Elazığ Balık Pazarında Yılları Arasında Satışa Sunulan Balık Türleri ve Miktarlarının Karşılaştırmalı Olarak incelenmesi

Transkript

1 Fırat Üniv. Fen ve Müh. Bil. Dergisi Science and Eng. J of Fırat Univ. 20 (3), , (3), , 2008 Elazığ Balık Pazarında Yılları Arasında Satışa Sunulan Balık Türleri ve Miktarlarının Karşılaştırmalı Olarak incelenmesi Bülent ORSAY, Erdal DUMAN* Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi, Avlama ve İşleme Teknolojisi Bölümü, Elazığ. * eduman@firat.edu.tr (Geliş/Received: ; Kabul/Accepted: ) Özet: Bu çalışmada, yılları arasında Elazığ balık pazarına giriş yapılan balık türleri ve miktarları karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. İncelenen yıllarda balık halinde 18 adet farklı tür pazarlanmıştır. Bu türlerden ise 7 sinin tatlı su balığı, 11 inin ise deniz balığı olduğu gözlenmiştir. Bu 5 yıl içerisinde balık pazarına toplam ürün girişinin ton olduğu belirlenmiştir. İncelenen yıllardaki satışın birbirinden farklı olduğu, aylık miktarlar toplandığında, balık pazarında, türlerin ekim-aralık ayları arasında en fazla satışının olduğu belirlenmiştir. İncelenen yıllar arasında hale en çok giriş yapılan türlerin ise istavrit (Trachurus trachurus), hamsi (Engraulis encrasicholus), bıyıklı balık (Barbus esocinus ve Barbus xanthopterus), aynalı sazan (Cyprinus carpio) ve karabalık (Capoeta trutta ) olduğu tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Elazığ, Balık pazarı, Ticari balık türleri A Comparative Study on the Sales Amount and Fish Species Marketed in Elazığ Fish Market Between 2001 and 2005 Years Abstract: The objective of the present study was to compare number of fish species marketed in Elazığ Fish Market between 2001 and 2005 years. Between the years of investigations a total of 18 fish species were reported in the fish market. The proportional split in these years was 11 marine and 7 fresh water species. It has been recorded that the total amount of fish offered to the market during the 5 years-perod, was 709,7 ton. The annual sales-amount differed between years and the highest amount of fish that was sold in the marked was recorded during the October-December period of the year. During the study period, European anchovy (Engraulis encrasicholus) enterde the market at the highest amunt, which was followed by Horse mackerel (Trachurus trachurus), Barbel fish (Barbus esocinus and Barbus xanthopterus), Carp (Cyprinus carpio ), and Black fish (Capoeta trutta ), respectively. Key Words: Elazıg, Fish Market, Commercial Fish Species 1.Giriş Balık, insanlık tarihinin başlangıcından beri insan beslenmesinde önemli ve yeri doldurulamayacak besin kaynağı olma özelliğini korumuştur. Suya yakın yerlerde veya su içinde direkler üzerine kurulan kulübelerde yaşayan tarih öncesi insan, suya tamamen bağımlı kalmış veya onunla yakın ilişkilerde olmuştur. Dolayısıyla suyu hayatının bir parçası olarak görmüştür. Bu nedenle insanın ilk uğraşı, hayatını su ile çok yakın olarak sürdürmesi nedeni ile balık avcılığı olmuştur [1]. İnsanın sudan besin bulması ve su ile yakın ilişkisi onu balıkların hayatını çözme arzusunu hakim kılmıştır. Bu arzu ile insanoğlu balık hayatını balığın üreme zamanını, bulunduğu yerleri, beslenme yerlerini, göçlerini, göç yollarını öğrenmeye başlamıştır. Öğrendiği bilgiler de avının artmasına neden olmuştur. Balık avında önemli gelişme balık ağlarının keşfi ile olmuştur. Ağaç çubuklarından, bitki dokularından, kenevir gibi liflerden yapılan bu ağların balık avında kullanılması sonucu insanoğlunu kendi ihtiyacından daha fazla balık avlamaya

