Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku Ders Kitabı

Transkript

1 Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku Ders Kitabı

2

3 Editör: Prof. Dr. Bahri Öztürk NAZARİ VE UYGULAMALI CEZA MUHAKEMESİ HUKUKU Ders Kitabı Editör: Prof.Dr.Bahri Öztürk 2. Baskı Yazarlar: Prof. Dr. Bahri Öztürk Prof. Dr. Durmuş Tezcan Doç. Dr. Mustafa Ruhan Erdem Özge Sırma Yasemin F. Saygılar Esra Alan Ankara 2010

4 Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku Editör: Prof. Dr. Bahri ÖZTÜRK Hukuk Kitapları Dizisi: 949 ISBN İkinci Baskı: Mart Seçkin Yayıncılık San. ve Tic. A.Ş. Bu kitabın her türlü yayın hakkı Seçkin Yayımcılık San. ve Tic. A.Ş. ye aittir. Yayınevinin yazılı izni olmadan, tanıtım amaçlı toplam bir sayfayı geçmeyecek alıntılar hariç olmak üzere, hiçbir şekilde kitabın tümü veya bir kısmı herhangi bir ortamda yayımlanamaz ve çoğaltılamaz. Sayfa Tasarımı: Ömer Candan Kapak Tasarımı: İsmail Çam Yayın ve Dağıtım: Merkez: Seçkin Yayıncılık, Sağlık Sokak No: Sıhhiye, ANKARA Tel: (0 312) (Pbx), Faks: (0 312) Şube: Ankara Adliye Sarayı K Blok Zemin Kat Sıhhiye, ANKARA Tel: (0-312) Şube: Strazburg Cd. No: 23 Sıhhiye, ANKARA Tel: (0-312) Şube: Abidei Hürriyet Caddesi 179/E (Şişli Ceza Adliyesi Altı) Şişli- İSTANBUL Tel: (0-212) Web Adresi: E posta: yayin@seckin.com.tr Baskı: Seçkin Yayıncılık, Tel: (0 312)

5 Önsöz Yeni CMK, çok sayıda akademisyen ve uygulamacı tarafından 1997 den 4 Aralık 2004 e kadar, oldukça uzun bir süre içinde ve gerçekten çok büyük emekler verilerek, güvenliği özgürlük içinde sağlayabilmek amacıyla; hukukun evrensel ilkelerine, mukayeseli hukuka, yüksek yargı yerlerinin içtihatlarına ve özellikle de Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kararlarına uygun olarak özenle hazırlanmış ve 1 Haziran 2005 te yürürlüğe konulmuştur. Bunu bilmeyen yoktur. Ne var ki, dört yıla yaklaşan CMK uygulaması bir gerçeği ortaya çıkarmıştır. Yasada değil kafada devrim gerçekleştirilmedikçe halkımız layık olduğu bir sisteme kavuşamayacaktır. Ancak kafalarda devrim, kafaları karıştırmakla sağlanamaz. Var olanı yok, yok olanı var saymak; beyazı kara, karayı beyaz görmek ne ise; yeni CMK nın özgürlükçü yapısını görmemek de odur. Bunu bir türlü göremeyen veya görmek istemeyenlere, insan hakları ile doğrudan ilgili olduğu için günlük siyasetten, ideolojik yaklaşımlardan ve kişisel çekişmelerden uzak tutulması gereken yeni CMK öncesi örneğin soruşturma evresinde nelerin olmadığını göstermek gerekir. Gerçekten bu tarihten önce, soruşturma evresinde örneğin: 1. Savcı açısından adil yargılama ve şüphelinin haklarını koruma yükümlülüğü (m. 160/2 CMK), 2. Soruşturma evresinde tüm kararların polis veya jandarma tarafından değil, bir hukukçu olan savcı tarafından verilmesi (m. 161 CMK), 3. Adli kolluk (m. 164 vd. CMK), 4. Lekelenmeme hakkı (m. 157 CMK), 5. Gözaltına alma yetkisinin sadece savcıda olması (m. 91 CMK), 6. Toplu işlenen suçlarda gözaltı süresinin, ihtiyaca göre ancak birer gün süre ile uzaması, 7. Kamu davasının ertelenmesi (m. 171 CMK), 8. İddianamede şüphelinin lehine olan hususları gösterme yükümlülüğü (m. 170 CMK), 9. İddianamenin iadesi (m. 174 CMK), 10. Uzlaştırma (m. 253 CMK), 11. Kelepçe yasağı (m. 93 CMK) 12. Küçüklerde 3 yıla, diğer hallerde bir yıla kadar hapis cezasını veya miktarı ne olursa olsun, sadece para cezasını gerektiren durumlarda tutuklama yasağı,

