GEBELİKTE CİNSELLİĞİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER 1 FACTORS AFFECTING PREGNANCY SEXUALITY

Transkript

1 HAKEMLI HEMŞIRELIK ARAŞTIRMALARI DERGISI INTERNATIONAL REFEREED JOURNAL OF NURSING RESEARCHES UHDULUSLARARASI GEBELİKTE CİNSELLİĞİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER 1 FACTORS AFFECTING PREGNANCY SEXUALITY Aslı KARAKUŞ 1, Emre YANIKKEREM 1 1 Celal Bayar Üniversitesi Doğum ve Kadın Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, Manisa / Türkiye Öz: Fizyolojik, psikolojik, sosyal ve cinsel değişimler gebelik döneminde kadının cinsel yaşamını etkilemektedir. Bu derlemede, gebelikte cinselliği etkileyen faktörlerle ilgili yılları arasında Pubmed ve Google Akademik yoluyla 33 tam metne ulaşılan çalışmalar incelenmiştir. Bu veri tabanlarına sexuality and pregnancy, sexual dysfunction and pregnancy, body image and pregnancy, depression and pregnancy and sexuality, sexual behaviour and pregnancy anahtar kelimeleri yazılmıştır. Gebelikte cinselliği etkileyen faktörler yapılan araştırmalar doğrultusunda incelendiğinde; gebelik trimesteri ilerledikçe çiftlerde cinsel ilişki sıklığının azaldığı, erkeklerin cinsel ilişkiyi daha az başlattığı, kadınların ise cinsel ilişkiyi başlatma oranında artma olduğu gözlenmiştir. Prekonsepsiyonel dönem ile karşılaştırıldığında gebelik döneminde cinsel ilişki sıklığının azaldığı belirlenmiştir. Kadının üstte olduğu ya da kaşık pozisyonu gebelik döneminde, erkeğin üstte olduğu pozisyon gebelik öncesi dönemde tercih edilmektedir. Üriner inkontinans, artan karın hacmi, kilo alma ve mide şikâyetleri gebelik döneminde en sık yaşanan fiziksel şikayetler olup, bu yakınmaların cinsel disfonksiyona neden oldukları saptanmıştır. Depresyon, anksiyete ve stres gebelerde cinsel uyarılma ve cinsel fonksiyonda azalmaya neden olmaktadır. Fiziksel değişimlere bağlı olarak beden imajı olumsuz etkilenmekte, bu durum cinsel disfonksiyona yol açmaktadır. Bebeğe zarar vermekten korkma kadınların gebelik döneminde cinsel ilişkide bulunmama nedenlerinin başında gelmektedir. Gebelik süresince cinsel disfonksiyon artmakta, cinsel istek, orgazm, uyarılma ve lubrikasyon azalmaktadır. Gebelikte cinsel ilişki sırasında yanma hissi, ağrı, erken boşalma, abdominal kramp/kontraksiyon, dış genital organlarda şişme, kanama, vajinada kuruluk ve yorgunluk gibi fiziksel yakınmalar yaşanmaktadır. Şehirde yaşayan, evlilik süresi uzun olan, çalışan ve ileri yaşta olan kadınlar arasında cinsel ilişki sıklığı düşmektedir. Anahtar Kelimeler: Gebelik, Cinsellik, Cinsel Disfonksiyon Abstract: Physiological, psychological, social and sexual changes affect women s sexual life during pregnancy period. In this review, 33 full texts were examined about factors affecting pregnancy sexuality by using Pubmed and Google Scholar published between 2010 and The keywords of sexuality and pregnancy, sexual dysfunction and pregnancy, body image and pregnancy, depression and pregnancy and sexuality, sexual behavior and pregnancy were written to the databases. When factors affecting sexuality during pregnancy were examined in accordance with research it was observed that the frequency of sexual intercourse decreased in couples trimester of pregnancy progressed, men s initiate of sexual intercourse decreased and women s initiate of sexual intercourse increased. Compared to preconception period, it was determined that frequency of sexual intercourse was decreased in pregnancy period. The woman on top or spoon positions and the man on top were preferred in pregnancy and preconception period, respectively. Urinary incontinence, increasing abdominal volume, gaining weight and stomach were the most common physical complaints which lead to sexual dysfunction during pregnancy. Depression, anxiety and stress cause decreasing in sexual arousal and sexual function. Physical changes in pregnancy period affect women s body image negatively, this situation was lead to sexual dysfunction. Fear of harming the fetus was the most reason for women not having sexual intercourse in pregnancy period. Sexual dysfunction was increased; sexual desire, orgasm, arousal and lubrication were decreased during pregnancy. Physical complaints such as burning sensation, pain, premature ejaculation, abdominal cramp/contraction, swelling of the external genital organs, bleeding, vaginal dryness and fatigue were experienced during sexual intercourse in pregnancy period. Frequency of sexual intercourse was decreased among employed and older women, who had longer duration of marriage and who have been living in city center. Key Words: Pregnancy, Sexuality, Sexual Dysfunction Doi: /UHD (1) Sorumlu Yazar: Aslı KARAKUŞ, Celal Bayar Üniversitesi Doğum ve Kadın Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, Manisa / Türkiye akarakus_ksk@hotmail.com Geliş Tarihi / Received: Düzeltme Tarihi / Revised: Kabul Tarihi/ Accepted: Makalenin Türü: Type of article ((Literatür Araştırması Derleme / Literature Review) Çıkar Çatışması / Conflict of Interest:Yok / None Etik Kurul Raporu Yok None of Ethics Committee 91

2 GEBELİKTE CİNSELLİĞİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER Gebelik, kadınlar için fizyolojik, psikolojik, sosyal ve cinsel değişimlerin yaşandığı bir dönemdir (Çalık ve Aktaş, 2011: ). Bu dönemdeki anatomik, fizyolojik ve psikolojik değişiklikler cinsel yaşamı etkilemektedir (Ertem ve Sevil, 2010: 40-7). Gebelik döneminde meydana gelen fiziksel ve hormonal değişiklikler kadının kendisini farklı algılamasına, çirkin ve cazibesiz hissetmesine neden olabilir. Bu değişimler sonucu kadının kendine güven duygusu ve benlik saygısı azalıp; beden imajı olumsuz yönde etkilenebilir (Babacan Gümüş vd., 2011: 7-14). Beden imajının fiziksel değişimlere bağlı olarak olumsuz etkilenmesi sonucu cinsel disfonksiyona neden olduğu bilinmektedir (Babacan Gümüş vd., 2011: 7-14; Chang et al., 2011: ). Gebelik trimesteri ilerledikçe yaşanan fiziksel ve psikolojik rahatsızlıklar bebeğe zarar verme korkusu, cinsel ilişkinin erken doğuma ve düşüğe neden olacağına inanma, gebelikte cinsel ilişkiyi tehlikeli ve günah olarak algılama gebelikte yaşanan cinsel hayatı ve cinsel ilişki sıklığını etkilemektedir (Rados et al., 2014: ; Pauleta et al., 2010: ). Gebelikte östrojen, progesteron, prolaktin, tiroid stimüle eden hormon (TSH), human koryonik gonadotropin (HCG) hormon düzeylerinde ciddi değişiklikler görülmektedir. TSH hormonu ile gebelik depresyonu arasında güçlü bir ilişki olduğu belirtilmekle birlikte; (Çalık ve Aktaş, 2011: ) östrojen, progesteron, ve prolaktin hormonlarının artışı gebelikte bulantı, kusma, yorgunluk, kilo alma ve memede hassasiyete neden olmaktadır (Johnson, 2011: ). Bununla birlikte progesteronun artışı ve vajina dokularında meydana gelen konjesyon nedeniyle disparoni, vajina akıntısında artma ve istemsiz idrar kaybı yaşanmaktadır. Hormonların neden olduğu bu fiziksel, mental ve duygusal değişiklikler cinsel yaşamı olumsuz olarak etkilemektedir (Santiago vd., 2013). Gebelik süresince erkeğin ruhsal durumu, cinsellik hakkında yanlış bilgi ve inanışları, yaşanan ambivalans, eşi ile cinsel ilişkiden kaçınma, gebeliğe zarar verme korkusu, bebeğin eşinin yaşamındaki yerini kıskanma yaşanan anksiyete ve depresyon gebelikte cinsellik üzerine etki eden diğer faktörlerdir. Bazı erkekler eşleri ile cinsel ilişki istese bile gebe bir kadına dokunmanın kutsal bir şeyi kirletmek gibi olduğunu düşünebilir, bazıları ise gebelik süresince eşlerine daha fazla yakınlık ve dostluk duyarak mutluluklarının arttığını düşünülebilir (Ertem ve Sevil, 2010: 40-7). Bu derlemenin amacı, gebelikte cinselliği etkileyen faktörler ile ilgili yapılan çalışmaların incelenmesidir. Pubmed ve Google Akademik veri tabanlarına sexuality and pregnancy, sexual dysfunction and pregnancy, body image and pregnancy, depression and pregnancy and sexuality, sexual behaviour and pregnancy anahtar kelimeleri yazılmıştır. Gebelikte cinselliği etkileyen 92

