JEOLOJİK MİRAS.

Transkript

1 Prof.Dr. Atike NAZİK Çukurova Üniversitesi JEOLOJİK MİRAS

2 Dersin Amacı Jeolojik Miras olarak kabul edilen doğal güzelliklerimizin Fosiller (taşlaşmış ağaçlar gibi) Mineraller, Süstaşları, Antik maden ocakları, Karstik yapılar (obruklar, mağaralar gibi) Kumullar, Volkanik yapılar (maarlar, kraterler, bazalt sütunları gibi) Kıvrımlı-kırıklı yapılar, Aşınım yapıları (peri bacaları gibi) vb. korunmasını sağlamak ve onları gelecek kuşaklara aktarmak için öğrencilerimizi bilinçlendirmek, Jeolojide yeni olan jeolojik miras, jeoturizm ve jeopark alanları kavramlarını ve Türkiye nin sahip olduğu Doğal Anıt Nitelikli Jeolojik Oluşumları tanıtmaktır.

3 DERSİN AKIŞ PLANI 1. hafta Giriş, Ders ile ilgili tanıtım, tanımlar, kavramlar. 2. hafta Jeolojik Miras ile ilgili yurt dışı ve yurtiçi kurumlar 3. hafta Jeolojik Miras listeleri 4. hafta Jeolojik Mirasın korunması 5. hafta Jeolojik sitlerin önemi 6. hafta Jeolojik Miras listesinde bulunabilecek yerler ve bazı örnekler 7. hafta Jeolojik Miras listesinde bulunabilecek yerler ve bazı örnekler 8. hafta Arasınav

4 DERSİN AKIŞ PLANI 9. hafta Jeolojik Miras listesinde bulunabilecek yerler ve bazı örnekler 10. Hafta Jeolojik Mirasın korunması ile ilgili kanunlar 11. hafta Jeoloji ve arkeoloji 12. hafta Jeoloji ve turizm 13. hafta Milli Parklar, Özel Koruma alanları ve Jeoparklar 14. hafta Jeolojik Miras ve Eğitimin önemi 15. hafta Türkiye nin jeolojik miras listesinin, jeoturizm kapasitesinin ve jeopark alanlarının belirlenmesi ve geliştirilmesi için yapılan ve yapılacak çalışmalar.

5 DERSİN ÖĞRENİM KAZANIMLARI Jeoturizm, jeopark ve jeolojik miras kavramlarını öğrenir, Türkiye de ve Dünyada bu alanda yapılan çalışmalar hakkında bilgi sahibi olur, Doğada bulunan jeolojik yapıların farkındalığı artar, Doğal varlıkların korunması bilinci gelişir,

6 DERSİN ÖĞRENİM KAZANIMLARI Turizm anlayışında değişiklikler olur, Doğa tarihi müzelerinin kurulması ve yaygınlaştırılması fikri gelişir, Türkiye Jeolojik Miras alanları envanter çalışmalarına katkı sağlanır, Türkiye de şimdiye kadar Jeolojik Miras olarak kabul gören alanları bilir.

7 DERSİN ÖĞRENİM KAZANIMLARI Turizm anlayışında değişiklikler olur, Doğa tarihi müzelerinin kurulması ve yaygınlaştırılması fikri gelişir, Türkiye Jeolojik Miras alanları envanter çalışmalarına katkı sağlanır, Türkiye de şimdiye kadar Jeolojik Miras olarak kabul gören alanları bilir.

8 KAYNAKLAR Milli Parklar Kanunu MİLLİ PARKLAR KANUNU 23 Mart 2012 CUMA Resmî Gazete Sayı : 28242; Çevre ve Şehircilik Bakanlığından: KORUNAN ALANLARDA YAPILACAK PLANLARA DAİR YÖNETMELİK 19 Şubat 2013 SALI Resmî Gazete Sayı : Çevre ve Şehircilik Bakanlığından: KORUNAN ALANLARIN TESPİT, TESCİL VE ONAYINA İLİŞKİN USUL VE ESASLARA DAİR YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK

9 TARİHÇE ABD de Yellow Stone Milli Parkı nın kurulması, genel anlamı ile dünyadaki modern nitelikli doğa koruma çalışmalarının resmi başlangıcı olarak kabul edilmektedir.

10 TARİHÇE Uluslararası Doğa Ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN-International Union for Conservation of Nature nin kurulması. Doğa koruma düşüncesinin uluslararası ölçekte örgütlenebilmesinin temel zeminini oluşturmuştur ( Bu kurum kısa bir süre sonra, Birleşmiş Milletler Cemiyeti nin resmi desteğini almıştır.

11 g TARİHÇE 1960 dan itibaren, güçlenen UNESCO konuyu sahiplenmiş ve bu birliğin çalışmalarını bünyesine katmıştır.

