KORUNAN ALANLAR DERS 6

Transkript

1 KORUNAN ALANLAR DERS 6

2 Korunan alanlar uluslararası ve ulusal düzeylerdeki uzun yıllara dayalı bilgi ve deneyimler sonucunda bugün doğa korumanın vazgeçilmez bir unsuru haline gelmiştir. Korunan alan düşüncesinin ortaya çıkmasının altında yatan temel nedenler iki başlık altında toplanabilir. Bunlardan ilki, korunan alanların içerdiği doğal ve kültürel değerlerin nitelikleri ve bu nitelikler doğrultusunda korunmaları zorunluluğu; ikincisi ise korunan alanlara yönelik insan kullanımlarının bir tehdit oluşturması ve bu yüzden bu kullanımlara bir sınırlandırma getirilmesi gereğidir.

3 Koruna Alanlara İlişkin Tanımlar: Korunan Alan, Doğa, Ekosistem Hizmetleri Korunan Alan (IUCN, 1994) biyolojik çeşitliliğin, doğal ve kültürel kaynakların sürekliliğini ve korunmasını sağlamak amacıyla kurulan, yasalarla ve diğer etkili araçlarla yönetilen kara ve deniz parçaları olarak tanımlanmıştır. IUCN, 2008 e göre Korunan Alan: doğayı ekosistem hizmetleri ve kültürel değerlerle birlikte uzun dönemde korumak amacıyla, yasalarla ve diğer etkili araçlarla kurulan, onaylanan ve yönetilen açıkça tanımlanmış coğrafi yerlere korunan alan denir

4 Doğa; tür, genetik ve ekosistem çeşitliliği düzeylerinde biyolojik çeşitliliği, aynı zamanda arazi tiplerini ve jeolojik oluşumların bütününü ifade etmektedir. Ekosistem hizmetleri; doğa koruma amacıyla uyum içinde su ve besin maddesi sağlanması, su akışının düzenlenmesi, toprak koruma ve erozyonun önlenmesi, iklim değişikliklerinin engellenmesi, kuraklık ve hastalıklarla mücadele, arazilerin doğal yapısındaki bozulmaların önlenmesi, rekreasyonel olanaklar sağlanması gibi çevresel hizmetleri içermektedir. Kültürel değerler ise geleneksel yaşam biçimleri, tarihsel olaylar ya da sanatsal açıdan önem taşıyan her türlü yapı, yerleşim yeri, eser ya da kültürel önemi olan bitki-hayvan türlerini kapsayabilmektedir.

5 Korunan Alanların Tarihsel Gelişimi Çin de M.Ö yılında bir ormanlık alanı korumak üzere bir düzenleme resmi olarak ilan edilmiştir. Yine M.Ö. 252 yılında Hindistan İmparatorluğu nda hayvanların, ormanların ve balıkların korunmasına yönelik hükümler oluşturulmuştur. Batıdaki ilk doğa koruma alanı, Venedik (İtalya) dolaylarında kent yönetimi tarafından 8. yüzyılda oluşturulan karaca ve yabandomuzlarını korumak üzere ayrılan alan olmuştur. 19. yüzyılda, Amerika Birleşik Devletlerinde doğal kaynakların tahrip edilmesi, aşırı ve kontrolsüz kullanımı sonucu olarak; Dünya daki ilk milli park-yellowstone Milli Parkı yılında ilan edilmiştir. Yellowstone o dönemde insanların rekreasyon amaçlı yararlanması ve eğlenmesi için geliştirilen halk parkı veya eğlence alanı olarak nitelendirilmiştir.

