kırıkkale , Amasya ,2 Düzce , Kastamonu ,2 Tunceli ,2 793 Ordu ,2 Kastamonu ,2 772 Rize ,2 Karaman ,2 759 GümüĢhane ,2 Edirne , Burdur ,2 KırĢehir , KırĢehir ,2 Bilecik ,2-587 Kırklareli ,2 Burdur ,2-345 Iğdır ,2 Yalova , Bilecik ,2 Ordu , Artvin ,2 Sinop ,2 827 Kırıkkale ,2 Iğdır , Bartın ,1 Çankırı , UĢak ,1 UĢak , Karaman ,1 Kırklareli ,1-462 Yalova ,1 Rize ,1-572 Sinop ,1 Artvin , Düzce ,1 Bayburt , Ardahan ,1 Bartın , Çankırı ,1 Ardahan , Bayburt ,0 GümüĢhane ,0 208 Hatay ,0 Hatay ,

342 TÜRKĠYE ĠSTATĠSTĠK KURUMU Ġlçe, yaģ grubu ve cinsiyete göre nüfus Ġl Ġlçe YaĢ grubu Toplam Erkek Kadın Hatay Altınözü Toplam ADNKS ADNKS DeğiĢim Oranı 2,93 3,53 2,33 Dörtyol Toplam ADNKS ADNKS DeğiĢim Oranı 2,42 2,10 2,74 Hassa

343 Toplam ADNKS ADNKS DeğiĢim Oranı 1,13 1,08 1,18 Merkez Toplam ADNKS ADNKS DeğiĢim Oranı 2,92 3,41 2,44 Ġskenderun

344 Toplam ADNKS ADNKS DeğiĢim Oranı -0,56-2,28 1,22 Kırıkhan Toplam ADNKS ADNKS DeğiĢim Oranı 2,56 3,16 1,96 Reyhanlı

345 Toplam ADNKS ADNKS DeğiĢim Oranı 2,96 3,05 2,88 Samandağ Toplam ADNKS ADNKS DeğiĢim Oranı 3,35 4,47 2,25 Yayladağı Toplam ADNKS ADNKS DeğiĢim Oranı -3,93-6,09-1,59 Erzin

346 Toplam ADNKS ADNKS DeğiĢim Oranı 0,93 1,08 0,77 Belen Toplam ADNKS ADNKS DeğiĢim Oranı 6,37 6,97 5,77 Kumlu

347 Toplam ADNKS ADNKS DeğiĢim Oranı 3,91 2,42 5,40 TABLO 111 M.6.6. Turizm ve Seyahat Turizm konu baģlığı altında ayrıntılı olarak verilmiģtir. M.6.7. ĠĢsizlik ĠL BAZINDA ĠġGÜCÜ GÖSTERGELERĠ, 2008 (Tahmin) (TR63 - Hatay, KahramanmaraĢ, Osmaniye) ĠL ADI TOPLAM NÜFUS 15+ YAġ NÜFUSU ĠġGÜCÜ SAYISI ĠġGÜCÜNE KATILMA ORANI (%) ĠġSĠZ SAYISI ĠġSĠZLĠK ORANI (%) ĠL SIRALAMASI ĠSTĠHDAM EDĠLENLER HATAY , , NOT. Küçük Alan Tahmin yöntemlerinden modele dayalı Ampirik En Ġyi Doğrusal Yansız Tahmin (EBLUP) yöntemi, 2008 Hanehalkı ĠĢgücü AraĢtırması verilerine uygulanarak; iģgücüne katılım, istihdam ve iģģizlik oranları ile standart hataları tahmin edilmiģtir. Kaynak Türkiye Ġstatistik Kurumu Hatay Bölge Müdürlüğü 347

348 Ġstatistiki bölge birimleri sınıflaması Düzey 2'ye (26 bölge) göre istihdam edilenlerin sektörel dağılımı, (Bin kiģi, 15+ yaģ) (%) Ġstatistik amaçlı bölge sınıflaması Tarım Sanayi(*) Hizmetler Düzey TOPLAM 23,5 23,7 26,7 26,8 49,8 49,5 TR63 (Hatay, KahramanmaraĢ, Osmaniye) 30,3 29,0 24,5 27,2 45,3 44,0 (*) ĠnĢaat sektörü, sanayi sektörü içinde değerlendirilmiģtir. Kaynak: TÜĠK, Hanehalkı ĠĢgücü Anketi Sonuçları Not 1) Rakamlar yuvarlamadan dolayı toplamı vermeyebilir. 2) Ġki bin kiģiden az gözlem değerlerinde örnek büyüklüğü güvenilir tahminler için yeterli değildir. Kaynak Türkiye Ġstatistik Kurumu Hatay Bölge Müdürlüğü 348

349 A-Yurtiçi iģ isteği ile yapılan çalıģmalar : 1.Normal ĠĢgücü BaĢvuru sayısı : 3981 kiģi 2-Özürlü : Eski Hükümlü ĠĢgücü sayısı : 134 B-Alınacak Açık ĠĢ Toplamı : 1-Kamu Sektörü : 588 kiģi 2-Özel Sektör : 185 C-Açık ĠĢlere Yapılan Takdimler : 1-Kamu Sektörü : 564 kiģi 2-Özel Sektöre : 224 kiģi D-ĠĢe YerleĢtirilenler : 1-Normal ĠĢgücü Sayısı : 580 kiģi 2-Özürlü ĠĢgücü Sayısı : 51 3-Eski Hükümlü ĠĢgücü Sayısı : 57 (M) YERLEġĠM ALANLARI VE NÜFUS KAYNAK DĠE verileri Hatay Ġl Nüfus Müdürlüğü 2002 Türkiye ĠĢ Kurumu Hatay Ġl Müdürlüğü Hatay Valiliği Web Sitesi.( Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü ÇalıĢmaları 2008 Hatay Ġli Çevre Durum Raporu 349

350 N.ATIKLAR N.1. EVSEL KATI ATIKLAR Ġlimiz, evsel katı atık sorununa çözüm getirecek Katı Atık Bertaraf Tesisinin yapımı amacıyla iki bölgeye ayrılmıģtır. Bununla ilgili, Hatay Çevre Koruma Birliği (Hatay- Çevkobir) ve Ġskenderun Çevre Ġlçe Ve Beldeleri Köy ve Belediyelerinin Katı Atıklarını Değerlendirme Birliği olmak üzere iki birlik kurulmuģtur. Antakya ve komģu ilçe belediyeler ile beldelerin üye olduğu Hatay Çevre Koruma Birliği nin, Katı Atık Bertaraf Tesisi, Antakya merkezine 10 km. uzaklıkta Gökçegöz köyü Kuruyer mevkiinde, Milli Emlak Genel Müdürlüğü tarafından çöp depolama alanı olarak kullanılmak üzere Antakya Belediyesine tahsis edilmiģtir. 6.5 ha lık alana inģa edilen tesisin inģası 2007 yılı içerisinde tamamlanarak geçici kabulü yapılmıģtır. Ġskenderun Çevre Ġlçe Ve Beldeleri Köy Ve Belediyelerinin Katı Atıklarını Değerlendirme Birliği nin Katı Atık Bertaraf Tesisi, Ġskenderun Ģehir merkezinden yaklaģık 6 km uzaklıkta, Düğünyurdu-Karapelit mevkiinde 67 hektarlık alana kurulacaktır. Bu anlamda, katı atıkların bertarafı için yapılan düzenli depolamanın faaliyete geçmesiyle baģta Antakya ve Ġskenderun olmak üzere komģu ilçe belediye ve beldelerinin katı atık sorunu çözümlenecektir. Bakanlığımızın, Antakya nın sosyo-ekonomik yapısına yakın bir Ģehirde (Isparta) model FEASIBLE (1) programı desteğinde yaptırdığı çöp kompozisyonu çalıģmasında aģağıdaki sonuçlara ulaģılmıģtır. 350

351 ANTAKYA KENTSEL ORTALAMA KATI ATIK KARAKTERĠZASYONU Yıl Atık Türü 2007 Karton % 7,5 Mutfak Atığı % 34,6 Bahçe Atığı % 1,9 Cam % 2,2 Tehlikeli Atık % 0,3 Metal % 2,3 Kağıt % 11,7 Plastik % 8,0 Beton/Kiremit/Moloz % 9,2 Diğer yanabilen ( AhĢap, tekstil vb. Biyolojik % 8,2 atıklar) Antakya Düzenli Depolama Tesisi ne depolama amacıyla atık gönderen Antakya merkez ile diğer ilçe ve beldelerin katı atık karakterizasyonunu tayin etmek amacıyla sonbahar, ilkbahar yaz ve kıģ mevsimlerinde analizler yapılacaktır Sonbahar ve 2008 Ġlkbahar dönemine ait atık kompozisyon yapısı aģağıda verilmiģtir. 351

352 ÇEVKOBĠR KENTSEL ORTALAMA KATI ATIK KARAKTERĠZASYONU PROJEKSĠYONU Atık Türü Ġlkbahar Sonbahar Dönemi Dönemi Kağıt-Karton 7,49% Cam 2,50% Pet 0,65% PoĢet 8,41% Plastik 1,77% Çuval 0,63% Demir 1,44% Alüminyum 0,21% Org. Mad. 55,14% Çocuk Bezi 10,42% Elk. Alet 0,01% Tekstil 3,10% Tetrapak 0,42% Diğer Yanan 1,44% TaĢ 0,11% Kemik 0,18% Kül 6,10% Diğer 0,00% ÇEVKOBĠR KENTSEL ORTALAMA KATI ATIK KARAKTERĠZASYONU Org. Mad. 55,13% Diğer yanabilen 10% Elk. Alet 0,01% Alüminyum 0,21% Tekstil 3,10% Demir 1,44% Çuval 0,63% Plastik 1,77% Poşet 8,41% Pet 0,65% Cam 2,50% Kül 6,10% Kağıt-Karton 7,49% Kemik 0,18% Tetrapak 0,42% Diğer Yanan 1,44% Taş 0,11% 352

353 N.2. TEHLĠKELĠ VE ZARARLI ATIKLAR Ġlimizde, 14 Mart 2005 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği çerçevesinde aģağıdaki tabloda yer alan firma ve araçlara taģıma lisansı verilmiģtir. Dolayısıyla ilimizde iģletmelerden kaynaklanan tehlikeli atıklar lisanslı bu araç ve firmalar tarafından alınıp nihai bertaraf veya depolama alanına taģınmaktadır. Ġlimizde tehlikeli atıklardan kaynaklanan herhangi bir kirlilik ve olumsuzluk gözlenmemektedir. Ġskenderun Demir - Çelik sanayi ve çeģitli haddehanelerden atmosfere partikül madde, S0 2, C0 gibi gazların emisyonu verilmekte ve çimento fabrikasıyla gübre fabrikasından yine partikül madde emisyonu alıcı ortama verilmektedir. Sıvı atık olarak ise, bu fabrikaların çoğunlukla soğutma sularında yağ ve gres görülmekte, ayrıca, sıvı atıklarda süspanse halde ve kolladial halde katı atıklara rastlanmaktadır. Tesislerin bu atıkları rutin denetimlerle ve ölçümlerle kontrol altına alınmaya çalıģılmaktadır. HATAY ĠLĠ TEHLĠKELĠ ATIK TAġIMA LĠSANSINA SAHĠP, FĠRMA ve ARAÇLAR Lisans Verilen /Firmanın Lisans Verilen Aracın Adı Adresi Telefon Numar ası Faks Numara sı Lisans Numar ası Lisansın VeriliĢ ve BitiĢ Tarihi Lisanslı Araç Sayısı Araç Plakası Lisans Numar ası Lisansın VeriliĢ ve BitiĢ Tarihi Metoks Madencilik Metalurji TaĢ.San.Tic.A.ġ. MareĢal Çakmak Cad.Paola Apt.A Blok Zemin Kat. Ġskenderun //HATAY UZ

354 N.3. ÖZEL ATIKLAR N.3.1. Tıbbi Atıkları Ġlimizde, Antakya merkezine 10 km. uzaklıktaki Gökçegöz Köyü mevkiinde, Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği nin hükümlerine uygun olarak Katı Atık AyrıĢtırma ve Düzenli Depolama tesisi kurulmuģtur. Ġlimizde sağlık kuruluģlarından oluģan tıbbi atıkları, toplama ve taģıma iģleri için Müdürlüğümüzce Antakya Belediyesi ile Ġskenderun belediyesine Tıbbi Atık TaĢıma Araç Lisansı ile Tıbbi Atık TaĢıma Firma Lisansı verilmiģtir. Bu araçlar ile evsel atıklardan ayrı olarak toplanan tıbbi atıklar evsel atıklardan ayrı olarak bertaraf edilmektedir. Diğer belediyeler ise ayrı olarak topladıkları tıbbi atıkları kendi imkânları doğrultusunda imha etmektedirler. Ancak Antakya merkezine 10 Km uzaklıktaki Gökçegöz köyü mevkiinde kurulan Katı Atık AyrıĢtırma Ve Düzenli Depolama Tesisinin iģletmeye alınmasıyla birlikte, tıbbi atıkların bertarafı ile ilgili sorunlar ortadan kalkacaktır. Ġlimizde, 22 Temmuz 2005 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği çerçevesinde aģağıdaki tabloda yer alan firma ve araçlara taģıma lisansı verilmiģtir. HATAY ĠLĠ TAġIMA LĠSANSINA SAHĠP BELEDĠYE, FĠRMA ve ARAÇLAR Lisans Verilen Belediyenin/Firmanın Lisans Verilen Aracın Adı Adresi Telefon Numar ası Faks Numara sı Lisans Numar ası Lisansın VeriliĢ ve BitiĢ Tarihi Lisanslı Araç Sayısı Araç Plakas ı Lisans Numar ası Lisansın VeriliĢ ve BitiĢ Tarihi Ahmet CANBAZ Fatih Cad.Hüseyin ĠnĢ.Tem.Taah.TaĢ. Dönmez Apt.No: E Tıbbi Malz.Bilgi.G üv. Antakya/HATAY Hizm.Tic.Ltd. ġti. Erhan Nak.Gıda ĠnĢ. San.Ltd.ġt. Akif ER Ġbrahim karaoğlanoğlu cad.pac.meydanı 07 VM No: Ġskenderun/HATA Y

355 2007 YILI ĠÇĠN HATAY ĠLĠ SAĞLIK KURULUġLARI YÖNETMELĠK UYGULAMALARI DEĞERLEN DĠRE Ünite Ġçi Atık Yönet im Planı Kaynağında Ayrı Toplama Evse Amba l laj Atıkl Atıkla ar rı Tıbb Kesicii Delici Atıkl Atıklar ar Tehlik eli Atıkla r Ünite Ġçi Atık TaĢıma Aracı Geçici Depolama Geçici Atık Kontey Depos ner u Temizli k ĠĢçileri nin Özel Tıbbi Atık Kıyafet Perso nel Ġçin Özel Eğiti m OluĢan Tıbbi Atık Miktarı kg/ gü kg/yıl n i OLUMLU (Adet) OLUMLU ( % ) ,7 92, ,4 85,7 76, ,7 100 OLUMSUZ (Adet) OLUMSUZ ( % ) ,3 7,2 0 28,6 14,3 23,1 0 14,

