Journal of Neurological Sciences [Turkish] 26:(4)# 21; , 2009

Transkript

1 Journal of Neurological Sciences [Turkish] 26:(4)# 21; , Araştırma Yazısı Özet Tek Taraflı Optik Disk Ödeminde Klinik ve Etiyoloji Yasemin ÖZDAMAR, Gölge ACAROĞLU, Uğur GÜRLEVİK, Seyhan S. ÖZKAN T.C. Sağlık Bakanlığı Ulucanlar Göz Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Ankara Optik disk ödemi geçici bir göz bulgusu olabileceği gibi, kalıcı görme kaybına yol açacak bir hastalığın habercisi de olabilir. Bu çalışmada, üçüncü basamak göz hastanesi nörooftalmoloji birimine son 5 yılda tek taraflı optik disk ödemi ile refere edilen 77 erişkin hasta geriye dönük olarak değerlendirildi. Tek taraflı optik disk ödeminin en sık nedeni nonarteritik ön iskemik optik nöropati (NAİON) (n=38) idi. Sıralamada ikinci sıklıkta papillit (n=13) ve üçüncü sıklıkta orbital kitleler (n=10) yer aldı. Atmış altı hasta (% 85,7) görme azalması ile 11 (%14,3) hasta ise çift görme, proptozis, gelip geçici görme kaybı gibi belirti ve bulgularla başvurmuştu. Tanıya göre hastalar iskemik (Gurup 1: 41 hasta), kompresif (Gurup 2: 18 hasta) ve inflamatuar (Gurup 3: 18 hasta) olarak sınıflandırıldı. Demografik özellikler, belirtiler, klinik bulgular ve sistemik hastalık varlığı açısından guruplar arasında istatistiksel farklılık arandı. Cins, başvuru süresi ve optik diskteki ödemin görünümü açısından guruplar arasında fark bulunmadı. İskemi gurubunda (Gurup 1) ileri yaş, ağrısız görme kaybı, optik diskte hemorajinin varlığı, hipertansiyon ve diabetes mellitus gibi sistemik hastalıklar diğer guruplardan anlamlı olarak daha yüksek oranda görüldü. Kompresif gurupta (Gurup 2) görme keskinliği ve renkli görme diğer guruplara göre anlamlı olarak daha iyi iken; inflamatuar gurupta (Gurup 3) ise genç hastaların fazlalığı ve görme kaybının ağrılı oluşu diğer guruplardan anlamlı olarak farklı bulundu. Anahtar Kelimeler: Optik disk ödemi, nonarteritik ön iskemik optik nöropati, kompresif optik nöropati, optik nevrit Clinical and Etiological Evaluation of Unilateral Discedema Abstract Optic disc edema is the end result of many pathological processes, some relatively benign, some with visual and neurological consequences. Charts belonging to adults referred with the finding of unilateral disc edema during the last 5 years were reviewed in the neuroophthalmology department of a tertiary eye care center in Ankara, Turkey. Of 77 patients who were retrospectively evaluated; 38 had nonarteritic anterior ischemic optic neuropathy (NAION), 13 had papillitis and 10 had disc edema secondary to orbital mass lesions. Unilateral optic disc edema was associated with visual loss in 66 (85,7 %) and with other complaints (proptosis, diplopia, transient visual obscurations) in 11(14,3 %) patients. Then the patients were divided into three groups according to their etiology such as ischemic (Group 1: 41 patients), compressive (Group 2: 18 patients) and inflammatory (Group 3: 18 patients). The groups were statistically compared in terms of demographic and clinical characteristics. All groups were similar in terms of gender, optic disc appearance and duration of symptoms. There were more aged persons with systemic diseases such as diabetes mellitus and hypertension in Group 1 (ischemic) with significantly more painless visual loss, and more 396

