Yýl:25 Sayý:41 Mayýs-Haziran-Temmuz-Aðustos 2007

Transkript

1 Yýl:25 Sayý:41 Mayýs-Haziran-Temmuz-Aðustos 2007

2 ÞEHÝDE AÐIT O, Korkunçtu, dayanýlmazdý Hiç yýlmadý Boðucuydu görüntüler Hiç usanmadý, çabaladý 17 Aðustos ta Týrnaklarýný gömdü bir avuç topraða Atlýlar da toplu mezar açýlýrken Vatan için. Bir sessizlik, Direndi Bir hüzün sarmýþtý etrafý. Gözleri hep ilerde, Ne bir aðlayýþ, Kulaklarý tetikte, Ne bir haykýrýþ, Düþmaný gözledi Ne bir aðýt Topraðý için Herkes suskun. Bayraðý için. Vazgeçmedi Olamazdý ki Aç kaldý, susuz kaldý Çünkü, Bekledi Ne anasý, Bir ümit Ne babasý, Bir ýþýk Ne de kardeþi vardý Bakýþlarýnda yalvarýþ, Onun arkasýndan aðlayacak Dudaklarýnda dualar vardý. O an. Hep Anavatanýný bekledi Bu, Gün doðarken Bir soykýrýmdý Belki Bir toplu katliamdý Bir gün gelir diye. Rum un yüz karasýydý. 20 Temmuz sabahý Sen, Tan yeri aðarýrken Bu topraklarda Yavaþ yavaþ uyanýyordu Kefensiz yatan Þehidim. Atlýlar, Sandallar, Murataða halký. Sen, Bir sessizlik vardý bu uyanýþta Yavrusuna doyamayan Sýkýntý ve korku saçýyordu etrafa Anam, babam. Ne oluyor derken Sen, Müthiþ bir gürültü Hürriyetine, özgürlüðüne doyamayan Yok etti sessizliði. Kardeþim. Bunlar, Ay yýldýzlý çelik kanatlardý Çýðlýk çýðlýða haykýrýyordu herkes Nihayet Geldiler, geldiler Kurtulduk, kurtulduk diye. Herkes aðlaþýyordu, Þükrediyordu Allahýna Sevinç gözyaþlarý Sel gibi akýyordu yüzlerinden. Fakat, Çok sürmedi sevinçleri Murataða, Sandallar ve Atlýlar Halkýnýn, Rum saldýrýsýna uðramýþlardý Hunharca. Üç köy Esir alýnmýþtý Bilinmeyenler yaþandý günlerce Ta ki, 14 Aðustos a kadar. Ve sen, Henüz toprak kokusunu alamadan Topraða gömülen 16 günlük bebek. Hep kalbimizdesiniz Ay yýldýzlý bayraklarýnýz Dalgalanýyor huzurunuzda Hür ve özgür. Sen bir ýþýk, Sen bir meþale, Sen bir tarihsin. Bayraðýn hep göklerde kalacak, Hür ve özgür Kuzey Kýbrýs Türk Cumhuriyeti Topraklarýnda Sonsuza kadar. Ruhun þad olsun. Ne Mutlu Türküm Diyene. Hüseyin Güner GÜLER Emekli Sivil Savunma Bölge Amiri

3 ÝÇÝNDEKÝLER Sivil Savunma Dergisi 2 Faaliyetlerimiz 18 Eðitimde yabancý dilin önemi Sahibi: KKTC Sivil Savunma Teþkilat Baþkanlýðý 20 Kýbrýs aðzý üzerine Yayýn Kurulu: Mehmet GÜNEÞ Yusuf SELKAN Sevgi KIRMIZI Yusuf ÇELÝK Neray BAYSAL Adres: KKTC Sivil Savunma Teþkilat Baþkanlýðý P.K Lefkoþa Tel: (0392) Fax: (0392) E.posta: dergi@sivilsavunmakktc.com Halk Örgütü ile iþbirliðinin önemi 20 Temmuz Barýþ ve Özgürlük Bayramý coþku ile kutlandý Vatandaþ Sivil Savunma yý ne kadar biliyor? Ayten BERKALP in hatýralarýyla 20 Temmuz 1974 Erenköy kahramanlarý Sivil Savunma Dergisi, 179/1994 sayýlý Sivil Savunma Teþkilat, Donatým ve Tedbirler Tüzüðü nün 36 (1) maddesi uyarýnca yayýmlanmaktadýr. Dergideki yazýlarýn içerdiði fikirler yazarlara ait olup, bu yazýlarýn resmi bir yönü yoktur. Ýsteyenler dergide yayýmlanmak üzere, ücret talep etmemek kaydýyla, Sivil Savunma Teþkilat Baþkanlýðý na yazý veya çeviri gönderebilirler. Sivil Savunma Teþkilat Baþkanlýðý, yayýmlanmak üzere gönderilen yazýlarda, yazýnýn ana fikrini deðiþtirmeden, gerekli gördüðü düzeltmeleri yapabilir. Gönderilen yazýlar yayýmlansýn veya yayýmlanmasýn iade edilmez. Dergideki yazýlar, kaynak gösterilerek yayýmlanabilir. Sivil Savunma Dergisi, yýlda üç kez yayýmlanýr Küresel ýsýnma ve hayatýmýza etkileri Uyuþturucu sorunu Saðlýklý güneþlenme ve güneþ çarpmasý K.K.T.C. de bir yatýrým alaný KARPAZ Saðlýklý beslenme ve baðýþýklýk sistemimiz Ýnsan yaþamýnda psikolojik desteðin önemi Ziyaretler

4 ETKÝNLÝKLERÝMÝZ 2 Faaliyetlerimiz Kýymet YENÝÇERÝ (Sivil Savunma Haberalma ve Ýkaz Þube Müdürlüðü) Halk Örgütü Terhis Törenleri Sivil Savunma Halk Örgütü kadrolarýnda Sivil Savunma Yasasý gereðince 60 yaþýný dolduran toplam, 467 Halk Örgütü mükellefine, düzenlenen törenlerle hizmet belgeleri verildi. Sivil Savunma Girne Bölge Müdürlüðü Halk Örgütü personeline, hizmet belgesi takdim töreni 29 Mayýs 2007 de Dome Hotel'de, Gazimaðusa Bölge Müdürlüðü hizmet belgesi takdim töreni 30 Mayýs 2007 de Gazimaðusa Bölge Müdürlüðü binasýnda, Ýskele Bölge Müdürlüðü hizmet belgesi takdim töreni ise 04 Haziran 2007 tarihinde Ýskele Bölge Müdürlüðü binasýnda gerçekleþtirildi. Bu kapsamda; Lefkoþa Bölge Müdürlüðü ile Güzelyurt Bölge Müdürlüðü hizmet belgesi takdim töreni 05 Haziran 2007 tarihinde Sivil Savunma Teþkilat Baþkanlýðý bahçesinde yapýldý. Kalp ve Göðüs Hastalýklarý Ayaktan Taný ve Tedavi Merkezi Açýlýþ Töreni Kalp ve Göðüs Hastalýklarý Ayaktan Taný ve Tedavi Merkezi, 07 Haziran 2007 tarihinde düzenlenen törenle hizmete açýldý. Merkez; Baþbakan Ferdi Sabit SOYER, Saðlýk Bakaný Eþref VAÝZ ve Sivil Savunma Teþkilat Baþkaný Zekai AKSAKALLI tarafýndan açýldý. Kalp ve Göðüs Hastalýklarý Ayaktan Taný ve Tedavi Merkezi, ihaleyi kazanan Karalým & Co. Ltd. tarafýndan inþa edilmiþ olup, Hastane yapýmýndaki tüm giderler, Sivil Savunma Sýðýnak Fonu tarafýndan karþýlandý. Merkezin temeli 16 Ocak 2007 tarihinde atýlmýþtý. KKTC Sivil Savunma