356 2007 YILI SONU ĠTĠBARĠYLE ĠLÇE BELEDĠYELERĠNĠN TIBBĠ ATIK DURUMU BELEDĠYE ADI Antakya (merkez) Bld. Ġskenderun Belediyesi Samandağ Belediyesi. Erzin Belediyesi Tıbbi Atık Yönetim Planı Tıbbi Atıkların TaĢınması Tıbbi Atıkların TaĢınması Tıbbi Atık TaĢıma Aracı Sayısı (Adet) Tıbbi Atık TaĢıma Lisansı Temizlik ĠĢçilerinin Özel Tıbbi Atık Kıyafeti Personel Ġçin Özel Eğitim Var ( x ) Özel (x ) Özel ( 1) Var ( x) Var ( x ) Var ( x ) Yok ( ) Kamu ( ) Kamu ( ) Yok ( ) Yok ( ) Yok ( ) Var ( x ) Özel ( x ) Özel (1) Var ( x ) Var ( x ) Var ( x ) Yok ( ) Kamu ( ) Kamu ( ) Yok ( ) Yok ( ) Yok ( ) Var (x ) Özel ( ) Özel ( ) Var ( ) Var ( x ) Var ( x ) Yok ( ) Kamu ( x ) Kamu(1 ) Yok ( x ) Yok ( ) Yok ( ) Var ( x ) Özel ( ) Özel ( ) Var ( ) Var ( ) Var ( ) Yok ( ) Kamu ( x ) Kamu (1) Yok ( x ) Yok ( x ) Yok ( x ) Toplanan tıbbi atık miktarı kg/gün kg/yıl Tıbbi Atıkların Bertaraf Yöntemi Düzenli depolama ( ) Yakma ( ) Sterilizasyon ( ) VahĢi Depolama (x) Düzenli depolama ( ) Yakma ( ) Sterilizasyon ( ) VahĢi Depolama ( x ) Düzenli depolama ( ) Yakma ( ) Sterilizasyon ( ) VahĢi Depolama ( x ) Düzenli depolama ( ) Yakma ( ) Sterilizasyon ( ) VahĢi Depolama (x) Bertaraf Tesislerinin Lisansı Var ( ) Yok ( x ) Var ( ) Yok ( x ) Var ( ) Yok ( x ) Var ( ) Yok ( x ) 356

357 Altınözü Belediyesi Var ( ) Özel ( ) Özel ( ) Var ( ) Var ( ) Var ( ) Yok ( ) Kamu ( x ) Kamu (1) Yok (x) Yok ( x ) Yok ( x ) Düzenli depolama ( ) Yakma ( ) Sterilizasyon ( ) VahĢi Depolama (x) Var ( ) Yok ( x ) Kırıkhan Belediyesi Var ( ) Özel ( x ) Özel (1) Var ( ) Var ( x ) Var ( x ) Yok ( x ) Kamu ( ) Kamu( ) Yok ( x ) Yok ( x ) Yok ( x ) Düzenli depolama ( ) Yakma ( x ) Sterilizasyon ( ) VahĢi Depolama ( ) Var ( ) Yok ( x ) Reyhanlı Belediyesi Var ( x ) Özel ( 1 ) Özel () Var ( ) Var ( x ) Var (x ) Yok ( ) Kamu ( ) Kamu (1 ) Yok ( x ) Yok ( ) Yok ( ) Düzenli depolama ( ) Yakma ( ) Sterilizasyon ( ) VahĢi Depolama ( x ) Var ( ) Yok ( x ) Dörtyol Belediyesi Var ( x ) Özel (x ) Özel ( 1) Var ( ) Yok ( ) Var ( x ) Var ( x ) Kamu ( ) Kamu ( ) Yok ( x ) Yok ( ) Yok ( ) Düzenli depolama ( ) Yakma ( ) Sterilizasyon ( ) VahĢi Depolama (x) Var ( ) Yok ( x ) Yayladağı Belediyesi Var ( ) Özel ( ) Özel () Var ( ) Var ( ) Var ( ) Yok ( x ) Kamu ( x ) Kamu( 1 ) Yok ( x ) Yok ( x ) Yok ( x ) Düzenli depolama ( ) Yakma (x ) Sterilizasyon ( ) VahĢi Depolama ( ) Var ( ) Yok ( x ) Hassa Belediyesi Var ( ) Özel ( ) Özel ( ) Var ( ) Var ( ) Var ( ) Yok ( x ) Kamu ( x ) Kamu(2 ) Yok ( x ) Yok ( x ) Yok ( x ) Düzenli depolama ( ) Yakma ( ) Gömme x Var ( ) Sterilizasyon ( ) Yok ( x ) VahĢi Depolama ( x ) Var ( ) Özel ( ) Özel ( ) Var ( ) Var ( ) Var ( ) Düzenli depolama ( ) Yakma ( x) Var ( ) Kumlu Belediyesi Yok ) ( x Kamu ( x ) Kamu (1) Yok ( x ) Yok ( x ) Yok ( x ) Sterilizasyon ( ) Yok ( x ) VahĢi Depolama ( ) 357

358 N.3.2. Atık Yağlar Ġlimizde, 21 Ocak 2004 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği çerçevesinde aģağıdaki tabloda yer alan firma ve araçlara taģıma lisansı verilmiģtir. Dolayısıyla ilimizde iģletmelerden kaynaklanan atık yağlar lisanslı bu araç ve firmalar tarafından alınıp nihai bertaraf veya depolama alanına taģınmaktadır. Ġlimizde atık yağlardan kaynaklanan herhangi bir kirlilik ve olumsuzluk gözlenmemektedir. HATAY ĠLĠ ATIK YAĞ TAġIMA LĠSANSINA SAHĠP, FĠRMA ve ARAÇLAR Lisans Verilen /Firmanın Lisans Verilen Aracın Adı Adresi Telefon Numaras ı Faks Numarası Lisans Numaras ı Lisansın VeriliĢ ve BitiĢ Tarihi Lisanslı Araç Sayısı Araç Plakası Lisans Numaras ı Lisansın VeriliĢ ve BitiĢ Tarihi Sümer Uluslar arası Nak..san.Tic.Ltd. ġti. Osman Yılmaz Mah. Ġmdat Bey Apt.No: 37/11 Gebze/KOCAELĠ L PRF N.3.3. Pil ve Aküler Ġlimizde Atık pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği çerçevesinde herhangi bir çalıģma yapılmamaktadır. N.3.4. Cips ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan Küller Kayıtlarda Cips ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan Küller atıklarıyla ilgili bilgi bulunamamıģtır. N.3.5. Tarama Çamurları ĠĢletmelerden kaynaklanan varsa tarama çamurları, 14 Mart 2005 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği çerçevesinde taģıma lisansı verilmiģ firma ve araçlarla alınarak nihai bertaraf veya depolama 358

359 alanlarına taģınırlar. Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği uyarınca bertarafı sağlanır. TaĢınmaktadır. Ġlimizde tarama çamurlarından kaynaklanan herhangi bir kirlilik ve olumsuzluk gözlenmemektedir. N.3.6. Elektrik ve Elektronik Atıklar Kayıtlarda Elektrik ve Elektronik atıklarıyla ilgili bilgi bulunamamıģtır. N.3.7. Kullanım Ömrü BitmiĢ Araçlar Ġlimizde ömrünü tamamlamıģ araçlarla ilgili herhangi bir çalıģma bulunmamaktadır. N.4. DĠĞER ATIKLAR N.4.1. Radyoaktif Atıklar Ġlimizde sağlık kuruluģlarından az da olsa radyoaktif atık oluģmaktadır.oluģan bu atıkları Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği çerçevesinde bertaraf edilmesi sağlanmaktadır. N.4.2. Hayvan Kadavraları N.4.3. Mezbaha Atıkları N.5. ATIK YÖNETĠMĠ Ġlimiz, evsel katı atık sorununa çözüm getirecek Katı Atık Bertaraf Tesisinin yapımı amacıyla iki bölgeye ayrılmıģtır. Bununla ilgili, Hatay Çevre Koruma Birliği (Hatay- Çevkobir) ve Ġskenderun Çevre Ġlçe Ve Beldeleri Köy Ve Belediyelerinin Katı Atıklarını Değerlendirme Birliği olmak üzere iki birlik kurulmuģtur. Antakya ve komģu ilçe belediyeler ile beldelerin üye olduğu Hatay Çevre Koruma Birliği nin, Katı Atık Bertaraf Tesisi, Antakya merkezine 10 km. uzaklıkta Gökçegöz köyü Kuruyer mevkiinde, Milli Emlak Genel Müdürlüğü tarafından çöp depolama alanı olarak kullanılmak üzere Antakya Belediyesine tahsis edilmiģtir. 6.5 ha lık alana inģa edilen tesisin inģası 2007 yılı içerisinde tamamlanarak geçici kabulü yapılmıģtır. Ancak tesiste yapılması istenilen bazı eksiklikler mevcut olup bu eksikliklerin giderilmesi ve tesisin iģletilmesi amacıyla Antakya Belediyesi ve Hatay Çevre Koruma Birliği en kısa zamanda ihaleye çıkacaktır. Yap-iĢlet modeliyle ihaleye çıkılacak olup 3 ay içerisinde iģletmeye alınacaktır. Birliğe 46 belediye üyedir. Ġskenderun Çevre Ġlçe Ve Beldeleri Köy Ve Belediyelerinin Katı Atıklarını Değerlendirme Birliği nin Katı Atık Bertaraf Tesisi, Ġskenderun Ģehir merkezinden yaklaģık 6 km uzaklıkta, Düğünyurdu-Karapelit mevkiinde 67 hektarlık alana kurulacaktır. Katı Atık Bertaraf Tesisi için Çevre ve Orman Bakanlığınca ÇED Olumlu Belgesi verilmiģtir. Ayrıca tesis için daha önce KahramanmaraĢ Orman Bölge Müdürlüğünce verilen ön iznin kesin izne çevrilmesi için yazı yazılmıģ ve yazının cevabı beklenmektedir. Daha sonra tesisin proje ve inģası için ihaleye 359

360 çıkılacaktır. Ġskenderun Birliğinin Katı Atık Bertaraf Tesisi, 2872 sayılı Çevre Kanununda değiģiklik yapan 5491 sayılı Kanunun Geçici 4. maddesinde belirtilen sürelerde bitirilecektir (13Mayıs 2010). Birliğe 23 belediye ve 4 muhtarlık üyedir. ġuan itibari ile ilimizde 76 belediye mevcut olup, bunlardan 69 belediyesi 2 birlikten birine üyedir. 3 belediyede son 2007 seçim sonuçlarına göre belediyeliği düģmüģtür, geriye kalan 4 belediye hiçbir birliğe üye değildir, bu belediyelere uygun olunan birliğe üye olmaları için yazı yazılmıģtır. Bu anlamda, katı atıkların bertarafı için yapılan düzenli depolamanın faaliyete geçmesiyle baģta Antakya ve Ġskenderun olmak üzere komģu ilçe belediye ve beldelerinin katı atık sorunu çözümlenecektir. N.6. KATI ATIKLARIN MĠKTAR VE KOMPOZĠSYONU Antakya Düzenli Depolama Tesisi ne depolama amacıyla atık gönderen Antakya merkez ile diğer ilçe ve beldelerin katı atık karakterizasyonunu tayin etmek amacıyla sonbahar, ilkbahar yaz ve kıģ mevsimlerinde analizler yapılacaktır Sonbahar ve 2008 Ġlkbahar dönemine ait atık kompozisyon yapısı aģağıda verilmiģtir. Antakya merkezde yaklaģık katı atık miktarı 200Ton/gün,Ġskenderun merkezde ise 250Ton/gün dür. ÇEVKOBĠR KENTSEL ORTALAMA KATI ATIK KARAKTERĠZASYONU PROJEKSĠYONU Atık Türü 2007 Sonbahar Dönemi 2008 Ġlkbahar Dönemi Kağıt-Karton 7,49% Cam 2,50% Pet 0,65% PoĢet 8,41% Plastik 1,77% Çuval 0,63% Demir 1,44% Alüminyum 0,21% Org. Mad. 55,14% Çocuk Bezi 10,42% Elk. Alet 0,01% Tekstil 3,10% Tetrapak 0,42% Diğer Yanan 1,44% TaĢ 0,11% Kemik 0,18% Kül 6,10% Diğer 0,00% 360

361 N.7. KATI ATIKLARIN BĠRĠKTĠRĠLMESĠ, TOPLANMASI, TAġINMASI VE TRANSFER ĠSTASYONLARI N.8.. ATIKLARIN BERTARAF YÖNTEMLERĠ N.8.1. Katı Atıkların Depolanması N.8.2. Atıkların Yakılması N.8.3. Kompost N.9. ATIKLARIN GERĠ KAZANIMI VE DEĞERLENDĠRMESĠ N.10. ATIKLARIN ÇEVRE ÜZERĠNDEKĠ ETKĠLERĠ Bu konular Antakya merkez ve ilçeler bazında yandaki tablolarda ele alınmıģtır. Ġ l S ı n ı r l a r ı Ġ ç i n d e Y e r l e Ģ i m M e r k e z l e r i n d e K e n t s e l A t ı k l a r ı n ( Ç ö p l e r i n ) O l u Ģ t u r d u ğ u S o r u n l a r ı Ö n e m v e Ö n c e l i k S ı r a s ı n a G ö r e R a k a m ( 1, 2, 3, 4... ) Ġ l e B e l i r t i n i z. O l u Ģ t u r d u ğ u S o r u n l a r : a ) H a l k v e ç e v r e s a ğ l ı ğ ı a ç ı s ı n d a n t e h l i k e o l u Ģ t u r m a s ı ( 2 ) b ) K o k u p r o b l e m i ( 3 ) c ) H a Ģ e r e l e r i n a r t m a s ı ( 1 ) d ) S a l g ı n h a s t a l ı k l a r ı n g ö r ü l m e s i ( ) e ) M e t a n g a z ı s ı k ı Ģ m a s ı s o n u c u y a n g ı n v e p a t l a m a ( 3 ) f ) Y e r a l t ı s u l a r ı n ı n k i r l e n m e s i ( ) g ) E s t e t i k g ö r ü n t ü n ü n b o z u l m a s ı ( 2 ) h ) Z a m a n z a m a n, y a ğ a n y a ğ m u r l a r s o n u c u y ü z e y s e l s u l a r l a a k ı Ģ a g e ç m e s i v e t a r ı m a l a n l a r ı n ı o l u m s u z e t k i l e m e s i ( 3 ) 361

