FİNANSAL İŞLEMLER AÇISINDAN TÜKETİCİ HAKLARI

Transkript

1 FİNANSAL İŞLEMLER AÇISINDAN TÜKETİCİ HAKLARI I.Giriş ; Tüketicinin korunması sorunu, başlangıçta Tüketim Toplumu diye de anılan sanayileşmiş toplumlarda ortaya çıkmış, daha sonra diğer toplumlara da yayılmıştır lü yıllarda ABD de başlayan fiyat artışlarına karşı gerçekleştirilen tüketici boykotları tüketici bilincini ve örgütlenmesini doğurmuştur. Türk geleneği açısından baktığımızda Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine Ahilik teşkilatı ve Lonca geleneğine kadar temellendirilebilecek tüketici hakları dünyadaki gelişmeye paralel olarak 1970 li yıllarda başlayan kanun taslakları ve en son konuyla ilgili özel bir kanun çıkarılması ile birlikte ülkemizde de gelişmektedir. Tüketici sorunlarının çözümü geçmişte Borçlar kanunu,ticaret kanunu,ceza kanunu gibi değişik kanunlar kapsamında ele alınmaktayken günümüzdeki gelişmeler kapsamında bu alan özel düzenlemelere konu olmuş ve tüketicilerin haklarını daha kolay almalarını gerçekleştirecek hukuki alt yapı oluşturulmuştur. 8 Eylül 1995 tarihinde yürürlüğe giren Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun ( TKHK) ile tüketicinin korunması konusu tek bir çatı altına alınmış ve mevzuat açısından çok önemli yenilikler getirilmiştir. Bu kanun kapsamında Ayıplı mal ve hizmetler, satıştan kaçınma taksitli satışlar, kampanyalı satışlar kapıdan satışlar konusunda satıcının yükümlülüğü, etiket, garanti belgesi, tanıtma ve kullanım kılavuzu, onarım bakım ve diğer satış sonrası hizmetler,ticari reklam ve ilanlar, zararlı ve tehlikeli mal ve hizmetler,kalite denetimi, tüketicinin eğitilmesi ve konumuz açısından da en önemli husus olarak Tüketici kredisi (bir maddede de olsa) esaslara ve yaptırımlara bağlanmıştır. Türkiye ile AB arasındaki Ortaklık konseyi kararı tüketici korunması alanında herhangi bir hüküm içermemesine rağmen Türkiye tam üyelik perspektifinde başlattığı mevzuat çalışmaları kapsamında bu konuda ki mevzuatını AB ile uyumlu hale getirme yolundadır. AB yasalarına uyum kapsamında TKHK daki eksikliklerin giderilmesi öte yandan uygulamada ortaya çıkan sorunların çözümlenmesi amacıyla 6/3/2003 tarihinde 4822 no lu Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun kabul edilmiştir. Bu değişiklik ile Tüketici kredileri ile ilgili düzenleme geliştirilerek AB mevzuatına daha uyumlu hale getirilmiş ayrıca Tüketici kredileri maddesine yapılan ek ile Kredi kartları kredisi düzenlemeye eklenmiştir. Finansal işlemler açısından konuya yaklaştığımızda yukarıda açıklamaya çalıştığımız çerçeve kapsamında ikili bir yapı görmekteyiz; Tüketici kredileri ve bu kapsamda kredi kartı kredileri TKHK ile özel korumaya tabi iken, Bir tarafın tüketici olmadığı diğer finansal işlemler ise eskiden olduğu gibi anayasa, Borçlar kanunu, Türk Ticaret Kanunu, ceza kanunu ve konuyla ilgili diğer düzenlemelerden yararlanabilecektir. Bu çalışmada öncelikle Anayasa, Borçlar kanunu, Türk ticaret kanunu gibi temel metinlerdeki tüketicinin korunması ile ilgili hükümler üzerinde kısaca durulacak ve daha sonra TKHK da yer alan tüketici kredileri ve tüketicinin korunması amacıyla bu kanunda getirilen mekanizmalar daha ayrıntılı olarak açıklanmaya çalışılacak daha sonra Türk mevzuatının

2 diğer ülkeler mevzuatı ile kısa bir karşılaştırmasına yer verilecek ve son olarak ta Türkiye Bankalar Birliğinin konuyla ilgili mesleki tanzim kararlarından bahsedilecektir. II. Tüketicinin Korunması ile ilgili genel Mevzuat ; II.1. Anayasa; Anayasa normlar hiyerarşisinin en üst noktasındaki metin olduğundan diğer tüm düzenlemelerin Anayasaya uygun olması gerekecektir. Anayasa da Tüketicinin korunması ile ilgili olarak doğrudan, Mali ve Ekonomik Hükümler bölümünde Tüketicilerin korunması başlığı altında madde 172 de Devlet, tüketicileri koruyucu ve aydınlatıcı tedbirler alır, tüketicilerin kendilerini koruyucu girişimleri teşvik eder. denmektedir. Tüketicinin korunması 2.maddede sayılan cumhuriyetin nitelikleri içinde yer alan sosyal hukuk devleti olmanın da doğal bir sonucudur. Anayasada bu doğrudan hüküm yanında iki madde de daha dolaylı da olsa Tüketicinin korunmasına ilişkin hükümler yer almaktadır. Anayasanın Ekonomik hükümler başlıklı ikinci bölümünde Piyasaların denetimi ve dış ticaretin düzenlenmesi başılıklı madde 167 nin birinci fıkrasında Devlet,para kredi sermaye,mal ve hizmet piyasalarının sağlıklı ve düzenli işlemelerini sağlayıcı ve geliştirici tedbirler alır ;piyasalarda fiili ve anlaşma sonucu doğacak tekelleşme ve kartelleşmeyi önler. denilerek tekelleşme ve kartelleşme önlenerek tüketicinin korunması doğrultusunda bir hüküm sevk edilmiştir. Keza ; yine anayasanın aynı bölümünde Kooperatifçiliğin geliştirilmesi başlığı altında madde 171 de Devlet, milli ekonominin yararlarını dikkate alarak, öncelikle üretimin arttırılmasını ve tüketicinin korunmasını amaçlayan kooperatifçiliğin gelişmesini sağlayacak tedbirleri alır denilerek tüketicinin korunmasını amaçlayan kooperatifçiliğin desteklenmesi doğrultusunda bir hüküm konulmuştur Anayasanın 11. maddesinde Anayasanın bağlayıcılığı ve üstünlüğü başlığı altında Anayasa hükümleri, yasama,yürütme ve yargı organlarını,idare makamlarını ve diğer kuruluş ve kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdır. Kanunlar anayasaya aykırı olamaz dendiğinden öncelikle doğrudan hüküm olmak üzere anayasada yer alan bu hükümler tüketiciler açısından en temel dayanak noktasını oluşturmaktadır. II.2. Borçlar Kanunu, Ticaret Kanunu, Rekabetin Korunması hakkında Kanun, Türk Ceza Kanunu ve diğer mevzuat ; Borçlar kanunun ilk 66 maddesi borçların doğuşu hususunda olup finansal işlemler dahil olmak üzere her türlü borç ilişkisi kaynak teşkil edecek hükümlerdir. Bu kapsamda madde 20 konusu mümkün olmayan,ahlaka aykırı olan ve haksız olan sözleşmeleri düzenlediğinden özel haksız ve dengesiz sözleşme hükümleri açısından özel bir öneme sahiptir. Borçlar Kanunun 182 ile 231 maddeleri arasında ise ağırlıklı olarak satıcının yükümlülükleri düzenlenmekte ve satıcının kusurları karşısında alıcının ( tüketicinin) yasal imkanları üzerinde durulmaktadır.