5 ETKÝNLÝKLERÝMÝZ 3 Nepal de Afet Yönetimi ve Arama Kurtarma Eðitimi Semineri Sivil Savunma Teþkilat Baþkanlýðý ndan afet yönetimi ve arama kurtarma konularýnda uzman bir heyet Nepal Afete Hazýrlýk Aðý (DPNet NEPAL)'nýn davetlisi olarak Nepal e gitti. Endonezya da bilimsel sempozyuma katýldýk Uluslararasý Konferans ve Tatbikat sonrasýnda katýlýmcý ülkelerle iliþkilerini geliþtiren Sivil Savunma Teþkilat Baþkanlýðý ndan bir heyet, Endonezya Cerrahlar Kurumu nun daveti üzerine Jogjakarta ya gönderildi Temmuz tarihleri arasýnda Endonezya Cerrahlar Kurumu tarafýndan düzenlenen Felaketlere ve Acil Durumlara Hazýrlýkta Cerrahlarýn Rolü konulu bilimsel sempozyumda konuþmacý olarak yer aldýk. Harekat ve Eðitim Þube Müdürü Mehmet GÜNEÞ ile Hizmet ve Destek Þube Müdürlüðü personeli Tankut RIFKI dan oluþan Nepal de Haziran 2007 tarihleri arasýnda temaslarda bulunan heyet bir hafta süreyle Afet Yönetimi ve Arama-Kurtarma konusunda eðitim ve kurs verdi. Ayrýca, yeni yapýlanmakta olan Nepal Afet Yönetim Sistemi nin organizasyonuna yardýmcý oldu. Nepal'de gerçekleþtirilen beþ günlük eðitim semineri çerçevesinde KKTC Sivil Savunma Teþkilat Baþkanlýðý heyeti tarafýndan, ilk önce Marmara ve Düzce depremleri hakkýnda bilgi aktarýldý ve bu depremlerde kazanýlan ekibimiz, Sempozyumda KKTC Sivil Savunma Teþkilat Baþkanlýðý Organizasyonu ile Sivil Savunma Teþkilat Baþkanlýðý'nýn Doðal Afetlere Müdahalede Uluslararasý Tecrübeleri konularýnda iki sunum gerçekleþtirdi. Sempozyumda, KKTC Sivil Savunma ekibi tarafýndan yapýlan sunumlar kalabalýk bir kitle tarafýndan izlendi. Sivil Savunma heyetinin salon giriþine kurduðu KKTC ve Sivil Savunma Teþkilat Baþkanlýðý'ný tanýtýcý stant da yoðun ilgi gördü. tecrübeler, aksaklýklar, yapýlmasý gerekenler ve ekiplerin davranýþ tarzlarýndan bahsedildi. Seminerde, Türkiye'deki depremlerle, Pakistan depremi ele alýndý ve üç depremin de karþýlaþtýrýlmasý yapýldý. Seminerin ilk oturumunda KKTC Sivil Savunma heyetinin aktardýðý konular büyük ilgi gördü ve yüksek katýlým saðlandý. Sivil Savunma KKTC

6 ETKÝNLÝKLERÝMÝZ 4 Beylerbeyi Orman Yangýný Beylerbeyi köyünün Güney Batý kýsmýnda Beþparmak Daðlarý sýrtlarýnda meydana gelen yangýný söndürme çalýþmalarýna, askeri personel, Ýtfaiye Müdürlüðü ve Orman Dairesi personeli yanýnda Sivil Savunma Teþkilat Baþkanlýðý personeli de katýldý. 16 Temmuz 2007 tarihinde saat sularýnda meydana gelen yangýn, tüm ekiplerin yoðun gayretleri neticesinde da kontrol altýna alýndý. Meydana gelen yangýn neticesinde Beylerbeyi köyünde 50 dönümlük müdahalesi neticesinde saat 09.30'da kontrol altýna alýndý. Yangýn nedeniyle keçi boynuzu ve zeytin aðaçlarýndan oluþan 40 dönümlük orman yanarak zayi oldu. Sivil Savunma Teþkilatý yangýn söndürme çalýþmalarýna 35 personel ve iki itfaiye aracýyla katýldý. Sivil Savunma Teþkilat Baþkanlýðý ile Meteoroloji Dairesi arasýnda iþbirliði protokolü imzalandý Sivil Savunma Teþkilat Baþkanlýðý ile Meteoroloji Dairesi arasýnda karþýlýklý yardýmlaþma ve iþbirliði protokolü yeniden imzalandý. Protokol, 09 Aðustos 2007 tarihinde Sivil Savunma Teþkilat Baþkanlýðý, Baþkanlýk Karargahý nda Teþkilat Baþkaný Ö. Faruk BOZDEMÝR ile Meteoroloji Dairesi Müdürü Fehmi OKTAY tarafýndan imzalandý. yeni ekilmiþ çam fidaný ve maki yanarak yok oldu. Sivil Savunma Teþkilat Baþkanlýðý yangýn söndürme çalýþmalarýna 2 itfaiye aracý ve 18 personelle katýldý. Boðazköy Orman Yangýný Girne ye baðlý Boðazköy'ün Kuzeyinde elektrik tellerinden çýkan kývýlcýmlar nedeniyle meydana gelen orman yangýnýný söndürme çalýþmalarýna, askeri personel, itfaiye Müdürlüðü ve Orman Dairesi personeli yanýnda Sivil Savunma Teþkilatý personeli de katýldý. 17 Temmuz 2007 tarihinde saat sularýnda baþlayan yangýn, ekiplerin Toplumumuzu maddi ve manevi yönden etkileyebilecek deprem, sel, hortum, kasýrga, fýrtýna ve orman yangýný gibi doðal afetlere neden olabileceði saptanan meteorolojik olaylarýn yazýlý olarak Sivil Savunma Teþkilat Baþkanlýðý na bildirilmesini öngören protokolün ilki 2000 yýlýnda imzalanmýþtý. KKTC Sivil Savunma

7 ETKÝNLÝKLERÝMÝZ 5 Sivil Savunma faaliyetlerinde Halk Örgütü ile iþbirliðinin önemi Coþkun NEÞESÝBOL (Sivil Savunma Girne Bölge Müdürlüðü) Sivil Savunma, düþman taarruzlarýna, tabii sosyal yardým konularýnda bilinçli ve bilgili afetlere ve büyük yangýnlara karþý halkýn olmasý gerekmektedir. can ve mal kaybýnýn asgari hadde Ülkemizde Sivil Savunma Teþkilat indirilmesi, hayati önemi haiz resmi ve özel Baþkanlýðý bu iþbirliðinin gerçekleþebilmesi için tesis ve teþekküllerin korunmasý ve faaliyetlerin Sivil Savunma Mahalli Teþkillerini (Halk Örgütü) idamesi için bunlarýn acil tamir ve islahý, kurmuþtur. Sivil Savunma mahalli teþkilleri savunma gayretlerinin sivil halk tarafýndan ülkemiz Sivil Savunma Yasasýna göre azami surette desteklenmesi ve cephe gerisi yaþ arasý erkek yurttaþlarla, yaþ arasý moralin muhafazasý maksadý ile alýnacak her bayan yurttaþlarýn görev aldýðý teþkillerdir. türlü silahsýz, koruyucu ve kurtarýcý tedbir ve Fakat þu anda Sivil Savunma Bölge faaliyetleri anlatýr. Müdürlüklerinde kurulan teþkillerde sadece 48- Dünyanýn en geliþmiþ ülkelerinde bile 60 yaþ arasý erkekler görev yapmaktadýr. Bu (ABD, Ýngiltere, Almanya, Fransa v.s.) teþkiller Bölge Müdürlüklerine baðlý Sivil olaðanüstü bir durumda (deprem, sel, büyük Savunma Bölge Amirlikleri ve Bölge yangýn) yukarýdaki faaliyetlerin yürütülmesinde Amirliklerine baðlý Sivil Savunma Semt sivil savunma tek baþýna yetersiz kalýr. Amirliklerinden oluþur. Bu oluþumda bölgelerin Herhangi bir tabii afetde Sivil Savunma ve Halk özellikleri, nüfus durumu ve mülki taksimat Örgütleri iþbirliði içerisinde, kurum-kuruluþlarla dikkate alýnýr. birlikte iyi bir organizasyon çerçevesinde bu Olaðanüstü bir durumda, Sivil Savunma ile gibi felaketlerin altýndan kalkabilir. Sivil halkýn Halk Örgütlerinin nasýl bir iþbirliði içerisinde bu organizasyonun içerisinde aktif rol olmasý gerektiðine bakacak olursak; ülkede alabilmesi için ilkyardým, deprem, yangýn ve büyük bir deprem meydana geldiði zaman, Sivil Savunma KKTC