362 Ġ l S ı n ı r l a r ı Ġ ç i n d e Y e r l e Ģ i m M e r k e z l e r i n d e ( B e l e d i y e l e r d e ) O l u Ģ a n K a t ı A t ı k l a r ı n T o p l a n m a, T a Ģ ı n m a v e B e r t a r a f Y ö n t e m l e r i n i B e l i r t i n i z. B e l e d i y e n i n A d ı * A n t a k y a B e l e d i y e B a Ģ k a n l ı ğ ı N ü f u s k i Ģ i ( y ı l ı v e r i s i ) K i Ģ i B a Ģ ı n a Ü r e t i l e n K a t ı A t ı k M i k t a r ı ( K g / G ü n ) T o p l a n a n K a t ı A t ı k M i k t a r ı ( T o n / G ü n ; T o n / Y ı l ) Y a z : 1, 5 ( y ı l o r t a l a m a s ı ) K ı Ģ : Y a z : ; ( y ı l o r t a l a m a s ı ) K ı Ģ : A t ı k K o m p o z i s y o n u ( % ) ( O r g a n i k, K a ğ ı t, C a m, M e t a l, P l a s t i k, K ü l V s. ) M e v c u t B e r t a r a f Y ö n t e m i D ü z e n s i z D e p o l a m a ( x ) A t ı k Y ö n e t i m i H i z m e t l e r i n i K i m Y ü r ü t ü y o r ( T o p l a m a, T a Ģ ı m a, B e r t a r a f ) H a n g i A t ı k l a r T o p l a n ı y o r A m b a l a j A t ı k l a r ı Ġ ç i n K a y n a k t a a y r ı T o p l a m a Y a p ı l ı y o r m u? Y a p ı l ı y o r s a H a n g i A t ı k T ü r l e r i Ġ ç i n Y a p ı l ı y o r A t ı k H i z m e t l e r i Ġ ç i n A r a ç v e E k i p m a n D u r u m u ( A d e t, C i n s, K a p a s i t e v s. ) D ü z e n l i ( ) K o m p o s t ( ) Y a k m a ( ) D i ğ e r ( ) B e l e d i y e ( ) Ö z e l ( x ) E v s e l ( x ) E n d ü s t r i y e l ( x ) T ı b b i ( x ) D i ğ e r ( ) H a y ı r D e p o l a m a 1 1 a d e t P r e s K a m., 9 a d e t K a m., 1 a d e t K e p ç e, 4 a d e t T r a k t ö r A t ı k H i z m e t l e r i Ġ ç i n E l e m a n D u r u m u ( S a y ı v e G ö r e v ) K a y n a k : H a t a y Ġ l i B e l e d i y e l e r i K a t ı A t ı k Ç a l ı Ģ m a l a r ı ( Ġ l l e r B a n k a s ı 8. B ö l g e M ü d ü r l ü ğ ü, ) TABLO

363 Ġ l S ı n ı r l a r ı Ġ ç i n d e Y e r l e Ģ i m M e r k e z l e r i n d e ( B e l e d i y e l e r d e ) O l u Ģ a n K a t ı A t ı k l a r ı n T o p l a n m a, T a Ģ ı n m a v e B e r t a r a f Y ö n t e m l e r i ( d e v a m ı ) B e l e d i y e n i n A d ı * Ġ s k e n d e r u n B e l e d i y e B a Ģ k a n l ı ğ ı N ü f u s k i Ģ i ( y ı l ı v e r i s i ) K i Ģ i B a Ģ ı n a Ü r e t i l e n K a t ı A t ı k Y a z : 1, 8 ( y ı l M i k t a r ı ( K g / G ü n ) o r t a l a m a s ı ) T o p l a n a n K a t ı A t ı k M i k t a r ı ( T o n / G ü n ; T o n / Y ı l ) K ı Ģ : Y a z : ; ( y ı l o r t a l a m a s ı ) K ı Ģ : A t ı k K o m p o z i s y o n u ( % ) ( O r g a n i k, K a ğ ı t, C a m, M e t a l, P l a s t i k, K ü l V s. ) M e v c u t B e r t a r a f Y ö n t e m i D ü z e n s i z D e p o l a m a ( x ) A t ı k Y ö n e t i m i H i z m e t l e r i n i K i m Y ü r ü t ü y o r ( T o p l a m a, T a Ģ ı m a, B e r t a r a f ) H a n g i A t ı k l a r T o p l a n ı y o r A m b a l a j A t ı k l a r ı Ġ ç i n K a y n a k t a a y r ı T o p l a m a Y a p ı l ı y o r m u? Y a p ı l ı y o r s a H a n g i A t ı k T ü r l e r i Ġ ç i n Y a p ı l ı y o r A t ı k H i z m e t l e r i Ġ ç i n A r a ç v e E k i p m a n D u r u m u ( A d e t, C i n s, K a p a s i t e v s. ) D ü z e n l i ( ) K o m p o s t ( ) Y a k m a ( ) D i ğ e r ( ) B e l e d i y e ( x ) Ö z e l ( x ) E v s e l ( x ) E n d ü s t r i y e l ( x ) T ı b b i ( x ) D i ğ e r ( ) H a y ı r D e p o l a m a 2 a d e t Ç ö p K o n t e y n., 2 0 a d e t P r e s K a m. A t ı k H i z m e t l e r i Ġ ç i n E l e m a n D u r u m u ( S a y ı v e G ö r e v ) K a y n a k : H a t a y Ġ l i B e l e d i y e l e r i K a t ı A t ı k Ç a l ı Ģ m a l a r ı ( Ġ l l e r B a n k a s ı 8. B ö l g e M ü d ü r l ü ğ ü, ) TABLO

364 Ġ l S ı n ı r l a r ı Ġ ç i n d e Y e r l e Ģ i m M e r k e z l e r i n d e ( B e l e d i y e l e r d e ) O l u Ģ a n K a t ı A t ı k l a r ı n T o p l a n m a, T a Ģ ı n m a v e B e r t a r a f Y ö n t e m l e r i ( d e v a m ı ) B e l e d i y e n i n A d ı * K ı r ı k h a n B e l e d i y e B a Ģ k a n l ı ğ ı N ü f u s k i Ģ i ( y ı l ı v e r i s i ) K i Ģ i B a Ģ ı n a Ü r e t i l e n K a t ı A t ı k M i k t a r ı ( K g / G ü n ) T o p l a n a n K a t ı A t ı k M i k t a r ı ( T o n / G ü n ; T o n / Y ı l ) Y a z : 0, 8 ( y ı l o r t a l a m a s ı ) K ı Ģ : Y a z : 7 0 ; ( y ı l o r t a l a m a s ı ) K ı Ģ : A t ı k K o m p o z i s y o n u ( % ) ( O r g a n i k, K a ğ ı t, C a m, M e t a l, P l a s t i k, K ü l V s. ) M e v c u t B e r t a r a f Y ö n t e m i D ü z e n s i z D e p o l a m a ( x ) A t ı k Y ö n e t i m i H i z m e t l e r i n i K i m Y ü r ü t ü y o r ( T o p l a m a, T a Ģ ı m a, B e r t a r a f ) H a n g i A t ı k l a r T o p l a n ı y o r A m b a l a j A t ı k l a r ı Ġ ç i n K a y n a k t a a y r ı T o p l a m a Y a p ı l ı y o r m u? Y a p ı l ı y o r s a H a n g i A t ı k T ü r l e r i Ġ ç i n Y a p ı l ı y o r D ü z e n l i ( ) K o m p o s t ( ) Y a k m a ( ) D i ğ e r ( ) B e l e d i y e ( ) Ö z e l ( ) E v s e l ( x ) E n d ü s t r i y e l ( x ) T ı b b i ( x ) D i ğ e r ( ) H a y ı r D e p o l a m a A t ı k H i z m e t l e r i Ġ ç i n A r a ç v e E k i p m a n D u r u m u ( A d e t, C i n s, K a p a s i t e v s. ) A t ı k H i z m e t l e r i Ġ ç i n E l e m a n D u r u m u ( S a y ı v e G ö r e v ) K a y n a k : H a t a y Ġ l i B e l e d i y e l e r i K a t ı A t ı k Ç a l ı Ģ m a l a r ı ( Ġ l l e r B a n k a s ı 8. B ö l g e M ü d ü r l ü ğ ü, ) TABLO

365 Ġ l S ı n ı r l a r ı Ġ ç i n d e Y e r l e Ģ i m M e r k e z l e r i n d e ( B e l e d i y e l e r d e ) O l u Ģ a n K a t ı A t ı k l a r ı n T o p l a n m a, T a Ģ ı n m a v e B e r t a r a f Y ö n t e m l e r i ( d e v a m ı ) B e l e d i y e n i n A d ı * R e y h a n l ı B e l e d i y e B a Ģ k a n l ı ğ ı N ü f u s k i Ģ i ( y ı l ı v e r i s i ) K i Ģ i B a Ģ ı n a Ü r e t i l e n K a t ı A t ı k M i k t a r ı ( K g / G ü n ) T o p l a n a n K a t ı A t ı k M i k t a r ı ( T o n / G ü n ; T o n / Y ı l ) Y a z : 0, 4 5 ( y ı l o r t a l a m a s ı ) K ı Ģ : Y a z : 3 0 ; ( y ı l o r t a l a m a s ı ) K ı Ģ : A t ı k K o m p o z i s y o n u ( % ) ( O r g a n i k, K a ğ ı t, C a m, M e t a l, P l a s t i k, K ü l V s. ) M e v c u t B e r t a r a f Y ö n t e m i D ü z e n s i z D e p o l a m a ( x ) A t ı k Y ö n e t i m i H i z m e t l e r i n i K i m Y ü r ü t ü y o r ( T o p l a m a, T a Ģ ı m a, B e r t a r a f ) H a n g i A t ı k l a r T o p l a n ı y o r A m b a l a j A t ı k l a r ı Ġ ç i n K a y n a k t a a y r ı T o p l a m a Y a p ı l ı y o r m u? Y a p ı l ı y o r s a H a n g i A t ı k T ü r l e r i Ġ ç i n Y a p ı l ı y o r A t ı k H i z m e t l e r i Ġ ç i n A r a ç v e E k i p m a n D u r u m u ( A d e t, C i n s, K a p a s i t e v s. ) D ü z e n l i ( ) K o m p o s t ( ) Y a k m a ( ) D i ğ e r ( ) B e l e d i y e ( x ) Ö z e l ( ) E v s e l ( x ) E n d ü s t r i y e l ( x ) T ı b b i ( x ) D i ğ e r ( ) H a y ı r D e p o l a m a 5 a d e t K a m., 4 a d e t T r a k t ö r A t ı k H i z m e t l e r i Ġ ç i n E l e m a n D u r u m u ( S a y ı v e G ö r e v ) K a y n a k : H a t a y Ġ l i B e l e d i y e l e r i K a t ı A t ı k Ç a l ı Ģ m a l a r ı ( Ġ l l e r B a n k a s ı 8. B ö l g e M ü d ü r l ü ğ ü, ) TABLO

366 Ġ l S ı n ı r l a r ı Ġ ç i n d e Y e r l e Ģ i m M e r k e z l e r i n d e ( B e l e d i y e l e r d e ) O l u Ģ a n K a t ı A t ı k l a r ı n T o p l a n m a, T a Ģ ı n m a v e B e r t a r a f Y ö n t e m l e r i ( d e v a m ı ) B e l e d i y e n i n A d ı * D ö r t y o l B e l e d i y e B a Ģ k a n l ı ğ ı N ü f u s ( y ı l ı v e r i s i ) K i Ģ i B a Ģ ı n a Ü r e t i l e n K a t ı A t ı k M i k t a r ı ( K g / G ü n ) T o p l a n a n K a t ı A t ı k M i k t a r ı ( T o n / G ü n ; T o n / Y ı l ) Y a z : 0, 7 3 ( y ı l o r t a l a m a s ı ) K ı Ģ : Y a z : 4 0 ; ( y ı l o r t a l a m a s ı ) K ı Ģ : A t ı k K o m p o z i s y o n u ( % ) ( O r g a n i k, K a ğ ı t, C a m, M e t a l, P l a s t i k, K ü l V s. ) M e v c u t B e r t a r a f Y ö n t e m i D ü z e n s i z D e p o l a m a ( x ) A t ı k Y ö n e t i m i H i z m e t l e r i n i K i m Y ü r ü t ü y o r ( T o p l a m a, T a Ģ ı m a, B e r t a r a f ) H a n g i A t ı k l a r T o p l a n ı y o r A m b a l a j A t ı k l a r ı Ġ ç i n K a y n a k t a a y r ı T o p l a m a Y a p ı l ı y o r m u? Y a p ı l ı y o r s a H a n g i A t ı k T ü r l e r i Ġ ç i n Y a p ı l ı y o r A t ı k H i z m e t l e r i Ġ ç i n A r a ç v e E k i p m a n D u r u m u ( A d e t, C i n s, K a p a s i t e v s. ) D ü z e n l i ( ) K o m p o s t ( ) Y a k m a ( ) D i ğ e r ( ) B e l e d i y e ( x ) Ö z e l ( ) E v s e l ( x ) E n d ü s t r i y e l ( x ) T ı b b i ( x ) D i ğ e r ( ) H a y ı r D e p o l a m a 4 a d e t P r e s K a m., 2 a d e t T r a k t ö r A t ı k H i z m e t l e r i Ġ ç i n E l e m a n D u r u m u ( S a y ı v e G ö r e v ) K a y n a k : H a t a y Ġ l i B e l e d i y e l e r i K a t ı A t ı k Ç a l ı Ģ m a l a r ı ( Ġ l l e r B a n k a s ı 8. B ö l g e M ü d ü r l ü ğ ü, ) TABLO

367 Ġ l S ı n ı r l a r ı Ġ ç i n d e Y e r l e Ģ i m M e r k e z l e r i n d e ( B e l e d i y e l e r d e ) O l u Ģ a n K a t ı A t ı k l a r ı n T o p l a n m a, T a Ģ ı n m a v e B e r t a r a f Y ö n t e m l e r i ( d e v a m ı ) B e l e d i y e n i n A d ı * S a m a n d a ğ B e l e d i y e B a Ģ k a n l ı ğ ı N ü f u s k i Ģ i ( y ı l ı v e r i s i ) K i Ģ i B a Ģ ı n a Ü r e t i l e n K a t ı A t ı k Y a z : 0, 8 4 ( y ı l M i k t a r ı ( K g / G ü n ) o r t a l a m a s ı ) T o p l a n a n K a t ı A t ı k M i k t a r ı ( T o n / G ü n ; T o n / Y ı l ) K ı Ģ : Y a z : 3 0 ; ( y ı l o r t a l a m a s ı ) K ı Ģ : A t ı k K o m p o z i s y o n u ( % ) ( O r g a n i k, K a ğ ı t, C a m, M e t a l, P l a s t i k, K ü l V s. ) M e v c u t B e r t a r a f Y ö n t e m i D ü z e n s i z D e p o l a m a ( x ) A t ı k Y ö n e t i m i H i z m e t l e r i n i K i m Y ü r ü t ü y o r ( T o p l a m a, T a Ģ ı m a, B e r t a r a f ) H a n g i A t ı k l a r T o p l a n ı y o r A m b a l a j A t ı k l a r ı Ġ ç i n K a y n a k t a a y r ı T o p l a m a Y a p ı l ı y o r m u? Y a p ı l ı y o r s a H a n g i A t ı k T ü r l e r i Ġ ç i n Y a p ı l ı y o r A t ı k H i z m e t l e r i Ġ ç i n A r a ç v e E k i p m a n D u r u m u ( A d e t, C i n s, K a p a s i t e v s. ) D ü z e n l i ( ) K o m p o s t ( ) Y a k m a ( ) D i ğ e r ( ) B e l e d i y e ( x ) Ö z e l ( ) E v s e l ( x ) E n d ü s t r i y e l ( x ) T ı b b i ( x ) D i ğ e r ( ) H a y ı r D e p o l a m a 4 a d e t K a m. 1 a d e t T r a k t ö r A t ı k H i z m e t l e r i Ġ ç i n E l e m a n D u r u m u ( S a y ı v e G ö r e v ) K a y n a k : H a t a y Ġ l i B e l e d i y e l e r i K a t ı A t ı k Ç a l ı Ģ m a l a r ı ( Ġ l l e r B a n k a s ı 8. B ö l g e M ü d ü r l ü ğ ü, ) TABLO

