HAFTA 6. KĠġĠLER ARASI ETKĠLEġĠM. ĠLETĠġĠM TEKNĠKLERĠ HEDEFLER. Bu üniteyi çalıştıktan sonra;

Transkript

1 HEDEFLER Bu üniteyi çalıştıktan sonra; ĠLETĠġĠM TEKNĠKLERĠ KĠġĠLER ARASI ETKĠLEġĠM Hemşire-hasta iletişimini kolaylaştıran teknikleri kavrayabilecek, Tedavi Edici İletişim tekniklerini tanımlayabilecek, Gözlemleri iletme tekniğini kullanabilecek, Konuşmayı cesaretlendirme tekniğini kullanarak kişinin konuşmayı sürdürmesini sağlayabilecek, Keşfetme tekniğini kullanarak kendini ve sorunlarını tanımlayabilecek, Kabullenici davranmanın önemini kavrayabilecek, Duygulara yoğunlaşma tekniğini kullanarak duygu ve düşüncelerini ifade edebilecek, Hastanın söyledikleri net olarak anlaşılmadığında açıklığa kavuşturma tekniğini kullanabilecek, Özetleme tekniğini kullanarak temel fikirleri vurgulayabilmeyi sağlayabileceksiniz. HAFTA 6

2 ĠÇĠNDEKĠLER 1. Giriş 2. Hemşire Hasta İletişimini Kolaylaştıran Teknikler 3. Tedavi Edici (Teröpatik) İletişim Becerileri 4. Özet 3.1. Gözlemleri İletmek 3.2. Konuşmayı Cesaretlendirmek 3.3. Keşfetmek 3.4. Kabullenici Davranmak 3.5. Duygulara Yoğunlaşmak 3.6. Açıklığa Kavuşturmak 3.7. Özetlemek 5. Değerlendirme 6. Kaynaklar 7. Yararlanabilecek Diğer Kaynaklar

3 GĠRĠġ Uğraş alanı insan üzerine olan ve çalışma saatlerinde birçok işi başarmakla birlikte insanlarla iletişim kurmayı da gerekli kılan hemşirelik mesleğinde zaman çok büyük önem taşır. Bazı yoğun kliniklerde hemşirelerin her hastayla iletişim kuracak zamanı dahi olmayabilir. Böyle bir ortamda hemşirenin, hastaya maximum fayda sağlamak için tıpkı yaptığı uygulamalar gibi iletişimi de en kısa zamanda gerçekleştirmesi gerekmektedir. Bu bağlamda, iletişimi kolaylaştıran tekniklerin bilinmesi ve uygulanması çok önemlidir. Her hastanın psikolojisi; uygulanan tedaviyi, hastane ortamını, tıbbi tanısını, uygulamaları kaldırabilecek kadar uygun olmayabilir. Böyle durumlarda hem tedavinin aksamaması hem de hastanın psikolojisinin normal ayarlarda tutulması için etkili ve kolaylaştırıcı iletişim kurulmalıdır. Aşağıda verilen tedaviyi kolaylaştıran teknikler, farklı bir bakış açısı kazandıracak, uygulamalara yön verecek ve iletişim hatalarını engelleyecektir. HEMġĠRE HASTA ĠLETĠġĠMĠNĠ KOLAYLAġTIRAN TEKNĠKLER ĠletiĢim Becerileri İnsan ilişkileri içinde sürekli yeniden tanımlanan bir varlıktır ve diğer insanlarla ilişkisi olmayan bir insan düşünülemez. Başka bir deyişle, demokratik bir toplum yaratabilmek için bireylerin önce kendi günlük yaşamlarında diğerlerinin görüşlerine saygılı ve hoşgörülü olmayı öğrenmeleri gerekir. Bu amaçla geliştirilmiş olan yeni iletişim becerileri hem bireyin hem de toplumun yaşamına zenginlik ve saygınlık getirir (Cüceloğlu, D. 2000: 13). Uygulamaları insan üzerine odaklanan hemşirelik mesleğinde iletişim becerisinin önemi büyüktür çünkü hemşirelik büyük ölçüde hastaya yardım etmeyi içerir. Yardım etmenin temel noktası hastayı tanımak, anlamak ve bakım gereksinimlerini belirlemekten geçer. Bu da çok iyi ve etkili bir iletişimle gerçekleşir. Hemşirenin hastayla kurduğu tedavi edici iletişimin hastanın tedavi sürecine çok olumlu etkileri vardır. Bunlar: Tedavi edici iletişim; zaman, işgücü ve maliyet kaybını önler. Hastanın bakım planına dahil olmasını sağlar.

4 Tedavi ve uygulamaların yanlış anlaşılmasını önler. Hastanın psikolojik açıdan kendisini iyi hissetmesini sağlar. Tıbbi tedaviye destek sağlar. Hastanede yatış süresini kısaltır. Sağlık ekibi ve hasta arasında güven oluşturur. Sorunların etkin bir şekilde çözümünü sağlar. TEDAVĠ EDĠCĠ (TEROPATĠK) TEKNĠKLER Tedavi edici iletişim teknikleri; normal iletişim sürecinin çok daha ötesinde maksimum fayda sağlamayı hedefleyen maddelerden oluşur. Amaç hastaya en iyi bakımı verebilmek için etkin iletişim kurmaktır. Uygulamaların etkin olabilmesi ve hastanın farkındalığının artırılabilmesi için karşılıklı güven ve katılımın sağlanması gerekir. Bu noktada tedavi edici teknikler sağlık ekibine çok yarar sağlayacaktır. Bu teknikleri kullanmanın temelinde tedavi sürecini hastayla birlikte gerçekleştirerek hastadaki psikolojik yükü azaltmak vardır. Tedavi edici iletişim teknikleri kullanan hemşire; hastanın bakımını planlarken ( veri toplama, planlama, uygulama ve değerlendirme girişimlerini) hasta için veya hasta adına değil, hastayla birlikte hareket eder. Hemşirenin hastayla birlikte hareket etmesi, hastaya ve otonomisine saygının en üst düzeyde ifadesidir. Danışan; duygu, düşünce ve gereksinimlerini ifade edebildiği sürece, iletişime açıktır ve hangi tekniğin kullanıldığı o kadar önemli değildir. Burada iletişimin açık tutulması ve sürdürülmesi hemşirenin amacı ve sorumluluğudur. (Özcan,A.) Danışana geri bildirim sağlayan ve kendini ifade etmesini kolaylaştıran iletişim teknikleri genel olarak aşağıda sıralanmıştır; - Gözlemleri iletmek - Konuşmayı cesaretlendirmek - Keşfetmek - Kabullenici davranmak - Duygulara yoğunlaşmak - Açıklığa kavuşturmak - Özetlemek

5 - Dinlemek - Kapsamın yansıtılması - Duyguların yansıtılması - Bilgi vermek - Kendi sözcükleriyle yinelemek - Yüzleşmek - Algıları kontrol etmek - Çelişkilere dikkat çekmek - Bağlantı kurmak - Yeniden yoğunlaşmak - Soru sormak - Geribildirim (Feed-back) Bu bölümde gözlemleri iletmek, konuşmayı cesaretlendirmek, keşfetmek, kabullenici davranmak, duygulara yoğunlaşmak, açıklığa kavuşturmak ve özetlemek şeklindeki teropatik iletişim becerileri açıklanacaktır. GÖZLEMLERĠ ĠLETMEK Hemşirelik sadece uygulamaları yerine getiren bir meslek alanı değildir. Hasta tedavi gördüğü zamanın büyük bir kısmında hemşireyi görür, onun ilgi ve danışmanlığına ihtiyaç duyar. Hemşire, gerek tedaviyi uygulamak gerekse hastaya danışmanlık yapmak için hastayla uzun süre zaman geçirmektedir. Bu zaman sürecinde hastayla ilgili birçok gözlem yapma imkanı kazanır. Bunun hastaya iletilmesinin hasta açısından büyük önemi vardır. Gözlemleri iletmek hastada değer verildiği hissini uyandırır. Hastanın farkındalığını artırır. Gözlemlerin iletilmesi, hastanın hemşireyle görünmez ama etkili bir bağ kurmasına yardım eder. Burada dikkat edilmesi gereken gözlemlerin ayırt edilmesidir. Çünkü hastaya herhangi bir durum hakkında uyarı yapılacaksa ya da tedaviye dair bir konuda bilgi verilecekse gözlemin durumla mı yoksa danışanla mı ilgili olduğu ayırt edilmelidir. Gözlemleri iletme tekniğinin hasta ve hemşire açısından yararları: Hastanın farkındalığı artırılmış olur. Hasta kendisiyle ilgilenildiğini hisseder.

6 Hastanın, hastane ortamına uyum sağlaması kolaylaşır. Gözlemlendiğini bilen hastanın sağlık bakım davranışı artar. Gözden kaçan ayrıntıların fark edilmesi sağlanır. Hemşirenin veri toplaması kolaylaşır. Hastanın durumunu takip etmek daha kolay olur. Hastanın uygun olmayan davranışlarının iletilmesi hemşireye zaman kazandırır. DanıĢan ile ilgili Gözlemler Bu tür gözlemler özellikle hastaneye yeni yatmış ve konuşmaktan çekinen hastalarda iletişimi başlatmak ve hastada güven duygusu oluşturmak için etkindir. Danışanla ilgili gözlemler hastayla ilgilenildiği, ona değer verildiği mesajını iletir. ayrıca kişinin kendisini açmasını, hemşireyle iletişim kurmasını kolaylaştırır. Aşağıda danışan ile ilgili gözlemleri iletmeye örnekler verilmiştir: Gece uyuyamamışsınız İş yerinizdeki problemler sizi çok yoruyor Ziyaretçilerin gelmesi sizi mutlu ediyor.. Yatağınız çok düzgün görünüyor Aslında bu gözlemlerin temelinde hastayı sınama vardır. Gözlemlerin iletilmesi sayesinde hemşire kendi gördüğüyle hastada var olanın bağdaşıp, bağdaşmadığını kontrol etmiş olur. Amaç hastada gözlemlenen durumun, hasta tarafından ifade edilmesidir. Bu şekilde hem gözlemlerin doğruluğu ortaya çıkmış olur hem de hastayla etkin iletişim kurulmuş olur. Durum ile ilgili Gözlemler Durumla ilgili gözlemlerin iletilmesi hastaya gelişmelerin farkında olunduğunun mesajını verir ayrıca hastanın da durumunu fark etmesi sağlanır. Özellikle tedaviyle ilgili bazı şeyleri yanlış anlayan ya da verilen eğitimi yanlış anlayıp hatalı uygulamalar yapan hastalarda durumun iletilmesi çok etkindir. Burada önemli olan danışan ya da durumla ilgili herhangi bir konu iletilirken hemşirenin gözlemleriyle ilgili duygu ve düşüncelerini hastaya iletmemesidir; çünkü hemşirenin hasta ya da durumla ilgili düşüncelerini paylaşması hastayı yönlendirir. Hemşirenin değerlendirmesinin ya da kişisel

7 düşüncesinin doğru olmadığı durumlarda hasta mesajı yanlış algılamış olur. Hemşirenin görevi duruma objektif bakmaktır. Tedavide kişisel yorumlar yapılmaz yalnızca sağlıklı davranış kazandırmak için önermelerde bulunulur. Ayrıca hasta hakkında kişisel yorumların paylaşılması, iletişimi sosyalleştireceği için doğru değildir. Aşağıda durum ile ilgili gözlemleri iletmeye örnekler verilmiştir: Alkol bağımlısı olduğunuzu kabul ettiğiniz halde tedaviyi reddediyorsunuz. Odanız çok güzel görünüyor, temizliğe özen gösteriyorsunuz. Ağrınız olduğu halde enjeksiyon yaptırmayı reddettiniz, bunun nedeni hakkında biraz konuşabilir miyiz? Hasta : Merhaba Hemşire Hanım, nasılsınız? Hemşire : Teşekkür ederim, siz nasılsınız? Hasta : Kendimi kötü hissediyorum çok bitkinim. Hemşire : Aslında düne göre çok daha iyi görünüyorsunuz. Dün benimle hiç konuşmadınız ve sürekli uyudunuz bugün ise gülümsüyorsunuz. KONUġMAYI CESARETLENDĠRMEK Özellikle kronik hastalığı olan ya da yoğun servislerde yatan hastaların duygularını paylaşması daha zordur. Tanısını henüz kabullenememiş, hastane ortamına uyum sağlayamamış ya da geçireceği operasyon nedeniyle anksiyete yaşayan hastaların düşünce ve korkularını paylaşması için desteklenmeleri gerekir. Bu teknik, iletişimin başlatılması ve sürdürülmesinde yarar sağlar. Konuşmayı cesaretlendirmek için ayrıca beden dilinden de yararlanılabilir. Hemşirenin onay anlamına gelen başını sallaması, hastaya doğru eğilmesi ve göz iletişimiyle desteklemesi de hastayla ilgilendiğini gösterir. Karşılıklı ilgi ve güven ise hastanın duygularını paylaşması için destek sağlar. Konuşmayı cesaretlendirme tekniğini kullanmanın yararları: Bilginin açığa çıkmasına yardım eder. Duygu ve düşüncelerin daha rahat paylaşılmasını sağlar. Kendini ifade etme imkanı bulan hastanın sağlık ekibine güven duymasını sağlar. Hastayı pasif konumdan aktif konuma getirir.

8 Hastada iletişim becerisini geliştirir. Anlamayı geliştirir. Aşağıda konuşmayı cesaretlendirme ile ilgili örnekler verilmiştir: Devam edin. Evet Hı hı. Öyle mi? Sonra ne oldu?. KEġFETMEK Bu teknik, hastayı tanımak, sorununu tam olarak çözebilmek, ayrıntıları fark edebilmek için yararlıdır. Bu yöntem hastaya durumunu gözden geçirebilme imkanı sağlar. Hastanın durumu hem sağlık ekibi hem de kendisi için daha anlaşılır ve açık hale gelir. Fakat bu teknikte dikkat edilmesi gereken hemşirenin hastanın mahremiyetine ve özeline saygı göstermesidir. Durumu daha açık hale getirmek için merak içeren sorular sorulmamalıdır ya da hasta herhangi bir durumu açıklamak istemiyorsa zorlanmamalıdır. İletişim kurmanın amacı hastaya yarar sağlamaktır aksi takdirde iletişim sosyalleşmiş olur. Herhangi bir konuda konuşmayan hastanın zorlanması ya da sürekli merak içeren soruların yöneltilmesi hastayı rahatsız edebilir. Kendi özelini tehdit altında hisseden hasta sağlık ekibiyle objektif iletişim kuramaz. Keşfetme tekniğinin kullanmanın yararları: Hastanın sağlık durumu daha net bir şekilde ortaya konmuş olur Yanlış anlaşılmalar engellenir. Ayrıntıların fark edilmesi sağlanır. Hemşireye veri toplamada kolaylık sağlar. Aşağıda konuşmayı cesaretlendirme ile ilgili örnekler verilmiştir: İşteyken stres yaşadığınızı söylediniz. Sizde stres oluşturan durumları açıklayabilir misiniz? Hissettiğiniz ağrının tam olarak yerini ifade eder misiniz?