6 1885 yılında Kanada, Roky Dağlarında bulunan Bow Vadisini sıcak nokta olarak korumaya almış ve daha sonra Banff Milli Parkı olarak isimlendirmiştir. Park Kanada halkının eğlenmesi ve faydalanması amacıyla kurulmuş ve korunmuş halk parkı veya eğlence alanı olarak ele alınmıştır. Avrupa da ilk milli park 1909 yılında İsveç te (7700 hektar alana sahip Abisko milli parkı) kurulmuştur. Bazı Avrupa ülkelerinde milli parklar daha geç ortaya çıkmıştır. Örneğin Fransa nın ilk milli parkı 1963 yılında kurulan Fransız Alplerinde Tarentaise vadisindeki Vanoise milli parkıdır. İngiltere deki ilk milli park ise 1951 de kurulan Peak District dir. Afrika daki ilk milli park ise 1925 yılında bugün Demokratik Kongo Cumhuriyeti sınırları içinde kalan yerde Albert milli parkı ismiyle (şu anki ismi Virunga) kurulmuştur.

7 Parkların çoğalmasıyla birlikte uyum içinde işlerliği olan yönetim sistemlerinin de oluşturulması gereksinimi ortaya çıkmıştır. Bunun sonucu olarak 1911 de Kanada da dünyanın ilk yönetsel park birimi-dominion Parklar Bürosu- kurulmuştur. Daha sonra 1916 yılında ABD de İçişleri Bakanlığına bağlı Ulusal Park Servisi kurulmuştur. Belirtilen kuruluşların temel felsefesi, koruma ve kullanma dengesinin oluşturulması yönünde olmuştur. Milli parklara ilişkin bu ilk kuruluşlar milli park yönetimine ilişkin ilkeleri ve kullanım esaslarını belirlemişlerdir. 19. yüzyılda Avustralya, Kanada, Yeni Zelanda, Güney Afrika ve ABD de korunan alanların oluşturulmasıyla ilgili çalışmalar devam etmiş, 20. yüzyılın başından itibaren özellikle Avrupa ve tüm dünyaya yayılmıştır. Günümüzde hemen hemen tüm ülkeler korunan alanlarla ilgili yasal düzenlemeler yapmış ve ulusal korunan alanlar ağını geliştirmişlerdir

8 Korunan Alanların Sınıflandırılması ve Yönetim Amaçları Her ülkenin kendine özgü koşullarını yansıtan biyolojik, sosyal, ekonomik, siyasal ve kültürel özelliklere bağlı olarak, ülkeden ülkeye korunan alan statüleri ile bu statülerin anlam ve içerikleri önemli farklar gösterebilmektedir. IUCN bu farklılıkları mümkün olduğunca en aza indirmek, uluslararası düzeyde bir denetim, işbirliği ve izleme ağı kurmak, kavramsal çerçeve ve uygulamalar açısından yol gösterici bir işlev üstlenmek üzere uluslararası düzeyde bir korunan alan sistemi geliştirmiştir.

9 IUCN Korunan Alan Yönetim Sınıfları Sistemi Korunan alanların sınıflandırılmasına ilişkin ilk girişim 1933 yılında Londra da yapılan Uluslararası Flora ve Faunanın Korunması Konferansı nda yapılmış ve korunan alanlar dört grupta toplanmıştır: milli park, mutlak doğa rezervi, fauna ve flora rezervi, avcılık ve toplayıcılığın yasaklandığı rezervler. Daha sonra IUCN tarafından 1966 ve 1978 yıllarında korunan alan statüleri yeniden tanımlanmıştır. Son olarak 1994 yılında oluşturulan IUCN korunan alan yönetim sınıflarının oluşturduğu sistem altı farklı statüdeki alandan oluşmaktadır.

10 I. Mutlak Doğa Rezervleri/Yabanıl alanlar: Bilimsel araştırmalar ya da yabanıl alanların korunması amacıyla yönetilen alanlardır. I.a. Mutlak Doğa Rezervleri: İlgi çekici ya da seçkin ekosistemleri, jeolojik ve fizyolojik özelliği olan yerler ve türleri içinde bulunduran, bilimsel araştırmalar ya da çevresel denetim amacıyla yönetilen alanlardır. I.b. Yabanıl Alanlar: Doğal özellikler ve etkilerin olduğu gibi korunduğu, insan etkisiyle değiştirilmemiş ya da çok az değişikliğe uğramış, doğal şartların sürdürüldüğü alanlardır. II. Milli Parklar: a) şimdiki ve gelecek kuşaklar için bir ya da daha fazla ekosistemden oluşan ekolojik bütünlüğün korunması, b) insan işgali ve uygunsuz kullanımların ortadan kaldırılması, c) çevresel ve kültürel açıdan duyarlı, ruhsal, bilimsel, eğitimsel ve rekreasyonel olanaklar sağlamak gibi amaçlar için ayrılan alanlardır. III. Doğal Anıtlar: Tek ya da az olması, temsil niteliği, estetik özellikleri ya da kültürel önemi nedeniyle tek ya da daha fazla obje ya da yerleri içeren ilgi çekici alanlardır. IV. Habitat/Türler İçin Yönetilen Alanlar: Habitatların korunması ya da belirli türlerin gereksinimlerinin karşılanarak korunması için aktif bir şekilde yönetilen alanlardır. V. Peyzaj Koruma Alanları: İnsan-doğa ilişkilerinin uzun süren etkileşimlerinin, alanın estetik, ekolojik, kültürel değerleri ve biyolojik çeşitliliği ile birlikte yansıtıldığı alanlardır. VI. Yönetilen Kaynak Koruma Alanları: Toplum gereksinimlerinin karşılanması için ürün ve hizmetlerin sürekli üretimi ve uzun dönemde biyolojik çeşitliliğin korunması amacıyla yönetilen, değişikliğe uğramış doğal sistemleri içeren alanlardır.

11 Bu sınıflar arasındaki temel ayırım noktası, yönetim amaçları ve bunlara bağlı olarak insan kullanımlarının dereceleridir. I. Sınıftan V. Sınıfa doğru gidildikçe kaynakların sürdürülebilir kullanımına yönelik amaçlar artmakta, Buna karşın V. Sınıftan I. Sınıfa doğru gidildikçe doğa korumaya yönelik amaçlar ağırlık kazanmaktadır. VI. Sınıf bu açıdan III. ve IV. Sınıflar arasında kalmaktadır.

12 Yönetim sınıflarının farklı yönleri ve ayırt edici özellikler Yabanıl alanlar mutlak doğa rezervlerine göre daha geniş alanlar kaplar ve bazı düşük etkili mutlak doğa rezervlerinde izin verilmeyen (yaya ve botla gezinti gibi) ziyaretlere açıktır. Ekolojik işlev ve süreçlerin devam etmesi için yeterli büyüklükte ve nitelikte alanlardan oluşan milli parklarda, mümkün olduğu kadar doğal şartların devamını sağlamak için insan etkileri en düşük düzeyde tutulmaya çalışılır. Doğal anıtlarda, doğal jeolojik ve jeomorfolojik özellikler ya da hem kültürel hem de ekolojik açıdan önem taşıyan yerlerin (şelaleler, kraterler, kumul araziler, kayalık araziler, mağaralar gibi) korunması ön planda tutulur. Habitat-türler için yönetilen alanlarda milli parklarda olduğu gibi tüm ekosistemin korunmasına odaklanma yerine, belirli tür ve yaşam ortamlarının korunması önceliklidir.

13 İlgi çekici doğal çevreye ve kültürel değerlere sahip özellikleriyle tanınan Peyzaj koruma alanlarında insan-doğa ilişkilerinin uyumlu birlikteliğinin sürekliliği ön planda, doğal şartların değiştiği ve kaynakların yoğun kullanıldığı görülür (tarım-ormancılık-turizm gibi). Bu alanlar, doğanın korunmasına ve doğayla uyumlu yaşam biçimlerinin sürmesine yardım ederler, sürdürülebilir arazi kullanımı için bir model oluştururlar ve rekreasyon ve turizm gibi etkinlikler için en fazla tercih edilen yerlerdir. Yönetilen kaynak koruma alanlarında ürün ve hizmetlerin sürdürülebilir kullanımı önemlidir, kırsal kalkınma ve doğa koruma arasında denge kurulmaya çalışılır. IUCN bu alanların belirli bir orandaki (kimi ülkelerde bu oran alanın üçte ikisidir) kısmının doğal şartlarda bırakılmasını önermektedir. Yönetim amaçları ve kaynak nitelikleri aynı olan bir korunan alan birçok ülkede farklı statüyle kurulabilmekte ya da aynı statüye sahip alanlar farklı amaçlarla yönetilebilmektedir.