3 faktörler ile ilgili yılları arasında tam metne ulaşılan 33 araştırma makalesi incelenmiş, ulaşılan çalışmaların ayrıntılı analizi Tablo 1 de sunulmuştur. Yapılan araştırmalar; gebelik haftasının, gebelikte fiziksel, psikolojik değişiklikler ve beden imajının, cinsellik hakkında bilgi düzeyinin, sosyoekonomik ve obstetrik faktörlerin cinselliğe etkisi, cinsel ilişki sıklığı, cinsel ilişki tipi, cinsel ilişkiyi başlatan kişi, cinsel pozisyonlar, gebeliğin farkında olma, gebelikte disparoni ve gebelikte kadınların cinsel ilişkide bulunmama nedenleri ve inanışları başlıkları altında sunulmuştur. 1. Gebelik Haftasının Cinselliğe Etkisi Gebelikte trimesterlere göre cinsel yaşam yapılan araştırmalar doğrultusunda incelendiğinde; gebelik trimesteri ilerledikçe cinsel ilişki sıklığının (Efe et al., 2014: 1-11; Corbacioglu Esmer et al., 2013: ; Pauleta et al., 2010: ; Torkestani et al., 2012: ; Yangın and Eroğlu, 2011: ; Liu et al., 2013: 54-61; Yıldız, 2015: 49-59) ve cinsel ilişkide bulunma oranının azaldığı (Erenel et al., 2011: ; Liu et al., 2013: 54-61; Yangın and Eroğlu, 2011: ) görülmektedir. Tayvan da yapılan kalitatif bir çalışmada, kadınlar gebeliğin birinci trimesterinde ayda 1.7 kez, ikinci trimesterinde ayda 1.6 kez, üçüncü trimesterinde ayda 0.4 kez cinsel ilişkide bulunduklarını belirtmiştir. Gebelerin %22.6 sının üçüncü trimesterde cinsel ilişki sıklığının azaldığı, %9.7 sinin değişmediği, %64.5 inin cinsel ilişkisinin olmadığı bulunmuştur (Liu et al., 2013: 54-61). İran da yapılan bir çalışmada, gebelerin %36.8 inin ilk trimesterde haftada bir kez, %32.9 unun ikinci trimesterde ayda bir kez cinsel ilişkide bulundukları belirtilmekle birlikte, üçüncü trimesterde ise gebelerin %49.7 sinin hiç cinsel ilişkide bulunmadığı gösterilmiştir (Torkestani et al., 2012: ). Türkiye de yapılan çalışmalar incelendiğinde; Ankara da yapılan bir çalışmada kadınların %5.1 inin birinci, %13.4 ünün ikinci ve %58.6 sının üçüncü trimesterde hiç cinsel ilişkide bulunmadığı saptanmıştır (Erenel et al., 2011: ). Antalya da yapılan kalitatif bir çalışmada, kadınların %65 i gebeliğin ilk, %81 i ikinci ve tamamı üçüncü trimesterde cinsel yaşamında değişiklik olduğunu ifade etmiştir. Gebelerin %92 si üçüncü trimesterde cinsel ilişki yaşamadığını, %8 i daha az sıklıkta cinsel ilişki yaşadığını belirtmiştir (Yangın and Eroğlu, 2011: ). İstanbul da bir çalışmada, gebelerin %19.3 ünün son dört haftadır hiç cinsel ilişkide bulunmadıkları, %12.2 sinin ilk, %8.5 inin ikinci ve %37.4 ünün üçüncü trimesterde cinsel ilişkiden kaçındıkları belirtilmiştir (Corbacioglu Esmer et al., 2013: ). 2. Cinsel İlişki Sıklığı Araştırmalarda gebelik öncesine göre gebelikte cinsel ilişki sıklığında azalma görüldüğü saptanmıştır (Efe et al., 2014: 1-11; Erenel et al., 2011: 93

4 207-16; Rados et al., 2014: ; Rados et al., 2015: ; Babazadeh et al., 2013: 82-4; Bello et al., 2011: 1-6). Hırvatistan da yapılan bir çalışmada, kadınların %79.3 ünün gebelik öncesi döneme göre cinsel ilişki sıklığının azaldığı, %41 inin son bir ayda cinsel ilişkide bulunmadıkları belirtilmiştir. Gebelerin %20 si ayda bir kez, %25.3 ü ayda birkaç kez, %13.3 ü haftada birkaç kez ya da daha fazla cinsel ilişkide bulunmaktadır (Rados et al., 2014: ). Hırvatistan da 105 erkek ile yapılan diğer bir çalışmada, erkeklerin %71.4 ünün gebelik öncesi döneme göre gebelikte cinsel ilişki sıklığında azalma olduğu, %24.8 inin cinsel ilişki sıklığında herhangi bir değişiklik olmadığı, %3.8 inin ise cinsel ilişki sıklığında artma olduğu belirtilmiştir. Bu çalışmada yaklaşık üç erkekten biri (%30.5) önceki ay hiç cinsel ilişkide bulunmadığını, %18.1 i bir kez, %38.1 i birkaç kez, %13.3 ü haftada birkaç kez ya da daha sık cinsel ilişkide bulunduğunu ifade etmiştir (Rados et al., 2015: ). Türkiye de yapılan çalışmalar incelendiğinde; İstanbul da yapılan bir çalışmada gebelik öncesi cinsel ilişki sıklığı haftada 3.1 iken, gebelik döneminde 2.4 e düştüğü görülmüştür (Efe et al., 2014: 1-11). Ankara da bir çalışmada, kadınların %66.3 ü gebelik öncesi haftada bir ya da iki kez vajinal ilişkide bulunduğu, gebelik süresince cinsel ilişki sıklığının azaldığı belirtilmiştir. Kadınların %50.1 inin gebelik süresince nadir cinsel ilişkide bulundukları ya da hiç cinsel ilişkide bulunmadıkları saptanmıştır (Erenel et al., 2011: ). Cinsel ilişki sıklığı ile ilgili yapılan kalitatif çalışmalar incelendiğinde; İran da gebelik sürecinde kadınların %81.8 inin cinsel ilişki sıklıklarında azalma olduğu bulunmuştur (Babazadeh et al., 2013: 82-4). Türkiye de gebelik öncesi kadınların %8 inin haftada bir ya da iki kez, %50 sinin haftada iki ya da üç kez, %27 sinin haftada üç ya da dört kez, %16 sının her gün cinsel ilişkide bulundukları belirtilmiştir (Yangın and Eroğlu, 2011: ). Nijerya da yapılan bir çalışmada, kadınların %82 sinin gebelik süresince cinsel ilişki yaşadığı, cinsel ilişki yaşayanların %62.9 unun ayda 2-8 kez, %3.1 inin her gün, %1.9 unun iki ayda bir kez cinsel ilişkide bulundukları belirlenmiştir (Olusegun and Ireti, 2011: 894-9). Nijerya da yapılan bir diğer çalışmada kadınların %15.6 sı eşlerinin evlilik dışı ilişkilerinin olduğunu ya da bu durumdan şüphelendiklerini ve bu nedenle cinsel ilişki sıklığının azaldığı vurgulanmıştır (Bello et al., 2011: 1-6). 3. Cinsel İlişki Tipi Nijerya da yapılan bir çalışmada, kadınların %91.6 sının gebelik süresince cinsel ilişkide bulunduğu, vajinal ilişkinin daha yaygın olduğu, oral seksin düşüş gösterdiği belirtilmiştir. Genital mutilasyonlu kadınların mutilasyonsuz kadınlara göre cinsel ilişki sıklığının daha az olduğu saptan- 94