8 ETKÝNLÝKLERÝMÝZ 6 Bakanlar Kurulu hemen toplanýr ve ülkede olaðanüstü hal ilan eder. Sivil Savunma Baþkanlýk Karargahý ile Bölge Müdürlük personeli hemen göreve çaðrýlýr. Bölge Müdürlük personeli, Bölge-Semt Amirlerini arayarak diðer Halk Örgütü personelinin karargahlarda toplanmasýný ister. Bölge-Semt Amirleri, personelin daha erken toplanabilmesi için muhtar ve bölgede bulunan polis karakollarýndan yardým talebinde bulunur. Bilinmesi gereken bir gerçek de, bu gibi felaketlerde yerleþim yerlerinde, binalarýn tahribi ve yýkýlmalarý ile yangýnlar çýkacak ve bunun neticesinde çok sayýda ölü ve yaralý olabilecektir. Dolayýsýyla insanlar evsiz, kimsesiz kalacak, yollar morali bozuk ve ailesini kaybetmiþ birçok insanla dolu olacaktýr. Karargahlarda toplanmýþ bulunan Sivil Savunma Teþkilat Baþkanlýðý personeli ve Halk Örgütü personeli yaralý insanlarý yýkýntýlar arasýndan çýkararak ilk yardým uygulayacak, baþlangýç halindeki yangýnlarý söndürecek, savunma gayretlerinin desteklenmesine çalýþacak ve cephe gerisi moralin muhafazasý için gayret gösterecektir. SÝVÝL SAVUNMA HALK ÖRGÜTLERÝNÝN EÐÝTÝMÝ: Sivil Savunma Teþkilat Baþkanlýðý gerektiði hallerde bu faaliyetlerin, Halk Örgütleri ile birlikte yürütülebilmesi için her yýl düzenli olarak Halk Örgütlerine kurslar düzenlemekte ve halkýmýza yararlý bilgiler vererek, bilinçli olmalarý saðlanmaktadýr. Düzenlenen kurslarda; ilk yardým ekibine, bir yaralýya doktor gelinceye kadar veya hastaneye götürülünceye kadar eldeki mevcut malzeme ile nasýl ilk yardým yapýlacaðý ve ambulans ekibine yaralýnýn uygun þekilde nasýl taþýnmasý gerektiði öðretilir. Yangýn söndürme ve kurtarma ekiplerine de baþlangýç halindeki yangýnlara, gerek yangýn söndürme cihazlarý ile gerekse diðer yöntemlerle müdahale yapýlýrken, nelere dikkat edilmesi gerektiði, sosyal yardým ekiplerine, olaðanüstü bir durumda sivil halka rehberlik yapacaklarý ve halkýn paniðe kapýlmamalarý için onlara nasýl yardýmcý olacaklarý öðretilmektedir. Bu eðitimlerin pekiþtirilmesi için ilgili kurumkuruluþlarla birlikte, her yýl ulusal veya uluslararasý tatbikatlar düzenlenmektedir. Sivil Savunma ile Halk Örgütleri iþbirliði içerisinde olursa, herhangi bir deprem, su baskýný, hortum, yangýn ve kaza haberleri de Sivil Savunma Teþkilat Baþkanlýðý na veya Sivil Savunma Bölge Müdürlüklerine zamanýnda bildirilir. Ýþbirliði içindeki bu çalýþmayla olaðanüstü durumdaki can ve mal kaybýnýn önleneceði unutulmamalýdýr. Ulu Önder ATATÜRK'ün söylediði gibi Felaket, baþa gelmeden önce onu önleme ve ondan korunma çarelerini bulmak gerekir. KKTC Sivil Savunma

9 GÜNCEL 7 20 Temmuz Barýþ ve Özgürlük Bayramý coþku ile kutlandý (Sivil Savunma Dergi Yayýn Komitesi) 20 Temmuz Barýþ ve Özgürlük Bayramý nýn 33. yýldönümünü kutlama etkinlikleri çerçevesinde düzenlenen törenler, KKTC halký tarafýndan coþkuyla izlendi. Törenler Lefkoþa da Dr. Fazýl KÜÇÜK Bulvarý nda ve diðer tüm ilçelerde gerçekleþtirildi. Kuzey Kýbrýs Türk Cumhuriyeti nin beþ büyük yerleþim bölgesinde resmi geçit törenleri düzenlendi. Beþ ilçede düzenlenen resmi geçit törenlerinde, Sivil Savunma Teþkilat Baþkanlýðý Arama-Kurtarma Þube Müdürlüðü ekipleri de yer alarak, törene renk kattý. Lefkoþa Girne Gazimaðusa Sivil Savunma KKTC

