RESTORAN VE HAZIR YEMEK İMALATI YAPAN İŞYERLERİNE YÖNELİK ÇALIŞMA MEVZUATI EĞİTİMİ

Transkript

1 RESTORAN VE HAZIR YEMEK İMALATI YAPAN İŞYERLERİNE YÖNELİK ÇALIŞMA MEVZUATI EĞİTİMİ A.İhsan ÖZTÜRK Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Müfettişi İŞ TEFTİŞ ANKARA GRUP BAŞKANLIĞI 21 MART 2014 ADANA 1

2 İŞ TEFTİŞ KURULU BAŞKANLIĞI TÜRKİYENİN DÖRT BİR YANINA HER AN ULAŞAN DİNAMİK BİR YAPIYA SAHİPTİR

3 BAKANLIK TEŞKİLATINDAKİ YERİ

4 İŞ TEFTİŞ KURULU İDARİ YAPISI

5 İŞ TEFTİŞ KURULUNUN YENİ YAPISI

6 SUNUMUN İÇERİĞİ 1 - DUYARLILIK 2- TEFTİŞLERDE BAKILACAK HUSUSLAR 3 SEKTÖRÜN SORUNLARI VE MEVZUAT İHLALLERİ 4 MEVZUAT AKTARIMI 6

7 I.BÖLÜM BİRAZ DAHA DUYARLI OLMALIYIZ 7

8 UÇAK PERSONELİNİN MESAİSİ NEDENİ İLE SEFER TAMAMLANAMADI OLAYIN YAŞANDIĞI YER :NORVEÇ TARİH :KASIM 2012 UÇAĞIN DÖNÜŞ NEDENİ :PERSONELİN FAZLA MESAİSİ SONUÇ :AVRUPA BÖLGESEL HAVA YOLLARI (ERA) TARAFINDAN 2012 EN İYİ HAVA YOLU ŞİRKETİ SEÇİLMESİ 8

9 BİRAZ DAHA DUYARLI OLMALIYIZ NEDEN FAZLA ÇALIŞMA KONUSU ÜZERİNDE ÇOK DURULUR? ÖNCEKİ YILLARINDA YAPILAN DENETİMLERDE FAZLA MESAİ KONUSUNDA MEVZUATA AYKIRI DAVRANIŞLARIN YÜKSEK OLMASI (%90 ÜZERİ), İNSAN SAĞLIĞINI DOĞRUDAN ETKİLEMESİ, Halleri öncelikli risk olarak görmemizi sağlamıştır. RİSK NEDİR? İşin yürütümü açısından risk; İŞÇİLERİN ŞİKAYET ETTİĞİ, İŞVERENLERİN YERİNE GETİRMEKTEN KAÇINDIĞI, MEVZUATA AYKIRI DURUM, olarak ifade edilebilir. 9

10 BİRAZ DAHA DUYARLI OLMALIYIZ NEDEN FAZLA ÇALIŞMA YAPILMASI İSTENİLMEZ? TEMEL NEDENLER OLARAK 1-SAĞLIK, 2-İŞ GÜVENLİĞİ, 3- EKONOMİ, 4-SOSYAL HAK İHLALLERİ, sayılabilir 10

11 BİRAZ DAHA DUYARLI OLMALIYIZ 1- SAĞLIK Ülkemizde ilk çalışma süresi Umumi Hıfzıssıhha Kanunu ile günlük 8 saat olarak belirlenmiştir. Günümüzde 7,5 saattir. Sağlıkla ilgili bir yasa ile fazla çalışmanın önüne geçilmesi istenmiştir. 11

12 BİRAZ DAHA DUYARLI OLMALIYIZ Konuyla ilgili yapılan araştırma sonuçları ise; 1.1 TÜRKİYE DE Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Vakfı tarafınca 2004 yılında yapılan araştırmada fazla mesainin ; -Baş ve Mide ağrısı, -İştahsızlık, -Baş Dönmesi, -Uyku bozukluğu, -Çarpıntı, -Tansiyon, -Stres, Yarattığı belirlenmiştir. 12

13 BİRAZ DAHA DUYARLI OLMALIYIZ 1.2 İNGİLTERE DE Londra Üniversitesinde yapılan araştırmada, Fazla çalışmaların kalp krizi geçirme riskini artırdığını; Günlük 11 saat çalışanların, 8 saat çalışanlara göre kalp sorunu yaşama olasılığının %67 daha fazla olduğunu; işaret edilmiştir. Not: Kalplerimiz; işçi, İşveren veya yönetici ayrımı yapmamaktadır. 13

