The Journal of Academic Social Science Studies. International Journal of Social Science Volume 6 Issue 1, p , January 2013

Transkript

1 The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science Volume 6 Issue 1, p , January DAN GÜNÜMÜZE İL VE BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANLARININ NİTELİKLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA A RESEARCH ABOUT THE QUALITIES OF THE PROVINCE AND METROPOLITAN MUNICIPALITIES MAYORS SINCE 1989 TILL TODAY Dr. Vehbi Alpay GÜNAL Akdeniz Üniversitesi İİBF Kamu Yönetimi Bölümü Öğretim Elemanı Mehmet Naim OKUR Abstract Accepted as democracy schools, local governments are the primary institutions citizens appeal for public service, and they are more predisposed to people s involvement to administration than central government. Particularly in city life interactions with the citizens effect the municipality s political decisions. At the end of the local government reform that started 2004 and seem to be not completed today, as the local governments effect increases on public administration, municipalities also come out as the primary units among local governments. Mayor elected by public vote is the strongest organ at the municipalities administered by presidential system. Mayors have the power and authority that influence public service with both political and managerial decisions directly and because of this, their qualities like education, professional growth, age and gender are very effective on the administration. Political parties, jobs, educations and ages of province and metropolitan municipalities mayors selected at 1989, 1994, 1999, 2004 and 2009 elections are analysed on this

2 1989 dan Günümüze İl ve Büyükşehir Belediye Başkanlarının Nitelikleri Üzerine Bir Araştırma 760 local authority s social profile study. Considering the relationships between local politics and national politics, representation of wage earners, youth, and women in local government elections are disputed as a result. As an evaluation of the study, proposals on political parties mayor candidate establishment are developed before the local governments elections. Key Words: Municipality, mayor, local government elections. Öz Demokrasi okulu kabul edilen yerel yönetimler pek çok alanda vatandaşın başvurduğu birincil kamu kurumları olmalarının yanında halkın yönetime katılmasına merkezi yönetimden daha yatkındırlar. Özellikle kent yaşamında hizmet sunulan hemşeriler ile karşılıklı etkileşim belediyedeki siyasi iradeyi belirler te başlayan ve hala tamamlanmadığı görülen yerel yönetimler reformu sonunda yerel yönetimlerin kamu yönetimindeki ağırlığı arttığı oranda belediyeler de yerel yönetimlerin içinde başat birimler olarak öne çıkmaktadır. Son yasal düzenlemelerle sınırları genişleyen, görevleri artan belediyelerde halkın oyu ile seçilen başkan idarenin en güçlü organı konumundadır. Başkanlık sisteminin uygulandığı belediyelerde hem siyasi hem de yönetsel kararlarıyla kamu hizmetini doğrudan yönlendirecek güç ve yetkiye sahip olan belediye başkanlarının eğitim durumu, mesleki donanım, yaş, cinsiyet gibi niteliklerinin, siyasi görüşlerinin yönetime, kamu hizmetine etkisi kaçınılmazdır. Yakın siyasi tarihimizde yerel temsili otoritenin sosyal profilini belirlemek amacıyla yapılan bu çalışmada; 1989, 1994, 1999, 2004 ve 2009 Mahalli İdareler Seçimleri nde il ve büyükşehir belediye başkanı seçilenlerin siyasi partileri, meslekleri, eğitim durumları ve yaşları incelenmiştir. Çalışmanın sonucunda, yerel siyasetle ulusal siyasetin ilişkisi de göz önüne alınarak, demokratik söylemde önemli yeri olan ücretli kesimlerin, gençlerin ve kadınların incelenen mahalli idareler seçimlerindeki siyasi temsili sorgulanmıştır. Elde edilen verilerin değerlendirilmesinde yaklaşan mahalli idareler seçimleri öncesinde siyasi partilerin belediye başkanı adayı belirlemeleri üzerine öneriler geliştirilmeye çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Belediye, belediye başkanı, mahalli idareler seçimleri. GİRİŞ Ülkemizde yerel yönetim birimlerine daha çok yetki, mali kaynak, daha büyük hareket alanı verilmesi, merkezin vesayetinin ortadan kaldırılması 1970 lerden beri tartışılagelmiş; özellikle 1980 den günümüze işbaşına gelen hemen her hükümet kamu yönetimi ve yerel yönetimler reformundan bahsetmiştir. Kamu yönetimi ve yerel yönetim sistemi üzerinde reform gerekliliği, akademisyenlerden politikacılara, hatta sokaktaki yurttaşa kadar herkesin üzerinde anlaştığı bir konu iken, 30 yılı aşkın süre ile bu reformların yapılamamış olması siyasi kültürümüzle de yakından ilgilidir.

3 761 Vehbi Alpay GÜNAL 80 lerdeki Anavatan Partisi hükümetleri haricinde 2002 yılına kadar yakın tarihimiz koalisyon hükümetlerini anlatır. Çoğulculuk, uzlaşı, hoşgörü gibi temel değerlere dayanabildiği oranda varlıklarını sürdürebilecek koalisyon hükümetleri çoğu zaman idari düzenlemeler üzerinde çıkabilecek olası uyuşmazlıklardan kaçınarak geniş bir reforma girişmemişlerdir genel seçimlerinde Türkiye Büyük Millet Meclisi nde Adalet ve Kalkınma Partisi aritmetik çoğunluğu elde ederek tek başına hükümete olunca; tüm karşı fikirlere, önerilere, eleştirilere rağmen kamu yönetimi reformuna girişmiştir. Reformun ilk çalışması olan çerçeve bir kamu yönetimi yasası, yoğun tartışmalara neden olunca, öncelik yerel yönetimlere verilmiştir yılında başlayan yerel yönetimler reformu sonucunda belediyelerin kamu yönetimindeki ağırlığı ve kamu hizmeti sunmadaki rolü artmıştır. Yeni yerel yönetim yasaları merkezi yönetimin küçültülmesi, asıl görev ve yetkilerin yerel yönetimlere devredilmesi ilkesini gerçekleştirmiş; merkezi yönetim sadece düzenleyici ve denetleyici olarak biçimlendirilmiştir. Bu çalışma yerel yönetimlerle yeni bir yasal düzenlemenin kabul edildiği ve mahalli idareler seçimlerinin öneminin arttığı bir dönemde tamamlanmıştır sayılı On Üç İlde Büyükşehir Belediyesi Ve Yirmi Altı İlçe Kurulması İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun yerel yönetim sistemimizde çarpıcı bir değişiklik içermektedir. Nüfusu i geçen 13 ilde il belediyelerinin büyükşehir belediyesine dönüştürülmesi ve toplamda 29 a ulaşacak büyükşehirlerde il özel idare yapılanmasının kaldırılmasını öngören düzenleme; büyükşehir belediyesi sınırlarını il mülki sınırına eşitlediği için kimi akademisyenler tarafından bütünşehir kavramıyla irdelenmektedir (Ayman-Güler,2012). Düzenleme yürürlüğe girdiğinde ülke nüfusunun % 75,6 sına (tüik.gov.tr) büyükşehir belediyelerinden hizmet götürülmesi planlanmaktadır. İçeriği ile ilgili tartışmalar bir yana bu yasanın kaldırılan il özel idareleri ve mahalleye dönüştürülen köyler de dikkate alındığında belediyeleri yerel yönetimlerin içinde başat birimler olarak öne çıkardığı görülmektedir. 1. BELEDİYELERDE BAŞKANIN ÖNEMİ Kentsel alanların mahalli müşterek ihtiyaçlarını gidermekle görevli yerinden yönetim birimleri olan belediyelerde yönetim, 5 yılda bir, belediye sınırlarında yaşayan vatandaşların oyu ile belirlenir. Çoğunluk sisteminin uygulandığı belediye başkanlığı seçiminde 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu nun 11. maddesinde belirtilen sakıncaları taşımamak şartıyla, yirmibeş yaşını dolduran her Türk vatandaşı aday olabilir; aranan asgari eğitim koşulu ise ilkokul mezunu olmaktır. Belediyelerimizde 5216 ve 5393 sayılı yasalara göre başkan hem karar organı olan