5 mıştır (Bello et al., 2011:1-6). Nijerya da yapılan diğer bir çalışmada yaklaşık beş kadından birinin (%23.1) nadiren oral seks, %2 sinin düzenli olarak oral ve anal seks yaptığı, %7.3 ünün seyrek olarak anal seks yaptığı belirtilmiştir (Olusegun and Ireti, 2011: 894-9). Portekiz de yapılan bir çalışmada, kadınların %98.3 ünün vajinal, %38.1 inin oral ve %6.6 sının anal seks yaptığı bulunmuştur (Pauleta et al., 2010: ). Cinsel ilişki tipi ile ilgili yapılan kalitatif çalışmalar incelendiğinde; Tayvan da kadınların %25.8 inin mastürbasyon, %3.2 sinin anal seks yaşadıkları saptanmıştır (Liu et al., 2013: 54-61). 4. Cinsel İlişkiyi Başlatan Kişi Yapılan bazı araştırmalarda gebelik döneminde erkeklerin cinsel ilişkiyi başlatma oranında azalma olduğu, kadınlarda ise cinsel ilişkiyi başlatma oranında artma olduğu görülmüştür (Efe et al., 2014: 1-11; Bello et al., 2011: 1-6; Sacomori and Cardoso, 2010: ). Brezilya da yapılan bir çalışmada, gebelik öncesi cinsel ilişkiyi kadınların %65.6 sı partneri ile birlikte %29.2 si partnerinin, %5.2 si kendisinin başlattığını belirtmiştir. Cinsel ilişkiyi başlatma trimesterlere göre incelenmiş; kadınların %53.6 sı ilk trimesterde cinsel ilişkiyi partneri ile birlikte, %39.2 si partnerleri tarafından, %7.2 sinin kendisinin başlattığını belirtmiştir. İkinci trimesterde partneri tarafından cinsel ilişkiyi başlatma oranı %50.4, partneri ile birlikte %36.2 ve kendisi tarafından %13.4 tür. Üçüncü trimesterde ise gebelerin %47.6 sı cinsel ilişkiyi partnerlerinin başlattığını, %35.2 si partneri ile birlikte, %17.2 si kendisi tarafından başlatıldığını ifade etmiştir (Sacomori and Cardoso, 2010: ). Nijerya da yapılan bir çalışmada genellikle cinsel ilişkiyi başlatanın erkek olduğu, fakat kadının başlatma oranının gebelik ile artış gösterdiği vurgulanmıştır (Bello et al., 2011: 1-6). İstanbul da yapılan bir çalışmada, cinsel ilişkiyi başlatma kadınlarda gebelik öncesi dönemde %5.3 iken, gebelik süresince %6.6 ya yükseldiği; erkeklerde ise gebelik öncesi dönemde cinsel ilişkiyi başlatma %94.5 iken, gebelikte %93.4 e düştüğü bulunmuştur (Efe et al., 2014: 1-11). 5. Cinsel Pozisyonlar Gebelikte cinsellikle ilgili en yaygın kullanılan cinsel pozisyon ülkelere göre incelendiğinde; Güney Afrika ve Tayvan da partnerin üstte olduğu pozisyon (Moodley and Khedun, 2011: 33-5; Lee et al., 2010: ), Brezilya da kaşık pozisyonu (Sacomori and Cardoso, 2010: ), İran da ise verilen cinsel eğitim sonrası kadının üstte olduğu pozisyonun sıklıkla kullanıldığı belirlenmiştir (Afshar et al., 2012: ). Erkeğin üstte olduğu cinsel pozisyonlar Güney Afrika da %67 (Moodley and Khedun, 2011: 33-5), Tayvan da %67.6 (Lee et al., 2010:

6 20), Nijerya da %24.1 (Olusegun and Ireti, 2011: 894-9) oranında tercih edilmektedir. Kadının üstte olduğu pozisyon ile ilgili yapılan çalışmalar incelendiğinde; Nijerya da çiftlerin %9.8 i (Olusegun and Ireti, 2011: 894-9), Tayvan da %26.1 i (Lee et al., 2010: ), İran da %41 i kadının üstte olduğu pozisyonu tercih etmiştir (Afshar et al., 2012: ). Brezilya da yapılan bir çalışmada, gebeliğin ikinci trimesterine kadar en yaygın pozisyonun erkeğin üstte olduğu pozisyon olduğu, gebelik trimesteri ilerledikçe kadının üstte olduğu pozisyonların tercih edildiği bulunmuştur (Sacomori and Cardoso, 2010: ). Tayvan da yapılan bir çalışmada, cinsel doyumu iyi olan kadınların cinsel doyumu yetersiz olan kadınlara göre kadının üstte pozisyonu tercih ettiği saptanmıştır (Lee et al., 2010:408-20). Güney Afrika da yapılan bir çalışmada kadınların %12 sinin cinsel ilişki boyunca bir pozisyondan daha fazla pozisyon yaşadıkları, %2 si ise olabilecek tüm pozisyonları denediklerini ifade etmiştir (Moodley and Khedun, 2011: 33-5). İran da gebelik haftalarında olan 83 gebe ile yapılan bir çalışmada, deney grubu olan 41 gebeye cinsel eğitim, kontrol grubu olan 42 gebeye ise beslenme eğitimi verilmiştir. Eğitim öncesi iki grup içinde en yaygın olan cinsel ilişki pozisyonu (%50) partnerin üstte olduğu pozisyondur. Eğitim verilen grupta (%15) kontrol grubuna (%45) göre partnerin üstte olduğu pozisyonda azalma görüldüğü ve kadının üstte olduğu pozisyon sıklığının da deney grubunda (%41) kontrol grubuna (%9) göre daha yüksek olduğu görülmüştür (Afshar et al., 2012:173-81). Bu çalışmada cinsel eğitim erkeğin üstte olduğu pozisyonu azaltıp, kadının üstte olduğu pozisyonun artmasında olumlu etki yaratmıştır. 6. Gebeliğin Farkında Olma İstanbul da yapılan bir çalışmada, gebe olduğunun farkında olmayan kadınların, farkında olan kadınlara göre daha fazla cinsel ilişki yaşadıkları bulunmuştur. Gebeliğinin farkında olan kadınların %45.6 sı gebelikte cinsel ilişkinin zararlı etkileri hakkında endişe duyduğu için, %12.3 ü düşük yapma ve bebeğe zarar gelme endişesi ile cinsel ilişkiden kaçındıklarını ifade etmiştir. Cinsel istek ve ağrı açısından gebeliğinin farkında olan ve farkında olmayan kadınlar arasında bir fark olmadığı; ancak gebeliğinin farkında olan kadınlarda uyarılma, lubrikasyon, orgazm ve doyumda azalma olduğu belirtilmiştir. Gebeliğin farkında olan kadınlarda orgazmın olumsuz etkilendiği, aşk evliliği yapanlarda orgazmın olumlu etkilendiği, fakat cinsel ilişki sıklığı üzerinde olumsuz bir etkisi olduğu vurgulanmıştır (Corbacioglu et al., 2012: ). 7. Gebelikte Disparoni Disparoni cinsel ilişki sırasında genital bölgede hissedilen, sürekli ya da tekrarlayan bir ağrıdır. 96