14 BİRAZ DAHA DUYARLI OLMALIYIZ 1.3 ALMANYA DA Dortmund Çalışma Enstitüsünün 2004 yılında yapmış olduğu araştırmada İdeal çalışma haftalık 35 saat, saat sorun yaşanmayabilir, 48 saat üzerinde sağlık sorunlarının görüldüğü belirtilmiştir. 14

15 Yılında ABD Yapılan Araştırmada; Haftalık 55 saat ve üzeri çalışmaların Zeka geriliğine yol açtığı, Diğerlerine göre daha çok hastalandıkları, Daha düşük verimle çalıştıkları tespit edilmiştir. 15

16 BİRAZ DAHA DUYARLI OLMALIYIZ 2- İŞ GÜVENLİĞİ Kamuoyunda uzun süreli çalışmalar sadece hukuki bir hak kaybı olarak görülmektedir. Oysa, uzun süreli çalışmaları; Fiziki, Kimyasal veya Biyolojik riskler gibi iş riski olarak görmek gerekmektedir. İş güvenliği anlamında en iyi fiziki önlemleri almış olsanız da uzun süreli çalışma, yorgunluk ve dikkatsizlik sonucu iş kazasına neden olabilir. Yapılan araştırmalar iş kazası nedenleri arasında fazla çalışmalara da yer vermiştir. 16

17 BİRAZ DAHA DUYARLI OLMALIYIZ 3- SOSYO-KÜLTÜREL HAKLAR Gün içi uzun süreli çalışmalar, genel tatil günleri veya hafta tatili izninden yoksun bırakılması durumunda; Sosyal hakların bertaraf olması, Aile bağlarının zayıflaması, Örf ve adetlerini yaşayamama sonucu kültür aşınma, gibi olumsuzluklar görülebilir. 17

18 BİRAZ DAHA DUYARLI OLMALIYIZ 4-EKONOMİK YANSIMALAR Uzun süreli Çalışmalar istihdamı olumsuz etkilemektedir. Uzun süreli çalışmalar sonucu oluşan olumsuz sağlık koşulları işgücü kaybına yol açtığından (raporlu süreler, motivasyon eksikliği gibi) işletme açısından ekonomik kayıplara yol açmaktadır. İşletmeler açısından fazla çalışma ücreti normal çalışma ücretinden daha maliyetlidir. 18

19 BİR RİSK OLARAK FAZLA ÇALIŞMA İŞÇİ SAĞLIĞINI OLUMSUZ ETKİLER ÜRÜNDE KALİTE KAYIPLARI YAŞANIR VERİMLİLİK AZALIR 19

20 II. BÖLÜM TEFTİŞLERDE BAKILACAK HUSUSLAR 1) Alt işverenlik Uygulamaları 4857 / 2-3 2) İşyerinin Tescili (Bildirimi) 4857 / 3 3) Eşit Davranma İlkesi 4857 / 5 4) İş Sözleşmeleri 4857 / 8 11,12 - Belirli Süreli - Belirsiz Süreli - Mevsimlik iş sözleşmesi 5) Çalışma Belgesi 4857 / 28 6) Toplu İşçi Çıkarımı 4857 / 29 7) Özürlü İstihdamı 4857 / 30 - Talepler - İstihdamlar 8) Ücret 4857 / 32 - Kaydi Gerçek Ücret İncelemesi - Ücretin Ödenme Zamanı - Ücret Kesintileri - Ücretin Ödenme Şekilleri 9) Ücret Hesap Pusulası 4857 / 37 20

21 10) Fazla Çalışma 4857 / 41 - Haftalık, günlük çalışma süreleri - Ara dinlemeleri - Fazla çalışma onayları - Fazla çalışma ücretinin ödenmesi - Fazla sürelerle çalışma ücretinin ödenmesi - Fazla çalışma ücretinin ödenme zamanı 11) Hafta Tatili 4857 / 46 12) Genel Tatil 4857 / 47 - Genel Tatil ücretinin zamlı ödenmesi - Genel Tatil çalışması onayı 21

22 13) Yıllık Ücretli İzin 4857 / Yıllık Ücretli izin kayıtları - Yıllık Ücretli iznin bölünmesi - Yıllık Ücretli izinde çalışma yasağı - Yıllık Ücretli izin kullanma dönemi 14) Gece Dönemi Çalışmaları 4857 / 69 15) Analık Halinde Çalışma ve Süt İzni 4857 / 74 16) İşçi Özlük Dosyaları 4857 / 75 17) Geçici İş Göremezlik Ödenekleri 4857 / ) Yabancı Uyruklu İstihdamı 19) Kayıt Dışı Çalışmalar 20) Duruma Göre İş Akdi Sona Eren İşçilerin İncelenmesi 22