10 GÜNCEL 8 Vatandaþ Sivil Savunma yý ne kadar biliyor? Atilla S. SAMUR (Sivil Savunma Radyo Müdürlüðü) atandaþlarýmýzla yaptýðýmýz röportajlarda onlara KKTC Sivil Savunma Teþkilatý ný sorduk: Görüþüne baþvurduðumuz vatandaþlarýmýzýn birçoðu, Sivil Savunma Teþkilat VBaþkanlýðý ile ilgili bilgiyi genellikle basýn yolu ile edindiklerini söylerken bazýlarý da uluslararasý tatbikat ve konferanslarda Sivil Savunma hakkýnda bilgi edindiklerini ifade etti. Ezcan ALKAÞ (Yönetici) Sivil Savunma Teþkilatý nýn son dönemdeki faaliyetlerini ilgiyle takip ediyorum. Özellikle geçtiðimiz aylarda gerçekleþtirilen Sivil Savunma Tatbikatý ný çok beðendim. Ülkemizde olaðanüstü durumlara ve doðal afetlere hazýrlýklý böyle bir kurumun bulunmasý gerçekten gurur verici. Tolga EMANET (Serbest) Sivil Savunma'nýn faaliyetlerini daha çok basýndan takip ediyorum. Ülkemizde meydana gelen trafik kazalarý, yangýn ve daðda mahsur kalan daðcýlara, kuyuya düþenlere müdahele ettiðini biliyorum. Sivil Savunma'nýn bu yýl içinde uluslararasý boyutta bir tatbikat ve konferans gerçekleþtirdiðini de gördük. Bence bu tür faaliyetler olaðanüstü durumlarýn yanýnda ülkenin tanýtýmý için de çok önemlidir. Mustafa SAY (Yönetici) Sivil Savunma'nýn depremlere müdahale ettiðini biliyorum. Bir de tatbikatý izleme þansým oldu. Tatbikatta Sivil Savunma'nýn imkanlarýný görünce açýkcasý þaþýrdým. Deprem ve yangýnlara müdahale konusunda oldukça baþarýlý olduðunu düþünüyorum. Rahmi ÖZKARATAN (Teknisyen) Sivil Savunma Teþkilatý nýn faaliyetlerini çok yakýndan takip ediyorum. Yapýsý hakkýnda pek fazla bilgim olmasa da son yýllarda birçok olayda, trafik kazalarý, depremler, yangýnlar ve kiþilerin kurtarýlmasýnda önemli bir rol oynadýðýný görüyoruz. KKTC'de profesyonelleþmiþ bir arama kurtarma teþkilatý olmasý bizlere güven telkin ediyor. Nurettin ÇIRAKOÐLU (Þirket Yöneticisi) Sivil Savunma Teþkilatý nýn arama kurtarma ve sosyal alanda gerçekleþtirdiði faaliyetleri çok baþarýlý buluyorum. Sivil Savunma Teþkilatý nýn Pakistan'da ve Türkiye de meydana gelen depremlerde arama kurtarma faaliyetleri yürütebilmesi de gurur verici. Trafik kazalarý, yangýnlar ve kuyuya düþen insanlara yardým gibi günlük olaylar konusunda Sivil Savunma'nýn müdahalesini de baþarýlý buluyorum. Bir eleþtiri yapmak gerekirse de Sivil Savunma Teþkilatý'nýn polis veya itfaiye gibi acil bir telefonunun bulunmamasý bence giderilmesi gereken bir eksiklik. Gülay ALKAN (Öðrenci) Sivil Savunma Teþkilat Baþkanlýðý'nýn faaliyetlerini basýndan takip ediyoruz. Son yýllarda uluslararasý boyuttaki tatbikat ve konferanslarý bence çok baþarýlýydý. Doðal afetlerin dünyanýn ortak sorunu olduðu göz önüne alýndýðýnda bu konularda tüm insanlýðýn ortak hareket etmesi gerekir. Bu açýdan Sivil Savunma'nýn uluslararasý faaliyetlerini önemli buluyorum. Sivil Savunma'nýn Pakistan Depremi, Lübnan daki savaþtan kaçanlara yardým, Kuþ gribi, trafik kazalarý, yangýnlar ve kuyuya düþen vatandaþlara yardým gibi konulardaki faaliyetlerini göz önüne aldýðýmýzda bence yeterli bir kurum. KKTC Sivil Savunma

11 GÜNCEL 9 Küresel ýsýnma ve hayatýmýza etkileri Yusuf ÇELÝK (Sivil Savunma Harekat ve Eðitim Þube Müdürlüðü) nsanlar tarafýndan atmosfere salýnan gazlarýn sera etkisi yaratmasý sonucunda Ýdünya yüzeyinde sýcaklýðýn artmasýna küresel ýsýnma deniyor. Daha ayrýntýlý açýklamak gerekirse dünyanýn yüzeyi güneþ ýþýnlarý tarafýndan ýsýtýlýyor. Dünya bu ýþýnlarý tekrar atmosfere yansýtýyor ama bazý ýþýnlar su buharý, karbondioksit ve metan gazýnýn dünyanýn üzerinde oluþturduðu doðal bir örtü tarafýndan tutuluyor. Bu da yeryüzünün yeterince sýcak kalmasýný saðlýyor. Ama son dönemlerde fosil yakýtlarýn yakýlmasý, ormansýzlaþma, hýzlý nüfus artýþý ve toplumlardaki tüketim eðiliminin artmasý gibi nedenlerle karbondioksit, metan ve diazot monoksit gazlarýn atmosferdeki yýðýlmasý artýþ gösterdi. Bilim adamlarýna göre, iþte bu artýþ küresel ýsýnmaya neden oluyor. 1860'tan günümüze kadar tutulan kayýtlar, ortalama küresel sýcaklýðýn 0.5 ila 0.8 derece kadar arttýðýný gösteriyor. Bilim adamlarý son 50 yýldaki sýcaklýk artýþýnýn insan hayatý üzerinde fark edilebilir etkileri olduðu görüþünde. Artýk geri dönüþü olmayan bir noktaya yaklaþýlýyor. Hiçbir önlem alýnmazsa bu yüzyýl sonunda küresel sýcaklýðýn ortalama 2 derece artacaðý tahmin ediliyor. Sivil Savunma KKTC

12 GÜNCEL 'nin de dünya genelinde kayýtlarýn tutulmaya baþlandýðý son 150 yýllýk dönem içinde en sýcak yýl olduðu öngörüsü var. Küresel ýsýnma, dünya atmosferi ve okyanuslarýnýn ortalama sýcaklýklarýnda belirlenen artýþ için kullanýlan bir terimdir. Bu olay son 50 yýldýr iyice saptanabilir duruma gelmiþ ve önem kazanmýþtýr. Peki bu sýcaklýk artýþý yani küresel ýsýnma nelere yol açýyor, hayatýmýzý nasýl etkiliyor? Dünya iklim sisteminde deðiþikliklere neden olan küresel ýsýnmanýn etkileri en yüksek zirvelerden, okyanus derinliklerine, ekvatordan kutuplara kadar dünyanýn her yerinde hissediliyor. Kutuplardaki buzullar eriyor, deniz suyu seviyesi yükseliyor ve kýyý kesimlerde toprak kayýplarý artýyor. Örneðin 1960'larýn sonlarýndan bu yana kuzey Yarým Küre'de kar örtüsünde yüzde 10'luk bir azalma oldu. 20'inci yüzyýl boyunca deniz seviyelerinde de cm arasýnda bir artýþ olduðu saptandý. Küresel ýsýnmaya baðlý olarak dünyanýn bazý bölgelerinde kasýrgalar, seller ve taþkýnlarýn þiddeti ve sýklýðý artarken bazý bölgelerde uzun süreli, þiddetli kuraklýklar ve çölleþme etkili oluyor. Kýþýn sýcaklýklar artýyor, ilkbahar erken geliyor, sonbahar gecikiyor, hayvanlarýn göç dönemleri deðiþiyor. Yani iklimler deðiþiyor. Ýþte bu deðiþikliklere dayanamayan bitki ve hayvan türleri de ya azalýyor ya da tamamen yok oluyor. Küresel ýsýnma insan saðlýðýný da doðrudan etkiliyor Bilim adamlarý, iklim deðiþikliklerinin kalp, solunum yolu, bulaþýcý, alerjik ve bazý diðer hastalýklarý tetikleyebileceði görüþünde. Son yýllarda iklim deðiþikliðine baðlý olarak hava sýcaklýklarýnda yaþanan artýþ nedeniyle 500'e yakýn tropikal balýk türü, Akdeniz, Ege ve Marmara denizlerinde görülmeye baþladý. Bilim adamlarý, balýk göçlerinin en büyük nedeninin sýcaklýk olduðunu, son yýllardaki iklim deðiþikliklerine paralel olarak Türkiye denizlerindeki balýk çeþitliliðinde artýþ gözlendiðini söyledi. Sýcak havanýn deniz canlýlarýnýn yaþam koþullarýný da etkilediðini belirten uzmanlar, 1869 yýlýnda Süveyþ Kanalý'nýn da açýlmasýyla iki farklý zoocoðrafik alan olan substropikal Akdeniz ve tropikal Kýzýldeniz'in birleþtiðini, böylece her iki denizden de çeþitli organizmalarýn karþýlýklý göçlerinin baþladýðýný kaydetti. BM'ye baðlý Dünya Saðlýk Örgütü, küresel ýsýnmanýn doðrudan ya da dolaylý etkisi yüzünden Asya ve Pasifik bölgesinde yýlda yaklaþýk 77 bin kiþinin öldüðünü açýkladý. Küresel ýsýnma hýzlanýyor Science dergisinde yayýmlanan araþtýrmaya göre, atmosfere salýnan sera gazlarýnýn yüzde 15'ini emen Güney Kutbu ndaki okyanus çukurlarý, bu iþlevlerini kaybetmeye baþladý. Bu da, küresel ýsýnmanýn daha da korkutucu boyutlara geleceði anlamýna geliyor. KKTC Sivil Savunma