2 optic disc hemorrhages. Group 2 (compressive) had less severe central vision loss and color vision loss; and Group 3 (inflammatory) consisted of younger individuals with mostly painful visual loss. Keywords: Optic disc edema, nonarteritic anterior ischemic optic neuropathy, compressive optic neuropathy, optic neuritis GİRİŞ Optik disk ödemi geçici bir göz bulgusu olabildiği gibi, kalıcı görme kaybına yol açacak oftalmolojik veya nörolojik bir hastalığın habercisi de olabilir. Tek taraflı optik disk ödemi genellikle aynı taraf optik sinirin iskemik, kompresif, inflamatuar vb. patolojilerinin optik sinir başına yansıyan bulgusu olarak karşımıza çıkar. (12) Bu bulguyla başvuran hastaların her etiyolojiye göre tipik olan özelliklerinin bilinmesi klinikte tanıya yönlendirici unsurlardır. Bu geriye dönük çalışmada üçüncü basamak göz hastanesi nörooftalmoloji birimine son 5 yılda tek taraflı optik disk ödemi ile refere edilen hastalar etiyolojilerine göre guruplara ayrılarak demografik ve klinik yönleriyle karşılaştırıldı. GEREÇ VE YÖNTEM Kliniğimiz nörooftalmoloji birimine son 5 yıl içinde tek taraflı disk ödemi nedeniyle yönlendirilen hastaların dosyaları geriye dönük olarak incelendi. Hipertansif ve /veya diabetik papillopati dışında diyabetik retinopati, uveo-retinal ve görünen konjenital nedenlere bağlı optik disk kabarıklığı bulunan hastalar ve etiyolojisi belirlenemeyen 3 hasta çalışmaya alınmadı. Başvuruda tek taraflı optik disk ödemi tepit edilerek yapılan tetkikler sonucunda etiyolojisi belirlenen 77 hasta çalışma kapsamına alındı. Başvuruda hastaların görme keskinliği Snellen eşeli ile ölçülmüş, renk görme Ishihara testi ile değerlendirilerek >9/12 normal kabul edilmişti. Pupilla, biyomikroskopik ön segment ve 90D lens ile fundus muayeneleri, görme alanları (otomatize perimetri ile veya görme azlığı durumunda konfrontasyonla) yapılmıştı. Görme alanı muayeneleri standart olmadığı için sağlıklı bir karşılaştırma yapılamadı. Fundus flöresein anjiografi, oftalmik ultrasonografi, nöroradyolojik tetkikler, diğer laboratuar testleri ve görüş alışverişi gerek duyulan durumlarda istenmişti. Hastaların verileri bu çalışma için hazırlanan bir formda toplandı. Bu formda hastanın yaşı, cinsi, göz doktoruna başvuru süresi, yakınmaları, oftalmolojik ve nörooftalmolojik bulguları, sistemik hastalıkları ve dosyada belirtilen etiyolojik tanıları bir araya getirildi. Hastalar tek taraflı optik disk ödeminin etiyolojisine göre esas olarak 3 ana gruba ayrıldı. Gurup 1: Ön iskemik optik nöropatiler; Gurup 2: Ön kompresif optik nöroptiye bağlı disk ödemi ve Gurup 3: İnflamatuar-demyelinizan optik nöropatiler olarak tanımlandı. Üç gurup arasında yaş, cins, başvuru süresi, sistemik hipertansiyon (HT) ve diabetes mellitus (DM) varlığı, ağrının varlığı, görme ve renk görme kaybının olup olmayışı, optik sinir başındaki ödemin yaygın veya kısmi oluşu ve optik sinir başında hemorajinin varlığı açısından istatistiksel farklılık arandı. Elde edilen bulguların istatistiksel olarak karşılaştırılmasında Pearson Ki-Kare ve Fisher's Exact testleri kullanıldı veya daha küçük p değerleri istatistiksel anlamlılık olarak kabul edildi. BULGULAR Ortalama yaşları 43,0 ± 12,3 olan 37 erkek 40 kadın 77 hasta çalışma kapsamına alındı. Hastaların 66'sı (% 85,7) bulanık görme, 11'i (% 14,3) diğer yakınmalarla başvurmuştu. Bunlar; proptozis, gelip geçici göz kararması ve diplopi idi. Tek taraflı optik disk ödeminin en sık nedenleri şu şekilde sıralanmıştı: Otuz sekiz hastada (% 49,3) nonarteritik ön iskemik optik 397