368 Ġ l S ı n ı r l a r ı Ġ ç i n d e Y e r l e Ģ i m M e r k e z l e r i n d e ( B e l e d i y e l e r d e ) O l u Ģ a n K a t ı A t ı k l a r ı n T o p l a n m a, T a Ģ ı n m a v e B e r t a r a f Y ö n t e m l e r i ( d e v a m ı ) B e l e d i y e n i n A d ı * B e l e n B e l e d i y e B a Ģ k a n l ı ğ ı N ü f u s k i Ģ i ( y ı l ı v e r i s i ) K i Ģ i B a Ģ ı n a Ü r e t i l e n K a t ı A t ı k M i k t a r ı ( K g / G ü n ) T o p l a n a n K a t ı A t ı k M i k t a r ı ( T o n / G ü n ; T o n / Y ı l ) A t ı k K o m p o z i s y o n u ( % ) ( O r g a n i k, K a ğ ı t, C a m, M e t a l, P l a s t i k, K ü l V s. ) M e v c u t B e r t a r a f Y ö n t e m i A t ı k Y ö n e t i m i H i z m e t l e r i n i K i m Y ü r ü t ü y o r ( T o p l a m a, T a Ģ ı m a, B e r t a r a f ) H a n g i A t ı k l a r T o p l a n ı y o r A m b a l a j A t ı k l a r ı Ġ ç i n K a y n a k t a a y r ı T o p l a m a Y a p ı l ı y o r m u? Y a p ı l ı y o r s a H a n g i A t ı k T ü r l e r i Ġ ç i n Y a p ı l ı y o r A t ı k H i z m e t l e r i Ġ ç i n A r a ç v e E k i p m a n D u r u m u ( A d e t, C i n s, K a p a s i t e v s. ) 368 Y a z : 0, 7 5 ( y ı l o r t a l a m a s ı ) K ı Ģ : Y a z : 1 5 ; ( y ı l o r t a l a m a s ı ) K ı Ģ : D ü z e n s i z D e p o l a m a ( ) D ü z e n l i D e p o l a m a ( ) K o m p o s t ( ) Y a k m a ( x ) D i ğ e r ( ) B e l e d i y e ( x ) Ö z e l ( ) E v s e l ( x ) E n d ü s t r i y e l ( x ) T ı b b i ( x ) D i ğ e r ( ) H a y ı r 2 0 a d e t K a m. 3 a d e t K a m y o n e t A t ı k H i z m e t l e r i Ġ ç i n E l e m a n D u r u m u ( S a y ı v e G ö r e v ) K a y n a k : H a t a y Ġ l i B e l e d i y e l e r i K a t ı A t ı k Ç a l ı Ģ m a l a r ı ( Ġ l l e r B a n k a s ı 8. B ö l g e M ü d ü r l ü ğ ü, ) TABLO 117

369 Ġ l S ı n ı r l a r ı Ġ ç i n d e Y e r l e Ģ i m M e r k e z l e r i n d e ( B e l e d i y e l e r d e ) O l u Ģ a n K a t ı A t ı k l a r ı n T o p l a n m a, T a Ģ ı n m a v e B e r t a r a f Y ö n t e m l e r i ( d e v a m ı ) B e l e d i y e n i n A d ı * H a s s a B e l e d i y e B a Ģ k a n l ı ğ ı N ü f u s k i Ģ i ( y ı l ı v e r i s i ) K i Ģ i B a Ģ ı n a Ü r e t i l e n K a t ı A t ı k M i k t a r ı ( K g / G ü n ) T o p l a n a n K a t ı A t ı k M i k t a r ı ( T o n / G ü n ; T o n / Y ı l ) Y a z : 0, 7 ( y ı l o r t a l a m a s ı ) K ı Ģ : Y a z : 7 ; ( y ı l o r t a l a m a s ı ) K ı Ģ : A t ı k K o m p o z i s y o n u ( % ) ( O r g a n i k, K a ğ ı t, C a m, M e t a l, P l a s t i k, K ü l V s. ) M e v c u t B e r t a r a f Y ö n t e m i D ü z e n s i z D e p o l a m a ( x ) A t ı k Y ö n e t i m i H i z m e t l e r i n i K i m Y ü r ü t ü y o r ( T o p l a m a, T a Ģ ı m a, B e r t a r a f ) H a n g i A t ı k l a r T o p l a n ı y o r A m b a l a j A t ı k l a r ı Ġ ç i n K a y n a k t a a y r ı T o p l a m a Y a p ı l ı y o r m u? Y a p ı l ı y o r s a H a n g i A t ı k T ü r l e r i Ġ ç i n Y a p ı l ı y o r A t ı k H i z m e t l e r i Ġ ç i n A r a ç v e E k i p m a n D u r u m u ( A d e t, C i n s, K a p a s i t e v s. ) D ü z e n l i ( ) K o m p o s t ( ) Y a k m a ( ) D i ğ e r ( ) B e l e d i y e ( x ) Ö z e l ( ) E v s e l ( x ) E n d ü s t r i y e l ( x ) T ı b b i ( x ) D i ğ e r ( ) H a y ı r D e p o l a m a 1 a d e t P r e s K a m., 2 a d e t T r a k t ö r A t ı k H i z m e t l e r i Ġ ç i n E l e m a n D u r u m u ( S a y ı v e G ö r e v ) K a y n a k : H a t a y Ġ l i B e l e d i y e l e r i K a t ı A t ı k Ç a l ı Ģ m a l a r ı ( Ġ l l e r B a n k a s ı 8. B ö l g e M ü d ü r l ü ğ ü, ) TABLO

370 Ġ l S ı n ı r l a r ı Ġ ç i n d e Y e r l e Ģ i m M e r k e z l e r i n d e ( B e l e d i y e l e r d e ) O l u Ģ a n K a t ı A t ı k l a r ı n T o p l a n m a, T a Ģ ı n m a v e B e r t a r a f Y ö n t e m l e r i ( d e v a m ı ) B e l e d i y e n i n A d ı * Y a y l a d a ğ ı B e l e d i y e B a Ģ k a n l ı ğ ı N ü f u s k i Ģ i ( y ı l ı v e r i s i ) K i Ģ i B a Ģ ı n a Ü r e t i l e n K a t ı A t ı k Y a z : 0, 6 4 ( y ı l M i k t a r ı ( K g / G ü n ) o r t a l a m a s ı ) T o p l a n a n K a t ı A t ı k M i k t a r ı ( T o n / G ü n ; T o n / Y ı l ) K ı Ģ : Y a z : 5 ; ( y ı l o r t a l a m a s ı ) K ı Ģ : A t ı k K o m p o z i s y o n u ( % ) ( O r g a n i k, K a ğ ı t, C a m, M e t a l, P l a s t i k, K ü l V s. ) M e v c u t B e r t a r a f Y ö n t e m i D ü z e n s i z D e p o l a m a ( x ) A t ı k Y ö n e t i m i H i z m e t l e r i n i K i m Y ü r ü t ü y o r ( T o p l a m a, T a Ģ ı m a, B e r t a r a f ) H a n g i A t ı k l a r T o p l a n ı y o r A m b a l a j A t ı k l a r ı Ġ ç i n K a y n a k t a a y r ı T o p l a m a Y a p ı l ı y o r m u? Y a p ı l ı y o r s a H a n g i A t ı k T ü r l e r i Ġ ç i n Y a p ı l ı y o r A t ı k H i z m e t l e r i Ġ ç i n A r a ç v e E k i p m a n D u r u m u ( A d e t, C i n s, K a p a s i t e v s. ) D ü z e n l i ( ) K o m p o s t ( ) Y a k m a ( ) D i ğ e r ( ) B e l e d i y e ( x ) Ö z e l ( ) E v s e l ( x ) E n d ü s t r i y e l ( x ) T ı b b i ( x ) D i ğ e r ( ) H a y ı r D e p o l a m a 2 a d e t P r e s K a m., 1 a d e t T r a k t ö r A t ı k H i z m e t l e r i Ġ ç i n E l e m a n D u r u m u ( S a y ı v e G ö r e v ) K a y n a k : H a t a y Ġ l i B e l e d i y e l e r i K a t ı A t ı k Ç a l ı Ģ m a l a r ı ( Ġ l l e r B a n k a s ı 8. B ö l g e M ü d ü r l ü ğ ü, ) TABLO

371 Ġl S ı n ı r l a r ı Ġ ç i n d e Y e r l e Ģ i m M e r k e z l e r i n d e ( B e l e d i y e l e r d e ) O l u Ģ a n K a t ı A t ı k l a r ı n T o p l a n m a, T a Ģ ı n m a v e B e r t a r a f Y ö n t e m l e r i ( d e v a m ı ) B e l e d i y e n i n A d ı * A l t ı n ö z ü B e l e d i y e B a Ģ k a n l ı ğ ı N ü f u s k i Ģ i ( y ı l ı v e r i s i ) K i Ģ i B a Ģ ı n a Ü r e t i l e n K a t ı A t ı k M i k t a r ı ( K g / G ü n ) T o p l a n a n K a t ı A t ı k M i k t a r ı ( T o n / G ü n ; T o n / Y ı l ) Y a z : 0, 1 8 ( y ı l o r t a l a m a s ı ) K ı Ģ : Y a z : 1 ; ( y ı l o r t a l a m a s ı ) K ı Ģ : A t ı k K o m p o z i s y o n u ( % ) ( O r g a n i k, K a ğ ı t, C a m, M e t a l, P l a s t i k, K ü l V s. ) M e v c u t B e r t a r a f Y ö n t e m i D ü z e n s i z D e p o l a m a ( x ) A t ı k Y ö n e t i m i H i z m e t l e r i n i K i m Y ü r ü t ü y o r ( T o p l a m a, T a Ģ ı m a, B e r t a r a f ) H a n g i A t ı k l a r T o p l a n ı y o r A m b a l a j A t ı k l a r ı Ġ ç i n K a y n a k t a a y r ı T o p l a m a Y a p ı l ı y o r m u? Y a p ı l ı y o r s a H a n g i A t ı k T ü r l e r i Ġ ç i n Y a p ı l ı y o r A t ı k H i z m e t l e r i Ġ ç i n A r a ç v e E k i p m a n D u r u m u ( A d e t, C i n s, K a p a s i t e v s. ) D ü z e n l i ( ) K o m p o s t ( ) Y a k m a ( ) D i ğ e r ( ) B e l e d i y e ( x ) Ö z e l ( ) E v s e l ( x ) E n d ü s t r i y e l ( x ) T ı b b i ( x ) D i ğ e r ( ) H a y ı r D e p o l a m a 1 a d e t P r e s K a m., 2 a d e t T r a k t ö r A t ı k H i z m e t l e r i Ġ ç i n E l e m a n D u r u m u ( S a y ı v e G ö r e v ) K a y n a k : H a t a y Ġ l i B e l e d i y e l e r i K a t ı A t ı k Ç a l ı Ģ m a l a r ı ( Ġ l l e r B a n k a s ı 8. B ö l g e M ü d ü r l ü ğ ü, ) TABLO

372 Ġ l S ı n ı r l a r ı Ġ ç i n d e Y e r l e Ģ i m M e r k e z l e r i n d e ( B e l e d i y e l e r d e ) O l u Ģ a n K a t ı A t ı k l a r ı n T o p l a n m a, T a Ģ ı n m a v e B e r t a r a f Y ö n t e m l e r i ( d e v a m ı ) B e l e d i y e n i n A d ı * K u m l u B e l e d i y e B a Ģ k a n l ı ğ ı N ü f u s ( y ı l ı v e r i s i ) K i Ģ i B a Ģ ı n a Ü r e t i l e n K a t ı A t ı k M i k t a r ı ( K g / G ü n ) T o p l a n a n K a t ı A t ı k M i k t a r ı ( T o n / G ü n ; T o n / Y ı l ) Y a z : 0, 4 3 ( y ı l o r t a l a m a s ı ) K ı Ģ : Y a z : 3 ; ( y ı l o r t a l a m a s ı ) K ı Ģ : A t ı k K o m p o z i s y o n u ( % ) ( O r g a n i k, K a ğ ı t, C a m, M e t a l, P l a s t i k, K ü l V s. ) M e v c u t B e r t a r a f Y ö n t e m i D ü z e n s i z D e p o l a m a ( x ) A t ı k Y ö n e t i m i H i z m e t l e r i n i K i m Y ü r ü t ü y o r ( T o p l a m a, T a Ģ ı m a, B e r t a r a f ) H a n g i A t ı k l a r T o p l a n ı y o r A m b a l a j A t ı k l a r ı Ġ ç i n K a y n a k t a a y r ı T o p l a m a Y a p ı l ı y o r m u? Y a p ı l ı y o r s a H a n g i A t ı k T ü r l e r i Ġ ç i n Y a p ı l ı y o r A t ı k H i z m e t l e r i Ġ ç i n A r a ç v e E k i p m a n D u r u m u ( A d e t, C i n s, K a p a s i t e v s. ) D ü z e n l i ( ) K o m p o s t ( ) Y a k m a ( ) D i ğ e r ( ) B e l e d i y e ( x ) Ö z e l ( ) E v s e l ( x ) E n d ü s t r i y e l ( x ) T ı b b i ( x ) D i ğ e r ( ) H a y ı r D e p o l a m a 1 a d e t P r e s K a m., 2 a d e t T r a k t ö r A t ı k H i z m e t l e r i Ġ ç i n E l e m a n D u r u m u ( S a y ı v e G ö r e v ) K a y n a k : H a t a y Ġ l i B e l e d i y e l e r i K a t ı A t ı k Ç a l ı Ģ m a l a r ı ( Ġ l l e r B a n k a s ı 8. B ö l g e M ü d ü r l ü ğ ü, ) TABLO