2 B. Orsay, E. Duman yöneltmiştir. Böylece kendine özgü bir saha olan balıkçılık doğmuştur[1]. Bu gün pazarlamayı, bir gelir sağlama amacına yönelik seçilmiş müşteri guruplarının, gereksinim ve isteklerinin tatmini için işletme araçlarının yönlendirilmesi, planlanması ve denetimi olarak tanımlanabilmektedir [2]. İnsan beslenmesinde, hayvansal protein açığının giderilmesin de önemli besin kaynaklarından biri olan su ürünlerinin, avcılık yoluyla üretim potansiyeli sınırsız olmadığından ve nüfus arttıkça üretimin de sürekli olarak arttırılması mümkün olmadığından, kişi başına düşen su ürünleri miktarı belirli bir seviyeden sonra azalmaya başlayacak ve talep üretim miktarı ile sınırlı kalacaktır [3]. Dünyada faaliyet gösteren her sektör için temel kural; üretim ve yatırım faaliyetlerinde iyi bir piyasa araştırması, satış, üretim ve finansman planlarının ciddi olarak yapılıp, ileriye dönük stratejilerin oluşturulmasıdır. Bu çalışmalarda ön koşul sağlıklı verilerin elde edilmesi ve bu verilerin tarafsız, ön yargısız ve doğru yorumlanabilmesidir. Ülkemizin üretim potansiyeli ile yıllık su ürünleri üretimimiz kıyaslandığında üretimimizin arzulanan düzeyin çok altında olduğu görülmektedir. Üretimimizin beklenenden çok az olmasında bir çok faktör rol oynarken, bunların başında su ürünleri sektörümüzdeki pazarlama ve üretimle ilgili araştırmaların yetersiz kaldığıdır [4]. Balıkçılık yönetiminin başarısı temelde büyük ölçüde sağlıklı veri toplanması ve bunların doğru bir şekilde işlenmesi ile olmaktadır [5,6]. Ürünün pazarlanması ülkenin genel ekonomik durumu ile yakından ilgilidir. Ülkedeki işsizlik, enflasyon toplumun satın alma gücünü olumsuz yönde etkilemektedir. Ayrıca üretim girdilerindeki artış da maliyet artırıcı etkiler yaratmakta, akaryakıt fiyatlarının sürekli artışı sonucu balık fiyatlarında da bir artış oluşturmaktadır. Geçmişte alt ve orta gelir sınıfına hitap eden balık türleri bugün satın alınamaz duruma ulaşmaktadır. Balık giderek ucuz protein olma özelliğini yitirmektedir. Bu çalışmada tarihleri arasında Elazığ da Kapalı Çarşının bir bölümü olarak kullanılan balık pazarına girişi yapılan balıkların verileri yıllara ve balık türlerine göre karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. 2. Materyal ve Metot yılları arasında Elazığ Kapalı Çarşı nın bir bölümü olarak kullanılan balık pazarına giren balık miktarları aylık olarak kayıt altına alınmıştır. Araştırmada defter kayıtları ve balıkçıların sözlü ifadeleri balık miktarlarının değerlendirilmesinde veri kaynağı olarak kullanılmıştır. Çalışmada balık türlerinin miktarları ayrı ayrı kaydedilmiş tablolar ve şekiller halinde çıkarılmıştır. 