MĠKROBĠYOLOJĠ LABORATUVARI TEST REHBERĠ

Transkript

1 Doküman Kodu:MĠK.RH.01 Yayın Tarihi:2011 Revizyon Tarihi:Aralık 2014 Revizyon No:02 Sayfa No:1/30 TARSUS DEVLET HASTANESĠ MĠKROBĠYOLOJĠ LABORATUVARI TEST REHBERĠ

2 Doküman Kodu:MĠK.RH.01 Yayın Tarihi:2011 Revizyon Tarihi:Aralık 2014 Revizyon No:02 Sayfa No:2/30 ÖNSÖZ Tarsus Devlet Hastanesi Mikrobiyoloji laboratuvarı gün geçtikce artan test çeģidi ile modern Ģartların gerekleri doğrultusunda hastalarımıza ve doktorlarımıza hizmet vermeyi sürdürmektedir. Bir laboratuvar performansında incelenen hastadan nihai laboratuvar sonucuna giden süreçte pek çok faktör rol oynamaktadır. Laboratuvar kalitesinin yükseltilmesinde sadece laboratuvar dahilinde gerçekleģen faaliyetlerin iyileģtirilmesi ve kontrol edilmesi yeterli değildir. Hem numunelerin laboratuvara girmesinden önceki durum, hem de laboratuvar sonuçlarının raporlanmasından sonraki faaliyetlerin uygulanması ve kontrolünün de çok iyi yapılması gerekmektedir. Laboratuvar hizmetlerinde yaģanan sorunların önemli bir kısmı laboratuvar iģleyiģinin diğer birimler tarafından yeterince bilinmemesi ve iletiģim eksikliğinden kaynaklanmaktadır. Laboratuvar personeli ile klinisyenler ve diğer sağlık personeli arasında iyi bir iletiģim olmalıdır. Test sonuçlarının eksik çıkması, kaybolması, test öncesi uyulması gereken kurallara uyulmaması, yanlıģ örnek kabı seçimi, yetersiz numune alınması, eksik ve yanlıģ test girilmesi, numunenin uygun ve doğru yerden alınmaması ve çalıģma öncesi bekleme sırasında geçen sürede numunenin uygun pozisyon ve Ģartlarda bekletilmemesi en çok karģılaģılan sorunlardandır. Bu tür sorunları azaltabilmek ve laboratuvar iģleyiģini baģta klinisyenler olmak üzere diğer hastane çalıģanlarıyla paylaģabilmek amacıyla bu laboratuvar rehberi hazırlanmıģtır. HazırlamıĢ olduğumuz bu rehber ile testlerin istenmesinden, sonuçların ulaģmasına kadar geçen aģamalarda sağlık çalıģanlarımıza yardımcı olmayı amaçladık. Bu rehberde her testin adı ile birlikte, çalıģılan örnek türü, örneğin alındığı tüp, çalıģılan metod, referans değerler, çalıģma günleri ve rapor tarihleri not edilmiģtir. Test bilgileri sürekli olarak güncellendiğinden klavuzda yer alan bilgilerde yıl içinde değiģiklik olabileceği dikkate alınmalıdır. Mikrobiyoloji laboratuvarları bütün personeli ile birlikte kaliteyi artırmayı hedef edinmiģtir. Sizlere daha güvenilir sonuçlar ve daha kaliteli hizmet vermek için test istemlerini yaparken hastayla ilgili bilgileri, istem yapan doktor ismini, gönderen birimi ve ön tanı kısımlarını eksiksiz doldurmanızı rica ederiz. Testler hakkında daha geniģ bilgi almak istediğinizde her türlü haberleģme yolu aracılığı ile laboratuvarımız uzmanlarına ulaģabilirsiniz. Laboratuvar çalıģmalarında amaç; Uygun klinik örneklerin alınmasını, Örneklerde doğru izolasyon ve tanımlama yöntemlerinin kullanılmasını, Doğru standartların uygulanmasını, Test için gerekli tüm ekipman ve malzemenin seçimini, Doğru sonuçların en uygun formatta rapor edilmesinin sağlanmasıdır. Bu rehberin tüm hastalara ve hastanemiz personeline faydalı olması dileğiyle HAZIRLAYANLAR Dr. Serpil Beri Dr. Murat Mehli Dr. Semra Özdemir Dr. Mehmet Üstün Konu ĠÇĠNDEKĠLER GiriĢ 5 Mikrobiyoloji Laboratuvarı ĠĢleyiĢi 6 Test GiriĢleri 7 Kan Alma Birimi ve Kan alma ĠĢlemi 7 Kan Örneklerinin Korunması 8 Bakteriyoloji Lab.na Gönderilecek Numunelerin Alınması ve Transferi 8 Numunelerin Nakli 8 Bakteriyolojik Uygun Numune Toplanması Ġle Ġlgili Genel Prensipler 9 Sayfa Laboratuvar Numune Red Kriterleri 11 Numene Almada Kullanılan Materyaller 12 Mor Kapaklı Tüp 13 Pediatrik Edtalı Mor Kapaklı Tüp 14

3 Doküman Kodu:MĠK.RH.01 Yayın Tarihi:2011 Revizyon Tarihi:Aralık 2014 Revizyon No:02 Sayfa No:3/30 Sarı Veya Kırmızı Kapaklı Jelli Tüp 15 Mavi Kapaklı Tüp 16 Beyaz Kapaklı Nonsteril Ġdrar Kabı 17 Kırmızı Kapaklı Steril Ġdrar Kabı 17 Pembe kapaklı non steril gaıta kabı 18 Steril taģıma besiyeri 19 Mikrobiyoloji Laboratuvarında Kullanılan Cihazlar 20 Kansayım Cihazları 20 Kansayım Testi Referans Aralıkları 22 Sedimantasyon Cihazı 22 Kan Grubu Tayini 23 Eliza Cihazı 23 Eliza Testleri 25 Seroloji Testleri 27 Brucella Lam Yöntemi 27 Brucella Dilüsyon 27 Gruber-Widal (Tifo) 27 Güvenlik Kabinleri 28 Ġdentifikasyon Cihazları 29 Spermiyogram cihazları 30 Kan Kültürü Cihazları 30 Gaitada Gizli Kan 31 Gaita Mikroskobisi 32 Panik Kritik Değerler 33 Kan sayımı panik kritik değerleri 33 Bakteriyoloji Panik Kritik Değerleri 34 Mikrobiyoloji Lab. Sonuçları Panik Kritik Değer Durumu 34 Analiz Sonucunu Etkileyen Faktörler 35 Referans Aralığı 35 Mikrobiyoloji Laboratuvarının Kalite ve Güvenliği 36 Acil Testlerin Sonuç Verme Süreleri 36 Rutin Testlerin Sonuç Verme Süreleri 37 Mikrobiyoloji Lab. ÇalıĢılan Testler Ve Red Kriterleri 39 Seroloji Laboratuvarında çalıģılan Testler Ve Red Kriterleri 40 Bakteriyoloji Laboratuvarında çalıģılan testler Ve Red Kriterleri 41