4 1989 dan Günümüze İl ve Büyükşehir Belediye Başkanlarının Nitelikleri Üzerine Bir Araştırma 762 meclisin hem de karar ve yürütme organı olan encümenin başı olduğundan yönetimde en etkili organ olarak öne çıkar; bu bağlamda ülkemizde uygulanan sistem Toprak ın betimlediği güçlü başkan- güçsüz meclis sistemine uymaktadır (Toprak, 2011:6) sayılı Belediye Kanunu nun üçüncü bölümü belediye başkanı ile ilgili olup, başkanın görev ve yetkilerini, özlük haklarını, görevleriyle ilgili düzenlemeleri; belediye başkanlığının boşalması karşısında izlenecek yolu anlatır. Yasadaki sadece belediye başkanı, belediye idaresinin başı ve belediye tüzel kişiliğinin temsilcisidir ibaresi bile başkanın belediyedeki güçlü konumunu ortaya koymaya yetmektedir. Belediye başkanının görev ve yetkilerini 5393 sayılı yasa 16 şıkta sıralamış; kanunlarla belediyeye verilen ve belediye meclisi veya belediye encümeni kararını gerektirmeyen görevleri yapmak ve yetkileri kullanmak şeklinde bitirmiştir. Genel bir bakışla belediyenin tüm görev ve sorumlulukları başkanın üzerinde olup; halihazırda uyumlu bir meclis aritmetiği varsa bütün yetki ve imtiyazları kullanmak da elindedir sayılı Belediye Kanunu her ne kadar belediyelerle ilgili çerçeve yasa özelliği taşısa da ülkemizde 1984 yılından beri (3030 sayılı yasa) metropoliten alanlar için ayrı bir yasal düzenleme ve uygulama vardır. Büyükşehir belediyelerinin yasal ve yönetsel yapısını düzenleyen 5216 sayılı yasa 2004 yılında çıkarılmış; tıpkı il, ilçe ve belde belediye başkanları gibi büyükşehir belediye başkanı da büyükşehir belediye idaresinin başı ve tüzel kişiliğinin temsilcisi olarak ifade edilmiştir. Büyükşehir belediye başkanının görev ve yetkilerini 13 şıkta sıralayan Büyükşehir Belediye Kanunu, Belediye Kanunu ndakine benzer şekilde Diğer kanunların belediye başkanlarına verdiği görev ve yetkilerden büyükşehir belediyesi görevlerine ilişkin olan hizmetleri yerine getirmek ve yetkileri kullanmak ifadesini içermektedir. Görüldüğü üzere belediye yönetimindeki güç dengesi tamamen başkanın lehindedir sayılı yasada, büyükşehir belediye başkanına meclis kararlarını yeniden görüşülmek üzere iade yetkisi tanıyan hüküm, 5393 sayılı yasada tüm belediye başkanlarına tanınmıştır ve 5393 sayılı yasalar, mülki yöneticilerin belediyeler üzerindeki vesayet denetimini zayıflatsa da, buna karşılık bir anlamda belediye başkanını bir iç vesayet organı olarak konumlandırmış ve daha da güçlendirmiştir. Özellikle, büyükşehir belediyelerinde, belediye başkanı, hem büyükşehir belediye örgütünde, hem de ilçe ve ilk kademe belediyelerinde tek adam olarak öne çıkarılmıştır. Nitekim yasanın başkanın görev ve yetkilerini içeren 18. maddesi, büyükşehir ile ilçe ve ilk kademe belediyeleri arasındaki görevlerin paylaşımını içeren 7. maddede meclisin kararına göre büyükşehir belediyesinin ilçe ve alt kademe belediyelerine görevlerini devretmeleri için büyükşehir belediye başkanının uygun görüşü aranacağını ifade ederek bu durumu somutlaştırmıştır. Hizmetlerde etkinlik, yerindenlik ve verimlilik ilkelerinin, stratejik planların yasaya girdiği bu dönemde kamu hizmeti sunarken performans ölçütleri ve stratejik planlar belli büyüklükteki yerel yönetimler için zorunlu kabul edilmekte,