3. Bulgular İncelemeye alınan 5 yıl içinde balık pazarına girişi yapılan türler, bu türlerin satış miktarları ve aylara göre en fazla satışı yapılan türler belirlenmiş, elde edilen veriler Tablo 1-8 ve Şekil 1-3 te sunulmuştur Elazığ Balık Pazarında Satışa Sunulan Balık Türleri İncelenen türler arasında balık pazarında tatlı su ve deniz balıkları olarak balıklar 2 bölüm olarak satışa sunulmaktadır. Pazara girişi yapılan tatlı su ve deniz balıkları aşağıda belirtilmektedir. Pazara giriş yapan tatlı su balıkları Keban Baraj Gölü nden kooperatiflerin avladıkları ve pazara sundukları türlerdir. Keban Baraj Gölü nde 20 yi aşkın balık türü yaşamaktadır. Bu balıklardan 7-8 tanesi kooperatiflerce avlanmaktadır [7,8]. Bu avlanan balıkların % 5 lik kısmı iskelelerde, yöresel pazarlarda, meydanlarda sergilerde, % 10 luk kısmı balık pazarında, % 80 lik kısmı ise komşu illere (Diyarbakır, Batman, Bingöl, Mardin, Malatya, Muş, Maraş, Adıyaman) kasalara konarak kamyonlarla pazarlanmaktadır. Pazarda satışa sunulan tatlı su balık türleri alfabetik sıraya göre Tablo1 de gösterilmektedir. 440

3 Elazığ Balık Pazarında Yılları Arasında Satışa SunulanBalık Türleri ve Miktarlarının Karşılaştırmalı olarak incelenmesi Tablo 1. Elazığ Balık Pazarı nda Yıllarında Satışa Sunulan Tatlı Su Balık Türleri Türkçe Adı Latince Adı Aynalı Sazan Cyprinus carpio Bıyıklı Balık Barbus sp Kara Balık Capoeta trutta Küpeli Balık Barbus rajanarum mystaceus Pullu Sazan Cyprinus carpio Şabot Tor grypus Tatlı Su Kefali Leuciscus cephalus orientalis Balık pazarında satışa sunulan deniz balıklarının bir kısmı kasalar içerisinde bir kısmı ise köpük denilen strafordan yapılmış kutular içerisine buz konarak İzmir ve Karadeniz den balık pazarına getirilerek pazara getirilmektedir. Balık pazarında satışa sunulan türler alfabetik sıraya göre Tablo 2 de sunulmuştur. Tablo 2. Elazığ balık pazarında yıllarında satışa sunulan deniz balık türleri. Türkçe Adı Latince Adı Barbunya Mullus barbatus Çinekop Pomatomus saltatrix Çipura Chrysophrys auratus Kefal Mugil cephalus Hamsi Engraulis engrasicholus İstavrit Trachurus trachurus Levrek Dicentrarchus labrax Palamut Sarda sadra Sardalya Sardina pilchardus Uskumru Scomber scombrus Zargana Belone belone Tablo 1 ve 2 incelendiğinde, Elazığ balık pazarında satışa sunulan balıklardan, 7 türün tatlısu balığı ve 11 türün ise deniz balığı olduğu görülmektedir. Elazığ Balık Pazarı nda yıllar bazında incelemeye alınan toplam tatlı su balık miktarları Tablo 3 te görülmektedir. Tablo 3. Elazığ balık pazarında tatlı su balıklarının yıllara göre satış miktarları (ton) Türler Yıllar Aynalı Sazan Bıyıklı Balık Kara Balık Küpeli Balık Pullu Sazan Şabot Tatlı Su Kefali Toplam

4 B. Orsay, E. Duman Elazığ balık pazarında en fazla balık satışının yapıldığı 2001 yılı olurken (92.3 ton), en az balık satışının yapıldığı yıl ise 2005 yılı (54.8 ton) olduğu tespit edilmiştir. Satış Miktarı (Ton) Yıllar Şekil 1. Elazığ Balık Pazarında Yıllar Bazında Satışa Sunulan Toplam Balık Miktarları. Elazığ balık pazarında satışa sunulan tatlı su balıklarından en fazla satışı gerçekleşen balık türünün bıyıklı balık olduğu, en az satışı gerçekleşen balık türünün ise şabot olduğu belirlenmiştir. Satışa sunulan deniz balıklarından en fazla satışı gerçekleşen balık türlerinin hamsi ve istavrit olduğu, en az satışı gerçekleşen balık türünün ise barbunya olduğu belirlenmiştir (Tablo 4). Elazığ balık pazarında en fazla balık satışının yapıldığı yıl 2001 yılı olurken (97.6 ton), en az balık satışının yapıldığı yıl ise 2005 yılı (52.9 ton) olduğu tespit edilmiştir yılları arasında pazarda satışa sunulan toplam miktarlar dikkate alındığın da, yıllar bazında sürekli bir düşüş olduğu belirlenmiştir (Şekil 1). Tablo 