9 Gece uyumakta zorluk çekmenizin sebepleri sizce ne olabilir? Çocuğunuzun tam olarak hastalığı nedir? Küçüklüğünüzde geçirdiğiniz bir hastalıktan söz ettiniz. Bu konuda biraz daha bilgi verir misiniz? KABULLENĠCĠ DAVRANMAK Kabullenici davranma aslında her insanın hakkı olan saygının bir göstergesidir. Kabullenici davranma hastada güven duygusu oluşturur, hastane ortamının ve uygulamaların benlik saygısını olumsuz etkilemesini önler. Kabullenildiğini gören hasta bakıma dahil olur, sıkıntılarını çok daha rahat paylaşır. Bu noktada dikkat edilmesi gereken bazı hususlar vardır: Kabullenici davranmak demek hastanın yanlış taraflarını desteklemek ya da hatalarını görmezden gelmek değildir. Kabullenici davranma hastanın kendisiyle ya da durumuyla ilgili algı ve duygularına saygı duymaktır. Davranışlarını hor görmemektir. Önemli olan hastanın sergilediği davranış, duygu ve düşüncelerinin kendisine ve çevresine zarar verici hale gelmemesidir. Kabul edilmeyen hasta değil davranışı ya da düşünceleridir. Herhangi bir konuda hasta uyarılacağı zaman bunun sergilediği tavırla alakalı olduğu mutlaka iletilmelidir. Çünkü hasta kendisini hedef olarak görürse tedaviyi yarıda kesebilir, güven duygusu zedelenebilir ya da iletişimi kesebilir. Duygu ve düşüncenin içeriği ne olursa olsun hiçbir hasta bundan dolayı yargılanmaz, kınanmaz ve suçlanmaz. Kabullenici davranmakta hastanın haklılığı ya da haksızlığı değil; doğru yanlış tavırlar ya da doğru yanlış düşünceler vardır. Kabullenici davranmanın yararları: Kabul gördüğünü hisseden hastanın güven duygusu artar. Hastanın saygınlığını artırır. Eleştirilmeyen hasta duygu ve düşüncelerini daha objektif olarak paylaşır.

10 Kendisinin değil yanlış davranışlarının uygunsuzluğunu fark eden hastanın durumunu düzeltmesi kolaylaşır. Hastanın sağlık bakım davranışı sergilemesi artar. Kabullenici yaklaşım ortak paylaşımların gerçekleşmesini sağlar. Kabullenici yaklaşım hasta-hemşire arasında hoşgörü ve saygıya dayanan bir iletişim şeklini doğurur. Aşağıda kabullenici davranışla ilgili bir örnek verilmiştir: Hasta: Tedaviler hiçbir işe yaramayacak, boşuna canım acıyor, artık ilaç kullanmak istemiyorum, hastaneden nefret ediyorum.. Hemşire: Tedaviye karşı tepkilerinizi anlıyorum fakat ilacı bırakmanız sağlığınızı olumsuz etkiler. DUYGULARA YOĞUNLAġMAK Özellikle hastane gibi, kişilerin ruhsal açıdan kendilerini hassas hissettikleri ortamlarda duygularını paylaşmaları güç hale gelebilir. Hastane ortamına uyum sağlayamayan, kronik hastalığı bulunan, umutsuzluk yaşayan bireylerde duygulara yoğunlaşmak daha çok göze çarpar. İşte bu tip hastalarda duyguların ifadesini kolaylaştırmak için kullanılan bir tekniktir. Hemşirenin teşviki hastayı cesaretlendirecek ayrıca duygularının farkına varmasını kolaylaştıracaktır. Hemşire açısından ise bakımı kolaylaştıracak, zaman kaybını önleyecektir. Bu teknikte hemşire hastanın duygularını paylaşması için destek olur ve sözel ifadelerin altında yatan gerçek anlamı çözmeye çalışır. Çünkü her zaman hastanın söylediği ile söylemek istediği aynı olmayabilir. Duygulara yoğunlaşmanın yararları: Danışan kişinin dikkatini önemli olan noktalara toplamasını sağlar Konunun dağılmasını ve özünden sapmasını engeller. Hemşirenin, hastanın duygu ve davranışları arasındaki tutarlılığı fark etmesine yardımcı olur. Hastanın sözel olarak ifade edemediği duygularını paylaşması kolaylaşır.

11 Amaçlı iletişim kurulmasını sağlar. Düzensiz ve dağınık konuşmayı önler. Hastanın farkındalığını artırır. Aşağıda duygulara yoğunlaşmak ile ilgili diyaloglar verilmiştir. Hasta : Ev sahibimle yaşadığım tartışma beni çileden çıkardı Hemşire : O anda çok mu sinirlendiniz? Hasta : Eşimin eve geç gelmesi ve sürekli sigara içmesi canımı sıkıyor. Hemşire : Bütün bunlardan bunalmış gibisiniz. AÇIKLIĞA KAVUġTURMAK Hastanın duygu ve düşüncelerinin sözel ifadesini daha net hale getirmek için kullanılan bir tekniktir. Amaç hemşirenin hastayı doğru anlayabilmesidir. Bu teknikte hemşire, hastaya anlattıklarını kendi kelimeleriyle ya da soru kalıplarıyla yine hastaya ileterek doğru anlayıp anlamadığını sorgular. Açıklığa kavuşturmanın yararları: Terimlerin ya da halk ağzında kullanılan kelimelerin yaygın olarak ne anlama geldiği belirlenmiş olur. Anlamların ortak hale gelmesi sağlanır. Hasta ya da durumuyla ilgili yanlış anlaşılmalar önlenmiş olur. Algılama hataları önlenmiş olur. Bireyin görünmeyen yönleri fark edilmiş olur. Hemşirenin doğru veri toplamasına katkıda bulunur. Aşağıda kabullenici davranışla ilgili örnekler verilmiştir: Ne demek istediğinizi tam olarak anlayamadım. Duygularınızı biraz daha açık ifade edebilir misiniz? Şu anda sinirli olduğunuzu belirtiyorsunuz, sebebini açıklayabilir misiniz? Eşiniz boşanmak istediğini söylediğinde ne hissettiğinizi tam olarak anlayamadım. Bunu tekrar anlatabilir misiniz?

12 ÖZETLEMEK Özetleme, hemşire ve danışan arasında konuşulmakta olan konudaki temel fikirlerin vurgulanmasıdır. Danışanın ve hemşirenin görüşme boyunca üzerinde durulan temel konuları gözden geçirmelerini sağlar. Danışanın, düşüncelerini belirli bir noktaya toplamasına ve yeni kavradığı olguları öğrenmesine yardım eder: (Özcan, A.) Özetlemenin yararları: Danışanın düşüncelerini belli bir noktaya odaklamasına yardım eder. Önemli noktaların yeniden fark edilmesini sağlar. Konunun dağılmasını önler. Uygulama planı yapmak için temel oluşturur. Sonuca varmada zaman kazandırır. Aşağıda özetlemeyle ilgili örnekler verilmiştir. Bir önceki görüşmemizde ailenizin kararınıza saygı duyup duymayacağı konusunda endişeleriniz vardı. Esas bahsettiğiniz konu.. Geçen sefer görüştüğümüzde aranızdaki sorunları çözemediğinizi söylemiştiniz. Bugün sizi çok etkileyen iki konu üzerinde konuştuk; bunlar.. En son görüşmemizde sizinle.. konularından bahsetmiştik. ÖZET Uğraş alanı insan üzerine yoğunlaşan ve birçok klinikte kapasitesinin çok üzerinde çalışan hemşirelik mesleğinde tedavilerin doğru uygulanmasının ve zamanın çok büyük önemi vardır. hemşirenin amacı en kısa zamanda hasta için maksimum fayda sağlayabilmektir. Bunun için tüm imkanların kullanılması gerekir. Tedavi edici iletişim teknikleri hem hastaya hem de hemşireye yarar sağlar. Hasta için kendisini doğru ifade etme olanağı sunar, güven duygusunu oluşturur ve farkındalığını artırır. Hemşire için ise zaman, işgücü ve maliyet kaybını önler. Mesleğinin doyumuna ulaşmasına yardımcı olur.

13 DEĞERLENDĠRME SORULARI 1. Etkili iletiģim becerisi için aģağıdaki ifadelerden yanlıģ olanı iģaretleyiniz? A) Kullanılan iletişim tekniklerinin tedavi edici nitelikte olması beklenir. B) Hemşirenin, danışanı tanıması, sorununa çözüm yolu bulması iletişim becerisidir. C) Özetlemek ve kabullenici davranmak teröpatik iletişim teknikleri arasındadır. D) Kullanılan iletişim tekniklerinin tedavi edici değeri yoktur. E) İletişim becerileri hem bireyin hem de toplumun yaşamına zenginlik ve saygınlık getirir. 2. AĢağıdakilerden hangisi duygulara yoğunlaģma tekniğini kullanarak danıģmanın temel amacıdır? A) Duygu ve düşüncelerini ifade edebilme B) Konuşmasını özetleme C) Hastanın endişelerini yargılama D) Hastanın anlatımının devamını sağlama E) Hastalık durumunu netliğe kavuşturma 3. Teröpatik iletiģimle ilgili verilen cümlelerden yanlıģ olanı iģaretleyiniz? A) Hemşire ve danışan arasında konuşulmakta olan konudaki temel fikirlerin vurgulanmasında özetleme tekniği kullanılır. B) Özetleme tekniği, danışanın ve hemşirenin görüşme boyunca üzerinde durulan temel konuları gözden geçirmelerini sağlar. C) Görüşmenin başında bir önceki görüşmenin özetlenmesi yararlıdır. D) Özetleme tekniğinde danışman duygu ve düşüncelerini kendine göre yorumlayabilir. E) Hemşire hastayı baskı altına alacak biçimde davranmamalıdır. Böyle bir durumda hasta endişe içine girebilir.

14 4. Geçen görüģmemizden bu yana hala yorgun görünüyorsunuz cümlesinde danıģman hangi iletiģim becerisini kullanmaktadır? A) Duygularını yoğunlaşmak B) Kabullenmemek C) Gözlemleri iletme D) Özetlemek E) Açıklığa kavuşturmak 5. AĢağıdakilerden hangisi konuģmayı cesaretlendirme tekniğini kullanan danıģmanın temel amacıdır? A) Hastanın konuşmayı sürdürmesini sağlama B) Hastanın anlatımını sonlandırma C) Hastanın durumunu özetlemesini sağlama D) Hastanın sağlık durumunun farkına varmasını sağlama E) Hastanın endişelerini yargılama CEVAPLAR 1. D 2. A 3. D 4. C 5. A

15 KAYNAKLAR 1. Demiray U, Eroğlu E, Gökdağ D, Tuna Y, Ünlü S, Yılmaz R.A, Yüksel A.H. (2010), Etkili İletişim. Pagem Akademi, Ankara 2. Üstün B, Akgün E, Partlak N. (2005), Hemşirelikte İletişim Becerileri Öğretimi. Okullar Yayınevi, İzmir 3. Özcan A. (2006), Hemşire-Hasta İlişkisi ve İletişim. Sistem Ofset Basım Yayın, Ankara 4. Dökmen Ü. (2010), İletişim Çatışmaları ve Empati. Remzi Kitabevi, İstanbul 5. Doğan O, Doğan S. (2009), Sağlık Hizmetlerinde İletişim. Songür Yayıncılık, Ankara 6. Cüceloğlu D. (2008) Keşke siz Bir Yaşam İçin İletişim Donanımları. Remzi Kitabevi, İstanbul 7. Dökmen Ü. (2007), Küçük Şeyler. Sistem Yayıncılık, İstanbul 8. Cüceloğlu D. (2000), İnsan İnsana. Remzi Kitabevi, İstanbul. 9. Cihangir Z. (2004), Kişilerarası İletişimde Dinleme Becerisi. Nobel Basımevi, Ankara 10. Terakye G. (1998). Hasta Hemşire İlişkileri. Zirve Ofset Ltd. Şti. Ankara YARALANILABĠLECEK KAYNAKLAR 1. Tabak R. S, Sonmaz S. (2009), Sağlık Hizmetlerinde İletişim. Songür Yayıncılık, Ankara 2. Üstün B, Akgün E, Partlak N. (2005), Hemşirelikte İletişim Becerileri Öğretimi. Okullar Yayınevi, İzmir 3. Saygın O. (2005), İnsan İlişkilerinde 4x4lük iletişim. Hayat Yayınları, İstanbul 4. Çam O. (2009), İletişimin Görünmeyen Yüzü Beden Dili. Beyaz Yayınları, İstanbul 5. Telman N, Ünsal P. (2009), İnsan İlişkilerinde İletişim. Epsilon Yayınları, İstanbul 6. Voltan Acar N. (2008), İnsan İlişkileri İletişim. Nobel Yayın Dağıtım, Ankara