BN SNA TIP FELSEFES BNI SNA PHILOSOPHY OF MEDICINE Mustafa HOPAÇ
|
|
- Bariş Akgün
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 Uluslararası Sosyal Aratırmalar Dergisi TheJournal of International SocialResearch Cilt: 7 Sayı: 32 Volume: 7 Issue: BN SNA TIP FELSEFES BNI SNA PHILOSOPHY OF MEDICINE Mustafa HOPAÇ Öz Bugünkü Özbekistan ın Buhara' ehrinde dünyaya gelen bni Sina, (980) yaadıı dönem itibariyle kendini zaman zaman sosyal çalkantılar içinde buldu. bn Sina tıbbın yanında zamanının dier bilimleriyle de ilgilendi. Fizik,, psikoloji, felsefe ve din bilimleriyle ilgili eserler kaleme aldı. Tıp felsefesi kavramı, felsefenin tıp bilimi üzerindeki yorumlamalarını içeriyor. Felsefe her bilime ait felsefi bakı açıları gelitirebildii gibi tıp bilimi üzerine de yorumlar gelitiriyor. bni Sina varlıkların yaratılııyla ilgili çok önemli ayrıntılara girerek tıpla ilgili felsefi yaklaımlarını derinletiriyor. Var olan varlıkların her birine ait olan yaratılı formları nasıldır? Sorusuna yine kendisi açıklamalarda bulunuyor. Mümkün olan en güzel formda, varlık seferine getirilmiler diyor. bni Sina Tıbbın kanunları adlı yapıtının birçok yerinde tıp felsefesi yapıyor. Deney ve gözlemle elde ettii bilgileri, sorgulamaya balıyor. Mevcut olay ve olguların, oldukları halin dıındaki tasavvurlarını serlevha yaparak aklın olaylara faklı pencerelerden bakmasını salıyor. Anahtar Kelimeler: Tıp, bni Sina, Varlık, Felsefe, Bilim. Abstract Avicenna how as born in Buhara of Uzbekistan of Today (in 980) sometimes found himself in social disturbances in respect of th e term he lived. Avicenna got interested with other sciences as well as medical sciences. He wrote treatises on the fields of Physics, Psychology, Philosophy and Religious Sciences. The term of Medical Philosophy is including comments of philosophy on medical sciences. As Phylosophy can develope view points on every science, it is developing comments on medical sciences too. Avicenna is deepening his phylosophical approaches concerned with medicine by entering into very important details related with creatiton of beings. His own is making explanations to the question that how the creation forms belonging everyone of present being are? He says that beings have been brought to sphere at the most beautiful form possible. Avicenna is medically philosophizing on many places of his treatise called Laws of Medicine. He is starting to interrogate the knowledeges he has obtained with experiment and observation. He is providing the brain to look at the events from different Windows by explaining images of current events and facts out of state they are. Keywords: Medicine, Avicenna, Being, Philosophy, Science Yrd. Doç Dr., Ordu Üniversitesi, Eitim Fakültesi, Öretim Üyesi.
2 GR bni Sina (980 )de bugünkü Özbekistan ın Buhara' ehrinde dünyaya geldi. Yaadıı dönem itibariyle kendini zaman zaman sosyal çalkantılariçinde buldu. Saman oullarındaki karııklık ve belirsizlikler onu da ailesiyle birlikte göçe zorladı. bn Sina her türlü zorlua ramen tıp eitimini ilerletti çalımalarının çounu uygulamalı hale getirdi. örendiklerimi hastalar üzerinde tatbik ediyorum. Gözlemlerden, kitaplardan daha ziyade yararlandım 1 diyerek bilimde deney ve gözlemin önemine deiniyor. Hilmi Ziya Ülken de felsefi incelemelerinde bni Sina nın deney bilgisine dikkat çekiyor. Deneycilik ve akılcılık onda bölünmez bir bütün tekil eder 2 bni Sina tıbbın yanında zamanının dier bilimleriyle de ilgilendi. Fizik, metafizik, psikoloji, felsefe ve din bilimleriyle ilgili eserler kaleme aldı. Gençliinde Abdullah en-natıli'den felsefe örendi. On yaında iken Kur an ı ezberledi. sa b. Yahya'dan tıp bilgisi aldı. Kısa zamanda felsefe, mantık, astronomi, matematik ve doa bilimlerinde ilgisini derinletirdi. Buhara Sultanı Nuh b. Mansur'u tedavi etti. bni Sina'dan memnun kalan Nuh, onu Sıvan ul-hikme adlı Saray Kitaplıının baına getirdi. bni Sina, Buhara'da incelemelerine bir süre devam etti. Nuh'un ölümü üzerine Rey'e gitti. Orada henüz 17 ya ında iken öteki doktorlardan daha üstün olduunu ispatladı. Rey Emin Mecdu'd-Devle'yi tedavi etti. Düünürümüzü bir süre sonra Hemedan'da görüyoruz.hemedan Emin emsu'd-devle, bni Sina'ya saygı gösterdi. bni Sina hastalanan bu Emin de iyiletirdi. Bunun üzerine emsu'd-devle O'nubakan olarak atadı. 3 Tıbba ait hemen her konuya deinen düünürümüz, tıbbın kanunları isimli eserinde, zamanına kadar tevarüs eden tıbbi bilgileri tertip tasnif ederek zenginletirmitir. Büyük bilgin Horasan'a geçtikten sonra Ebu Mehmet irazi adlı zengin bir adam tarafından himaye görmütür. bn-i Sina, kendisini mehur eden ve sonradan Latinceye de çevrilip Avrupa okullarında okutulan "Kanun" adlı eserini bu dönemde yazmıtır. Bu eser tıp bilimine ait bütün sorunları kapsamaktadır. 4 Dierbirçok slam bilgini gibi ibni Sina da birçok ilke imza atmı Müslüman bilim adamıdır. Tıbba ve psikolojiye dair bulgu ve tespitleri bni Sina yı zamanını aan bir hikmet adamı haline getirdi. Ebu Ali Hüseyin bin Abdullah bin Ali bin Sina, deri altına ineyi ilk yapan insandı. Ameliyatlarda narkoz kullanımını ilk uygulayan da oydu. Mide ve baırsak hastalıklarını bilimsel anlamda inceleyen ilk bilimadamıydı. Ruhsal durumların sindirim sistemi üzerindeki etkilerini ilk saptayan kiiydi. Yüz felcinin nedenlerini ilk bulan da oydu. Mide ve baırsak kurtlarını ilk tanımlayan, solunum sistemini ilk tanımlayan, kafaya buz koyan ilk hekim de yine oydu. Birileri öyle demitir: Tıp yoktu, Hipokrat onu var etti; ölmütü, Galenos diriltti; daınıktı, Razi düzenledi; eksikti, bn Sina tamamladı! Ebü Ali, "ifa" adlı dev kitabının fizik bölümünün giriinde, kefettii dinamiin ilk yasasını açıklamıtır. Bu, isaac Newton'dan yaklaık be yüz yıl önce idi. bn Sina ya göre cisim, ya duraan, ya düzgün bir çizgi üzerinde ritmik hareket içindedir. Dısal güçler onu zorlamadıkça da bu konumunu korur. Yine o, "ifa" kitabında, müzikle ilgili birçok ilki ortaya koymu, ses türlerini, ezgilerin uyumunu vebunlarınkaynaklarınıortayakoymutur. 5 Görüldüü gibi bni Sina tıp felsefesinin yanında fizik, metafizik, estetik alanlarında da felsefesini oluturmu çok yönlü bir filozof olarak karımıza çıkmaktadır. nsan estetiinin yanında doadaki estetik varlık alanlarını yorumluyor insan ve tabiat arasındaki uyumun aırtıcılıına dikkat çekiyor. 1.1.TIBB ÇALIMALARINDA FELSEFENN ETKS Tıp felsefesi kavramı, felsefenin tıp bilimi üzerindeki yorumlamalarını içeriyor. Felsefe her bilime ait felsefi bakı açıları gelitirebildii gibi tıp bilimi üzerine de yorumlar gelitiriyor. En ilginç ve cesurca yorumları da filozofumuzda müahede ediyoruz. bni Sina tıbbın tanımı yaparken Tıp, insan vücudunun salık ve hastalık durumu ve de onu Salıklı durumda koruma ve 1bni Sina (1995), El kanun Fi t-tıp, çev. Esin Kahya, Ankara: Atatürk kültür, Dil Tarih Yüksek Kurumu Yay., s Hilmi Ziya Ülken (1988). slam Felsefesi Kaynakları ve Etkileri, stanbul: Ülken Yayınları, s Agâh Çubukçu (1986). Türk Düünce Tarihinde Felsefe Hareketleri, Ankara s, Sadi Borak(2004). 100Türk Büyüü, stanbul: Kırmızı Beyaz Yayınları, s Süleyman Feyyaz; Muharrem Tan (2009). Tıp lminin Babası bn Sina, stanbul: Aaç Kitabevi Yayınları, s. 54.
3 salıını kaybettiinde tekrar nasıl kazanacaını konusunu ele alan bilimdir.. 6 ifadelerini kullanıyor. Felsefe ise ona göre hakikat bilgisidir. Felsefe, bilgiye duyulan ve hiç bitmeyen bir sevgidir. Hakikatin aratırılmasında farkında olmadan veya farkındalıkla felsefi sorularla iç içeyizdir. Bilimin nasıl? soruları karısında felsefe niçin? ve neden? li soruları sorarak bilime yardımcı olur. Örnein,bilim insan gözünün nasıl olutuunu sorar. Felsefe ise göz ün niçin? Ne sebepten yaratıldıını? Sorgular ve bu tip soruları çoaltarak gözün tasarımcısına ulamaya çalıır. Konu tıp felsefesi olunca, bu defa felsefe tıbbi konular üzerine derinlemesine sorgulayıcılıı üstlenir ve sorar, gözlerle kulakların yeri deise ne olurdu? nsanın dileri niçin iki metre uzunluunda deildir? Benzer soruları çoaltabiliriz. Saçma gibi algılansa da aslında akıl sürekli bu tür felsefi sorularla bizi yorar ve rahatsız eder. nsan aklı hayatı boyunca bu sorulardan kaçamaz. bni Sina tıbbın kanunları adlı yapıtında, birçok yerde tıp felsefesi yapıyor. Deney ve gözlemle elde ettii bilgileri sorgulamaya balıyor. Mevcut olay ve olguların oldukları halin dıındaki tasavvurlarını serlevha yaparak aklın olaylara faklı pencerelerden bakmasını salıyor. Bu tür bir sorgulama aslında bir dirayet iidir. Aklın tembellikten kurtarılıp hakikate ulamasını salayan bir sistemdir. Bir anlamda ibn Sina Sokrates in sorgulanmamı hayat yaamaya demez aforizmini pekitirmi oluyor. El ve parmaklarla ilgili yorumuna baktıımızda Parmaklara göre, baparmak en ayrıcalıklı yere sahiptir. Eer o, baka bir yere yerletirilmi olsaydı mevcut yararları yok olacaktı. Eer baparmak avuçiçine yerletirilmiolsaydı, fonksiyonunu gerektii gibi yapamazdıve iki parmak bir araya gelip, cisimleri kaldırmayı beceremeyecekti.baparmak için en kötü yer, elin sırt taraf olacaktır. Eer, baparmaın metacarpal kemiinin dier kemiklerleözel bir münasebeti olmasaydı, onun parmaklardan uzaklıı daha azalacaktı ve bir tarafta baparmak ve dier tarafta dörtparmakla elin cisimleri kaldırması zorlaacaktı. Böyle olduundandolayı el hatta büyük eyleri bile yukarıdan baparmakla ve alttanyüzük parmak ve küçük parmaklarla tutabilir. 7 ifadeleriyle aslında felsefe yaparak fenomonolojik bir yaklaımla varlık sferinin perde arkasını görmeye çalııyor. Varlıı paranteze alıyor ve soruyor, bu haliyle estetik bir yapıya sahip ve kullanılı olan el ve parmaklar, mevcut halin dıında olsaydı ne olurdu? Aynı ilevleri yerine getirebilirler miydi? Varlıkların mevcut olu nedenlerinin sorgulanması felsefe yapmaktır. Bu noktadan hareketle bni Sina bütün varlık alanının felsefesini yaparken merkeze insan anatomisini koyar. Her bir hücrenin kendine düen görevi kusursuz icra etmesi gösteriyor ki varlıklar belli bir amaç için yaratılmılardır. Kafatasının genel amacı, beyni bir tabaka gibi sarıp korumaktır. Kafatası iki sebepten dolayı yedi kemikten meydana gelmitir. Birisi, kemiklerin çokluu ile ilgilidir ve dier faktörler, kafatasının içindekilerin Yapı larıyla ilgilidir. Birinci durumda, iki yarar söz konusudur: a) Kafatasının bir parçasının incinmesi ya da bozulması bütün bir kafatasını etkilemez; b) Daha önce de söz konusu edilmi olduu gibi, ihtiyaca göre kafatasının farklıfarklıkısımlarının deiik kalınlık, sertlik ve younlukta olması bazı imkânlar salar. 8 bni Sinaya göre bütün bu olu ve yok olularda, biramaçlılık söz konusudur. Her varlık bir amaç için yaratılmı, en basit organizmalarda dahi abesiyet yoktur. Sebep sonuç ilikisi açısından incelendiinde de, sebepler zahiri görüntülerdir. Örnein, iitme olayında kulak ve beyin zahiri sebeptir. Bütün bu olguları var eden, sebepleri yaratan mutlak varlıktır.ayet sebepler ortadan kalktıında görme olayı gerçeklemiyorsa, görmeyi sebepleriyle var eden yüce bir varlık var demektir. Bütün sebeplerin sebebi bu akın varlıktır. Mutlak inayet sahibi olan Allah cc yarattıkları varlıklar arasında birebir baıntılar var ederek insanı düünceye ve teekküre yönlendirmektedir. Sinir sisteminin sert kemikler arasında korunması tesadüf olamaz, bir irade ve planlamayı, sonrada planlayıcıyı gösterir. Burada sadece, eer bütün sinirler beyinden çıksaydı, onun çokfazla büyük olmasıicap edecei, ifade edilecektir. Örnein el veayaklara giden sinirler, bu durumda daha uzun bir yol kat etmekzorunda kalacaklardı ve böylece daha çok incinme tehlikesiylekarılaacaklardı ve aynı zamanda bacak ve kalçanın büyükkaslarına kasılma ve geveme hareketi yaptıramayacak kadarzayıf düeceklerdi. Bundan dolayı Yüce Allah, beynin alt kısmından 6Hüseyin Gazi Topdemir (2009). bni Sina, Dounun Sönmeyen Yıldızı, stanbul: Say Yayınları, s bni Sina (1995). El Kanun Fi t-tıp, çev. Esin Kâhya, Ankara: Atatürk Kültür, Dil Tarih Yüksek Kurumu Yay., s Age, s. 33.
4 omurilii çıkararak, büyük bir lütufta bulunmu oldu. Omurilik, beyinden, kaynaktan çıkan bir kanal gibidir, öyle ki sinirler her iki taraftan da çıkar ve aaı giderek bu sinirleri kabul eden organlar beyne yaklatırmı olur. Bu sebeplerden dolayıdır ki, Yüce Allah omurga denen sert kemikten sert bir kanala omurilii yerletirmek suretiyle, onun özel bir ekilde korunmasını salamıtır. 9 Görüldüü gibi filozof bni Sina tıbbın kanunları diye isimlendirdii bu eserinde zaman zaman tıbbi konular üzerine yorumlarda bulunarak tıp felsefesini devam ettiriyor. nsan anatomisinin dizayn edicisi olarak mutlak yaratıcıya iaret ediyor. Vücudumuzdaki iç organlarımızın korunmasıyla ilgili olarak ta u tespitleri yaparak felsefi yorumlar ekliyor. Kaburgalar göüs omurlarıyla eklem yaparlar ve akcierleriadeta bir kafes gibi içine alırlar. ilk on bir göüs omurunun hemspinal çıkıntıları hem de transvers çıkıntıları (transversprocess)vardır, ancak on ikinci omurun hiç transvers çıkıntısı yoktur.göüs omurlarının transversal çıkıntıları, hayati organların yanında daha büyük ve daha güçlü oldukları için, farklı ölçüleresahiptir. Bu omurların transvers çıkıntıları, dier omurların kaburgalarla birleen transvers çıkıntılarıyla karılatırılınca, onlara nispetle çok daha güçlü ve daha kalındır. Böylece, üstten yedi omurun spinal çıkıntıları, çok büyük ve enine çıkıntıları(transvers) kalbi korumak için kalındır. 10 Bütün bu oluumları dikkate aldıımızda uyum ve düzene ahit oluyoruz. Çok dakik hesaplarla var edilmi varlıkları mutlak bir düzenleyicinin tasarrufuna vermez isek tesadüfün eseri olarak kabul etmek zorunda kalırız. Böyle bir durumda akıl bu paradoksu çözemez. bni Sina varlıkların yaratılııyla ilgili çok önemli ayrıntılara girerek tıpla ilgili felsefi yaklaımlarını derinletiriyor. Var olan varlıkların her birine ait olan yaratılı formları nasıldır? Sorusuna yine kendisi açıklamalarda bulunuyor. Mümkün olan en güzel ve ölçülü formda varlık seferine getirilmiler diyor. Omurganın çeitli kemikleri anlatılırken, onun gayesi belli bir ölçüde de olsa açıklandı. Burada ifade edilmelidir ki; omurganın omurları, mümkün olan en iyi ekilde yani silindir sütuneklinde olduunda, bir tek parça gibi hareket eder, böylece sarsıntı ve vurmalara karı vücudun arka kısmını korur.. 11 bni Sina ya ait olan bu tür ifadeleri biz Gazali de de görüyoruz Gazali yerkürenin yuvarlaklııyla ilgili olması gereken en güzel ekilde yaratılmı ifadelerini kullanıyor. Gazali de bu yaklaımıyla tabiat felsefesiyle ilgili görülerini ifade etmi oluyor. bni Sina femur baındaki estetik ve kullanılı yapıyı anlatırken mevcut durumun dıındaki ihtimalleri canlandırarak Eer femurun baı,normal durumda olduu gibi, içe doru meyletmemi olsaydı,deforme olurdu ve normal denge ve bacaklar üzerinde simetrikduru salanamazdı. 12 Yorumunuyapar. Yaratılanların en iyi ekilde yaratılmaları ve kullanılabilir olmaları müteal varlıın mutlak bilgi sahibi olmasını gerektirir. Organizmalar arasındaki uyumu yaratan onların ihtiyaçlarını bilen ve karılayan aynı zattır. istemli hareket, kaslara beyin ve sinirler vasıtasıyla özel olarakonlara bahedilmi enerji yollamadan meydana gelmez. Herne kadar kemikler, dorudan hareketle ilgili iseler de onların sinirlerledorudan hiçbir balantısı yoktur. Kemikler serttir,hâlbuki sinirler yumuaktır; böylece, Allah sonsuz ihsanı ile buikisi arasında sinire benzer liflerden meydana gelmi bir dokuyerletirmitir. Beyin ve omurilikten çıktıktan sonra sinirler, bulifli örtülerle kalınlaıp, younluk kazanmılardır; böylece onların delikten geçerken, harap olmaları engellenmiolur. 13 Burada da görüldüü gibi filozofumuz, yaratıcının yardımını, inayetini hatırlatarak insanların bütün oluumları fark etmeleri gerektiini ve varlıktaki güzelliin arkasında inayet sahibinin görülmesi gerektiini ifade ediyor. Dier taraftan bni Sina insanın en hassas organlarından göze deinerek gözdeki estetik yapıyı ve sanatkârını anlatıyor. Alt göz kapaı hareketli olabilirdi, fakat Yaratıcı organlarıkendi kaynaklarına yakın olarak gelitirmitir ve bu vasıtalarıonların konusu olan eylere doru yönlendirmitir. Bununen iyi prensip olduu açık ve seçiktir. Bundan dolayıdır ki, hareketiçin üst göz kapaı seçilmitir. O, kendi sinirinin kaynaına yakındır ve sinirin geri dönmesine hiç gerek yoktur. O, gözüaçtıı gibi kapar da. Üst göz kapaına gözü kapamak için, onuaaıya doru çeken bir tek kas verilmi olsaydı, o zaman onunsiniri, orada, arkaya dönmek zorunda kalacaktı ve ya dorudankapaın kenarının ortasına ya da onun iç veya dı ucuna yapıacaktı. Eer o, kapaın ortasına gitmi olsaydı, sadece göz küresininmerkezi kısmını örtecekti ve eer bir uca 9 Age, s bni Sina (1995). El Kanun Fi t-tıp, çev. Esin Kâhya, Ankara: Atatürk Kültür, Dil Tarih Yüksek Kurumu Yay., s Age, s Age, s Age, s. 52.
5 gitseydi, paralizdurumunda olduu gibi göz kapaı torba eklini alıp, bu durumdao gözün gelip, birletii uç tarafını kısmen kapatacaktı.dolayısıyla bütün bu iler, orada bir kasla deil ama iki kaslayapılabilir, ancak, gerekli hareket gereksinimi iki kasla karılanacaktı. 14 Bu kadar nazenin bir organa kusursuz ilevleri kazandıran elbette mutlak irade ve güç sahibi olması gerekiyor ki bütün bu iler sürekli olsun. bni Sina ya göre de varlıkların ana maddeleri hava, su, toprak ve ate diye anılan anasır-ı Erbaa dır. Bütün mülk âlemindeki maddi varlıklar bu unsurların terkibinden teekkül etmitir. Bu dört temel unsuru ilk çadan günümüze hemen bütün felsefe tarihinde görmekteyiz.örnein Empedokles kendinden önceki filozoflardan farklı olarak bu dört unsurun hepsini birlikte zikrederek evrenin ana maddelerinin bu dört unsurdan teekkül ettiini ifade ediyor. her eyin temelinde dört öge ya da kök madde bulunduunu; toprak, hava, su ve ate olarak belirlenen bu dört öenin deitirilemez olup evrendeki olu ve deimenin, bu dört ögenin karıımından meydana geldiini öne sürer. Hava toprak haline gelmedii gibi, toprak da hava haline gelemez. 15 bni Sina da da benzer ifadeleri görüyoruz. Unsurlar, insan ve dier canlıların cisimlerinin ilk (temel) öeleridir. Onlar o kadar basit cevherlerdir ki alt bölümlere ayrılmaları mümkün olmaz. Onların birleip, ekillenmeleriyle doadaki çeitli cinste ekiller ortaya çıkar. Hekim, tabiatın bu unsurlarının sadece dört tane olduunu kabul etmek zorundadır. Bunlardan ikisi aır ve ikisi hafiftir. Hafif olanlar hava ve atetir; toprak ve su aırdır. 16 Toprakta hemen bütün elementlerin insan vücudunda bulunması, yine vücudumuzun büyük bir bölümünün sudan oluması, havanın ve vücut ısısının denge durumları dikkate alınırsa bni Sina nın temel unsurlara verdii önem ortaya çıkar. 1.2.PSKOLOJK YAKLAIMLARI Psikoloji davranı bilimi olması dolayısıyla davranıların temelinde yatan sebepleri ortaya çıkararak, muhtemel hataları karı tedaviler gelitirir. Bir anlamda ruhsal bunalımlara dümeden önce koruyucu hekimlik gibi görevi vardır psikolojinin. bni Sina tıptaki koruyucu hekimlikle ilgili anlayıını psikolojide de sürdürür. Nihayette insan bedeninin salıklı olması bütün organların denge durumunu korumasıyla mümkün olur. Doadaki denge insanda da vardır. Denge bozulunca insan hem ruhen hem bedenen hastalanır. Mizaç"(demevi, lenfavi, safravi, asabi) oluur. Zaten mualece (ilaç ile tedavi)nin temel esprisi, bozulmu dengeyi yeniden salamak yani adaleti gerçekletirmektir. Nitekim bu dört hılt ve dört mizacın günümüze kadar geldii ve psiko-somatik anlamda, psikolojide beden yapısı ve karakter arasındaki münasebet görüünün temelini oluturduu bilinmektedir. "Tabiat" kavramının tıpta özellikle "mizaç" anlamına gelmesi, "mizacın da "hılt"ların belirli oranda karıımı olması ve bu karıımın dengeli olması salıı, dengesiz olması da hastalıı göstermesi, Tıbbı, aynı zamanda Astronominin denge kavramına, Matematiin oran ve uyum kavramına balamıtır. 17 Psikoloji kelime olarak ruh bilimi anlamına gelse de bu gün biz onu laboratuvar bilimi olarak tanımlıyoruz. Deney ve gözleme dayalı olan psikoloji filozofumuzun deneysel psikoloji olarak tanımladıı psikolojidir. bni Sina nın psikolojisi kendi spiritüalist felsefesinde bir yandan fizie, öte yandan metafizie balıdır. Psikolojisinin iki manzarası vardır, 1-Deneysel psikoloji, 2.çebakı psikolojisi 18 bni Sina nın içe bakı psikolojisi günümüzdeki içebakı kuramlarıyla çokta örtümüyor. Filozofumuz birinci derecede deney ve gözleme önem verirken bireyin kendini sorgulamasını ruh yapısıyla iletiim kurmasını ister ki bu bir anlamda kiinin kendi bilincinin 14Age, s Ahmet Cevizci (2009). Felsefe Tarihi, stanbul: Say Yayınları, s Age, s Hüsrev Hatemi (2003 ). Medikal Etik, stanbul: Yüce Yayınları, s Hilmi Ziya Ülken (1988). slam Felsefesi Kaynakları ve Etkileri, stanbul: Ülken Yayınları, s. 8.
6 tahlilidir. bni Sina felsefesinde ilk ve güvenilir bilgi olarak insanın kendi bilincinin tahlilinden yola çıkarak onun varlık temeline yine kendi var olma bilincini koymu olur Ve böylece artık dier var olan ve varlıkların tahliline yani onların çeitleri, mahiyetleri, sıfatları vb. hususların temellendirilmesine geçilebilir. 19 bni Sina nın insanı ruh ve beden dualitesiyle incelediini görüyoruz. nsan madde ve ruhtan müteekkil bir bütündür. Ruh bedeni bırakınca beden canlı bir ey olmaktan çıkar ve bir ceset olur. Ruh kendi yetileriyle hayati fonksiyonlarını görür.onları birletiren ve i gördüren odur. Bedeni korur ve bedenle bulundukça onu dı etkilerden saklar. 20 Psikolojinin kavram olarak ruh bilimi anlamına geldiini daha önce de ifade etmi idik. imdi buradaki açıklamalarından Hekimimizin, ruha ayrı bir önem atfettiine ahit oluyoruz. Esas yapının ve öz ün ruh olduunu bedenin ise araz olduunu anlatıyor. Bedenin korunma vazifesini de ruh üstleniyor. nsan ruhunun kapsamı içinde ele aldıımız kiilik, aslında insanın mizacını ve karakterini mündemiçtir. Zira karakter deiime urasa da mizaç dediimiz (huy) deimez. te bu iki yapı kiiliimizi oluturuyor. Ancak bni Sina mizacın da sonradan oluan bir mahiyet olduunu söylüyor. mizaç, unsurlarınzıt özelliklerinin karılıklıetkilenmesinden ortaya çakan bir keyfiyettir. Unsurlar, birbirleriyle sıkı temasedebilmek için çok dakik parçalara ayrılmıtır. Bu parçacıklarınnitelikleri etkin olduklarında ve birbirleri üzerinde etkin olduklarında, orada, bütün unsurların parçacıklarına aynı ekilde yayılıp, daılmı olan yeni bir model ortaya çakar. Mademki, unsurların ilk kaliteleri dörttür, yani, sıcak, souk, kuru ve nemlidir o halde; yeni düzenlenmi ya da parçalanmı bir cismin mizacıbu niteliklerin bir ürünüdür. 21 nsanın psikolojik yapısıyla alakalı yaradılı formunu anlatırken, olması gereken en güzel ekilde ifadelerini tekrar ediyor. bni Sina psikolojik yaklaımlarını temellendirirken de felsefi yorumlara bavuruyor. Yaratılmı olanların varolularının sebebi olarak müteal varlıa iaret ediyor. Daha önceki bölümlerde anatomikyapıdaki güzellie deinen hekimimiz, insanın psikolojisinin, mizaç ve karakterinin yaratıcısının sanatkârlıına iaret ediyor. Yüce Yaratan, her hayvana ve onun her bir organına en uygun ve onun doasıyla, ileviyle ve artlarıyla en uyumlu mizacı bahsetmitir. Bununla birlikte, bu hakikatin deerlendirilmesi hekimlerin deil, filozofların konusu olduundan, biz insanın, kendisine en uygun mizac ve çeitli fonksiyonlarına ve vücudunun reaksiyonlarına en uygun özelliklerle donatıldıını kabul edebiliriz. 22 Burada bni Sina bir nüansa dikkat çekiyor. Filozofun göreviyle doktorların görevi arasında bir ayırım yapıyor. Tıbbın konusunun olgusal olmakla birlikte doktorların olgusallar üzerinde yorum yapabileceini söylüyor ancak hakikate ve olması gerekenler üzerinde sorgulama yapacak olanların filozoflar olduunu vurguluyor. 1.3.ESTETK VE TIP Estetik güzelin ve güzelliin felsefesidir. Estetik kavramını ilk kez kullanan ve estetii baımsız bir disiplin olarak kuran filozof A. G. Baumgarten dır ( ). Ona göre estetik, güzel üzerine düünme bilimidir. Baumgarten, estetiin konusunu mantık ile ilgi içinde ele alarak belirler. 23. Güzel olandaki uyum, oran ve orantı, harmoni bize estetii anlatır. Tıp felsefesi açısından güzeldeki uyum sanat eserinde ortaya çıkar. estetik bir ilim olarak insanolunun bu konuda verdii eserleri inceleyerek kaide koymaya çalıır. 24 Estetik kavramı tıpta daha çok cerrahi alanlarda karımıza çıksa da estetik tıbbın her konusunu ilgilendirmektedir. nsanları en çok rahatsız eden obezitenin bir yansıması olarak dı görünümdeki güzelliin deforme olmasıdır ki devletler bu çıkmazdan kurtulmak için ayrı bir bütçe ayrılması yoluna gidiyor. Salıklı olmakla, estetik arasında var olan iliki inkâr edilemez. Felsefe her türlü estetik yapıyı ve alternatiflerini sorgulayarak estetik cerrahiye ve diyet yapılanmalarına yardımcı olur. bni Sina da insan estetik yapısı ve salıının korunması adına u ifadelerde bulunuyor. Gerçekten yemek yemeye dükün kiiler günde bir defa yemek yemelidir. Ertesigün ikikere yani sabah akam yemelidir 25 görülüyor ki 19Necip Taylan (1997). slam Düüncesinde Din Felsefeleri, stanbul: Marmara Üniv. lahiyat Fak. Vakfı Yayınları, s Hilmi Ziya Ülken (1988). slam Felsefesi Kaynakları ve Etkileri, stanbul: Ülken Yayınları, s Hüseyin Gazi Topdemir (2009). bni Sina, Dounun Sönmeyen Yıldızı, stanbul: Say Yayınları, s Age, s Hülya Yetikin (2009). Estetiin ABCsi, stanbul: Say Yayınları, s Seyit Ahmet Arvasi (2009). Diyalektiimiz ve Estetiimiz, stanbul: Bilge Ouz Yayınları. 25bni Sina (1995). El Kanun Fi t-tıp, çev. Esin Kâhya, Ankara: Atatürk Kültür, Dil Tarih Yüksek Kurumu Yay., s. 255.