4. Elazığ Balık Pazarı nda Deniz Balıklarının Yıllara Göre Satış Miktarları (ton). Türler Yıllar Barbunya Çinekop Çipura Kefal Hamsi İstavrit Levrek Palamut Sardalya Uskumru Zargana Toplam Elazığ Balık Pazarında Satışa Sunulan balık türlerinin aylara göre dağılımı Elazığ balık pazarındaki 8 adet balıkçı dükkanı, Keban Baraj Gölü nde yıllarında yayımlanan sirkülere göre balık avcılığının serbest olduğu 7 aylık (15 Nisan 15 Eylül) dönemde balık pazarlaması ve satışı yapılırken, yasak sezon başladığı zaman ise sebze ve meyve satışı yapmaktadırlar [9,10]. 442

5 Elazığ Balık Pazarında Yılları Arasında Satışa SunulanBalık Türleri ve Miktarlarının Karşılaştırmalı olarak incelenmesi Balık halinde 2005 yılı dikkate alınarak aylara göre satışı yapılan tatlı su balık miktarları Tablo 5 te görülmektedir. Tablo 5. Elazığ balık pazarında tatlı su balıklarının aylara göre satışa sunulanmiktarları (ton). Türler Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Aynalı Sazan Bıyıklı Balık Kara Balık Küpeli Balık Pullu Sazan Şabot Tatlı Su Kefali Toplam Tablo 5 incelendiğinde tatlı su balıklarından en fazla satışın ekim ayında (8.8 ton), en az balık satışının ise mart ayında (3.8 ton) olduğu tespit edilmiştir. Balık halinde 2005 yılı dikkate alınarak aylara göre satışı yapılan deniz balık miktarları Tablo 6 da görülmektedir. Tablo 6. Elazığ balık pazarında deniz balıklarının aylara göre satışa sunulan miktarları (ton). Türler Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Barbunya Çinekop Çipura Kefal Hamsi İstavrit Levrek Palamut Sardalya Uskumru Zargana Toplam Tablo 6 da görüldüğü gibi deniz balıklarından en fazla balık (10.7 ton) satışın aralık ayında, en az satışın ( 3,7 ton) nisan ayında gerçekleştiği belirlenmiştir. Elazığ Balık Pazarında aylara göre toplam balık miktarındaki dalgalanmalar Şekil 2 te verilmiştir. 443

6 B. Orsay, E. Duman Elazığ balık pazarında aylara göre satışa sunulan balık türleri Satış miktarı (Ton) Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Aylar Şekil 2. Elazığ balık pazarında aylara göre balık satışı Elazığ Balık hali nde 2005 yılı dikkate alınarak aylara göre satışı yapılan toplam satış miktarları incelendiğinde, en fazla balık satışının aralık ayında, en az balık satışının ise nisan ayında gerçekleştiği belirlenmiştir. Balık pazarında aylara göre satışı yapılan balık miktarları yüzde olarak Şekil 3 te görülmektedir. MART 8% ŞUBAT 12% NİSAN 7% EYLÜL 11% EKİM 15% OCAK 14% ARALIK 17% KASIM 16% Şekil 3. Aylara göre Elazığ balık pazarında satışın yüzde olarak dağılımı Şekil 3 te görüldüğü gibi en fazla balık satışı % 17 ile aralık ayı olurken, en az balık satışı % 7 ile nisan ayı olarak gerçekleşmiştir Aylara Göre Balıkların Fiyatlandırılması Fiyatlandırma üzerinde mevsimin etkisi vardır, eylül ve ekim gibi sıcak aylarda balığın çabuk bozulması ve talebin az olması sebebi ile fiyat düşük olurken, soğuk aylarda (ocak, şubat, mart) talebin artması ve balığın daha uzun sürede bozulması nedeni ile, bu aylarda fiyatların daha fazla yükseldiği belirlenmiştir. 444