14 En son 2003 yılında yayımlanan BMKAL ne göre Dünya da adet 18.8 milyon km2 korunan alan vardır. Bu yeryüzünün karasal alanının %12.65 ine denk gelmektedir. (2014 kesin olmayan bilgi: adet ve 30 milyon km2) Bu verilere göre, eğer deniz içeren korunan alanlar hesap dışı bırakılırsa, korunan alanların 17.1 km2 ile dünyanın %11.5 ini kapladığı görülür adet korunan alanın sı IUCN yönetim sınıflarından birine dahil edilmiştir. Listede adetle en fazla Habitat/Türler İçin Yönetilen Alanlar yer almakta; Milli Parklar ise km2 ile alan açısından en geniş yeri kaplamaktadır. Son yıllarda Dünya daki korunan alanların sayı ve alanında artışlar gözükmektedir yılında yayınlanan küresel ölçekte korunan alanların durumuyla ilgili bir çalışmada ise Dünya da korunan alan bulunduğu ve bu alanların 19 milyon km2 ile yeryüzünün karayla kaplı yüzeyinin 12,9 unu kapladığı belirtilmektedir.

15 Uluslararası ve Bölgesel Statüdeki Korunan Alanlar. Birleşmiş Milletler Korunan Alanlar Listesi aynı zamanda, Biyosfer Rezervler, Ramsar Antlaşması kapsamındaki Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanlar, Dünya Miras Alanları, Asya Miras Alanları ve Avrupa Birliği Yabani Kuşların Korunması Direktifi kapsamındaki Korunan Alanlar gibi Uluslararası ve Bölgesel Statüdeki Korunan Alanlar (uluslararası sözleşmeler ve programlar aracılığıyla kabul görmüştanınmış alanlar) da listelenmektedir. Günümüzde de biyosfer rezervler ağı giderek genişlemektedir. Bu ağın oluşturulmasındaki temel düşünce; biyolojik çeşitliliğin korunması, ekonomik kalkınmanın teşviki ve kültürel değerlerin korunması gibi birbiriyle çatışabilen amaçlar arasında sürdürülebilir bir denge kurmaktır.

16 Biyosfer Rezervi Sevilya (Seville) Stratejisinde biyosfer rezervler Karasal, kıyısal/deniz ekosistemlerden ya da bunların birleşiminden oluşan, MAB Programı çerçevesinde uluslararası kabul görmüş alanlar şeklinde tanımlanmıştır. Buna göre, her biyosfer rezerv birbirini tamamlayan aşağıdaki 3 işlevi yerine getirmek üzere ilan edilmektedir: Genetik kaynakların, türlerin, ekosistemlerin ve peyzajların korunması (koruma işlevi), Sürdürülebilir ekonomik kalkınma ve insan kalkınmasını teşvik etmek (kalkınma işlevi), Doğa koruma ve sürdürülebilir kalkınma konularındaki global sorunlarla ilgili çevre eğitimi, araştırma ve denetim olanakları sunma ve ilgili projeler geliştirme (lojistik destek işlevi).

17 Diğer yandan yine Sevilya Stratejisine göre, fiziksel olarak her biyosfer rezerv 3 zondan (bölge ya da alandan) oluşur: Bir ya da daha fazla çekirdek zon: Biyolojik çeşitliliği koruma, eğitim ve araştırma gibi amaçlar için yönetilen sıkı koruma altındaki alanlar, Tampon zon: Çevre eğitimi, uygulamalı ve temel araştırma, rekreasyon, ekoturizm gibi kullanımlara izin verilen ve çekirdek zona bitişik ya da onu çevreleyen tampon zon, Geçiş ya da işbirliği zonu: Tarım alanları, yerleşmelerin görüldüğü ve bilim insanları, yöre halkı, gönüllü kuruluşlar ve yönetimden sorumlu kamu birimlerinin, diğer ilgili paydaşların alanın kaynaklarını sürdürülebilir şekilde kullanmak için ortaklaşa yürüttüğü diğer kullanımlara izin verilen zon.