5 763 Vehbi Alpay GÜNAL belediyelerin planların hazırlanması ve uygulanmasında uzman personeli bulması; kamu meslek örgütleri, üniversiteler, sivil toplum örgütleri ve özel sektörle gireceği ilişkilere bırakılmaktadır. Mali gücü yeterli olmayan belediyelerin maddi kaynak temini ise hizmet üreten ve sunan birimler olarak belediyelerin sadece merkezi yönetimle kuracağı uyumlu ilişkilerle kalıcı olarak çözülemediğinden girişimci belediye modeli siyasi, idari ve hukuki olarak hem özendirilmekte hem de zorlanmaktadır. Mevcut durumda belediyenin gereksindiği tüm kaynakları örgütlü toplumun çeşitli kurumlarıyla -hatta uluslar arası ve ulus-üstü kurumlarla- ve özel sektörle kuracağı ilişkilerle bulmasında esas yük başkanın üzerindedir. Bir kamu kurumunun kamu hizmeti sunmaktaki yeterliliği ve başarısının sadece kurumsal yapısına değil aynı zamanda o yapıyı oluşturan ve yöneten bireylerin entelektüel kapasitesi, beceri ve deneyimlerine bağlı olduğu (Eryılmaz, 2011:4) göz önüne alındığında; belediye yönetiminin baş aktörü olan belediye başkanının, sahip olduğu niteliklerin taşıdığı önem ortadadır. Yukarıdakilerin yanında öne çıkan bir diğer ilke ise demokratik katılımdır. Yerelleşmenin demokrasinin ölçüsü olarak kabul edilmesi bir yana, hizmetlerde etkinlik ve demokratik katılım, sürdürülebilir sağlıklı kent senaryosunun sloganıdır (Toprak, 2011:1). Toprak a göre ülkemizde yönetime katılma hemşerinin vergi, harç gibi mali sorumluluklarını yerine getirmesi ve kamu hizmetinden faydalanırken bürokratizmin olumsuz yönlerinden kaçınarak daha hızlı hizmet alması konularına odaklanmakta; genellikle katılımcı olamayan yürütücü rollerdeki insan faktörü görmezlikten gelinmektedir sayılı yasa <kent yaşamında; kent vizyonunun ve hemşehrilik bilincinin geliştirilmesi, kentin hak ve hukukunun korunması, sürdürülebilir kalkınma, çevreye duyarlılık, sosyal yardımlaşma ve dayanışma, saydamlık, hesap sorma ve hesap verme, katılım ve yerinden yönetim ilkelerini hayata geçirmeye< çalışan kent konseyinden bahsetse de demokratik katılım kurgulamasında, başkanın rolü ve üstlendiği tavır asıl belirleyicilerdir (Toprak, 2011:2). Hem siyasetçi hem yönetici olarak, seçimle işbaşına gelen belediye başkanları arkalarındaki halk desteği ve yasaların kendilerine tanıdığı geniş yetkilerle sadece yerel yönetici değil aynı zamanda siyasi lider olma imkanına da sahiplerdir. Yaş, siyasetteki deneyim, eğitim durumu, cinsiyet, üyesi bulunulan siyasi parti ve kentin özellikleri gibi değişkenler başkanların liderlik tarzlarını dolayısıyla da sunulan kamu hizmetinin etkinliğini etkileyebilmektedir (Yörük, vd., 2011:2). Demokratik hayatın kesintiye uğradığı 1980 den sonra ilk mahalli idareler seçimleri 1984 te yapılmıştır.1983 yılındaki genel seçimlere Milli Güvenlik Konseyi nce izin verilen sadece üç parti katılabilmiş; Anavatan Partisi TBMM ndeki 400 milletvekilliğinin 211 ini kazanarak tek başına iktidara gelmişti. Demokrasiye geçiş sürecinden faydalanmayı bilen siyasi iktidar partisi ülke genelinde altı siyasi

6 1989 dan Günümüze İl ve Büyükşehir Belediye Başkanlarının Nitelikleri Üzerine Bir Araştırma 764 partinin yarıştığı 1984 yerel seçimlerinde 64 il belediyesinin 52 sinde, yeni oluşturulan üç büyükşehir belediyesinin (İstanbul, Ankara, İzmir) de hepsinde belediye başkanlığını kazanmıştı. Askeri yönetimin etkisinin görece ortadan kalktığı, demokratik sistemin kendi dinamikleriyle işlemeye başladığı dönem ise 1989 mahalli idareler seçim dönemi olarak kabul edilebilir. Bir anlamda geçmiş dönemle hesaplaşılan, siyasi iktidarın merkezdeki gücünü, yerel yönetimleri neredeyse tehdit etmek için kullandığı 1989 mahalli idareler seçimlerinde, 1984 teki tablo neredeyse tamamen ters dönmüştür (Öztekin, 1992: 3). Bu sebeple yakın siyasi tarihimizdeki belediye başkanlarının profilleri hakkındaki çalışma 1989 mahalli idareler seçimleri ile başlatılmıştır. Ülkemizde mevcut durumda 2950 belediye vardır. Bunlardan 16 sı büyükşehir, 65 i ise il belediyesidir. 892 ilçe belediyesinden 143 ü büyükşehir sınırları içinde olup, 1977 tane de belde belediyesi bulunmaktadır (yayed.org.tr). TÜİK 2011 yılı verilerine göre ülke nüfusunun % 76,8 i ( kişi) il ve ilçe merkezlerinde ikamet ederken, 16 büyükşehir ve 65 il belediyesi ülke nüfusunun %33,3 ünü barındırmaktadır (tüik.gov.tr). Her üç vatandaştan birinin ikamet ettiği, tercihleri ile seçimine ve yönetimine katıldığı il ve büyükşehir belediyelerinin çalışma için optimal evren olacağı kabul edilmiştir. Çalışmada 1989 mahalli idareler seçimlerinden 2009 mahalli idareler seçimlerine kadar ülkemizde il ve büyükşehir belediye başkanı seçilenlerin temel nitelikleri değerlendirilmeye gayret edilmiştir. Türk Belediyecilik Derneği nin hazırladığı Belediye Başkanları Albümü nden (1991,1995,2000) faydalanılarak, 1989, 1994 ve 1999 Mahalli İdareler Seçimleri nde il ve büyükşehir belediye başkanlıklarını kazananların; siyasi partileri, seçildiklerindeki yaşları, eğitim durumları ve meslekleri belirlenmiş, bu sayede yakın siyasi hayatımızda yerel temsili otoritenin demografik ve sosyal profili hakkında sınırlı da olsa bir fikir edinmek mümkün hale gelmiştir ve 2009 Mahalli İdareler Seçimleri nde belediye başkanları seçilenlerin kişisel bilgileri ise belediyelerin web sayfalarından güncellenerek çalışma tamamlanmıştır. Cumhuriyet tarihimizde il belediye başkanı kadınların sayısı ancak bir elin parmağı kadar olup, bu duruma da aşağıda değinilmiştir dan Günümüze İl ve Büyükşehir Belediyelerinin Siyasi Partilere Dağılımı Yakın tarihimizde siyasi sistemimiz ve demokrasi kültürümüzün bir sonucu olarak çoğunlukla mahkeme kararları ile, kimi zaman ise siyasi parti genel kurullarında alınan kararlarla sıklıkla parti kapatmaları, bütünleşmeler veya isim değişiklikleri yaşanmıştır. Bir siyasi partinin kurucuları ve siyasi kadrolarının bir seçime farklı, bir sonraki seçime farklı bir kurumsal kimlik veya parti ismi ile katılmaları ülkemizde oldukça yaygındır. Bu sebeple çalışmada, hukuki olarak birbirinin devamı olmasalar da gerek siyasi çizgi, gerekse siyasi kadrolar açısından Refah Partisi (RP)-Fazilet Partisi(FP)-Saadet Partisi(SP) ile Halkın Demokrasi Partisi