3 Türk Ticaret Kanunun 56 ile 65. maddeler arası tüketicinin yanıltılmaması açısından önemli bir konu olan haksız rekabet hükümlerini içermektedir. Ayrıca,Türk ceza kanunu(ticarete hile karıştırma madde 363 ve Umumun sıhhatine,yenecek ve içilecek şeylere müteallik cürümler kapsamındaki 394, 395, 396, 397, 398,401 ve 402. maddeler) Umumi Hıfzısıhha kanunu gibi değişik kanunlar tüzükler ve yönetmeliklerde Tüketicinin korunması amacını taşıyan çeşitli hükümler mevcuttur. III. 23/2/1995 tarih 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (TKHK) (6/3/2003 tarihli 4822 nolu kanunla değişik) ve ilgili Yönetmelikler ; III.1. TKHK nun Amacı ve Kapsamı ; TKHK nun temel amacı Avrupa Birliği mevzuatına uygun bir mevzuat oluşturmak ve Tüketicinin korunmasını sağlamaktır. Bu amaç kanunun birinci maddesinde Bu Kanunun amacı, kamu yararına uygun olarak tüketicinin sağlık ve güvenliği ile ekonomik çıkarlarını koruyucu, aydınlatıcı eğitici, zararlarını tazmin edici,çevresel tehlikelerden korunmasını sağlayıcı önlemleri almak ve tüketicilerin kendilerini koruyucu girişimlerini özendirmek ve bu konudaki politikaların oluşturulmasında gönüllü örgütlenmeleri teşvik etme... şeklinde açıklanmıştır. Kanunun kapsamı 2. maddede yukarıda belirtilen amaçlarla mal ve hizmet piyasalarında tüketicinin taraflardan birini oluşturduğu her türlü tüketici işlemi...olarak tanımlanmıştır. Kanunun kapsamını özellikle konumuz açısından daha net tanımlayabilmek için kanundaki Tüketici, Tüketici işlemi, Hizmet, Mal, Sağlayıcı, Kredi veren tanımlarının ne anlama geldiğini belirlemekte fayda vardır. Kanuna göre ; Tüketici; Bir mal veya hizmeti ticari veya mesleki olmayan amaçlarla edinen,kullanan veya yararlanan gerçek ya da tüzel kişiyi, Tüketici işlemi; Mal veya hizmet piyasalarında tüketici ile satıcı sağlayıcı arasında yapılan her türlü hukuki işlemi, Hizmet; Bir ücret veya menfaat karşılığında yapılan mal sağlamam dışındaki her türlü faaliyeti Mal; Alış verişe konu olan taşınır eşyayı,konut ve tatil amaçlı taşınmaz malları ve elektronik ortamda kullanılmak üzere hazırlanan yazılım, ses, görüntü ve benzeri gayri maddi malları Sağlayıcı ; Kamu tüzel kişileri de dahil olmak üzere ticari veya mesleki faaliyetleri kapsamında tüketiciye hizmet sunan gerçek veya tüzel kişileri Kredi veren ; Mevzuatları gereği tüketicilere nakit kredi vermeye yetkili olan banka,özel finans kuruluşu ve finansman şirketlerini ifade eder. III.2. TKHK da Tüketici kredilerine İlişkin düzenlemeler ; III.2.1.Tüketici Kredilerinin Genel Çerçevesi ; Ülkemizde özellikle 1980 li yılların sonunda Bankacılık sektöründe riski tabana yaymak ve plasmanları daha verimli alanlara kaydırmak kaygıları ile başlayan Tüketici kredileri çeşitli adlar altında giderek yaygınlaşan bir kredi türü haline gelmiştir.

4 Tüketici kredileri bu aşamada Borçlar kanunundaki sözleşme serbestisi kapsamında düzenlenmeye çalışılmış, Ancak Bankalar çok fazla sayıda kişi ile işlem yapıyor olmaları nedeniyle hazırladıkları tip sözleşmeler aracılığı ile kendileri koruyucu hükümleri sözleşmelere yerleştirmişler ve bu gelişim sözleşme serbestisinin tüketicinin haklarını sınırlayıcı sonuç doğurmasına neden olmuştur. Duyulan gereksinim üzerine Bankacılık sektörünün meslek örgütü olan Türkiye Bankalar Birliği TKHK çıkmadan beş yıl önce 3/8/1990 tarihinde çıkardığı 923 sayılı Tüketici Kredisi Uygulamalarına ilişkin Mesleki tanzim kararı ve 924 sayılı Kredi Kartı uygulamalarına ilişkin Mesleki Tanzim Kararı ile Tüketicinin bilgilendirilmesi, sözleşme içeriği ve ödeme planı ve kredi kartları için hesap bildirim cetveli içeriği hakkında düzenlemeler oluşturmuştur. (TKHK çıkmasından sonra 923 sayılı tebliğ iptal edilerek yerine 25 Eylül 1996 tarihinde 998 nolu tebliğ çıkartılmış olup mesleki düzenlemeler kısmında anılan tebliğe ayrıntılı olarak değinilecektir.) III.2.2. Tüketici kredisi kavramının tanım ve kapsamı ; Tüketici Kredisi tanımı TKHK nun 10. maddesinde Tüketicilerin bir mal veya hizmet edinmek amacıyla kredi verenden nakit olarak aldıkları kredidir şeklinde tanımlanmıştır. Ayrıca, 6/3/2003 tarihli değişiklik kanunu ile eklenen 10/A maddesi ile de Kredi kartı ile mal veya hizmet alımı sonucu nakdi krediye dönüşen veya kredi kartı ile nakit çekim suretiyle kullanılan krediler de Tüketici kredilerini düzenleyen 10. madde hükümlerine tabidir denmiştir. Bu tanıma daha yakından bakacak olursak ; Tüketici kredilerinin mevzuatları gereği tüketicilere nakit kredi vermeye yetkili olan banka,özel finans kuruluşu ve finansman şirketleri tarafından verilebileceği, Tüketici kredilerinin gerçek kişiler yanında Tüzel kişilere de açılabileceği, ticari veya mesleki olmayan amaçlarla olmak üzere bir tüzel kişinin örneğin bir ticaret şirketinin de tüketici olarak kabul edileceği, Tüketici kredileri bir mal veya hizmeti ticari veya mesleki olmayan amaçlarla edinmek, kullanmak veya yararlanmak için alınmış olması gerektiği,, tersinden söyleyişle bu özel amaç dışında ticari amaçla veya mesleki amaçla alınan krediler Tüketici kredisi kapsamına girmeyeceği, Tüketici kredilerini herhangi bir alt ya da üst bir miktar sınırlaması getirilmediği. (AB nin Tüketici kredileri ile ilgili 87/102/EEC sayılı direktifinde bu konuda en az 200 EUR ve en çok EUR olmak üzere bir alt ve üst sınır bulunmaktadır) sonuçlarına varılmaktadır. III.2.3.Tüketici Kredisi Sözleşmesinin şekli ;

5 TKHK 10. maddesinde Tüketici kredisi sözleşmesinin yazılı olarak yapılması ve bu sözleşmenin bir nüshasının tüketiciye verilmesi zorunludur denmektedir. Başka bir deyişle tüketici kredisi sözleşmesi yazılı olarak ve en az iki nüsha olmalıdır. Kanunun amacı itibarıyla bakıldığında yazılı olarak yapılmayan sözleşmeleri tamamen hükümsüz kılmak doğru bir çözüm yolu olmayacak, kredinin tümünün derhal ödenmesi gibi bir sonuç doğurabilecektir. Tüketiciyi koruma amacıyla çıkarılan bir kanunda böyle bir sonucun arzulanmayacağı dikkate alınarak bu tür durumlarda sözleşmenin tamamen geçersizliği yerine, tüketici lehine olarak tüketici aleyhine hükümleri geçersiz sayarak sözleşmenin varlığını kabul etmek doğru bir çözüm yolu olacaktır. III.2.4 Tüketici Kredisi Sözleşmesinin İçeriği ; TKHK 10. maddesinde sözleşmenin neleri içermesi gerektiği hükme bağlanmıştır. Buna göre sözleşmede ; a) Tüketici kredisi tutarı, b) Faiz ve diğer unsurlarla birlikte toplam borç tutarı c) Faizin hesaplandığı yıllık oran d) Ödeme tarihleri,anapara,faiz,fon ve diğer masrafların ayrı ayrı belirtildiği ödeme planı e) İstenecek teminatlar, f) Akdi faiz oranın yüzde otuz fazlasını geçmemek üzere gecikme faiz oranı g) Borçlunun temerrüde düşmesinin hukuki sonuçları, h) Kredinin vadesinden önce kapatılmasına ilişkin şartlar, ı) Kredinin yabancı para birimi cinsinden kullandırılması durumunda geri ödemeye ilişkin taksitlerin ve toplam kredi tutarının hesaplanmasında, hangi tarihteki kurun dikkate alınacağına ilişkin şartlar, yer alır. TKHK 10/a maddesi gereğince özelliği nedeniyle yukarıda sayılan şartlardan a,b,h ve ı bentleri kredi kartı kredilerinde uygulanmaz. Yukarıdaki bu şartların tümünün sözleşmeye konulmasındaki temel amaç; öncelikle tüketiciyi kredi, kredi maliyetleri ve kredi koşulları konusunda bilgilendirmek, diğer kredi imkanları ile karşılaştırma yapabilmesini sağlamak ve başta gecikme faiz oranına getirilen sınırlama ile birlikte tüketiciyi korumaktır. III.2.5 Tüketici Kredisinin Ödenmesi ile ilgili şartlar ; III.2.5.a. Sözleşmede öngörülen kredi şartlarının Tüketici aleyhine değiştirilemezliği; TKHK nun 10. maddesinde Taraflar arasında akdedilen sözleşmede öngörülen kredi şartları, sözleşme süresi içinde tüketici aleyhine değiştirilemez. hükmü yer almaktadır. Bu hüküm TKHK nun diğer emredici kurallarına uymak kaydıyla tarafların sözleşme şartlarını sözleşme serbestisi prensipleri doğrultusunda serbestçe belirleyebileceklerini, ancak sözleşmenin imzalanması sonrasında bu şartların tüketici aleyhine değiştirilemeyeceği kural altına alınmaktadır.

6 Uygulama açısından olaya baktığımızda Bankaların özellikle tek taraflı olarak faiz oranını arttırması, herhangi bir gerekçe göstermeksizin krediyi kat etmesi yetkilerinin bundan böyle kredi şartlarının tüketici aleyhine değiştirilemezliğine aykırılık teşkil edeceğini belirtmek gerekir. Öte yandan, tüketici lehine ve kredi veren aleyhine değişikliklere teorik olarak cevaz verildiğine ayrıca işaret etmek gerekir. III.2.5.b. Taksitlerin ödenmesinin aksaması halinde borcun tümünü ifa talebine getirilen sınırlama; TKHK madde 10 un 3. fıkrasında bu konuda düzenleme yapılmış olup ; Kredi veren taksitlerden birinin veya birkaçının ödenmemesi halinde kalan borcun tümünün ifasını talep etme hakkını saklı tutmuşsa, bu hak ancak kredi verenin bütün edimlerini ifa etmiş olması durumunda ve tüketicinin birbirini izleyen en az iki taksiti ödemede temerrüde düşmesi halinde kullanılabilir. Ancak kredi verenin bu hakkını kullanabilmesi için en az bir hafta süre vererek muacceliyet uyarısında bulunması gerekir. III.2.5.c Borcun tamamının ya da vadesi gelmemiş taksitlerin önceden ödenmesi halinde indirim yapma yükümü; Tüketici kredisi sözleşmesinin içeriğinde kredinin vadesinden önce kapatılmasına ilişkin şartların bulunması zorunludur. Ayrıca TKHK 10. maddenin 4. fıkrasında tüketicinin toplam miktarı önceden ödeyebileceği veya vadesi gelmemiş bir ya da birden çok taksiti önceden ödeyebileceği bu durumda kredi verenin ödenen miktara göre gerekli faiz ve komisyon indirimini yapmakla yükümlü olduğu Sanayi ve Ticaret Bakanlığının bu indirimin usul ve esaslarını belirleyeceği kurala bağlanmıştır. Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca konuyla ilgili olarak Tüketici Kredisinde Erken ödeme indirimi ve Kredinin yıllık Maliyet oranının hesaplama usul ve Esasları hakkında yönetmelik çıkarılmıştır. Anılan Yönetmelikte ; Erken ödeme miktarının asgari ödeme miktarının altında olamayacağı, Erken ödeme halinde tüketiciden herhangi ibir ism adı altında, ek bir ödemede bulunmasının istenemeyeceği kurala bağlanmıştır.(uygulamada bazı bankalar erken ödeme istendiğinde belirli bir oranda komisyon alma uygulaması başlatmış idi) İndirimin nasıl yapılacağı hususu da kurala bağlanmış olup ; bir veya birden fazla taksidin vadesinden önce ödenmesi durumunda erken ödenen taksit tutarı içinde yer alan anapara tutarı üzerinden akdi faiz oranı ve erken ödenen gün sayısı dikkate alınarak bulunacak faiz, faiz üzerinden hesaplanacak kamusal yükümlülükler toplamı ve komisyon tutarı kadar indirim yapılacağı, Kredinin tamamının erken ödenmesi halinde ise geriye kalan taksit tutarları içinde anapara borcu ve o tarihe kadar tahsil edilmemiş faiz ve kamusal yükümlülüklerin tahsil edileceği hususu kurala bağlanmıştır. III.2.6. Tüketici Kredisi ile ilgili Diğer sınırlamalar, yasaklamalar ve yükümlülükler ; III.2.6.a.Kredi verenin satıcı veya sağlayıcı ile ortak sorumluluğu ; TKHK da ;Kredi verenin Tüketici kredisini belirli marka bir mal veya hizmet satın alınması ya da belirli bir satıcı veya sağlayıcı ile yapılacak satış sözleşmesi şartı ile vermesi

7 durumunda satılan malın veya hizmetin hiç ya da zamanında teslim veya ifa edilmemesi halinde kredi veren tüketiciye karşı satıcı veya sağlayıcı ile birlikte müteselsilen sorumlu olur düzenlemesi getirilmiştir. Bu düzenleme ile, Kredi kuruluşların kampanyalı satışlarda mal ya da hizmetin hiç ya da zamanında teslim veya ifa edilmemesi halinde müşterek sorumluluğu getirilerek birlikte kampanya düzenleyecekleri kuruluşları son derece dikkatli seçerek tüketicinin zarara uğratılmaması amaçlanmıştır. Kanun taslak çalışmalarında bu müşterek sorumluluk sınırı teslim edilen mal ve hizmetteki kusuru da kapsar iken kanunlaşma aşamasında kapsam hiç ya da zamanında teslim veya ifa edilmemesi olarak daraltılmıştır. III.2.6.b. Ödemelerin Kıymetli evraka bağlanması yasağı ; Kredi verenin ödemeleri bir kıymetli evraka bağlaması ya da krediyi kıymetli evrak kabul etmek suretiyle teminat altına alması yasaktır. Bu yasağa rağmen tüketiciden bir kıymetli evrak alınacak olursa, tüketici bu kıymetli evrakı kredi verenden geri istemek hakkına sahiptir. Ayrıca, kredi veren kıymetli evrakın ciro edilmesi sebebiyle tüketicinin uğradığı zararı tazmin etmekle yükümlüdür. III.2.6.c. Önce Asıl borçluya başvurma zorunluluğu ; TKHK madde 10 un 3. fıkrasında getirilen bir diğer sınırlama ; Tüketici kredisinin teminatı olarak şahsi teminat verdiği hallerde kredi verenin asıl borçluya başvurmadan kefilden borcun ifasını isteyemeyeceği kuralıdır. III.2.6.d. Gecikme faiz oranı sınırı ; Gecikme faiz oranı akdi faiz oranının % 30 fazlasını geçemeyecektir. III.2.7. Sözleşme biçimi ve bazı şartların eksik olması; TKHK 6. maddesi gereğince yazılı olarak düzenlenmesi öngörülen tüketici sözleşmeleri en az on iki punto ve koyu siyah harflerle düzenlenir ve sözleşmede bulunması gereken şartlardan bir veya birkaçının bulunmaması durumunda eksiklik sözleşmenin geçerliliğini etkilemez. Bu eksiklik satıcı veya sağlayıcı tarafından derhal giderilir. III.2.8.Kredi kartı kredilerine ilişkin diğer özel düzenlemeler; Yukarıda tüketici kredilerini açıklarken belirttiğimiz farklılıkların dışında ayrıca tüketici kredileri ile ilgili getirilen özel düzenlemeler şu şekildedir; Kredi veren tarafından tüketiciye gönderilen dönemsel hesap özetleri, Tüketici kredilerindeki ödeme planı hükmündedir. Dönemsel hesap özetinde yer alan asgari ödeme tutarının vadesinde ödenmemesi halinde; tüketici, gecikme faizi dışında herhangi bir isim altında yükümlülük altına sokulamaz. Kredi veren faiz artırımını otuz gün önceden tüketiciye bildirmek zorundadır. Kredi veren tarafından artırılan faiz oranı geriye dönük olarak uygulanamaz. Tüketici bildirim tarihinden itibaren en geç altmış gün içinde tüm borcu ödeyip kredi kullanmaya son verdiği takdirde faiz artışından etkilenmez. Mal veya hizmetin kredi kartı ile satın alındığı durumlarda, satıcı veya sağlayıcı, tüketiciden komisyon veya benzeri bir isim altında ilave ödemede bulunmasını isteyemez. Ayrıca kredi kartı kredilerinde 10. maddenin 4. fıkra hükmü de uygulanmaz.ii