13 GÜNCEL 11 Küresel ýsýnma, Güney Okyanusu'nun karbondioksit (CO2) soðurmasýný azaltýyor. Uluslararasý uzmanlardan oluþan bir ekibin 4 yýl boyunca yaptýðý ve Science dergisinde yayýmlanan bir araþtýrma, gelecekte küresel ýsýnmaya yol açan karbondioksit oranýnýn tahmin edilenden daha yüksek olacaðýný ve küresel ýsýnmanýn hýzlanacaðýný ortaya koydu. Küresel ýsýnmanýn etkileri II. Dünya Savaþý sonrasýnda dünya nüfusu 2 kat, buna karþýlýk enerji kullanýmý 4 kat artmýþtýr yýlýnda atmosferdeki 315 ppm/m3 karbondioksit oraný 2004'te 379 ppm/m3 olmuþtur. ABD dünya nüfusunun %4'üne sahipken karbondioksit üretiminin %25'ini gerçekleþtirmektedir. The Observer gazetesinin Þubat 2004'te yayýmladýðý Pentagon'a ait küresel Isýnma raporu'na göre önümüzdeki 20 yýl içerisinde Avrupa'da birçok kýyý kenti sular altýnda kalacaktýr. Guardian gazetesinde 2004 yýlýnda yer alan küresel ýsýnma haritasýna göre bundan en az etkilenen bölgeler Türkiye ve Ortadoðu ile kýyý kesimleri hariç Kuzey Afrika'dýr. Küresel ýsýnmanýn önlenmesi için bazý çareler olarak þunlar sýralanabilir: Her yere aðaçlar dikilmelidir. Teknolojik aletler dünyaya zarar vermeyecek þekilde yenilenmelidir. Kentleþme durdurulmalýdýr. Köy benzeri þehirler kurulmalýdýr. Sanayi, dünyaya zarar vermeyecek þekilde yapýlmalýdýr. Motorlu araçlarýn buhar gücüyle veya güneþ enerjisiyle çalýþanlarýnýn da üretilmesi gerekmektedir. Þubat 2007 tarihli BM Raporunda küresel sýcaklýk artýþýnýn olasý etkileri aþaðýdaki biçimde özetlenmektedir. +2 derece: Su sýkýntýsý baþlayacak +5 derece: Denizler 5 m. yükselecek +6 derece: Göçler baþlayacak. Kadýnlar su bulamadýklarý için saçlarýný kestirecekler, okyanuslarýmýz çölleþecek, kuraklýk yaþanacak, okyanuslardan aktarýmla içme suyu elde edilecek, suda yaþayan bazý hayvanlarýmýz (kutup ayýsý, fok balýðý vs.) týrmanacak buz bulamayacaklar ve yüzmekten yorulup ölecekler. Ýnsanlar 50 yaþýndayken susuzluktan 85 yaþýnda gibi görünecek ve bebeklerin sakat doðma olasýlýðý artacak. Kaynak: sitesi. Sivil Savunma KKTC

14 GÜNCEL 12 Uyuþturucu sorununa gözlerini kapatanlar ve uyuþturucudan gözleri kapananlar Hasan KARAOKÇU (Uyuþturucu Sigara ve Alkolle Mücadele Derneði Baþkaný Araþtýrmacý Gazeteci-Yazar) uzey Kýbrýs'ta uyuþturucu sorunu her geçen gün giderek artmaktadýr. Bunun Kkötü sonuçlarý çok ciddi bir þekilde toplumumuza yansýmaya baþlamýþtýr. Uyuþturucudan ölümler gün ýþýðýna çýkarken, girdiði bataklýðýn içerisinden çýkmak için yardým çýðlýðý atan gençlerimizin sayýsý da her geçen gün artmaktadýr. Bu tehlike önümüzdeki süreçte daha da büyüyecek, ölümler artacak, bu konuda açýlan toplumsal yaralar daha yakýcý hale gelecektir. UYUÞTURUCU NEREDEN GELÝYOR? Kuzey Kýbrýs'ta uyuþturucu üretimi yok denecek kadar azdýr. Ülkeye esrar ve eroin giriþi büyük oranda Türkiye, Belçika, Hollanda, Çin ve Tayvan baðlantýlý olmaktadýr. Bir miktar kokain ve scan türü esrar da Ýngiltere ve Hollanda üzerinden Güney Kýbrýs'a oradan da Kuzey Kýbrýs'a geçmektedir. Son birkaç yýldýr Güneydoðu mafyasýnýn da ecstasy üretmeye baþlamasý nedeniyle, bu bölgeden de ecstasy giriþinin baþladýðýný görüyoruz. UYUÞTURUCUNUN GÝRÝÞ YOLLARI Uyuþturucular ülkemize, deniz limanlarý, hava limaný, sahiller ve sýnýr boylarýndan gelmektedir. Uyuþturucu tacirleri ülkeye uyuþturucuyu yolcu gemileri, uçaklar, insan kaçakçýlýðý yapýlan balýkçý tekneleri, sürat tekneleri, TIR lar, kargo ve posta ile sokmaktadýrlar. KÝMLER GETÝRÝYOR? Ülkeye uyuþturucuyu; tamamen iç piyasaya ve Güney Kýbrýs'a yönelik uyuþturucu ticareti yapan kiþiler ile çalýþmak için gelenler, üniversite öðrencileri, balýkçýlar ve TIR þoförleri getirmektedir. SORUNUN VAHAMETÝ BÜYÜK Bu gerçekler ýþýðýnda olayý deðerlendirdiðimizde, uyuþturucu sorununun tüm vahameti ile karþýmýzda durduðunu görürüz. Uyuþturucuyla mücadelede baþarýlý olmanýn en önemli etkenlerinden bir tanesi arzýn önlenmesidir. Yani ülkeye uyuþturucu giriþinin ve gençlere ulaþmamasýnýn saðlanmasýdýr. Bugüne kadar alýndýðý söylenen tüm tedbirlere ve polisin yaptýðý baþarýlý operasyonlara raðmen ülkemize uyuþturucu giriþinin önüne geçilememiþtir. Uyuþturucu tehlikesi ülkemizin her köþesine kadar yayýlmaya baþlamýþtýr. Ülkede her geçen gün uyuþturucu bataðýnýn içerisine düþen genç sayýsý artmaktadýr. Çocuklarýmýz ve gençlerimiz uyuþturucu bataðýnýn kendilerini nerelere sürükleyeceðini bilmemektedirler. Yeterince eðitemediðimiz için gençlerimiz sadece uyuþturucu tacirlerinin kendilerine çizdiði sahte pembe rüyalara inanmaktadýrlar. Dünyanýn en tehlikeli uyuþturucu maddeleri arasýnda bulunan ecstasy'yi Mutluluk hapý KKTC Sivil Savunma