12 TARİHÇE 17 Ekim-21 Kasım tarihleri arasında yapılan toplantının 17 ci oturumunda 16 Kasım 1972 de Paris te Dünya Doğal ve Kültürel Mirasının Korunması Sözleşmesi, bütün ülkeler tarafından imzalanmıştır. Bu tarihten itibaren kısaca Dünya Mirası adı verilen bir liste her yıl yayınlanmaktadır.

13 TARİHÇE 1980 li yıllarda Avrupa eksenli olarak başlayan ve geleneksel Milli Park ve Doğa Parkı koruma konseptlerine paralel ve fakat bu kavramların bir miktar da olsa dışında, yer bilimleri ekseninde konumlanan Jeolojik Miras ve Jeopark çalışmaları, Jeoturizm başlığı altında tariflenen ve gittikçe yaygınlaşan bir alternatif turizm etkinliğinin de tetikleyicisi durumundadır. Global Geoparks Network ve European Geoparks başlıkları ile uluslararası planda örgütlenmiş jeolojik koruma çalışmaları, son yıllarda kurumsallaşma ve bilgi/iletişim altyapısı anlamında oldukça önemli mesafeler kaydetmiş bulunmaktadır.

14 TARİHÇE 1980 li yıllarda Avrupa eksenli olarak başlayan ve geleneksel Milli Park ve Doğa Parkı koruma konseptlerine paralel ve fakat bu kavramların bir miktar da olsa dışında, yer bilimleri ekseninde konumlanan Jeolojik Miras ve Jeopark çalışmaları, Jeoturizm başlığı altında tariflenen ve gittikçe yaygınlaşan bir alternatif turizm etkinliğinin de tetikleyicisi durumundadır.

15 TARİHÇE Global Geoparks Network ve European Geoparks Network başlıkları ile uluslararası planda örgütlenmiş jeolojik koruma çalışmaları, son yıllarda kurumsallaşma ve bilgi/iletişim altyapısı anlamında oldukça önemli mesafeler kaydetmiş bulunmaktadır.

16 TARİHÇE Ülkemizde ise 1956 yılında yasalaşan, 6831 sayılı Orman Kanunu nun 25. Maddesi paralelinde geçekleştirilen bazı yasal düzenlemeler, ülkemizde doğa koruma çalışmalarının resmi başlangıcı olarak kabul edilmektedir. Çevre ve Orman Bakanlığı bünyesinde Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen doğa koruma çalışmaları, Jeolojik Miras Ulusal Envanteri Protokolü kapsamında hedeflenen çalışmalar için en uygun yasal dayanağı oluşturmaktadır.

17 TARİHÇE 1970 yılında İstanbul da gerçekleştirilen, Tabiatı ve Tabi Kaynakları Koruma Sempozyumu sayılabilir. Burada Prof. İhsan Ketin tarafından sunulan bildiride, bilimsel önemi olan bazı jeoloji mostralarının da korunması gerektiği, birkaç örnekle açıklanmıştır.

18 TARİHÇE MİLLİ PARKLAR KANUNU(1) Kanun Numarası : 2873 Kabul Tarihi : 9/8/1983 Yayımlandığı R.Gazete : Tarih : 11/8/1983 Sayı : Cilt : 22 Sayfa : 508

19 TARİHÇE MTA Genel Müdürlüğü bünyesinde "Türkiye nin Jeolojik Miras Alanları ve Bu Alanların Koruma Kullanım Kriterlerinin Belirlenmesi Projesi" başlatılmıştır.

20 TARİHÇE yılında Doğa ve Çevre Derneği ile Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü nün de ortaklaşa katkıları alınarak, Jeolojik Miras Ulusal Envanteri Protokolü imzalanmıştır. Protokol gereği yürütülecek çalışmalarda, MTA Genel Müdürlüğü bünyesinde kurulacak olan Jeolojik Miras Koordinatörlüğü tarafından, tüm Jeoloji Mühendisliği Bölümleri ile MTA Bölge Müdürlükleri bünyesinde konu uzmanlarından oluşturulacak temsilcilikler aracılığıyla Jeolojik Miras Alanları Ulusal Envanteri çalışması başlatılmıştır.