7 Topluma dayalı çalışmalarda fertil kadınların yaklaşık %8-21 inin disparoni yaşadıkları bildirilmektedir (Karaçam ve Çalışır, 2012: ). Gebelikte disparoni ile ilgili yapılan çalışmalar incelendiğinde; Antalya da kadınların %63 ünün fiziksel rahatsızlık olarak cinsel ilişki sırasında ağrıdan şikayet ettikleri (Yangın and Eroğlu, 2011: ), Aydın da kadınların %34.8 inin gebelikten önce, %38.9 unun gebelikleri süresince ve %28.9 unun doğum sonrası dönemde disparoni yaşadıkları saptanmıştır (Karaçam ve Çalışır, 2012: ). Nijerya da gebelerin %46.9 unun (Olusegun and Ireti, 2011: 894-9), İran da %8.7 sinin (Babazadeh et al., 2013: 82-4), Güney Afrika da kadınların %28 inin (Moodley and Khedun, 2011:33-5) gebelikte disparoni yaşadıkları bulunmuştur. 8. Gebelikteki Fiziksel, Psikolojik Değişiklikler ve Beden İmajının Cinselliğe Etkisi Gebelikte en çok karşılaşılan fiziksel yakınmalar üriner inkontinans (Naldoni et al., 2011: ; Chang et al., 2011: ), karın büyümesi ve kilo alma (Araújo et al., 2012: 552-8; Gonçalves et al., 2013: ), mide şikayetleri (Araújo et al., 2012: 552-8; Babazadeh et al., 2013: 82-4; Tosun Güleroğlu and Gördeles Beşer, 2014: ) olduğu ve bu yakınmaların cinsel disfonksiyona neden oldukları belirlenmiştir (Naldoni et al., 2011: ; Chang et al., 2011: ; Gonçalves et al., 2013: ; Tosun Güleroğlu and Gördeles Beşer, 2014: ). Brezilya da yapılan bir çalışmada, cinsel disfonksiyon yaşayan kadınların %57.1 inin üriner inkontinans yaşadığı ve üriner inkontinans yaşayan kadınların bu sorunla en fazla üçüncü trimesterde karşılaştığı bulunmuştur. Bu çalışmada cinsel disfonksiyon ile gestasyonel hafta ve üriner inkontinans arasında ilişki olduğu belirlenmiştir (Naldoni vd., 2011: ). Tayvan da yapılan bir çalışmada, gebelik süresince üriner inkontinansın cinsel fonksiyonu, doyumu, cinsel ilişkiyi ve isteği olumsuz etkilediği belirtilmiştir. İlk trimesterde fiziksel rahatsızlıkların cinsel fonksiyon üzerinde, üçüncü trimesterde ise üriner inkontinansın cinsel istek üzerinde olumsuz etkisi olduğu vurgulanmıştır (Chang et al., 2011: ). Gebelikte fiziksel yakınmalarla ilgili kalitatif çalışmalar incelendiğinde; İran da bulantı ve yorgunluk (Babazadeh et al., 2013: 82-4), Brezilya da kilo alma ve karın hacmindeki değişiklikler (Gonçalves et al., 2013: ), memelerde hassasiyet ve ağrı, mide yanması, bulantı, kusma ve ödem şikayetlerinin gebelerde daha fazla yaşandığı saptanmıştır (Araújo et al., 2012: 552-8). Antalya da ise gebeliğin son aylarında nefes almada güçlüğün daha fazla yaşandığı bulunmuştur (Yangın and Eroğlu, 2011: ). Kayseri de yapılan bir çalışmada sırt ağrısı, konstipasyon, bacak ağrısı, solunum güçlüğü ve kramp problemlerinin gebelikte cinselliği olumsuz etkilediği bulunmuştur. Solunum problemleri, 97

8 bacak ağrısı, kramp şikayeti olan gebelerde cinsel istek, uyarılma, lubrikasyon, orgazm, doyum bozuklukları ve disparoninin daha fazla olduğu görülmüştür (Tosun Güleroğlu and Gördeles Beşer, 2014: ). Gebelikte cinsel ilişki sırasında yaşanan fiziksel yakınmalar üzerine yapılan çalışmalar incelendiğinde; en çok yaşanan yakınmalar yanma hissi (Erenel et al., 2011: ), ağrı (Erenel et al., 2011: ; Moodley and Khedun, 2011: 33-5; Liu et al., 2013: 54-61), erken boşalma (Erenel et al., 2011: ), abdominal kramp/kontraksiyon (Moodley and Khedun, 2011: 33-5; Liu et al., 2013: 54-61), dış genital organlarda şişme (Moodley and Khedun, 2011: 33-5), kanama (Moodley and Khedun, 2011: 33-5), vajinada kuruluk (Liu et al., 2013: 54-61) ve yorgunluktur (Liu et al., 2013:54-61). Yapılan araştırmalar incelendiğinde; depresyon, anksiyete ve stresin cinsel fonksiyonu azalttığı (Chang et al., 2012: ; Faisal-Cury et al., 2013: ) görülmüştür. Tayvan da yapılan bir çalışmada, depresif semptomlar değerlendirilmiş depresyon ölçeğinin puanı arttıkça birinci trimesterde cinsel fonksiyon, uyarılma, orgazm, ağrı ve lubrikasyonun; üçüncü trimesterde ise cinsel istek ve doyumun azaldığı belirtilmiştir (Chang et al., 2012: ). Gebelik döneminde meydana gelen fiziksel değişiklikler kadının kendisini farklı algılamasına, çirkin ve cazibesiz hissetmesine neden olabilmektedir. Bu değişimler sonucu kadının kendine güven duygusu ve benlik saygısı azalıp; beden imajı olumsuz yönde etkilenebilir (Babacan Gümüş vd., 2011). Beden imajının fiziksel değişimlere bağlı olarak cinsel disfonksiyonda artmaya neden olduğu yapılan araştırmalarda belirtilmiştir (Babacan Gümüş vd., 2011: 7-14; Chang et al., 2011: ). Tayvan da yapılan bir çalışmada, gebelik süresince beden imajının cinsel fonksiyonu, doyumu, ilişkiyi ve cinsel isteği olumsuz etkilediği belirtilmiştir. İkinci trimesterde beden imajı ile sağlık durumu arasındaki ilişkinin cinsel istek üzerinde olumsuz etkisi olduğu bulunmuştur (Chang et al., 2011: ). İran da yapılan bir çalışmada, kadınların %61.9 u cinsel çekiciliklerinin gebelik süresince azaldığına inanmaktadır (Jamali and Mosalanejad, 2013: ). Brezilya da yapılan bir çalışmada primigravidalar multigravidalara göre kendi bedenlerini daha güzel bulduğu ve vücutlarından daha memnun oldukları bulunmuştur (Sacomori et al., 2010: ). Brezilya da yapılan kalitatif bir çalışmada, kadınların beden imajı ve benlik saygısının gebelik süresince vücutlarındaki değişikliklerden etkilendiği (Araújo et al., 2012:552-8), Avustralya da yapılan diğer bir kalitatif çalışmada ise gebelikteki fiziksel değişiklikler nedeniyle kadınların kendilerini 98