6 Önsöz Tutuklamaya mutlak üst sınır (m. 102 CMK), 14. Tutuklunun, her zaman tahliye talebinde bulunma hakkı, 15. Adli kontrol (m. 109 CMK), 16. Sadece haksız yakalama ve tutuklamada değil haksız arama ve el koymaya da tazminat öngörülmesi (m. 141 CMK), 17. Küçücük bir devlet memurunun açıklamasının bile devlet sırrı sayıldığı anlayış terk edilerek, medeni dünyada var olandan daha dar tutulan bir Devlet sırrı tanımının yapılmış olması (m. 47 CMK), 18. Devlet sırrının ne olduğunun, siyasetçiler veya herhangi bir devlet memuru tarafından değil, bağımsız ve tarafsız mahkemece belirlenmesi (m. 47 CMK), 19. Devlet sırrının sadece avukata değil savcıya da kapalı tutulması (m. 47 CMK), 20. Koruma tedbirlerinde katalog sistemi (örneğin m. 100, 135, 139, 140 CMK) 21. Tanıkların korunması (m. 58 CMK), 22. Uzman yardımından yararlanma ve uzmanın duruşmada dinlettirilmesi hakkı (m. 67/son, 178 CMK), 23. Mecburi müdafi sistemi (m. 101/3, 148/4, 150/3 CMK), 24. Medeni dünyada kabul edilenden daha sağlam bir delil yasakları sistemi (Örneğin, m. 148/4, 170, 206, 217/2, 230, 289 CMK) Var mıydı? Örnekleri çoğaltabiliriz. Akademisyenin görevi, sadece uygulamada yaşanan hataların notunu tutmak ve bu hataları, kafa karıştırarak ve kolaycılığa kaçarak kanuna yamamaya çalışmak değil; yukarıda örnek olarak belirtilen yeni ve temel hakların uygulanabilmesi için bilimsel katkıda bulunmaktır; varsa, zamanı geldiğinde yararlanılacağından, kişisel tecrübesi nedeniyle emin olduğu kanun değişikliği taleplerini ve önerilerini ortaya koymaktır. Bu, aynı zamanda, bilimsel ahlakın ve toplumsal mesuliyetin de bir gereğidir. Avukatın görevi, yukarıda sayılan hakları talep etmek, uygulatıncaya kadar peşini bırakmamaktır. Medeni dünyada reformlar avukatların bu tür çabalarının ürünü olarak ortaya çıkmaktadır. Görevinin gereklerine uygun hareket etmeyenlerin gözlerini başka yerlere çevirmeye ve başka sorumlular aramaya hakları yoktur. Ne hazindir ki, yeni CMK da var olan en önemli savunma haklarından olan mecburi müdafi sistemi savunma organlarınca zayıflatılmaya kalkışılmıştır.

7 Önsöz 7 Savcının görevi, soruşturma evresinin tek karar merkezi olduğunu unutmadan, alt yapı eksikliği bahanelerine sığınmadan, şüphelinin haklarını korumakla yükümlü bulunduğunu unutmadan emrindeki adli kollukla adil yargılamanın peşine düşmek ve insan hakları ihlallerine yol açmadan maddi gerçeğe ulaşmaktır. Mahkemelere düşen görev, eski alışkanlıklara göre değil yeni CMK ya uygun işlem yapmaktır. Burada alt yapı eksikliği bahane olarak gösterilmemelidir. Bu eksikliklerle alakası olmayan, örneğin tutuklama kararı gibi işlerde dahi yasaya uyulmaması düşündürücüdür. Öte yandan iş yükünden yakınan yargının, CMK da iş yükünü azaltmak ve tek celse esasını yerleştirmek amacıyla getirilen düzenlemeleri uygulamamaları hayret edilecek bir durumdur. Kaldı ki bunların çoğunun altyapı ile de alakası yoktur; derhal uygulanabilecek durumdadır. İddianamenin iadesi (m. 174 CMK), kamu davasının açılmasının ertelenmesi (m. 171 CMK), hükmün açıklanmasının geri bırakılması (m. 231 CMK), uzlaşma (m. 253 CMK) bunlardan bazılarıdır. CMK seminerleri sebebiyle gittiğim 50 den fazla ilimizde gördüm ki, halkımız, bu görevlerin yerine getirilmesini özlemle beklemektedir. Çünkü o, kendi onurunun Avrupa da yaşayanlarınkinden farklı olmadığına inanmaktadır. Ya Siz? Bu vesile ile yeni kitabımızın, başta öğrencilerimiz olmak üzere, tüm okurlarımıza yararlı olmasını dilerken, eserin basımını gerçekleştiren başta sayın Aytaç ve Koray Seçkin olmak üzere değerli Seçkin Yayıncılık mensuplarına teşekkür ederim. Prof. Dr. Bahri Öztürk Yakaköy