7 fazla yemek hem salık hem estetik yapımız açısından sorunlar douruyor. bni Sina ya göre yemekten hemen sonra uyumak salıa zararlıdır. Yine yemekten hemen sonra egzersizlerde zararlıdır. Estetik yapımızı ve salıımızı bozan obeziteyle ilgili de imanlıı azaltmak için, yiyeceklerin mide ve baırsaklardan daha hızlı geçmesi gerekir. Böylece mezenterikvenler besini emmek için yeterince vakit bulamazlar. Hacimli fakat az besleyen besinler alınmalıdır METAFZK KONULAR KARISINDA AKLIN DURUMU bni Sina insan bedeninin ölümünden sonraki hayatın varlıına inanmasına ramen, aklımızın bunu kabulde zorlanacaını ifade ediyor. Ahirete imanın, bir temellendirmeden daha ziyade kalbin inanması olduunu ifade eder. Metafizik konuların da inanmanın konusu olduunu söyler. Bediüzzaman, bni Sina nın bu görülerinin eksik olduunu ifade ederek hair meselesinde temellendirmeler yapıyor. bni Sina, fehiminde aczini itiraf etmi, "Akıl buna yol bulamaz" demi. Onuncu Söz risalesi, o zâtın dehâsıyla yetiemedii hakikatleri, avamlara da, çocuklara da bildiriyor. 27 bni Sina nın metafizik konular karısında aklın yetersiz kaldıı algısını Kantta da müahede ediyoruz. Bediüzzaman metafizik konuların hemen tamamıyla ilgili kıyas ve metaforlarla ikna ediciizahlarda bulunuyor. Bak, bu iler içinde, görünüyor ki, o misilsiz zâtın pek büyük bir efkati vardır. Çünkü her musîbetzedenin imdadına koturuyor, her suale ve matluba cevap veriyor. Hatta bak, en küçük bir ihtiyacı, en edna bir raiyyetten görse, efkatle kaza ediyor. Bir çobanın bir koyununun bir ayaı incinse, ya merhem, ya baytar gönderiyor. Bediüzzaman, bni Sina nın akılla ispatı imkânsız dedii ölüm ötesi hayatı, aklın prensiplerini, kıyas ve analojiyi kullanarak delillendiriyor. Yukarıdaki ifadelerde de görüldüü gibi doada olup biten bu inayetler, bir inayet sahibine iaret eder diyor. Asıl akla ters olanın olguları, tesadüfe vermektir diyor. fadelerin devamında evrendeki olulara veyok olulara deinerek yine olayı müteal varlıa dayandırıyor. te gel, bak! Bu muhteem imendiferler, tayyareler, teçhizatlar, depolar, sergiler, icraatlar gösteriyorlar ki, perde arkasında pek muhteem bir saltanat vardır; hükmediyor. Böyle bir saltanat, kendisine lâyık bir raiyyet ister. Hâlbuki görüyorsun, bütün raiyyet bu misafirhanede toplanmılar; misafirhane ise, her gün dolar, boanır. Hem, bütün raiyyet manevra için bu meydan-ı imtihanda bulunuyorlar; meydan ise, her saat tebdil ediliyor. Hem, bütün raiyyet, padiahın kıymettar ihsanâtının numunelerini ve harika san atlarının antikalarını sergilerde temaa etmek için, u tehirgâhta birkaç dakika durup seyrediyorlar. Meher ise, her dakika tahavvül ediyor; giden gelmez, gelen gider. 28 Bediüzzaman hemen elli sahifelik hair risalesini bu konulara ayırarak ölüm ötesi hayatın akılla anlaılıp ispatlanabileceini söylemitir. te bu hal, u vaziyet katî gösteriyor ki, u misafirhane ve u meydan ve u meherlerin arkasında daimî saraylar, müstemir meskenler, u numunelerin ve suretlerin hâlis ve yüksek asıllarıyla dolu ba ve hazineler vardır. Demek burada çabalamak onlar içindir. urada çalıtırır, orada ücret verir. Herkesin, istidadına göre, orada bir saadeti var. 29 Mutlak varlıın akıl nimetini kendinin tanınması ve inanca ait kaidelerin bilinmesi için verildiini anlatmaya çalııyor. SONUÇ Felsefe hayatın sorgulanması, görüntülerden ziyade varlıkların perde arkasının irdelenmesidir. Bu anlamda felsefe her türlü bilgi ve bilime yardımcı olma çabası içindedir. Felsefi yardım çabalarının arkasında menfaat olgusu olmadıı gibi, bir tükenmilik bitmilik anlayıı da söz konusu olamaz. Felsefe ilikili olduu bilimlerin öz yapılarına müdahale etme hevesinde de deildir. Sürekli bitmeyen bir aratırma enerjisini bütün bilimlerle paylama çabasındadır. Felsefenin kuru ve gereksiz bir ura olduu algısı son derece yanlı bir algıdır. Bilimlere ait kavram tahlillerini felsefi yaklaımlar vasıtasıyla elde edebiliriz. Tıp felsefesine gelince insanın kendi maddi ve manevi yapısı söz konusu oluyor. Bu dualitenin maddi kısmında insanın bütün organizmasının felsefi analizleri akla gelir. Örnein hücrenin ele alınıp incelenmesiyle oluan zihinsel aktiviteler ve düünceler sonucunda hücrenin zarından çekirdeine kadar, estetik yapının nicelii, nitelii üzerindeki hayret ve hayranlık tıp felsefesine 26bni Sina (1995). El Kanun Fi t-tıp, çev. Esin Kâhya, Ankara: Atatürk Kültür, Dil Tarih Yüksek Kurumu Yay., s Bediüzzaman (1999). 28. Mektup, stanbul: Yeni Asya Yayınları, s Bediüzzaman (1999). 10. Söz, stanbul: Yeni Asya Yayınları, s Age, s
8 kaynaklık eder. Dier taraftan, kanın akıkanlıı ve hücreler arası yardımlamalar, beslenme ve hayatın devamı için oluturulmu olan sistematik düzenin mükemmellii felsefi sorulara kaynaklık ederek tıp felsefesin temel kavramlarını dourur. Bütün vücudun analizi sonunda elde edilen bilgilerle birlikte bütün bir tıp felsefesine ait yapı oluuyor. Ayni anatomik yapı üzerinde çok farklı felsefi görüler ortaya çıkabiliyor. Önemli olan felsefenin oluturulması ve ehemmiyetinin kavranabilmesidir. Felsefe sorularıyla birlikte balayan tıbbi sorgulamalar da nihayette tıp felsefesinin gelimesine yol açıyor. Her türlü düünsel etkinlikte felsefenin ve felsefi temellendirmelerin katkısı vardır. Felsefenin düünsel etkinlik olduunu daha önce de ifade edilmiti. imdi bir robotun yapımını veya tıpta kullanılan elektronik bir devreyi ele alalım, robotun öce bir beyin tarafından tasarlanması gerekir. Daha sonra deneysel olarak tasarının gerçeklemesi gerekir. Burada biz düünsel etkinlik olarak tasarımı görüyoruz ki ite felsefe bu nokta da balamı ve bilime düünsel temelleri kurmada yardım ediyor. Klinik Etik derken, daha mantıklı, yürekli ve salıklı kararlar, hastalık süreçlerini salık üreten süreçlerle deitirmek, insanı korkulan,inançları ve duyguları ile daha iyi tanımak ve her eyden önce kendimizi tanımak ve gelitirmekten söz ediyoruz. Deerler, prensipler, sistemler farklı da olsa, dünyanın deiik bölgelerinde ve kültürlerinde insan, eyanın tabiatıma ait pek çokortak paydayı paylaıyor.profesyonel etik ise sadece birey olarak deil, toplu halde bir araya geldiimiz zaman gerek hasta, gerek salık profesyonelleri, gerekse de bir topluluun üyeleri olarak bize "Nasıl salıklı ve doru kararlar verebiliriz?" sorusunun cevabını bulmayı öretmeye çalııyor. 30 Bilim niçin sorusundan ziyade nasıl sorusu üzerinde durur. Felsefe ise niçin sorusunu sorar. nsan olarak bilimin nasıl sorularıyla bulgularına ulatıktan sonra felsefi soruları vicdanı sormaya balar ki bu noktadan sonra artık iin içinde felsefe de var demektir ve bu kaçınılmaz olandır. bni Sina nın hakikatin deerlendirilmesi hekimlerin deil, filozofların konusu olduundan ifadesi de tam buna karılık geliyor. KAYNAKÇA Bediüzzaman (1999). 10. Söz, stanbul: Yeni Asya Yayınları. Bediüzzaman (1999). 28. Mektup, stanbul: Yeni Asya Yayınları. BORAK, Sadi (2004). 100Türk Büyüü, stanbul: Kırmızı Beyaz Yayınları. CEVZC, Ahmet (2009). Felsefe Tarihi, stanbul: Say Yayınları. ÇUBUKÇU, Agâh (1986). Türk Düünce Tarihinde Felsefe Hareketleri, Ankara. DOAN, Hanzade (2010). Tıp Etiinde Klinie Geçi, stanbul: Yüce Yayınları. FEYYAZ, Süleyman; Muharrem Tan (2009). Tıp lminin Babası bn Sina, stanbul: Aaç Kitabevi Yayınları. HATEM, Hüsrev (2003 ). Medikal Etik, stanbul: Yüce Yayınları, s. 7. bn Sina (1995). El kanun Fi t-tıp, çev. Esin Kâhya, Ankara: Atatürk Kültür, Dil Tarih Yüksek Kurumu Yayınları. bn Sina (2004). Metafizik, çev. Ekrem Demirli, Ömer Türker, stanbul: Litera Yayıncılık. bn Sina (2004). Risaleler, çev. Alparslan Açık Genç, M. Hayri Kırbaolu, Ankara bn Sina (2005). Fizik,. çev. Muhittin Macit, stanbul: Litera Yayıncılık. bn Sina (2005). Olu ve Bozulu, Çev. Muammer skenderolu, stanbul: Litera Yayıncılık. bn Sina (2006). bare, çev. Ömer Türker, stanbul: Litera Yayıncılık. bn Sina (2006). Sofistik Deliller - Safsata, çev. Ömer Türker, stanbul: Litera Yayıncılık. bn Sina (2008). aretler ve Tenbihler, çev. Muhittin Macit, Ekrem Demirli,Ali Durusoy, stanbul: Litera Yayıncılık. bni Sina (1995). El Kanun Fi t-tıp, çev. Esin Kâhya, Ankara: Atatürk Kültür, Dil Tarih Yüksek Kurumu Yayınları.. Seyit Ahmet Arvasi (2009). Diyalektiimiz ve Estetiimiz, stanbul: Bilge Ouz Yayınları. TOPDEMR, Hüseyin Gazi (2009). bni Sina, Dounun Sönmeyen Yıldızı, stanbul: Say Yayınları. ÜLKEN, Hilmi Ziya (1988). slam Felsefesi Kaynakları ve Etkileri, stanbul: Ülken Yayınları. YETKN, Hülya (2009). Estetiin ABCsi, stanbul: Say Yayınları. 30Hanzade Doan (2010). Tıp Etiinde Klinie Geçi, stanbul: Yüce Yayınları.