18 Uluslararası statüdeki korunan alanlardan biri de, UNESCO öncülüğünde imzaya açılan 1972 tarihli ve ülkemizin de 1983 yılında taraf olduğu Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme kapsamında ilan edilen Dünya Miras Alanları dır. Bu sözleşmenin amaçları bakımından tarih, sanat veya bilim açısından istisna oluşturan ve evrensel değeri olan eserleri içeren anıtlar; benzer değere sahip yapı toplulukları; tarihsel, estetik veya antropolojik bakımlardan evrensel değeri olan sitler "kültürel miras" sayılmıştır. Sözleşmeye göre estetik veya bilimsel açıdan istisna oluşturan ve evrensel değeri olan doğal anıtlar; bilim ve koruma açısından evrensel öneme sahip fiziksel ve biyolojik oluşumlar ve tükenme tehdidi altındaki türleri içeren yaşama ortamları; bilim, koruma veya doğal güzellik açısından istisna oluşturan ve evrensel değeri olan doğal sitler doğal miras kabul edilmiştir.

19 KORUNAN ORMAN ALANLARI IUCN korunan alan sınıflandırma sistemi ormanlar ve diğer ekosistemleri içeren alanlardan oluşmaktadır. Bu sistemde bazı korunan alanlar yoğun bazıları ise daha düşük düzeyde orman alanları içerebilmektedir. Avrupa ormanlarındaki korunan alan statülerine açıklık getirmek için bir Korunan orman alanları sınıflandırma sistemi geliştirilmiştir. Burada korunan orman alanları kavramı tamamı ya da önemli bir kısmı ormanlardan oluşan korunan alanları ifade etmektedir.

20 MCPFE Korunan Orman Alanları Sınıflandırma Sistemi ve bu sistem içindeki alanların IUCN Sistemindeki karşılıkları verilmiştir. I. Biyolojik çeşitliliğin korunması amacıyla yönetilen alanlar Ia. Doğal süreçlere aktif müdahale yapılmayan alanlar-iucn Yönetim Sınıfı: I, Ib. Doğal süreçlere minumum müdahale yapılan alanlar-iucn Yönetim Sınıfı: II-IV, Ic. Aktif yönetsel müdahalelerle koruma amacının gerçekleştirilmeye çalışıldığı alanlar-iucn Yönetim Sınıfı: VI-V. II. Peyzajların ve belirli doğal varlıkların-özelliklerin korunması amacıyla yönetilen alanlar- IUCN Yönetim Sınıfı: III-V-VI III. Toprak ve su koruma, doğal felaketlere-risklere karşı korunma gibi koruyucu işlevlerin sürdürülmesi amacıyla yönetilen alanlar- Bu alanların IUCN sınıflandırmasında karşılığı bulunmamaktadır.

21 Korunan Alanların Temel İşlevleri ve Korunan Alanlara Yönelik Başlıca Tehditler Genel olarak korunan alanların çok yönlü işlevleri 3 başlık altında toplanabilir: çevresel-ekolojik hizmetler, sosyo-kültürel ve ekonomik yararlar, doğal ekosistemler ve biyolojik çeşitliliğin korunması Korunan alanlara yönelik insan kaynaklı tehditlerin altında yatan başlıca nedenler şu şekilde sıralanabilir (CAREY ve ark. 2000): 1. Özellikle gelişmiş ülkelerdeki yüksek tüketim düzeyi, 2. Kalkınma ve ticaret için baskı, 3. Gelir dağılımındaki adaletsizlikler ve yoksulluk.