3 nöropati (NAİON), 13 hastada papillit (%16,9) ve 10 hastada (%13,0) orbital kitle. İlk görme ortalaması NAİON'lerde 0.2; papillitlerde 0.3; orbital kitlelerde ise 0.6 idi. En sık rastlanan 3 etiyolojinin özellikleri Tablo 1'de gösterilmiştir. Tablo 1: Tek taraflı optik disk ödeminde en sık rastladığımız üç etiyolojinin özellikleri. YAŞ CİNS ETİYOLOJİ (ortalama) K/E NAİON (n=38) 58,4 16/22 BAŞVURU NEDENİ Görme azalması BAŞVURU GÖRME SÜRESİ KESKİNLİĞİ (orta - gün) (ortalama) PAPİLLİT (n=13) 25,9 9/4 Görme azalması ORBİTAL KİTLE (n=10) 45,3 6/4 Proptozis ve/veya diplopi Bütün hastaları içine alacak şekilde bu kategoriler genişletilerek etiyolojiye göre hastalar 3 gruba ayrıldı. Gurup 1 iskemikokluziv nedenler ; NAİON (38), diyabetik papillopati (2) hiperfibrinojenemi (1); Gurup 2 kompresif nedenler ; orbita tümörü (10), tiroid orbitopati (4), optik diskte gömülü druzen (2), optik hidrops (1) ve retrobulber hemoraji (1) olgularını içeriyordu. Gurup 3 inflamatuar nedenler ; papillit (13), postviral demyelinizasyon (2), optik sinir başı vasküliti (2) ve idiyopatik büyük kör nokta hastalık tablosu (1) olarak belirlendi. Tablo 2'de tüm olguların etiyolojik olarak dağılımı gösterilmiştir. SONUÇLAR Belirtilerin başlamasından itibaren geçen sürenin (başvuru süresi) 7 gün veya daha uzun olma oranı tüm guruplarda %82 93 arasında olup guruplar arasında farklılık tespit edilmedi (p=0.704). Başvuru süresi 1-90 gün arasında değişmekte olup ortalama 16 gün idi. Guruplar arasında cinsiyet dağılımı istatistiksel olarak farklı değildi. Kadınların oranı sırasıyla; %58,5, %44,4 ve %63,6 idi. (p=0.388) Gurup 1 yaşlı hastaların oranı bakımından diğer guruplardan farklı bulundu. Bu grubun %87,8'i 50 yaş ve üzerinde iken Gurup 2'de bu oran %33,3ve Gurup 3'te %5,6 idi. (p<0.001) Burada aynı zamanda Gurup 3'teki genç hastaların oranında da (%94,4), diğer 2 gruba göre anlamlı farklılık ortaya çıkıyordu. (p<0.001) Gurup 1'de hastaların %39,0'unda HT ve %17,1'inde DM mevcuttu. Bu oranlar diğer 2 guruptan anlamlı olarak yüksek bulundu (Sırasıyla p=0.002 ve p=0.04). Diğer 2 gurup arasında bir fark saptanmadı. Görme bulanıklığı Gurup 1 ve 3'te en önemli başvuru nedeni olup yaklaşık %100 idi. Gurup 2'deki hastaların ise sadece %44,4'ünde başvuru nedeni görme bulanıklığı idi. Gurup 2 görme bulanıklığı ile başvuran hastaların azlığı bakımından anlamlı farklılık gösteriyordu. (p<0.001) Gurup 2 aynı zamanda renkli görmenin en az bozulduğu gurup olarak diğer guruplardan farklı bulundu. Bu guruptaki hastaların %66,7'sinde renkli görme normal idi. 398

4 Tablo 2: Tüm olguların etiyolojik olarak dağılımı. YAŞ ORTALAMASI: 43,0 ± 12,3 CİNS: Kadın Erkek ETİYOLOJİ: NAİON Papillit Orbital kitle Tiroid orbitopati Diyabetik papillopati Optik disk vasküliti Postviral demyelinizasyon Optikdiskte gömülü druzen Travma, retrobulber hemoraji Postpartum hiperfibrinojenemi Optik hidrops (Psödotümör serebri) İdiyopatik büyük kör nokta sendromu % 51,9 48,1 % 49,3 16, ,2 2,6 2,6 2,6 2,6 1,3 1,3 1,3 1,3 Gurup 2'deki diğer belirtiler tek taraflı proptozis (%27,8), çift görme (%11,1) ve gelip geçici anlık görme kayıpları (%11,1) idi. Bir hastanın hiç bir yakınması yoktu. Gurup 1'deki hiçbir hastada başvuru sırasında veya yakın geçmişinde ipsilateral gözde ağrı öyküsü yoktu. Ağrının görülme oranı diğer iki gurupta da %11,1 iken Gurup 1'de