373 Ġ l S ı n ı r l a r ı Ġ ç i n d e Y e r l e Ģ i m M e r k e z l e r i n d e ( B e l e d i y e l e r d e ) O l u Ģ a n K a t ı A t ı k l a r ı n T o p l a n m a, T a Ģ ı n m a v e B e r t a r a f Y ö n t e m l e r i ( d e v a m ı ) B e l e d i y e n i n A d ı * E r z i n B e l e d i y e B a Ģ k a n l ı ğ ı N ü f u s k i Ģ i ( y ı l ı v e r i s i ) K i Ģ i B a Ģ ı n a Ü r e t i l e n K a t ı A t ı k M i k t a r ı ( K g / G ü n ) T o p l a n a n K a t ı A t ı k M i k t a r ı ( T o n / G ü n ; T o n / Y ı l ) Y a z : 0, 7 5 ( y ı l o r t a l a m a s ı ) K ı Ģ : Y a z : 2 0 ; ( y ı l o r t a l a m a s ı ) K ı Ģ : A t ı k K o m p o z i s y o n u ( % ) ( O r g a n i k, K a ğ ı t, C a m, M e t a l, P l a s t i k, K ü l V s. ) M e v c u t B e r t a r a f Y ö n t e m i D ü z e n s i z D e p o l a m a ( x ) A t ı k Y ö n e t i m i H i z m e t l e r i n i K i m Y ü r ü t ü y o r ( T o p l a m a, T a Ģ ı m a, B e r t a r a f ) H a n g i A t ı k l a r T o p l a n ı y o r A m b a l a j A t ı k l a r ı Ġ ç i n K a y n a k t a a y r ı T o p l a m a Y a p ı l ı y o r m u? Y a p ı l ı y o r s a H a n g i A t ı k T ü r l e r i Ġ ç i n Y a p ı l ı y o r A t ı k H i z m e t l e r i Ġ ç i n A r a ç v e E k i p m a n D u r u m u ( A d e t, C i n s, K a p a s i t e v s. ) D ü z e n l i ( ) K o m p o s t ( ) Y a k m a ( ) D i ğ e r ( ) B e l e d i y e ( x ) Ö z e l ( ) E v s e l ( x ) E n d ü s t r i y e l ( x ) T ı b b i ( x ) D i ğ e r ( ) H a y ı r D e p o l a m a 3 a d e t P r e s K a m., 1 a d e t T r a k t ö r A t ı k H i z m e t l e r i Ġ ç i n E l e m a n D u r u m u ( S a y ı v e G ö r e v ) K a y n a k : H a t a y Ġ l i B e l e d i y e l e r i K a t ı A t ı k Ç a l ı Ģ m a l a r ı ( Ġ l l e r B a n k a s ı 8. B ö l g e M ü d ü r l ü ğ ü, ) TABLO

374 (N) ATIKLAR KAYNAK Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü ÇalıĢmaları 2008 Hatay Ġli Çevre Durum Raporu 374

375 O.GÜRÜLTÜ VE TĠTREġĠM 0.1. GÜRÜLTÜ SanayileĢme ve modern teknolojinin ilerlemesiyle ortaya çıkan çevre sorunlarından biri de gürültü kirliliğidir. Gürültü istenmeyen ve dinleyene bir anlam ifade etmeyen ses olarak tanımlanabilir. Bu tanıma bakıldığında, sesin gürültü niteliği taģıması için mutlaka Yüksek düzeyde olması gerekmediği anlaģılmaktadır. Gürültü kirliliğine zemin oluģturan faktörler arasında; sanayileģme, plansız KentleĢme, hızlı nüfus artıģı, bu konularda yeterli eğitimin verilememesi ve ekonomik Ġmkansızlıklar vb.hususlar sayılabilir Kısaca gürültü havadaki basınç değiģmesinin kulak zarına olan etkisidir. Ya da düzensiz titreģimlerin meydana getirdiği kuvvetli sese gürültü denir. 19. yüzyılda ortaya çıkan gürültü problemi, yüzyılımızda çok hızlı bir Ģekilde geliģmiģ ve günümüzde teknolojik geliģme, hızlı ve sağlıksız kentleģme, yüksek yapı blokları sonucu büyük boyutlara ulaģmıģtır Gürültü Kaynakları Trafik Gürültüsü Trafik, insanı olumsuz etkileyen en önemli gürültü kaynaklarından birisidir. Ġl merkezinde trafiğin en yoğun olduğu 3 caddedeki taģıt gürültü düzeyi ölçümleri ortalama Leg değerleri: Atatürk Cad. 75 dba, KurtuluĢ Cad. 78 dba, Fatih Cad. 79 dba dır. Bu güzergâhtaki araçların çoğunluğu otomobil olmak üzere, otobüs ve minibüstür. Ġlimiz karayolları kenarlarında gürültü etkisini azaltmak üzere plantasyon ya da benzeri tedbir alınmamıģtır. AĢağıdaki tablodan anlaģılacağı üzere ilimiz Ģehir merkezindeki gürültü seviyesi hemen hemen Üst Gürültü Seviyesi sınırındadır. Ülkemizde Gürültü Kontrol Yönetmeliği ile TaĢıtlardan Kaynaklanan Üst Gürültü Seviyeleri Tablo: 1. de verilmiģtir. Tablo: TaĢıtların Üst gürültü Seviyeleri TaĢıt Türü Üst Gürültü Seviyesi dba Otomobil 75 Otobüs (Kent içi) 85 (Kent dıģı) 80 Ağır müteharrik araç (sürücü kabininde ve kamyon 80 km/h durumunda) 85 Lokomotif içi (Dizel motorlu tam güçte ve yükle çalıģırken hız 80 km/h) 85 Elektrikli tren lokomotifi yükle çalıģırken 80 Vagonların Ġçinde

376 O Endüstri Gürültüsü Endüstri faaliyetlerinden kaynaklanan gürültü, daha çok o iģyerinde çalıģanları rahatsız etmektedir. Ġlimizde Endüstriyel iģ yerlerinde tesis içi gürültü seviyeleri ölçüm sonuçları kayıtlı olarak bulunmamaktadır. Merkez ilçede 5 endüstri tesisinde yapılan tesis içi gürültü düzeyi ölçümlerinde Leg değerinin 80 dba olduğu tespit edilmiģtir. Endüstriyel iģyerlerinde gürültü azaltıcı tedbir olarak gürültü kaynaklarında izolasyona gidilmektedir. Tablodan da görüldüğü üzere ilimiz merkez ilçede endüstriyel faaliyetlerden kaynaklanan gürültü düzeyi sınırının altındadır. Endüstriyel ĠĢyerlerindeki Gürültü Ölçümleri Tablo:.2. de gösterilmiştir. Tablo:.2. ÇeĢitli Endüstriyel ĠĢyerlerinde Gürültü Ölçümleri ĠĢyerleri Gürültü Düzeyi dba Zincir ve Ġplik fab Kereste fab Döküm ve emaye fab Makina alet ve yedek parça fab. 99 Tekel, sigara fab. 101 Gazete, rotatif fab Kundura fab Tıp ve endüstri fazlaları fab. 98 Otomobil 97.7 ÇeĢitli tekstil fabrikaları Dokuma tezgahı Tarama tezgahı 99.5 Ġplikhane, reiter makinesı inģaat Gürültüsü ĠnĢaat gürültüsü diğer Gürültü kaynaklarına göre, süreklilik göstermez, fakat olduğu zaman da önemli derecede rahatsız edicidir. Ġlimizin iklimi göz önüne alındığında inģaat sektörü iģlerinin yılın hemen hemen tüm aylarında yapıldığı görülmektedir. Ancak konuyla ilgili herhangi bir ölçüm sonucu bulunmamaktadır YerleĢim Alanlarında OluĢan Gürültüler YerleĢim bölgelerindeki gürültü ölçümleri ortalama Leg değerinin 69 dba civarında olduğu tespit edilmiģtir Havaalanları Yakınında OluĢan Gürültü Günümüzde uçaklar ve havaalanları gürültüye katkıda önemli bir yer tutmaktadır. Uçak gürültüsü diğer ulaģım araçlarına göre çok yüksek düzeylidir. 376

377 Ġlimizde Hatay hava alanı 2008 yılı baģlarında faaliyete geçmiģ olup, henüz havaalanından kaynaklanan gürültü seviyesi ile ilgili bir ölçüm yapılmamıģtır Gürültünün çevreye Olan Etkileri Gürültünün Fiziksel çevreye Olan Etkileri Konut, hastane, okul gibi gürültüden etkilenecek yerlerin gürültü üreten yerlere yakın yapılmamasına dikkat edilmekte; ayrıca, 3194 sayılı Ġmar Kanunu ve buna bağlı olarak çıkarılan yönetmeliklerde ses ve ısı yalıtımı için getirilen standartlara uyulması için inģaatlara ruhsat verilmesi aģamasında dikkat edilmektedir Gürültünün Sosyal çevreye Olan Etkileri Gürültünün iģ veriminin azalması ve iģitilen seslerin anlaģılmaması gibi görülen etkileridir. KonuĢmanın algılanabilmesi ve anlaģılabilmesi türünden fonksiyonların engellenmesi, büyük ölçüde ortamda etkisinden kalınan arka plan gürültüsünün düzeyi ile ilintilidir. Özetle, ortamda belli bir iģi ya da fonksiyon için belirlenen arka plan gürültüsünün fazla olması durumunda iģ verimliliği düģmektedir. ÇalıĢan insanların iģ verimliliğini düģürmesi, dikkatlerini dağıtması ve iģ kazalarına neden olması açısından gürültü, yönetici ve iģverenleri yakından ilgilendirmekte ve sosyal çevreyi olumsuz etkilemektedir Gürültünün insanlar Üzerine Olan Etkileri Fiziksel Etkileri Gürültünün iģitme sistemine etkileri geçici ve kalıcı olarak iki ayrı bölümde incelenebilir. Geçici etkilerin en çok karģılaģılanı geçici iģitme (duyma) eģiği kayması veya duyma yorulması olarak bilinen iģitme duyarlılığındaki geçici kayıptır. EtkileĢimin çok fazla olduğu ve iģitme sisteminin eski özelliklerine kavuģmadan tekrar gürültüden etkilendiği durumlarda iģitme kaybı kalıcı olmaktadır. Kalıcı iģitme kaybı baģlangıçta 4000 Hz ile 6000 Hz. arasında oluģur, ilerleme halinde ise bu aralık dıģındaki hem alçak hem de yüksek frekanslara da yayılır. ĠĢitme kaybının kalıcı yada geçici olması ve kaybın derecesi, etkisinde kalınan gürültünün düzeylerine, frekans içeriklerine ve etkilenim süresine bağlı olarak hesaplanabilen yaģlanma ile oluģan iģitme kaybı için düzeltme yapıldıktan sonra gerçek değerlendirme yapılabilmektedir Yüksek Ģiddetli gürültü iģitme duyusunu tahrip etmektedir. Ġç kulak ve içerisindeki oluģumların tolera edebileceği ses Ģiddeti sınırlıdır. Bu Ģiddetteki ses veya gürültü iģitme duyusunu tahrip etmektedir. Gürültünün devamlı olması halinde, istirahat edemeyen iç kulak hücrelerinde geri dönüģü olmayan dejenerasyonlar oluģur ve iģitme kaybı kalıcı bir karakter kazanır. Bunların dıģında ani patlamaların meydana getirdiği iç kulak membranlarındaki yırtılmalar çoğu zaman iģitmenin tamamı ile yok olmasına neden olmaktadır. Ayrıca, db(b) gürültü düzeyinde vücutta fizyolojik reaksiyonlar, kan basıncı artıģı, kalp atıģlarında ve solunumda hızlanma, beyin sıvısındaki basıncın azalması ve ani refleksler görülmektedir. 377

378 Fizyolojik Etkileri Günümüzde gürültü, kiģilerde en önemli stres kaynaklarından biridir. Ani olarak duyulan gürültü düzeyleri kiģilerin kalp atıģlarında (nabzında), solunum hızında, kan basıncında, metabolizmasında, görme keskinliğinde ve hatta derisinin elektrik direncinde değiģiklikler oluģturmaktadır. Bu etkilerin çoğu gürültüden etkilenim sürse bile, ortadan kalkmaktadır. Yüksek düzeyde gürültünün etkisinde kalan kiģilerde, yüksek kan basıncı oluģtuğu ve bu durumun kalıcı olduğu yapılan gözlemlerle kanıtlanmıģ bulunmaktadır. Uykusuzluk gürültünün neden olduğu rahatsızlıkların en önemlilerindendir. Ek olarak; Gürültünün migren, ülser, kalp krizi, dolaģım bozuklukları türünden rahatsızlıklara neden olabileceği ileri sürülmekle birlikte, kulakta yaptığı tahribat dıģında bu tür hastalıklarla doğrudan iliģkisi kanıtlanmıģ değildir Psikolojik Etkileri Bulunan ortamda, fonksiyonlar için belirlenmiģ gürültü düzeylerini aģan gürültünün etkisinde kalan kiģiler rahatsız, tedirgin ve sinirli olmakta, tedirginlik ve sinirlilik hali gürültünün etkisi kalktıktan sonra devam edebilmektedir. Belirlenen düzeylerin aģıldığı durumlarda yorgunluk ve zihinsel etkinliklerde yavaģlama gözlenmektedir. Ani olarak yükselen gürültü düzeyleri insanlarda korku yaratabilmekte, gürültüden etkilenim sürse bile daha sonra normale dönüģ olmaktadır. Yapılan araģtırmalarda; 30 db(a)-65 Db(A) arasında, tansiyon yüksekliği, öfke, kızgınlık, uyku bozukluğu görülmektedir Performans Etkileri ĠĢ veriminin düģmesi, konsantrasyon bozukluğu, hareketlerin engellenmesi gibi etki Ģeklindedir. Etkisinde kalınan gürültü nedeniyle belli bir frekans aralığında oluģan kalıcı iģitme kaybı diğer frekanslardaki seslerin duyulmasını ve algılanmasını engellemez, ancak bir takım fonksiyonların engellenmesine neden olabilir. Gürültünün iģ verimliliği ve üretkenlik ile ilgili etkileri konusunda yapılan araģtırmalar, karmaģık iģlerin yapıldığı ortamların sessiz, basit iģlerin yapıldığı ortamların ise biraz gürültülü olması gerektiğini göstermiģtir.. Özetle, ortamda belli bir iģ ya da fonksiyon için belirlenen arka plan gürültüsünden fazla gürültü düzeylerinin etkisinde kalındığı durumlarda, iģ verimliliği düģmektedir 0.2. TĠTREġĠM Frekans ses dalgasının birim zamanda uğradıkları değiģim ya da devir sayısıdır ve birimi Hertz dir (Hz). Ġnsan kulağı orta frekanstaki sesi, yani Hz arasındaki sesleri en iyi algılar. Bu algılamaları ölçmek için kulağın duyma sisteminin özelliklerini içeren eģ ses yükseklik eğrilerinden yararlanılmıģ ve fiziksel olarak ölçümlerle elde edilen basınç dalgalanmalarına, değiģik eģ ses yüksekliği eğrileri kullanılarak, duyma sisteminin özellikle frekans ve genlik bağımlılığı yansıtılmıģtır. 378

379 Ġlimiz sınırları içinde titreģim kaynaklarından taģ ocakları, fabrikalar, hafriyat çalıģmaları mevcuttur. Fakat konu ile ilgili yeterli bilgi edinilememiģtir. (O) GÜRÜLTÜ VE TĠTREġĠM KAYNAK Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü ÇalıĢmaları 2008 Hatay Ġli Çevre Durum Raporu Hatay Ġl Sağlık Müdürlüğü ÇalıĢmaları 379