7 Elazığ Balık Pazarında Yılları Arasında Satışa SunulanBalık Türleri ve Miktarlarının Karşılaştırmalı olarak incelenmesi Tablo 7. Elazığ balık pazarında 2005 yılında tatlı su balıklarının aylara göre fiyatlandırılması (YTL). Türler Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Aynalı Sazan 3 3 3, Bıyıklı Balık 3 3 3,5 4, Kara Balık 1 1, , Küpeli Balık Pullu Sazan 3 3 3, Şabot Tatlı Su Kefali Tablo 8. Elazığ balık pazarında 2005 yılında deniz balıklarının aylara görefiyatlandırılması (YTL) Türler Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Barbunya Çinekop Çipura Kefal Hamsi 3 3,5 3,5 3, İstavrit 3 3,5 3,5 3, Levrek Palamut Sardalya Uskumru Zargana Tablo 7 ve 8 den de görüleceği gibi hem tatlı hemde deniz balıkları eylül, ekim gibi sıcak aylarda daha düşük bir fiyata satılırken; ocak, şubat, mart gibi daha soğuk aylarda nispeten yüksek fiyata alıcı bulmaktadır. 4. Tartışma ve Sonuç Ülkemiz, üç tarafı denizlerle çevrili olması ve zengin akarsular, göl, gölet ve barajlarıyla, su ürünleri üretimi bakımından oldukça önemli bir potansiyele sahiptir. Bu kaynakların verimli bir şekilde kullanılması ülkemiz protein ihtiyacını karşılanmasında olduğu gibi ekonomiye kaynak ve istihdam katkıları açısından önemlidir [11]. Su ürünlerinin pazarlanması ve fiyatlandırılması çok önemli bir konudur. Türkiye de avlanan balıkların bir kısmı iskelelerde, yöresel pazarlarda, meydanlarda, tabla ve sergilerde kendiliğinden oluşmuş bir düzen içerisinde pazarlanmaktadır. Bu şekilde yapılan satış miktarı % 25 ini oluşturmaktadır. Geriye kalan % 75 lik kısmı ise kooperatifler ve komisyoncular gibi örgütlenmiş edilmiş kurumlarca pazarlanmaktadır. Türkiye de müzayede sistemi tam olarak uygulanamamakta, bunun en önemli sebebi ise yeterli pazarlama tesislerinin olmayışı, değerlendirme olanaklarının sınırlı oluşu ve en önemlisi üreticilerin ekonomik güçsüzlüğü ve organizasyonsuzluk sonucu dayanışmanın olmayışıdır. Düzenli bir yapı gerektiren balıkçılıkta hep birliktelik koşuldur [2]. Bu çalışma kapsamında tarihleri arasında Elazığ a toplam ton balık girdiği belirlenmiştir. Elazığ da pazarlama ile ilgili herhangi bir çalışmaya rastlanamamıştır. Yapılan çalışmalarda[12,13], Keban Baraj Gölünden avlanan balıkların komisyoncular vasıtası ile kamyonlarla komşu illere pazarlandığı tespit edilmiştir. Yaptığımız bu çalışmada yılları arasında Elazığ balık haline girişi yapılan balıklarda yıllar bazında bir azalma olduğu belirlenmiştir. Bunun sebebinin ise, av gücünün plansız bir şekilde artmasının aşırı 445

8 B. Orsay, E. Duman avcılığı doğurmasından ve bu aşırı avcılığın stoklara yaptığı baskıdan kaynaklandığı kanısındayız. Atay ve Bekcan ın [14] yapmış oldukları çalışmada, Türkiye de balık avcılığında kotaların bulunmayışı ve serbest giriş sisteminin hakim balıkçılık sektörümüzde yıllar bazında önemli dalgalanmaların olduğunu belirtmişlerdir. Bu çalışmada yılları arasında balık pazarına girişi yapılan tatlı su balıklarından en fazla satışı yapılan türün % ile bıyıklı balık olduğu, deniz balıklarından ise en fazla satışı yapılan türün % ile istavrit olduğu belirlenmiştir.en fazla satış yapılan tatlı su balıkları ekim ayında gerçekleşirken, deniz balıklarının ise en fazla aralık ayında satışının yapıldığı tespit edilmiştir. Ünal ve diğ., [5] yapmış oldukları çalışmalarda Türkiye su ürünleri sektörünün verileri toplama ve değerlendirme kurumlarının sorunlarına dikkat çekmektedirler. İstatistiksel av miktarı ile vergi arasında bir bağ kuran üretici ve pazarlamacı gerçek rakamları vermekten çekinmektedir. Gerçek üretim ve pazarlama değerleri elde edilemediği