21 TARİHÇE 19 Temmuz 2012 PERŞEMBE Resmî Gazete Sayı : Çevre ve Şehircilik Bakanlığı KORUNAN ALANLARIN TESPİT, TESCİL VE ONAYINA İLİŞKİN USUL VE ESASLARA DAİR YÖNETMELİK

22 JEOLOJİK MİRAS TANIMLARI Jeolojik Miras Jeoçeşitlilik / Geodiversity, Jeosit / Geosite, Jeotop / Geotope, Jeopark / Geoparks, Dünya Miras Listesi / World Heritage List

23 Jeolojik Miras Yerkabuğunun evriminin anlaşılmasına yardım eden tipik lokaliteler, görsel yanı olan jeolojik ve jeomorfolojik yapılar, jeolojik olay veya süreçlerin en iyi temsilcileri, doğada çok seyrek rastlanan oluşumlar jeolojik miras öğeleridir. Tarihi Göreme Milli Parkı Karapınar Öneri Jeopark Alanı

24 Jeolojik Miras Önemli fosil ve mineral yatakları, tektonik ve sedimanter yapılar, tip kesit lokaliteleri, antik maden ocakları, volkanik yapılar, buzul yapıları, jeomorfolojik şekil ve yapılar vb. jeolojik miras alanları arasında sayılabilir. Gümüşhane-Karaca Mağarası

25 Jeoçeşitlilik / Geodiversity, Jeoçeşitlilik, yerkabuğunu oluşturan abiyotik materyal ve şekillerdir. İlgili maddeler mineraller, kayalar, fosiller, toprak ve su içerir. Şekiller ise, kıvrımlar, faylar, volkanlar, mağaralar vb.

26 Jeosit Yalnızca belli bir jeolojik özelliğin kolayca anlaşılmasını sağlayan, ender, bilimsel özellik sunan ve belirgin bir tanımlaması yapılabilecek ölçekteki kaya, mineral, fosil topluluğu, yapı, istif, yer şekli veya arazi parçasıdır.

27 Jeopark Jeopark, aynı veya farklı türlerden, birden fazla nadir, estetik, bilimsel veya eğitim değeri açısından özel önemi olan jeositleri bulunduran, araçla veya yaya olarak gezme mesafesindeki açık alanlardır. Dünyada birkaç kilometrekareden bir kaç bin kilometrekareye kadar çeşitli büyüklükte olanları bulunmaktadır. Ama küçük veya büyük hepsinin eğitim, koruma ve jeoturizm fonksiyonları vardır. Bu fonksiyonlarına ve / veya önem derecelerine göre, Yöresel / bölgesel Ulusal Uluslar arası ölçeklerde olabilirler.

28 Jeopark Jeolojik park kelimesinin kısaltılmış hali olan bu kavram, birden fazla özelliği bir arada bulunduran sahanın adıdır. Bir alanda aynı veya farklı türlerden birkaç jeolojik özelliğin bir arada olmasıdır. Ayrıca, Jeoparklar ana kaynak değerleri olan jeolojik ve jeomorfolojik özelliklerin yanısıra arkeolojik, ekolojik, tarihi yada kültürel değerlere de sahip olmalıdırlar. Bir jeoparkın sahip olduğu tüm bu önemli öğeler, birbirleriyle ilişkilendirilerek, ziyaretçilerin bilgilenmesini sağlayacak biçimde düzenlenmelidir (parkurlar, bilimsel bilgi içeren levhalar, panolar, broşürler, müzeler yada ziyaretçi merkezleri gibi). xof-neo.jpg/exof-neo.jpg

29 Jeotop Bir ülkede her hangi bir yer bilimi özelliğinin en tipik, en iyi, en tanımsal şeklinde temsil edildiği yerdir. Bir bakıma benzerleri arasından seçilmiş 'güzel ' dir.

30 KARAPINAR JEOPARKI Gürler, G., Öztan, N:S. Gürler, M

31 yılları arasında yapılan arazi çalışmaları sonucunda, Karapınar Potansiyel Jaopark Alanındaki jeositler (obruklar, maarlar, piroklastik koniler, kumul yapıları, traverten konileri, aşınım yapıları gibi) tespit edilip, arkeolojik ve tarihi alanlarla birlikte değerlendirilerek jeodurak noktaları ve jeotur güzergahları belirlenmiştir.

32 Jeoturizm Genellikle yerbilimciler tarafından, başta jeolojik koruma olmak üzere, dünyamızın oluşumu ve şekillenmesi ile ilgili ipuçlarını anlatarak Yerküreyi daha yakından tanıtmak ve bölgenin sürdürülebilir kalkınmasını geliştirmek amacıyla uygulanan turizm türüdür. Jeopark olarak tanımlanan alanlarda, jeolojik, tarihi ve kültürel mirasların bir arada tanıtılması amaçlanmaktadır. Ülkemizin ilk Doğa Koruma ve Uygulama Projesi olan 2 bin Km.2 alan sahip Kızılcahamam-Çamlıdere Jeoparkı'nda ise 19 jeosit alanında 250 jeosit yer almaktadır. (

33 YARARLANILAN KAYNAKLAR V%DD%20GEZEGEN%20POP%DCLER%20YERB%DDL%DDM%20DERG %DDS%DD