9 çekici hissetmedikleri belirtilmiştir (Woolhouse et al., 2012: ). Çanakkale de yapılan bir çalışmada, cinsel yaşamında olumsuz yönde değişiklik olduğunu belirten gebelerde beden imajının daha olumsuz olduğu görülürken, benlik saygısında anlamlı bir fark bulunmamıştır (Babacan Gümüş vd., 2011: 7-14). 9. Kadınların Gebelikte Cinsel İlişkide Bulunmama Nedenleri ve İnanışları Kadınların gebelikte cinsel ilişkide bulunmama nedenlerinin başında bebeğin zarar göreceği endişesi (Pauleta et al., 2010: ; Erenel et al., 2011: ; Yangın and Eroğlu, 2011: ; Araújo et al., 2012: 552-8; Babazadeh et al., 2013: 82-84; Jamali and Mosalanejad, 2013: ; Liu et al., 2013: 54-61; Rados vd., 2014: ; Rados et al., 2015: ), gebeliğe zarar verme düşüncesi (Corbacioglu Esmer et al., 2013: ), gebelikte cinsel ilişkiyi tehlikeli olarak algılama (Liu et al., 2013: 54-61; Torkestani et al., 2012: ; Karaçam ve Çalışır, 2012: ; Olusegun and Ireti, 2011: 894-9), cinsel ilişkinin erken doğuma (Pauleta et al., 2010: ; Babazadeh et al., 2013: 82-4; Liu et al., 2013: 54-61; Jamali and Mosalanejad, 2013: ; Rados et al., 2014: ; Rados et al., 2015: ) erken membran rüptürüne (Torkestani et al., 2012: ) ve düşüğe neden olacağına inanma (Pauleta et al., 2010: ; Torkestani et al., 2012: ; Jamali and Mosalanejad, 2013: ; Liu et al., 2013: 54-61), cinsel ilişki ile bebeğin enfeksiyon kapacağı düşüncesi (Jamali and Mosalanejad, 2013: ; Rados et al., 2014: ; Rados et al., 2015: ), günah olduğuna inanma (Yangın and Eroğlu, 2011: ; Jamali and Mosalanejad, 2013: ), cinsel ilişkide bulunmanın doğru olmadığına inanma (Kısa vd., 2013: ), eşin kokusundan etkilenme (Babazadeh et al., 2013: 82-84; Gonçalves et al., 2013: ), uygun pozisyon bulamama (Olusegun and Ireti, 2011: 894-9; Rados et al., 2015: ), cinsel ilişkinin hoşa gitmemesi (Olusegun and Ireti, 2011: 894-9), çalışma saatlerinin ve iş yükünün fazla olması (Rados et al., 2015: ) ve gebe bir kadının çekici gelmemesi (Rados et al., 2015:282-93) gelmektedir. Tablo 2 de kadınların gebelikte cinsel ilişkide bulunmama nedenleri yapılan araştırmalar doğrultusunda sunulmuştur. Kalitatif çalışmalar incelendiğinde; Antalya da kadınlar gebelik süresince cinsel ilişki sıklıklarında azalma olmasını hormonlardaki değişiklikler nedeni ile doğal ve beklenen bir süreç olarak görmektedir. Kadınların çoğunluğu gebeliğin son aylarında cinsel ilişkiye girilmemesi gerektiğini düşünmektedir (Yangın and Eroğlu, 2011: ). Tayvan da kadınların %65 i cinsel ilişki yaşamama kararlarını kendisi verdiğini, %15 i partneri ile, %13.3 ü partneri tarafından, %3.3 ü kayınvalidesi tarafından ve %3.3 ünün kendi anneleri tarafından önerildiğini belirtmiştir (Liu et al., 2013: 54-61). 99

10 10. Cinsellik Hakkında Bilgi Düzeyinin Gebelik Döneminde Cinselliğe Etkisi İncelenen araştırmalarda, cinsellik hakkında bilgi düzeyinin gebelik döneminde cinselliğe etkisini inceleyen iki çalışma bulunmaktadır. Bu çalışmalardan biri Tayland da diğeri İran da yapılmıştır. Tayland da cinsellik hakkında eğitim alan (n=39) ve eğitim almayan (n=32) iki grubun gebelikteki cinsel davranışlarını değerlendirmek amacıyla yapılan bir çalışmada cinsel eğitim alan grup ile almayan grup arasında cinsel ilişki sıklığı, cinsel istek, uyarılma, doyum ve orgazm arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır (Wannakosit and Phupong, 2010: ). İki gruptan da hiçbir kadının cinsel ilişki sıklığında artma görülmezken, eğitim alan grubun %94.9 unun, eğitim almayan grubun %90.6 sının cinsel ilişki sıklığında azalma görülmüştür. Eğitim almayan grubun (%77) eğitim alan gruba (%94) göre gebelikte cinsel ilişkinin daha az güvenli olduklarına inandıkları belirtilmiştir. Eğitim alan grubun almayan gruba göre bebeğin zarar göreceği endişesi, kanama korkusu ve cinsel ilişkinin erken doğuma neden olacağına inanma düşüncelerinin daha fazla olduğu görülmüştür (Wannakosit and Phupong, 2010: ). Cinsel eğitime rağmen gebelik süresince vajinal ilişki sıklığının düştüğü, cinsel istek, uyarılma, doyum ve orgazmın azaldığı görülmektedir. Bunun nedenleri olarak kadınların partnerlerinin cinsel eğitim programına katılmaması, eğitimin sadece bir kez verilmesi ve kültürel, duygusal ve gebelik süresince olan fiziksel değişikliklerin etkili olduğu vurgulanmıştır. İran da deney grubu olan 41 gebeye cinsel eğitim, kontrol grubu olan 42 gebeye ise beslenme eğitimi verilmiş; kontrol grubunda eğitim öncesi ve sonrası cinsel fonksiyonlarda değişim gözlenmezken; deney grubunda cinsel doyum, istek, orgazm, ağrı, uyarılma ve lubrikasyon puanlarında olumlu olarak artma görülmüştür. Cinsel ilişki tipinin (anal, oral vb) sıklığı ile ilgili gruplar arası bir fark bulunmamıştır (Afshar et al., 2012: ). Cinsel ilişkinin sadece vajinal ilişkiden oluşmadığı, cinsel ilişki olmadan da öpme, sarılma ve masaj gibi cinsel aktiviteleri de içerdiği düşünülmelidir. Gebe kadınların sarılma, öpme gibi fiziksel yakınlığın sağlanması sonucunda, partnerinin güven duygusunu ve yakınlığını hissederek doyum sağlayacakları düşünülmektedir. 100

11 Yer ve Örneklem Sayısı Amaç *Kullanılan Soru Formu Araştırmanın Tipi Yazarlar, Yıl Çanakkale 150 gebe Gebelikte benlik saygısı ve beden imajı ile ilişkili özellikleri incelemek Tanıtıcı Bilgi Formu Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği Vücut Algısı Ölçeği Tanımlayıcı, kesitsel Babacan Gümüş vd., 2011: 7-14 Ankara 336 kadın Gebelikte cinsel deneyimlerde değişiklikleri belirlemek Araştırmacılar tarafından Retrospektif tanımlayıcı Erenel et al., 2011: Antalya 26 gebe Gebelikte cinsel davranışlardaki değişiklikleri incelemek Derinlemesine bireysel görüşmeler Kalitatif Yangın and Eroğlu, 2011: Aydın 391 kadın İlk kez doğum yapan kadınlarda gebelik öncesi ve doğum sonrası dönemde disparoni sıklığını ve ilişkili durumları incelemek Araştırmacılar tarafından Kesitsel, tanımlayıcı Karaçam ve Çalışır, 2012: İstanbul 130 gebe Erken gebelikte cinselliği etkileyen faktörleri ve gebelik farkındalığının cinsel fonksiyon üzerindeki etkisini araştırmak Kadın cinsel fonksiyon indeksi Araştırmacılar tarafından Kesitsel Corbacioglu et al., 2012: İstanbul 348 gebe Gebelikte cinsel fonksiyon değişiklikleri ve etkili faktörleri belirlemek Kadın cinsel fonksiyon indeksi Kesitsel Corbacioğlu Esmer et al., 2013: Gaziantep 382 çift Evlilik hazırlığı yapan çiftlerin cinsellikle ilgili bilgi ve inanışlarını belirlemek Cinsellikle ilgili bilgi ve inanışlar formu Tanımlayıcı Kısa vd., 2013: İstanbul 1026 gebe Gebeliğin cinsel yaşam üzerine etkilerini araştırmak Libido skorlama sistemi Araştırmacılar tarafından Tanımlayıcı Efe et al., 2014:

12 Yer ve Örneklem Sayısı Kayseri 306 gebe İstanbul 59 gebe Hırvatistan 150 gebe Amaç *Kullanılan Soru Formu Araştırmanın Tipi Yazarlar, Yıl Gebelik öncesi, gebelik ve gebelik sonrası kadınların cinsel fonksiyonlarını incelemek Beden imajı ve kişisel farkındalığın gebelikte cinsel ilişki sıklığı ve cinsel doyumdaki rolünü incelemek Gebelerin cinsel fonksiyonlarını ve cinsel sağlığını etkileyen olumsuz faktörleri belirlemek Kadın cinsel fonksiyon indeksi Araştırmacılar tarafından Kadın cinsel fonksiyon indeksi Body image selfconsiousness scale Body areas satisfaction scale Perceived quality of marital relationship scale Araştırmacılar tarafından Tanımlayıcı Prospektif Kesitsel Tosun Güleroğlu and Gördeles Beşer, 2014: Yıldız, 2015: Rados et al., 2014: Hırvatistan 105 erkek Baba olacak erkeklerin cinsel doyum belirleyicilerini ve cinsellikteki değişiklikleri belirlemek Perceived quality of marital relationship scale Araştırmacılar tarafından Kesitsel Rados et al., 2015: Brezilya 35 gebe Kendini algılama ve pelvik taban kasları arasındaki ilişkiyi incelemek ve gebelik sayısının pelvik taban kasları gücü ve kendini algılama üzerine etkilerini belirlemek Pelvik taban kaslarını ölçmek için manuel palpasyon Araştırmacılar tarafından. Kesitsel Sacomori et al., 2010: Brezilya 156 gebe Gebe kadınların cinsel ilişkiyi başlatma davranışları ve cinsel pozisyon değişikliklerinin değerlendirilmesi The instrument Attitudes Toward Sexual Permissiveness Pregnancy Sexuality Questionnaire Tanımlayıcı Sacomori and Cardoso, 2010:

13 Yer ve Örneklem Sayısı Brezilya 137 gebe Brezilya 7 gebe Brezilya 17 gebe Brezilya 831 gebe Tayvan 215 gebe Tayvan 663 gebe Tayvan 555 gebe Amaç *Kullanılan Soru Formu Araştırmanın Tipi Gebe kadınların cinsel fonksiyonlarını ve ilgili değişkenleri belirlemek Gebelikte kadınların vücutlarında meydana gelen değişikliklerin cinselliğe etkisini incelemek Gebelikteki cinsel deneyimleri değerlendirmek Yarı yapılandırılmış görüşmeler Gebelik öncesi, gebelik ve doğum sonrası yaşanan depresif/anksiyete semptomlarının cinsel yaşam üzerine etkisini değerlendirmek Gebelikte cinsel doyum ve cinsel pozisyonları incelemek Trimesterlere göre cinsel fonksiyonlar ve etki eden faktörleri belirlemek Gebelikte depresif semptomların cinsel fonksiyon, istek, uyarılma, lubrikasyon, ağrı, orgazm ve doyum üzerine etkisini belirlemek Kadın cinsel fonksiyon indeksi Kesitsel Yazarlar, Yıl Naldoni et al., 2011: Etnografik yöntem Kalitatif Araújo et al., 2012: Araştırmacılar tarafından Kadın cinsel memnuniyet ölçeği Araştırmacılar tarafından Kadın cinsel fonksiyon indeksi The body image scale for pregnant women Uluslar arası İnkontinansta Konsültasyon Kısa Formu Kadın cinsel fonksiyon indeksi Epidemiyolojik araştırma merkezi-depresyon ölçeği Kalitatif Prospektif kohort Kesitsel Kesitsel Kesitsel Gonçalves et al., 2013: Faisal-Cury et al., 2013: Lee et al., 2010: Chang et al., 2011: Chang et al., 2012:

14 Yer ve Örneklem Sayısı Amaç *Kullanılan Soru Formu Araştırmanın Tipi Yazarlar, Yıl Tayvan 62 gebe Gebelikte cinsel davranışlar ve değişiklikler ve nedenlerini belirlemek Yarı-yapılandırılmış görüşmeler Kalitatif Liu et al., 2013: İran 88 kadın Gebelere verilen cinsel eğitimin gebe kadınların cinsel fonksiyonları üzerindeki etkisini incelemek Kadın cinsel fonksiyon indeksi Randomize kontrollü çalışma Afshar et al., 2012: İran 155 gebe Çiftlerin gebelikteki cinsel ilişki sıklığı ve algısını değerlendirmek Araştırmacılar tarafından Kesitsel Torkestani et al., 2012: İran 257 gebe Gebelikte cinsel disfonksiyon prevalansını ve cinsel fonksiyonu belirlemek Kadın cinsel fonksiyon indeksi Kesitsel Jamali and Mosalanejad, 2013: İran 33 gebe Gebelikte kadınların cinsel aktivite algılarını değerlendirmek Yarı-yapılandırılmış grup görüşmeleri Kalitatif Babazadeh et al., 2013: Nijerya 375 kadın Gebelikte ve doğum sonrası kadınların cinsel yaşamları hakkındaki deneyim ve görüşlerini değerlendirmek Araştırmacılar tarafından Kesitsel, tanımlayıcı Bello et al., 2011: 1-6 Nijerya 196 gebe Kadınların cinsel deneyimlerini değerlendirmek Araştırmacılar tarafından Tanımlayıcı Olusegun and Ireti, 2011: Tayland 71 kadın Cinsel eğitim alan ve almayan iki grubun cinsel fonksiyonlarını karşılaştırmak Araştırmacılar tarafından Randomize kontrollü çalışma Wannakosit and Phupong, 2010:

15 Yer ve Örneklem Sayısı Amaç *Kullanılan Soru Formu Araştırmanın Tipi Yazarlar, Yıl Portekiz 188 kadın Gebelikte cinsel disfonksiyon, cinsel algı ve değişiklikleri değerlendirmek Araştırmacılar tarafından Tanımlayıcı Pauleta et al., 2010: Güney Afrika 611 gebe Gebelikte cinsel ilişki sıklığındaki değişiklikleri belirlemek Araştırmacılar tarafından Prospektif Moodley and Khedun, 2011: 33-5 Avustralya 18 kadın Gebelikte cinsel yaşamdaki değişiklikleri araştırmak Yorumsal fenomenolojik analiz Kalitatif Woolhouse et al., 2012: Mısır 451 kadın Gebelikte cinsel disfonksiyon prevalansını değerlendirmek Kadın cinsel fonksiyon indeksi Prospektif kohort Ahmed et al., 2014:

16 Nedenler Yer Oran Yazarlar, Yıl Bebeğin zarar göreceği endişesi Gebeliğe zarar verme düşüncesi Gebelikte cinsel ilişkiyi tehlikeli olarak algılama Cinsel ilişkinin erken doğuma neden olacağına inanma Erken membran rüptürüne neden olacağına inanma Düşüğe neden olacağına inanma Cinsel ilişki ile bebeğin enfeksiyon kapacağı düşüncesi Tayvan %86.9 Liu et al., 2013: Hırvatistan (Erkek) %81.2 Rados et al., 2015: İran %65.2 Babazadeh et al., 2013: Türkiye %58 Yangın and Eroğlu, 2011: Hırvatistan %57 Rados et al., 2014: İran %46.3 Jamali and Mosalanejad, 2013: Portekiz %40.9 Pauleta et al., 2010: Türkiye %9.2 Erenel et al., 2011: Türkiye %38.8 Corbacioglu Esmer et al., 2013: Tayvan %69.4 Liu et al., 2013: Nijerya %35.3 Olusegun and Ireti, 2011: İran %28.4 Torkestani et al., 2012: Hırvatistan (Erkek) %60 Rados et al., 2015: Hırvatistan %58.7 Rados et al., 2014: İran %51.8 Jamali and Mosalanejad, 2013: Tayvan %25.8 Liu et al., 2013: Portekiz %4.5 Pauleta et al., 2010: İran %19.3 Torkestani et al., 2012: İran %52.9 Jamali and Mosalanejad, 2013: İran %39.5 Torkestani et al., 2012: Tayvan %29 Liu et al., 2013: Portekiz %25 Pauleta et al., 2010: İran %52.9 Jamali and Mosalanejad, 2013: Hırvatistan (Erkek) %50.5 Rados et al., 2015: Hırvatistan %48 Rados et al., 2014:

17 Nedenler Yer Oran Yazarlar, Yıl Günah olduğuna inanma Cinsel ilişkide bulunmanın doğru olmadığına inanma Eşin kokusundan etkilenme Cinsel ilişkide bulunmanın hoşuna gitmemesi Uygun pozisyon bulamama Çalışma saatlerinin ve iş yükünün fazla olması Gebe bir kadının çekici gelmemesi Türkiye %33 Yangın and Eroğlu, 2011: İran %24.6 Jamali and Mosalanejad, 2013: Türkiye %44.8 Kısa vd., 2013: Brezilya %5.8 Gonçalves et al., 2013: İran %4.3 Babazadeh et al., 2013: Nijerya %17.6 Olusegun and Ireti, 2011: Hırvatistan (Erkek) %52.4 Rados et al., 2015: Nijerya %7.9 Olusegun and Ireti, 2011: Hırvatistan (Erkek) %40 Rados et al., 2015: Hırvatistan (Erkek) %37.1 Rados et al., 2015: Gebelerde Sosyodemografik ve Obstetrik Faktörlerin Cinselliğe Etkisi Sosyodemografik faktörlerin gebelik cinsellik ile ilişkisini inceleyen çalışmalarda; kadınların yaşının ve (Torkestani et al., 2012: ; Faisal-Cury et al., 2013: ; Tosun Güleroğlu and Gördeles Beşer, 2014: ; Ahmed et al., 2014: ), evlilik süresinin artması (Tosun Güleroğlu and Gördeles Beşer, 2014: ; Ahmed et al., 2014: ), şehir merkezinde yaşama (Bello et al., 2011: 1-6) ve herhangi bir işte çalışma (Chang et al., 2011: ; Corbacioglu Esmer et al., 2013: ) ile cinsel ilişki sıklığının azaldığı, kırsal alanda yaşamanın cinsel ilişki sıklığını arttırdığı (Rados et al., 2014: ) bulunmuştur. Brezilya da yapılan bir çalışmada cinsel disfonksiyon ile yaş, eğitim seviyesi, gelir durumu, BKI ve doğum sayısı arasında herhangi bir ilişki bulunmamıştır (Naldoni et al., 2011: ). İstanbul da bir araştırmada, sosyodemografik ve obstetrik değişkenlerin cinsel istek ve ağrı üzerinde etkisi olmadığı belirtilmiştir (Corbacioglu et al., 2012: ). Mısır da yapılan bir çalışmada eğitim seviyesi ile cinsel disfonksiyon arasında bir ilişki bulunmamıştır (Ahmed et al., 2014: ). 107

18 SONUÇ Son beş yılda gebelik döneminde cinselliği etkileyen faktörler ile ilgili yapılan araştırma sonuçları incelendiğinde; Gebelik trimesteri ilerledikçe cinsel ilişki sıklığının azaldığı, Gebelik döneminde erkeklerin cinsel ilişkiyi başlatma oranında azalma, kadınlarda ise cinsel ilişkiyi başlatma oranında artma olduğu, Gebelik öncesine göre gebelikte cinsel ilişki sıklığında düşme görüldüğü, Gebelik döneminde vajinal ilişkinin yaygın olduğu, Gebelik öncesi erkeğin üstte olduğu pozisyonların, gebelik sırasında kadının üste olduğu ya da kaşık pozisyonlarının tercih edildiği, Gebe olduğunu bilmeyen kadınların, gebeliğini bilen kadınlara göre daha fazla cinsel ilişki yaşadıkları, Gebelik döneminde en çok karşılaşılan fiziksel yakınmaların üriner inkontinans, karın büyümesi, kilo alma ve mide şikayetleri olduğu ve bu yakınmaların cinsel disfonksiyona neden olduğu, Depresyon, anksiyete ve stresin cinsel uyarılma ve cinsel fonksiyonda azalmaya yol açtığı, Beden imajının fiziksel değişimlere bağlı olarak cinsel disfonksiyonda artmaya neden olduğu, Kadınların gebelikte cinsel ilişkide bulunmama nedenlerinin başında bebeğe zarar verme düşüncesi olduğu, Gebelik süresince cinsel disfonksiyonda artma, cinsel istek, orgazm, uyarılma ve lubrikasyonda azalma yaşandığı, Gebelikte cinsel ilişki sırasında yanma hissi, ağrı, erken boşalma, abdominal kramp/ kontraksiyon, dış genital organlarda şişme, kanama, vajinada kuruluk ve yorgunluk gibi fiziksel yakınmaların yaşandığı, Yaşı ileri olan, evlilik süresi uzun olan, şehir merkezinde yaşayan, çalışan kadınlarda gebelikte cinsel ilişki sıklığının azaldığı; kırsal alanda yaşayan kadınlarda cinsel ilişki sıklığının arttığı saptanmıştır. Gebelik döneminde yaşanan sorunlar çiftlerin postpartum dönemde ve ileriki yaşantılarında cinsel yaşamını ve evlilik hayatını etkilemektedir. Yapılan araştırmalar doğrultusunda; antenatal bakım veren hemşireler bu faktörleri göz önünde bulundurarak gebelik döneminde çiftlere cinsel yaşam konusunda bilgi ve danışmanlık sunarak çiftlerin yaşadığı sorunların çözümüne ve bu konuda yanlış inanışlarının giderilmesine katkı sağlayabilir. 108