7 765 Vehbi Alpay GÜNAL (HADEP)-Demokratik Toplum Partisi (DTP)-Barış ve Demokrasi Partisi (BDP) birbirinin devamı gibi ele alınmıştır de Cumhuriyet Halk Partisi nin kurulması ile 1995 te Sosyal Demokrat Halkçı Parti nin CHP ye katılması arasındaki sürede rakip iki parti konumunda olsalar da SHP-CHP ikilisi birlikte değerlendirilmiştir te parti kurultayında isim ve amblem değişikliğine giden Milliyetçi Çalışma Partisi (MÇP)-Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) tek parti kabul edilmiştir Mahalli İdareler Seçimleri, koltuğa bağlı belediye başkanı ve limona benzetilen belediye ile oldukça ilginç bir seçim kampanyası dönemine sahne olmuştur. Siyasi iktidarın seçmen üzerindeki baskısının ters sonuç vermesi ile sosyal demokratların 1980 sonrasında en çok tercih edildiği dönemdir (Öztekin, 1992: 3). İl belediyelerinde yaklaşık %54 lük oran ile 65 il belediyesinden 35 ini, büyükşehir belediyelerinde ise İstanbul, Ankara ve İzmir başta olmak üzere 8 büyükşehir belediyesinin 6 sını SHP kazanmıştır. Dönemin siyasi iktidarı olan Anavatan Partisi 64 il belediyesinden 52 sini kazandığı 1984 seçimlerinin aksine ancak 65 il belediyesinin 6 sında seçimleri kazanmış, 8 büyükşehir belediyesinin ise hiç birinde başarılı olamamıştır. Bu dönemde merkez sağda tercihler ANAP tan Doğru Yol Partisi ne yönelmiş; DYP seçimlerden 15 il ve 1 büyükşehir belediyesi zaferi ile çıkmıştır. Çizelge 1: 1989,1994, 1999, 2004, 2009 Mahalli İdareler Seçimleri İl Belediye Başkanlarının Partilere Dağılımı Partiler Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % ANAP AKP BBP DP CHP/SHP DSP DYP HADEP/DTP/BDP MÇP/MHP RP/FP/SP BAĞIMSIZ Genel Toplam seçimleri bir önceki dönemin tersine sosyal demokrat görüş temsilcilerinin yerel yönetimlerde güç kaybetmesi ile sonuçlanmıştır. Seçime DSP, SHP, CHP ile 3 ayrı partide katılan sosyal demokratlar 1989 seçimindeki güçlü

8 1989 dan Günümüze İl ve Büyükşehir Belediye Başkanlarının Nitelikleri Üzerine Bir Araştırma 766 durumlarını koruyamamışlar; SHP ve CHP toplamda 61 il belediyesinin ancak 12 tanesini kazanabilmişlerdir. 15 e yükselen büyükşehir belediyesinden ise ancak 3 ünü kazanan sosyal demokratlar, İstanbul, Ankara ve İzmir de seçimlerde başarılı olamamışlardır. SHP nin yaşadığı iç çekişmeler, parti içi iktidar mücadeleleri sonucu CHP nin yeniden kurulması gibi etkenler bu sonuçta önemli rol oynasa da; ülkenin en büyük belediyesinde yaşanan İSKİ skandalı da kuşkusuz bir başka etkendir. Sağ yelpazede DYP il belediyesi sayısında azalma yaşasa da 3 büyükşehir belediyesini kazanmıştır. Önceki döneme göre hem ANAP ın hem de MHP nin belediye başkanı sayısı artsa da seçimin asıl galibi Refah Partisi dir. Bu seçimde il belediyelerinin üçte birinden, büyükşehir belediyelerinin ise yarısından fazlası Refah Partisi tarafından kazanılmıştır. Milletvekili genel seçimi ile mahalli idareler seçimlerinin aynı tarihte yapıldığı 1999 seçimleri sonucunda 28 Şubat süreci sonrası kapatılan Refah Partisi nin devamı niteliğindeki Fazilet Partisi öncülünün oylarını koruyamamıştır. Sağ kanat partiler arasında Milliyetçi Hareket Partisi öne çıkarken; Güneydoğu Anadolu Bölgesi nde CHP ve FP nin etkinliğinin azalmasıyla doğan siyasi boşluğu Halkın Demokrasi Partisi ve etnik siyaset temelli politikaları doldurmuştur. Genel seçim sonucu koalisyon ortağı olarak siyasi iktidarı paylaşan Milliyetçi Hareket Partisi 20 il belediyesi ve sadece 1 büyükşehir belediyesinde başkanlığı kazanmışken, ana muhalefet partisi konumundaki Fazilet Partisi genelde oy kaybına uğrasa da, 12 il ve 4 büyükşehir belediye başkanlığı ile yerel yönetimler seçimlerinden neredeyse en kazançlı çıkan parti durumundadır. CHP genel seçimde %10 luk barajı aşamayıp parlamento dışı kalırken, belediyelerde de güç kaybetmiş sadece 8 il belediyesinde seçimi kazanabilmiştir. Bu seçime kadar il ve büyükşehir belediye başkanlığı kazanamayan DSP 5 il, 4 büyükşehir belediye başkanlığı kazanmış; ülke genelinde hem mahalli idareler seçimlerinin hem de milletvekili genel seçiminin en çok oy alan partisi konumuna gelmiştir. Büyükşehir ve il belediyeleri genelinde baktığımızda siyasi iktidar olarak 57. Hükümet in (DSP, MHP, ANAP) 42, farklı partilerden muhalefetin ise, 38 belediye başkanlığı vardır. Sadece büyükşehir belediyeleri açısından ele alındığında ise 15 büyükşehir belediyesinin 8 tanesi muhalefet partileri tarafından kazanılmıştır yerel yönetim seçimleri ise tamamen farklı bir tablo ortaya koyar. Bilindiği gibi ekonomik kriz sonrası gerçekleşen 2002 genel seçiminde TBMM ne sadece AKP ve CHP girebilmiştir. Tek başına iktidar olan AKP, iki yıl sonra gerçekleşen mahalli idareler seçimlerinde 65 il belediyesinden 46 sında belediye başkanlığını kazanmıştır. Bir önceki seçimde en çok il belediye başkanına sahip parti olan MHP nin il belediye başkanı sayısı 20 den 4 e düşmüştür. En çok il belediyesi kazanmış ikinci parti olan CHP nin yalnız 6 ilde başarılı olduğu, DTP nin 4, DSP nin 2 DYP ve SP nin ise sadece 1 er il belediyesi kazandığı bu seçimde ANAP ın hiç il veya büyükşehir belediye başkanlığı kazanamadığı düşünülürse; 2004 mahalli idareler seçimleri sonuçlarının ne kadar çarpıcı olduğu ortadadır. 16 büyükşehir belediyesinden 12 si AKP de, sadece 2 si ana muhalefet partisi CHP de, birer tanesi