4 Doküman Kodu:MĠK.RH.01 Yayın Tarihi:2011 Revizyon Tarihi:Aralık 2014 Revizyon No:02 Sayfa No:4/30 GĠRĠġ Hastanelerde laboratuvar organizasyonları tüm biyolojik örneklerin laboratuvar testlerinin yapılmasını ve raporlandırılmasını sağlayan birimlerdir. Günümüzde laboratuvar çalıģmalarında hedef, test isteklerinin yapılmasından sonuçların ilgili yerlere ulaģmasına kadar geçen süreyi kısaltmaktır. Bu sürenin önemli bir bölümü (%55-60) preanalitik evredir. Laboratuvar informasyon sistemi (LĠS) ve Hastane Otomasyon Sistemlerinin (HOS) geliģtirilmesiyle bu süreler ideal zamanlara yaklaģmıģtır. Laboratuvar akreditasyonu, laboratuvarın yetkili bir kurum tarafından uluslararası kabul görmüģ teknik kriterlere göre değerlendirilerek yaptığı tetkiklerin doğru ve güvenilir olduğunun resmen tanınmasıdır. ISO ve standartları bir laboratuvarın akreditasyonu için genel Ģartları açıklayan standartlardır. Laboratuvarımız ISO a göre akreditasyon için olabilirlik ve kapsam belirleme ön çalıģmalarına baģlamıģtır. Hastanelerde laboratuvar hizmetlerinde yaģanan sorunların önemli bir kısmı laboratuvar iģleyiģinin hasta ve personel tarafından yeterince bilinmemesi ve iletiģim eksikliğinden kaynaklanmaktadır. Test sonuçlarının eksik çıkması, kaybolması, test öncesi uyulması gereken kurallara uyulmaması, yanlıģ örnek kabı seçimi, yetersiz örnek alınması, yanlıģ test gününde hastaneye gelinmesi, eksik test giriģi yapılması vb en çok karģılaģılan sorunlardır. Hem bu tür sorunları azaltabilmek hem de laboratuvar iģleyiģini baģta klinisyenler olmak üzere diğer hastane çalıģanlarıyla paylaģabilmek amacıyla laboratuvar klavuzu hazırlanmıģtır. Bu rehberde Tarsus devlet Hastanesi Mikrobiyoloji Laboratuvarları nın iģleyiģi, test profili, tetkik giriģinden sonuçların gönderilmesine kadar olan süreç (LĠS / HOS), laboratuvarın analitik kalite çalıģmaları, testlerin çalıģılma yöntemleri, çalıģılma zamanları, teste göre numune türü/numune kabı seçimi, numunelerin kabul/red kriterleri, sonuçların raporlanma zamanları, normal değerleri ve panik değerleri hakkında bilgilere yer verildi. Mikrobiyoloji Laboratuvarı ĠĢleyiĢi Test GiriĢleri Poliklinik Test GiriĢi: Klinisyenler tarafından laboratuvar istem formunda iģaretlenmiģ testler poliklinik sekreterleri tarafından hastane otomasyon sisteminde bulunan HBYS proğramına giriģi yapılır. Test giriģi yapılan hasta laboratuvar hasta kabule yönlendirilir. Servis Test GiriĢi: Klinisyenler tarafından laboratuvar istem formunda iģaretlenmiģ testler servis sekreterleri tarafından hastane otomasyon sisteminde bulunan HBYS proğramına giriģi yapılır. Tüp barkodu çıkartılarak servisde görevli hemģireye teslim edilir. Not: Klinisyenler tarafından laboratuvar istem formuna iģaretleme yapılırken tek tek testler iģaretlenmeli, tüm testler çizilerek iģgücü kaybına ve gereksiz test kaybına neden olunmamalıdır. ĠĢaretlenmemiĢ testlerin giriģi yapılmamalıdır. Hastanın istem barkodundaki numara host sistemindeki HBYS proğramına girilerek tüp barkodları yazdırılır. Sonuç alma yeri ve testlerin çıkıģ zamanıyla ilgili hastaya sözlü bilgi verilir. Ayrıca testlerin çıkıģ zamanıyla ilgili hastaların göreceği yerlere yazılar asılır. Barkod isimleri ve yapıģtırıldığı tüpler tüp barkodlama iģlemi yapılır. Her barkodun bir ismi vardır. Barkod ismine göre tüplere yapıģtırılır. Barkod Adı Tüp Adı HEMOGRAM-SEDĠM-KAN GRUBU NEFOLOMETRE-BRUCELLA KOAGULAYON ELISA ĠDRAR KÜLTÜRÜ YARA-BURUN- KÜLTÜRÜ GAITA BOS KÜLTÜRÜ STERĠLVÜCUT SIVILARI KÜLTÜRÜ KAN KÜLTÜRÜ BALGAM KÜLTÜRÜ SPERMĠYOGRAM Mor kapaklı edtalı tüp Sarı veya kırmızı kapaklı jelli tüp Mavi kapaklı tüp Sarı veya kırmızı kapaklı jelli tüp Kırmızı kapaklı steril bardak Steril taģıma besiyeri Pembe kapaklı nonsteril gaıta kabı Steril tüpler Steril tüpler Hazır kan kültür ĢiĢeleri Kırmızı kapaklı steril bardak Steril sperm kabı

5 Doküman Kodu:MĠK.RH.01 Yayın Tarihi:2011 Revizyon Tarihi:Aralık 2014 Revizyon No:02 Sayfa No:5/30 Kan Alma Birimi ve Kan alma ĠĢlemi Hasta kan alma koltuğuna oturtulur ve uygun kan alacak kol seçilerek kan alınacak bölgenin cm üzerinden turnike uygulanır. Dirsek ön bölgesi kan almak için en uygun bölgedir. Kan alma birimine gelen hastanın elindeki barkodlanmıģ tüplere göre kan alınır. Açlık gerektiren testler için 8-12 saat açlık gerekir. Ġlaç tedavisinin sürdüğü durumlarda örneğin alınması sabah ilaç alımından önce yapılmalıdır. Kan alımı esnasında hasta yatar veya oturur pozisyonda olmalıdır. Turnike kolda 30 saniyeden fazla sıkılı kalmamalıdır. Ġğne ucu mümkün olduğu kadar geniģ seçilmelidir. Enjektör ile kan alımı esnasında kanın tüpe kuvvetli aspirasyonundan kaçınılmalıdır. Vakumlu kan alma iğnesi holdera takılır. Kan alınacak bölge alkollü pamukla temizlenir. Uygun damar seçilerek damara girilir. Holderin içinde kalan subaplı iğne kısmına tüpler sırasıyla takılır. Tüpün içine kan ilk gelmeye baģladığında turnike gevģetilir. Tüplere kan alınırken 1. Kan kültürü ĢiĢesi 2. Koagulasyon tüpü 3. Jelli tüp 4. Edtalı(hemogram) tüp sırasına göre kan alınmalıdır. Kan alınma iģlemi biten tüpler mutlaka ters-düz iģlemi hemen yapılmalı ve tüpler spora dik pozisyonda yerleģtirilmelidir. Tüplere kan alma iģlemi bittikten sonra alkollü pamuk veya enjeksiyon bandı yapıģtırılır. Hastadan bir süre eliyle tampon uygulaması yapması söylenir. Prognoz izlenmesi için istenen testlerle ilgili kan örnekleri hastadan her zaman aynı pozisyonda alınmalıdır. Antikoagülan içeren vakumlu tüplere kan alımı sırasında kanın iģaretli çizgiye kadar dolmasına özellikle dikkat edilmelidir. Antikoagülan içeren tüplere kan alındıktan sonra tüp yavaģça alt üst edilerek özenle karıģtırılmalıdır. Kesinlikle çalkalama yapılmamalıdır. Kan alma iģlemi enjektörle yapılmıģsa mutlaka iğne ucu çıkartılmalı, tüpe 45 derecelik açıyla sızdırma yöntemiyle ve fazla basınç uygulamadan kan boģaltılmalıdır. Kapağı çıkartılıp yeniden takılmıģ tüpler vakumlu sistem kan almada kullanılmamalıdır. Enjektörle alınan kanlarda kullanılmalıdır. KullanılmıĢ iğne uçları delici-kesici tıbbi atık kabına atılmalıdır. Diğer hastayla temas etmiģ tıbbi atıklar kırmızı poģetli tıbbi atık kutusuna atılmalıdır. Hasta ve çalıģan sağlığı açısından mutlaka eldiven kullanılmalıdır. Kan Örneklerinin Korunması Kan alımı sonrasında numune direk olarak güneģ ıģığı almayacak Ģekilde pıhtılaģma süreci bitene dek oda ısısında bekletilir. Bu süre genellikle dakika kadardır. Bu süre sonrası serumun santrifüj ile pıhtıdan ayrılması gerekir. Örneğin tam kan, sitratlı tam kan, EDTA lı tam kan olarak uzun süre bekletilmesi, örnekteki elektrolit konsantrasyonlarında, enzimlerin aktivitesinde, hematoloji ve pıhtılaģma parametrelerinde çeģitli değiģikliklere yol açar. Bakteriyoloji Laboratuvarına Gönderilecek Numunelerin Alınması ve Transferi