Bizi biz yapan degerli ogretmenlerimizin onunde saygiyla egiliyoruz...
Balikesir Kepsut 'tan Sevgili Fatih ogretmenimizin yazisini ogretmenlerimize, ozellikle de YIBOlarda gorev yapan ogretmenlerimize, yoneticilerimize armagan ediyor, ogretmenler gununuzu kutluyoruz... YIBOda
DetaylıTürkçe Ulusal Derlemi Sözcük Sıklıkları (ilk 1000)
Türkçe Ulusal Derlemi Sözcük Sıklıkları (ilk 1000) 14.08.2014 SIRA SIKLIK SÖZCÜK TÜR AÇIKLAMA 1 1209785 bir DT Belirleyici 2 1004455 ve CJ Bağlaç 3 625335 bu PN Adıl 4 361061 da AV Belirteç 5 352249 de
DetaylıTÜLN OTBÇER. Seminer Raporu Olarak Hazırlanmıtır.
TÜLN OTBÇER Seminer Raporu Olarak Hazırlanmıtır. Ankara Hacettepe Üniversitesi Mayıs, 2004 ! - " $ - "%%&%$ - "%' $ - "(%' $ - "( ) (* $+,( $ - ") (',( $ - "- %./$ 0 1*&/1(2, %("%. 3/1(4""3%(/1-( /32 $$
DetaylıMÜZK ETM YÖNETM ve DEERLENDRME LKLER *
MÜZK ETM YÖNETM ve DEERLENDRME LKLER * Prof. Dr. lknur OKATAN *1924-2004 Musiki Muallim Mektebinden Günümüze Müzik Öretmeni Yetitirme Sempozyumu Bildirisi SDÜ, 7-10 Nisan 2004, Isparta Sunu Sayın Bakan
DetaylıNazlı Yürekler için!lk Adımım
Bu akşam Boğaziçi Üniversitesinden ilk projesine katılan Merve yazmış, Nazlı Yüreklere İlk Adim... Gönüllüler nasıl anlatılır... Gönüllülerin çocuklara sevgisi... Ve onların çocuklara ulaşma gayretleri...
DetaylıOPTK KONUSUNUN 9. SINIF MÜFREDATINA ALINMASININ ÖRENC BAARISINA ETKS
Ahi Evran Üniversitesi Kırehir Eitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 8, Sayı 1, (2007), 157-165 157 OPTK KONUSUNUN 9. SINIF MÜFREDATINA ALINMASININ ÖRENC BAARISINA ETKS Sebahaddin ALPTEKN Kırehir Anadolu
DetaylıEsrar kullanımı dengeleniyor, gençler arasında gördüü rabetin azaldıına dair belirtiler var
YILLIK RAPOR 2007: ÖNEML NOKTALAR AB uyuturucu raporunun ilettii olumlu mesajlar, uyuturucuya balı ölümlerin yüksek düzeyi ve artan kokain kullanımıyla gölgeleniyor (22.11.2007, LZBON AMBARGO 10.00 CET)
DetaylıVÜCUDUMUZDA SISTEMLER. Destek ve Hareket
VÜCUDUMUZDA SISTEMLER Destek ve Hareket DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ Vücudun hareket etmesini sağlamak Vücutta bulunan organlara destek sağlamak Destek ve Hareket Sistemi İskelet Sistemi Kaslar Kemikler Eklemler
DetaylıVakko Tekstil ve Hazır Giyim Sanayi letmeleri A.. 30.06.2013 Tarihi tibarıyla Sona Eren Hesap Dönemine likin Yönetim Kurulu Yıllık Faaliyet Raporu
Sayfa No: 1 Vakko Tekstil ve Hazır Giyim Sanayi letmeleri A.. 30.06.2013 Tarihi tibarıyla Sona Eren Hesap Dönemine likin Yönetim Kurulu Yıllık Faaliyet Raporu Sayfa No: 2 Vakko Tekstil ve Hazır Giyim Sanayi
DetaylıFelsefe Nedir OKG 1201 EĞİTİM FELSEFESİ. Felsefe: Bilgelik sevgisi Filozof: Bilgelik, hikmet yolunu arayan kişi
Felsefe Nedir OKG 1201 EĞİTİM FELSEFESİ Felsefe: Bilgelik sevgisi Filozof: Bilgelik, hikmet yolunu arayan kişi GERÇEĞİ TÜMÜYLE ELE ALIP İNCELEYEN VE BUNUN SONUCUNDA ULAŞILAN BİLGİLERİ YORUMLAYAN VE SİSTEMLEŞTİREN
DetaylıSANAT FELSEFESİ. Sercan KALKAN Felsefe Öğretmeni
SANAT FELSEFESİ Sercan KALKAN Felsefe Öğretmeni Estetik güzel üzerine düşünme, onun ne olduğunu araştırma sanatıdır. A.G. Baumgarten SANATA FELSEFE İLE BAKMAK ESTETİK Estetik; güzelin ne olduğunu sorgulayan
DetaylıTEMEL İLK YARDIM VE ACİL MÜDAHALE
1 TEMEL İLK YARDIM VE ACİL MÜDAHALE GİRİŞ : Bir yaralı, hasta ya da kazazedeye ilk yardım yapabilmek ya da herhangi bir yardımda bulunabilmek için, öncelikle gerekenlerin doğru yapılabilmesi için, insan
Detaylı2. Bölgesel Kalkınma ve Yönetiim Sempozyumu 25-26 Ekim 2007, zmir
Türkiye de Bölgesel Kalkınmanın Aracı Olarak Kalkınma Ajansları: zmir Kalkınma Ajansı Örnei Ergüder Can zmir Kalkınma Ajansı Giri: Türkiye de dier ülkeler gibi bölgelerarası hatta bölgeler içinde kalkınma
DetaylıTIBB BEYAN. mza Tarih Ebeveyn ya da Velinin mzas Tarih
Lütfen imzalamadan önce dikkatle okuyunuz. Bu, sizin tüplü daln içerdii potansiyel riskler ve scuba eitim program srasnda sizden istenilenler konusunda bilgilendirildiiniz bir beyandr. Bu beyan imzalamanz
DetaylıMAT223 AYRIK MATEMATİK
MAT223 AYRIK MATEMATİK Çizgeler 7. Bölüm Emrah Akyar Anadolu Üniversitesi Fen Fakültesi Matematik Bölümü, ESKİŞEHİR 2014 2015 Öğretim Yılı Çift ve Tek Dereceler Çizgeler Çift ve Tek Dereceler Soru 51 kişinin
DetaylıBENMAR VE KURUTMA DOLABININ KULLANIMI
S.D.U. ARKKARAAAÇ MESLEK YÜKSEKOKULU GIDA LABORATUVARINDA BULUNAN BAZI MKROLEMCL ARAÇLARIN PROGRAMLANMASI VE ÇALITIRILMASI Mikroilemcili bir ekipmana program yapabilmek için ilemin yapılacaı anda herhangi
DetaylıİNSAN VÜCUDU Hücre: İnsan vücudunun en küçük yapı taşına hücre denir. Hücrenin beslenmesinde hücre zarı yardımcı olur. İnsan Yapısı: Hücreler birleşerek dokuları,dokular birleşerek organları, organlar
DetaylıAvrupa da Uyuturucu imdi Her Zamankinden Daha Ucuz
2006 YILLIK RAPORU: UYUTURUCU FYATLARINDA DÜÜ, YAKALAMALARDA ARTI Avrupa da Uyuturucu imdi Her Zamankinden Daha Ucuz (23.11.2006, LZBON) Avrupa Uyuturucu ve Uyuturucu Baımlıı zleme Merkezi (EMCDDA), bugün
DetaylıOrgan bağışında bulunan herkesin organları kullanılabilir mi?
Organ Doku Birimi ve Bağış Organ Bağışı Başka Hayatlara Can Katmaktır Organ bağışı nedir? Organ bağışı kişinin hayatta iken kendi özgür iradesiyle, organlarının bir kısmını veya tamamını ölümünden sonra
DetaylıHLM ye göre İÇ HUZURU
HLM ye göre İÇ HUZURU 1 Dr. Ö. Üyesi Hayrullah Yazar Saü Helal Yaşam Tıbbı Öğrenci Topluluğu 1439/2018 helallifemedicine.com helallifemedicine.org helalyasamtibbi.com helallifemedicine@gmail.com Not: Sunumdaki
DetaylıİNME. Yayın Yönetmeni. TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü. Prof. Dr. Rana Karabudak
İNME Yayın Yönetmeni Prof. Dr. Rana Karabudak TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü Türk Nöroloji Derneği (TND) 2014 Beyin Yılı Aktiviteleri çerçevesinde hazırlanmıştır. Tüm hakları TND ye aittir. Kaynak
DetaylıAMER KA B RLE K DEVLETLER SAYI TAYI
AMERKA BRLEK DEVLETLER SAYITAYI Yazan: Dawid M. WALKER Çeviren: Müslüm PARLAK Amerika Birleik Devletleri Sayıtayı, Birleik Devlet yönetiminin yasama bölümü içerisinde yer alan baımsız bir kurumdur. Genellikle
DetaylıYaralanmalar. Bölüm 5
Yaralanmalar Bölüm 5 Kapsam: Yara nedir? Kaç çeşit yara vardır? Yaraların ortak belirtileri nelerdir? Yaralanmalarda ilkyardım nasıl olmalıdır? Ciddi yaralanmalar nelerdir? Ciddi yaralanmalarda ilkyardım
DetaylıGÜNCEL GELMELER IIINDA LKÖRETM: MATEMATK-FEN-TEKNOLOJ-YÖNETM
KTAP NCELEMES GÜNCEL GELMELER IIINDA LKÖRETM: MATEMATK-FEN-TEKNOLOJ-YÖNETM Editörler: Arif Altun ve Sinan Olkun Orhan KARAMUSTAFAOLU Yrd.Doç.Dr., Amasya Üniversitesi, Eitim Fakültesi, Dekan Yrd., AMASYA
DetaylıBILGI FELSEFESI. Bilginin Doğruluk Ölçütleri
BILGI FELSEFESI Bilginin Doğruluk Ölçütleri Bilimsel bilgi Olgusal evreni, toplum ve insanı araştırma konusu yapar. Bilimler; Formel bilimler Doğa bilimleri Sosyal bilimler olmak üzere üç grupta incelenir.
DetaylıHatırlatma: 1. Ünitede canlıların en küçük yapı biriminin hücre olduğunu,
Hatırlatma: 1. Ünitede canlıların en küçük yapı biriminin hücre olduğunu, hücrelerin bir araya gelerek dokuları, dokuların bir araya gelerek organları, organların bir araya gelerek sistemleri oluşturduğunu
DetaylıFEN VE TEKNOLOJİ. İskeletin Görevleri İskeletin Kısımları 4. SINIF. Soru 1: Vücuda şekil veren ve harekete yardımcı olan sert yapılar nelerdir?