9 767 Vehbi Alpay GÜNAL ise DSP ve DTP dedir. AKP il belediyelerinin %70 inden fazlasını kazanmış, büyükşehir belediyelerinde ise bu oran %75 i bulmuştur. Genel bir değerlendirme yapılırsa 2004 yerel seçimleri AKP nin genel seçim başarısının tesadüfi olmadığını göstermiş, özellikle sağ siyasette yeni bir dönemin başladığını kanıtlamıştır. Çizelge 2: 1989,1994, 1999, 2004, 2009 Mahalli İdareler Seçimleri Büyükşehir Belediye Başkanlarının Partilere Dağılımı Partiler Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % ANAP AKP CHP/SHP DSP DYP HADEP/DTP/BDP MÇP/MHP RP/FP/SP BAĞIMSIZ Genel Toplam mahalli idareler seçimlerinde AKP 10, CHP 3, MHP 1, DSP 1, DTP 1 Büyükşehir Belediye Başkanlığı kazanmıştır. Seçim kampanyasını özellikle İzmir ve Diyarbakır Büyükşehir Belediyeleri ni kazanmak isteği üzerine kuran AKP, bu belediyeleri kazanamadığı gibi döneminde iktidarda olduğu Adana ve Antalya büyükşehir belediyelerini kaybetmiştir. İl belediye başkanlıklarının partilere göre dağılımı ise AKP 35, BBP 1, DP 1, CHP 11, BDP 7, MHP 9 ve BAĞIMSIZ 1 olarak gerçekleşmiştir. CHP, MHP ve BDP belediye sayılarını artırmış, AKP nin il belediyelerindeki oranı %70 lerden yaklaşık %54 e düşmüştür. Seçime bağımsız katılan Şanlıurfa Belediye Başkanı nın önceki dönemde AKP den seçilmiş olduğunu belirtmek gerekir seçimlerinin ulusal düzeydeki politikaya bir etkisi olarak merkez sağdaki yeni arayışlara değinilebilinir. 80 li ve 90 lı yıllarda merkez sağın birbiriyle sıkı rekabet halindeki iki partisi ANAP ve DYP üst üste gelen seçim başarısızlıklarından sonra özellikle 90 lı yıllarda sıkça tartışılan -fakat gerçekleşmeyen- merkez sağda birleşme çalışmasına girişmişlerdir. Mahalli idareler seçimlerinden sonra Ekim 2009 da iki parti (2007 de DYP nin isim ve logo değişikliği ile ortaya çıkan) Demokrat Parti isim ve çatısı altında birleşmişlerdir.

10 1989 dan Günümüze İl ve Büyükşehir Belediye Başkanlarının Nitelikleri Üzerine Bir Araştırma 768 Özetle 1989 Mahalli İdare Seçimleri ndeki başarıdan sonra sol kanat partilerin belediye başkanı sayısının her seçimde azaldığı gözlenmiştir. Sağ kanat partilerin oy paylaşımında ise son 20 yılda büyük değişimler yaşandığı görülmektedir. Öncelikle merkez sağın rekabet halindeki iki büyük partisi olan ANAP ve DYP çok büyük oy kaybına uğramışlar, hep tartışılan birleşmeleri ancak iki partinin de başarısızlıkları sonucu gerçekleşmiştir. Merkez sağdaki bu başarısızlık daha muhafazakar sağ partilerin seçim başarıları ile bağlantılı gözükmektedir İl ve Büyükşehir Belediye Başkanlarının Yaş Gruplarına Göre Dağılımı Nüfusun yarısından fazlasının 30 yaşın altında olduğu ülkemizde seçme yaşı 18 seçilme yaşı ise 25 dir. Siyasi partiler söylemlerinde her ne kadar gençlere verilen önemden bahsetseler de tepe kadrolarında gençlere pek de yer verdikleri görülmemektedir. Demokrasi ve siyasi kültürün gelişmesi ile bu durumun değişeceği beklentisi ise il ve büyükşehir belediye başkanlarının yaş gruplarına göre dağılımı incelendiğinde boşa çıkmaktadır. İncelenen dönemde gençlerin en çok tercih edildiği seçim 1989 olup, seçilenlerin yaş ortalaması daha sonraki seçimlerde artmıştır Mahalli İdareler Seçimleri nde il belediye başkanların üçte birinden fazlası 40 yaşından genç, neredeyse yarısı yaş aralığındadır. 65 belediye başkanından sadece 10 u yaş aralığında olup, 60 yaş üstü belediye başkanı bulunmamaktadır. Büyükşehir belediye başkanlarına bakıldığında 40 yaşından genç belediye başkanı bulunmasa da, il belediye başkanlarına benzer şekilde 60 ın üzerinde de seçilmiş başkan bulunmamaktadır. 8 büyükşehir belediye başkanının 5 i 41-50, 3 ü ise yaşları arasındadır. Çizelge 3: , 1999, 2004, 2009 Mahalli İdareler Seçimleri İl Belediye Başkanlarının Yaş Gruplarına Göre Dağılımı Yaş Grupları Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % ve üzeri BELİRSİZ Genel Toplam Mahalli İdareler Seçimleri nde belediye başkanlarının yaş ortalaması bir önceki seçime göre yükselmiştir. İl belediye başkanları arasında 40 yaşından genç belediye başkanlarının oranı yaklaşık dörtte bire gerilemiş, yaş arası başkanların oranı ise yaklaşık %64 e yükselmiştir yaş grubunda sadece 3 il belediye başkanı varken bir önceki dönem gibi 60 yaş üstü belediye başkanı bulunmamaktadır. Büyükşehir belediye başkanlarında il belediyelerinden farklı olarak 1 tane 40