8

9 İçindekiler Önsöz... 5 Kısaltmalar Bölüm CEZA MUHAKEMESİ HUKUKUNUN TANIMI, TARİHÇESİ, KAYNAKLARI 1. CEZA MUHAKEMESİ HUKUKUNUN TANIMI I. Terim, Kavram II. Amacı III. Hukuk Sistematiğindeki Yeri CEZA MUHAKEMESİ HUKUKUNUN TARİHÇESİ CEZA MUHAKEMESİ HUKUKUNUN KAYNAKLARI Bölüm CEZA MUHAKEMESİ KURALLARININ YORUMU, UYGULAMA ALANI, CEZA MUHAKEMESİNİN YÜRÜYÜŞ ŞEMASI VE ŞARTLARI 1. CEZA MUHAKEMESİ KURALLARININ YORUMU CEZA MUHAKEMESİ KURALLARININ UYGULAMA ALANI I. Yer Bakımından Uygulama II. Zaman Bakımından Uygulama CEZA MUHAKEMESİNİN YÜRÜYÜŞ ŞEMASI CEZA MUHAKEMESİNİN ŞARTLARI I. Genel Olarak II. Dava Şartları Çeşitleri A. Şikâyet B. Dava Süresi C. İzin D. Talep E. Yargı Bulunmaması F. Açık Dava Bulunmaması G. Önödeme H. Uzlaşma Dava Şartlarının Gerçekleşmemesinin Sonuçları... 61

10 İçindekiler 10 III. Yargılama Şartları Çeşitleri A. Sanığın Hazır Bulunması a. Gaiplik b. Sanığın Yokluğu Halleri aa. Kavram bb. Sanığın Mahkemeden Uzaklaşması cc. Sanığın Yokluğunda Duruşma dd. Sanığın Duruşmadan Bağışık (Vareste) Tutulması ee. Sanığın Duruşmadan Çıkarılabileceği Haller c. Kaçaklık aa. Kavram bb. Kaçaklara Özgü Koruma Tedbirleri aaa. Kaçaklar Hakkında Tutuklama bbb. Güvence (Teminat) Belgesi ccc. Özel Elkoyma ddd. Sanığın Müdafi Gönderme Hakkı d. Eski Hale Getirme B. Sanığın Akıl Hastası Olmaması C. Bekletici Sorunun Çözümü D. Geçici Yasama Dokunulmazlığının Bulunmaması Yargılama Şartlarının Gerçekleşmemesinin Sonuçları Bölüm CEZA MUHAKEMESİNDE İNSAN HAKLARI VE CEZA MUHAKEMESİNİN İLKELERİ 1. KAVRAM I. İnsan Hakları II. İnsan Hakları Düşüncesinin Gelişimi Batı da Türkiye de Yirminci Yüzyılda İnsan Haklarının Gelişimi A. Birleşmiş Milletler Teşkilatı Tarafından Yapılan Çalışmalar a. Birleşmiş Milletler Sözleşmesi b. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi (Beyannamesi) c. Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi d. İşkenceye Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesi B. Avrupa Konseyi Tarafından Yapılan Çalışmalar a. İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi b. İşkenceye Karşı Avrupa Sözleşmesi (İKAS) C. AGİK Süreci GENEL İNSAN HAKLARI I. Kişi Dokunulmazlığı Kavram Kişi Dokunulmazlığına İlişkin Bazı Sorunlar... 97

11 İçindekiler 11 A. Ölüm Oruçları B. Göz Altında Ölümler C. Silah Kullanma ve Silahlı Çatışma D. Kayıp Kişiler E. Faili Meçhul Öldürme ve Öldürmeye Teşebbüs Olayları II. Kişi Hürriyeti ve Güvenliği III. Kanun Önünde Eşitlik IV. Din ve Vicdan Hürriyeti V. Düşünce ve Kanaat Hürriyeti VI. Mülkiyet Hakkı CEZA MUHAKEMESİNİN İLKELERİ I. Hukuk Devleti İlkesi İnsan Haklarının Gerçekleştirilmesi Adaletin Sağlanması Güvenliğin Temin Edilmesi II. İnsan Haysiyetinin Korunması (Dokunulmazlığı) İlkesi III. İşkence Yasağı IV. Dürüst İşlem İlkesi (Adil Yargılama Yükümlülüğü, Adil Yargılanma Hakkı) Genel Olarak CMK da Adil Yargılama Yükümlülüğü, Adil Yargılanma Hakkı A. CMK da Adil Yargılamanın Unsurları a. Bağımsızlık ve tarafsızlık b. Kanunla Kurulmuş Mahkeme c. Makul Sürede Yargılama d. Aleniyet e. Denetim f. Silahların Eşitliği B. Eski CMK m. 156 Adil Yargılama İçin Kaldırılmıştır İlkeye İlişkin Diğer Düzenlemeler V. Bağımsız ve Tarafsız Hakim İlkesi VI. Meram Anlatma İlkesi VII. Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi VIII. Halka Açıklık İlkesi IX. Özel Hayatın Gizliliği İlkesi X. Maddî Gerçeğin Araştırılması İlkesi XI. Davasız Yargılama Olmaz İlkesi XII. Vasıtasızlık İlkesi XIII. Sözlülük İlkesi-Yazılılık İlkesi XIV. Kovuşturma Mecburiyeti İlkesi - Maksada (Maslahata) Uygunluk İlkesi XV. Öteki İlkeler MUHAKEMENİN YÜRÜYÜŞÜNE İLİŞKİN İNSAN HAKLARI I. Hak Arama Hakkı II. İsnadı ve Hakları Öğrenme Hakkı

12 İçindekiler İsnadı Öğrenme Hakkı Hakları Öğrenme Hakkı III. Muhakemenin Sonuna Kadar Suçsuz Sayılma Hakkı (Masumluk Karinesi) IV. Kimse Kendisini ve Yakınlarını Suçlandırıcı Beyanlarda Bulunmaya Zorlanamaz İlkesi (Nemo Tenetur İlkesi) V. Kimsenin Başkasının Fiilinden Dolayı Yargılanmaması Hakkı (Ceza Sorumluluğunun Şahsîliği İlkesi) VI. Kanunda Suç Olarak Gösterilmemiş Bir Fiilden Dolayı Takibata Uğramama ve Kanunda Öngörülmemiş Bir Cezaya Çarptırılmama Hakkı (Suçların ve Cezaların Kanunîliği İlkesi) VII. Savunma Hakkı VIII. Kanunî (Olağan) Hâkim Tarafından Yargılanma Hakkı IX. Tercüman Hakkı X. Makul Süre İçinde Yargılanma Hakkı XI. Sağlıklı Bir Ortamda Yargılama Hakkı XII. Denetim Muhakemesine Başvurma Hakkı XIII. Temel Hak ve Hürriyetlerin Korunması Hakkı CEZA MUHAKEMESİNDE İNSAN HAKLARININ, TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN İHLÂLİNİN SONUÇLARI DELİL YASAKLARI, YASAK KANITLAR (DELİLLER) Bölüm CEZA MUHAKEMESİ TEŞKİLÂTI 1. MAHKEMELER CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞI BÖLGE ADLİYE MAHKEMELERİ YARGITAY TÜRKİYE CUMHURİYETİ BAŞSAVCILIĞI Bölüm CEZA MUHAKEMESİNE KATILAN KİŞİLER 1. HÂKİM I. Hâkimlerde Bulunması Gereken Nitelikler Tarafsızlık A. Hâkimin Davaya Bakamayacağı Durumlar (Red Sebepleri) a. Görev Yasakları b. Tarafsızlığı Şüpheye Düşüren Durumlar B. Hâkimin Reddi Muhakemesi a. İddia

13 İçindekiler 13 b. Savunma c. Yargılama Bağımsızlık II. Hâkimlerin Çeşitleri III. Hâkimlerin Yetkileri Madde Bakımından Yetki (Görev) A. Genel Olarak B. İstisnaen Madde Bakımından Yetkili Olma Durumları a. İşin Yanlışlıkla Madde Bakımından Yetkisiz Mahkemeye Gelmesi b. Bağlantı (İrtibat) aa. Anlamı bb. Çeşitleri aaa. Sübjektif Bağlantı - Objektif Bağlantı bbb. Dar ve Geniş Bağlantı ccc. Tek Çeşit ve Karışık Bağlantı ddd. Öteki Bağlantı Çeşitleri cc. Bağlantı Bulunmasının Sonuçları aaa. Birleştirme bbb. Nisbî Muhakeme Yapma ccc. Bekletici Sorun (meselei müstehire) Sayma Yer Bakımından Yetki (Yetki) A. Genel Olarak B. İstisnaen Yer Bakımından Yetkili Olma Durumları a. Muhakemenin Nakli b. İstinabe c. Bağlantı Kişi Bakımından Yetki A. Genel Olarak B. İstisnaen Kişi Bakımından Yetkili Olma Durumu: Bağlantı Görev Bakımından Yetki SAVCI I. Kavram II. Yeni CMK nın yeni savcı modeli Genel Olarak Savcı-Adli Kolluk İlişkisi Dava Açma Tekeli, İddia Görevinin Birliği İlkesi Savcı Taraf Değildir Savcı Özerktir Yer Bakımından Yetki Soruşturma Mecburiyeti İddianamede Yer Alacak Hususlar Takipsizlik Kararının Denetimi ŞAHSİ DAVACI MAĞDUR, SUÇTAN ZARAR GÖREN, KATILAN (MÜDAHİL) I. Mağdur, Suçtan Zarar Gören

14 İçindekiler 14 II. Katılan (müdahil) ŞAHSİ HAK DAVACISI ŞÜPHELİ - SANIK MÜDAFİ ADLİ KOLLUK ZABIT KATİBİ VE DİĞER KİŞİLER Bölüm CEZA MUHAKEMESİ İŞLEMLERİ 1. TANIMI ÇEŞİTLERİ SÜRELER I. Çeşitleri II. Eski Hale Getirme BİLDİRİLMESİ CEZA MUHAKEMESİ İŞLEMLERİNDEKİ HUKUKA AYKIRILIKLAR CEZA MUHAKEMESİ İŞLEMLERİNDEKİ HUKUKA AYKIRILIKLARIN GİDERİLMESİ ADLÎ TATİL Bölüm CEZA MUHAKEMESİNDE İSPAT 1. ESASLARI İSPAT ARAÇLARI (DELİLLER) I. Sanık Açıklamaları, İkrar II. Tanık Açıklamaları III. Sanık ve Tanıktan Başka Kişilerin Açıklamaları IV. Yazılı Açıklamalar (Belgeler) V. Görüntü ve (veya) Ses Kaydeden Araçlarla Açıklama VI. Belirtiler DELİLLERİN TOPLANMASI, MUHAFAZASI VE DEĞERLENDİRİLMESİ I. Delillerin Toplanması Esasları Kriminalistik (İz Bilimi)

15 İçindekiler 15 A. Genel Olarak B. İz Çeşitleri a. Materyal İzleri b. Şekil (Form) İzleri c. Baskı İzleri d. Durum İzleri C. İzlerin Aranması D. İzlerin Muhafaza Altına Alınması E. Kan, Parmak İzi, Silâh, Zehir, Koku, Ses (m CMK) a. Kan b. Parmak İzi (Daktiloskopi, Daktyloskopi) c. Ateşli Silâh, Zehir d. Koku (m. 81 CMK) e. Ses F. Olay Yeri İncelemesi a. Balistik Bölümü b. Sahtecilik Bölümü c. Patlayıcı Maddeler Bölümü d. Kimya Bölümü e. Teknik Fotoğraf Bölümü f. Araştırma ve Geliştirme (AR-GE) Bölümü Sorgu (İfade Alma) Teknik ve Taktikleri A. Genel Olarak a. Terim b. Kavram B. Sorgunun Görevi (Amacı) C. Sorgunun Çeşitleri D. Sorgunun Esasları E. Beyanın Psikolojisi F. Sorgunun Psikolojisi G. Hazırlık Çalışmaları a. Dosyadaki Bilgilerin Öğrenilmesi b. Sanığın Karakteri, Suçtan Önceki Hayatı ve Çevresi Hakkında Bilgiler Toplanması H. Sorgunun Yapılacağı Yer I. Sorguya Çekilenin Tutumu İ. Sorgu Taktikleri (Stratejileri) J. Sorguda Dikkate Edilecek Diğer Hususlar Keşif A. Genel Olarak B. Ölü Muayenesi ve Otopsi a. Ölü Muayenesi b. Otopsi II. Delillerin Muhafazası III. Delillerin Değerlendirilmesi Esasları Bilirkişi Delil Yasakları A. Delil Yasakları Kavramı

16 İçindekiler 16 B. Delil Yasakları Durumları C. Delil Yasaklarının Görevi D. Yeni CMK da Öngörülen Yeni Delil Yasakları a. Aydınlatma Yükümlülüğünün Yerine Getirilmemesi (m. 147 CMK) b. Yasak Sorgu Metodları (m. 148 CMK) E. Değerlendirme Yasakları (m. 38/6 AY; m. 217/2 CMK) a. Genel Olarak b. CMK m. 217/2 de Öngörülen Mutlak Değerlendirme Yasağının İncelenmesi AY m. 38/6 nın Mutlak Anlaşılmasının Sonuçları Özel Kişiler Tarafından Elde Edilen Hukuka Aykırı Deliller ve Delil Yasakları Bilirkişilik ve Delil Yasakları Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun ve Delil Yasakları Askerî Ceza Mahkemeleri ve Delil Yasakları Yüce Divan ve Delil Yasakları Bölüm KORUMA TEDBİRLERİ 1. KAVRAM I. Terim, Tanım II. Koruma Tedbirlerinin Ortak Özellikleri Yasal Dayanak Suç Şüphelerinin Belli Bir Yoğunlukta Olması A. Şüphe B. Çeşitleri a. Basit Şüphe, Başlangıç Şüphesi b. Yoğun Şüphe aa. Yeterli Şüphe bb. Kuvvetli Şüphe Hükümden Önce Temel Bir Hakkı Sınırlaması Geçici Olması Muhakemenin Yapılabilmesini Sağlamak ve/veya Verilecek Kararın Kâğıt Üzerinde Kalmasını Önlemek ve/veya Delil Temin veya Muhafaza Etmek Amacının Bulunması Gecikmede Sakınca Bulunması Hakim, Gecikemez Hallerde, Savcı Kararı Bulunması Oranlılık (Ölçülülük İlkesi) Bulunması ÇEŞİTLERİ I. Yakalama ve Gözaltına Alma Tanım Amacı ve Hukuksal Niteliği Yakalamanın Koşulları A. Herkes Tarafından Yapılan Yakalamanın Koşulları B. Kolluk Görevlileri Tarafından Yapılan Yakalamanın Koşulları Şikayete Bağlı Suçlarda Yakalama Yakalanan Kişi Hakkında Yapılacak İşlemler

17 İçindekiler 17 A. Yakalanan Kişiye Yasal Haklarının Bildirilmesi B. Yakalanan Kişinin Durumunun Yakınlarına Bildirilmesi C. Yakalanan Kişinin Durumunun C. Savcısına Bildirilmesi D. Yakalanan Kişi ile İlgili Alınacak Önlemler E. Yakalama Tutanağı Düzenlenmesi F. Yakalanan Kişinin Gözaltına Alınması a. Genel Olarak b. Koşulları c. Gözaltı Süresi G. Yakalama ve Gözaltı İşlemlerinin Denetimi H. Yeniden Yakalama Yasağı I. Yakalama Emrine Dayanarak Yakalama II. Tutuklama Tanım Hukuksal Niteliği Amacı Koşulları A. Şüpheli veya Sanığın Huzurda Olması B. Somut Olgulara Dayalı Kuvvetli Suç Şüphesinin Bulunması C. Tutuklama Nedenlerinden En Az Birinin Var Olması a. Kaçma, Saklanma ve Kaçma Şüphesini Uyandıran Somut Olguların Varlığı b. Delilleri Karartma Tehlikesi c. Tutuklama Nedenlerinin Varsayılması D. Oranlılık (Ölçülülük) a. Genel Olarak b. Tutuklama Yasakları E. Muhakeme Koşullarının Gerçekleşmesi F. Adli kontrol Tedbirlerinden Birine Hükmedilmesinin Mümkün Bulunmaması. Bu Şartı Aşağıda (III) no.lu Başlık Altında Ele Alacağız Tutuklama Kararı A. Hakim Kararı B. Kararın Gerekçeli Olması Tutuklama Süresi Tutuklama Usulü Tutuklama Kararının Gözden Geçirilmesi Tutuklama Kararına İtiraz İtiraz Tutuklanan Kişinin Durumu Tutuklananın Durumunun Yakınlarına Bildirilmesi Kaçaklar Hakkında Tutuklama ve Güvence (Teminat) Belgesi A. Kaçaklar Hakkında Tutuklama B. Güvence (Teminat) Belgesi Tutuklama Kararının Yerine Getirilmesi A. Genel Olarak B. Tutukluların Hakları a. Müdafi Yardımından Yararlanma Hakkı b. Ziyaretçi Kabul Hakkı

18 İçindekiler 18 c. Haberleşme Hakkı d. Çalışma Hakkı C. Tutukluların yükümlülükleri III. Adli Kontrol Tanım Amacı Adli Kontrolle Bağlantılı Yükümlülükler Uygulanma Koşulları A. Tutuklama Koşullarının Gerçekleşmiş Olması B. Üç Yıl veya Daha Az Hapis Cezasını Gerektiren Bir Suç Dolayısıyla Yürütülen Bir Soruşturma ve Kovuşturma Bulunması Adli Kontrol Kararı Sona Ermesi Adli Kontrol Kararlarına Uyulmaması Adli Kontrole Hukuka Aykırı Olarak Başvurulması IV. Zorla Getirme Şüpheli ve Sanığın Zorla Getirilmesi Tanık ve Bilirkişilerin Zorla Getirilmesi V. Arama Tanım Hukuksal Nitelik Aramanın Koşulları A. Makul Şüphe B. Hakim Kararı veya Yetkili Merciin Yazılı Emri C. Arama Yapılacak Kişiye İlişkin Koşullar a. Şüpheli veya Sanık Hakkında Yapılan Arama b. Diğer Kişiler Hakkında Yapılan Arama D. Aramanın Zamanına İlişkin Koşullar E. Arama Yapılacak Yere İlişkin Koşullar a. Üstte Arama b. Eşyada Arama c. Konutta Arama d. İşyerinde Arama e. Araçta Arama Arama Kararı veya Emri Aramanın Yerine Getirilmesi Bilgisayarlarda, Program ve Kütüklerinde Arama Tazminat VI. Elkoyma Tanım Amaç ve Hukuksal Nitelik Koşulları A. Kişi Bakımından Aranan Koşullar B. Madde Bakımından Aranan Koşullar Elkoyma Kararı Çeşitleri A. Basit Elkoyma

19 İçindekiler 19 B. Özel Elkoyma a. Postada Elkoyma b. Taşınmaz, Hak ve Alacaklara Elkoyma c. Avukat Bürolarında Elkoyma d. Şirket Yönetimine Kayyım Atanması e. Bilgisayarlara Elkoyma f. Kaçaklara İlişkin Elkoyma Yargısal Denetim A. Hakim Tarafından Verilen Elkoyma Kararının Denetimi B. Cumhuriyet Savcısı ya da Adli Kolluk Amiri Tarafından Elkoyma Kararı Verilmesi Durumunda Denetim Sona Ermesi Tazminat VII. Yeni Koruma Tedbirleri Beden Muayenesi ve Bedenden Örnek Alınması A. Tanım B. Amaç C. Hukuksal Nitelik D. Şüpheli veya Sanığın Beden Muayenesi a. Dış Beden Muayenesi b. İç Beden Muayenesi aa. Uygulanma Koşulları bb. Tedbirin Uygulanması cc. Elde Edilen Bilgilerin Değerlendirilmesi dd. Denetim Muhakemesi E. Şüpheli veya Sanık Dışındaki Kişilerin Beden Muayenesi Fizik Kimliğin Tespiti * Yer Gösterme Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesi Gizli Soruşturmacı Görevlendirilmesi Teknik Araçlarla İzleme Bölüm CEZA MUHAKEMESİNİN YÜRÜYÜŞÜ 1. GENEL OLARAK SORUŞTURMA EVRESİ I. Kavram II. Soruşturma Evresinin Başlaması III. Soruşturma Evresinde Yetkili Olanlar Genel Olarak Savcının Soruşturma Evresinde Görev ve Yetkileri Soruşturma Evresinde Adli Kolluğun Görev ve Yetkileri Soruşturma Evresinde Sulh Ceza Hakiminin Görev ve Yetkileri IV. Delillerin Toplanması ve Muhafaza Altına Alınması V. Soruşturma Evresi Gizlidir

20 İçindekiler 20 VI. Soruşturma İşlemleri Kovuşturmama, Takipsizlik Kararı İddianame Düzenlenmesi ARA MUHAKEME EVRESİ I. Genel Olarak II. İddianame Düzenlenmesi III. İddianamenin İncelenmesi Şekli Yönden İnceleme Delillerle Olayların İlişkilendirilmesi Yönünden İnceleme IV. İnceleme Süresi V. İtiraz Üzerine Düzenlenen İddianamenin İadesi Mümkün müdür? VI. İade Üzerine Cumhuriyet Savcısının Görevi VII. Denetim Muhakemesi (İtiraz) VIII. İddianamenin Kabulü ve Duruşma Hazırlığı KOVUŞTURMA EVRESİ I. Duruşma Hazırlığı Devresi II. Duruşma Devresi III. Son Karar Devresi Bölüm DENETİM MUHAKEMELERİ (KANUN YOLLARI) 1. TANIMI ÇEŞİTLERİ I. İtiraz II. İstinaf Genel Olarak III. Temyiz IV. Kanun Yararına Bozma V. Olağanüstü İtiraz VI. Yargılamanın Yenilenmesi VII. Yargılamanın Tekrarlanması VIII. Bireysel Başvuru Hakkı Bölüm MUHAKEME MASRAFLARI MUHAKEMESİ, MÜSADERE MUHAKEMESİ, İNFAZ MUHAKEMESİ VE YASAK HAKLARIN GERİ VERİLMESİ MUHAKEMESİ 1. YARGILAMA GİDERLERİ (MUHAKEME MASRAFLARI) MUHAKEMESİ

21 İçindekiler MÜSADERE MUHAKEMESİ I. Genel Olarak II. Denetim Muhakemesi (Kanun Yolu) İNFAZ MUHAKEMESİ YASAK HAKLARIN GERİ VERİLMESİ MUHAKEMESİ Bölüm ÖZEL CEZA MUHAKEMELERİ 1. SUÇÜSTÜ (MEŞHUD) CEZA MUHAKEMESİ MEMURLARIN CEZA MUHAKEMESİ (SORUŞTURMASI) I. Genel Olarak II. Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun (MvDGKYK) MvDKGYK Hakkında Genel Bilgi MvDGKYK nın Uygulanma Koşulları MvDKGYK ye Göre Yapılacak Soruşturma Yetkili Mahkeme MvDKGYK nın İstisnaları YÜCE DİVANDA YAPILAN CEZA MUHAKEMESİ I. Genel Olarak II. Ceza Muhakemesi Teşkilâtı İçindeki Yeri III. Terminoloji IV. Yüce Divanda Yapılan Ceza Muhakemesine Katılan Kişiler İddia Savunma Yargılama A. Hâkimlerin Nitelikleri ve Tabii Hakim İlkesi B. Yetki a. Madde Bakımından aa. Görev Suçu bb. Kişisel Suç b. Yer Bakımından c. Kişi Bakımından aa. Cumhurbaşkanı bb. Başbakan ve Bakanlar cc. Yüksek Mahkeme Başkan ve Üyeleri aaa. Genel Olarak bbb. Yargıtay ccc. Askerî Yargıtay ddd. Danıştay eee. Anayasa Mahkemesi dd. Diğer Üst Kamu Görevlileri ee. Bağlantı