22 Korunan Alan Yönetimi-Arazi Kullanım Planlaması ve Sistem Planlaması İlişkisi Ulusal düzeyde çeşitli sektör ve alanlardaki (yapı, inşaat, mühendislik, tarım, turizm, ulaştırma, endüstri, ormancılık, balıkçılık, enerji, şehir ve bölge planlama gibi) ilişki ve etkileşimleri düzenleyen bir arazi kullanım planlaması sayesinde, ülkeler korunan alanlar içindeki ve dışındaki doğal ve kültürel kaynaklarının korunmasını güçlendirmiş olacaktır. Korunan alanlarda, insan kullanımları ve yönetim amaçları doğrultusunda bölgelere ayırmayı ifade eden zonlama çalışmalarının arazi kullanım planlamasıyla uyumlu olması çok önemlidir. Arazi kullanım planlaması için korunan alanlara ilişkin bu saptamalardan hareketle, ulusal düzeyde korunan alan politikalarına yön verecek bir korunan alan sistem planının hazırlanması gerekmektedir

23 Korunan alan yönetiminde etkinliğin sağlanması ve yönetim amaçlarına ulaşılabilmesi için, planlama çalışmaları ulusal düzeyde arazi kullanım ve sistem planlamasıyla ilişkilendirildikten sonra, her bir korunan alanın bulunduğu yerde yapılacak master plan (genel yönetim planı) çalışmasıyla yönetim etkinlikleri yürütülmelidir. Master plan çalışmalarında, alanın temel ekolojik ve kültürel özelliklerinin saptanması, incelenmesi ve korunması; halk, karar vericiler ve bilim adamları arasında etkin bir iletişimin sağlanması; doğal süreçleri anlamaya dönük araştırmalar ile insan davranış ve gereksinimlerini anlamaya yönelik sosyal çevre araştırmalarının bütünleştirilmesi; eğitim ve bilgilendirme hizmetleri, zonlama, taşıma kapasitesi gibi park yönetim tekniklerinin uygulanması; yönetim ve gelişim planlanırken, güncel tartışmalardaki kaygıları gidermek için, karar verme ve uzlaşmaya yardımcı olacak biçimde toplumsal yarar, amaçlar ve seçeneklerin tarafsızca analizlerinin yapılması gibi genel yönetim esaslarını benimseyen bir anlayış sergilenmelidir.

24 Dünya da Milli Park Anlayışı, Yönetim Amaçları ve Ayrılma Kriterleri Milli park kavramı uluslararası düzeyle ilk kez 1933 yılında Londra da yapılan "Afrika'nın Flora ve Faunasının Korunması Kongresi"nde tanımlanmıştır. Bugünkü milli parkçılık anlayışına da ışık tutan bu tanımda milli parklar "Devlet denetimi altında bulunan ve sınırları yetkili organlar dışında hiçbir biçimde değiştirilmeyecek doğal öğeleri yapısında taşıyan, toplumun beğenisi yönünden estetik, jeolojik, tarihsel, arkeolojik nesneleri içeren flora; fauna ve bilimsel değerdeki doğal varlıkların korunması amacıyla ayrılmış alanlardır" şeklinde tanımlanmıştır. Bugün IUCN sistemi içindeki altı yönetim sınıfından biri olan milli parklar a) şimdiki ve gelecek kuşaklar için bir ya da daha fazla ekosistemden oluşan ekolojik bütünlüğün korunması, b) insan işgali ve uygunsuz kullanımların ortadan kaldırılması, c) çevresel ve kültürel açıdan duyarlı, ruhsal, bilimsel, eğitimsel ve rekreasyonel olanaklar sağlamak gibi amaçlar için ayrılan alanlar şeklinde tanımlanmaktadır

25 Yönetim Amaçları Ruhsal, bilimsel, eğitimsel, rekreasyonel ve turistik amaçlar için, ulusal ve uluslararası öneme sahip doğal ve görsel çekiciliği olan alanları korumak, Fizyografik bölgeleri, canlı topluluklarını, genetik kaynakları ve türleri temsil edecek çeşitli örneklerin sahip olduğu doğal şartların mümkün olduğu kadar devamını sağlamak, ekolojik denge ve çeşitliliği sürdürmek, Bir alanın doğal ya da doğala yakın şartlar altındaki özelliklerini koruyarak; ruhsal, kültürel, eğitimsel ve rekreasyonel amaçlar için ziyaretçi kullanımlarını yönetmek, Alanın kuruluş amacına ters düşen ya da zarar veren kullanım ve işgalleri ortadan kaldırmak ve önlemek, Alanın ayırt edici ekolojik, jeomorfolojik, kutsal ya da estetik niteliklerini (kaynak değerlerini) korumak, Alanın diğer yönetim amaçlarını olumsuz etkilemeyecek şekilde, yöre halkının ekonomik ve diğer gereksinimlerini dikkate almak.

26 Ayrılma (Seçim) Kriterleri Alan; ruhsal, bilimsel, eğitimsel, rekreasyonel ve turistik açıdan özel önem taşıyan bitki ve hayvan türlerinin, yaşama ortamlarının ve jeomorfolojik yerlerin yer aldığı belirli doğal bölgeleri, özellikleri ya da görsel çekiciliği olan alanları temsil eden örnekleri içermelidir, Alan, bugünkü durumunda insan işgali ve kullanımı sonucunda gözle görülür-hissedilir derecede değişikliğe uğratılmamış bir ya da daha fazla ekosistemi içerecek yeterli büyüklükte olmalıdır. Günümüzde, özellikle parkın insan kullanımları dışında korumaya ayrılmış zonlarında (bölümlerinde) doğal süreçlere müdahale edilmemesi anlayışı yaygınlık kazanmaktadır. Milli parkın uzun dönemdeki çevresel ve sosyo-ekonomik yararlarının yakın çevredeki insanlara eğitim-bilgilendirme yoluyla anlatılması, ekoturizm ve bireysel rekreasyon etkinliklerinde yerel kalkınmaya önem verilmesi ve koruma çabalarında yöre halkıyla işbirliği, park kaynaklarının korunması ve ziyaretçi yönetimi, her alan için nitelikli uzman personele sahip bir idari yapı oluşturulması milli park yönetimlerinin üzerinde önemle durması gereken konular olarak öne çıkmaktadır.

27 Peyzaj Koruma Alanlarının Yönetim Amaçları ve Ayrılma Kriterleri Peyzajın korunması, geleneksel arazi kullanımlarının sürdürülmesi ve sosyo-kültürel etkinlikler aracılığıyla doğa-kültür uyumu bütünlüğünün korunması, Doğayla ve ilgili toplumun sosyal ve kültürel dokusuyla uyumlu yaşam tarzlarının ve ekonomik aktivitelerin desteklenmesi, Tür, ekosistem, habitat ve peyzaj çeşitliliğinin korunması, Alana zararlı etkileri görülen arazi kullanımı ve aktivitelerin düzeltilmesi ya da gereken durumlarda ortadan kaldırılması, Alanın niteliklerine uygun tip ve derecelerde olmak üzere rekreasyon ve turizm olanakları sağlanması, Uzun dönemde çevre koruma ve yöre halkının refahına katkı sağlayacak eğitim etkinlikleri ve bilimsel araştırmaların teşvik edilmesi, Orman ve balık ürünleri gibi doğal ürünler ya da temiz su ve sürdürülebilir turizmden elde edilen gelirler gibi hizmetler aracılığıyla, yöre halkının refahının iyileştirilmesi.

28 Peyzaj koruma alanlarında özetle, Özel öneme sahip doğal ve kültürel değerlerin korunması, turizm ve rekreasyon, kültürel ya da geleneksel özelliklerin korunması I. derecede önemli amaç, bilimsel araştırma, tür ve genetik çeşitliliğin korunması, çevresel hizmetlerin sürdürülmesi, eğitim ve kaynakların sürdürülebilir kullanımı II. derecede önemli amaçlardır. Seçim (ayrılma) kriterlerinde ise 2 özellik dikkat çekmektedir (IUCN, 1999): İnsan yerleşimleri, yerel gelenekler, geçim kaynakları ve inanışların bir kanıtı olarak geleneksel arazi kullanım örnekleri ve sosyal organizasyonların ortaya çıkarılması düşüncesiyle birlikte farklı habitat, flora ve fauna türlerini içeren yüksek manzara kalitesine sahip olmaları (kara, deniz-ada, kıyı gibi) içermelidir. Alan, normal yaşam tarzları ve ekonomik aktivitelerle bağlantılı rekreasyon ve turizm olanakları sağlamalıdır.