11 769 Vehbi Alpay GÜNAL yaşından genç 1 tane de 60 ın üstünde başkan vardır. Diğer 13 büyükşehir belediye başkanının 6 sı 41-50, 7 si ise yaş aralığındadır ve 1994 mahalli idareler seçimlerinde 61 yaş ve üzeri il belediye başkanı yokken, 1999 yılında seçilen belediye başkanlarının % 6.1 i, 2004 yılında % 3 ü ve 2009 yılında % 4.6 sı 61 yaş ve üzerindedir yaş arası il belediye başkanları 2004 ve 2009 yıllarında artış göstererek % 35.3 e ulaşmıştır. Çizelge 3 incelendiğinde, yaş arası olan il belediye başkanlarının oranının 1999 yılına kadar artış gösterdiği ve 2004 ve 2009 seçimlerinde düştüğü görülmektedir döneminde yaşları arasında olan il belediye başkanlarının sayısının da azaldığı gözlenmektedir. 40 yaş altı belediye başkanlarının oranı yaklaşık %10 a gerilerken, diğer yaş gruplarında artış vardır. Bu dönemde belediye başkanlarının yaklaşık %65 i yaş arasında olup, yaş arasındaki başkanların oranı da %15 i geçmiştir te yaş aralığındaki belediye başkanlarının oranı %23 e yükselse de, 2009 da tekrar %12 ye gerilemiştir seçimlerinin belediyelerde en genç profile işaret ettiği, 20 yıl sonra yapılan seçimlerden yaklaşık 3 kat fazla yaş arası il belediye başkanının bulunduğu görülebilir. Çizelge4: , 1999, 2004, 2009 Mahalli İdareler Seçimleri Büyükşehir Belediye Başkanlarının Yaş Gruplarına Göre Dağılımı Yaş Grupları Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % ve üzeri BELİRSİZ Genel Toplam ve 2009 seçimlerinde yaş arası 2 şer Büyükşehir Belediye Başkanı seçilmiştir. Bununla birlikte , 1999, 2004, 2009 Mahalli İdareler Seçimleri Büyükşehir Belediye Başkanlarının Yaş Gruplarına Göre Dağılımı incelendiğinde, 61 yaş ve üzeri yaş gurubunda yıllara göre bir artış gözlenmekte ve bu oran 2009 yılında % 31.2 ye çıkmaktadır. Bunda şüphesiz aynı belediye başkanının tekrar seçilmesinin de etkisi vardır. Örneğin Eskişehir 1999, 2004 ve 2009, Ankara 1994, 1999, 2004, 2009, Adana (1984), 1994, 1999, 2004, 2009, Mersin 1999, 2004,2009 mahalli idareler seçimlerinde aynı başkanın tekrar seçilip, göreve devam ettiği büyükşehirlerdir.

12 1989 dan Günümüze İl ve Büyükşehir Belediye Başkanlarının Nitelikleri Üzerine Bir Araştırma İl ve Büyükşehir Belediye Belediye Başkanlarının Eğitim Durumları Ülkemizde seçimle göreve gelen kamu görevlileri arasında sadece cumhurbaşkanı için yükseköğretim şartı bulunmakta, diğer seçilenler için yukarıda da değinildiği üzere 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu uyarınca ilkokul mezuniyeti yeterli olmaktadır ve 1999 yıllarında yapılan mahalli idareler seçimlerinde seçilen il belediye başkanlarının % 1.5 i ilkokul mezunu iken, 1994, 2004 ve 2009 yılı seçimlerinde ilkokul mezunu il belediye başkanı olmadığı görülmektedir. Ortaokul mezunu belediye başkanlarının sayısı her seçimle azalmış olup en son 2004 mahalli idareler seçiminde 1ortaaokul mezunu il belediye başkanı seçilmiştir. İlkokul ve ortaokul mezunu başkanların sayısındaki azalmaya rağmen lise mezunu il belediye başkanları sayısında bir artış gözlenmektedir. Lisans ve lisansüstü eğitim almış belediye başkanları sayısı 1989 Mahalli İdareler Seçimleri nden sonra iki dönem azalma göstermiştir seçimlerinde lisans ve lisansüstü eğitim almış başkanların oranı %85 in altında gerçekleşerek incelenen dönemde en düşük seviyede iken, 2004 ve 2009 seçimlerinde bu oranlar %93 ün üstündedir. Yüksekokul ve fakülte mezunu olan il belediye başkan oranı 1989 dan 2009 a kadar, % 86 dan % 69 a kadar düşerken; lisansüstü eğitim almış il belediye başkanı 1989 da hiç yokken, 2009 seçimlerinde il belediye başkanlarının % 23 ünün lisansüstü eğitim almış olduğu görülmektedir. 1989, 1994, 1999, 2004, 2009 Mahalli İdareler Seçimleri Büyükşehir Belediye Başkanlarının Eğitim Durumlarına Göre Dağılımı incelendiğinde eğitim seviyesinin il belediye başkanlarından daha yüksek olduğu görülür seçimlerinde tüm büyükşehir belediye başkanları yüksekokul/fakülte mezunu iken, büyükşehir belediye sayısının 15 e yükselmesinden 1994 seçimlerinde 1, 1999 seçimlerinde ise 2 lise mezunu başkan göreve gelmiştir ve 2009 seçimlerinde iş başına gelen büyükşehir belediye başkanlarının içinde ise lise mezunu yoktur. Çizelge 5: 1989,1994, 1999, 2004, 2009 Mahalli İdareler Seçimleri İl Belediye Başkanlarının Eğitim Durumlarına Göre Dağılımı Eğitim Durumu Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % LİSANSÜSTÜ Y.OKUL/FAK LİSE ORTAOKUL İLKOKUL BELİRSİZ Genel Toplam