ağrı belirtisinin bulunmaması diğer guruplara göre anlamlı farklılık gösteriyordu. (p=0.044) Gurupların tümünde optik diskin tamamen ödemli-kabarık olma oranı %85 89 arasında olup aralarında fark saptanmadı (p=1.000). Gurup 1 optik disk yüzeyinde kanamanın varlığı bakımından diğer guruplardan farklı bulundu. (p=0.001) Bu grubun %61,1'inde disk yüzeyi kanamaları var iken bu oran 2. gurupta %5,6 ve 3. gurupta %27,8 idi. TARTIŞMA Tek taraflı optik disk ödemi, belirtilerin ve etiyolojik faktörlerin çeşitliliği nedeniyle tanıda zaman zaman güçlük yaşanabilen bir tablodur. Optik disk ödemi, distal optik sinir ve optik sinir başındaki aksonal şişme nedeniyle optik sinir başının retinadan vitreus içine doğru kabarmasıdır. (12) Optik disk ödemi gerçek anlamda bir ödem olmayıp, lamina kribroza seviyesindeki aksoplazmik akımın duraklaması nedeniyle prelaminar aksonların şişmesi sonucunda optik diskte izlenen kabarıklıktır. (12,18) Bu duruma iskemi, inflamasyon, toksinler gibi çeşitli faktörler neden olabilir. Dolayısıyla optik disk ödemi optik sinirin oküler veya orbital segmentindeki patolojilerin özellikli (12,16,18) olmayan bir bulgusudur. Disk ödemine neden olan özellikli patolojinin tanınabilmesi için ilk olarak optik sinirde işlev kaybı olup olmadığının saptanması gerekir. 399

5 Belirtilerin çeşitliliği ve sosyal nedenlerle çalışmamızda göz hekimine başvuru süresi geniş bir zaman aralığına dağılmıştı. Bu süre 1 ile 90 gün arasında değişmekteydi ve ortalama 16 gündü. Belirtilerin başlamasından itibaren geçen sürenin 7 gün veya daha uzun olma oranı tüm guruplarda %82 93 arasında olup guruplar arasında istatistiksel anlamlı farklılık tespit edilmedi. Bu süreler ülkemiz şartlarında anlaşılabilir sürelerdir. Bekleneceği gibi, kompresif optik nöropati ile başvuran hastalarda bu süre daha uzun, akut görme kaybı ile başvuran iskemik ve inflamatuar optik nöropatili hastlarda nispeten daha kısa idi. Guruplar arasında cinsiyet dağılımı istatistiksel olarak farklı değildi. Kadın sayısı gurup 1'de ve 3'te erkeklere göre biraz daha yüksek bulundu. (Sırasıyla %58,5, %44,4 ve %63,6). NAİON'de kadın hastaların oranı genellikle eşit bilinmekteyken bu oran Hayreh ve ark. tarafından %58 olarak rapor edilmiştir. (2,6) Ülkemizde Yurdakul ve ark. AION'de kadın hasta oranını %46 rapor etmiş, Demir ve ark.'nın çalışmasında ise NAİON'de kadın/ erkek oranı eşit (3,19) bulunmuştur. Bilindiği gibi inflamatuar optik nevrit ise daha çok kadınlarda görülür. Bu oran klasik optik nevrit tedavi (ONTT) çalışmasında %77, (13) bizim çalışmamızda %64'tür. Ülkemizde yapılan NAİON ve optik nevrit olgularının karşılaştırıldığı bir çalışmada da optik nevritte kadın oranı %60 (9) bulunmuştur. Burada bu oranları karşılaştırmak tamamen sağlıklı olmayabilir, çünkü papillit görünümü ile kliniğe başvuran olgular tüm optik nevrit olgularının %30'udur ve bizim çalışmamıza retrobulber optik nevrit olguları alınmamıştır. (13) Ayrıca multipl skleroz (MS) riski papillit görünümü bulunan hastalarda daha düşük bulunmuştur. (14) Hastalarımız arasında MS tanılı hasta bulunmaması da bu nedenle açıklanabilir. Stammen ve ark.'nın inceledikleri görme kaybı ile birlikte optik disk ödemi olan 102 hastanın hiç biri MS tanısı almamıştı. (16) Optik sinir disfonksiyonu ile birlikte olan disk ödeminin 50 yaş altında en sık nedeni inflamatuar - demyelinizan optik nevrittir. (13,16) Elli yaş ve üstünde ise optik