8 III.2.9. Sözleşmedeki Haksız Şartlar ; III.2.9 a. TKHK daki, genel çerçevesi; TKHK na tarihindeki değişiklik kanunu ile getirilen önemli eklemelerden birisi sözleşmedeki haksız şartlar düzenlemesi olmuştur. TKHK 6. maddesine göre Satıcı veya sağlayıcının tüketiciyle müzakere etmeden, tek taraflı olarak sözleşmeye koyduğu, tarafların sözleşmeden doğan hak ve yükümlülüklerinde iyi niyet kuralına aykırı düşecek biçimde tüketici aleyhine dengesizliğe neden olan sözleşme koşulları haksız şarttır. Taraflardan birini tüketicinin oluşturduğu her türlü sözleşmede yer alan haksız şartlar tüketici için bağlayıcı değildir. Eğer bir sözleşme şartı önceden hazırlanmışsa ve özellikle standart sözleşmede yer alması nedeniyle tüketici içeriğine etki edememişse, o sözleşme şartının tüketiciyle müzakere edilmediği kabul edilir. Sözleşmenin bütün olarak değerlendirilmesinden, standart sözleşme olduğu sonucuna varılırsa, bu sözleşmedeki bir şartın belirli unsurlarının veya münferit bir hükmünün müzakere edilmiş olması, sözleşmenin kalan kısmına bu maddenin uygulanmasını engellemez. Bir satıcı veya sağlayıcı, bir standart şartın münferiden tartışıldığını ileri sürüyorsa, bunu ispat yükü ona aittir.... Bakanlık standart sözleşmelerde yer alan haksız şartların tespit edilmesine ve bunların sözleşme metninden çıkartılmasının sağlanmasına ilişkin usul ve esasları belirler. demektedir. III.2.9.b Tüketici Sözleşmelerindeki haksız şartlar hakkındaki yönetmelikteki düzenlemeler; Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından Tüketici Sözleşmelerindeki haksız şartlar hakkında Yönetmelik 13/6/2003 tarihli Resmi Gazetede yayınlanmıştır. Söz konusu yönetmelikte özellikle Sözleşme şartlarının haksızlığının değerlendirilmesi, haksız sözleşme şartları karşısında tüketicinin hakları hususları düzenlenmiş, ayrıca Yönetmeliğin ekinde yol gösterici mahiyette ve sınırlayıcı olmamak üzere haksız olarak kabul edilebilecek şartlar listesi verilmiştir. III.2.9.b.1.Sözleşme Şartlarının Haksızlığının Değerlendirilmesi konusundaki düzenlemede; Sözleşme şartlarının tüketicinin anlayabileceği şekilde açık ve anlaşılır dille yazılmış olması gerektiği, bir sözleşme şartının haksızlığı değerlendirilirken, sözleşme konusu olan mal veya hizmetin niteliği, sözleşmenin yapılmasını sağlayan şartlar ve/veya onun bağlı olduğu sözleşmelerin tüm şartları dikkate alınacağı, sözleşmede yer alan bir şartın ne anlama geldiği hukukun yorum yöntemleriyle belirlenemiyorsa, tüketici lehine olan yorumun tercih edileceği gibi düzenlemelerle konu düzenlenmiştir.

9 III.2.9.b.2.Haksız Sözleşme Şartları Karşısında Tüketicinin Hakları konusundaki düzenlemede; Satıcı, sağlayıcı veya kredi veren tarafından tüketici ile akdedilen sözleşmede kullanılan haksız şartların batıl olduğu, yok sayılan bu hükümler olmadan da sözleşme ayakta tutulabiliyorsa sözleşmenin geri kalanı varlığını koruyacağı hükme bağlanmıştır. III.2.9.b.3. Haksız olarak kabul edilebilecek şartlar listesi ; Yönetmeliğin ekinde yol gösterici mahiyette ve sınırlayıcı olmamak üzere haksız olarak kabul edilebilecek şartlar listesi bir ek olarak verilmiştir. Toplam 17 örnekten oluşan bu listeden özellikle 6,7,10,12,16 ve 17. bentler finans sektöründe yaygın olarak rastlanabilecek hususlar olması ve 7, 10 ve 12. alt bentlere finans sektörü ile ilgili ek açıklayıcı hususlar getirmesi nedeniyle bu maddelere aşağıda yer verilmiştir. Bent 6) Satıcı, sağlayıcı veya kredi verene sözleşmeyi özgürce feish etme hakkı tanıyan, ancak tüketiciye aynı hakkı vermeyen şartlar ile, satıcı, sağlayıcı veya kredi verene fesih hakkını kullanmasına rağmen, henüz ifa etmediği edimler karşılığı almış olduklarını muhafaza etme hakkı veren şartlar, Bent 7) Satıcı, sağlayıcı veya kredi verene haklı sebeplerin varlığı dışında süresiz bir sözleşmeyi her hangi bir uyarıda bulunmaksızın fesih etme hakkı tanıyan şartlar, (finans hizmetleri ifa edenlere süresiz bir sözleşmeyi tek taraflı ve önemli bir sebebin varlığı halinde süre vermeksizin feshetme hakkını tanıyan şartlara engel değildir, yeter ki sağlayıcının, bu durumdan tüketiciyi derhal haberdar etme yükümlülüğü bulunsun.) Bent 10) Satıcı, sağlayıcı veya kredi verenin sözleşme şartlarını tek taraflı olarak ve sözleşmede belirlenmiş olan önemli sebeplerden biri olmaksızın değiştirebileceğine ilişkin şartlar, (finans hizmeti ifa edenlere, tüketici tarafından ödenecek veya tüketiciye ödenecek faiz oranlarını veya finans hizmetlerinin diğer bütün masraflarının bedelini haklı sebeplerin varlığı halinde önceden bildirmeksizin değiştirme hakkı veren şartlara engel değildir, yeter ki sağlayıcının, bu durumdan tüketiciyi derhal haberdar etme yükümlülüğü ve tüketicinin sözleşmeyi derhal feshetme hakkı bulunsun.) Bent 12) Satıcı, sağlayıcı veya kredi verenin, semeni, ifa anında tespit edeceğini veya yükseltebileceğini öngören ve tüketiciye nihai fiyatın, sözleşmenin kurulması anında tespit edilen fiyata nazaran çok yüksek olması halinde sözleşmeden dönme hakkı tanımayan şartlar, ( hukuka uygun olmaları ve fiyat değişikliği yönteminin içinde açıkça tanımlanmış olması koşuluyla fiyat endeksi şartlarına engel değildir.) Bent16) Satıcı, sağlayıcı veya kredi verene, tüketici açısından teminatların azalması sonucunu doğuracak olmasına rağmen, tüketicinin onayını almadan, sözleşme ilişkisini devretme hakkı veren şartlar, Bent 17) Tüketicinin mahkemeye gitme veya başka başvuru yollarını kullanma imkanını ortadan kaldıran veya sınırlandıran, özellikle onun hukuki düzenlemelerde öngörülmemiş bir