13 771 Vehbi Alpay GÜNAL 1989 mahalli idareler seçimlerinde %100 olan yüksekokul/fakülte mezunu büyükşehir belediye başkanlarının oranı, 1994 seçimlerinde % 73.3, 1999 seçimlerinde % 86.6, 2004 seçimlerinde % 68.7 ve 2009 seçimlerinde ise % 62.5 olarak gerçekleşmiştir. Fakülte veya yüksekokul mezunu olan büyükşehir belediye başkanlarında düşüş, lisansüstü eğitim almış büyükşehir belediye başkanlarında ise seçim dönemlerine göre bir artış gözlenmektedir ve 1999 seçimlerinde lisansüstü eğitim almış büyükşehir belediye başkanı bulunmazken, 1994 seçimlerinde % 20 olan oran, 2004 seçimlerinde % 31.2, 2009 seçimlerinde ise % 37.5 olarak gerçekleşmiştir. Çizelge 6: 1989,1994, 1999, 2004, 2009 Mahalli İdareler Seçimleri Büyükşehir Belediye Başkanlarının Eğitim Durumlarına Göre Dağılımı Eğitim Durumu Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % LİSANSÜSTÜ Y.OKUL/FAK LİSE Genel Toplam Özetle yerel temsili otoritenin eğitim düzeyi il ve büyükşehir belediye başkanları incelendiğinde oldukça yüksektir. Tek bir dönemdeki yüksek eğitim oranlarından ziyade eğitim seviyesinin neredeyse her seçimle düzenli olarak yükselmesi esas umut verici noktadır İl ve Büyükşehir Belediye Başkanlarının Mesleki Dağılımı İl belediye başkanlarının mesleki dağılımı incelendiğinde çoğunluğun üniversite mezunu ve teknik bilimlerin çeşitli dallarında eğitim almış olduğu görülmektedir. Belediye başkanlarının mensup olduğu meslek gruplarıyla ilgili dikkat çekici noktalar şu şekilde sıralanabilir: İl belediye başkanlarının çoğunluğunu oluşturan mühendis/yüksek mühendislerin oranı incelenen yerel seçimlerin hiç birinde %30 un altına düşmemiştir seçimlerinde sadece 1 mimar belediye başkanı olsa da diğer dönemlerde seçilen başkanların yaklaşık % 5 i mimar/yüksek mimardır. Doktor, diş hekimi, eczacı gibi sağlık alanındaki mesleklere mensup belediye başkanlarının sayısı diğer meslek gruplarına göre yüksek olmamakla birlikte 2009 mahalli idareler seçimlerinde toplamda %10 u geçen bir oranda bu mesleklere mensup belediye başkanları işbaşına gelmiştir.

14 1989 dan Günümüze İl ve Büyükşehir Belediye Başkanlarının Nitelikleri Üzerine Bir Araştırma 772 Serbest meslek/sanayici belediye başkanlarının her dönem bir ağırlığı olsa da oranları 2009 seçimlerinde %18 i geçmiştir. Sosyal bilimler alanında formasyona sahip belediye başkanları arasında öne çıkan hukukçuların oranı 1989 ve 2009 seçimlerinde %10 un üzerindedir seçimlerinde serbest muhasebeci/mali müşavirlerin, 2004 seçimlerinde ise iktisatçıların il belediye başkanları içindeki oranı %9 u geçse de diğer seçimlerde %5 in altında kalmıştır. Gazeteci, kamu yöneticisi, noter, işletmeci, bankacı, ilahiyatçı gibi mesleklere mensup belediye başkanlarının oranı hiçbir seçimde %3 ün üstünde olmamıştır. Toplumun ücretli çalışan kesimlerinden belediye başkanları değerlendirildiğinde en çok öğretmenlerin özellikle 1994,1999, 2004 seçimlerinde (yaklaşık %10 - %14) temsil edildiği görülmektedir. Memur, işçi ve emeklilerin oranı incelen mahalli idareler seçimlerinde % 3 ü geçmemiştir seçimlerinde akademisyenlerin oranında artış görülmektedir. Kamuda yöneticilik deneyimine sahip belediye başkanları incelendiğinde 5 mahalli idareler seçiminde sadece 1 subay, 2 emniyet müdürünün belediye başkanı olduğu; mülki amirlikten gelen belediye başkanının ise bulunmadığı görülmektedir. Çizelge 7: 1989,1994, 1999, 2004, 2009 Mahalli İdareler Seçimleri İl Belediye Başkanlarının Mesleklere Göre Dağılımı Meslekler Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Mühendis Yüksek Mühendis Mimar Yüksek Mimar İnşaat Teknikeri Teknisyen Eczacı Doktor Diş Hekimi Gıda Teknikeri Kimyager Hukukçu Noter S.M./Mali Müşavir Gazeteci Kamu Yöneticisi İktisatçı İşletmeci Bankacı İlahiyatçı

15 773 Vehbi Alpay GÜNAL Öğretmen Emniyet Müdürü Akademisyen Subay İşçi Memur Emekli Çiftçi Serbest Meslek Sanayici Müteahhit Belirsiz Genel Toplam Büyükşehir belediyelerinde de il belediyelerine benzer şekilde belediye başkanlarının büyük kısmı mühendis/yüksek mühendistir. Mühendis/yüksek mühendislerin oranı 2004 seçimlerinde %20 nin altına düşse de diğer tüm seçimlerde %24 ün üzerindedir. Bununla beraber hukukçuların büyükşehir belediye başkanları arasındaki oranı il belediyelerinin üzerinde olup incelenen Tüm seçimlerde %25 in üzerinde bir oranla en çok hukukçu büyükşehir belediye başkanı seçildiği görülmüştür. İl belediye başkanları arasında rastlanmasa da 1989 seçimlerinde 1 planlama uzmanının büyükşehir belediye başkanı seçilmiş olduğunu belirtmek gerekir. Ücretli kesimleri temsilen akademisyenlerin ön plana çıktığı büyükşehir belediye başkanları arasına 2009 mahalli idareler seçimlerinde birer öğretmen ve ilahiyatçı katılmıştır. İl ve büyükşehir belediye başkanlarının mesleki dağılımının geneline bakıldığında yerel siyasete katılım noktasında kendi nam ve hesabına, bağımsız çalışanların katılımının diğer mesleklere göre oldukça yüksek olduğu görülmektedir. Ücretli çalışanların, yerel siyasete katılımı ağırlıklı olmamıştır. Ülkemizde yurt dışındaki gibi yönetim eğitimi almışların göreve geldiği ( city manager gibi) (Toprak, 2011: 8), bir modelimiz olmasa da, kamu hizmetinde belli süreler yöneticilik yapmış sonra siyasete atılmış belediye başkanlarının sayısı da çok azdır. Ağırlıkla mühendis, mimar gibi mesleklerden belediye başkanı seçilmesi belki de belediyeciliği daha çok altyapı faaliyeti kabul eden eski bir algıya dayandırılabilir. Belediyelerin görevlerinin sadece teknik alanları değil; eğitim, kültür, sanat gibi sosyal alanları da kapsadığı gerçeği ağırlık kazandıkça bu durumun değişmesi olasıdır.