sürece avcılığın yönlendirilmesinde büyük sıkıntı çekileceği şüphesizdir. Sonuç olarak balıkçılar ve kabzımallara; av miktarını doğru olarak bildirmenin uzun vadede kendileri için faydalı olacağı anlatılmalıdır. Ayrıca, Avlanan balıkların uygun pazarlanmasını sağlamak amacı ile ürünün piyasada değer kazanana kadar saklanması, bir ön işleme tabi tutulması, avlanan balıkların yerinden taşınmasında, toplama merkezlerinden Pazar yerlerine gönderilmesi için düşük faizli krediler verilmelidir. Belediye ile Maliye nin alım-satım işlemlerini kontrol altına alarak, vergilerin yönetmelikler kapsamında toplanmasının sağlanması gerekmektedir [15]. İşletmelerin verimliliğinin arttırılması için belirli kapasiteden sonra Su Ürünleri eğitimi almış teknik eleman çalıştırma zorunluluğu getirilmeli, sektör ile üniversite arasında teknik ve bilimsel işbirliği ile sektörde örgütlenmenin özendirilmesi gerekir. 5. Kaynaklar 1. Çelikkale,M.S., Düzgüneş, E., Okumuş, İ.(1999). Türkiye Su Ürünleri Sektörü. Potansiyeli, Mevcut Durumu, Sorunları ve Çözüm Önerileri. İstanbul Ticaret Odası, İstanbul,414s. 2. Elbek, A. G. (1995). Su Ürünlerinde Pazar Araştırması. Ege Üniv. Su Ürünleri Yayınları. No: 48, İzmir.140 s. 3. Göğüş, K. Ve Kolsarıcı, N.(1992). Su Ürünleri Teknolojisi, A.Ü.Zir.Fak.Yayınları: 1243, Ders Kitabı, A.Ü.Zir.Fak.Baskı Ofset Ünitesi, Ankara. 4. Acara. A. (1993). Su Ürünleri Ekonomisi D.P.T. İktisadi kalkınma Genel Müd. Yayınları. No: Ünal, V., Akyol,O., Hoşsucu, H. (2001). Balıkçılık Yönetiminde İhtiyaç Duyulan Biyo-Ekolojik Veriler. Ege. Üniv. Su Ür. Dergisi, Cilt: 18, Sayı: 1-2, Doğan.K.(1997). Su Ürünleri Sektörü Türk Ekonomisinin Neresinde. Sümder.Aralık Sayı Ekingen,G., Sarıeyyüpoğlu. M.(1981). Keban Baraj Gölü Balıkları. Fırat Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi. Cilt. VI. No: 1-2. Elazığ s. 8. Anonim, (1994). Keban Baraj Gölü Limnolojik Raporu, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı D.S.İ. Genel Müd. IX. Böl. Müd. Su Ürünleri Baş. Mühendisliği, 137s., Elazığ. 9. Anonim, (2000). Denizlerde ve İç Sularda Ticari Amaçlı Su Ürünlerini Düzenleyen Av dönemine Ait 34/1 Numaralı Sirküler, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Koruma ve Kontrol Genel Müd., 68s., Ankara. 10. Anonim, (2002). Denizlerde ve İç Sularda Ticari Amaçlı Su Ürünlerini Düzenleyen Av dönemine Ait 34/1 Numaralı Sirküler, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Koruma ve Kontrol Genel Müd., 68s., Ankara. 11. Duman, E. (2002). Balık Avcılığı Ekonomisi. Doktora Ders Notları, Elazığ. 12. Sağlam, N. (1994). Keban Baraj Gölü nün Balıkçılık Ekonomisi Yönünüden İncelenmesi, Ege Üniv. Su Ürünleri Dergisi, Cilt 2, Sayı: 41, Orsay, B ve Duman, E. (2004). Keban Baraj Gölü nün Kemaliye Bölgesinde Barbus esocinus ve Barbus xanthopterus Avcılığında Kullanılan Yakalam Aletleri. Fırat üniv. Fen Bilimleri Dergisi. Cilt (16),

9 Elazığ Balık Pazarında Yılları Arasında Satışa SunulanBalık Türleri ve Miktarlarının Karşılaştırmalı olarak incelenmesi 14. Atay, D ve Bekcan, S. (2001). Türkiyenin Su Ürünleri Potansiyeli ve Sorunları. 21 inci Yüzyıla girerken Türkiye nin Biyolojik Zenginlikleri ve Sorunları. Türkiye Tabiatını Koruma Derneği ve Tübitak, Timur. M., ve Doğan.K.(1999). İstanbul Balık Hali ve Halde Pazarlanan Su Ürünleri. Cilt 16., Sayı: 1-2 (1-17). 447