19 KAYNAKLAR AFSHAR, M., MOHAMMAD-ALIZADEH- CHARANDABI, S., MERGHTI-KHOEI, E., & YAVARIKIA, P., (2012). The Effect of Sex Education on the Sexual Function of Women in the First Half of Pregnancy: A Randomized Controlled Trial Journal of Caring Sciences, 1 ( ) AHMED, M.R., MADNY, E.H., & SAYED AHMED, W.A., (2014). Prevalence of Female Sexual Dysfunction During Pregnancy Among Egyptian Women The Journal of Obstetrics and Gynaecology Research, 40 ( ) ARAÚJO, N.M., SALIM, N.R., GUALDA, D.M., & PEREIRA DA SILVA, L.C., (2012). Body and Sexuality During Pregnancy Revista Da Escola De Enfermagem Da USP, 46 ( ) BABACAN GÜMÜŞ, A.,ÇEVİK, N., HATAF HYUSNİ S., BİÇEN, Ş., KESKİN, G., & TUNA MALAK, A., (2011). Gebelikte Benlik Saygısı ve Beden İmajı ile İlişkili Özellikler Anadolu Tıbbi Araştırmalar Dergisi, 5 (7-14) BABAZADEH, R., NAJIMABADI K.M., & MASOMI, Z., (2013). Changes in Sexual Desire and Activity During Pregnancy Among Women in Shahroud, Iran International Journal of Gynaecology and Obstetrics, 120 (82-84) BELLO, F.A., OLAYEMI, O., AIMAKHU, C.O., & ADEKUNLE, A.O., (2011). Effect of Pregnancy and Childbirth on Sexuality of Women in Ibadan, Nigeria International Scholarly Research Network Obstetrics and Gynecology, (1-6) CHANG, S.R., CHEN, K.H., LIN, H.H., & YU, H.J., (2011). Comparison of Overall Sexual Function, Sexual Intercourse/ Activity, Sexual Satisfaction, and Sexual Desire During the Three Trimesters of Pregnancy and Assessment of Their Determinants The Journal of Sexual Medicine, 8 ( ) CHANG, S.R., HO, H.N., CHEN, K.H., SHYU, M.K., HUANG, L.H., & LIN, W.A., (2012). Depressive Symptoms as a Predictor of Sexual Function During Pregnancy The Journal of Sexual Medicine, 9 ( ) CORBACIOGLU, A., BAKIR, V.L., AKBAYIR, O., CILESIZ GOKSEDEF, B.P., & AKCA, A., (2012). The Role of Pregnancy Awareness on Female Sexual Function in Early Gestation The Journal of Sexual Medicine, 9 ( ) CORBACIOGLU ESMER, A., AKCA, A., AK- BAYIR, O., GOKSEDEF, B.P., & BAKIR, V.L., (2013). Female Sexual Function and Associated Factors During Pregnancy The Journal of Obstetrics and Gynaecology Research, 39 ( ) 109

20 ÇALIK, K.Y., & AKTAŞ, S., (2011). Gebelikte Depresyon: Sıklık, Risk Faktörleri ve Tedavisi Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 3 ( ) EFE, H., BOZKURT, M., SAHIN, L., MUTLU, M.F., API, M., & CETIN, A., (2014). The Effects of Pregnancy on The Sexual Life of Turkish Women Proceedings in Obstetrics and Gynecology, 4 (1-11) ERENEL, SETURK A., EROGLU, K., VURAL, G., & DILBAZ, B., (2011). A Pilot Study: In What Ways Do Women in Turkey Experience a Change in Their Sexuality During Pregnancy? Sexuality and Disability, 29 ( ) ERTEM, G., & SEVİL, Ü., (2010). Gebeliğin Cinselliğe Etkisi Dirim Tıp Gazetesi, 85 (40-47) FAISAL-CURY, A., HUANG, H., CHAN Y.F., & MENEZES, P.R., (2013). The Relationship Between Depressive/Anxiety Symptoms During Pregnancy/Postpartum and Sexual Life Decline After Delivery The Journal of Sexual Medicine, 10 ( ) GONCALVES, R.L., BEZERRA, J.M.D., COS- TA, G.M.C., CELINO, S.D.M., SANTOS, S.M.P., & AZEVEDO, E.B., (2013). The Experience of Sexuality Through the View of Women During Pregnancy Journal of Nursing UFPE on line, 7 ( ) JAMALI S., & MOSALANEJAD, L., (2013). Sexual Dysfnction in Iranian Pregnant Women Iranian Journal of Reproductive Medicine, 11 ( ) JOHNSON, C.E., (2011). Sexual Health during Pregnancy and The Postpartum The Journal of Sexual Medicine, 8 ( ) KARAÇAM, Z., & ÇALIŞIR, H., (2012). İlk Kez Doğum Yapan Kadınlarda Gebelik Öncesi ve Doğum Sonrası Dönemlerde Disparoni Görülme Sıklığı ve İlişkili Durumlar Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 15 ( ) KISA, S., ZEYNELOĞLU, S., YILMAZ, D., & VERİM, E., (2013). Evlilik Hazırlığı Yapan Çiftlerin Cinsellikle İlgili Bilgi ve İnanışları TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 12 ( ) LEE, J.T., LIN, C.L., WAN, G.H., & LIANG, C.C., (2010). Sexual Positions and Sexual Satisfaction of Pregnant Women Journal of Sex & Marital Therapy, 36 ( ) LIU, H.L., HSU, P., & CHEN, K.H., (2013). Sexual Activity During Pregnancy in Taiwan: A Qualitative Study Sexual Medicine, 1 (54-61) MOODLEY, J., & KHEDUN, S.M., (2011). Sexual Activity During Pregnancy: A Questionnaire-Based Study Southern African 110

21 Journal of Epidemiology and Infection, 26 (33-35) NALDONI, L.M., PAZMINO M.A., PEZZAN, P.A., PEREIRA, S.B., DUARTE, G., & FERREIRA, C.H., (2011). Evaluation of Sexual Function in Brazilian Pregnant Women Journal of Sex & Marital Therapy, 37 ( ) OLUSEGUN, F.A., & IRETI, A.O., (2011). Sexuality and Sexual Experience Among Women With Uncomplicated Pregnancies in Ikeja, Lagos Journal of Medicine and Medical Science, 2 ( ) PAULETA, J.R., PEREIRA, N.M., & GRACA, L.M., (2010). Sexuality During Pregnancy The Journal of Sexual Medicine, 7 ( ) RADOS, S.N., VRANES, H.S., & SUNJIC, M., (2014). Limited Role of Body Satisfaction and Body Image Self-Consciousness in Sexual Frequency and Satisfaction in Pregnant Women Journal of Sex Research, 51 ( ) RADOS, S.N., VRANES, H.S., & SUNJIC, M., (2015). Sexuality During Pregnancy: What is Important for Sexual Satisfaction in Expectant Fathers? Journal of Sex & Marital Therapy, 41 (282-93) SACOMORI, C., & CARDOSO, F.L., (2010). Sexual Initiative and Intercourse Behavior During Pregnancy Among Brazilian Women: A Retrospective Study Journal of Sex & Marital Therapy, 36 ( ) SACOMORI, C., CARDOSO, F.L., & VANDER- LINDE, C., (2010). Pelvic Floor Muscle Strength and Body Self-Perception Among Brazilian Pregnant Women Physiotherapy, 96 ( ) SANTIAGO, L.R.S., DA SILVA LARA, L.A., ROM, A.P.M.S., DA MATA TIEZZI, M.F.B., & DE SÁ ROSA, A.C.J., (2013). Impact of Pregnancy on the Sex Life of Women: State of the Art International Journal of Clinical Medicine, 4 ( ) TORKESTANI, F., HADAVAND, S.H., KHO- DASHENASE, Z., BESHARAT, S., DAVA- TI, A., KARIMI, Z., & ZAFARGHANDI, N., (2012). Frequency and Perception of Sexual Activity during Pregnancy in Iranian Couples International Journal of Fertility and Sterility, 6 ( ) TOSUN GULEROGLU, F., & GORDELES BESER, N., (2014). Evaluation of Sexual Functions of the Pregnant Women The Journal of Sexual Medicine, 11 ( ) WANNAKOSIT, S., & PHUPONG, V., (2010). Sexual Behavior in Pregnancy: Comparing Between Sexual Education Group and Nonsexual Education Group The Journal of Sexual Medicine, 7 ( ) 111

22 WOOLHOUSE, H., MCDONALD, E., & BROWN, S., (2012). Women s Experiences of Sex and Intimacy After Childbirth: Making the Adjustment to Motherhood Journal of Psychosomatic Obstetrics & Gynaecology, 33 ( ) YILDIZ, H., (2015). The Relation Between Prepregnancy Sexuality and Sexual Function During Pregnancy and the Postpartum Period: A Prospective Study Journal of Sex & Marital Therapy, 41 (49-59) YANGIN, H.B., & EROGLU, K., (2011). Investigation of the Sexual Behavior of Pregnant Women Residing in Squatter Neighborhoods in Southwestern Turkey: A Qualitative Study Journal of Sex & Marital Therapy, 37 ( ) 112