380 P.AFETLER P.1. AFET OLAYLARI P.1.1. Depremler Hatay ili, Kuzey yarım kürede derece doğu meridyenleri ve derece kuzey paralelleri arasındadır. Yüzölçümü 5403 km2. olup il merkezine bağlı 11 ilçe ve 383 köy vardır. 1.derecede tehlikeli deprem kuģağında, ayrıca; civar deprem bölgelerinin tesir sahasında olup, zemin deprem yönünden sağlamdır yılında M=7.3 Ģiddetinde meydana gelen depremde Asi Nehrinin doğusunda uzanan Ģehir tamamen tahrip olmuģ, eski eserlerle tarihi surlar yıkılmıģ, kayıtlara göre 3000 binadan ancak 150 ahģap bina hasarsız kalmıģ ve 1800 can kaybı olmuģtur. Bu depremde Samandağı ilçesinin yarısı yıkılmıģ, Altınözü ilçesinde hasarlar olmuģtur. Bundan sonraki kayıtlı depremler; M=5, M=5, M=4, M=4, M=4, M=5, depreminde ilimizde ağır ve orta dereceli hasarlar olmuģ. Merkez ilçeye bağlı mahallelerde konutları ağır derecede hasarlı olan ailelere Saraycık mevkiinde TOKĠ tarafından 114 konut inģa edilmiģ olup, hak sahibi afetzedelere dağıtılmıģtır. Tarihteki Büyük Antakya Depremleri Antakya da bilinen ilk deprem M.Ö. 148 yılında meydana gelmiģtir. MÖ 130 yılında Antakya da yeniden bir deprem yaģanmıģtır. M.S. 9 Nisan 37 günü Antakya da bir deprem olmuģ, Ģehirde hasara yol açmıģtır. Depremde Tiberius Caesar ın yaptırdığı çatı ile örtülü kolonadların büyük bir kısmı zarar görmüģ, Dafne (Harbiye) de önemli ölçüde hasar görmüģtür. Depremden birkaç hafta sonra Ġmparator olan Gaius (Caligula) Antakya nın yeniden inģaası için büyük çaba harcamıģtır. M.S. 115 yılının sonlarına doğru kıģı geçirmek ve sefer hazırlıklarını tamamlamak için Antakya ya gelen Roma Ġmparatoru Trajan Ģehirde çalıģmalarını sürdürürken 13 Aralık 115 günü Ģafak vakti Ģiddetli bir deprem meydana geldi. ġehirde, askerler yanında Ġmparatorun geliģi dolayısıyla meraktan, ya da eğlence ve iģ için dıģardan gelmiģ çok sayıda insan toplanmıģ, sokaklar, caddeler dopdoluydu. Deprem dalgaları günlerce, gecelerce devam etti ve gerek Antakya da, gerekse Dafne de büyük ölçüde tahribat yaptı. Pek çok insan öldü. 380

381 Trajan depremden hafif yaralarla kurtuldu. Anlatıldığına göre Trajan, oturmakta olduğu odanın normalden çok büyük olan bir penceresinden kaçarak kurtulmuģtu. Deprem devam ettiği sürece Trajan, hipodromda, açık havada ikamet etti. Deprem sırasında Suriye Valisi Hadrian da Antakya daydı. Depremden sonra felaketten kurtulanlar, kurtuluģlarına bir Ģükran ifadesi olarak Dafne de Zeus Soter adına bir tapınak yapılmasını sağladılar. Ġmparator Leo I zamanında, 13 Eylül 458 Cumartesi gecesi Antakya da Ģiddetli bir deprem oldu. Bu deprem Ģehir tarihindeki en önemli depremlerden biriydi. Depremde, Seleukos dönemi Antakyasının mahallelerinden sonra kurulduğu için hâlâ Yeni ġehir adıyla anılan Ada da büyük hasar meydana geldi. Tüm binalar yıkıldı. ġehir surları hasar gördü. Bu deprem 115 depreminden beri görülen en Ģiddetli depremdi. Adada iki saray ile onların yanıbaģındaki hamam yıkıldı. Öbür sarayın yanındaki hamam kullanılmaz hale geldi. Adanın ana caddelerinin kesiģtiği yerde ve sarayın önünde bulunan Tetrapil (Dört ayak üzerine kurulmuģ anıt) ve Tetrapil den saraya doğru giden yolun kolonları da harap oldu. Hipodromun giriģine yakın olan ikiz kuleler yıkıldı. Depremden sonra hamam hemen onarıldı, depremden sağ kurtulan ve toz, kir içinde kalmıģ olan halkın sağlığını ve temizliğini sağlamada büyük hizmet gördü. Depremde eski Ģehir kısmında, yani dağ eteklerinde sadece Trajan Severus ve Hadrian hamamları yıkılmıģ, bunun dıģında, ne konutlarda, ne de kolonadlarda bir hasar meydana gelmemiģti.. Ama Ostrakine adı verilen meydanda (yeri bilinmiyor) Nympheumla birlikte bazı binalar ve cadde boyunca devam eden kolonlar yıkıldı. Nympheum, Ģehrin kolon adlı ana caddesi üzerinde, Tiberius Anıtının ve sütununun yakınındaydı. Depremden sonra Ģehirde bir yangın çıktı. Bütün depremlerde olduğu gibi bu depremde de artçı depremler devam etti. Artçı depremlerin sarsıntılarından dehģete kapılan Antakya halkı, kurtuluģ duaları etmek için Symeon Stylites sütununun bulunduğu yere gittiler ve orada 51 gün kaldılar Bundan sonra depremler, Ģiddeti azalarak devam etti ve artçı sarsıntılar bir yıl sürdü. Bu depremden sonra Ģehrin önemi azalmaya, Ada nın refah ve ihtiģam seviyesi düģmeye baģladı [10]. Bu tür afetlerde yapıldığı gibi, Ġmparatorluk Hükümeti Ģehrin yeniden inģası için yardım ve destek sağladı. Depremde Ġmparator 1000 altın talent bağıģladı. Binası yıkılan vatandaģlar vergiden muaf tutuldular. Hükümet ayrıca resmi binaların onarımını da üstlendi. ġehir kısa sürede toparlandı, ancak bu deprem, Ģehrin önemindeki azalmanın ve adanın refah ve ihtiģam devrindeki düģüģün de baģlangıcı oldu. Ekim 525 te meydana gelen yangın, Antakya nın 6. yüzyıl baģlarında yaģadığı ve büyük zararlara yol açan ilk felakettir. Büyük yangından sonraki 6 aylık sürede Ģehrin diğer kesimlerinde bir dizi yangın çıktı, birçok ev harap oldu, önemli ölçüde can kaybı meydana geldi. BaĢvuru üzerine Ġmparator Ģehrin yeniden inģası için iki centenaria altın bağıģladı. VI. yüzyıl baģlarında Anadolu ve Ortadoğu bölgesinde halk sismik hareketler yönünden korku ve tedirginliklerle dolu bir dönem geçirmiģtir. O dönemde imparatorluğun iki önemli Ģehri olan Ġstanbul ve Antakya nın yaģadıkları felaketlere bakıldığında, bunların zaman zaman önemli hasarlara yol açan sarsıntıların meydana geldiği deprem kuģakları üzerinde yerleģmiģ oldukları görülür. 526 yılında Antakya da meydana gelen deprem bu felaketlerin en önemlilerinden biri ve en Ģiddetlisidir. 526 depremi 29 Mayıs günü akģamı meydana gelmiģtir. Meryem Ana Yortusu arefesi olduğundan, festival için Antakya ya çevre Ģehirlerden çok sayıda ziyaretçi gelmiģ, Ģehir bir hayli kalabalıklaģmıģtı. 381

382 Depremin sarsıntıları baģladığında akģam yemeği vakti olması nedeniyle insanların büyük bir kısmı evlerde ya da kapalı mekanlardaydı. Hem yabancıların çokluğu, hem de akģam saati oluģu, olabileceğinden daha büyük miktarda can kaybının doğmasına yol açtı. Malalas a dayanan kaynaklar can kaybını olarak, Bizanslı tarihçi Prokopius a dayanan kaynaklar ise sayıyı olarak gösterirler. Tespit ve tahminlere göre deprem, dağ eteğindeki yapılar hariç, tüm Ģehri yerle bir etmiģtir. Böyle depremlerde sıklıkla görüldüğü gibi, sarsıntılarla birlikte yangınlar da baģlamıģ, yıkıntılar arasında kalan halkın çoğu yanarak ölmüģ, gökyüzü alevlerle ve kıvılcımlarla dolmuģtur. Ġlk deprem sırasında yıkılmayan, ama iyice sarsılan, duvarları zayıflamıģ olan binalar ya da kısmen ayakta kalan duvarlar da daha sonra meydana gelen artçı sarsıntılarla yıkıldı. Bu sırada yıkıntılar arasında yakınlarını veya eģyalarını arayan çok sayıda insan da bu yüzden öldü. Depremin ardından yağmur baģladı ve nakledildiğine göre Ģehre yanan yağmur yağdı. Ertesi gün Meryem Ana Yortusuydu. Depremden kurtulanlar o gün, Ģehrin güney kenarında bulunduğu sanılan Kerateion Kilisesi nde Tanrı ya dua ve yakarıģta bulunmak, sarsıntıları durdurmasını dilemek için toplandılar. (Diğer kiliseler yıkıldığı, hasar gördüğü halde, ibadet edilebildiğine göre bu kilise sağlam kalmıģ olmalıdır). Felaket bu kadarla da bitmedi. Depremden kurtarabildikleri eģyalarını yüklenip Ģehri terkeden bazı felaketzedeler kırsal bölge insanları tarafından soyuldu, mallarını vermek istemeyenler öldürüldü. Bundan baģka, haydutlar Ģehre girip harabeler içinde kalmıģ sandıkları arayıp buldular, gümüģ tabakları, etrafa saçılmıģ haldeki altın ve gümüģ paraları yağmaladılar. Bunlar aynı zamanda cesetleri de soydular. Bu soygunu hedefi özellikle mücevherat takınmıģ kadınların cesetleri oldu. Bu hırsızların daha sonra bu fiillerinden dolayı hastalanarak ya da ölerek cezalarını bulduklarına inanılıyordu. Depremde, yıkıntılar altında 21 gün sonra hamile kadınlar kurtarıldı. Bunlardan bazıları yıkıntılar altında doğum yapmıģlardı ve hem analar, hem çocukları hayattaydı. Depremden üç gün sonra, Pazar günü, Ģehrin kuzey tarafında kutsal haç görüntüsü belirmiģ, 1 saat öylece kalmıģ, bu süre içinde halk ağlayarak dua etmiģ ve Tanrım, merhamet et diye bağırıģmıģlardı. Bu yüzden, Silpius Dağı nın, görüntü beliren bu kısmına Haç Dağı (Mount Staurin) adı verildi. Halk depremin Tanrı tarafından gönderilmiģ bir felaket olduğu inancında olduğundan sürekli dualar ediliyor, oruçlar tutuluyor, Tanrıya yalvarılıyordu. Depremde hem Seleucia Pieria, hem de Dafne ile çevresindeki 20 millik alanı içine alan çok geniģ bir bölgede tümüyle yıkılmıģtı. Ġmparator Justin depremi haber alınca büyük üzüntü duydu, yas tuttu. Ġstanbul da eğlencelere ara verildi. Ġmparator hükümeti Ģehrin yeniden inģası ve halkın sıkıntılarının giderilmesi için 5 altın centenaria mali yardım gönderdi. Göçük altında kalıp ulaģılması mümkün olabilecek depremzedelerin kurtarılması için kazıların baģlamasını ve Ģehir alanının temizlenmesini emretti. Göçük altından kurtulanların bakımı ve Ģehrin köprüleri ile su sisteminin ve hamamların yeniden inģası için görevliler gönderildi. Sağlık sebebiyle hamamların onarımına özel bir önem verildi. ġehrin restorasyonu için 30 centenaria ve kiliselerin yeniden inģası için 10 centenaria verilmiģti. Onarım ve yeniden inģa çalıģmaları baģladı, ama hemen bitmedi, bu çalıģmalar Justinian zamanında da devam etti. Antakya 526 depreminden sonra bir daha eski haline gelemedi. Deprem sadece Ģehrin ticari zenginliğine değil, Ģehrin etkinliğinin azalması yüzünden bütün Suriye nin ticaretine de 382

383 zarar vermiģti. Halk Antakya da ve çevresinde daha az tehlikeli yerleģim yerleri kurma çabası içindeydi. ġehirden Ġmparatorluğun batı bölgelerine göçler oldu [17]. Justinian döneminde Antakya da binaların tamiri yanında, kiliseler, misafirhaneler, banyolar, sarnıçlar yapıldı, Ģehirde imparator ve imparatoriçe adına armağan olarak anıt yapılar yaptırıldı. Bu depremin sarsıntıları bir buçuk yıl devam etti. Bu deprem Ģiddet bakımından Ģehrin tarihindeki en önemli depremlerden biriydi. Hasar derecesine göre mahalli depremlerin bir sıralaması yapıldığında, 526 depremi Ģiddet bakımından beģinci, hasar bakımından birinci sırayı alır. 29 Kasım 528 de, Antakya nın hasar yönünden yaģadığı 6. büyük afet olan deprem meydana geldi. Deprem günün erken saatlerinde oldu ve sarsıntılar bir saat sürdü. Sarsıntı anında gökten, ĢimĢek sesini andıran doğa üstü sesler geliyordu. Deprem sırasında Ģehirdeki tüm binalar, surlar ve bu arada 526 depreminde ayakta kalmıģ olan yapılar yanında, depremden sonra yeniden yapılmıģ yapılar da yıkıldı. 528 depreminde Antakya da 4870 kiģi öldü, Seleucia Pieria ve Lazkıye de zarar gördü. Depremin ardından görülmemiģ derecede sert ve soğuk bir kıģ mevsimi baģladı. Antakya da kalan halk affedilmeleri için Allah a yalvardılar, ağlayarak ve kendilerini karların üzerine atarak dualar ettiler. 526 da olduğu gibi, sarsıntılar, dindar bir adamın bir rüya görmesine kadar devam etti. Bu adama rüyasında, depremzedelere, kapılarının üzerine Ġsa bizimledir, sabredin yazmalarını söylemesi emredilmiģti. Bu talimat yerine getirildi ve sarsıntılar kesildi. Justinian ve Theodora, depremden sonra Antakya nın, Seleucia nın ve Lazkıye nin yeniden inģası için yardım gönderdi ve özel ilgi ve ihsanın bir göstergesi olarak Ģehir üç yıl vergiden muaf tutuldu. Daha sonra, 529 yılında Tanrının lûtfuna yönelik bir jest olarak Antakya nın adı Teopolis (Tanrı Ģehri) olarak değiģtirildi. Antakya da, Sen, sefil Ģehir, Antiochus adıyla anılmayacaksın! diyen yazılı bir kehanetin keģfedilmesi üzerine halk bu isim değiģikliğini sevinçle karģıladı. Böylece yeni ismin Ģehri özel bir Ģekilde Tanrı koruması altına alacağı ümit ediliyordu. Antakya bu yıllarda Pers savaģı nedeniyle doğu sınırında sefer hazırlıkları baģladığında hem askeri karargâh, hem de haberleģme merkezi olarak büyük öneme sahipti. (deprem yıllarında savaģ durmuģtu). 551, 557 ve 560 yıllarında Antakya da meydana depremlerde surlarda yıkıntılar meydana gelmiģ, hasarlar onarılamadığından koruma zayıflamıģ, Ģehir savunmasız kalmıģtı. 577 yılında Antakya da ve Dafne de Ģiddetli bir deprem oldu ve Dafne nin tümü harap oldu. Antakya da meydana gelen hasar ciddi boyutlarda değildi. Binalar sarsılmıģ, duvarlarda çatlaklar meydana gelmiģ, ama yıkılmamıģlardı. 588 yılının Sonbahar mevsiminde, Ekim ayının sonuncu günü Antakya da bir deprem daha oldu. AkĢam saat de meydana gelen depremde bütün Ģehir sarsıldı, binaların temelleri sanki yerin altında bir patlama olmuģ gibi dıģarı fırladığı için pek çok bina harap oldu, büyük kilise tamamen yıkıldı, sadece kubbesi bütün kaldı. Bu kubbe, 526 depreminden sonra Patrik Ephraemius tarafından Dafne deki selvi koruluğundan kesilmiģ kereste ile yapılmıģtı. Kilise 551, 557 ve 577 depremlerinde yıkılmadı, ama kuzeye doğru eğildiği için kerestelerle kuģağa alındı, öylece bırakıldı. 588 depreminin sarsıntıları ise onu eski haline getirdi. Bu depremde 3 mahalle yıkıldı, nehir tarafındaki surların burçlarının tümü yıkıldı, ama duvarları ayakta kaldı. Bu depremde, resmen denetlenen ekmek üretiminden hareketle, günlük ekmek tüketimindeki düģüģ dikkate alınarak yapılan tahminlere göre Antakya ve çevresinde kiģi ölmüģtü. ġehirde o anda hemen her evde, mutfaklarda ve fırınlarla diğer yerlerde yanar halde çok 383