23 Sektörün Çalışma Hayatı ile İlğili Temel Sorunları Benzer hizmet veren işyeri sayısı fazlalığı nedeniyle ortaya çıkan zorlu rekabet koşulları, hizmet sunumunun sürekliliğini, maliyetleri ve satış fiyatlarını düşürmeyi gerektirmektedir. Kayıtdışılığın yaygınlığının getirdiği haksız rekabet koşulları bulunmaktadır. 23

24 Eğitimli eleman eksiği vardır. Çıraklık sistemi, mesleki eğitim sistemi sektöre yetişmiş eleman sağlamakta yetersiz kalmaktadır. İşçi sirkülasyonu çok fazladır. Sektördeki işverenler, maddi olanak ve eğitim yetersizliğinden dolayı sektörle ilgili mevzuatı işyeri bazında gerektiği gibi uygulayamamaktadır 24

25 Restoran İşyeri Çalışanları Eğitim Durumu, işçiye ilişkin 25

26 Mesleki eğitim tablosu 26

27 İşyerindeki kıdem durumları 27

28 2012 teftişlerinde saptanan günlük çalışma süreleri 28

29 III. BÖLÜM YİYECEK İÇECEK SEKTÖRÜNDEKİ MEVZUAT İHLALLERİ 1 KAYIT DIŞILIK Özellikle genç ve emekli çalışanların sigortasızlıkları, Birden Fazla Yerde Çalışan özellikle garson ve mutfak çalışanlarının Sigortalılığı, 13/2/ sayılı yasa ile değişik 53.mad. 1.fıkrası; 4/a, 4/b şeklinde ise öncelik 4/a 4/a, b, c şeklinde ise öncelik 4/c nin olacaktır Ek fıkra ile de kendilerine ait veya ortak oldukları işyerlerinden dolayı, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı bildirilemezler. Gerçek Kaydi Ücret Yüzde usullü ile çalışma ve bahşişler Ekstra işçi çağırma

30 2 FAZLA MESAİ Gece Dönemi Çalışmaları 12 Saat veya 12 saati aşan çalışmalar 3 ANTRAKLI ÇALIŞANLARIN DURUMLARI 4 GENEL TATİL ÇALIŞMALARI 5 YILLIK İZİN Bölünme 18 yaş altı ve 50 yaş üstü çalışanlar Geçmiş Yıl İzinleri 6 Özürlü İstihdamı 7- Raporlu Günlerin Ücreti 8- Hizmet Sözleşmesi tipleri 9-Ücret Ödeme Zamanlar 10-Hafta Tatili kullanma zamanları

31 IV. BÖLÜM MEVZUAT AKTARIMI İŞ SÖZLEŞMELERİ 31

32 4857 sayılı İş Yasası nın 8.maddesi gereğince işçi ile işveren arasında çalışma koşullarını belirtir yazılı bir belge düzenleme ve bir örneğini işçiye verme yükümlülüğü bulunmaktadır. Anılan Kanunun 11. maddesi gereği genel kural işçilerle belirsiz süreli hizmet akdi düzenlenmeyi içermektedir. Belirli süreli hizmet akdi düzenlenmesi için belli bir işin tamamlanması veya belirli bir olgunun ortaya çıkması gibi objektif koşullar gerekmektedir. 32

33 DENEME SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİ İş sözleşmelerinde deneme süresine ilişkin hükme yer verilmiş ise deneme süresi kullandırılabilir. Bu süre 2 ayı aşamaz. (toplu iş sözleşmesi ile 4 ayı bulabilir.) Deneme süresi içinde taraflar iş sözleşmesini bildirim süresine gerek duymaksızın tazminatsız feshedebilir. 33

34 ALT İŞVEREN UYGULAMASI ALT İŞVERENLİKTE ; İKİ AYRI İŞVEREN OLACAK YAPILAN İŞİN YARDIMCI İŞ VEYA ASIL İŞİN BİR BÖLÜMÜ OLACAK ASIL İŞİN BİR BÖLÜMÜ İSE Teknolojik Nedenle Uzmanlık gerektirecek TARAFLAR ARASINDA HUKUKİ BİR İLİŞKİ OLACAK (İlişkinin şeklinin önemi yok, kira, eser hizmet sözleşmesi ) 34