6 Doküman Kodu:MĠK.RH.01 Yayın Tarihi:2011 Revizyon Tarihi:Aralık 2014 Revizyon No:02 Sayfa No:6/30 Mikrobiyolojik inceleme için gönderilen numunenin yeterli, kaliteli ve uygun olması, gerek enfeksiyon kontrolü gerekse tanısal amaçlar için son derece önemlidir. Klinik örnek ancak uygun Ģekilde seçilmiģ, toplanmıģ ve nakledilmiģ ise içerdiği patojen mikroorganizma gerçek pozitif sonucu gösterir. Negatif bir örnek ancak klinik örneğin alındığı yer, toplanma biçimi, miktarı ve transportu doğru ise patojen mikroorganizmanın bulunmadığına iģaret eder. Bu nedenle yüksek örnek kalitesi tanıda en kritik aģamadır. Numunelerin Nakli Mikroorganizmalar, numunelerin toplanması, nakli veya saklanması sırasında çoğalır veya ölürlerse hastalığı tanımlamadaki önemlerini kaybederler. Uyulması gereken prensipler Ģunları içerir: 1. Tüm numunelerin nakli hemen hiç beklenilmeden yapılmalıdır. Numune alınırken lokal anestezik madde kullanılmıģ ise bu maddeler antibakteriyel etki gösterebileceğinden lokal anestezikle temas süresi kısa olmalıdır. 2. Herhangi bir nedenle hemen nakledilemiyorsa C de buzdolabında saklanmalıdır. Bazı numuneler bu durumun dıģındadır: a) Kan kültürü için alınan numuneler laboratuvara hemen nakledilmeli, laboratuvara ulaģana kadar oda ısında muhafaza edilmelidir. b) Gonokok düģünülen hastalardan laboratuvarla iletiģime geçilerek hasta baģı numune alınmalıdır. c) Beyin omurilik sıvısı (BOS) örnekleri mümkünse 37 C de, değilse oda ısısında bekletilmelidir. 3. Ġdrar ve solunum sistemine ait numuneler bir saat içinde laboratuvara ulaģmıģ olmalı, ulaģtırılamıyorsa 2-8 C de buzdolabında 5 saat bekletilebilir. 4. Gaita örnekleri kültür için transport besiyerine alınmalı, mikroskobik ve paraziter inceleme için gaita kabına alınmalı ve 30 dakika içinde laboratuara ulaģtırılmalıdır. Aksi halde flora bakterileri çoğalarak patojen bakterilerin üremesini engeller. 5. Yara ve vücut sıvıları en geç 1 saat içinde laboratuvara ulaģtırılmalıdır. 6. Mikobakteriyel inceleme için hastadan sabah alınan ilk idrar ve balgam gönderilmelidir. Bakteriyolojik Uygun Numune Toplanması Ġle Ġlgili Genel Prensipler 1) Örnekler enfeksiyonun akut safhasında mümkünse antibiyotik tedavisi baslamadan önce alınmalıdır. Eğer antibiyotik tedavisi baģlamıģ ise örnekler yani anitibiyotik dozu verilmeden hemen önce alınmalı ve bu konuda laboratuvar bilgilendirilmelidir. Kontrol amacı ile antibiyotik kesildikten 48 saat sonra kültür alınmalıdır. 2) Numuneler uygun teknik ve uygun ekipmanla toplanmalıdır. 3) Hastalığın uygun zamanında alınmalıdır. Örneğin tifoda 1. Hafta kan kültürü 2. Haftada dıģkı kültürü yapılmalıdır. 4) Örneklerin toplanmasında steril ekipman kullanılmalı ve aseptik teknikler uygulanmalıdır. 5) Örnekler enfeksiyonu en iyi temsil eden bölgeden alınmalıdır. Mümkün olduğu kadar endojen mikrobiyal flora ile kontaminosyon önlenerek alınmalıdır. 6) Örnek uygun yöntemlerle yeterli miktarda alınmalı az yada çok fazla olmamalıdır. 7) Örnek etkenin canlılığını koruyacak ve çevrenin biyolojik güvenliğini sağlayacak bir taģıma kabına alınmalıdır. 8) Örneklerin alındığı kaplara steril tüplere vs. hastanın adı soyadı örneğin alındığı tarih ve saat kaydedilmelidir. Bilgisayar olan hastahanelerde hasta barkotu ile numune gönderilmelidir. 9) Örneğin kaynağı veya özel bölge hem islem formu hemde örnek kabı üzerine açık ve doğru olarak tanımlanmalıdır. 10) Örnekler alındıktan sonra zaman kaybetmeden loboratuvara gönderilmelidir. 11) Özellikle invaziv giriģimle alınacak örneklerde risk / fayda oranı iyi değerlendirilmeli sağlayabileceği ek veriler konusunda laboratuvarla iletiģim kurulmalıdır. 12) Örnekler laboratuvara hemen gönderilemiyorsa uygun koģullarda saklanmalıdır. 13) Örneklerin gönderilmesindeki geçikmeler ya etken mikroorganizmaların ölmelerine yada varsa flora bakterilerinin çoğalarak elveriģsiz durumların ortaya çakmasına neden olur. Özellikle Neisseria meningitidis, Haemophylus influenzae gibi çok duyarlı bakteriler aranacaksa BOS alındıktan hemen sonra hatta sıcak iken laboratuvara gönderilmesi ve hemen incelenmeyecek ise soğukta değil 37 C de bir süre bulundurulması önemlidir. Aksine flora materyali ise hemen gönderilmeyecekse veya laboratuvarda hemen incelenmeyecek ise en çok 18 saat + 4 C ile 10 C de bekletilmelidir. Bu koģullarda hastalık etkenlerinin çoğu yaģamaya devam ettikleri gibi flora bakterileride çoğalmazlar. 14) Ġncelenecek doku ve organ parçaları geniģ ağızlı steril kapaklı kaplara konularak içlerine sulandırıcı her hangi bir sıvı konulmadan labaratuvara gönderilir. Özellikle alkol, formol gibi fiksatif antiseptikler kesinlikle konulmaz. Eğer konulmuģ ise bu örneklerin mikrobiyolojik incelemeye uygun olmadıkları belirtilerek örnek red edilir. 15) Anaeroblarında bulanabileceği materyallerin (abse, ampiyem v.b ürünleri ponksiyon sıvıları) anaerob koģullara dikkat edilerek gönderilmesi gereklidir. Bunun için ponksiyon yapılan enjektöre hiç hava aldırılmadan ve iğnesi çıkarılmadan ucu bir lastik tıkaca (penisilin ĢiĢesi kapağı v.s) batırıldıktan sonra alkollü pamuğa sarılarak bu hali ile laboratuvara gönderilmesi yada materyallarin anaeropların da ölmeyecekleri nitelikdeki saklama ortamlarına aktarılmıģ olmaları gerekmektedir. Bu koģullarda gönderilmemiģ olan materyalde anaerop bakteriler için inceleme yapılamayacağı kliniğe bildirilmelidir. Ayrıca transtarakeal aspirasyonla alınmamıģ ekspektore balgamda, supropubik ponksiyon ile alınmamıģ olan idrarda, vajinal akıntıda, prostat sekresyonunda, oral materyalde, löģi de uzun süre hava ile temas etmiģ materyallerde de anaerop bakteri incelenmesi yapılamaz.

7 Doküman Kodu:MĠK.RH.01 Yayın Tarihi:2011 Revizyon Tarihi:Aralık 2014 Revizyon No:02 Sayfa No:7/30 16) Kan dıģında laboratuvara aynı materyalden tek örnek gönderilir. Ġki örnek gönderilmiģse yalnız birisi incelemeye alınır. Bir numunenin mikrobiyolojik incelemeye uygun olmadığı için reddedilmesi, tıbbi kararlar için daha doğru bilgi sağlamak amacıyla yeni numune istenmesine yöneliktir. Ancak çoğunlukla numune alındıktan sonra ampirik tedavi baģlanabileceği için aynı etkinlikte yeni örnek temini güç olabilir. Bu nedenle hasta ile ilgili durum çok iyi değerlendirilmeli, gerekiyorsa reddedilmemeli, fakat klinisyen hatalı negatif veya pozitif sonuç yönünden uyarılmalıdır. Tablo: Hatalı veri sağlama ihtimali bulunan numuneler Numune tipi Yüzeysel, oral, periodontal sürüntü Dekübit ülserinde sürüntü Variköz ülserlerinde sürüntü Yanık yaralarında sürüntü Yüzeysel gangrenöz lezyonda sürüntü Perirektal apsede sürüntü Barsak içeriği Kusmuk Foley sonda ucu kültürü Kolostomi yerinden gelen akıntı Yenidoğanda gastrik aspirat Uygun yaklaģım Doku örneği veya aspirat Doku örneği veya aspirat Doku örneği veya aspirat Doku örneği veya aspirat Doku örneği veya aspirat Doku örneği veya aspirat ĠĢlem yapılmamalı ĠĢlem yapılmamalı ĠĢlem yapılmamalı ĠĢlem yapılmamalı ĠĢlem yapılmamalı Laboratuvar Numune Red Kriterleri 1. Hasta adı ve soyadının bulunmadığı, örnek tanımının yapılmadığı, hatalı yapıldığı veya istem formu ile örnek kabındaki bilgilerin uyumsuz olduğu durumlarda numune kabulü yapılmaz. Ayrıca barkodu olmayan numuneler laboratuvara kabul edilmez. Sistem arızası olduğunda, servis sorumlusunun laboratuvarı bilgilendirmesi dahilinde acil testler çalıģılır. 2. Uygun tüplere alınmayan numuneler laboratuvara kabul edilmez; servis ve polikliniklerden yeni numune istenir. 3. Hemolizli numuneler laboratuvara kabul edilmez. 4. Lipemik numuneler geldiğinde LĠS in açıklama kısmında belirtilir. 5. Barkod tüp üzerine uygun Ģekilde yapıģtırılmamıģsa, altında isim olup olmadığı kontrol edilir ve yeni barkod basarak kabul yapılır. 6. Tüp içindeki numune miktarı yeterli değilse numune kabul edilmez. 7. Pıhtılı numuneler kabul edilmez. 8. Test istem formlarına hasta ile ilgili klinik bilgi mutlaka yazılmalıdır. 9. Laboratuvara uygun transfer koģullarında gelmeyen örnekler kabul edilmez. 10. Özellikle ilaç düzeyi ve diurnal varyasyonu olan hormon analizlerinde, gereken bekleme süresine uyulmamıģsa, numune kabul edilmez. 11. Önerilen sürelerin dıģında bekletilmiģ örnekler laboratuvara kabul edilmez. 12. Kan, BOS ve idrar dıģında kalan steril vücut sıvılarına ait aynı tarihli örnekler kabul edilmez. 13. Yukarıdaki istisnalar dıģında 24 saat içinde bir hastadan aynı mikrobiyolojik incelemenin tekrar istenmesi durumunda numune reddedilir. 14. Kırık veya steril olmayan kaplar ile gönderilen örnekler kabul edilmez. 15. Bir baģka materyalle kontamine örnekler (idrarın dıģkı ile karıģmıģ olması gibi) reddedilir. 16. Formol içindeki örnekler laboratuvara kabul edilmez. 17. Mantar ve mikobakteri incelemesi dahil 24 saat süre ile toplanan balgam ve idrar örnekleri laboratuvara kabul edilmez. 18. Balgamın makroskobik olarak değerlendirilmesinde tükrük görünümünde olması. 19.Boyama için gönderilen materyallerin taģıma besiyerinde gönderilmesi durumlarında numune reddedilir. 20. Flora ile kontaminasyon olasılığından dolayı hatalı veri sağlama ihtimali bulunan numuneler reddedilir.

8 Doküman Kodu:MĠK.RH.01 Yayın Tarihi:2011 Revizyon Tarihi:Aralık 2014 Revizyon No:02 Sayfa No:8/30 Numene almada kullanılan materyaller KAN ALIRKEN UYULMASI GEREKEN TÜP SIRALAMASI Kan kültür ĢiĢesi (mutlaka ilk sırada yer almalıdır) Katkı maddesi içermez Sodyum Sitrat lı (koagülasyon tüpü) Sodyum Sitrat lı (Sedimantasyon tüpü) Jelli serum ayırma tüpü Heparinli tüp Heparinli jelli plazma ayırma tüpü EDTA lı tüp (Hemogram tüpü) Sodyum Florür lü tüpü (Glukoz analizi için) Eser element analiz tüpü Hastanemizde kullanılan test tüpleri Mor Kapaklı Tüp Ġçerisinde bulunan K3 EDTA sayesinde, kanın Ģekilli elamanlarının (hücrelerinin) yapısını bozmadan kanın pıhtılaģmasını önler. Korumalı kapak sayesinde enfeksiyon riskini ortadan kaldırır. Hemogram, sedimantasyon ve kan grubu testlerinin çalıģılması için numuneyi saklar.

9 Doküman Kodu:MĠK.RH.01 Yayın Tarihi:2011 Revizyon Tarihi:Aralık 2014 Revizyon No:02 Sayfa No:9/30 Numune Alım ġekli: Vakumlu kan alma sistemi. Enjektörle alınması zorunlu olan durumlarda (kan alınması zor olan venöz damarlarda) alınan kan enjektörün iğnesi çıkartılıp, enjektör tüpe 45 derece açıyla gelecek Ģekilde sızdırma yöntemiyle boģaltılmalı ve her iki durumda da beklemeden ters-düz iģlemi yapılarak kanın edta ile teması sağlanmalıdır. Ters-düz Çevirme: 6-7 defa, çalkalamadan yapılır!!! Alınacak Numune Miktarı: Vakumlu sistem kullanılması durumunda otomatik miktarda kan alınır. Zorunlu enjektör kullanılması durumunda belirtilen çizgi hizasına kadar veya 1-1,5 cc kan alınmalıdır. Barkodlama: Hastaya ait barkod tüpün orijinal etiketinin üzerine gelecek Ģekilde tüpe paralel olarak kırıģtırmadan yapıģtırılmalıdır. Laboratuvara Transfer: Yatakılı servislerden ve acil servisden yapılan transferler pnomatik sistemle çalkalanmayacak Ģekilde yapılmalıdır. Hastane personeli tarafından yapılan transferlerde numuneyi çalkalamamaya özen gösterilmelidir. Laboratuvar Numune Red Kriteri: Kanın yetersiz alınması, pıhtılı olması, hemoliz tespit edilmesi. Numune Uygunsuzluğunda Uygulama Yöntemi: Acil durumlarda klinisyen veya servis sorumlu personeli telefonla bilgilendirilir ve tekrar numune istenir. Rutin testlerde LBYS proğramında bulunan hastaya ait sonuç sayfasındaki EKNOT kısmına red kriteri yazılarak tekrar numune istenir. ÇalıĢılan Testler: Hemogram, sedimantasyon ve kan grubu çalıģılmaktadır. Santrifüj Yapılmaz!!! Pediatrik Edtalı Mor Kapaklı Tüp Kanın az miktarda alınabildiği durumlarda kullanılır. Numune Alım ġekli: Enjektör veya iğne ucu Ters-düz Çevirme: 6-7 defa çalkalamadan yapılır. Alınacak Numune Miktarı: Belirtilen çizgiye kadar alınır. Barkodlama: Tüpün boyuna paralel gelecek Ģekilde yapıģtırılır. Laboratuvara Transfer: Yataklı servislerden ve acil servisden yapılan transferler pnömatik sistemle çalkalanmayacak Ģekilde yapılmalıdır. Hastane personeli tarafından yapılan transferlerde numuneyi çalkalamamaya özen gösterilmelidir. Laboratuvar Numune Red Kriteri: Kanın yetersiz alınması, pıhtılı olması, hemoliz tespit edilmesi.

10 Doküman Kodu:MĠK.RH.01 Yayın Tarihi:2011 Revizyon Tarihi:Aralık 2014 Revizyon No:02 Sayfa No:10/30 Numune Uygunsuzluğunda Uygulama Yöntemi: Acil durumlarda klinisyen veya servis sorumlu personeli telefonla bilgilendirilir ve tekrar numune istenir. Rutin testlerde LBYS proğramında bulunan hastaya ait sonuç sayfasındaki EKNOT kısmına red kriteri yazılarak tekrar numune istenir. ÇalıĢılan Testler: Hemogram ve kan grubu çalıģılmaktadır. Santrifüj Yapılmaz!!! Sarı Veya Kırmızı Kapaklı Jelli Tüp Ġçindeki jel sayesinde kan santrifüj edildikten sonra serum ile Ģekilli elamanlar arasına girerek analiz sırasında Ģekilli elamanların serum içine karıģmasını önleyerek hemoliz riskini ortadan kaldırır. Ayrıca koruma kapak sayesinde enfeksiyonu engeller. Numune Alım ġekli: Vakumlu kan alma sistemi. Enjektörle alınması zorunlu olan durumlarda (kan alınması zor olan venöz damarlarda) enjektörün iğnesi çıkartılıp, enjektör tüpe 45 derece açıyla gelecek Ģekilde sızdırma yöntemiyle boģaltılmalı ve her iki durumda da beklemeden ters-düz iģlemi yapılmalıdır. Ters-düz Çevirme: 3-4 defa çalkalamadan yapılır. Alınacak Numune Miktarı: Vakumlu sistem kullanılması durumunda otomatik miktarda kan alınır. Zorunlu olarak enjektör kullanılması durumunda belirtilen çizgi hizasına kadar veya 4-6 cc kan alınmalıdır. Barkodlama: Hastaya ait barkod tüpün orijinal etiketinin üzerine gelecek Ģekilde tüpe paralel olarak kırıģtırmadan yapıģtırılmalıdır. Laboratuvara Transfer: Yataklı servislerden ve acil servisden yapılan transferler pnömatik sistemle çalkalanmayacak Ģekilde yapılmalıdır. Hastane personeli tarafından yapılan transferlerde numuneyi çalkalamamaya özen gösterilmelidir. Laboratuvar Numune Red Kriteri: Kanın yetersiz alınması, lipemi olması, hemoliz tespit edilmesi. Numune Uygunsuzluğunda Uygulama Yöntemi: Acil durumlarda klinisyen veya servis sorumlu personeli telefonla bilgilendirilir ve tekrar numune istenir. Rutin testlerde LBYS proğramında bulunan hastaya ait sonuç sayfasındaki EK NOT kısmına red kriteri yazılarak tekrar numune istenir. ÇalıĢılan Testler: Eliza ve serolojik testler çalıģılmaktadır. Santrifüj: rpm/ 10 dak. Mavi Kapaklı Tüp Kan örneği 9:1 oranında sodyum sitrat içeren mavi kapaklı tüplere alınır. Venöz kan alımı esnasında damara ilk seferde zorlamadan girilmeli, turnike çok sıkı olmamalıdır. Eğer kan yavaģ ve zorlama ile geliyor ise diğer koldan tekrar doğru kan örneği alınmalıdır. Koagülasyon örneklerinin alımından önce her zaman bir yedek tüpe 2-3 cc kan alınmalıdır. Ġlk alınan yedek tüp baģka testler için kullanılabilir veya atılabilir. Kan örneğinin sodyum sitrat ile karıģabilmesi için tüpler iģaretli çizgiye kadar tam olarak doldurulmalı ve 5-6 kez çok yavaģça altüst edilerek kanın antikoagülan ile tam teması sağlanmalıdır.

11 Doküman Kodu:MĠK.RH.01 Yayın Tarihi:2011 Revizyon Tarihi:Aralık 2014 Revizyon No:02 Sayfa No:11/30 Alınan kan örneği 2500 rpm'de 15 dakika oda ısısında santrifüj edilerek trombositten fakir plazma elde edilmelidir. Daha düģük santrifüj hızı ve daha uzun zaman plazmada kalan trombositler; F IV'ü plazmaya verirler ve pıhtılaģma analizinin yanlıģ çıkmasına yol açabilirler. Santrifügasyon sonrası plazma hemen ayrılmalıdır. Hemolizli örnek kesinlikle kabul edilmez!!! Koagülasyon testleri için alınan sitrat plazma örneği en geç 3 saat içerisinde test edilmelidir. Bu nedenle etiket üzerine örnek alınıģ saati not edilmelidir. Beyaz Kapaklı Nonsteril Ġdrar Kabı Sızdırmaz kapağı sayesinde numunenin dökülmeden ve sızdırmadan taģıma imkanı sağlayarak enfeksiyon riskini ortadan kaldırır. Alınacak Numune Miktarı: cc arası Barkodlama: Tüpün boyuna paralel gelecek Ģekilde yapıģtırılır. Laboratuvara Transfer: Yataklı servislerden ve acil servisden yapılan transferler pnömatik sistemle çalkalanmayacak Ģekilde yapılmalıdır. Laboratuvar Numune Red Kriteri: Eksik numune, harici maddelerin tesptinde, yanlıģ numune verilmesinde ve bayanlarda regl dönemlerinde numune kabul edilmez.

12 Doküman Kodu:MĠK.RH.01 Yayın Tarihi:2011 Revizyon Tarihi:Aralık 2014 Revizyon No:02 Sayfa No:12/30 Numune Uygunsuzluğunda Uygulama Yöntemi: Acil durumlarda klinisyen veya servis sorumlu personeli telefonla bilgilendirilir ve tekrar numune istenir. Rutin testlerde LBYS proğramında bulunan hastaya ait sonuç sayfasındaki EKNOT kısmına red kriteri yazılarak tekrar numune istenir. ÇalıĢılan Testler: Normalde Tam idrar testi çalıģılmaktadır. Fakat elzem durumlarda balgam, spermiogram için de nadir olarak kullanılmaktadır. Kırmızı Kapaklı Steril Ġdrar Kabı Sızdırmaz kapağı sayesinde numunenin dökülmeden ve sızdırmadan taģıma imkanı sağlayarak enfeksiyon riskini ortadan kaldırır. steril olması nedeniyle numunenin doğal yapısını korur. Alınacak Numune Miktarı: cc arası Barkodlama: Tüpün boyuna paralel gelecek Ģekilde yapıģtırılır. Laboratuvara Transfer: Yataklı servislerden ve acil servisden yapılan transferler pnomatik sistemle çalkalanmayacak Ģekilde yapılmalıdır. Laboratuvar Numune Red Kriteri: Eksik numune, harici maddelerin tesptinde, yanlıģ numune verilmesinde, steril Ģartlarda alınmadığı belirlenen numunelerde ve bayanlarda regl dönemlerinde numune kabul edilmez. Numune Uygunsuzluğunda Uygulama Yöntemi: LBYS proğramında bulunan hastaya ait sonuç sayfasındaki EKNOT kısmına red kriteri yazılarak tekrar numune istenir. ÇalıĢılan Testler: Ġdrar kültürü Pembe kapaklı non steril gaıta kabı Laboratuvara Transfer: Yataklı servislerden ve acil servisden yapılan transferler pnomatik sistemle çalkalanmayacak Ģekilde yapılmalıdır.

13 Doküman Kodu:MĠK.RH.01 Yayın Tarihi:2011 Revizyon Tarihi:Aralık 2014 Revizyon No:02 Sayfa No:13/30 Laboratuvar Numune Red Kriteri: Eksik numune, harici maddelerin tesptinde, yanlıģ numune verilmesinde, numunenin idrarla karıģmasında. Numune Uygunsuzluğunda Uygulama Yöntemi: LBYS proğramında bulunan hastaya ait sonuç sayfasındaki EKNOT kısmına red kriteri yazılarak tekrar numune istenir. ÇalıĢılan Testler: DıĢkıda Rota-Adenovirüs aranması GGK ve gaitada parazit incelemesi. Steril taģıma besiyeri Alınacak Numune : Sürüntü Barkodlama: Tüpün boyuna paralel gelecek Ģekilde yapıģtırılır. Laboratuvara Transfer: Yataklı servislerden ve acil servisden yapılan transferler pnomatik sistemle yapılmalıdır. Laboratuvar Numune Red Kriteri: Ġçinde jel olmayan kurumuģ numune kabul edilmez. Numune Uygunsuzluğunda Uygulama Yöntemi: Acil durumlarda klinisyen veya servis sorumlu personeli telefonla bilgilendirilir ve tekrar numune istenir. Rutin testlerde LBYS proğramında bulunan hastaya ait sonuç sayfasındaki EKNOT kısmına red kriteri yazılarak tekrar numune istenir. ÇalıĢılan Testler: Yara, Abse, Burun vs kültürü Mikrobiyoloji Laboratuvarında Kullanılan Cihazlar Kan sayım Cihazları Kan sayım Cihazı (Ana bina hemogram 1) Cihazın adı: Hemogram cihazı Markası: ABBOTT Modeli: CELL DYN 3700 Üretim yılı: 2008 Seri numarası: 20314AK 96 Temsilci firma: TECHNO-HEALTH Hizmete giriģ tarihi: 2011 Test Hızı: 80 Test/Saat Parametre Sayısı: 22 ÇalıĢılan Test: Hemogram testi ÇalıĢma Yötemi: Optik ve impedans ÇalıĢma Günleri: Hergün Numune Alma Zamanı: 08:00-16:00 Saatleri arası

14 Doküman Kodu:MĠK.RH.01 Yayın Tarihi:2011 Revizyon Tarihi:Aralık 2014 Revizyon No:02 Sayfa No:14/30 Sonuç Verme Zamanı: 14:00-16:30 Saatleri arası (acil poliklinik hastalarında 10 dakikada sonuç verilir) Örnek Türü/Örnek Tüpü: EDTA lı kan/mor kapaklı tüp Klinik Yararı: Anemi ve diğer hematolojik hastalıklar, enfeksiyon, kanama bozuklukları, alerjik durumların değerlendirilmesinde yararlıdır. Örnek Red Kriteri: Kanın yetersiz /fazla alınması, pıhtılı olması, hemoliz tespit edilmesi. Test Red Kriteri: Test tekrarında birbirinden farklı sonuç elde edilmesi, klinik bulgularla uyuģmazlık tespitinde ve test parametrelerinden birinin cihaz tarafından okunmaması durumunda. Sonuç Uygunsuzluğunda Yöntem; - Acil durumlarda klinisyen veya servis sorumlu personeli telefonla bilgilendirilir ve tekrar numune istenir. Rutin testlerde LBYS programında bulunan hastaya ait sonuç sayfasındaki EK NOT kısmına red kriteri yazılarak tekrar numune istenir. Kan sayım Cihazı (Ana bina hemogram 2) Cihazın adı: Hemogram cihazı Markası: ABBOTT Modeli: CELL DYN 3700 Üretim yılı: 2006 Seri numarası: 22714AK Temsilci firma: TECHNO-HEALTH Hizmete giriģ tarihi: 2011 Test Hızı: 80 Test/Saat Parametre Sayısı: 22 Kansayım Cihazı (Ana bina hemogram 3) Cihazın adı: Hemogram cihazı Markası: ABBOTT Modeli: CELL DYN 3700 Üretim yılı: 2008 Seri numarası: 23534AK Temsilci firma: TECHNO-HEALTH Hizmete giriģ tarihi: 2011 Test Hızı: 80 Test/Saat Parametre Sayısı: 22 Kan sayım Cihazı (Ek bina hemogram rutin) Cihazın adı: Hemogram cihazı Markası: ABBOTT Modeli: CELL DYN 3700 Üretim yılı: 2008 Seri numarası: 19930AK 96 Temsilci firma: TECHNO-HEALTH Hizmete giriģ tarihi: 2011 Test Hızı: 80 Test/Saat Parametre Sayısı: 22

15 Doküman Kodu:MĠK.RH.01 Yayın Tarihi:2011 Revizyon Tarihi:Aralık 2014 Revizyon No:02 Sayfa No:15/30 Kan sayım Cihazı (Ek bina hemogram acil) Cihazın adı: Hemogram cihazı Markası: ABBOTT Modeli: CELL DYN 3700 Üretim yılı: 2008 Seri numarası: 23168AK Temsilci firma: TECHNO-HEALTH Hizmete giriģ tarihi: 2011 Test Hızı: 80 Test/Saat Parametre Sayısı: 22 Kansayım Testi Referans Aralıkları Yetiskin 7 12 yas 3 ay 6 yas Yenidoğan Birimi Alt Üst Alt Üst Alt Üst Alt Üst RBC 10 6 /mm 3 4,0 6,2 Hb g/dl 11,0 18,8 11, ,5 14, Htc % MCV μm MCH pg MCHC g/dl RDW % PLT 10 3 /mm MPV μm PDW % 8 18 PCT % 0,2 0,5 WBC 10 3 /mm 3 4,0 11,0 4,5 13,5 6,0 15,0 5,0 20,0 Nötrofil % Lenfosit % Monosit % 2, Eosinofil % 0,0 5, Bazofil % 0,0 2,0 Sedimantasyon Cihazları Sedimantasyon Cihazı (Ana bina) Cihazın adı: Sedimantasyon Markası: ALĠFAX Modeli: Test I THL Üretim yılı: 2008 Seri numarası: 2063 Temsilci firma: Can-Med Hizmete giriģ tarihi: 2008 Test Hızı: 60 Test/Saat ÇalıĢılan Test: Sedimantasyon testi ÇalıĢma Yötemi: fotometrik kinetik ÇalıĢma Günleri: Cumartesi Pazar ve resmi tatil günleri hariç her gün

16 Doküman Kodu:MĠK.RH.01 Yayın Tarihi:2011 Revizyon Tarihi:Aralık 2014 Revizyon No:02 Sayfa No:16/30 Numune Alma Zamanı: 08:00-15:00 Saatleri arası Sonuç Verme Zamanı: 14:00-16:00 Saatleri arası (acil poliklinik hastalarında 10 dakikada sonuç verilir) Sedimantasyon Cihazı (Ek bina) Cihazın adı: Sedimantasyon Markası: ALĠFAX Modeli: Test I THL Üretim yılı: 2011 Seri numarası: 2538 Temsilci firma: TECHNO-HEALTH Hizmete giriģ tarihi: 2011 Test Hızı: 60 Test/Saat ÇalıĢılan Test: Sedimantasyon testi ÇalıĢma Yötemi: fotometrik kinetik Örnek Türü/Örnek Tüpü: EDTA lı kan/mor kapaklı tüp Klinik Yararı: Enfeksiyon ve diğer inflamatuvar durumlarda artar Örnek Red Kriteri: Kanın yetersiz veya fazla alınması, pıhtılı olması, hemoliz tespit edilmesi. Test Red Kriteri: Test tekrarında birbirinden farklı sonuç elde edilmesi, klinik bulgularla uyuģmazlık tespit edilmesi Sonuç Uygunsuzluğunda Uygulama Yöntemi: Acil durumlarda klinisyen veya servis sorumlu personeli telefonla bilgilendirilir ve tekrar numune istenir. Rutin testlerde LBYS proğramında bulunan hastaya ait sonuç sayfasındaki EKNOT kısmına red kriteri yazılarak tekrar numune istenir Sedimantasyon Testi Referans Aralıkları Alt sınır Üst sınır Erkeklerde 0 7 Kadınlarda 0 14 Kan Grubu Tayini Çalısma Yöntemi: Aglütinasyon yöntem Çalısma Zamanı: Hergün Örnek Alma Zamanı: 08:00-15:00 Sonuç Verme Zamanı: 14:00-16:00 arası Örnek Türü / Örnek Kabı: Edta lı kan / Mor Kapaklı Tüp Klinik Yararı: Kan grubu tayini Normal Değer Aralığı: Yok Örnek Red Kriteri: Numunenin pıhtılı olması, hemolizli olması

17 Doküman Kodu:MĠK.RH.01 Yayın Tarihi:2011 Revizyon Tarihi:Aralık 2014 Revizyon No:02 Sayfa No:17/30 Sonuç Uygunsuzluğunda Uygulama Yöntemi: Acil durumlarda klinisyen veya servis sorumlu personeli telefonla bilgilendirilir ve tekrar numune istenir. Rutin testlerde LBYS proğramında bulunan hastaya ait sonuç sayfasındaki EKNOT kısmına red kriteri yazılarak tekrar numune istenir. Panik Değer: Yok Eliza Cihazları Ana Bina Eliza Cihazı Cihazın adı: Eliza Markası: ABBOTT Modeli: Ġ 2000 SR Üretim yılı: 2011 Seri numarası: ĠSR Temsilci firma: TECHNO-HEALTH Hizmete giriģ tarihi:2011 Test Hızı: 200 Test/Saat Ek Bina Eliza Cihazı Cihazın adı: Eliza Markası: ABBOTT Modeli: Ġ 1000 Üretim yılı: 2011 Seri numarası: ĠSR Temsilci firma: TECHNO-HEALTH Hizmete giriģ tarihi:2011 Test Hızı: 100 Test/Saat ÇalıĢılan Testler: ANTĠ HBs, HBsAg, HCV, HIV, HAV IgM, HAV IgG, HBc IgM, HBc IgG, AntiHBe ve HBeAg ÇalıĢma Yöntemi: Kemilüminesans yöntemi ÇalıĢma Günleri: Mesai saatlerinde. Acil gereken durumlarda her an. Numune Alma Zamanı: 08:00-12:00 Saatleri arası Sonuç Verme Zamanı: 14:00-16:00 Saatleri arası (acil poliklinik hastalarında 50 dakikada sonuç verilir) Örnek Türü/Örnek Tüpü: Sarı kapaklı tüp Klinik Yararı: Hepatit Enfeksiyonlarında artar Örnek Red Kriteri: Lipemik ve Hemoliz tespit edilmesi. Test Red Kriteri: Test tekrarında birbirinden farklı sonuç elde edilmesi, klinik bulgularla uyuģmazlık tespit edilmesi Eliza Testleri Anti- HBs ÇalıĢma Yöntemi: Kemilüminesans yöntemi ÇalıĢma Zamanı: Resmi tatiller dıģında her gün Örnek Alma Zamanı: Saat 11:30e kadar Sonuç Verme Zamanı: Rutinde aynı gün 14:00 Örnek Türü / Örnek Kabı: Serum/Sarı-Kırmızı Kapaklı Tüp Normal Değer Aralığı:Negatif

18 Doküman Kodu:MĠK.RH.01 Yayın Tarihi:2011 Revizyon Tarihi:Aralık 2014 Revizyon No:02 Sayfa No:18/30 Klinik Yararı: HBV ye bağlı hepatit geçirmiģ ve antikor oluģturmuģ kiģilerde, HBV asısı olanlarda antikor titresi yüksektir (pozitif). Örnek Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter Sonuç Uygunsuzluğunda Uygulama Yöntemi: LBYS proğramında bulunan hastaya ait sonuç sayfasındaki EKNOT kısmına red kriteri yazılarak tekrar numune istenir. Panik Değer: Yok HBsAg ÇalıĢma Yöntemi: MEIA ( Mikropartikül Enzim Ġmmunassay) ÇalıĢma Zamanı: Mesai günlerinde Örnek Alma Zamanı: Saat Sonuç Verme Zamanı: Aynı gün 14:0011:00 e kadar Örnek Türü / Örnek Kabı: Serum/Sarı-Kırmızı Kapaklı Tüp Normal Değer Aralığı: Negatif Klinik Yararı: Kronik Hepatitte, TaĢıyıcılık durumlarında antijen titresi yüksektir(+). Örnek Red KritERĠ: AĢırı Hemolizli, lipemi, ikter Sonuç Uygunsuzluğunda Uygulama Yöntemi: LBYS proğramında bulunan hastaya ait sonuç sayfasındaki EKNOT kısmına red kriteri yazılarak tekrar numune istenir. Panik Değer: Yok Anti-HCV ÇalıĢma Yöntemi: MEIA ( Mikropartikül Enzim Ġmmunassay) ÇalıĢma Zamanı: Mesai günlerinde Örnek Alma Zamanı: Saat 11:00 e kadar Sonuç Verme Zamanı: Aynı gün 14:00 Örnek Türü / Örnek Kabı: Serum/Sarı-Kırmızı Kapaklı Tüp Normal Değer Aralığı: Negatif Klinik Yararı: HCV enfeksiyonu, tasıyıcılık durumlarında antikor titresi yüksektir (pozitif). Örnek Red Kriteri: AĢırı Hemolizli, lipemi, ikter Sonuç Uygunsuzluğunda Uygulama Yöntemi: LBYS proğramında bulunan hastaya ait sonuç sayfasındaki EKNOT kısmına red kriteri yazılarak tekrar numune istenir. Panik Değer: Yok Anti- HIV ÇalıĢma Yöntemi: Kemilüminesans yöntemi ÇalıĢma Zamanı: Mesai günlerinde Örnek Alma Zamanı: Saat 11:30 e kadar Sonuç Verme Zamanı: Aynı gün 14:00 Örnek türü / Örnek Kabı: Serum/Sarı-Kırmızı Kapaklı Tüp Normal Değer Aralığı: Negatif Klinik Yararı: HIV enfeksiyonunda, taģıyıcılık durumlarında antikor titresi yüksektir (pozitif). Örnek Red Kriteri: AĢırı Hemolizli, lipemi, ikter Sonuç Uygunsuzluğunda Uygulama Yöntemi: LBYS proğramında bulunan hastaya ait sonuç sayfasındaki EKNOT kısmına red kriteri yazılarak tekrar numune istenir. Panik Değer: Pozitif Hepatit A IgM (HAV IgM) ÇalıĢma Yöntemi: MEIA ( Mikropartikül Enzim Ġmmunassay) ÇalıĢma Zamanı: Resmi tatiller dıģında her gün Örnek Alma Zamanı: Saat 11:30e kadar Sonuç Verme Zamanı: Aynı gün 14:30 Örnek türü / Örnek Kabı: Serum/Sarı-Kırmızı Kapaklı Tüp Normal Değer Aralığı: Negatif Klinik Yararı: Akut HAV ( Hepatit A) enfeksiyonun tanısında kullanılır. Örnek Red Kriteri: Hemolizli Sonuç Uygunsuzluğunda Uygulama Yöntemi: LBYS proğramında bulunan hastaya ait sonuç sayfasındaki EKNOT kısmına red kriteri yazılarak tekrar numune istenir. Panik Değer: Yok SEROLOJĠ TESTLERĠ

19 Doküman Kodu:MĠK.RH.01 Yayın Tarihi:2011 Revizyon Tarihi:Aralık 2014 Revizyon No:02 Sayfa No:19/30 Brucella Lam Yöntemi (Rose Bengal): Plaklara 1 er damla hasta serumu damlatılır. Üzerine birer damla antijen damlatılıp 3 dk karıģtırılır. OluĢan aglitünasyon Ģiddetine göre Brucella pozitif, oluģmamıģsa negatif (-) olarak değerlendirilir. Brucella pozitif ise tüp metoduna (dilüsyon) geçilir. Brucella Dilüsyon: Antijen oda sıcaklığına getirilir. Serum dilüsyonu için 5 adet tüp alınır, birinci tüpe 0.8 ml ikinci ve diğer tüplere 0.5 ml %5 lik fenollü fizyolojik tuzlu su (FTTS) yoksa serum fizyolojik konur. Birinci tüpteki serum fizyolojik üzerine 0.2 ml (200) hasta serumu ilave edilir. Ġyice karıģtırıldıktan sonra birinci tüpten 0.5 ml alınır ve ikinci tüpe konur karıģtırılır. Bu iģlem son tüpe kadar devam eder. Son tüpten 0.5 ml alınır ve atılır. Her tüpe 0.5 ml brucella tüp aglütinasyon antijeni ilave edilir ve tüpler iyice sallanır. Sulandırma 1/10, 1/20, 1/40, 1/80, 1/160, 1/320 Ģeklinde olur.tüpler 37 derecede inkübasyona etüvde bırakılır saat sonra okunur. Çalısma Zamanı: Resmi tatiller dıģında her gün Örnek Alma Zamanı: Sabah 11:30 e kadar Sonuç Verme Zamanı: Aynı gün saat 14:00. Dilüsyona alınmıģ testler ertesi gün verilir. Örnek türü / Örnek Kabı: Serum / Sarı Kapaklı Tüp Klinik Yararı: Brucella enfeksiyonunda pozitif Normal Değer Aralığı: Negatif Örnek Red Kriteri: Hemoliz, lipemi Sonuç Uygunsuzluğunda Uygulama Yöntemi: Acil durumlarda klinisyen veya servis sorumlu personeli telefonla bilgilendirilir ve tekrar numune istenir. Rutin testlerde LBYS proğramında bulunan hastaya ait sonuç sayfasındaki EKNOT kısmına red kriteri yazılarak tekrar numune istenir. Panik Değer: Yok Tifo Lam Aglütinasyon: Tifo için plaklara iki damla hasta serumu damlatılır, üzerine STO, STH antijenlerinden damlatılıp karıģtırılır, 1 dk çevrilir, oluģan aglütünasyona göre (+) veya (-) olarak sonuçlandırılır. Değerlendirme iģlemi yapıldıktan sonra otomasyona bağlı bilgisayara sonuçlar girilip onaylanır. ÇalıĢma Yöntemi: Lateks aglutinasyon ÇalıĢma Zamanı: Resmi tatiller dısında her gün Örnek Alma Zamanı: Sabah 11:30 e kadar Sonuç Verme Zamanı: Aynı gün saat 14:00 Örnek türü / Örnek Kabı: Serum / Sarı Kapaklı Tüp Klinik Yararı: Brucella enfeksiyonunda pozitif Normal Değer Aralığı: Negatif Örnek Red Kriteri: Hemoliz, lipemi Sonuç Uygunsuzluğunda Uygulama Yöntemi: Acil durumlarda klinisyen veya servis sorumlu personeli telefonla bilgilendirilir ve tekrar numune istenir. Rutin testlerde LBYS proğramında bulunan hastaya ait sonuç sayfasındaki EKNOT kısmına red kriteri yazılarak tekrar numune istenir. Panik Değer: Yok Güvenlik Kabinleri Cihazın adı:class 2 biyogüvenlik Kabini Markası: Nüve Modeli: MN 120 Üretim yılı: Ana Bina Ek bina 2005 Seri numarası: Ana Bina Ek bina Temsilci firma: BaĢak medikal Hizmete giriģ tarihi: : Ana Bina 2007 Ek bina Ocak 2006 Amaç: Steril Ortamda Kültür Ekmek Ve Değerlendirmek

20 Doküman Kodu:MĠK.RH.01 Yayın Tarihi:2011 Revizyon Tarihi:Aralık 2014 Revizyon No:02 Sayfa No:20/30 Ġdentifikasyon Cihazları Cihazın adı:otomatize identifikasyon antibiyogram cihazı Markası: Vitek II Modeli: compact Üretim yılı; Ana Bina Ek bina 2009 Seri numarası: Ana Bina 691 VK2C Ek bina VK2C 7834 Temsilci firma: Gen-med Hizmete giriģ tarihi: Amaç: Kültürden elde edilen bakterileri tanımlamak ve antibiyogramını yapmak. Örnek Alma Zamanı: Mesai günleri 08-16:00 Sonuç Verme Zamanı: 2-3 gün sonra Klinik Yararı: Bakteri tanımlaması ve antibiyogramı Sonuç Uygunsuzluğunda Uygulama Yöntemi: LBYS proğramında bulunan hastaya ait sonuç sayfasındaki EKNOT kısmına red kriteri yazılarak tekrar numune istenir. Panik Değer: Bacillus anthracis, Salmonella, Shigella, Campylobacter Vancomycin-resistant enterococci (VRE), BOS da ve kan kültüründe her pozitif üreme. Spermiyogram Cihazları (Ana Bina)-(Ek Bina)

21 Doküman Kodu:MĠK.RH.01 Yayın Tarihi:2011 Revizyon Tarihi:Aralık 2014 Revizyon No:02 Sayfa No:21/30 Cihazın adı:spermiyogram cihazı Markası: MES Modeli: SQA-V Üretim yılı: Ana bina Ek bina 2005 Seri numarası: Ana bina Ek bina 900 Temsilci firma: Fidalab-MedApex medikal Hizmete giriģ tarihi:ana bina 2011-Ek bina 2008 Amaç: Erkek infertilitesinin değerlendirilmesinde kullanılır. Test Öncesi Hazırlık: 2-5 gün cinsel perhiz (Cinsel iliģkide bulunulmayan süre). Ġdeali 3 gün cinsel perhizin ardından yapılmasıdır. Örnek Alma Zamanı: Mesai günleri 08-16:00 Sonuç Verme Zamanı: Aynı gün Red Edilme Kriteri: Yetersiz numune, bulaģ olması (Sabun, tükrük, krem) EKNOT kısmına red kriteri yazılarak tekrar numune istenir. Panik Değer: Yok Kan Kültürü Cihazları Cihazın adı:otomatize kan kültür cihazı Markası: Becton Dickınson Modeli: Bactec 9050 Üretim yılı: Seri numarası: Ana bina NB Ek bina NB 4595 Temsilci firma: Gen-med Hizmete giriģ tarihi: Ana bina Ek bina 2010 Amaç: Kan kültürlerinde olabilecek üremeleri otomatize olarak saptamak.