10 hakeme müracaatını öngören, gösterebileceği delilleri ölçüsüz derecede sınırlandıran veya mevcut hukuki düzen uyarınca diğer tarafta olan ispat külfetini ona yükleyen şartlar. Yönetmeliğe göre (7), (10) ve (l2 nci alt bentler) - Fiyatı borsa kotasyonuna veya endeksine veya sermaye piyasasındaki kur oynamalarına bağlı olarak, sağlayıcının müdahalesi olmaksızın değişebilen menkul kıymet, finansal araç veya diğer mal ve hizmetlere ilişkin işlemlere, - Yabancı paranın alımına veya satımına, yabancı para değeri üzerinden seyahat çekleri veya milletlerarası posta havalelerine uygulanmazlar: IV. TKHK da yer alan Tüketici Kuruluşları ve yasal başvuru mekanizması ; Tüketicilerle satıcı, kredi veren ve diğer mal ve hizmet sağlayanlar arasında çıkan anlaşmazlıkların çözümü alanında Avrupa Birliği uygulamalarına paralel olarak iki tür mekanizma öngörülmüştür. Birincisi ilgili tüm tarafların temsil edildiği mahkeme dışı bir organ olan Tüketici sorunları hakem heyeti, diğeri ise Tüketici Mahkemeleridir. Ayrıca bu bölümde bir tüketici kuruluşu olarak Tüketici Konseyine de kısaca değinilmiştir. IV.1.Tüketici Konseyi; TKHK nun 21. maddesinde Tüketicinin sorunlarını ihtiyaçlarını ve çıkarlarının korunmasına ilişkin gerekli tedbirleri araştırmak, sorunların evrensel tüketici hakları doğrultusunda çözülmesi için alınacak tedbirlerle bu kanunun uygulanmasına yönelik tedbirlere dair görüşleri ilgili mercilerce öncelikle ele alınmak üzere iletmek amacıyla sanayi ve ticaret Bakanlığının koordinatörlüğünde bir Tüketici Konseyi kurulmuştur. IV.2.Tüketici sorunları hakem heyeti; TKHK 22. maddesi gereği olarak Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca bu kanunun uygulanmasından doğan uyuşmazlıklara çözüm bulmak amacıyla il ve ilçe merkezlerinde en az bir tüketici sorunları hakem heyeti oluşturulacaktır. Değeri beş yüz milyon liranın altında bulunan uyuşmazlıklarda tüketici sorunları hakem heyetlerine başvuru zorunludur. Bu uyuşmazlıklarda heyetin vereceği kararlar tarafları bağlar. Bu kararlar İcra ve İflas Kanununun ilamların yerine getirilmesi hakkındaki hükümlerine göre yerine getirilir. Taraflar bu kararlara karşı onbeş gün içinde tüketici mahkemesine itiraz edebilirler. İtiraz, tüketici sorunları hakem heyeti kararının icrasını durdurmaz. Ancak, talep edilmesi şartıyla hakim, tüketici sorunları hakem heyeti kararının icrasını tedbir yoluyla durdurabilir. Tüketici sorunları hakem heyeti kararlarına karşı yapılan itiraz üzerine tüketici mahkemesinin vereceği karar kesindir. Değeri beş yüz milyon lira ve üstündeki uyuşmazlıklarda tüketici sorunları hakem heyetlerinin verecekleri kararlar, tüketici mahkemelerinde delil olarak ileri sürülebilir. (parasal sınırlar her yılın Ekim ayı sonunda D.İ.E nin.tefe istatistiklerinde meydana gelen yıllık ortalama fiyat artışı oranında Aralık ayı içinde arttırılır.) IV.2. Tüketici Mahkemeleri ; TKHK nunun 23. maddesinde Tüketici Mahkemeleri düzenlenmiştir.

11 TKHK nun uygulanmasıyla ilgili olarak çıkacak her türlü ihtilaflara tüketici mahkemelerinde bakılır. Tüketici mahkemeleri ihtisaslaşmış mahkemeler olacağından uyuşmazlıkların hem daha kısa sürede sonuçlanacağı hem de yasanın amaçladığı bir korumanın sağlanabileceği umulmaktadır. Tüketicinin hak aramasını kolaylaştırmak, yargılama yolunun kullanılmasının tüketiciler üzerindeki maliyetini düşürmek amacıyla yapılan düzenlemeler çerçevesinde Tüketici mahkemeleri nezdinde tüketiciler, tüketici örgütleri ve Bakanlıkça açılacak davalar her türlü resim ve harçtan muaftır. Ayrıca tüketici davaları tüketicinin ikametgahı mahkemesinde de açılabilir. Öte yandan, Bakanlık ve tüketici örgütleri münferit tüketici sorunu olmayan ve genel olarak tüketicileri ilgilendiren hallerde TKHK nun ihlali nedeniyle kanuna aykırı durumun ortadan kaldırılması amacıyla tüketici mahkemelerinde dava açabilirler. V. Türk Mevzuatının AB mevzuatı ve bazı ülke yasaları ile Kısa bir Karşılaştırması ; Bu kısa karşılaştırmada kanunun tümünün ve kanunla ilgili çıkartılan tüm yönetmeliklerin karşılaştırması değil yalnızca genel çerçeve, tüketici kredileri, haksız iratlar gibi finans sektörü ile doğrudan ilgili bölümler ile hukuksal yargı konusu karşılaştırılacaktır. V.I. Genel Karşılaştırma ; 8 eylül 1995 tarihli TKHK tüketicinin korunması konusu genen olarak AB uygulamalarına parelelel olarak tek bir çatı altına alınmıştır. 6/3/2003 tarihli değişiklik kanunu ile ise AB uygulamalarına göre tespit edilen eksiklikler belirlenerek bu değişiklik kanunu ile uygulamaya konulmuştur. Bu genel çerçeve açısından bakıldığından Tüketicinin Korunması mevzuatımız genel olarak AB direktifleri ile uyumludur. Önemli sayılabilecek farklardan biri TKHK da Tüketici kredileri için bir üst sınır konulmamış ve tüketicinin ödeyebileceğinin üzerinde kredi alarak zor duruma düşmesini engelleyecek bir koruyucu yapı oluşturulmamıştır. Öte yandan özellikle bazı ülke yasalarındaki gelişmiş tüketiciyi koruyucu mekanizmaların tüketici kredilerine ilişkin düzenlemelere yansımadığı görülmektedir. Bunlardan biri Alman Tüketici yasasında yer alan tüketiciye sözleşmeye dayalı yükümlülüklerinden belirli bir süre içinde tek taraflı olarak dönebilme olanağı tanıyan Cayma hakkı müessesesi olup bizim mevzuatımızda Tüketici kredileri için bu düzenlenmemiştir. Bir diğer konu da İsviçre Hukukunda yer aldığı gibi ödeme güçlüğüne düşen tüketiciye borç ertelemesine ilişkin düzenleme de yine TKHK da yer almamıştır.