35 RESTORAN İŞLETMESİNDEKİ MUVAZZA DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ GÖRÜLEN İŞİN RESTORAN HİZMETİNİN ASIL İŞİ OLMASI, HİZMET BEDELİNİN KİMİN VE NASIL BELİRLEDİĞİ, ALT İŞVEREN DEMİRBAŞ VE MALLARININ KİME AİT OLDUĞU, SABİT GİDERLERİN KİMİN TARAFINCA KARŞILANDIĞI, BAKIM VE ONARIMI KİMİN YAPTIĞI, ALT İŞVEREN İŞÇİLERİNİN SADECE O İŞYERİNDE Mİ ÇALIŞTIĞI, ASIL İŞVEREN VEYA İŞÇİLERİNİN ALT İŞVEREN İŞÇİLERİNE TALİMAT VERİP VERMEDİĞİ VEYA ÇALIŞMA SÜRELERİNİ TAKİP EDİP ETMEDİĞİ, 35

36 ÖRNEK; Servis veya mutfak bölümünün 3. kişilere gördürülmesi gibi Alt işveren olup yardımcı iş konumunda olan hizmetlerde mümkündür. Örnek; güvenlik, personel taşıma gibi hizmetler 36

37 ÜCRET ÖDEME ZAMANI Konusu aynı olması nedeniyle ücret ödemesi; İş Kanunu,SGK,Borçlar Kanunu ve Vergi Usul Kanununu ilgilendirmektedir deki düzenleme Ücret en geç ayda bir ödenir 32.Mad., Ücret Hes.Pus. İlişkin olduğu dönem 37. Mad ve 34.Mad. Ücret ödeme gününden itibaren YİRMİ gün içinde,.. Ödenmezse işçi iş görme borcundan kaçınır 5510 da ki düzenleme ; 102-e-5.fıkra bordronun ilişkin olduğu ay ile 88.mad. Her aya ait primlerin takip eden ayda.. Ödenir 203 Sayılı Vergi Usul K.: 238.mad. Her ay ödenen ücretler Bordronun hangi aya ait olduğu ifadeleri ile TAKVİM ayı işaret edilmiştir. 37

38 BORÇLAR KANUNU: Mevcut borçlar kanunun da daha kısa süre belirtilmemiş ise her ay, de yürürlüğe giren borçlar kanununda ise her ay sonunda ifadelerine yer vermiştir. YARGI KARARI; Yargıtay 9.HD., T, 2009/10895 s.k Ücret çalışılan ayı takip eden ay başında muaccel hale gelmektedir Antalya 1.Sulh Ceza Mah. K.T: , E: 2008/1408, Takip eden ayın 5 ve 6.günü yapılan ödemeye ilişkin idari para cezasını yerinde bulmuştur. Antalya 2. Sulh Ceza Mah. K.T: 2012/83 nolu kararında sözleşmede belli bir gün belirtilmiş olsa da sözleşme gününde yapılan ödemenin ayda bir ödendiğini göstermediği yönünde hüküm vermiştir. Düzenlemeler göstermekteki işlemler takvim ayına göre yapılmakta en geç ayda bir ödenir kuralı ile bütünleşince ÜCRETİN takip eden ayın ilk günleri ödenmesi gerekmektedir 38

39 FAZLA ÇALIŞMA Genel bakımından haftalık çalışma süresi 45 saattir Günlük çalışma süresi her ne şekilde olursa olsun 11 saati aşamaz 11 saatlik süre işçiyi koruma amaçlı ve kamu düzeniyle ilgilidir. Bu sebeple bu süre hiçbir şekilde aşılamaz İşveren, işçilerin çalışma sürelerini uygun araçlarla belgelemek zorundadır 39

40 Fazla Çalışma Ücreti Nasıl Ödenir? Her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenir. İşveren, fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma yaptırdığı işçilerin bu çalışma saatlerini gösteren bir belge düzenlemek, imzalı bir nüshasını işçinin özlük dosyasında saklamak zorundadır. 40

41 ÇALIŞMA SÜRESİNDEN SAYILAN HALLER İşçilerin işveren tarafından işyerlerinden başka bir yerde çalıştırılmak üzere gönderilmeleri halinde yolda geçen süreler. İşçinin işinde ve her an iş görmeye hazır bir halde bulunmakla beraber çalıştırılmaksızın ve çıkacak işi bekleyerek boş geçirdiği süreler. İşçinin işveren tarafından başka bir yere gönderilmesi veya işveren evinde veya bürosunda yahut işverenle ilgili herhangi bir yerde meşgul edilmesi suretiyle asıl işini yapmaksızın geçirdiği süreler Çocuk emziren kadın işçilerin çocuklarına süt vermeleri için belirtilecek süreler. İşin niteliğinden doğmayıp da işveren tarafından sırf sosyal yardım amacıyla işyerine götürülüp getirilme esnasında araçlarda geçen süre çalışma süresinden sayılmaz. 41