22 Doküman Kodu:MĠK.RH.01 Yayın Tarihi:2011 Revizyon Tarihi:Aralık 2014 Revizyon No:02 Sayfa No:22/30 En uygun kan alımı antimikrobial tedavi öncesinde veya bittikten sonra yapılmalıdır. Kan alınacak bölge 3 defa betadinli steril pamukla daha sonra % 70 lik alkolle iyice temizlenmelidir. Kan alımının venöz kateterden yapılmasından kaçınılmalıdır. Kan kültürü ĢiĢesine kanın eklenmesinden hemen sonra ĢiĢe hafifçe karıģtırılmalıdır. Kesinlikle çalkalama yapılmamalıdır. Örnek mümkün olduğunca çabuk laboratuvara ulaģtırılmalıdır. Gaitada Gizli Kan testi TEST ÖRNEK KAP/KAPAK DıĢkıda Gizli Kan NUMUNE MĠKTARI DıĢkı DıĢkı Kabı 1-2 gr YÖNTEM Guiak Yayma Metodu veya *Ġmmunolojik yöntem ÇALIġMA GÜNÜ Hergün RAPOR TARĠHĠ Aynı Gün * ġu an kullanılan Testin Amacı: Kolon kanseri belirteci olabilecek bir gastrointestinal kanamanın taraması için yapılır. Numune Toplanması: Gaitada gizli kan testi için genellikle birbirini izleyen üç gün boyunca üç farklı zamandaki gaita örnekleri ayrı ayrı toplanır. Her bir gaita örneği temiz bir kapta toplanır. Örneğe idrar ya da suyun bulaģmasını önlemek gerekir. Teste Hazırlık: Kullanılacak metoda göre değiģiklik gösterir. Bu nedenle testi yaptıracağınız laboratuvar ile iletiģime geçmeniz önemlidir. Referans Değer: Negatif Guiak Metodu: Gaita toplamaya baģlamadan üç gün önce diyete baģlanır. EtkileĢim: YanlıĢ pozitif sonuç: PiĢmiĢ ya da yarı piģmiģ yemekler, kırmızı et, karaciğer, dalak, böbrek, kalp, salam sosis, turp Ģalgam, piģmemiģ domates, armut, muz. Aspirin, kortikosteroid, rezerpin, fenilbutozon, indometazin, demir içeren ilaçlar hastalarda gastrointestinal tahriģe neden olabilir. Günde 250 mg dan fazla alınan askorbik asit. Testi yaptıracak kiģi adet dönemindeyse, idrarından kan geliyorsa, kanayan hemoroidi veya anal fissürü varsa ve dıģkı yaparken zorluk çekiyorsa laboratuarı bilgilendirmeli, mümkünse bu durum geçtikten sonra testi yaptırmalıdır. Ġmmünokimyasal metodlar için (hastanemizde mevcut olan test), diyet veya ilaç kullanımı ile ilgili kısıtlamalar yoktur ve diģle ilgili iģlemlerden kaçınmak gerekmez. Test, sadece alt GI kanalındaki (kalın bağırsak) kanı saptar Çalısma Yöntemi: Kart test (Hb oksidasyonu ile renkli bileģik oluģması) ÇalıĢma Zamanı: Resmi tatiller dıģında her gün Örnek Alma Zamanı: Mesai günleri 08-15:00 Sonuç Verme Zamanı: Aynı gün saat 14:30 da (acil olan numuneler 30 dakika sonra) Örnek Türü / Örnek Kabı: Gaita / Pembe kapaklı kaģıklı non- steril gaita kabı Normal Değer Aralığı: Negatif Klinik Yararı: Gastrointestinal sistem kanamalarında pozitiftir. Örnek Red Kriteri: Uzun süre beklemis numune, uygun diyet yapmamıs hasta Sonuç Uygunsuzluğunda Uygulama Yöntemi: LBYS proğramında bulunan hastaya ait sonuç sayfasındaki EKNOT kısmına red kriteri yazılarak tekrar numune istenir. Panik Değer: Yok Gaita Mikroskobisi ÇalıĢma Yöntemi: Lugol ve Serum Fizyolojik ile preparat hazırlanır ÇalıĢma Zamanı: Örnek Alma Zamanı: : 08:00-15:00 Saatleri arası Sonuç Verme Zamanı: Aynı gün saat 14:30-15:30 arası(acil olan numuneler 30 dakika sonra) Örnek Türü / Örnek Kabı: Gaita / Pembe vidalı kapaklı non- steril gaita kabı Klinik Yararı: Klinisyen tarafından değerlendirilir. Normal Değer Aralığı: Klinisyen tarafından değerlendirilir. Örnek Red Kriteri: 30 dakikadan daha uzun süre beklemis örnekler. Sonuç Uygunsuzluğunda Uygulama Yöntemi: LBYS proğramında bulunan hastaya ait sonuç sayfasındaki EK NOT kısmına red kriteri yazılarak tekrar numune istenir. Panik Değer: Yok Panik Kritik Değerler Panik değerler listesi, laboratuvarda çalıģılan testlerden belirlenen referans aralığı dıģında ve kiģi için riskli olabilecek değerlerinin belirlenmesi sonucu oluģturulan listedir. Bu listenin amacı hasta güvenliğini tehlikeye atabilecek sonuçlar elde edildiğinde ilgili hekime bildirilmesi sürecinin iģletilmesinin sağlanmasıdır. Hematoloji ve bakteriyoloji laboratuarlarına ait panik değerler aģağıdaki tablolarda görülmektedir:

23 Doküman Kodu:MĠK.RH.01 Yayın Tarihi:2011 Revizyon Tarihi:Aralık 2014 Revizyon No:02 Sayfa No:23/30 Kan sayımı Panik kritik Değerleri YAġ ARALIĞI BĠRĠMLER ALT SINIR ÜST SINIR HCT Yetiskin % ay % ay % hafta % HGB Yetiskin g/dl ay g/dl ay g/dl hafta g/dl LÖKOSĠT (WBC) Yetiskin mm ay mm ay mm hafta mm PLT Yetiskin mm ay mm ay mm hafta mm aptt YetiĢkin sn 20 >80 PTZ YetiĢkin sn 8 >50 Fibrinojen YetiĢkin m/dl <100 >700 Bakteriyoloji Panik kritik Değerleri TEST YAġ PANĠK DEĞER Potansiyel biyoterörizm Her yaģ Bacillus anthracis ajanı Kan Kültürü Her yaģ Patojen pozitif üreme Genel kültür ve direkt inceleme Her yaģ 1. ARB pozitif yayma ve/veya kültürde Tüberküloz basili üremesi 2. Brucella spp. 3. BOS da Gram boyamada bakteri görülmesi ve/veya kültürde üreme olması 4. Kan yaymasının Giemsa ile boyamasında Plasmodium görülmesi Epidemiyolojik önemi olan etkenler Her yaģ Vancomycin-resistant enterococci (VRE)

24 Doküman Kodu:MĠK.RH.01 Yayın Tarihi:2011 Revizyon Tarihi:Aralık 2014 Revizyon No:02 Sayfa No:24/30 Anti HIV Her yaģ Grey zonda bulunan zayıf pozitif değerler ve her pozitif sonuç Mikrobiyoloji Lab. Sonuçları Panik kritik Değer durumu Mikrobiyoloji laboratuvarlarında panik değerde olanlar; - Klinik hastalarının panik değer sonuçları, Laboratuvar Panik Değer Bildirim Formu doldurularak hastanın doktoruna veya hemģiresine bildirilir. - Poliklinik hastalarının panik değer sonuçları, Laboratuar Panik Değer Bildirim Formu doldurularak hastanın geldiği poliklinikteki görevli doktor, sekreter veya hemģireye bildirilir. - Kan merkezinden gelen hastaların Panik değerde olan panik değer numune sonuçları, Laboratuar Panik Değer Bildirim Formu doldurularak Kan Merkezindeki görevli Kan Merkezi na bildirilir. Hematoloji laboratuarlarında panik değerde olan poliklinik ve klinik hastalarının panik değer numune sonuçları, otomasyonda hastanın sonuç raporunun Laboratuar Panik Değer bölümünde görünmektedir. - Bakteriyoloji laboratuarında panik değerde olan klinik hastalarının panik değer numune sonuçları, Laboratuar Panik Değer Bildirim Formu doldurularak enfeksiyon kontrol komitesi hemģiresine bildirilir. - Bakteriyoloji laboratuarında panik değerde olan poliklinik hastalarının panik değer numune sonuçları, Laboratuar Panik Değer Bildirim Formu doldurularak hastanın geldiği poliklinikteki görevli sekreter veya hemģireye bildirilir. - Elisa laboratuarında HIV pozitif ise Laboratuar Panik Değer Bildirim Formu doldurularak 1-Hastanın geldiği klinik hemģire ve doktoruna, 2-Poliklinikteki görevli sekreter veya hemģireye, 3-Ayrıca HIV POZĠTĠFLĠĞĠ teyit edilmiģse Laboratuar Panik Değer Bildirim Formu doldurularak hastanemizin Ġstatistik Birimine de bilgi verilir. Panik değer bildirim formu iki nüsha halinde doldurulur. 1. Nüsha bildirilmesi gerekli birime verilir. 2. Nüsha bildirimi yapan laboratuarın panik değer bildirim dosyasında saklanır. Analiz Sonucunu Etkileyen Faktörler Güvenilir ve tıbbi açıdan değerlendirilebilir sonuç elde edebilmek için sadece doğru transport ve doğru analiz yeterli değildir. Analiz sonuçlarını etkileyen faktörler Tablo 1 de verilmiģtir. Tablo 1: Analiz sonuçlarını etkileyen faktörler DeğiĢmeyen faktörler Cinsiyet Irk Kalıtım DeğiĢen faktörler Endojen faktörler Eksojen faktörler Beslenme Alkol Vücut ağırlığı Kas dokusu Aktivite Hemoglobinemi Bilirubinemi Hiperlipemi Farmakoterapi Antikoagülanlar Bakteriyel kontaminasyon