16 1989 dan Günümüze İl ve Büyükşehir Belediye Başkanlarının Nitelikleri Üzerine Bir Araştırma 774 Çizelge 8: 1989,1994, 1999, 2004, 2009 Mahalli İdareler Seçimleri Büyükşehir Belediye Başkanlarının Mesleklere Göre Dağılımı Meslekler Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Hukukçu Yüksek Mühendis Planlama Uzman Doktor Mühendis Müteahhit Akademisyen Gazeteci İktisatçı Maliyeci Serbest Meslek Mimar Kamu Yöneticisi İlahiyatçı Öğretmen Genel Toplam SONUÇ Araştırmaya konu olan 1989, 1994, 1999, 2004 ve 2009 Mahalli İdareler Seçimleri toplu olarak değerlendirildiğinde, il ve büyükşehir belediye başkanlarının genel profili orta yaşlı, yükseköğrenim mezunu, erkek olarak belirmektedir. Belediye başkanlarının çoğunluğu kendi işine sahip, bağımsız çalışandır ve 1989 mahalli idareler seçimi hariç sağ siyasi partilere mensuptur. Belediye başkanlarının eğitim seviyesi açısından özellikle 2004 ve 2009 mahalli idareler seçimlerinde olumlu gelişmeler kaydedilmiş, lisans ve lisansüstü eğitim almış belediye başkanlarının oranı büyükşehirlerde %100 e ulaşmış, il belediyelerinde ise %90 ı aşmıştır. Demokratik kültür ve siyasetin en popüler konularından olan gençlerin siyasete katılımı noktasında ise zamanla olumlu bir değişme tespit edilememiştir dönemi yaş ortalaması en genç belediye başkanlarının seçildiği dönem olup, her seçimle birlikte belediye başkanlarının yaş ortalamaları artmıştır. Seçilme yaşının 18 e indirilmesi gündemde olsa da yaş arası belediye başkanlarının sayısındaki azalma, gençlerin siyasete katılımının önündeki engelin seçilme yaşı olmadığını ortaya koymaktadır. Araştırmada elde edilen verilerde en dikkat çekici nokta belediye başkanlarının cinsiyet dağılımıdır de belediye meclisi üyeleri tarafından seçilen Mersin Belediye Başkanı Müfide İlhan, 1968 Mahalli İdareler Seçimleri nde İzmit

17 775 Vehbi Alpay GÜNAL Belediye Başkanı olan Leyla Atakan, (1999) Antakya Belediye Başkanı İris Şentürk, Tunceli Belediye Başkanları (2004) Songül Erol Abdil ve (2009) Edibe Şahin, (2009) Aydın Belediye Başkanı Özlem Çerçioğlu hariç cumhuriyet tarihinde kadın il belediye başkanı yoktur. Anakent yönetim sisteminin başladığı 1984 ten günümüze hiç kadın büyükşehir belediye başkanı seçilmemiştir. Her ne kadar siyasi katılımın ve demokratikleşmenin yerel yönetimlerde başladığı genel kabul gören bir kanı olsa da; il ve büyükşehir seviyesinde kadın belediye başkanlarının sayısı ülkemizde kadınların yerel siyasette temsil noktasında etkin bir şekilde bulunamadıklarının en önemli göstergesidir. Kadın ve erkek seçmen davranışları arasında farklar olduğu, kadınların oy verdiklerinde erkeklerden daha tutucu eğilimleri olmakla birlikte daha çabuk fikir değiştirebildikleri bilinmektedir (Özer ve Meder, 2008: 22). Siyasi partilerin propaganda çalışmalarında kadın sempatizanların yoğun bir şekilde görev aldıkları bilinirken, temsil aşamasında dışlanmaları düşündürücüdür. Ülke genelinde seçimlere katılan partilerin belediye başkan adaylarını belirlerken belli bir oranda kadın aday göstermesi ilke olarak kabul edilerek bu durumun önüne geçilebilir. Demokrasinin gelişiminin temel argümanı kabul edilen yerel yönetimlerde, ücretli kesimlerin temsilcilerinin, gençlerin ve kadınların siyasi yöneticilik pozisyonlarına diğer kesimler kadar gelememeleri olumsuz bir görününümdür. Seçim kanunlarında seçilecek kişinin cinsiyeti, yaşı, mesleği vb. kısıtlar koymak hem demokratik hem de pek mümkün değildir. Buna karşılık insan ve toplum odaklı, sivil toplumun etkin olduğu bir siyasi kültürde, mevzuatta değişikliklere gerek olmadan benzer olumsuzlukların çözümü mümkündür. Farklı kesimlerin sivil toplum örgütlerinin benzer problem ve talepleri ortaya koyması, oy maksimizasyonu amaçlayan siyasi partileri doğal olarak etkileyecektir. Ücretlilerin, gençlerin, kadınların siyasete katılımı ve temsili, siyasi partilerin tüzüklerinde yapılacak ilkesel değişikliklerle kolayca artırılabilir. KAYNAKÇA 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu, sayılı Resmi Gazete 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu, sayılı Resmi Gazete 5393 sayılı Belediye Kanunu, sayılı Resmi Gazete AYMAN-GÜLER, Birgül. (2012), ( ) ERYILMAZ, Bilal. (2011), Kamu Yönetimi, Ankara: Okutman Yayıncılık ÖZER, İnan ve MEDER M. (2008), Siyasal Katılma ve Seçmen Davranışı, İstanbul: Ege Yayınları

18 1989 dan Günümüze İl ve Büyükşehir Belediye Başkanlarının Nitelikleri Üzerine Bir Araştırma 776 ÖZTEKİN, Ali. 1992, Türkiye de Merkezi Yönetim Belediye Uyuşmazlıkları, Malatya, Yayınlanmamış Doçentlik Tezi. TOPRAK, Zerrin. (2011),Yerel Yönetimlerde Başkanın Politik Lider Rolü İÜHFM C. LXIX, S.1-2, s Türk Belediyecilik Derneği. (1991), Belediye Başkanları Albümü , Ankara: Türk Belediyecilik Derneği Yayınları Türk Belediyecilik Derneği. (1995), Belediye Başkanları Albümü , Ankara: Türk Belediyecilik Derneği Yayınları Türk Belediyecilik Derneği. (2000), Belediye Başkanları Albümü , Ankara: Türk Belediyecilik Derneği Yayınları Türkiye İstatistik Kurumu. (2012), ( ) Türkiye İstatistik Kurumu. (2012), ( ) Yerel Yönetim Araştırma Yardım ve Eğitim Derneği. (2012), ( ) YÖRÜK, Durmuş ve DÜNDAR, Süleyman ve TOPÇU, Birol. (2011) Türkiye deki Belediye Başkanlarının Liderlik Tarzıve Liderlik Tarzını Etkileyen Faktörler, Ege Akademik Bakış Cilt: 11, Sayı: 1, ss