42 Hangi İşlerde Fazla Çalışma Yapılamaz? Sağlık kuralları bakımından yalnızca 7.5 saat ve daha az çalışılması gereken işler Gece döneminde yapılan işler (20:00 den sabah 06:00 ya kadar süren gece döneminde yapılan işler) Yer altı ve sualtında yapılan ve maden ve kablo döşemesi, tünel inşaat işleri 18 yaşını doldurmamış işçiler Sağlığının elvermediğini belgeleyen işçiler Gebe, yeni doğum yapmış ve çocuk emziren işçiler Kısmi süreli çalışan işçiler 42

43 FAZLA ÇALIŞMA İLE İLGİLİ PRATİK BİLGİLER ÜLKENİN GENEL YARARI, İŞİN NİTELİĞİ VEYA ÜRETİMİN ARTIRILMASI NEDENLERİNİN VARLIĞINDA YAPILIR. YILDA 270 SAATTEN FAZLA OLAMAZ. 270 SAATİN HESABINDA HAFTA TATİLİ ÇALIŞMALARI DA DİKKATE ALINMALIDIR. HAFTALIK 45 SAATİN ÜZERİNDEKİ ÇALŞMALAR FAZLA ÇALIŞMA SAYILIR. BU SÜRE SÖZLEŞMELERLE DAHA AŞAĞIYA ÇEKİLEBİLİR. HER YIL FAZLA ÇALIŞMA YAPTIRILACAK İŞÇİLERİN ONAYLARI YAZLI OLARAK ALINIR. YAPTIRILAN FAZLA ÇALIŞMALAR İÇİN BELGE DÜZENLENİR. DÜZENLENEN BU BELGELER ÖZLÜK DOSYASINA KONUR. SAAT BAŞI ÜCRETİ %50 ARTIRILARAK ÖDENİR. FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİ ÇALIŞILAN AYIN ÜCRETİ İLE BİRLİKTE VERİLİR. ÜCRET HESAP PUSULASINDA AÇIK BİR ŞEKİLDE GÖSTERİLİR 43

44 ÇALIŞMA STANDARDININ AYRIKSI HALLERİ Denkleştirme, Serbest Zaman, Telafi çalışması DENKLEŞTİRME İşçinin haftalık ortalama çalışma süresi normal haftalık iş süresini aşmamak koşulu ile bazı haftalarda toplam 45 saati aşsa dahi 2 aylık dönemde denkleşmesi durumunda fazla çalışma yapmış sayılmaz. 44

45 DENKLEŞTİRME UYGULAMASINA ÖRNEK: Işçi Ali nin ocak ve Şubat ayı çalışmaları aşağıdaki gibidir. 1.HAFTA saat Fazla OCAK 2.HAFTA saat Eksik 3.HAFTA saat Eksik 4.HAFTA saat Eksik 1.HAFTA saat Fazla ŞUBAT 2.HAFTA saat Fazla 3.HAFTA saat Fazla 4.HAFTA saat Fazla TOPLAM 8 HAFTA 360 SAAT 45

46 DENKLEŞTİRMEDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR KARŞILIKLI ANLAŞMA OLMALIDIR. GÜNLÜK 11 SAATİ GEÇMEMELİDİR. BİRE BİR UYGULANIR. 2 AYLIK DİLİMLERLE DENKLEŞTİRİLME YAPILIR. ÖZLÜK DOSYASINDA BİLGİLER SAKLANIR. 46

47 SERBEST ZAMAN İşçinin istemesi halinde yapmış olduğu fazla çalışmalar için ücret yerine 6 aylık dönemde yerine %50 artırılmış halde izin kullanma hakkını kullanabilir. Örnek; YAPILAN FAZLA ÇALIŞMA SERBEST ZAMANIN DÖNE Mİ SAATİ KULLANMA ZAMANI KULLANILACAK GÜN SAYISI OCAK 45 7.Aya kadar 9 gün olarak ŞUBAT 60 8.Aya kadar 12 gün olarak MART 30 9.Aya kadar 6 gün olarak 47

48 SERBEST ZAMANDA DİKKAT EDİLECEK HUSULAR İŞÇİNİN İSTEMESİ GEREKMEKTEDİR. 6 AY İÇİNDE UYGULANMALADIR. BİRBUÇUK KAT OLARAK KULLANDIRILMALIDIR. BU DOĞRULTUDAKİ İZİNLER ARALIKSIZ KULLANDIRILMALIDIR. TATİL GÜNLERİ SERBEST ZAMAN OLARAK KULLANDIRILAMAZ. BELGE DÜZENİ OLUP ÖZLÜK DOSYASINDA SAKLANMALIDIR. 48

