HÂKİMLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU

Transkript

1 HÂKİMLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU HUKUKİ MÜZAKERE TOPLANTILARI HAZİRAN 2013 İSTANBUL Grup Adı : Ceza Hukuku 1. Grup Konu : Koruma tedbirleri Grup Başkanı : Murat Veysel SULAR (İzmir Cumhuriyet Savcısı) Grup Sözcüsü : Serdal İBRAHİMOĞLU (Nizip Hâkimi) Raporlama Heyeti : 1- Gürkan HASKIRIŞ (Adalet Bakanlığı KGM Tetkik Hâkimi) 2- Hasan Hüseyin SORMAZ (Küçükçekmece Cumhuriyet Savcısı) 3- Şaban DEMİR (Derik Cumhuriyet Savcısı) A- YAKALAMA VE GÖZALTINA ALMA Kolluğun yakalama yetkisini hukuka uygun kullanıp kullanmadığı, Kolluk amiri ile Cumhuriyet savcısı arasında bir kurum olması gerekir. (Savcı Yardımcısı veya hukuk uzmanı gibi) Adli kolluk uygulama açısından gereklilikten ziyade zorunluluk olmuştur çünkü kolluğun bu yetkiyi kötüye kullandığı durumlar olabilmektedir. Kolluğun yakalama uygulamalarında mağduriyetlere neden olacak şekilde, suç oluşturmayan bazı durumlarda yakalama yaptığı sıklıkla da yakalanan kişinin suçu işlediği konusunda makul şüphe bulunmamasına rağmen yakalama işlemini uyguladığı görülmektedir. Kolluğun bu konuda eğitilmesi esas olmakla birlikte CMK 90. Maddesinin 1. Fıkrasının a bendinin kişiye kanunda açıkça suç olarak tanımlanan bir eylemi gerçekleştirirken rastlanması ve kişinin suçu işlemiş olduğu konusunda tarafsız bir gözlemciyi ikna etmeye yetecek nitelikte makul şüphe bulunması şeklinde yeniden düzenlenmesi gerektiği kanaatindeyiz sayılı CMK nın 94. Maddesine yer alan yol tutuklaması SEGBİS uygulaması daha aktif hale getirilmesi sorunun çözümüne katkı sağlayacaktır. 1

2 Yol tutuklamasından kaynaklanan mağduriyetlerin giderilmesi için sadece alt sınırı 5 yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçlar için yol tutuklaması kararı çıkarılması için gerekli mevzuat değişikliklerinin yapılması gerekmektedir. Yol tutuklamalarında 30 günlük gözden geçirme sürelerine uyulmalı, bu kararın soruşturmayı veya kovuşturmayı yapan yer mahkemesi tarafından verilmesi gerektiği düşünülmektedir. Hükümle birlikte verilen yakalama kararlarında, kişinin daha sonra yakalanarak tutuklanması işleminin hangi mahkeme tarafından yapılması gerektiği. Kararı veren mahkeme veya aynı derecedeki başka bir mahkeme tarafından yerine getirilmesi için gerekli mevzuat düzenlemesi yapılmalıdır. CMK 94. Maddesinin uygulamada yarattığı sorunlar. Sevk tutuklaması yapılıp da ilgili merciine götürülmesi zorunlu olan yakalamalarda CMK nın 94. Maddeye ödenek beklenmeksizin sevk yönündeki taleplerin maliye hazinesi tarafından derhal karşılanacağı hükmünün eklenmesi ve yol tutuklamasıyla ilgili olarak sevkin nasıl, ne zaman ve hangi personel tarafından yerine getirileceği hususunda Adalet Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı arasında ayrıntılı bir protokol yapılması uygun olacaktır. İfade almaya yönelik yakalama emri çıkarılması, Hakkında yakalama çıkartılmadan önce MERNİS adresinden ve UYAP sistemindeki tüm adreslerden araştırma yapıldıktan sonra yakalama emri çıkarılması gerektiği düşünülmektedir. Toplu olmayan suçlarda gözaltı süresinin uzatılıp uzatılmayacağı. Bir kişi tarafından işlenmekle birlikte teknik araştırmayı gerektiren ve delillerine 24 saat içerisinde ulaşılamayan (örneğin katalog suç veya 5 yıldan fazla cezayı gerektiren) suçlarda gözaltı süresinin uzatılmasına imkan tanınacak yasal düzenlemenin yapılması gerektiği. 2

3 B- TUTUKLAMA VE ADLİ KONTROL Koruma tedbirleri konusunda görev sorunu. Sulh ceza mahkemelerinin mevcut iş yoğunluğu dikkate alındığında sorgu ve diğer değişik işlere bakmak üzere sorgu hâkimliği kurumunun oluşturulması gerektiği önerilmektedir. CMK nın 100. Maddesi kapsamında suçun arz ettiği ciddiyet, kamunun tepkisi veya hakkında soruşturma veya kovuşturma yapılan kişinin güvenliğin söz konusu olması halinde CMK 100/2 maddesindeki tutuklama nedenleri bulunmasa da tutuklama kararı verilip verilemeyeceği. AİHM nin IA/Fransa, 28213/95, 23 Kasım 1998 tarihli AİHM arz ettikleri ciddiyet ve kamunun tepkisi nedeniyle belirli suçların en azından bir süre gözaltına almayı haklı gösterebilen sosyal huzursuzluğa yol açabildiğini kabul etmektedir. AİHM bazı davalarda hakkında soruşturma yapılan kişinin güvenliğini en azından belirli bir süre için tutukluluk halini devamını gerektirdiğini kabul eder. şeklindeki kararı da gözetilerek CMK nın 100. Maddesinin 3. Fıkrasından sonra gelmek üzere suçun arz ettiği ciddiyet ve kamunun suç karşısındaki tepkisinin sosyal huzursuzluğa neden olması veya hakkında soruşturma veya kovuşturma yapılan kişinin güvenliği konusunda somut tehlike varsa tutuklama nedeni var sayılabilir. şeklindeki fıkranın eklenmesi, mevcut dördüncü fıkranın beşinci fıkra olarak teselsül ettirilmesi gerektiği düşünülmektedir. Heyetin bir üyesi toplumda infial uyandırma gerekçesine karşı çıkmış, toplumun vereceği tepkilerin her yörede farklı olması ve bu nedenle toplumsal algıların farklılığı dikkate alındığında tutuklama kararı verilmesi insan haklarının evrenselliği ilkesine uygun değildir.elde edilen kazanımların tekrardan ortadan kalkmasına neden olabilir. Devletin vatandaşın yaşam, vücut bütünlüğü ve mal varlığını korumak amacıyla hürriyetini kısıtlaması insan haklarının korunması anlayışına terstir. şeklinde görüşünü beyan etmiştir sayılı CMK nın 268/2. fıkrası gereğince mesai saatleri dışında nöbetçi hakim tarafından verilen tutuklama kararına itiraz edildiğinde itiraza hangi hakimin bakacağı konusu Tutuklama kararı veren hâkim kim ise kararına itiraz edildiğinde yine aynı hâkimin ilk incelemeyi yapması gerektiği. 3

4 Tutuklama kararlarında gerekçe sorunu AİHM kararları gözetildiğinde tutuklamaya ilişkin yeterince yasal ve yeterli gerekçe gösterilmediği gözlemlenmektedir. Hâkimlerin ihsas-ı rey ve soruşturmanın gizliliğini ihlal etmeyecek nitelikte yeterli gerekçe göstermeleri gerektiği düşünülmektedir. Şüphelinin tutuklamaya sevk edilmesi halinde adli kontrol kararı verilmesi durumunda UYAP ekranında yaşanan sıkıntılar. Tutuklamaya sevk olunduğunda mahkemenin adli kontrol kararı vermesi halinde UYAP ta sıkıntılar yaşandığından UYAP ta mahkeme ekranında iki başlıklı olan tutuklama ve serbest bırakma butonlarının yanına üçüncü buton olarak adli kontrol altına alma butonu eklenmelidir sayılı CMK nın 109. Maddesinde yer alan adli kontrol tedbirlerinin yerinde olup olmadığı maddede sayılan tedbirlerin sınırlı bir şekilde belirlenmemesi gibi tabiri kullanılarak hâkimin somut olayın özelliklerine göre bir başka tedbire hükmedebilmesinin önü açılmalıdır. Soruşturma aşamasında hükmolunan adli tedbirin dava açılması halinde kendiliğinden kalkıp kalkmayacağı, kendiliğinden kalkmayacak ise bu tedbirin devamına veya kaldırılmasına hangi merciin karar vereceği. Adli kontrol tedbirinin dava açılan mahkemece değerlendirilmesi ancak tedbirin devamına veya kaldırılmasına karar verilmesi yönünde iddianamede mutlaka bir talepte bulunulması gerektiği düşünülmektedir. Adli kontrol kararı ile söz konusu kontrolün devamı ya da sonlandırılmasına ilişkin kararın evrak üzerinden mi, yoksa şüpheli veya müdafi dinlenilerek mi verileceği 4

5 Adli kontrol tutuklamaya alternatif bir uygulama olduğu için anılan kararın mutlaka şüpheli ya da müdafii dinlenilerek verilmesi gerektiği düşünülmektedir. C- ARAMA VE EL KOYMA Arama koruma tedbirini yerine getirmek üzere uzman bir kolluk biriminin kurulmasının gerekip gerekmediği. Uygulamada karşılaşılan sorunlar ve itirazlar göz önüne alındığında soruşturmayı yürüten kolluk ekibinin dışında arama işlemini gerçekleştirmek üzere bu konuda uzmanlaşmış olay yeri inceleme şube ve büro amirliklerine benzer ayrı bir ekibin bulunmasının ve yapılan işlemlerin görüntülü kayda alınmasının yararlı olacağı düşünülmektedir. Önleme arama kararlarının kanuni dayanağı. Yönetmelikle kişi hak ve özgürlüklerinin sınırlandırılamayacağı gözetilerek suç işlenmesinin önlenmesine yönelik arama kararlarının yasal düzenlemeye kavuşturulması, önleme araması kararı verilmeden önce kamu adına hareket eden savcının mütalaasının alınması ve arama kararına karşı itiraz hakkı tanınmasının uygun olacağı değerlendirilmiştir. Önleme araması kapsamında hâkim ve savcıların aranıp aranmayacağı hususu. Önleme aramalarında hâkim ve savcıların aranıp aranmayacağı konusunda açık bir hüküm bulunmamakla birlikte 2802 sayılı yasada hâkim ve savcıların suçüstü ve ağır cezalık olaylar dışında aranamayacağına ilişkin hükmün önleme aramalarında da istisnai hüküm olarak düzenlenmesi gerekmektedir. El koyma kararının kim tarafından verileceği. El koyma kararının Cumhuriyet savcısı tarafından verilmesi ancak itiraz halinde hâkimin değerlendirme yapması gerektiği, bu hususta Anayasada ve CMK da gerekli düzenlemelerin yapılması gerektiği düşünülmektedir. Eşzamanlı aramalar uygulaması nasıl olmalı. 5

6 Farklı mahkemelerin yetki alanları içerisinde bulunan mahallerde eşzamanlı aramalarda, arama kararını verecek yetkili hâkimin soruşturma evrakına ulaşamaması göz önünde bulundurularak bu kararların soruşturmayı yürüten Cumhuriyet savcısının bulunduğu yerdeki hâkimlerce (yetki gözetilmeksizin) verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir. Adli kolluk meselesi. NOT:5271 sayılı CMK da yer alan koruma tedbirlerinde yaşanan sıkıntıların çözümü hususunda tartışılan her konuda adli kolluğun varlığı birçok sorunun çözümünde, gereklilikten ziyade mecburi olduğu kanaatine varılmıştır. Adli kolluğun kurulması ve uygulanabilirlik kazanması halinde uygulama da yaşanılan birçok sorunun çözüme kavuşacağı düşünülmektedir. D- İLETİŞİMİN DENETLENMESİ İletişimin tespiti koruma tedbiri nedeniyle tazminat. Çözüm önerisi ve düşünceler Koruma tedbirleri nedeniyle tazminat düzenlemesinde tutuklama gözaltına alma, arama gibi tedbirlere tazminat verilmişken iletişimin tespitine ilişkin tazminat öngörülmesi yerinde olacaktır sayılı CMK nın 137. Maddesinde kovuşturmaya yer olmadığına dair kararlar verildikten sonra 10 gün içerisinde iletişimin tespiti tutanaklarının imha edileceği belirtilmesine rağmen bu karara itiraz halinde ne olacağı hususu. İmha işleminin kovuşturmaya yer olmadığına dair kararın kesinleşmesinden itibaren 10 gün içerisinde gerçekleştirileceğine ilişkin bir düzenleme yapılması, benzer düzenlemenin beraat kararları için de geçerli olması gerektiği düşünülmektedir. CMK nın 135/4. Maddesi gereğince, şüpheli veya sanığın yakalanabilmesi için mobil telefonunun yerinin tespiti kararının kim tarafından verileceği. 6

7 Şüpheli veya sanığın yakalanabilmesi için mobil telefonun yerini tespit edilmesinde hâkim kararına gerek olmaksızın Cumhuriyet savcısının kararının yeterli olacağına dair düzenleme yapılmalıdır. HEYET TARAFINDAN BELİRLENEN YUKARIDA Kİ KONULAR DIŞINDA KÜÇÜKÇEKMECE CUMHURİYET SAVCISI HASAN HÜSEYİN SORMAZ TARAFINDAN AŞAĞIDA BELİRTİLEN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ RAPORA EKLENMİŞTİR. 1- SORUN: 6459 sayılı Kanunun (4. Yargı paketi) ile CMK 108 maddesine şüpheli veya müdafii dinlenilmek suretiyle ibaresi eklenilmiş ise de bu düzenleme AİHM kararlarıyla tam bir uyum arz etmemektedir. ÇÖZÜM ÖNERİSİ: AİHM ye göre tutuklamaya veya tutukluluk halinin devamına ilişkin kararlara itiraz üzerine itiraz merciin açık duruşma yapması gerekmemekte ise de tutuklu ve avukatının katılımıyla yapılması, incelemenin çekişmeli olması, sözleşmenin 5/4 maddesi açısından zorunludur. Bu konuda AİHM nin Grauzinis/Litvanya /97 sayı, 10 Ekim 2000 tarihli kararında AİHM başvuran için risk teşkil eden özgürlüğü gibi çeşitli kararlar arasındaki geçen zaman ve tutuklamanın dayanağının yeniden değerlendirilmesi göz önüne alındığında, avukatına tatmin edici bilgiler ve talimatlar verebilmesi için tarihli hazırlık duruşmaları boyunca başvuranın mevcut bulunmasının gerekli olduğu kanısındadır. Demektedir. Bu nedenle CMK 108. Maddesine şüpheli veya müdafii dinlenilmek suretiyle ibaresi yerine şüpheli ve müdafii dinlenilmek suretiyle ibaresinin eklenmesi gerektiği düşünülmektedir. 2- SORUN: Yakalama emri hangi koşullarda düzenlenir, kim tarafından düzenlenir, itiraz halinde itiraz merci neresidir, itiraz halinde yakalama emrini kim düzenler, kişi yakalandığında hangi hâkim önüne götürülür, hâkim yakalama emri üzerine getirilen kişi hakkında ne tür işlemler yapar vs. şeklinde pek çok sorunun cevabı tüm yargı camiasında aynı değildir. Konuyla ilgili farklı cevaplar ve farklı uygulamalar vardır. Bu durum yakalama kararı ve uygulamaları hakkında çeşitli eleştirilere neden olmaktadır. Türkiye Barolar Birliğince hazırlatılan Soruşturma Evresinde Görev Yapan Müdafi için CMK Cep Kitabı (Rifat Çulha -Turgay Demirci - Feridun Yenisey) isimli eserde yer alan şüpheli veya sanığın yokluğunda (gıyapta) tutuklama kararı verilemez. Çünkü tutuklama kararının içeriği şüpheliye/sanığa SÖZLÜ olarak yüzüne karşı bildirilmelidir (İHAS 5/2). Uygulamada, verilen yakalama emirlerinde (CMK 98), hakimlerimizin artık hukukta yer almayan gıyabi tutuklama kararını yeniden canlandırmaya gayret ettikleri görülmektedir. Önceden yapılan çağrıya uymayanlar hakkında düzenlenmesi gereken yakalama emri, 7

8 doğrudan ve yakalandığında tutuklanması istemi ile kaleme alınmaktadır. Bu uygulamaya mutlaka itiraz edilmelidir. şeklinde ifadeler bu yöndeki eleştirilere örnektir. ÇÖZÜM ÖNERİSİ: Soruşturma evresinde Cumhuriyet savcısı yakalama emri kararını; 1- Çağrı üzerine gelmeyen veya çağrı yapılamayan şüpheli ile ilgili yapılması gereken usulü bir işlemin (örneğin ifade alma, imza örneğinin alınması, teşhis vs.) yapılabilmesi, 2- A- Suç sonrası kaçan şüpheli hakkında, tutuklama kararı verilmesi için yeterli nedenler bulunması halinde sorgusunun yapılıp tutuklanması, B- Suç sonrası yakalanıp, tutuklanması talebiyle sevk edildiği Sulh ceza hâkimi tarafından serbest bırakılan şüphelinin itirazen yeniden yakalanıp tutuklanması, amacıyla talep etmektedir. 1- ÇAĞRI ÜZERİNE GELMEYEN VEYA ÇAĞRI YAPILAMAYAN ŞÜPHELİ İLE İLGİLİ YAPILMASI GEREKEN USULÜ BİR İŞLEMİN YAPILABİLMESİNİ TEMİN AMACIYLA YAKALAMA EMRİ TALEP EDİLECEK İSE; Şüpheli önce davetiye ile çağrılmalı, çağrıya rağmen gelmezse veya çağrı yapılamazsa şüpheli ile ilgili yerine getirilmesi istenen işlemin ne olduğu ayrıntılı olarak belirtilerek (örneğin ifadesinin alınması isteniyorsa şüpheliye sorulması istenen sorular yakalama kararı talep yazısına eklenerek) sulh ceza hâkiminden yakalama kararı talep edilmeli sulh ceza hâkimi de yakalama kararı verirken, şüpheli yakalandığında hakkında yapılması istenen (örneğin yakalama kararı ekindeki soruların şüpheliye sorulup cevaplar alındıktan sonra serbest bırakılması) işlemin ne olduğunu açıkça belirterek, yakalama emri kararı vermelidir. Çağrı üzerine gelmeyen veya çağrı yapılamayan şüpheli ile ilgili yapılması gereken usulü bir işlemin yapılabilmesini temin amacıyla yakalama emri üzerine; a-yakalanan kişi yetkili hakim önüne yirmidört saat içinde götürülebiliyorsa; kolluk şüpheliyi yetkili hakim önüne götürmeli, hakim önce verdiği yakalama emrini kaldırarak şüpheliyi gerekli işlemin yapılmasını temin için yakalama talep eden Cumhuriyet savcısına göndermelidir. ( yakalanan şüpheli yirmidört saat içinde, soruşturmayı yürüten Cumhuriyet savcısının önüne götürülebildiğinden şüpheli hakkındaki işlemlerin soruşturmayı yürüten Cumhuriyet savcısınca yerine getirilmesi CMK 161.madde hükmüne uygun olacaktır) b-yakalanan kişi yirmidört saat içinde yetkili hakim önüne götürülemiyorsa; en yakın sulh ceza hakimi önüne götürülmeli(bazı yer uygulamalarında kanunda bulunmamasına rağmen yakalanan kişi en yakın Cumhuriyet Savcılığının önüne götürülmekte savcı gerekli işlemi yaparak yakalamayı kaldırmaktadır) hakim yakalama emri kararında belirtilen işlemi yerine getirip (örneğin şüphelinin ifadesini alarak) şüpheli hakkında yakalama emrini kaldırarak şüpheliyi serbest bırakmalıdır. 8

9 CMK 94. maddenin gerekçesinde belirtildiği gibi böylece soruşturmanın yapıldığı yer dışında yakalanan kişinin gereksiz yere mağdur edilmesi önlenmiş olacaktır. 2- A- SUÇ SONRASI KAÇAN ŞÜPHELİ HAKKINDA, TUTUKLAMA KARARI VERİLMESİ İÇİN YETERLİ NEDENLER BULUNMASI HALİNDE, SORGUSUNUN YAPILIP TUTUKLANMASI TEMİN AMACIYLA YAKALAMA TALEP EDİLİYORSA; Şüpheli hakkında tutuklama kararı verilmesi için yeterli nedenler varsa, gıyabi tevkif anlamına gelecek tutuklamaya yönelik yakalama kararı talep edilmemelidir. (CMK'da genel kural olarak gıyabi tevkif düzenlemesi yoktur. Gıyabi tutuklama sadece yargılama safhasında 248/5 fıkrada düzenlenmiş olup, 5320 sayılı kanunun 5.maddesi ile sadece yabancı ülkede bulunan kaçak sanıklar hakkında uygulanabilecektir.) Bunun yerine şüphelinin yakalamayı talep eden Cumhuriyet savcısının önünde hazır edilmesi yönünde karar talep edilmeli hakimde şüphelinin talep eden Cumhuriyet savcısının önünde hazır bulunmasını sağlamak yönünde karar vermelidir. Uygulamada, Cumhuriyet Savcılarınca, şüpheli hakkında tutuklama kararı verilmesi için yeterli nedenler varsa, tutuklamaya yönelik yakalama talep edilmektedir. Hâkim de bu doğrultuda, şüpheli hakkında tutuklamaya yönelik yakalama kararı vermektedir. Bu şekildeki, tutuklamaya yönelik yakalama kararı ile Gıyabi Tevkif 'in ad değiştirmiş bir türü ceza yargılamasında hükmünü sürdürmektedir. Oysa CMK sistemine uygun olarak yapılması gereken, yukarıda belirtildiği üzere, eğer suç sonrası kaçan şüpheli hakkında, tutuklama kararı verilmesi için yeterli nedenler varsa, şüphelinin, soruşturmayı yürüten Cumhuriyet Savcısı önünde hazır edilmesini temin amacıyla, yakalama kararı istenmeli, Hâkim de kararını bu şekilde vermelidir. Suç sonrası kaçan şüpheli hakkında, tutuklama kararı verilmesi için yeterli nedenler bulunması halinde sorgusunun yapılıp tutuklanması temin amacıyla yakalama emri üzerine; a-yakalanan kişi, yirmidört saat içinde yetkili hakim önüne götürülebiliyorsa; yetkili hakim önce yakalama kararını kaldırarak şüpheliyi hazır edilmesini isteyen Cumhuriyet savcısına göndermelidir. Cumhuriyet savcısı hazır edilen şüpheliyi o anki mevcut dosya durumuna göre (yakalama talep ederken dosyada mevcut olmayan yeni delilleri de değerlendirerek)ya serbest bırakmalı ya da tutuklanması (veya adli kontrol) talebiyle nöbetçi sulh ceza hâkimine göndermelidir b-yakalanan kişi, yirmidört saat içinde yetkili hakim önüne götürülemiyorsa; en yakın sulh ceza hakimi önüne götürülmeli (yakalama kararı şüphelinin yakalama isteyen Cumhuriyet savcısının huzurunda hazır edilebilmesi temin için olduğundan) hakim şüphelinin kimliğini tespit ettikten sonra sevk tutuklaması kararı vermeli ve şüpheli, yetkili hakim önüne sevk edildiğinde yetkili hakim, yakalama kararını kaldırarak şüpheliyi hazır edilmesini isteyen Cumhuriyet savcısına göndermelidir. Cumhuriyet savcısı da şüpheliyi (o anki mevcut delil 9

10 durumuna da değerlendirerek )tutuklanma veya adli kontrol talebiyle nöbetçi sulh ceza hâkimine sevk etmeli veya serbest bırakmalıdır. B- ŞUÇ SONRASI YAKALANIP, TUTUKLANMASI TALEBİYLE SEVK EDİLDİĞİ SULH CEZA HÂKİMİ TARAFINDAN SERBEST BIRAKILAN ŞÜPHELİNİN, İTİRAZEN YENİDEN YAKALANIP TUTUKLANMASI AMACIYLA, YAKALAMA KARARI TALEP EDİLİYORSA; Şüphelinin tutuklanmasına yönelik talebin Sulh ceza hâkimince ret edilmesi halinde bu karara itiraz halinde itirazı inceleyen merci (CMK 98/1 son cümle gereği) itirazı kabul ederse, şüphelinin tutuklanmasına yönelik yakalama çıkarabilecektir. Bu tür yakalama kararı sonuçları itibariyle kısmen 1412 sayılı CMUK ta yer alan gıyabi tevkif kararına benzemektedir. Sulh ceza hâkimince sorgusu yapılıp serbest bırakılan şüpheli hakkında Cumhuriyet savcısının itirazı üzerine, itiraz merci tarafından tutuklamaya yönelik yakalama emri üzerine; a-yakalanan kişi yirmidört saat içinde yetkili hakim önüne götürülebiliyorsa; şüpheli suç yerindeki sulh ceza hakimi önüne çıkarılmalı hakim yakalanan kişinin yakalama emrinde adı geçen kişi olduğunu tespit ettikten sonra şüphelinin tutuklanmasına karar vermelidir. b-yakalanan kişi yirmidört saat içinde yetkili hakim önüne götürülemiyorsa; en yakın sulh ceza hakimi önüne götürülmeli, hakim yakalanan şahsın yakalama emrinde adı geçen şahıs olduğunu tespit ettikten sonra CMK 94.madde gereği sevk tutuklaması kararı vermelidir. Ayrıca; kararda, şüphelinin gönderileceği yetkili hâkim (tutuklamaya yönelik yakalama kararını itiraz merci vermiş olsa da yetkili hâkim suç yerindeki sulh ceza hâkimidir ) ve ne kadar sürede gönderileceği belirtilmelidir. Sulh ceza hâkimince sorgusu yapılıp serbest bırakılan şüpheli hakkında Cumhuriyet savcısının itirazı üzerine, itiraz merci tarafından tutuklamaya yönelik yakalama kararı çıkartıldığında, yakalanan kişinin yakalama kararını veren(itiraz merci) hâkimin önüne çıkarılması veya sulh ceza hâkimi önüne çıkarılması şeklinde iki farklı uygulama vardır. Yakalama kararını veren itiraz merci ise, yakalanan kişinin itiraz merci önüne götürülmesi gerekir görüşünü savunanlar, sulh ceza hâkiminin tutuklama talebini ret ederek görüşünü belirttiğini kişi yakalanıp getirildiğinde artık tutuklama konusundaki kararın, tutuklamaya yönelik yakalama kararı veren itiraz merciince verilmesi gerektiğini ileri sürmektedirler. CMK 271. maddesini bu görüşlerine dayanak olarak göstermektedirler. Ancak CMK 271/2 fıkrasındaki hükme göre, itiraz merciinin itiraz konusu hakkında karar vereceği konusunda tereddüt yoktur. Sorun kişi yakalandığında hangi hâkim önüne çıkarılacağıdır. CMK 94.maddesine göre şüpheli yakalandığında (yirmidört saat içinde getirilebiliyorsa) yetkili hâkim önüne çıkarılacaktır. Yetkili hâkim CMK 12. mad. ile 162. maddesine göre suçun işlendiği yer sulh ceza hâkimidir. Ayrıca CMK 101 soruşturma 10

11 evresinde şüphelinin tutuklanmasına Cumhuriyet savcısının istemi üzerine sulh ceza hakimi tarafından...karar verilir. ve 108. maddesine göre Soruşturma evresinde...tutukluluk halinin devamının gerekip gerekmeyeceği hususunda Cumhuriyet savcısının istemi üzerine sulh ceza hakimi tarafından...karar verilir. şeklindeki amir hükümler gereği tutuklama konusunda karar verme ve akabinde tutukluluğun gözden geçirme işlemleri konusunda görev sulh ceza hakimine verilmiştir. Yine; Yargıtay 6.Ceza Dairesi'nin 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 271/2.maddesinin, /.. /... itirazı inceleyen mahkemenin hemen karar verme olanağı bulunması durumunda uygulanabileceği, soruşturma, araştırma ya da duruşma yapılması zorunlu olduğu takdirde bunun asıl hâkim veya mahkemesince yerine getirilmesi gerektiğinden şeklindeki tarih 2005/10859 E. 2005/8191 sayılı kararı da bu konuda asıl hâkimi (suç yerindeki sulh ceza hakimi) görevli kılmaktadır. Belirtilen çözüm önerileri çerçevesinde uygulama birliğinin sağlanması ve UYAP sistemindeki cumhuriyet savcısına sunulan yakalama talep seçeneklerinin; 1- Usulü işlemin ikmaline yönelik yakalama, 2- Soruşturmayı yürüten Cumhuriyet savcısının önünde hazır edilmesine yönelik yakalama, 3- Serbest bırakma kararının itirazen kaldırılarak şüphelinin tutuklanmasına yönelik yakalama Şeklinde yeniden düzenlenmesi gerektiği düşünülmektedir. Ayrıca uygulamada ki tereddütleri gidermek üzere CMK nın 98. Maddesinin 1. Fıkrasının itiraz merci tarafından çıkarılan yakalama emri üzerine yakalan kişi soruşturmanın yürütüldüğü yer sulh ceza hâkimi önüne çıkarılır şeklinde son cümle eklenmesi gerektiği düşünülmektedir. 11