15 GÜNCEL 13 maruanayý yani esrarý da Sigaradan daha az zararlýdýr yalanlarýyla gençlerimize satmaktadýrlar. Bu konuda yeterli eðitim almamanýn verdiði bilinçsizlikle, gençlerimiz büyük bir özenti ile bu maddelere yönelebilmektedirler. RAKAMLARLA GERÇEKLER 1990'lý yýllarýn sonunda uyuþturucudan yakalanan kiþi sayýsý 30'larda iken 2006'da 300'lere ulaþmýþtýr. Artýþ % 'lý yýllarýn sonunda uyuþturucudan yakalanan öðrenci sayýsý 1 veya 2 iken 2006'da bu sayý 40'a ulaþmýþtýr. Artýþ % Aðýr Ceza davlarýnda 1990'lý yýllarýn sonunda üçüncü, dördüncü sýrada olan uyuþturucu davalarý son yýllarda bir veya ikinci sýraya yükselmiþtir. Uyuþturucudan yakalanan kýz öðrenci 2000'li yýllarýn baþýna kadar hiç yokken, 2003'te 2 kýz öðrenci, 2006'da ise 12 kýz öðrenci uyuþturucudan yakalanmýþtýr. Güney Kýbrýs'ta uyuþturucudan yakalanan yaþ arasý kiþi oraný %14, Kuzey Kýbrýs'ta ise yüzde 13'tür. Son 3 yýlda 90 kilo esrar, 33 kilo eroin, 11 bin 950 adet ecstasy türü uyuþturucu hap ele geçirilmiþtir. Bir gram eroin ile bir ecstasy hapýn bir kiþiyi rahatlýkla öldürebileceði; bir gram esrarýn bir genci bu bataklýðýn içerisine rahatlýkla sürükleyebileceðini düþündüðümüzde olayýn vahameti ortaya çýkmaktadýr. EÐÝTÝM VE MESLEKLER Cezaevinde bulunan her üç mahkumdan bir tanesi uyuþturucu suçundan yatmaktadýr yýlý verilerine göre uyuþturucu suçundan mahkum olan kiþilerin %60'ýný düþük seviyede eðitim almýþ kiþiler oluþturuyor. Burada özellikle ilkokul mezunlarýnýn yoðunluðu dikkat çekiyor. Lise ve yüksek okul mezunlarýnýn oraný ise %40 civarýnda olduðunu görüyoruz. Uyuþturucu suçundan mahkum olanlarýn mesleklerine baktýðýmýzda ise %20'ye yakýnýnýn herhangi bir mesleði bulunmuyor. Bunu %20 oraný ile inþaat sektöründe çalýþan kiþiler, %10 ile restoran sektöründe çalýþan garsonlar izliyor. Burada dikkat çeken en önemli konu, gelir düzeyi düþük mesleklerde çalýþan kiþilerin oranýnýn oldukça yüksek olmasýdýr. Bunun baþlýca 2 sebebi olduðunu söyleyebiliriz 1-Uyuþturucu tacirlerinin tüm dünyada olduðu gibi ekonomik ve eðitim yönünden zayýf olan kiþileri kýsa yoldan para kazanmak vaadi ile bu kiþileri uyuþturucu bataklýðýnýn içine çekerek kurye olarak kullanmalarýdýr. Uyuþturucu tacirleri zora girdikleri anda da bu kiþileri polisin önüne yem gibi atmakta, ama kendileri diðer taraftan çok daha büyük iþler yapabilmektedirler. Bugüne kadar mafya olarak bilinen kiþilerin yakalanamamasýnýn en büyük nedenlerinden bir tanesi de budur. 2-Yakalananlarýn %68'ini Türkiye den çalýþmak için gelen kiþiler oluþturmaktadýr. Bu kiþiler Kuzey Kýbrýs'a çalýþmak için gelip aradýðýný bulamayýnca Burada uyuþturucu kullanan çok. Bizim memlekette de uyuþturucu çok diyerek Güneydoðu'dan uyuþturucu akýþýný saðlamaktadýrlar. Ülkemize giren ve polise yakalanmadan piyasaya sürülen uyuþturucu miktarý, yakalananlarýn en az beþ katý olarak hesaplanmaktadýr. Sivil Savunma KKTC

16 GÜNCEL 14 Liselerde yapýlan araþtýrmalarda; 1996'da yüzde 5.5 olan deneme oraný 1999'da 8.5'e yükselmiþ, son yapýlan araþtýrmalarda genel madde kullaným oraný ayni seviyede çýkmasýna karþýn özellikle esrar, ecstasy ve uçucu kullanýmýnda ciddi bir artýþ olduðu gözlemlenmiþtir. Liselerde yapýlan son araþtýrmada uyuþturucuya sürüklenmede bir adým olarak kabul edilen alkol kullanýmýnýn %85.9, sigara kullanýmýnýn ise % 35.2 olduðu tespit edilmiþtir. ticaretinin artmasý her iki toplumun gençliði açýsýndan ciddi bir tehdit durumuna gelmiþtir. Çünkü uyuþturucu mafyalarý din, dil, ýrk ve sýnýr tanýmamaktadýr. Onlar için tek þey var Daha fazla zehirlemek, daha fazla kazanmak. Ýki toplumun hem kendi içinde çok ciddi önlemler almasý, hem de iþbirliði içine girerek ortak mücadele yollarýný bulmasý kaçýnýlmazdýr. Rum Yönetimi bu noktada tek Devlet olma kasýntýsýný bir tarafa býrakarak Rum Narkotik Polisi'nin KKTC Narkotik Polisi ile iþbirliðine girmesinin yollarýný açmalýdýr. Bu yapýlmadýðý müddetçe Kýbrýs genelindeki uyuþturucu sorunu çok daha üst boyutlara çýkacaktýr. Gençlerimizi kaybettikten sonra da okunan dualar pek fayda etmeyecektir. SONUÇ: Kuzey Kýbrýs'ta uyuþturucu suçundan yakalanan kiþilerin mesleklerine, uyruklarýna ve eðitim durumlarýna baktýðýmýzda eðitim ve ekonomik düzeyi düþük olan kiþilerin, uyuþturucu kullanýmý ve ticareti açýsýndan ciddi bir potansiyel olduðunu görüyoruz. Önce satýþta kullanýlan bu kiþiler, daha sonra baðýmlý hale getirilerek ömür boyu bataklýðýn içinde býrakýlmaya çalýþýlmaktadýr. Gerekli önleme ve eðitim programlarýnýn hayata geçmemesi nedeniyle, uyuþturucu kullanan ve satan lise ve üniversite öðrencisi sayýsýnda da belirgin bir artýþ gözlemlenmektedir. - KARAOKÇU H., Ölüm Büyüsü,2000 Sýnýr Kapýlarýnýn açýlmasýndan sonra KKTC ile Kýbrýs Rum Kesimi arasýndaki uyuþturucu KAYNAK: - ÇAKICI M., ÇAMLIKÖYLÜ F., KARAOKÇU H., KKTC Madde Kullaným Raporu, ÇAKICI M.,ÇAKICI E., KKTC Lise Öðrencileri Arasýnda Madde Kullaným Yaygýnlýðý Araþtýrmasý, Uyuþturucu kullanmadan önce Uyuþturucu kullandýktan sonra KKTC Sivil Savunma