384 sayıda ateģ olmasına rağmen, depremde hiçbir yangın çıkmadı. Bu depremden sonra da imparator Ģehrin restorasyonu ve yaraların sarılması için yardım ve ihsanda bulundu. 750 yılında ġam, Antakya, Cezire ve Musul u içine alan geniģ bir bölgede deprem oldu, Antakya da kiģi öldü [24]. Halife Vasık Billah zamanında (Miladi ) Mağrip diyarının bir çok yerlerinde depremler oldu. ġam da ve Humus ta fazlaca insan öldü. Antakya ve Musul taraflarında 25 bin kiģi telef oldu. Miladi 859 senesinde meydana gelen deprem bütün bölgeyi etkiledi. Antakya da doksan burç yıkıldı.ġnsanların büyük çoğunluğu öldü ev yıkıldı. Ġnsanlar korkudan çöle kaçtılar. Yer altından korkunç ve tüyler ürpertici sesler iģitiliyordu. Antakya civarlarında bulunan Keldağ da yıkıldı, parçalandı ve kayaları denize yuvarlandı. Bu sarsıntılar bütün Suriye Ģehirlerinde bir çok yerleri (Lazkıye, Cebele...) tahrip etti. Cebele nin bütün ahalisi mahvoldu. Aynı günlerde deniz suları kabardı, denizden simsiyah ve son derece kötü kokusu olan bir duman çıktı. Diğer taraftan, civarda bulunan bir nehir tamamen kayboldu, nereye gittiği, nasıl battığı anlaģılamadı. 868 yılının Ģevval ayında Antakya da ve Tunus da depremler oldu. Bütün evler yıkıldı. Kale burçları harap oldu yılında Antakya da Ģiddetli bir deprem oldu, korkunç bir gürültü koptu, bütün Ģehir sarsıldı. BaĢka bir günde de Sen Bedros kilisesinin üzerine gökten ateģ düģtü ve kilise temelden damına kadar bir fener gibi yandı.taģlar odun gibi yandılar ve alev göklere yükseldi. Minberin bulunduğu yerde toprak yarıldı ve mukaddes sed toprağın derinliklerine gömüldü altın kıymetinde olup büyük Konstantin tarafından S. Bedros kilisesine konulmuģ olan ve mukaddes minberin geceleri aydınlık içinde kalması için yukarıda asılı bulunan ıģıklı taģ da enkaz içine gömüldü, bir daha bulunamadı. Romalılara ait diğer kırk kilise de Sen Bedros kilisesiyle beraber yandı. Antakya halkı ağlayarak dua etmeye baģladı. BaĢta gösteriģli dini esvaplar giyinmiģ Patrik olmak üzere her sınıftan ruhaniler, kadın, erkek ve çocuklar, kilise eģyasını ellerinde tutmuģ oldukları halde Ģehrin içinde dolaģtılar. Kalabalık, dağdan inen seller üzerinde yapılmıģ olan köprünün bulunduğu Horom Meydanı denilen yere gelince, yer aniden büyük bir gürültü ile çınladı ve öğleyin 6. saatte zelzele oldu. Bu anda toprak yarıldı ve Patrikle birlikte kadar insan derinliklere gömüldü. Bu girdabın içinden 15 gün kadar feryatlar duyuldu. Sonra yarık kapandı, onlar orada öldüler. 467 (M ) yılında Antakya da bir deprem oldu. Antakya kapısındaki Deyrü l Mülk te taģtan yapılmıģ su kurnası içinde, bakır atlar üzerinde ok torbaları ve bakırdan yapılmıģ 7 Türk ü temsil eden bir Türk tılsımı çıktı yılı eylül ayında Antakya ve çevresinde deprem oldu. Yeryüzü Ģiddetle sarsıldı. Antakya da büyük tahribat oldu, birçok ev yıkıldı, enkaz altında kalan pek çok insan öldü. Bir çok kuleler (90 burç -Ġbnü l Esir-) temelden kopup yere düģtüler. Surun büyük bir kısmı yıkıldı. Sultan MelikĢah bunların yeniden yapılmasını emretti yılında (Ağustos / Eylül) Suriye de Ģiddetli depremler oldu ve bir çok Ģehirler (Hama, ġeyzer, Emesa, Halep, Kefertab, Apamea, Hısn el-ekrad, Arkad, Lazkıye) harap oldu. Antakya nın büyük kısmı ve Trablus Ģehri harap oldu. Çoğu yerde Ģehir ve kalelerin surları yıkıldı yılının 29 Haziran Pazar günü ( ya da 30 Haziran 1170), 9 Ģiddetinde bir deprem oldu, kiģi öldü. Yeryüzü deniz üzerindeki bir gemi gibi sallandı. Nesillerden beri böyle bir olay görülmemiģti. Sabah saatlerinde yer altından Ģiddetli gök gürültüsüne benzer bir ses yükseldi. Deprem sırasında Halep, Baalbek, Hama, Emesa, ġeyzar, BAGRAS Ģehirlerinin surları, kaleleri ve büyük 384

385 binaları ahalinin üzerine yıkıldı. Antakya daki büyük Rum Kilisesi ile Franklara ait Kosyana kilisesinin mezbahı tamamen yıkıldı. Halep te her Ģey yıkıldı. Sadece bir kilise kurtuldu. Antakya da Meryemana, George ve Mar Sawmaoğlu kiliseleri yıkılmaktan kurtuldu. Sarsıntılar 25 gün devam etti yılında meydana gelen ve Kuzey Afrika, Mısır ve Doğu Akdeniz in kıyı ve dağlık çok geniģ bir bölgeyi etkileyen deprem Antakya da da hasara yol açtı. Mayıs 1406 da Antakya da meydana gelen bir depremde, evler, içinde yaģayanların üzerine yıkıldı, sayısız insan öldü [36]. Ġskenderun da 30 Ekim 1759 da baģlayan sarsıntılar 24 Aralık 1759 a kadar devam etti. Evler çok alçak olduğu için 25 Kasım ile 5 ve 12 Aralık sarsıntıları yıkıma yol açmadı..öte yandan, halkın ayakta kalmıģsa bile büyük ölçüde hasar görmüģ, en ufak bir harekette de yıkılacak gibi duran evler(in)e güvenemediği Antakya nın kaderi üzüntü konusu oluyordu de Ġskenderun da on- on iki gün arayla iki deprem oldu. 13 Ağustos 1822 de meydana gelen depremin Ģiddeti 7-8 civarında tahmin edilmektedir. Bu depremde Gaziantep, Antakya, Islahiye ve Halep arasındaki bölgede (özellikle Antakya, Belen ve Ġskenderun da) çok ağır hasar ve yıkım meydana geldi. Ölü sayısı arasında tahmin ediliyordu. Özellikle Amik vadisinde ve Ġskenderun sahil kesiminde büyük ölçüde sıvılaģmalar meydana geldi. Artçı sarsıntılar 2,5 yıl sürdü. Bu depremin ilk sarsıntı ve belirtileri 5 Ağustosta baģlamıģ, 12 Ağustosa kadar sürmüģtü. 10 Ağustos akģamı 8.10 da Ģiddetli bir sarsıntı meydana gelmiģ, Lazkiye-Halep arasında da hissedilmiģti. 13 Ağustos akģamı 8.10 da meydana gelen Ģiddetli sarsıntı, Lazkiye- Halep arasında da hissedilmiģti. Bu sanki bir uyarıydı. Asıl büyük sarsıntı 30 dakika sonra meydana geldi. Üç dalga halinde 40 saniye sürdü. Bu depremde Antep yıkıldı. Kalan binalar oturulmaz haldeydi. Kale harap oldu. ġehir kenarında taģ ocakları nedeniyle meydana gelen mağaralar çöktü. Çevre köyler harap oldu çok sayıda insan ve hayvan öldü. Mevsimin yaz olması can kaybının yüksek olmasını önlemiģti. Halk bağlara, bahçelere, Ģehrin etrafındaki tepelere çekildi, çadırlarda yaģamaya baģladı. En büyük zarar Afrin nehri, çevresindeki köyler gördü. Nehrin bazı yerlerinde sular çekildi. Bazı yerlerde akıntı tersine döndü, bazı yerlerde sular yükseldi. Toprakta çatlaklar meydana geldi. Asi nehri yatağından taģarak köprü ve çevresini tahrip etti, bazı bölgelerde yatağını değiģtirdi. Harim, Armenaz ve DerküĢ harap oldu. DerküĢ te, dar bir boğazda meydana gelen toprak kayması Demirköprü yönüne doğru akan Asi nin önünü kapattı. CisriĢĢuğur tahrip oldu, çok sayıda can kaybı meydana geldi. Son Büyük Felaket 3 Nisan Saat: Süveydiye (Samandağ) civarında 7 Ģiddetinde bir deprem oldu ve ağır hasar meydana geldi. Nüfusu olan Antakya da 3003 evden 1960 tanesi yıkıldı. 894 tanesi ağır hasar gördü. 149 ev sağlam kaldı. Ağır hasar gören veya yıkılan yapılar arasında Rum (Ortodoks) katedrali, Amerikan Protestan Kilisesi, kale duvarları (Doğu ve kuzey kapıları), Roma dönemine ait olan ve 4 kemeri bulunan köprü ve konsolosluk binaları da sayılmıģtı. ġehrin yüksek kesimlerinde hasar azdı. Süveydiye de 2150 ev yıkıldı, 300 kiģi öldü. Süveydiye sahil kesiminde sıvılaģma ve tsunami meydana geldi. Dağlardan inen aģiretlerin 385

386 yağmacılık giriģimleri üzerine Osmanlı Hükümeti bir piyade tugayını Antakya da görevlendirdi. Artçı sarsıntılar 1873 Ģubatına kadar devam etti. Tarih Enlem Boylam ġiddet Yer BC IX Antakya, Syria IX Antakya X Antakya IX Antakya, Beyrut, Cyprus IX Antakya ve Northern Syria IX Antakya, Samandağ IX Antakya, Samandağ IX Antakya IX Antakya-( ölü) IX Antakya, Lazkiye IX Antakya IX Ceyhan,Antakya,Maras-(Tsunami) X Antakya, Iskenderun- ( ölü, Tsunami) IX Antakya,Samandağ - (1800 ölü) Kandilli Rasathanesi Verilerine Göre Hatay Tarihsel Depremleri l.yiiyıl 52 TARĠHTE HATAY ĠLĠMĠZĠ ETKĠLEMĠġ ÖNEMLĠ DEPREMLER 2. Yüzyıl. 115 Antakya'da ağır hasar, kiģi öldü 3.Yüzyıl... 4.Yüzyıl ,343,344,394,396 5.Yüzyıl ,457,13 Eylül 458 Antakya da ağır hasar ve yangın, kiģi öldü. 6.Yüzyıl Mayıs 526 Antakya'nın tamamı yıkıldı

387 7.Yüzyıl kiģi öldü, 29 Kasım 528 Antakya'da ağır hasar Yüzyıl 20 Mart 713 kiģi öldü Ekim 588 Antakya'da ağır hasar,yaklasik kiģi öldü. 9.Yüzyıl... 5 Ocak 835,18 Eylül 844,-845-, kiģi öldü,-859 lo.yüzyıl: 972 ll.yüzyıl 12.Yüzyıl 13.Yüzyıl Yüzyıl 8 Mart 1053 Antakya'da ağır hasar kiģi öldü, Ağustos 1138,30 Haziran kiģi öldü. 15.Yüzyıl Aralık 1408 Asi vadisinde, Antakya'nın güneyinde geniģ bâr alanda hasar oluģtu. 16.Yüzyıl 17.Yüzyıl 18.Yüzyıl 7 Aralık 1759,26 Nisan Yüzyil 20.Yüzyıî 22 Ocak Ağustos 1822 Gaziantep, Antakya, Ġslahiye ve Halep arasındaki alan bütünüyle tahrip oldu ve yıkıldı, arasında kiģi öldü. 3 Nisan 1872 Antakya ve Samandağ'daki evlerin %70 i hasar gördü yaklaģık 1000 kiģi öldü. Kaynak; Bayındırlık ve Ġskan Bakanlığı Afet ĠĢleri Genel Müdürlüğü, Ġstanbul Kandilli Rasathanesi Ve Deprem AraĢtırma Enstitüsü Kayıtlarından AlınmıĢtır. 20 yy Antakya Depremleri 20. yüzyılın ilk 40 yılında, bilindiği kadarıyla 1921, 1930, 1934, 1936, 1937, 1938, 1939 ve 1940 yıllarında hasarsız depremler meydana gelmiģtir yılının Temmuz ayında meydana gelen deprem Ģehirde hasara yol açmadı. Ama depremin Ģiddetinden dehģete kapılan halk evlerini terkedip, Cebrail Tepesi ne taģındı. Sarsıntılar 40 gün devam etti. Bundan sonra 1951, 1952, 1959, 1962, 1965, 1974 ve 1981 yıllarında meydana gelen depremler Ģehirde heyecan ve telaģ yarattı. Son deprem 1997 yılında oldu. 22 Ocak 1997 ÇarĢamba günü saat de aletsel büyüklüğü 5.5 ( ya da 5.8) olan bir deprem meydana geldi. Deprem Antakya, Ġskenderun, Adana, Mersin, MaraĢ, Kayseri, Adıyaman, Gaziantep, Alanya, Niğde, Urfa ve Diyarbakır da da hissedildi. 387