12 Ancak öte yandan aşağıda da işaret edilecek bazı konulardaki düzenlemelerde ve özellikle konuya ilşkin özel mahkemeler olan Tüketici Mahkemelerin kurulması ile bu bakımdan AB mevzuatının da ilerisinde bir sistem oluşturulduğunu söylemek mümkündür. V.II. Tüketici Kredileri ; Genel olarak bakıldığında bu alandaki düzenlemelerin AB ile uyumlu olduğu görülmektedir. Özellikle 6/3/2003 tarihli değişiklikle bu uyumluluk daha da pekiştirilmiştir. AB mevzuatından farklı olarak Türkiye de tüketici kredilerinin tanımında miktar ve süreye ilişkin bir sınırlama getirilmemiştir. Bu konuda 87/102/EEC sayılı AB direktifi 200 EURO dan az EURO dan yüksek kredi anlaşmalarını, Tüketicinin krediyi 3 ay içinde ya da azami 4 taksitte 12 ay içinde geri ödediği kredi anlaşmaları kapsam dışındadır. Bu direktifteki kapsam dışı krediler bunlarla da sınırlı olmayıp ipotek bina tadilat borçları, faiz veya başka bir masrafı gerektirmeyen krediler, açık krediler gibi bazı kredi türleri de kapsam dışındadır. Özellikle miktar konusunda düzenleme getirilmemesi enflasyonist ortamda aşınan miktarların kanunların aşınması ve etkisizleşmesini getirdiğinden Türkiye açısından daha isabetli olduğu düşünülebilir; ancak üst sınır miktar uygulamalarında amaç Tüketicinin ödeyebileceğinin üzerinde bir kredi alarak ileride zor duruma düşmesini engelleyerek tüketiciyi korumaktır.. AB mevzuatından bir diğer fark ta Türk mevzuatının taksitli satışlar kapsamında borçlandığı toplam miktarı veya bir ya da birden fazla taksiti önceden ödeme hakkına sahip olması ve satıcı/ kredi verenin gerekli indirimleri yapma zorunluluğudur. V.III Haksız sözleşme Hükümleri ; 6/3/2003 tarihli değişiklik kanunuyla getirilen Haksız sözleşme düzenlemesi AB nin 99/13/EC sayılı direktifi ile uyumludur. Özellikle Ab uygulamasına paralel olarak 13/6/2003 tarihinde yayınlanan Tüketici Sözleşmelerindeki haksız şartlar hakkında Yönetmelik ve ekindeki haksız olarak kabul edilebilecek şartlar listesi ile Ab uygulaması ile uyum sağlanmıştır. V.IV. Hukuki Yollara Başvuru; AB de olduğu gibi Türk düzenlemesinde de Mahkeme dışı Tüketici sorunları hakem heyeti ve Mahkemeler olmak üzere iki mekanizma konulmuştur. Ancak Tüketici Mahkemeleri adı altında özel mahkemeler kurularak sorunların daha hızlı çözülmesini sağlayacak bir sistem kurularak Ab düzenlemelerinin de önüne geçilmiştir. Öte yandan bu düzenlemenin kağıt üzerinde kalmadığı görülmektedir. Tüketici sorunları hakem heyetleri ve Tüketici mahkemelerinin hızla yapılanmalarını tamamlayarak faaliyete geçmişlerdir. VI. Türkiye Bankalar Birliği Mesleki Tanzim Kuralları ; 23/2/1995 tarihli 4077 sayılı TKHK nun çıkmasından önce 3/8/1990 tarihinde yayınlanan 923 sayılı Mesleki tanzim kararı ile Bankaların Tüketici Kredisi uygulamasında Yükümlü oldukları İlkeler ve Koşullar, aynı tarihli 924 sayılı ile Kredi Kartı uygulamalarına ilşkin

13 Mesleki tanzim kararı ile her iki konu da Tüketicinin bilgilendirilmesi, Sözleşme, Ödeme Planı (hesap Bildirimi cetveli) başlıkları altında düzenleme konusu yapılmıştır. 3/8/1990 tarih 923 sayılı tebliğ TKHK yürürlüğü girmesinden sonra iptal edilerek aynı konuda 25 8/1996 tarihinde 998 nolu tebliğ yayınlanmıştır. Söz konusu her iki tebliğ bir iki konu dışında TKHK na ( değişiklik öncesi ) uygun dur.bu kapsamda söz konusu düzenlemeler hakkında bilgi vermesi açısında kanunda belirtilenlerin dışında örneğin valör uygulaması, Bankanın uygun göreceği kuruluş ve mercilere hakkında bilgi verebilmesi için müşterinin (Kart hamilinin) muvafakatı gibi hususların sözleşme de yer alması gereken asgari unsurlar olarak zikrettiklerini belirtmekle yetineceğiz. Önemli farklardan biri TKHK da sözleşmenin bir nüshasının verilmesi istenmiş iken Mesleki tanzim kararlarında bu Müşterinin talebi halinde Banka ile müşteri arasında imzalanan kredi sözleşmesi (kredi kartı sözleşmesi ) veya müşterinin imzaladığı taahhütnamenin bir fotokopisi müşteriye verilir denmektedir. Tüketici hakları konusunda bir diğer düzenleme 16/3/1993 tarihli mesleki tanzim kararı olup, bu düzenleme de Tüketicilerin korunması,ve bilgilendirilmesi,şubeler arası yeknesak uygulamaların gerçekleştirilebilmesi açısından bankaların çek tahsili, çek provizyonu, havale senet tahsilatı gibi asgari hizmet kategorileri için tespit edecekleri hizmet bedellerini kamuoyuna açıkça yayınlamalarına, bünyelerinde müşterilerin şikayetlerini iletebilecekleri mekanizmalar oluşturmalarına karar verilmiştir. Tüketici hakları ile doğrudan olmasa da dolaylı olarak ilgili bir diğer düzenleme 14 4/1997 tarihli 1002 nolu Bankaların İlan ve Reklam Yaparken Uymakla Yükümlü oldukları İlkeler ve Koşullar dır. Bu düzenlenme de önemli noktalar şunlardır. ; -Bankalarca yapılacak ilan ve reklamlar bankalar arasında haksız rekabete yol açacak nitelikte olamaz, -Bu ilan ve reklamların yasalara, genel ahlaka uygun olmaları ve doğru bilgileri içermeleri esastır. -Mevduat sahiplerinin bankalar arasında karşılaştırma yapmalarına olanak vermek üzere, mevduata uygulanacak faiz oranları,yıllık gayrisafi ve basit faiz oranı olarak gösterilecektir. Aylık, üç aylık ve altı aylık mevduat söz konusu ise ilan olunan faiz oranının yıllık olduğu açıkça belirtilecektir. Bileşik faiz de gösteriliğinde basit faiz oranı ve bileşik faiz oranı, ilanlarda eşit ağırlıkla yer alacaktır. -Kredilere uygulanacak faiz oranlarına ilişkin ilan ve reklamlarda yukarıdaki hükme tabidir. Tüketici krediler söz konusu olduğunda uygulama koşullarının ilgili banka şubelerinden öğrenilebileceğini belirtmek yeterlidir. Mesleki tanzim kurallarının yaptırımı açısından konuya yaklaştığımızda 4389 sayılı Bankalar Kanunu madde 19/5 uyarınca Türkiye Bankalar Birliğinin aldığı genel ya da özel nitelikteki karar ve tedbirlere zamanında ve tam olarak uymayan üyeler hakkında birlik yönetim kurulunca bir milyar YTL ye kadar para cezası uygulanabilecektir.

