Uluslararası Finans Kuruluşlarının, Belediyelere ve Etkililiğin Arttırılmasına Yönelik Finansman Desteğindeki Rolü

Transkript

1 Uluslararası Finans Kuruluşlarının, Belediyelere ve Etkililiğin Arttırılmasına Yönelik Finansman Desteğindeki Rolü Keiko Sato Baş Operasyonlar Sorumlusu Dünya Bankası

2 Türkiye de faaliyet gösteren Uluslararası Finans Kuruluşları Uluslararası Finans Kuruluşları Dünya Bankası Strateji ve Operasyonlar Üç sütun üzerinde odaklanıyor : (i) Rekabetçiliğin ve İstihdam Olanaklarının Arttırılması, (ii) Adil Beşeri ve Sosyal Kalkınma, (iii) Kaliteli Kamu Hizmetlerinin Etkin Sunumu Finansman/Resmi Kalkınma Yardımı (ODA) MY döneminde toplam 6,2 milyar ABD$ na kadar finansman Avrupa Yatırım Bankası Fransa (Agence Française de Développement -AFD) Almanya (Kreditanstalt fuer Wiederaufbau (KfW) ve Gesellschaft fuer Technische Zusammenarbeit (GTZ)) Japonya (Japon Uluslararası Kalkınma Bankası ve Japon Uluslararası İşbirliği Ajansı İşletme geliştirme, altyapı geliştirme ve enerji sektörü için destek sağlamak; finansmana erişimi ve çeşitliliğini arttırmak ve yatırım ortamını iyileştirmek için yerel bankalar ve finans kuruluşları ile birlikte çalışmak. Üç sütun üzerinde odaklanıyor: (i) sosyal ve çevresel olarak sağlıklı uygulamaların teşviki için KOBİ desteği, (ii) çevre (sürdürülebilir enerji ve endüstriyel kirlilik) ve (iii) belediye düzeyinde finansman da dahil olmak üzere, adem-i merkezileştirmenin desteklenmesi yoluyla bölgesel kalkınma (Kayseri, Bursa ve İstanbul). KfW aracılığıyla: su sektörü ve finans sektörünün geliştirilmesi GTZ aracılığıyla: Çevre koruma ile ilgili teknik yardım; KOBİ ler, yerel yönetim kapasite oluşturma desteği Öncelikli alanlar; çevre altyapısının geliştirilmesi, katı atık yönetimi, enerji verimliliği, afet önleme ve kurtarma önlemleri, trafik yönetimi, eşitsizliklerin azaltılması, insan kaynaklarının geliştirilmesi, ve kamu görevlileri için uzmanlaşmış teknik/çevre/sektör eğitim programları 2008 ve 2010 arasında yıllık en az 2 milyar Euro PROPACO dan (AFD nin özel sektör desteği üzerinde odaklanan bağlı kuruluşu) 151 milyon Euro da dahil olmak üzere arasında 550 milyon Euro taahhüt edilmiştir. AFD Türkiye deki faaliyetlerine 2004 yılında başlamıştır taahhütleri 4,5 milyon Euro, 2008 taahhütleri 4 milyon Euro 2008 yılında KfW aracılığıyla 57,25 milyon ABD$ tutarında mali yardım kullandırılmıştır arasında GTZ aracılığıyla 1 milyon Euro luk teknik yardım. Toplam 101,5 milyar JPY yen krediler için, hibe ve teknik yardım ( ) Bunun içinde; 2005 yılında İstanbul Boğazı Raylı Tüp Geçiş Projesi için sağlanan 98 milyar JPY dahil (yaklaşık 936 milyon ABD$)

3 Belediyelerin Desteklenmesinde Uluslararası Finans Kuruluşlarının Rolü Finansman Belediyelerin gerçekleştirdiği yatırım projelerinin finansmanı Uluslararası Finans Kuruluşlarının yatırımları arttırmaya yönelik çabalarının koordinasyonu Teknik Yardım Geçiş dönemi ve yapısal reformlar hakkında danışmanlık desteği ve teknik yardım sağlanması Küresel bilgi paylaşımı için fırsatlar sunulması

4 Teknik Yardımda Uluslararası Finans Kuruluşlarının Rolü : Bazı Örnekler Gelir üretimini, harcamaların etkililiğini ve mali kontrollerin kalitesini güçlendirmeye yönelik önlemleri içeren finansal iyileştirme planları Kilit görevlilerin eğitimi Mevcut fizibilite ve mühendislik etütlerinin bağımsız incelemeleri İletişim, kamuoyu bilgilendirme ve paydaşlarla istişare, seminerler ve çalıştaylar Proje yapılandırma için finansal danışmanlık hizmetleri Belediyelere kredi notu almalarında yardımcı olmak

5 Diğer Hizmetler Uluslar arası Finans Kuruluşları ayrıca alt ulusal müşterilere, hizmet sunumları bakımından kilit öneme sahip diğer hizmetlere ve ürünlere erişimlerinde yardımcı olabilirler: Karbon Finansmanı KOBİ ler Çıktı Esaslı Yardım Belediye İşletmelerinin Basitleştirilmesi Konut Finansmanı Kurumsal Yönetişim Enerji Verimliliği

6 Dünya Bankası Grubu nun, Belediyelerin Önlerindeki Zorlukları Aşmalarında Sağladığı Hizmetler Merkezi ve yerel yönetimler ile sürdürülen diyalog yoluyla politika ve kurumsal analiz, ve reform süreçlerinde yardım Hem merkezi hem de yerel kuruluşlar için kapasite oluşturma Hem Dünya Grubu fonları hem de diğer kaynaklardan sağlanan fonlar için proje hazırlık ve uygulama danışmanlık hizmetleri Kalkınma sonuçlarının izlenmesi ve değerlendirilmesi Son olarak, mali destek.

7 Dünya Bankası Grubu nun Sağladığı Çeşitli Finansal Destek Türleri Devlet tarafından sağlanan garanti edilen yatırım finansmanı (IBRD ve IDA) : Bireysel projeler, Programlar Belediye fonları Belediye bütçeleri için IBRD desteği Alt-egemen kuruluşlar tarafından garanti edilen ve IFC nin alt-ulusal finansman kolu yoluyla sağlanan finansman Yardımlar, kredi, garanti ve hibelerin bir kombinasyonu şeklinde olabilir Diğer uluslararası finans kuruluşları, Devlet fonları ve ticari taraflar ile ortak finansman da bir seçenektir (sektör çapında bir yaklaşım yoluyla)

8 Dünya Bankası Grubu Finansal Desteğinin Örnekleri Bireysel Projeler IBRD/IDA: Bosnia Yerel Kalkınma Pilot Projesi 15,9 milyon ABD$, 2005 yılında tamamlandı Özel ticari bankalara kredi sağlanması belediye kredi piyasasına destek Ukrayna Kiev Kamu Binalarında Enerji Verimliliği Projesi 18 milyon ABD$, 2005 yılında tamamlandı Kurumsal binalardaki belirli yatırımların finansmanı yoluyla ulusal enerji tasarrufu programına destek 2010 yılına kadar Ukrayna nın toplam enerji tüketiminin 1/3 ü kadar yıllık tasarruf sağlaması bekleniyor Rusya Moskova Kentsel Ulaşım Projesi 60 milyon ABD$, döneminde uygulanıyor Daha fazla hareketlilik ve güvenliğe yönelik trafik yönetimi önlemlerinin planlanmasında, uygulanmasında, yürütülmesinde, iletilmesinde kurumsal kapasitenin geliştirilmesini amaçlıyor

9 Dünya Bankası Grubu Finansal Desteğinin Örnekleri Bireysel Projeler Dünya Bankası garantisi: Romanya Elektrik Dağıtımının Özelleştirilmesi - 60 milyon Euro (bugünün kuruyla 84 milyon ABD$) kısmi, risk garantisi, 7 yıl - Özelleştirilen 2 bölgesel elektrik dağıtım şirketine yönelik 111,6 milyon Euro luk (156,2 milyon ABD$) özel sektör öz sermaye yatırımının yolunu açıyor IFC Alt Ulusal Finansman Aracı: Rusya Çuvaş Cumhuriyeti 230 milyon Ruble lik (9,2 milyon ABD$) ticari olarak fiyatlandırılmış kısmi kredi garantisi Genel altyapı finansmanı için 1 milyar Ruble lik (40 million ABD$) tahvil ihracının yolunu açıyor (kupon oranı %7,85)

10 Dünya Bankası Grubu Finansal Desteğinin Örnekleri Programatik Kredi Shanghai Kentsel Programı (bugüne kadar 3 Uyarlanabilir Program Kredisinden (APL) 2 si onaylanmıştır) 1,2 milyar ABD$ lık yatırım (IBRD nin bugüne kadarki milyon ABD$ lık kredi katkısı ile) Taahhütler 10 yıllık bir döneme yayılmış Büyükşehir çapında çevre yönetimine yönelik entegre yaklaşımı destekliyor (su, atık su, katı atık, hava, geliştirme) Tek bir büyük şehir için politika ve kurumsal reformu destekliyor Ukrayna Kentsel Altyapı Projesi 140 milyon ABD$, 2007 yılında onaylandı Fonlar, iş planlarına dayalı olarak rekabetçi bir şekilde seçilen 4 ayrı yerdeki 5 kamu hizmet kuruluşuna tahsis edildi; su ve kanalizasyon projelerini destekliyor Türkiye Belediye Hizmetleri Projesi 212,9 milyon Euro (onay tarihinde milyon ABD$ na eşdeğer) Kaynaklar, değerlendirme aşamasında üzerinde anlaşılan kriterlere dayalı olarak seçilen 14 belediyeye İller Bankası aracılığıyla tahsis edildi Su, kanalizasyon ve katı atık projelerini destekliyor