sinir disfonksiyonuna eşlik eden disk ödemi ilk olarak NAİON'yi akla getirmelidir. (6,16) Çalışmamızda da bu şekilde, NAİON tanısı alan hastaların %87,8'i 50 yaş ve üzerinde iken, inflamatuar optik nöropati papillit tanısı alan hastaların %94,4'ü 50 yaş altında idi ve bu farklar ayrı ayrı istatistiksel olarak anlamlı bulundu. (5,6,13) Bilindiği gibi NAİON gibi iskemik durumlarda en önemli risk faktörleri hipertansiyon (HT) ve diabetes mellitus (DM) tur. Bunların yanında hemodinamik ve oküler risk faktörleri de tanımlanmıştır. İskemik Optik Nöropati Dekompresyon Çalışması'na alınan hastaların %60'ında en sık HT ve takiben DM olmak üzere küçük damar tıkayıcı hastalıklar bulunmaktaydı. (3,6,9,17,19) Bizim hasta guruplarımız arasında da iskemik gurupta bu sistemik hastalıkların anlamlı olarak daha çok bulunması beklenen bir sonuçtur. Bu gurupta hastaların %39,0'unda HT (diğer guruplara göre 7 kat fazla) ve %17,1'inde DM (diğer guruplara göre 17 kat fazla) mevcuttu. HT ve DM görülme oranlarını Yurdakul ve ark. %46 ve% 24, Tezel ve ark. %65 ve %20 olarak rapor etmişlerdir. (17,19) Başvuruya neden olan yakınma olarak görme azalması iskemik ve inflamatuar guruplarda 1'i hariç tüm hastalarda mevcut iken, kompresif optik nöropatili hastalarda bu yakınma %44,4 oranında olup anlamlı olarak daha düşüktü. Başvuruda ölçülen görme keskinliği ortalamaları da buna paralel olarak iskemik gurupta 0.1, inflamatuar gurupta 0.3, kompresif gurupta ise 0.6 civarında idi. Literatürde, başlangıç görme keskinliğinin optik nevritte AİON'ye kıyasla daha düşük olduğu belirtilmektedir (10,13) Bu durum hastaların takip sürecinde tersine dönmekte ve optik nevrit iyi bir prognozla seyrederken 400

6 AİON'de son görme keskinliği daha düşük olmaktadır. (5,15) Bizim hastalarımızda inflamatuar optik nevrit gurubunda başvurudaki görme keskinlikleri AİON gurubundan daha iyi idi. Bunun nedeni kanımızca hastalarımızın belirtiler başladıktan uzunca bir süre (ortalama 16 gün) sonra başvurmaları, o nedenle inflamatuar gurubun görme keskinliklerinin artmaya başlaması olabilir. Renk görme irdelenecek olursa bunun da kabaca görme keskinlikleri ile paralel olduğunu ve genel bilgilerimizle uyumlu olarak inflamatuar gurupta en belirgin kaybın yaşandığını gözlemledik (%82,4). Normal renk görme seviyeleri bakımından en yüksek orana sahip gurup kompresif optik nöropati gurubuydu. Renk görme defektinin NAİON ve optik nevrit ayırımında önemli olmadığı bildirilmiştir. Bu da takip sürecinde görme keskinliklerine benzeyen bir gidiş izlemektedir. (5,15) Optik disk ödemi ve görme azlığının birlikte olduğu iskemik ve inflamatuar durumların ayırıcı tanısında gözde veya göz hareketleriyle ağrı önemli bir belirtidir (1). Çünkü AİON'de görme kaybı ağrısız olurken optik nevritte ağrı mutaddır. Optik nevritte göz hareketleriyle ağrı oranı literatürde %70 90 gibi yüksek değerlerde verilmektedir. (1,13) Ayrıca ağrının optik sinir başındaki ödemle orantılı olmadığı belirtilmektedir. (1,10) Bu çalışmada iskemik optik nöropatide ağrının bulunmaması istatistiksel olarak anlamlıydı. İskemik hastalarımızda ağrıya rastlanmazken inflamatuar gurupta hastaların %11,1'i görme azalması öncesi veya sırasında göz hareketleri ile ağrı tarif etmekteydiler. Bu geriye dönük çalışma bu konuda bazı hastaların sorgulanmamış olması olasılığını taşımaktadır. Bu nedenle bu guruptaki ağrı oranı aslında olduğundan daha düşük bulunmuş