14 Genel olarak mesleki tanzim kuralları açısından konuya yaklaştığımızda TBB nin konuyla ilgili TKHK unu çıkmasından önce Tüketici kredileri ve kredi karı ve ilan ve reklamlarla ilgili konuları daha sonra gelecek yasal düzenlemelere son derece yakın ve başarılı bir şekilde düzenlediği,tüketicilerin bilgilendirmesi açısından hizmet bedellerinin açıklanması konularında da düzenleme gerçekleştirdiği görülmektedir. Ancak, bu düzenlemelerin TKHK ve daha sonraki değişiklik kanunu ve konuyla ilgili yönetmeliklerle birlikte asgari yasal gereklilik olarak belirlenmiş olması nedeniyle, gerek düzenlemelerdeki az sayıda da olsa farklı kuralın yasaya uygun hale getirilmesi gerekse yasanın ve konuyla ilgili yönetmeliklerin sağladığından daha ayrıntılı bir güvence sağlayan yeni mesleki düzenlemelerin oluşturulmasının yararlı olacağı düşünülmektedir. VII. Sonuç ; Finansal işlemler açısından Tüketici hakları Türk mevzuatında anayasa, Borçlar Kanunu, Ceza kanunu gibi değişik kanunlar ile korunmaya çalışılırken 8 Eylül 1995 tarihinde yürürlüğe giren Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun ( TKHK) ile tüketicinin korunması konusu tek bir çatı altına alınmış ve mevzuat açısından çok önemli yenilikler getirmiştir. Gerek bu kanunun uygulanması aşamasındaki aksaklıklar gerekse Avrupa Birliği uyum çalışmaları kapsamında tesbit edilen eksiklikler 6/3/2003 tarihli değişiklik kanunu ile TKHK na eklenmiş ve Tüketici Mevzuatımız çok önemli oranda AB mevzuatına uyumlu hale gelmiştir. Tüketici Kredileri açısından baktığımızda bu düzenlemeler ile ; özellikle Tüketici kredisi sözleşmesinin şekli,içeriği kurala bağlanmış, Tüketici kredisinin ödenmesi ile ilgili şartlar getirilmiş ve bu kapsamda özellikle sözleşmede öngörülen kredi şartlarının tüketici aleyhine değiştirilmezliği,borcun tamamının veya bazı taksitlerin önceden ödenmesi durumunda indirim yapma yükümlülüğü, kredi verenin satıcı ve sağlayıcı ile ortak sorumluluğu ödemelerin kıymetli evraka bağlanması yasağı, önce asıl borçluya başvurma zorunluluğu,gecikme faiz oranına sınır getirilmesi,kredi kartı ödemelerinde faiz arttırımlarının bir ay önceden bildirilmesi gibi önemli düzenlemeler yapılmıştır Kanun düzenlemeleri kadar belki de daha önemli konu konuyla ilgili yönetmeliklerle yapılacak alt düzenlemelerdir. Konuyla ilgili olarak Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca Yönetmelikler çıkartılmakta olup Bunların genelde AB standartlarına uygun olduğu görülmektedir. Ancak öte yandan Finansal işlemler açısından konuya yaklaştığımızda konunun can damarını oluşturan Tüketici kredileri ve kredi kartlarının TKHK da madde 10 ve 10/A olarak yalnızca iki maddede düzenlenmesi yeterli değildir. Ayrıca Tüketici kredileri konusundaki düzenlemeler genelde AB standartlarına uygun olmakla birlikte bazı diğer ülkelerde uygulana görece olarak daha iyi koruma getiren Cayma

15 hakkı, erteleme hakkı gibi uygulamaların da Türk hukukuna getirilmesinin daha güçlü bir koruma sağlayacağı düşünülmektedir. Nihayet finansal işlemlerin TKHK da iki madde ile düzenlenmesi yerine tüketici kredileri temelinde finansal işlemlerin tümünü içeren bir düzenlenmenin yapılması oldukça faydalı olacaktır. KAYNAKLAR 1-GEZDER Ümit, Tüketici Kredisi Sözleşmeleri. Beta Basım Kasım 1998 İstanbul 2- FLESNER-TWIGG Chrıstıan ve CANSEVDİ Hürrem, Avrupa Birliğinin Tüketici politikası ve Türkiye nin uyumu İktisadi Kalkınma Vakfı Yayınları Aralık 2001 İstanbul 3-ÇEKER Mustafa Tüketicinin Korunması hakkında Kanun ve Tüketici Kredileri açısından Bankalara Getirdiği Yükümlülükler. Bankacılar Dergisi sayı /5/1995 tarih 4077 sayılı Tüketicinin Korunması hakkında kanun 5-6/3/2003 tarih 4822 sayılı Tüketicinin Korunması hakkında kanunda değişiklik yapılmasına dair kanun 6-Tüketici Sözleşmelerindeki haksız şartlar hakkında Yönetmelik 7-Tüketici kredisinde erken ödeme indirimi ve Kredinin yıllık maliyet oranının hesaplama usul ve esasları hakkında yönetmelik 8-Tüketici Konseyi yönetmeliği, 9-Reklam konseyi yönetmeliği 10-Türkiye Bankalar Birliğinin -3/8/1990 tarih 924 sayılı Kredi Kartı uygulamalarına ilişkin Mesleki tanzim kararı, -25 Eylül 1996 tarih, 998 sayılı Bankaların Tüketici Kredisi Uygulamasında yükümlü oldukları ilkeler ve koşullar, -14/4/1997 tarihli 1002 nolu Bankaların İlan ve reklam Yaparken uymakla yükümlü oldukları İlkeler ve koşulları, -16/3/1993 ve 8/11/1993 tarihli Bankalarca tahsil olunan ücret komisyon ve masraflar hakkındaki yazılar ve mesleki tanzim kararları