49 TELAFİ ÇALIŞMASI Zorunlu nedenlerle işin durması, ulusal bayram ve genel tatillerden önce veya sonra işyerinin tatil edilmesi veya benzer nedenlerle işyerinde normal çalışma sürelerinin önemli ölçüde altında çalışılması veya tamamen tatil edilmesi ya da işçinin talebi ile kendisine izin verilmesi hallerinde, işveren iki ay içinde çalışılmayan süreler için telafi çalışması yaptırabilir. 49

50 TELAFİ ÇALIŞMASINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR 2 AY İÇİNDE TELAFİ EDİLİR. GÜNDE 3 SAATEN FAZLA OLMAZ TATİL GÜNÜNDE TELAFİ ÇALIŞMASI YAPTIRILMIZ. BİRE BİR UYGULANIR. TELAFİNİN NEZAMAN YAPILACAĞINA İŞVEREN KARAR VERİR. ÖZLÜK DOSYASINDA BİLGİLER SAKLANMALIDIR 50

51 ARA DİNLENMESİ Günlük çalışma süresinin ortalama bir zamanında o yerin gelenekleri ve işin gereğine göre ayarlanmak suretiyle işçilere; Dört saat veya daha kısa süreli işlerde onbeş dakika, Dört saatten fazla ve yedibuçuk saate kadar (yedibuçuk saat dahil) süreli işlerde yarım saat, Yedibuçuk saatten fazla süreli işlerde bir saat, Ara dinlenmesi verilir. Bu dinlenme süreleri en az olup aralıksız verilir. Dinlenmeler bir işyerinde işçilere aynı veya değişik saatlerde kullandırılabilir. Ara dinlenmeleri çalışma süresinden sayılmaz. 51

52 HAFTA TATİLİ ÇALIŞMALARI 4857 sayılı İş Yasasının 46.maddesi uyarınca anılan yasanın 63.maddesi uyarınca belirlenen günler içerisinde çalışmalar karşılığı 7 günlük zaman diliminde en az 24 saat kesintisiz izin verilir. Haftada bir gün izin verilmeli, Hafta tatili izin günü ücreti ödenmeli, Yerine daha sonraki zaman diliminde izin verme doğru değil, Hafta tatil günü çalıştırılmışsa %50 zamlı ücreti verilmeli, Hafta tatili izin günleri belgelendirilmeli, Belediyelerde hafta tatili izini kullandırılmaması halinde idari para cezası verebilir 52

53 GENEL TATİL ÇALIŞMALARI Ulusal Bayram ve Genel tatil günleri 01 Ocak 1 Gün 23 Nisan 1 Gün 1 Mayıs 1 Gün 19 Mayıs 1 Gün 30 Ağustos 1 Gün 29 Ekim (28 Ekim 13 de başlar) 1,5 Gün Şeker Bayramı 3,5 Gün Kurban Bayramı 4,5 Gün 1 Yıldaki Toplam Genel Tatil 14,5 Gün 53

54 GENEL TATİL GÜNLERİNDE DİKKAT EDİLECEKLER İşçinin oluru gerekmektedir, İşçi onayı iş sözleşmesiyle de olabilir, Çalışılmasında bir yevmiye daha verilir, Yerine daha sonraki günler izin verilmesi yasal değil 54

55 ÜCRET ÖDEME ŞEKLİNİN UYGULAMADA YARATTIĞI SORUNLAR MAKTU : Kesin ücret, Aylıkçı diye de adlandırılabilir. MAKTU ÜCRET DENEBİLMESİ İÇİN 1-Yazılı sözleşmede açık bir şekilde belirtilmişse, 2-yazılı sözleşme de belirtilmemiş veya yazılı sözleşme yok ise ; uygulamada ayın kaç gün çektiğine bakılmaksızın sabit bir ücret ödemesi var ise Maktu ücretten söz edebiliriz. Ücretin ayda bir ödenmesi maktu ücret olduğunu göstermez. 55