388 Tarsus Karataş Yumurtalık Dörtyol Hassa Kilis Elbeyli Kırıkhan Kumlu Reyhanlı Kandilli kayıtlarına göre Mağnütüdü 4 ten büyük deprem merkez üsleri Karaman Konya Niğde Adana Osmaniye Kahramanmaraş Gaziantep Şanlıurfa İçel Kilis Hatay Deprem bölgeleri, olası, diri faylar ve yaģlı yanardağlar 388

389 Osmaniye Kilis Gaziantep Şanlıurfa USG Kayıtlarını Göre Mağnütüdü 4 ten büyük deprem merkez üsleri Karaman Konya Niğde Adana Osmaniye Kahramanmaraş Gaziantep Şanlıurfa İçel Kilis Hatay Olası, diri faylar ve yaģlı yanardağlar

390 İçel Adana Kilis Gaziantep Şanlıurfa Nüfus yoğunluğu, otoyol, yollar ve kandilli kayıtlarına göre Mağnütüdü 4 ten büyük deprem merkez üsleri Karaman Konya Şanlıurfa İçel Kandilli kayıtlarına göre 1900 öncesi ve sonrası Mağnütüdü 3 ten büyük deprem merkez üsleri 390

391 Türkiye Diri Fay Haritası HARĠTA

392 Yıllarındaki, Büyüklüğü 5 ve Üzerinde Olan Depremler Deprem büyüklükleri (magnitude). Daireler Kandilli kayıtları, diğerleri USGS kayıtları için kullanılmıģtır. HARĠTA

393 Ġllerin Nüfus Yoğunlukları, Fay Hatları ve Büyük Depremler HARĠTA

394 22 Ocak 1997 Depremi Sonrası Ġlimizde tarihinde meydana gelen depremde, Afet ĠĢleri Genel Müdürlüğü Hasar Tespit Komisyonunca yapılan kesin hasar tespitlerine göre 1260 AZ HASARLI, 214 ORTA HASARLI, 196 AĞIR HASARLI bina tespit edilmiģtir. 1- Bakanlıkça ; az hasarlı 1260 bina sahibi afetzedenin her birine defaten TL. ödenmesi öngörülmüģ ve ödemeleri yapılmıģtır. 2- Orta hasarlı 214 bina sahibi afetzededen 11 adedi feragat etmiģ, geriye kalan 203 afetzedeye ait binanın 140 adedi yığma bina, 63 adedi betonarme bina olarak tespit edilmiģ olup, onarımlarını tamamlayan 159 adet orta hasarlı konut ve iģyeri sahibi afetzedeye toplam TL.ödeme yapılmıģ ve 2001 yılı sonu itibariyle bina onarımlarını yapmayan hak sahibi afetzedelerin hak sahiplikleri iptal edilmiģtir 3- Afet ĠĢleri Genel Müdürlüğünün 2001 yılı yatırım programında E.Y.Y. (Evini Yapana Yardım) metodu ile yapılması programlanan merkez ilçeye bağlı köy ve beldeler ile ilçelerde bulunan toplam 100 adet AĞIR HASARLI iģyeri ve konut sahibi afetzedelerin yerseçimi protokolü ile seçim kendi arsaları üzerine binalarının yapıma baģlamıģ olup; bunlardan 29 adedi bitmiģ, 48 adedi devam etmektedir. 23 adedine ise yer seçimi yapılmamıģ olması, seçilen yeri istememeleri veya yapımından vazgeçmeleri gibi nedenlerle baģlanamamıģtır. Biten ve devam eden E.Y.Y li konut inģaatları için 2002 yılı sonu itibariyle toplam TL. ödeme yapılmıģtır. Ayrıca Marmara Deprem Bölgesinden hak sahibi olup, ilimizden hazır konut almak sureti ile EYY in kredisini kullanmak için 13 afetzede talepte bulunmuģ bunlardan 11 adedi için kredi kullanmaları uygun görülerek toplam TL. ademe yapılmıģtır. Devan eden ve baģlamayan EYY li afet konutlarının yapımına Afet ĠĢleri Genel Müdürlüğünün 2003 yılı Yatırım Programı imkanları dahilinde devam edilecektir Program henüz ilimize iletilmemiģtir. 4- Ġlimiz merkez ilçesine bağlı Mahallelerden depreminden hak sahibi kabul edilen binaları AĞIR HASARLI 96 afetzede için yapılacak Afet ĠĢleri Genel Müdürlüğünün 2001 ve 2002 yılı Yatırım Programında ihale yöntemi ile programa alınmıģtır. Bu konutların yapımı için Merkez Ġlçeye bağlı Saraycık Köyü sınırları içerisindeki 1671 ve 1672 nolu parseller seçilmiģ olup, kamulaģtırma iģlemleri devam etmektedir. P.1.2. Heyelan ve Çığlar Ġlimiz ve ilçelerinde meydana gelen heyelan afeti ve yapılan çalıģmalar aģağıya çıkartılmıģtır. Ġskenderun ilçesinde: 1) Kocatepe Mahallesi Kızıldere Bölge için etkisizlik oluru alınmıģ gün ve 213 sayılı Bakanlık yazısıyla Afete Maruz Bölge ilan edilmiģ olup, tapu ve imar paftasına Ģerh konulmuģtur. 2) Yukarı Kepirce heyelanı: Bölgenin kontrol etütleri programına alınması önerilmektedir. Merkez Antakya ilçesinde: 1-Bağrıyanık Mahallesi 5.Ulusokak heyelanı mahalli imkanlarla önlenmesi önerilmiģtir. 2-Kuruyer Köyü Harmanlık mevkiinde tarihinde olan heyelan için bölge kontrol etütleri programına alınması önerilmiģtir. 394

395 Kırıkhan Ġlçesi KarataĢ köyünde inģa edilen konutlar için çeģitli tarihlerde incelemeler yapılması ve tarihli etüt raporuyla konunun uzman kurum ve üniversitelerce incelenmesi istenmiģtir. - Ġlimiz Merkez Ġlçeye bağlı Bağrıyanık Mahallesinde meydana gelen kaya düģmesi ve heyelan afeti nedeni ile hak sahibi kabul edilen 14 afetzede içim konut yapımına depremden hak sahibi kabul edilen 96 afetzede konutu ile birlikte ihale usulü ile baģlanması programlanmıģtır. - Merkez Ġlçeye bağlı Gökçegöz köyünde ki kaya düģmesi afetinden hak sahibi kabul edilen 24 afetzede için konut yapımına 1999 yılında baģlanmıģ olup, inģaatlar EYY metodu ile devam etmektedir. Tamamının su basması bitirilmiģ, 14 adedinin de tahliyesi bitirilmiģtir. Bu inģaatlar için 2002 yılı sonu itibariyle toplam TL. ödeme yapılmıģtır. ĠnĢaatların yapımına 2003 yılı içerisinde Afet ĠĢleri Genel Müdürlüğü Yatırım Programı imkanları dahilinde devam edilecektir.- Kırıkhan Ġlçesine bağlı Kalekanberli Köyünde meydana gelen kaya düģmesi afetinden hak sahibi kabul edilen 14 afetzededen biri inģaatına baģlamamıģ; 13 afetzedenin inģaatı devam etmektedir. 13 inģaatın subasması bitirilmiģ 8 adedinin ise tabliyesi bitirilmiģ olup, 2002 yılı sonu itibariyle toplam TL. ödeme yapılmıģtır yılında inģaatlara devam edilecektir. - Hassa Ġlçesine bağlı Dermek Köyünde meydana gelen kaya düģmesi afetinden hak sahibi kabul edilen 4 afetzedenin konutlarının yapımına 2001 yılında baģlanmıģ olup, subasmanı bitirilen 4 inģaatta duvarlar ve tabliye de bitirilmiģ olup, 2002 yılı sonu itibariyle toplam TL. ödeme yapılmıģtır. ĠnĢaatların yapımına 2003 yılında devam edilecektir. P.1.3. Seller ġiddetli yağıģlar nedeniyle, ilimiz sınırları içinde bazı yöreler su baskınına uğramaktadır. Bu su baskınlarını önleme çalıģmaları Köy Hizmetleri Ġl Müdürlüğü ve DSĠ 63. ġube Müdürlüğü tarafından yapılmaktadır. Bazı su baskınları aģağıda belirtilmiģtir. Altınözü (HacıpaĢa Köyü) 72 konut yıkıldı, 36 konut ağır hasar görmüģtür (1953) Samandağ (Liman Mahallesi)13 konut yıkıldı (1965) Antakya (Madenboyu Köyü) 16 konut ağır hasar görmüģtür (1967) Ġskenderun (Sarıseki) 46 konut yıkıldı, 38 konut ağır hasar görmüģtür (1967) Antakya (Sualtı Köyü)58 konut ağır hasar görmüģtür (1968) 395

396 HATAY ĠLĠ-ASĠ NEHRĠ TAġKINLARI Asi Nehri, Lübnan sınırları içindeki Bekaa vadisinden doğmakta, Bekaa vadisi içinde yaklaģık 35 km aktıktan sonra, Suriye sınırları içinde Homs (Hama) gölüne boģalmaktadır. Bu gölün hemen altında hektarlık Hama- Humus sulaması yer almaktadır. Asi Nehri üzerindeki diğer önemli bir proje ise; hektarlık bir alanı kapsayan Ghap sulamasıdır. Rastan ve Medardeh barajları ile düzenlenen Asi Nehri suları, büyük ölçüde bu sulamalarla tüketilmektedir. Ayrıca, daha önce kurutulmuģ olan hektarlık yeni bir sahanın sulanması için çalıģmalar yürütülmektedir. Asi nehrine katılan yan kollar üzerindeki çeģitli baraj inģaatları da devam etmektedir. Toplam yıllık kapasitesi 2.9 milyar m3.olan Asi Nehri sularının tamamına yakın bir bölümü yukarıda belirtilen projelerde tüketilmektedir. Ülkem iz ve Suriye arasında yaklaģık 50 km sınır teģkil eden Asi Nehri,100 km Ülkemiz topraklarında aktıktan sonra, Akdeniz'e boģalmaktadır. Asi Nehrine, Ülkemiz ile Suriye sınırını teģkil eden kesiminde Beyaz çay ve Maden boyu deresi katılır. Asi Nehri, Antakya'nın kuzeyinde Küçük Asi ile birleģir. Küçük Asi'ye Amik Gölü havzasındaki Karasu, Comba, MuratpaĢa, Afrin çayları katılırlar. Antakya geçiģinde ise; Kavaslı, Hacı KuriĢ, Altınçay, Hanna Çayı, Narlıca, Dikmece, Sümberi dereleri Samandağ Ġlçesine doğru Küçük Karaçay ve Büyük Karaçay dereleri katıldıktan sonra Akdeniz'e dökülür. Amik Ovasında meydana gelen taģkınların izlenmesi, 1956 yılında kurulan 4 adet akım gözlem istasyonu ile baģlamıģtır. Bu istasyonlar Asi, Afrin, Karasu ve bu üç kolun birleģiminden sonra Antakya içinde Büyük Asi üzerinde bulunmaktadır. Akım rasatlarının alınmasından sonra ilk taģkın; 1956 yılında gelmiģtir yılında mart ayında meydana gelen taģkında; hektar alan su altında kalmıģ olup, bu arazinin 1280 hektarı buğday ekili alanlardan oluģmaktadır yılı Nisan ayında meydana gelen taģkında; Antakya-Reyhanlı karayolu üzerinden Amik Ovasına boģalmıģtır. YaklaĢık 1500 hektar ekili alan su altında kalmıģtır yılı Ģubat ayında meydana gelen taģkında; Asi Nehrinin su seviyesi yükselmiģtir yılı Mart ve Nisan aylarında su taģkını olmuģtur yılı; 1986 yılı kasım ayında baģlayan yağıģlar, Mart ayı sonuna kadar aralıklarla devam etmiģtir. YağıĢlara paralel olarak akarsuların debileri yükselmiģ olup Ģubat ayından itibaren su taģkınları baģlamıģtır. Amik ovasında zararlar meydana gelmiģtir yılı; Antakya Altınçay deresi ile Samandağ Büyük Karaçay deresinde 21 Mayıs 1988 de su taģkını meydana gelmiģtir Mayıs 2001 tarihinde meydana gelen su taģkını, Antakya merkezi, 396

397 Amik Ovası, Antakya çıkıģından baģlayarak Samandağ ilçesinde yerleģim yerlerinde, ekili alanlarda ve alt yapıda büyük zarar meydana getirmiģtir Haziran 2002 tarihinde Suriye'deki El Zeytün barajının 04 Haziran da yıkılmasından sonra; Altınözü Ġlçesinin HacıpaĢa Beldesi ile Sarıbük, Yolağız, Kıyıgören, Kansu, Keskincik, Mayadalı, Ziyaret, Boynuyogun ve Yarseli olmak üzere 9 köyde; ekili alanlar zarar görmüģtür tarihinde yoğun yağıģ neticesinde; Reyhanlı Ġlçesindeki KurtuluĢ, Terzihöyük ve VarıĢlı(Atçana) köylerinde su baskını meydana gelmiģtir. Ekili alanlar ve konutlarda maddi zarar olmuģtur tarihinde yoğun yağıģ nedeniyle Feyezan kanalı taģmıģ ve çevredeki evleri, iģ yerlerini, sahilin bulunduğu bölgeleri su basmıģtır. Konutlarda maddi zarar olmuģtur Tarihli Sel Felaketi ve Sonrası a-ġlimizde tarihinde meydana gelen aģırı yağıģlar sonucu merkez ilçe ve köylerden 1 orta ve 167 a, Samandağ Ġlçesi ve köylerinde 2 ağır 12 az olmak üzere toplam 2 ağır, 1 orta ve 179 az hasarlı bina sahibi afetzede kabul edilmiģ olup, Ağır hasardan hak sahibi kabul edilen iki afetzede konutunu bitirmiģ olup toplam TL. ödeme yapılmıģtır. b- Ayrıca tarihinde meydana gelen sel afetlerinden 2082 konut 120 iģyeri az hasarlı 90 konut 33 iģyeri orta hasarlı, 123 konut 19 iģyeri ağır hasarlı olarak tespit edilmiģ; Afet ĠĢleri Genel Müdürlüğünce gönderilen TL. acil yardım ödeneği bu bina sahibi afetzedelere dağıtılmıģtır. Hak sahibi kabul edilen 46 orta hasarlı bina sahibi afetzedenin binalarının onarımına Afet ĠĢleri Genel Müdürlüğünün 2002 yılı ek yatırım programına göre 15 adedi bitirilmiģ ve TL. ödeme yapılmıģtır. Hak sahibi kabul edilen 39 adet Ağır Hasarlı bina sahibi afetzedenin binalarının yapımına yine EYY metoduna göre baģlanmıģ olup, bunlardan 7 adedi bitirilmiģ ve toplam TL. ödeme yapılmıģtır. Ağır hasarlı 14 konut ve 3 iģyerinin yapımının ihale usulü ile yapılması için Afet ĠĢleri Genel Müdürlüğüne teklifte bulunulmuģtur. 397

398 P.1.4. Orman ve Otlak Yangınları Hatay Ġli 11 yıllık Orman Yangınları yangın (adet) yanan alan (ha) 42,52 324,93 202,84 566,65 59,5 72,1 425,6 483,73 49,06 288,56 104,81 0 GRAFĠK