22 İçindekiler 22 ff. Kişi Bakımından Yetki Uyuşmazlıkları V. Yüce Divan da Yapılan Ceza Muhakemesinin Yürüyüşü Soruşturma Ara Muhakeme Kovuşturma Denetim Muhakemesi ORGANİZE SUÇLAR CEZA MUHAKEMESİ I. Genel Olarak Aralarında Kazanç Temin Etmek İçin Fonksiyonel İşbölümü Yapılmış Olan Elemanlar Bakımından Hiyerarşik Bir Yapı Vardır Suç Organizasyonu İçinde Bir Yaptırım Sistemi Mevcuttur Karaparanın Aklanması Söz Konusudur Devlet Memurları veya Hizmetlileri ile Özel Sektör Görevlileri Korkutulup, Yolsuzluk Yapar Hale Getirilmeye Çalışılır Suç Organizasyonu, Kural Olarak, Suç İşleyerek Kazanç Temin Eder Suç İşlemek Süreklilik Arzeder Suç Organizasyonu Faaliyet Gösterdiği Alanda Kişilere Karşı Şiddete Başvurur Suç Organizasyonu Paravan Firmalar Kurar II. Mafyanın (Çetelerin) Ortaya Çıkmasının Nedenleri Otorite Boşluğu A. Cumhuriyetin Temel Niteliklerinin Göz Ardı Edilmesi a. Demokratik Devlet b. Lâik Devlet c. Sosyal Devlet d. Atatürk Milliyetçiliği e. Hukuk Devleti B. Yasama C. Yürütme ve İdare D. Yargı Ekonomik Otorite Boşluğu III. Ceza Muhakemesi Kanununa Göre Organize Suç Muhakemesi CMK ya Göre Organize Suçlar Koruma Tedbirleri A. Yakalama B. Tutuklama Soruşturma İhtisas Mahkemeleri Özel Soruşturma Kurallarından Yararlanma Yasağı Kovuşturma SIKIYÖNETİM MAHKEMELERİNDE YAPILAN CEZA MUHAKEMESİ ASKERÎ CEZA MUHAKEMESİ ÖTEKİ ÖZEL CEZA MUHAKEMELERİ I. Ceza Kararnameleri Sulh Hakiminin Ceza Kararnamesi İdarenin Ceza Kararnamesi

23 İçindekiler 23 A. Genel Olarak B. Usul a. İdarî Yaptırım Kararı Verme Yetkisi b. İdarî Ceza Kararnamesi c. Tebliği d. Sulh Ceza Mahkemesine Başvuru Yolu e. İtiraz Yolu II. Önödeme III. Uzlaşma IV. İcra Ceza Mahkemesinde Yapılan Muhakeme Genel Olarak Şikayet Tedbir Duruşma Denetim Muhakemesi Bölüm EMNİYET TEDBİRLERİ MUHAKEMESİ 1. GENEL OLARAK AKIL HASTASI VE UYUŞTURUCU VE/VEYA ALKOL BAĞIMLISI (MÜPTELASI) OLANLARIN MUHAKEMESİ I. Akıl Hastalarının Muhakemesi II. Çocuk Akıl Hastalarının Muhakemesi III. Uyuşturucu ve Alkol Bağımlısı (Müptelâsı) Olanların Muhakemesi ÇOCUKLARIN MUHAKEMESİ I. Genel Olarak II. Koruyucu ve Destekleyici Tedbirler III. Çocuk Ceza Muhakemesinin İlkeleri (ON EMİR) IV. Çocuk Kolluğu, Çocuk Savcılığı ve Çocuk Mahkemeleri, Görevlilerin Eğitimi ve Yardımcı Personel Çocuk Kolluğu Çocuk Savcılığı Çocuk İhtisas Mahkemeleri A. Çocuk Mahkemeleri a. Madde Bakımından Yetki b. Yer Bakımından Yetki B. Çocuk Ağır Ceza Mahkemeleri a. Genel Olarak b. Madde Bakımından Yetki (Görev) c. Yer Bakımından Yetki Hakimlerde Aranacak Nitelikler Görevlilerin Eğitimleri Yardımcı Personel

24 İçindekiler 24 A. Genel Olarak B. Sosyal Çalışma Görevlilerinin Görevleri C. Çocuğun Giderleri V. Savunma VI. Çocuklar Hakkında Özel Koruma Tedbirleri Yakalama A. Genel Olarak B. Kelepçe Yasağı Tutuklama ve Adli Kontrol A. Tutuklama B. Adli Kontrol VII. Soruşturma VIII. Kovuşturma IX. Kanun Yolu X. Uzlaşma XI. Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı XII. Yeni Çocuk Ceza Muhakemesi Sistemi Ne Zaman Çalışmaya Başlayacak? Bölüm CEZA HAKİMİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞU Yararlanılan Kaynaklar Kavramlar Dizini