17 GÜNCEL 15 N. Ýpek ERDOÐAN (Sivil Savunma Radyo Müdürlüðü) Saðlýklý güneþlenme ve güneþin vücut üzerindeki olumlu ve olumsuz etkilerini Dahiliye Uzmaný Dr. Sibel SÝBER le konuþtuk. Güneþ ýþýnlarýnýn insan saðlýðý üzerindeki etkileri nelerdir? Aslýnda güneþ bizim için elzem. Güneþ ýþýnlarý vücudumuz için çok faydalý. Ýyi ve saðlam kemiklere sahip olabilmemiz için güneþ ýþýnlarýna ihtiyacýmýz var. Daha bebeklikten itibaren çocuklarýmýzý güneþ ýþýnlarýna maruz býrakmamýz gerekmektedir. Çünkü güneþ ýþýnlarý D vitamini yapýmýnda yardýmcý olmaktadýr. D vitamini de kemiklerimizin geliþmesi ve güçlenmesi için elzem olan bir vitamindir. Dolayýsýyla güneþ ýþýnlarý aslýnda faydalýdýr. Ama eðer bilinçli olmazsak, dikkat etmezsek bu ters dönebilir ve güneþ ýþýnlarýnýn fayda yerine zararlarýný görebiliriz. Özellikle sýcak yaz günlerinde güneþ ýþýnlarýnýn çok dik geldiði saatlerde, güneþ ýþýnlarý vücudun her noktasýna, cildimize, güneþ çarpmasýnýn yol açtýðý ciddi hastalýklara, ölümlere yol açabilir. Ayrýca kronik hastalýðý olanlarda örneðin tansiyonu, þekeri, kalp hastalýðý olanlarda yine çok ciddi sorunlara yol açabilir. Bu yüzden güneþte dolaþýrken, güneþlenirken çok bilinçli olmalýyýz. Güneþ ýþýnlarýnýn özellikle cildimiz üzerindeki zararlý etkileri nelerdir? Güneþ ýþýnlarý bilindiði gibi ciltte bir koyulaþma, bronzlaþma yapar. Bu durum hepimizin hoþuna gider. Fakat bu da bilinçli olmalý, çünkü, güneþ ýþýnlarý cilde rengini veren melanin pigmentini artýrýr ve cilt koyulaþmasýna sebep olur. Ama eðer güneþ ýþýnlarýna fazla maruz kalýrsak maalesef cilt kanserine dahi yol açabilir. Ýlk etapta cilt yanýklarýna yola açar. Bu yanýklar sebebiyle saðlýk merkezlerine özellikle yaz aylarýnda çok baþvuranlar olur. Bu güneþin kýsa vadede görülebilecek zararlarý arasýnda yer almaktadýr. Uzun vadede ise cilt kanserine yol açabilir. Özellikle açýk tenli kimseler için güneþ ýþýnlarý daha zararlý ve cilt kanseri tehlikesi çok daha yüksek. Biz hekimler olarak þunlarý öneriyoruz: - Güneþin dik olduðu saatler, sabah 10.00'dan akþam üzeri 17.00'ye kadar mecbur Sivil Savunma KKTC

18 GÜNCEL 16 kalýnmadýkça güneþe çýkýlmamalý, güneþlenmemeli. Eðer güneþe çýkýlacaksa yüksek koruyucu faktörlü kremler kullanýlmalý, þapka ve gözlük ihmal edilmemeli, çünkü güneþ ýþýnlarýnýn gözün retina tabakasýna da çok zararlar yaptýðý açýklanmýþtýr. Bu yüzden çok dikkatli olmalýyýz. Yaz aylarýnda tatile çýkacak kiþilere kaç faktörlü güneþ kremleri Güneþ kremleri cildimizi koruyor. Ancak önerirsiniz? vücudumuz cildimizden ibaret deðil. Bilindiði Bizim tercihimiz 30 faktör bir güneþ gibi çok uzun süre güneþin altýnda kalma kremidir. Kronik hastalýðý olanlar, özellikle cilt güneþ çarpmasýna yol açabiliyor. Güneþ rahatsýzlýðý olanlar veya romatizma çarpmasý baþ aðrýlarý, uykuya meyil, kusma hastalýklarýnýn bazý türlerinde güneþ ýþýnlarý þeklinde kendini gösterip eðer artarsa ve tedavi daha zararlý olabilir. Bu tip kiþiler için daha edilmezse, koma ve ölüme kadar yol açabiliyor. yüksek yani faktör bir güneþ kremi tercih Bu yüzden sadece cildimiz için deðil, ediyoruz. Ama özellikle küçük çocuklara faktör vücudumuz için de fazla güneþ altýnda 30 veya üzerinde kremleri kullanmalarýný kalmamalýyýz. Güneþ ýþýnlarýndan özellikle öneriyoruz. Öte yandan, bu kremlerle ilgili baþýmýzý korumalýyýz. Baþýmýz gölgede olmalý, tartýþmalar var. Örneðin faktör 30 ile faktör 50 þapka kullanmalýyýz. Bunun yanýnda tabii ki veya faktör 60 arasýnda pek bir fark olmadýðý gözleri de korumalýyýz. Güneþ gözlüðü söyleniyor. Bir dereceden sonra hepsinin kullanmalýyýz. Bundan dolayý Ben koruyucu koruyuculuðunun ayný olduðuna dair faktörlü kremimi sürdüm, cildime bir þey olmaz, tartýþmalar var. Bu sonuçlar þu anda pek net yanýk tehlikem yok, istediðim kadar deðil. Ancak kesin olan bir sonuç var ki faktör güneþleneyim demek çok doðru bir yaklaþým 30'un altýnda bir krem kullanarak deðil. güneþlenmemeliyiz. Güneþ çarpmasýnýn belirtileri nelerdir? Yüksek Koruma faktörlü güneþ kremi Bazen kiþiler güneþlenirken farkýnda kullanmak, uygun olmayan saatlerde ve olmadan uyuya kalýyor. Özellikle güneþ altýnda uzun süreli güneþlenmelerde etkili uyumak çok tehlikelidir. Bu durum önce baþ olabiliyor mu? Sadece güneþ kremi aðrýsýyla kendini gösteriyor. Bu baþ aðrýsý kullanmak, güneþin zararlý etkilerinden bizleri korumak için yeterli midir? gittikçe þiddetleniyor. Daha sonra uykuya meyil veya koma hali ortaya çýkabiliyor. Çok yüksek ateþ ortaya çýkabiliyor. Bunun yanýnda güneþ ve terlemenin yol açtýðý susuzluk hissi görülebiliyor. Ayrýca susuzluða baðlý diðer dehidratasyon dediðimiz belirtiler de ortaya çýkabiliyor ve çok ciddi, ölüme kadar yol açabilen tablolarla karþýlaþabiliyoruz. Bu þekilde olan kimseler hemen serin bir yere oturtulmalý ve soðuk duþ aldýrýlmalý. Ayrýca bol su verilmeli. Eðer kiþi aðýzdan su alamýyorsa ve kusma varsa damar yoluyla vücuda sývý KKTC Sivil Savunma

19 GÜNCEL 17 verilmeli ki hastanýn dehidratasyonu ve susuzluðu geçsin ve yavaþ yavaþ hastanýn vücut fonksiyonlarý yerine gelsin. Deniz veya havuz içerisinde de güneþ çarpmasý meydana gelir mi? Kesinlikle meydana gelebilir. Çünkü deniz veya havuzun içerisinde olduðumuzda baþýmýz çoðu zaman dýþarýdadýr. Bu yüzden denize veya havuza girdiðimiz saatler güneþin dik olduðu ( ) saatler olmamalý. Özellikle ülkemizde güneþ o kadar etkili ve sýcak oluyor ki saat 17.00'den sonra da istenildiði gibi bronzlaþma saðlanabilir. Güneþ ýþýnlarý, þeker, tansiyon, kalp hastalýklarý gibi hastalýklarý bulunan kiþileri nasýl etkiler? Sýcak ve güneþ ýþýnlarý kronik hastalýðý bulunanlarda artý bir risk oluþturuyor. En önemli risk sýcaðýn etkisiyle aþýrý sývý kaybýdýr. Eðer bu sývý yerine konmazsa özellikle þeker hastalarýnda ciddi sorunlara yol açabilir. Eðer þeker hastasýnýn diyabeti biraz da kontrolsüz ise bu kiþilerde sývý kaybý çok daha fazla olur. Çünkü diyabet sürekli idrar hissi vermektedir. Bu kiþiler idrar yoluyla devamlý sývý kaybetmektedirler. Bir de sýcaktan dolayý terlemeyle sývý kaybý buna eklenince, dehidratasyon yani susuzluk belirtileri, yine ayný þekilde halsizlik, uykuya meyil ortaya çýkabilir. Bir de kanýn koyulaþmasýna baðlý olarak kalp ve beyin damarlarýnda týkanýklýklar, kalp krizleri ve felçler daha kolay oluþabilir. Bu yüzden þeker hastalýðý, kalp hastalýðý, böbrek hastalýðý olanlar güneþ altýnda çok daha dikkatli olmalýlar. Bunun yanýnda yüksek tansiyonu olanlar yine çok dikkatli olmalý çünkü, yüksek tansiyonu olanlarda sýcak stres yaratarak tansiyonu daha da yükseltebilir veya tam aksi terlemeye baðlý olarak tansiyon düþebilir. Bu nedenle yüksek tansiyonu olan ve ilaç kullanan tansiyon hastalarýnýn yaz döneminde mutlaka tansiyonlarýný doktorlarýna kontrol ettirmelerini öneriyoruz. Özellikle bu dönemde ilaçlarýnda da tekrar bir düzenleme gerekebilmektedir. Kronik þeker, tansiyon gibi rahatsýzlýklarý olan kiþilere tatile çýkmadan önce neler tavsiye edersiniz? Özellikle bu kiþilere tatili öneriyorum. Çünkü tatil kiþide ruhsal dinlenme ve rahatlama saðlýyor. Bu saðlýk açýsýndan çok önemlidir. Ancak tatil yaparken tatilimizi kendimize zehir etmememiz çok önemli. Bu yüzden bol su tüketilmesini öneriyoruz. Kiþiler açýk renk giysileri tercih etmeli. Beslenmede özellikle aðýr-yaðlý kýzartmalardan ve etlerden uzak durmalý. Akdeniz mutfaðý denilen sebze ve meyve aðýrlýklý bir beslenmeyi tercih etmeli ve güneþin dik olduðu saatlerde güneþlenmemeliyiz. Güneþ çarpmasý durumunda bir kiþiye ilk yapýlacak müdahale nedir? Kiþi hemen serin yere yatýrýlmalý. Uygun durumdaysa soðuk suyla duþ aldýrýlmalý. Eðer uygun deðil ise soðuk su uygulanmalý ve bol sývý vermeye dikkat etmeliyiz. Eðer genel durumda bir düzelme oldu ise bu þekilde devam etmeliyiz. Ancak genel durumda bir düzelme olmuyorsa, uykuya meyil devam ediyorsa veya kusma ve þiddetli baþ aðrýlarý var ise o zaman da en yakýn bir saðlýk kuruluþuna müracaat etmeliyiz. Saðlýklý güneþlenme nasýl olmalý? Nelere dikkat edilmeli? Güneþlenme için sabah saatleri tercih edilmeli. Saat arasý güneþlenmeye baþlanmalý. Bunun yanýnda uzun saatler güneþlenmemeli. 20 dakika güneþlenmeli ve hemen sonrasýnda gölgeye gelmeli ve daha sonra tekrar kýsa sürelerle güneþlenmeli. Eðer ilk defa güneþlenecekse bembeyaz bir tenlegüneþin altýnda yanýp da kendisini kýzartmamalýdýr. Yavaþ yavaþ, her gün biraz daha fazla güneþte kalarak güneþlenmeli ki; saðlýklý bir bronzlaþma olsun. Aksi halde yanýk olabilir, deriler dökülür, ciltte çillenme ve cilt lekeleri oluþabilir. Yaz günlerinde saðlýklý bir tatil geçirmek için nelere dikkat etmeliyiz? Ülkemiz bir tatil ülkesi. Dolayýsýyla yaz aylarýný saðlýklý ve güzel geçirmek için kendimize çok önem vermeliyiz. Kendimize önem vermeli derken, en baþta beslenmemize çok dikkat etmeliyiz. Biz eti-kebabý çok seviyoruz. Bu sýcak günlerde özellikle kýrmýzý et tüketmekten mümkün olduðunca kaçýnmak lazým. Bunun yanýnda bol salata tüketmeliyiz. Eðer diyabetik deðilsek meyveleri bol bol tüketmeliyiz. Bunun yanýnda sulu gýdalarý tüketmeliyiz. Özellikle çocuklara çok fazla kola türü içecekler vermemeliyiz. Bunun yerine taze sýkýlmýþ meyve sularý ve ayran vermeliyiz. Fast food türü besinlerden de olabildiðince hem çocuklarýmýzý hem de kendimizi uzak tutmalýyýz. Ayrýca gerek çocuklarýmýz gerekse bizler güneþe çýkacaðýmýz saatleri iyi ayarlamalýyýz. Mecbur olmadýðýmýz sürece kýzgýn sýcakta dýþarýda dolaþmamalýyýz. Sivil Savunma KKTC

20 GENEL KÜLTÜR 18 Eðitimde yabancý dilin önemi Alev TUÐBERK (Milli Eðitim ve Kültür Bakanlýðý Ýngilizce Denetmeni Milli Eðitim Denetleme, Deðerlendirme ve Yönlendirme Kurulu) Çaðýmýzda yabancý dil eðitimi bireylerin bilgiye ulaþabilmesi ve dünya insanýyla etkileþim halinde olabilmesinin anahtarý olarak kabul edilmektedir. Bilgi ve iletiþim çaðýný yaþadýðýmýz globalleþen dünyamýzda eðitim sistemlerinin içine entegre edilmiþ bir, iki ve hatta üç yabancý dil eðitimi ayný zamanda eðitim sistemlerinin kalitesinin de göstergesi haline gelmiþtir. Yabancý dil eðitiminin uzun tarihi boyunca araþtýrmacýlar, dil ediniminin daha kalýcý, yararlý ve etkili olmasýný saðlamak amacýyla birçok çalýþmalar yapmýþ, metod ve yöntemler geliþtirmiþtir. Dil eðitimcileri, varýlan ortak noktada dört beceriye dayalý dil eðitiminin gerekliliðinde hem fikir olmuþlardýr. Karmaþýk bir süreç olan yabancý dil öðrenimine, daha aydýnlatýcý bir yol sunmayý ve hedef dilin daha etkili bir þekilde kullanýlmasýný amaçlayan yabancý dil eðitiminin temel öðeleri; okuma, yazma, dinleme ve konuþma becerileridir. Bunun yaný sýra, araþtýrma sonuçlarýna göre, yabancý dil öðrenen bireyler, ayný zamanda zekalarýný ve genel anlamda okuma, yazma ve matematiksel akademik becerilerini de geliþtirmiþlerdir. Doðal olarak, yabancý bir dili öðrenmenin yararlarý burada da bitmiyor. Yabancý bir dil öðrenme ayný zamanda ufkunuzun geliþmesine ve diðer kültürleri keþfetmenize de yardýmcý olduðu gibi yabancý bir dilde konuþma yetisine sahip olmak, dünya ülkelerinin tarihi, politik tarihi, sosyal yapýlanmasý ve dünyadaki rolleri hakkýnda size bilgi dünyasýnýn kapýlarýný açýyor. Diðer KKTC Sivil Savunma