11 Dünya Bankası Grubu Finansal Desteğinin Örnekleri Belediye Fonları ve Bütçe Desteği Gürcistan Belediye Geliştirme ve Merkeziyetçilikten Uzaklaşma Projeleri MDDP-1 ve MDDP-2 için milyon ABD$ IDA desteği Belediye Geliştirme Fonu yoluyla yerel altyapı ve kamu hizmetlerine yönelik yatırım projelerinin belirlenmesinde, planlanmasında, sunulmasında ve maliyetlerinin karşılanmasında Yerel Yönetim Birimlerini destekliyor. St Petersburg Ekonomik Kalkınma Projesi 161 milyon ABD$, 2003 yılında onaylandı Kültürel kuruluşlar için 61 milyon AND$ tutarında yatırım kredisi ve St Petersburg bütçesi için 100 milyon ABD$ tutarında destek Bütçe desteği şehir reformu ile bağlantılandırılmış bütçe desteği tahsisi bitirilmemiş olmasına ve yatırım bileşenine kaydırılmış olmasına rağmen uygulanmıştır.

12 Türkiye Belediyeler : Mevcut Durum Türkiye hızlı bir şehirleşme yaşamaktadır ve bu durum belediye hizmetlerini zorlamaktadır Şu anda, nüfusun yaklaşık yüzde 65 i kentsel alanlarda yaşamaktadır Acil öncelikler : Yerel seviyedeki kamu hizmetlerinin kalitesinin ve etkililiğinin yükseltilmesi Belediyelerin operasyonel ve finansal performansının güçlendirilmesi

13 Belediyeler: Zorluklar AB, Türkiye nin sadece su, atık su ve katı atık yönetimi için milyar dolarlık yatırım yapması gerekeceğini tahmin etmektedir. Çevre mevzuatını AB standartları ile uyumlu hale getirmek için Çoğu belediyenin ve bunların hizmet kuruluşlarının bu yatırım ihtiyaçlarını karşılamak için yeterli kaynak yaratabilmesi mümkün görünmemektedir Türkiye gibi orta gelirli bir ülke için bile uygulama zorlukları oldukça büyük olacaktır.

14 Finansal Hususlar Çoğu belediye operasyonel ve finansal sorunlarla karşı karşıya Belediyelerin Hazine ye olan ödenmemiş borçları, vadesi geçmiş borçlar ile birlikte 10,8 milyar ABD$ civarında. Ek olarak, vergi,, sosyal güvenlik primleri ve belediye şirketlerinin ödemeleri sebebiyle birikmiş borçlar da mevcut Bu borcun yaklaşık yüzde 70 inin çevrilemediği tahmin edilmektedir. Borçların yaklaşık yüzde 85 i belediye yatırımlarına yönelik devlet desteğinden kaynaklanıyor.

15 Operasyonel Hususlar Belediye Su İdarelerinde Su şebeke Kayıplarının Örnekleri Bazı büyük belediyelerde 15 yıl öncesi ile karşılaştırıldığında şebeke kayıplarının azaltılması konusunda biraz ilerleme kaydedilmiş durumda Belirli Su ve Kanalizasyon İdarelerinin Şebeke Kaybı Seviyeleri * Ankara %22 (2006) 1991 de % 35 idi * Bursa % 27% (2006) de %62 idi Ancak, karşılaştırma yapacak olursak: Su şirketlerinin şebeke kayıpları Singapur da %4, İngiltere de %19, Japonya da %8, Şili de %33.

16 Fonları absorbe etme kapasitesini geliştirmeye yönelik önlemler Finansal Sürdürülebilirlik Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu uyarınca, mali yönetim sisteminin güçlendirilmesi Yerel mali yönetim sistemlerinin güçlendirilmesi özellikle bütçeleme, kontrol ve denetim bakımlarından Fonların daha iyi yatırım verimliliğine ve finansmanına yönelik olarak kullanılması amacıyla belediyeler için eğitim programlarının uygulanması

17 Fonları absorbe etme kapasitesinin geliştirilmesine yönelik diğer önlemler Performans göstergeleri üzerinde daha fazla çalışılması ve bunların belediye hizmetlerinin performansının yükseltilmesi amacıyla kullanılması; iyi performans gösteren belediyelerden dersler çıkarılması Belediye seviyesinde becerili teknik ve mali personelin tutulması Nitelikli belediye personeline yönelik eğitim programları, kariyer yolları ve yeterli maaşlar yoluyla teşviklerin sağlanması