4. SINIF 1. İskeletin Görevleri İskeletin Kısımları Soru 1: Vücuda şekil veren ve harekete yardımcı olan sert yapılar nelerdir? 3. Soru 2: Uzunlukları ve şekilleri farklı kemiklerin bir araya gelmesi ile
DetaylıLKÖRETM KNC KADEME (2005) TÜRKÇE DERS ÖRETM PROGRAMINDA GENEL AMAÇLAR - HEDEF/KAZANIMLAR
LKÖRETM KNC KADEME (2005) TÜRKÇE DERS ÖRETM PROGRAMINDA GENEL AMAÇLAR - HEDEF/KAZANIMLAR LKS* THE ASSOCIATION BETWEEN GENERAL TARGETS AND GOALS/ACQUISITIONS IN TURKISH LANGUAGE PROGRAM Erhan DURUKAN**
DetaylıYarıyılı. Tasarımda İnsan Faktörü SEC154 2 2 0 2
Dersin Adı Kodu Yarıyılı Ders (Saat/Hafta) (Saat/Hafta) AKTS Tasarımda İnsan Faktörü SEC154 2 2 0 2 Ön Koşul Dersleri - Dersin Dili Türkçe Dersin Türü Seçmeli Dersin Seviyesi Lisans Dersin Koordinatörü
DetaylıKOÇ ÜNVERSTES SOSYAL BLMLER (KÜSB) KULÜBÜ TÜZÜÜ
KOÇ ÜNVERSTES SOSYAL BLMLER (KÜSB) KULÜBÜ TÜZÜÜ YAPI Madde 1. Koç Üniversitesi Sosyal Bilimler Kulübü, kısa adıyla K.Ü.S.B., Koç Üniversitesi örenci kulüpleri tüzüüne balı ve Koç Üniversitesi örencilerinin
DetaylıBKişiye özgün yaklaşım. R!NOPLAST! burun esteti"i. burun estetiği ameliyatları
R!NOPLAST! burun esteti"i burun estetiği ameliyatları 1 BKişiye özgün yaklaşım Burun insan yüzünün en yapısının mutlaka dikkate çarpıcı ve öne çıkan özelli!idir. alınması gerekti!ine inanırım. Burun yapısındaki
DetaylıUYGULAMALI SOSYAL PSİKOLOJİ (Baron, Byrne ve Suls, 1989; Bilgin, 1999) PSİ354 - Prof.Dr. Hacer HARLAK
UYGULAMALI SOSYAL PSİKOLOJİ (Baron, Byrne ve Suls, 1989; Bilgin, 1999) Sosyal Psikoloji Uygulamaları HUKUK SAĞLIK DAVRANIŞI KLİNİK PSİKOLOJİ TÜKETİCİ DAVRANIŞI VE PAZARLAMA POLİTİKA ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ SOSYAL
DetaylıKaç çeşit yara vardır? Kesik Yaralar Ezikli Yaralar Delici Yaralar Parçalı Yaralar Enfekte Yaralar
YARALANMALAR YARA NEDİR? Bir travma sonucu deri yada mukozanın bütünlüğünün bozulmasıdır. Aynı zamanda kan damarları, adale ve sinir gibi yapılar etkilenebilir. Derinin koruma özelliği bozulacağından enfeksiyon
DetaylıKPSS'de çok konuşulan 'vitamin' sorusu ve çözümü
On5yirmi5.com KPSS'de çok konuşulan 'vitamin' sorusu ve çözümü Kaç gündür bir 'vitamin' sorusudur gidiyor. İşte geçtiğimiz günlerde yapılan KPSS sorularında yer alan 'vitamin' sorusu ve çözümü... Yayın
DetaylıHekim Filozoflar. Doç. Dr. İlhan İlkılıç (MD, PhD) Doç. Dr. Rainer Brömer
Hekim Filozoflar Doç. Dr. İlhan İlkılıç (MD, PhD) Doç. Dr. Rainer Brömer İçerik Felsefi Sorular Tıp Felsefesi / Tıp Felsefe İlişkisi Hekim Filozoflara Örnekler Sonuç 2 Felsefi Sorular İnsan Nedir? (Felsefi
DetaylıPratisyen Hekimlerin Akýlcý Ýlaç Kullanýmý Konusunda Bilgi ve Tutumlarýnýn Deðerlendirilmesi
Pratisyen Hekimlerin Akýlcý Ýlaç Kullanýmý Konusunda Bilgi ve Tutumlarýnýn Deðerlendirilmesi Dr. Ahmet Akýcý*, Dr. M. Ümit Uðurlu*, Dr. Narin Gönüllü*, Dr. Þule Oktay*, Sibel Kalaça** Akýlcý olmayan ilaç
DetaylıTEHLİKELİ YOLCULUKLAR
TEHLİKELİ YOLCULUKLAR Maun masanın sahibi, ciddi bakışlarını üstümden çekmiyordu. O izin verse ben de gözümden birkaç damla yaş çıkmasına izin verecektim. Doktorumun karşısında oturmuş, son sözlerini kavramaya
Detaylı3. 27 I C C' C C (V B ' C ') C DC. EM1 Modeli I B C E (V B ' E ') E' r E ' I E
3. 27 3.2.2. EM2 Modeli EM2 modeli, bir bipolar tranzistordaki yük birikimi olaylarının temsil edildii birinci dereceden bir modeldir. Bu model, kısıtlı da olsa, frekans domeni ve geçici hal analizlerinin
DetaylıÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2015-2016 Eğitim Yılı
2015-2016 Eğitim Yılı Dönem I. 1. Ders Kurulu Hekimlik ve Toplum Eğitim Programı Eğitim Başkoordinatörü Dönem Koordinatörü Koordinatör Yardımcısı Ders kurulu başkanı :Doç. Dr. Erkan Melih ŞAHİN :Prof.
DetaylıBELEDYELERDE NORM KADRO ÇALIMASI ESASLARI
BELEDYELERDE NORM KADRO ÇALIMASI ESASLARI Belediyelerin görevlerini etkin ve verimli bir ekilde yerine getirebilmeleri için ihtiyaç duydukları optimal (ihtiyaçtan ne fazla ne de az) kadronun nicelik ve
DetaylıOTSTK BR OLGUNUN DUYGULARI ANLAMA VE FADE ETME BECERSNN KAZANDIRILMASINA YÖNELK DÜZENLENEN KISA SÜREL BR E TM PROGRAMININ NCELENMES
Bu aratırma 005 yılında 1. Uluslararası zmir Özel Eitim ve Otizm Sempozyumu'nda poster bildiri olarak sunulmutur. OTSTK BR OLGUNUN DUYGULARI ANLAMA VE FADE ETME BECERSNN KAZANDIRILMASINA YÖNELK DÜZENLENEN
DetaylıKemoterapi Hastalarında Tedavi Uyumunun Arttırılmasında Eczacı Danışmanlığı
Kemoterapi Hastalarında Tedavi Uyumunun Arttırılmasında Eczacı Danışmanlığı 3. Ulusal Hastane ve Kurum Eczacıları Kongresi 23-27 Mart 2016, Muğla Uz. Ecz. Metin Deniz KARAKOÇ Denizli Devlet Hastanesi Hasta
DetaylıTV LERDEKİ PROGRAMLARA ÇIKANLAR KURAN OKUMASINI BİLMİYOR
Site İsmi : Zaman 53 Tarih: 10.05.2012 Site Adresi : www.zaman53.com Haber Linki : http://www.zaman53.com/haber/14544/camilerin-ayaga-kalkmasi-lazim.html ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
DetaylıVÜCUDUMUZUN BİLMECESİNİ ÇÖZELİM
ÜNİTE 1 VÜCUDUMUZUN BİLMECESİNİ ÇÖZELİM DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ - 1 Ad :... Soyad :... Vücudumuzu ayakta tutan, hareket etmemizi sağlayan ve bazı önemli organları koruyan sert yapıya iskelet denir. İskelet
DetaylıKur'an-ı Kerimde tevafuk mucizesi Kainatta tesadüf yok, tevafuk vardır
Kur'an-ı Kerimde tevafuk mucizesi Kainatta tesadüf yok, tevafuk vardır Tevafuk birbirine denk gelmek, birbiriyle uygun vaziyet almak demektir. Tevafuklu Kur anda tam 2806 Allah lafzı pek az müstesnalar
DetaylıÜNVERSTELERN GÜZEL SANATLAR ETM BÖLÜMÜ MÜZK ETM ANABLM/ANASANAT DALI BRNC SINIF ÖRENCLERNN KSEL PROFLLER *
ÜNVERSTELERN GÜZEL SANATLAR ETM BÖLÜMÜ MÜZK ETM ANABLM/ANASANAT DALI BRNC SINIF ÖRENCLERNN KSEL PROFLLER * Ara.Gör.Ilgım KILIÇ *1924-2004 Musiki Muallim Mektebinden Günümüze Müzik Öretmeni Yetitirme Sempozyumu
DetaylıFELSEFİ PROBLEMLERE GENEL BAKIŞ
FELSEFİ PROBLEMLERE GENEL BAKIŞ FELSEFENİN BÖLÜMLERİ A-BİLGİ FELSEFESİ (EPİSTEMOLOJİ ) İnsan bilgisinin yapısını ve geçerliğini ele alır. Bilgi felsefesi; bilginin imkanı, doğruluğu, kaynağı, sınırları
Detaylı18-24 Mart Yaşlılar Haftası münasebetiyle Üniversitemiz Tıp Fakültesi ve Karabük Alzheimer Derneği organizasyonluğunda üniversitemiz ev sahipliğinde Yaşlılık-Bunama ve Alzheimer Hastalığı Tanıtım ve Bilinçlendirme
DetaylıBURSA DA GÖREV YAPAN MÜZK ÖRETMENLERNN ULUDA ÜNVERSTES ETM FAKÜLTES GÜZEL SANATLAR ETM BÖLÜMÜ MÜZK ETM ANABLM DALI LE LETM VE ETKLEM
BURSA DA GÖREV YAPAN MÜZK ÖRETMENLERNN ULUDA ÜNVERSTES ETM FAKÜLTES GÜZEL SANATLAR ETM BÖLÜMÜ MÜZK ETM ANABLM DALI LE LETM VE ETKLEM Dr. Ayhan HELVACI *1924-2004 Musiki Muallim Mektebinden Günümüze Müzik
DetaylıÖlçek Geli tirme Çal malarnda Kapsam Geçerlik ndeksinin Kullanm
Ölçek Geli tirme Çal malarnda Kapsam Geçerlik ndeksinin Kullanm Dr. Halil Yurdugül Hacettepe Üniversitesi Eitim Fakültesi yurdugul@hacettepe.edu.tr Motivasyon: Proje tabanl bir öretim sürecinde örencilerin
DetaylıCenâb-ı Hak geçmiş ümmetleri çeşitli cezalar ile cezalandırmış,ağır imtihanlarla,ince elekten eler gibi elemiştir.
KANSER VE SEBEBLERİ Erişkin olan bir insanda takriben 50 trilyon hücre bulunmaktadır. Hayat tek bir hücre ile başlar. Büyüme tamamlanıncaya kadar milyonlarca defa bölünme gerçekleşir. Bölünme,lalettayin
DetaylıFEN BİLİMLERİ UYGULAMALI ÖĞRENME SETİ. Her Haftaya Bir Bölüm ÇEK KOPAR SINIF
FEN BİLİMLERİ 4 SINIF UYGULAMALI ÖĞRENME SETİ ÇEK KOPAR Her Haftaya Bir Bölüm Copyright Şifre Yayıncılık ve Eğitim Gereçleri Tic. A.Ş. Bu kitabın her hakkı Şifre Yayıncılık ve Eğitim Gereçleri Tic. AŞ
DetaylıDegerli ILK YAR'larimizin Degerli Dostlari, Hepimizin yuregini yakan Soma faciasindan sonra cesitli teklifler ve sorular geldi...
Degerli ILK YAR'larimizin Degerli Dostlari, Hepimizin yuregini yakan Soma faciasindan sonra cesitli teklifler ve sorular geldi... ILKYAR olarak Soma'daki guzel cocuklar icin cesitli dusuncelerimiz var.
DetaylıAvrupa hastanelerinde
Avrupa hastanelerinde mesleki katılım Baş hekimler ve hemşireler için anket (PTE1) Baş hekimler ve hemşirelerin hastanede yönetici rolü oynadıkları düşünülmektedir. Aynı zamanda resmi yönetim rolleri de
Detaylı,$( -./(,$( 0$0$ 1 2 134(,$(
!"#$ %& '()*' ' + -./( 0$0$ 1 2 134( 5(/ 4 2 " $#56L = {a n b n c n : n 0}222 #.(.)", #22(# 7# 2", #6,489: 7", #24$62.. ' # #2(; 7 #", #2, #2.24$;7" $.7 2# < #44 )" -2 # 22)#( #4# 7 #7= 8"- 2 " >"",.'#
DetaylıSosyo-Ekonomik Gelimilik Aratırması
Giri Sosyo-Ekonomik Gelimilik Aratırması Taner Kavasolu Devlet Planlama Tekilatı Kalkınma Planlarımızda, ülke corafyasında ve kesimler arasında dengeli bir gelime salanması hedefi, ülke ekonomisi için
Detaylıphilia (sevgi) + sophia (bilgelik) Philosophia, bilgelik sevgisi Felsefe, bilgiyi ve hakikati arama işi
FELSEFE NEDİR? philia (sevgi) + sophia (bilgelik) Philosophia, bilgelik sevgisi Felsefe, bilgiyi ve hakikati arama işi Felsefe değil, felsefe yapmak öğrenilir KANT Felsefe, insanın kendisi, yaşamı, içinde
DetaylıÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ Eğitim Yılı
2016-2017 Eğitim Yılı Dönem I. 1. Ders Kurulu Hekimlik ve Toplum Eğitim Programı Eğitim Başkoordinatörü Dönem Koordinatörü Koordinatör Yardımcısı Ders kurulu başkanı :Prof. Dr. Hakkı Engin AKSULU :Prof.
DetaylıGYLEBLR SANAT BALAMINDA GELENEKSELDEN GÜNCELE SHIBORI TEKN UYGULAMALARI
T.C. DOKUZ EYLÜL ÜNVERSTES GÜZEL SANATLAR FAKÜLTES TEKSTL BÖLÜMÜ TEKSTL ANASANAT DALI LSANS TEZ GYLEBLR SANAT BALAMINDA GELENEKSELDEN GÜNCELE SHIBORI TEKN UYGULAMALARI Gül Menet KIRMIZI Danıman Yard. Doç.
DetaylıGelişim Psikolojisinde Temel Kavramlar ve Gelişimi Etkileyen Faktörler
Gelişim Psikolojisinde Temel Kavramlar ve Gelişimi Etkileyen Faktörler 1 1. Gelişim ve Değişim Gelişim, organizmanın doğum öncesi dönemden başlayarak (döllenme) bedensel, zihinsel, duygusal, sosyal yönden
DetaylıOTSTK ÇOCUKLARIN ALELERNE YÖNELK GRUP REHBERL NN ANNE BABALARIN DEPRESYON VE BENLK SAYGISINA ETKS
Bu aratırma 2005 yılında 1. Uluslararası zmir Özel Eitim ve Otizm Sempozyumu'nda poster bildiri olarak sunulmutur. OTSTK ÇOCUKLARIN ALELERNE YÖNELK GRUP REHBERL NN ANNE BABALARIN DEPRESYON VE BENLK SAYGISINA
DetaylıAB Uyum Sürecinde Türkiye nin Rekabet Gücü lerleme Raporu Üzerine Tespitler
AB Uyum Sürecinde Türkiye nin Rekabet Gücü lerleme Raporu Üzerine Tespitler Avrupa Komisyonu tarafından Türkiye hakkında hazırlanan lerleme Raporu, Türkiye ile müzakerelerin balaması yönünde olumlu bir
DetaylıGüzellerden Güzellemeler...
Güzellerden Güzellemeler... Geçen hafta Tosya Y!BO ö"rencilerinin yaptıklarını anlatmı#tım, bu hafta da kolejlerde okuyan çocuklardan bir iki örnek verece"im Alev Okullarına gitmi#tim ilk dönem, Alev Okulları
DetaylıAA1050A VE AA3003 ALÜMNYUM ALAIMLARINDA TERMOMEKANK PROSESLERN EKLLENDRLEBLRLE ETKS
AA15A VE AA33 ALÜMNYUM ALAIMLARINDA TERMOMEKANK PROSESLERN EKLLENDRLEBLRLE ETKS Seda ERTAN ÖZET Bu çalımada çift merdaneli döküm yöntemiyle üretilmi AA15A ve AA33 alaımındaki malzemelerin ekillendirilebilirlii
Detaylıa b e f g h i SHOG NED R?
9 8 7 6 5 4 3 2 1 a b c d e f g h i SHOG NEDR? SHOG, Japonya da yaklaık 20 milyon kiinin oynadıı bir oyundur. Hedefleri, karı tarafın ah ını tuzaa düürmek olan iki oyuncu arasında oynanan bir zihinsel
DetaylıAKÇA, Hakan (2012). Ankara li Aızları (nceleme, Metinler, Dizin), Ankara: Türk Kültürünü Aratırma Enstitüsü Yayınları, XXII+672 s.
AKÇA, Hakan (2012). Ankara li Aızları (nceleme, Metinler, Dizin), Ankara: Türk Kültürünü Aratırma Enstitüsü Yayınları, XXII+672 s. Bahadır GÜNE * Aynı kökten geldii üst sistem durumundaki bir standart
DetaylıMUSK MUALLM MEKTEBNDEN GÜNÜMÜZE MÜZK ÖRETMEN YETTRME PROGRAMLARINDAK YAYLI ÇALGI ÖRETMNE LKN SINAMA-ÖLÇME-DEERLENDRME DURUMLARININ NCELENMES
MUSK MUALLM MEKTEBNDEN GÜNÜMÜZE MÜZK ÖRETMEN YETTRME PROGRAMLARINDAK YAYLI ÇALGI ÖRETMNE LKN SINAMA-ÖLÇME-DEERLENDRME DURUMLARININ NCELENMES 1. GR Yrd.Doç.Dr.Cansevil TEB *1924-2004 Musiki Muallim Mektebinden
DetaylıAİLEYE MUTLULUK YAKIŞIR! HAYAT SEVİNCE VE SEVİLİNCE GÜZEL
AİLEYE MUTLULUK YAKIŞIR! HAYAT SEVİNCE VE SEVİLİNCE GÜZEL Ey İnsanlık! Sizi bir tek canlı varlıktan yaratan, ondan da eşini var eden ve her ikisinden de bir çok erkek ve kadın üreten Rabbınıza karşı sorumluluğunuzun
DetaylıIRROMETER NASIL ÇALIIR...
IRROMETER NASIL ÇALIIR... Irrometer bir tansiyometre prensibi ile görev yapar. Irrometer içi saf su dolu bir tüp, bir vakum göstergesi ve gözenekli porselen bir balık ihtiva eder. Kök bölgesi derinliine
DetaylıOTSTK ÇOCUKLARDA TEACCH PROGRAMININ GELMSEL DÜZEYE ETKS: OLGU SUNUMU
Bu aratırma 2005 yılında 1. Uluslararası zmir Özel Eitim ve Otizm Sempozyumu'nda poster bildiri olarak sunulmutur. OTSTK ÇOCUKLARDA TEACCH PROGRAMININ GELMSEL DÜZEYE ETKS: OLGU SUNUMU Psk. Deniz VARIR
Detaylıİslamî bilimler : Kur'an-ı Kerim'in ve İslam dininin doğru biçimde anlaşılması için yapılan çalışmalar sonucunda İslami bilimler doğdu.
Türk İslam Bilginleri: İslam dini insanların sadece inanç dünyalarını etkilemekle kalmamış, siyaset, ekonomi, sanat, bilim ve düşünce gibi hayatın tüm alanlarını da etkilemiş ve geliştirmiştir Tabiatı
Detaylı6 Sofistlerin O rtaya Ç ıkışın d a Etkili O lan Felsefe-D ışı N edenler ıo Felsefi N ed enler
İçindekiler xiii Önsöz ı BİRİNCİ KISIM Sofistler 3 1 Giriş 6 Sofistlerin O rtaya Ç ıkışın d a Etkili O lan Felsefe-D ışı N edenler ıo Felsefi N ed enler 17 K a y n a k la r 17 Sofistlerin G enel Ö zellikleri
DetaylıTıp Tarihine Yaklaşım
Tıp Tarihine Yaklaşım Avcılık-Toplayıcılık Aşaması Mezopotamya Uygarlıklarında Tıp Eski Mısır Tıbbı Çin Tıbbı Eski Hint Tıbbı Yunan Tıbbı Modern Dönem (Batı) Tıbbı Avcılık-Toplayıcılık Aşaması Bütün gün
DetaylıEitim-Öretim Yılında SDÜ Burdur Eitim Cansevil TEB
2005-2006 Eitim-Öretim Yılında SDÜ Burdur Eitim Cansevil TEB 2005-2006 ETM-ÖRETM YILINDA SDÜ BURDUR ETM FAKÜLTES GSE BÖLÜMÜ MÜZK ETM ABD DA OKUMAKTA OLAN 2, 3 VE 4. SINIFLARIN DEVAMLILIK ZLEYEN DERSLERDE
DetaylıFakat bazı şeyleri yeyip içmek, insanlara zararlı, hikmet ve ihtiyaca aykırı olduğu için İslam dininde haramdır.
Eşyada yenip içilme bakımından asıl olan mubah olmaktır. Bütün eşya, aslında insanların yararlanmaları için yaratılmıştır. Onun için aslında temiz olan, akla ve sağlığa zararlı olmayan bir kısım hayvan
DetaylıHalk Sağlığı-Ders 1 Hastalık ve Sağlık-Halk Sağlığının Doğuşu
Halk Sağlığı-Ders 1 Hastalık ve Sağlık-Halk Sağlığının Doğuşu Öğr. Gör. Hüseyin ARI 1 Hastalık ve Sağlık İnsanoğlu varoluşundan bu yana sonsuza dek yaşama isteği ile güdülenmiştir. Söz konusu güdü insanları,
Detaylı1. ÜNİTE VÜCUDUMUZUN BİLMECESİNİ ÇÖZELİM
1. ÜNİTE VÜCUDUMUZUN BİLMECESİNİ ÇÖZELİM Yandaki resimde hastalandığında hastaneye giden Efe nin vücudunun röntgen filmi verilmiştir. Röntgen filminde görülen açık renkli kısımlar Efe nin vücudunda bulunan
DetaylıElektrik Neden ve Ne Zaman Çarpar...
Elektrik Neden ve Ne Zaman Çarpar... Elektrik çarpmasının hayati tehlikesi var mıdır? Elektrik tellerinde duran kuşa neden elektrik çarpmaz? Bu yazımızda bu gibi sorulara farklı durumlarda bakarak yanıt
DetaylıSöylemek istemediğimiz birçok şey, söylemek istediğimiz zaman dinleyici bulamaz.
Söylenen her söz, içinden çıktığı kalbin kılığını üzerinde taşır. Ataullah İskenderî Söz ilaç gibidir. Gereği kadar sarf edilirse fayda veriri; gerektiğinden fazlası ise zarara neden olur. Amr bin As Sadece
DetaylıETM MÜZNDE PROZOD * Yrd.Doç.Dr. Selçuk BLGN
ETM MÜZNDE PROZOD * Yrd.Doç.Dr. Selçuk BLGN *1924-2004 Musiki Muallim Mektebinden Günümüze Müzik Öretmeni Yetitirme Sempozyumu Bildirisi SDÜ, 7-10 Nisan 2004, Isparta Okul öncesi eitim kurumlarından yüksek
DetaylıDiğer müritlerin neşeyle elindekileri takdiminden sonra, Aziz Mahmut Efendi, boynunu bükerek bu kırık ve solmuş çiçeği üstadına takdim eder.
Hak dostlarından Üftâde Hazretleri(*), bir gün müritleriyle bir kır sohbetine çıkar. Emri üzerine bütün dervişler, kırın rengârenk çiçeklerle bezenmiş yerlerini dolaşarak hocalarına birer demet çiçek getirirler.
DetaylıESK EH R T CARET ODASI A(H1N1) GR P SALGINI
ESKEHR TCARET ODASI A(H1N1) GRP SALGINI A (H1N1) virüsü nedir? A (H1N1) tipi virüsten kaynaklanan, insanlarda hastalıa yol açan viral bir hastalıktır. Hastalık ilk kez Meksika ve ABD de görülmü ve daha
DetaylıVÜCUDUN TEMEL PARÇALARI. 1) Baş-boyun 2)Gövde 3)Ekstremiteler (Kollar ve bacaklar)
VÜCUDUN TEMEL PARÇALARI 1) Baş-boyun 2)Gövde 3)Ekstremiteler (Kollar ve bacaklar) 1)BAŞ a)yüz b)kranium (Kafatası) 2) GÖVDE a)toraks (Göğüs kafesi) b)karın 3) EKSTREMİTELER a)üst ekstremiteler b)alt ekstremiteler
Detaylı11/26/2010 BİLİM TARİHİ. Giriş. Giriş. Giriş. Giriş. Bilim Tarihi Dersinin Bileşenleri. Bilim nedir? Ve Bilim tarihini öğrenmek neden önemlidir?
Bilim Tarihi Dersinin Bileşenleri BİLİM TARİHİ Yrd. Doç. Dr. Suat ÇELİK Bilim nedir? Ve Bilim tarihini öğrenmek neden önemlidir? Bilim tarihi hangi bileşenlerden oluşmaktadır. Ders nasıl işlenecek? Günümüzde
DetaylıHazırlayanın ; Adı:Handenur Soyadı:Dursun Sınıfı:6\E No:261. İbn-i Sina. Matematik Proje Ödevi
Hazırlayanın ; Adı:Handenur Soyadı:Dursun Sınıfı:6\E No:261 İbn-i Sina Matematik Proje Ödevi İbn-i Sina Kimdir? İbn-i Sin nın asıl ismi Ebu Ali Hüseyin bin Abdullah tır. ibn-i Sina Abū ʿAlī al-ḥusayn ibn
DetaylıYrd.Doç.Dr. Zülfü ARIKANOĞLU
Yrd.Doç.Dr. Zülfü ARIKANOĞLU ORGAN NAKLİ NEDİR? Vücutta görevini yerine getiremeyen bir organın yerine, canlı vericiden veya ölüden alınan yeni ve sağlam bir organın cerrahi yöntemlerle nakledilmesi işlemidir.
Detaylı2. Bölgesel Kalkınma ve Yönetiim Sempozyumu 25-26 Ekim 2007, zmir
Yönetiim, Bölgesel Kalkınma ve Kalkınma Ajansları: Çukurova Kalkınma Ajansı Uygulaması A. Celil Öz 1 1- Giri Son çeyrek yüzyılda küresellemenin ve uluslar arası ve uluslar üstü kurumların da etkisiyle
DetaylıVe Brahman bir felsefedir ve o çeşit anlamlarıyla felsefi ve edebi yazılarda kullanılır.
Prana Sanskritçe den nefes-nefes alma ve devamlı hareket şeklinde çevrilir. Bu Hint felsefesinde-tıbbında ve teolojisinde genel bir anlamı ifade eder. Dil uzmanları kelimeye bu anlamları yanında hayat
DetaylıBÖCEKLERDEN TAM KORUNMA
BÖCEKLERDEN TAM KORUNMA BÖCEKLERDEN UZAK DELIKSIZ BIR UYKU Kimse yatağını istenmeyen misafirlerle paylaşma fikrinden hoşlanmaz. Hele ki söz konusu olan doymak bilmez tahtakuruları ise. Bir kez yatağınıza
DetaylıYÖNETİCİ DURUMUNDA OLANLARIN
EĞİTİM PSİKOLOJİSİ GİRİŞ En küçüğünden en büyüğüne kadar bütün işyerleri belirli bir örgütlenme ile meydana gelip çalışmaktadır. bu örgütlenmenin temel unsuru olan insan o işyerinde yönetici, iş gören,
Detaylı! " # $ % & '( ) *' ' +, -. / $ 2 (.- 3( 3 4. (
!"#$ %& '()*' ' +,-. / 0 100$ 2 (.-3( 34.( ,-. '45 45 6#5 6+ 6"#0" '7086 $ $ 89 44" :#! ;{0, 1, 2, 3,..., 9}, L * olarak tanımlı olsun ve sadece 2 ye veya 3 e bölünebilen ve önünde 0 olmayan pozitif sayılara
Detaylıx 2i + A)( 1 yj 2 + B) u (v + B), y 1
Ders 11: Örnekler 11.1 Kulplarla inşalar Bu bölümde kulpları birbirine yapıştırıp tanıdık manifoldlar elde edeceğiz. Artık bu son ders. Özellikle dersin ikinci bölümünde son meyveleri toplamak adına koşarak
DetaylıBuyruldu ki; Aklın kemali Allah u Teâlâ nın rızasına tabi olmak ve gazabından sakınmakladır.
BÜYÜKLERİN HİKMETLİDEN SÖZLERİ Buyruldu ki; Aklın kemali Allah u Teâlâ nın rızasına tabi olmak ve gazabından sakınmakladır. Buyruldu ki; Faziletli kimseler için (hiçbir yer) gurbet sayılmaz. Cahilin ise
DetaylıALTERNATF BR ENERJ KAYNAI ÜRETELM
ALTERNATF BR ENERJ KAYNAI ÜRETELM Hazırlayanlar Cannur KURUOLU 6B Pırıl ALP 6B Danıman Öretmen Demet EROL 2011 ÇNDEKLER Projenin Amacı.....1 Projenin Hedefi.1 Proje çalımaları sırasında gerçekletirilen
DetaylıSEÇMELİ DERSLER (Öğrenci aşağıda belirtilen en az 2 (iki) dersten başarılı olmalıdır.)
PSİKOLOJİ BÖLÜMÜ YAN DAL DERSLERİ DERSLER DERSİN KODU DERSİN ADI KREDİ PSİ 101 Psikolojiye Giriş I PSİ 10 Araştırma Teknikleri I PSİ 10 Psikoloji için İstatistik I PSİ 01 Sosyal Psikoloji I PSİ 0 Gelişim
DetaylıÇevremizdeki Sağlık Kuruluşları VE Sağlık Hizmetleri
Çevremizdeki Sağlık Kuruluşları VE Sağlık Hizmetleri Çevremizde bulunan sağlık kuruluşları, herhangi bir sağlık probleminde müdahalede bulunan ve tedavi amacı güden kuruluşlardır. Yaşadığınız çevrede bulunan
DetaylıAnatomik Sistemler. Hastalıklar Bilgisi Ders-2 İskelet-Kas-Sinir Sistemleri
Anatomik Sistemler Hastalıklar Bilgisi Ders-2 İskelet-Kas-Sinir Sistemleri Anatomik Sistem İskelet Sistemi İskeletin Görevleri Vücuda şekil verir. Vücuda destek sağlar. Göğüs kafes ve kafatası kemikleri
DetaylıÖĞRENİM HEDEFLERİ Öğrenciler 1.sınıfın sonunda;
1. SINIF VE Tıp fakültesi 1. sınıf öğrencilerine; insan organizmasının normal yapı ve işlevlerini doku ve hücre düzeyinde öğrenmelerinin yanı sıra, tıp eğitimine temel oluşturacak şekilde temel fen bilimleri
DetaylıSöz Filmi İnceleme Rehberi
Söz Filmi İnceleme Rehberi Aşağıdaki İnceleme Rehberi, DVD nin özel kitapçığındaki DVD bölümlerin ayetleri ve başlıklarına göre hazırlanmıştır. Bölüm: 1 Ayetler: 1:1-27 Tanrısal Söz o İsa nın ilk öğrencilerinden
Detaylı