olabilir. Öte yandan kompresif gurupta ağrı ile başvuran 4 hastanın tümünde aktif tiroid orbitopati ve tiroid optik nöropati bulguları vardı. Literatürde, tiroid orbitopatisi olan hastalarda çok düşük bir yüzdeyle (%5) kompresif optik nöropati bildirilmekle birlikte, kliniğimizde bu hastalar nörooftalmoloji biriminde takip edildiklerinden optik nöropati bulguları daha erken tanımlanmış olabilir. (4) Bu nedenle kompresif optik nöropatili hastalarımız arasında tiroid optik nöropatiler anlamlı bir yer işgal etmektedir. Kompresif optik nöropatili hastalarda en sık başvuru nedeni proptozis ve diplopi idi. Bu hastalar genellikle orbita kitleleri nedeniyle birimimize yönlendirilmişlerdi. Ön orbital kesimde basıya bağlı gelişen kompresif optik nöropatilerde proptozis ve görme kaybı yavaş ilerler. Başlangıçta asemptomatik optik disk ödemi olabilir. Görme kaybı olmaksızın saptanan optik disk ödeminin en sık nedeni orbita tümörleridir. (11) Kompresif optik nöropatili hastaların 2'sinde disk ödeminin gelip geçici olarak nöronal akımı durdurmasına bağlı bir belirti olan anlık gelip geçici göz kararmaları vardı. Bunların birisi optik sinir kılıfı menenjiomu, birisi de tek taraflı optik disk ödemi ile başlayan psödotümör serebri olgusuydu. Bu şekilde bir başlangıç psödotümör serebri olgularında nadirdir ve genellikle papilödemin asimetrik olduğu şeklinde yorumlanır. (8) Bizim hastamızda da tek taraflı optik nöropati gibi başlayan bir klinik mevcuttu fakat başağrısı ve tinnitus gibi belirtiler vardı. Yapılan flöresein anjiografide, oftalmoskopik olarak normal görünen tarafta da minimal bir disk ödemi tespit edildi. Beyin manyetik rezonans görüntülemesi normal bulunduktan sonra beyin-omurilik sıvısı basıncı yüksek bulunarak psödotümör serebri tanısı konuldu. Optik disk ödemi ve görme azlığının birlikte olduğu iskemik ve inflamatuar durumların ayırıcı tanısında bazı oftalmoskopik bulgular dikkat çekicidir. Klasik olarak AİON'de optik diskte kısmi bir ödem ve yüzeyel sinir lifi kanamaları beklenir. (2,6) Papillitte ise diskin tümüyle kabarık olduğu görülür. (5,13,14,16) Biz hastalarımızda böyle bir ayırımı yapmakla 401

7 birlikte diskin kısmi veya tam kabarıklığı açısından guruplar arasında istatistiksel bir fark gözlemleyemedik. Tüm guruplarda çoğunlukla disk alanının tümüyle ödemli olduğu sonucuna vardık. Hayreh, AİON'de disk ödeminin başlangıçta altitüdinal görme alanı defektinin karşısındaki disk yarısında olmakla birlikte günler içerisinde diskin tüm yüzeyine yayıldığını belirtmektedir. (7) Dolayısıyla bu bulgu bizim hastalarımızın başvuru sürelerinin uzun olması ile açıklanabilir. Optik sinir başında kanama varlığı iskemik gurupta belirgin olup bu gurupta diğer iki guruba göre anlamlı fark vardı. Kanama varlığı iskemik gurupta %61,0 oranında idi. Optik disk kanamaları AION'in özgün bir bulgusu olarak kabul edilmektedir. (7,9) Bu çalışmada elde ettiğimiz sonuçlar klasik bilgilerimizle uyumlu idi. Beklenildiği gibi, iskemik olaylar daha yaşlı kişilerde ve HT ve/veya DM zemininde daha çok görülmektedir. Bu hastalarda belirgin ağrısız görme kaybı en belirgin belirtidir. (1,9) Buna karşılık inflamatuar papillitler gençlik çağı optik nöropatileridir. Bu hastalarda görme azlığına göz hareketleriyle ağrı da eklenebilir. Bu iki hastalığın ayırımında oftalmoskopik olarak optik sinir başında kısmi ödem ve kanama beklenebilir, fakat oftalmoskopik görünümüm generalize