56 Maktu ücretliye, HASTA olduğu günlere ilişkin ücretleri tam olarak ödenmelidir (4857/48,49.mad) İZİNLİ GÜNLERDEN KASIT: Hafta ve genel günleri, yıllık ücretli izin, doğum izni, 4857/55.Mad.(ı) bendi yer alan, evlenme, anne-/baba,kardeş, çocuğun ölümünde verilen izineler ile işverence verilen diğer izinler, mazeret izinlerini anlamak gerekmektedir. Uzun süreli ücretsiz izinler, hizmet sözleşmesinin askıda olduğu dönemlerde ücretin ödenmesini istemek hizmet akdinin unsurlarına aykırılık şeklinde değerlendirildiğinden bu günlere ilişkin bir ödeme istenilmesi düşünülmemektedir. Mazeretsiz olarak işe gelmeme ise bir hakkın kötüye kullanımının korunmasının hukuki olamayacağı düşüncesi şeklinde değerlendirilmiştir. 56

57 DÜŞÜN KARAR VER Asgari ücretle çalışan birisi 30 gün raporlu ise aradaki fark ücret yaklaşık 2 yevmiye ye denk gelmektedir. İlk 2 gün hariç ve ayakta süren tedavi için yapılan hesaplamadır. Örneğin; 1071*2/3= (AGİ hariç net ücret)- 714=51 Yevmiye usulü çalışma var ise; yılda 365 günlük ücret ödenmeli, bir başka anlatımla 31 çeken aylar için 1 er yevmiye daha tahakkuk yapılmalı Bir yılda ; Yevmiye ücret Maktu ücret : 5 günlük fark eder 300 işçili bir işletmede Yevmiye eder. YA RAPORLU GÜNLERİN vs. FARKI ya da YILDA 5 GÜNLÜK EK TAHAKKUK 57

58 YILLIK ÜCRETLİ İZİN 4857 Sayılı İş Yasası nın 53.maddesi uyarınca en az 1 yıl çalışmış olana yıllık ücretli izin verilir. İşçilere belirtilen yıllık ücretli izinleri takip eden yıl içerisinde kullandırılır. İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süreleri ise; Çalışma Süresi İzin Süresi(iş günü) 1-5 Yıl 14 gün 5-15 Yıl 20 gün 15 Yıl ve fazlası 26 gün 58

59 YILLIK ÜCRETLİ İZİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR 18 YAŞINDAN KÜÇÜK VE 50 YAŞINDAN BÜYÜKLERE 20 GÜNDEN AZ İZİN VERİLEMEZ, YILLIK ÜCRETLİ İZİNLER İZİN DEFTERİ VEYA İZİN ÇİZELGESİ GİBİ BELGELERE İŞLENMELİ, YILLIK ÜCRETLİ İZİN İŞVEREN TARAFINDAN BÖLÜNEMEZ, Tarafların anlaşması ile bir bölümü 10 günden aşağı olmamak üzere en çok 3 e bölünebilir. YILLIK ÜCRETLİ İZİN GÜNLERİNİN HESABINDA ULUSAL BAYRAM, HAFTA TATİLİ VE GENEL TATİL GÜNLERİ İZİN GÜNLERİNDEN SAYILMAZ, İŞVERENCE VERİLEN DİĞER ÜCRETLİ VE ÜCRETSİZ İZİNLER VEYA DİNLENME VE HASTALIK İZİNLERİ İZİNDEN MAHSUP EDİLMEZ YILLIK ÜCRETLİ İZİNLERİ İŞYERİNİN KURULU BULUNDUĞU YERDEN BAŞKA YERDE GEÇİRECEK OLANLARA İSTEMELERİ HALİNDE YOLDA GEÇEN SÜRELER İÇİN TOPLAM 4 GÜNE KADAR ÜCRETSİZ İZİN VERİLMESİ ZORUNLUDUR. 59

60 YILLIK ÜCRETLİ İZİN KULLANIMINDA İZİN SÜRESİNE İLİŞKİN ÜCRETİN PEŞİN OLARAK ÖDEMESİ, YILLIK ÜCRETLİ İZİNDE İŞÇİNİN BAŞKA BİR İŞYERİNDE ÇALIŞTIĞI ANLAŞILIRSA BU İZİN SÜRESİ İÇİNDE KENDİSİNE ÖDENEN ÜCRETİN İŞVERENCE GERİ İSTENEBİLME HALİ, İŞ SÖZLEŞMESİNİN HERHANGİ BİR NEDENLE SONA ERMESİ HALİNDE İŞÇİNİN HAK KAZANIP DA KULLANMADIĞI YILLIK İZİN SÜRELERİNE AİT ÜCRETİ ÜZERİNDEN ÖDENİR. 60

61 ANALIK HALİNDE ÇALIŞMA VE SÜT İZNİ Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır. Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir. sağlık durumu uygun olduğu takdirde, doktorun onayı ile kadın işçi isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, kadın işçinin çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir. Kadın işçinin erken doğum yapması halinde ise doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılmayacak süreler, doğum sonrası sürelere eklenmek suretiyle kullandırılır 61

62 Hamilelik süresince kadın işçiye periyodik kontroller için ücretli izin verilir. İsteği halinde kadın işçiye, onaltı haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde onsekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir. Bu süre, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz. Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam birbuçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kulllanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır. 62

63 KNIGHT IN İŞ KURALI 1. Sözü senet olan insanlarla iş yapın. 2. Sonra yine de yazılı bir sözleşme yapın. Gary Knight 63

64 YABANCI UYRUKLU İSTİHDAMI Kimlere yabancı uyruklu denir? 403 Sayılı Türk Vatandaşlığı kanununa göre Türk vatandaşı sayılmayan kişilere yabancı uyruklu denir. Bu bağlamda vatansızlarda yabancı kapsamındadır. YABANCILAR (kişilik bakımdan) A- Bağımlı Çalışan B- Bağımsız Çalışan Şeklinde ayrılır. 64

65 Kimlere bağımlı çalışan denir? 4817 Sayılı YÇİHK bağımlı çalışanı Gerçek veya Tüzel kişiliği haiz bir veya birden fazla işveren emrinde ücret, aylık, komisyon ve benzeri karşılığı çalışan yabancı olarak tarif etmiştir. Örnek: Bir deri mağazasında satıştan yüzde, parça başı yada komisyon üzerinden pay alan yabancı uyruklu bağımlı çalışan şekliyle tanımlanmalıdır. Bağımsız çalışandan ne anlaşılmalıdır? 4817 Sayılı yasanın 3.maddesi Bağımsız çalışanı Başka şahısları istihdam etsin veya etmesin kendi ad ve hesabına çalışan yabancı şekliyle tarif etmiştir. 65

66 Kendi nam ve Hesabına çalışanlar dan: 1) Gerçek Kişi: İzin alması gereklidir. 2) Ltd. Şirket Ortakları: Türkiye de ikamet eden veya edecek ltd.şti ortağı yabancıların, Türkiye de ikamet koşulu olmaksızın Limited Şirket müdürü konumunda bulunan yabancıların, - Yabancı gerçek kişi temsilcilerinin, şirketlerin organlarında görev alanların; 3) A.Ş. :- Yönetim kurulu üyesi olup yetkilerini devretmeyenler, - Şirketin organlarında görev alıp Türkiye de ikamet edenler, Sayılı yasa kapsamında bir sigortalılıkları bulunanların önceki yasa göre bağ kur üyesi veya 4-a kapsamında SGK gibi; çalışma izni almaları gerekmektedir. 66

67 Kendi nam ve hesabına çalışanlar izin almazsa nasıl bir yaptırımla karşılaşırlar? 4817 Sayılı Yasanın 21.maddesinde Bu Kanuna göre verilmiş çalışma izni olmaksızın bağımsız çalışan yabancıya ikibin Türk Lirası idarî para cezası verilir ve varsa işyeri veya işyerlerinin Bakanlık bölge müdürlerince kapatılması kararı alınarak, bu kararın uygulanması için durum ilgili valiliğe bildirilir hükmü bulunmaktadır. (Yeniden değerleme oranına göre belirtilen ceza her yıl artmaktadır 67

68 BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ (4817/18. md.) Çalışma izni alan işverenler; Yabancının çalışmaya başladığı tarihten itibaren en geç on beş gün içerisinde, Çalışma izninin verildiği tarihten itibaren otuz gün içerisinde çalışmaya başlamaması halinde bu sürenin bitiminden itibaren en geç on beş gün içerisinde, Herhangi bir nedenle hizmet akdinin sona erdiği tarihten itibaren en geç on beş gün içerisinde, Bağımsız çalışan yabancılar, Çalışmaya başladıkları tarihten ve çalışmanın bitiminden itibaren en geç on beş gün içerisinde, durumu Bakanlığımıza bildirmekle yükümlüdürler 68

69 Yabancı uyruklu çalıştırmanın işveren açısından cezası nedir? 4817 Sayılı yasanın 21.maddesi ceza hükümlerini düzenlemiş olup, yasanını yürürlüğe girdiği yıllar itibariyle yeniden değerleme oranı dikkate alındığında aşağıda belirtilen tutarlarda idari para cezası uygulaması bulunmaktadır. Bağımlı Çalışanlar dan; Yılı İşverenler için uygulanan ceza Tutarı TL TL TL TL 69

70 Doğru Yolda giden Kaplumbağa Eğri Yolda Giden Yarış Atını Geçer. J.J.Rousseau 70

71 A. İhsan ÖZTÜRK Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Müfettişi 71