optik disk ödemi de olabilir. Sonuç olarak tek taraflı optik disk ödemi ile gelen bir hastada optik sinir fonksiyonlarının ve diğer klinik belirti ve bulguların birlikte düşünülmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Bu geriye dönük çalışma, tek taraflı optik disk ödemi ile kliniğimize başvuran hastaların bir profilini elde etmemizi ve yerel verilerimizin uluslararası kabul görmüş kıstaslarla genellikle uyumlu olduğunu anlamamızı sağlamıştır. İletişim: Gölge Acaroğlu Gönderilme Tarihi: 26 Temmuz 2009 Revizyon Tarihi: 30 Ağustos 2009 Kabul Tarihi: 03 Eylül 2009 The Online Journal of Neurological Sciences (Turkish) This e-journal is run by Ege University Faculty of Medicine, Dept. of Neurological Surgery, Bornova, Izmir-35100TR as part of the Ege Neurological Surgery World Wide Web service. Comments and feedback: URL: Journal of Neurological Sciences (Turkish) Abbr: J. Neurol. Sci.[Turk] ISSNe KAYNAKLAR 1. Agostoni E, Frigerio A, Protti A. Controversies in optic neuritis pain diagnosis. Neurol. Sci 2005; 26: Buono LM, Foroozan R, Sergott RC, et al. Nonarteritic anterior ischemic optic neuropathy. Curr Opin Ophthalmol. 2002;13: Demir HD, Tekeli O, Eryılmaz T. Arteritik olmayan ön iskemik optik nöropatili, normal ve sıkışık diskli olgularda sistemik risk faktörlerinin değerlendirilmesi. Türkiye klinikleri Oftalmoloji 2008;17: Gasser P, Flammer J. Optic neuropathy of Graves' disease. Ophthalmologica 1986;192: Hamurcu MŞ, Kalaycı D, Şengün A. Nonarteritik iskemik optik nöropati ve optik nevrit olgularımızın değerlendirilmesi. MN Oftalmoloji 2001;8: Hayreh SS. Ischemic optic neuropathy. Prog Retin Eye Res Jan;28(1):

8 7. Hayreh SS, Zimmerman MB. Optic disc edema in non-arteritic anterior ischemic optic neuropathy. Graefes Arch Clin Exp Ophthalmol 2007;245: Huna-Baron R, Landau K, Rosenberg M, et al. Unilateral swollen disc due to increased intracranial pressure. Neurology 2001;56: Ischemic Optic Neuropathy Decompression Trial Study Group. Characteristics of patients with nonarteritic anterior ischemic optic neuropathy eligible for the Ischemic Optic Neuropathy Decompression Trial. Arch Ophthalmol 1996;114: Kidd DP, Plant GT. Optic neuritis. In: Kidd DP, Newman NJ, Biousse V. eds. Neuro- Ophthalmology. 1st ed. Philadelphia: Butterworth Heinemann; 2008: Miller NR. Neuro ophthalmology of orbital tumors. Clin Neurosurg 1985;32: Newman N. The swollen disc. In: Newman N Ed. Neuro-ophthalmology a practical Text. 1st ed. Norwalk: Appleton & Lange; 1992: Optic Neuritis Study Group. The clinical profile of acute optic neuritis: experience of the Optic Neuritis Treatment Trial. Arch Ophthalmol 1991;109: Optic neuritis Study Group. High and low-risk profiles fort he development of multiple sclerosis within 10 years after optic neuritis. Arch Ophthalmol. 2003;121: Rizzo JF, Lessel S. Optic neuritis and ischemic optic optic neuropathy. Arch Ophthalmol 1991;109: Stammen J, Unsöld R, Arendt G, et al. Etiology and pathogenetic mechanisms of optic disc swelling with visual loss. Ophthalmologica 1999;213: Tezel G, Kansu T, Tezel T. Non-arteritik anterior iskemik optik nöropatide predispozan faktörler. MN-Oftalmoloji Dergisi 1995;2: Van Stavern GP. Optic disc edema. Semin Neurol 2007;27: Yurdakul NS, Ulusoy S, Maden A. Nonarteritik anterior iskemik optik nöropati olgularında sistemik ve hematolojik risk faktörleri. Türk Oftalmoloji Gazetesi 2003;33: