PLASENTASYON VE ĠMPLANTASYONU

Transkript

1 PLASENTASYON VE ĠMPLANTASYONU

2 PLASENTASYON VE BLASTOSĠSTĠN ĠMPLANTASYONU I. PLASENTASYON Plesenta ve embriyonik fetal membranlar (Amnion, Chorion, Allantois ve Vitellüs kesesi) embriyonun -Dış etkilere karşı korunması, -Beslenmesi, -Oksijen ihtiyacının karşılanması ve -Gelişmeye ürettiği hormonlarla sağladığı destekler açısından embriyo açısından vital bir organdır. Sözü edilen membranlar (Amnion, Chorion, Allantois ve Vitellüs kesesi) embriyo tarafından oluģturulurken, Plesenta embriyo ve maternal endometriumun ortak ürünüdür. Plesentasyonun daha iyi anlaģılması için ĠMPLANTASYONUN anlaģılması gerekir.

3 PLASENTASYON VE BLASTOSĠSTĠN ĠMPLANTASYONU II. BLASTOSĠSĠTĠN ĠMPLANTASYONU ĠKĠ AġAMADA GERÇEKLEġĠR 1.BLASTOSĠSĠTĠN ENDOMETRĠUMA TUTUNMASI 2. BLASTOSĠSĠTĠN ENDOMETRĠUMA GÖMÜLMESĠ

4 PLASENTASYON VE BLASTOSĠSTĠN ĠMPLANTASYONU III. Polar cisim ZP Hatcing Menbrana bağlanmıģ HB-EGF Ġç Hücre Kitlesi Heparan sülfat (GAG) Perlecan Blastosist BoĢluğu Trofoblast Blastosistin Epitele Tutunması I. Blastosisitin embriyoya temas ettiği düzlemde (Bu düzlem iç hücre kitlesinin zıt tarafıdır) uterus endometrial hücreleri heparin 1 baglayan epidermal büyüme faktörünü (HB-EGF) salgılar. Pinopod Uterus Lümen Epiteli 1 EGF-R Bu iģlemin gerçekleģmesinde blastosistin gönderdiği sinyal molekülleri devrededir. Desidual Hüc. 2 Primer desidual zon Sözü edilen HB-EGF nin blastosist yüzeyinde mevcut olan Heparan sülfat (Perlecan) ve yine embriyo yüzeyinde bulunan EGF-Reseptörlerine bağlanma afinitesi vardır. 3 Artan vasküler geçirgenlik

5 PLASENTASYON VE BLASTOSĠSTĠN ĠMPLANTASYONU IV. Menbrana bağlanmıģ HB-EGF Polar cisim ZP Hatcing Ġç Hücre Kitlesi Blastosistin Epitele Tutunması II. Heparan sülfat (GAG) Perlecan Pinopod Blastosist BoĢluğu Trofoblast EGF-R Uterusun stromal hücrelerinin epitelyal desidual transformasyonu gerçekleģir. Desidual hücrelerde hem transformasyon hemde ploriferasyon sonucunda primer desidual zon meydana gelir 2 Uterus Lümen Epiteli Desidual Hüc. 1 2 Primer desidual zon Primer desidual zonun komponentleri arasında -Fibronectin -Laminin -Entaktin -Tip I-III-IV ve V kollogen dikkati çeker. 3 Artan vasküler geçirgenlik Artan vasküler geçirgenlik 3

6 PLASENTASYON VE BLASTOSĠSTĠN ĠMPLANTASYONU V. Ġç Hücre Kitlesi Pinopod Uterus Lümen Epiteli Trofoblast 4 5 Blastosistin Uterusa Gömülmesi I günler Uterusun iç hücre kitlesini dıģtan kuģatan Trofoblastlar uterus epitelyal hücreleri arasına penetre olmaya baģlar Bu iģlemi dokundukları hücrelerde apoptosisi indükleyerek gerçekleģtirirler. Tabiki epitelyal hücreler arasındaki desmozonların azalmasıda iģlemin kolaylaģtırılmasını sağlar 5 4 MMPs TIMPs 6 PAs Sekonder desidual zon

7 PLASENTASYON VE BLASTOSĠSTĠN ĠMPLANTASYONU VI. Ġç Hücre Kitlesi Blastosistin Uterusa Gömülmesi II günler 6 Sekonder desidual zon Primer desidual zon ile yer değiģtirir. Pinopod Trofoblast 4 5 Matriks metaloproteinazları (MMPs) Uterus Lümen Epiteli MMPs nin doku inhibitörleri TIMPs MMPs 6 Plazminogen aktivatörleri PAs TIMPs PAs Sekonder desidual zonu düzenler Sekonder desidual zon Tüm bu iģlerin baģarılabilinmesi için prostoglandin 2 gereklidir.

8 PLASENTASYON VE BLASTOSĠSTĠN ĠMPLANTASYONU VII. Gebeliğin YaklaĢık 4-5 Gününde Embriyo Ovaryum Yaptığı Salgılamalarla Uterusu Ġmplantasyona Hazır Duruma Getirir Östrogen Progesteron Uterus Kavitesine UlaĢmıĢtır Kritik Basamak ġayet Sözü Edilen Bu iģlem GerçekleĢmezse Ġmplantasyon Olmaz Tam Bu AĢamada Blastosist Zonasında Hatching GerçekleĢir ĠMPLANTASYON

9 PLASENTASYON VE BLASTOSĠSTĠN ĠMPLANTASYONU VIII. BLASTOSĠSĠTĠN ĠMPLANTASYONU ĠKĠ FAKTÖRE BAĞLIDIR BLASTOSĠSĠTĠN ENDOMETRĠUMA TUTUNMASI BLASTOSĠSĠTĠN ENDOMETRĠUMA GÖMÜLMESĠ 1. Uterus yüzey epitelindeki geğiģiklikler. 2. Blastosisitin embriyoya temas ettiği düzlemde (Bu düzlem iç hücre kitlesinin zıt tarafıdır) uterus endometrial hücreleri heparin baglayan epidermal büyüme faktörünü (HB-EGF) salgılanması. 3. EGF-R nin (embriyo yüzeyinde) salgılanması.

10 PLASENTASYON VE BLASTOSĠSTĠN ĠMPLANTASYONU IX. Ġmplantasyon Sırasında Trofoblastik hücre membranlarıyla Uterus Epiteli membran Çıkıntıları (Pinopod) Yoğun iliģki Kurar PENETRESYON -Uterus epitel hücrelerindeki desmozomların zayıflaması -Trofoblastların endometriumda temas ettiği epitellerde apoptozisi uyarmasıyla kolaylaģır PENETRESYON BAġLAR Endometriumda Trofoblastların Proteazların indüktif etkisiyle PRĠMER DESĠDUAL ZON OLUġUR SEKONDER DESĠDUAL ZON OLUġUR

11 PLASENTASYON VE BLASTOSĠSTĠN ĠMPLANTASYONU X. GeliĢimin 8. günü Blastosit, endometrium stromasına kısmen gömülmüģ durumdadır Embriyonik kutupta trofoblast iki tabaka yapar mitoz bölünme Ġçte sitotrofoblast dıģta sinsiyotrofoblast mitoz yoktur

12 Ġç hücre kütlesi (Embriyoblast) iki tabakaya ayrılır Ġçte hipoblast (endoderm) DıĢta epiblast (ektoderm) Bu sırada epiblast ile sitotrofoblast arasında bir boģluk oluģur Bu boģluk geniģleyerek amnion boģluğuna dönüģür BoĢluk üstten Sitotrop tabakaya bitiģik amniobalastlarla kuģatırken BoĢluk attan ekdoderm tarafından sınırlanır

13 PLASENTASYON VE BLASTOSĠSTĠN ĠMPLANTASYONU XI. GeliĢimin 9. günü. UTEROPLÂSENTAL DOLAŞIMIN BAŞLAMASI Blastosit endometriyumun içinde daha derine gömülmüģtür ve penetrasyon sonucu yüzey epitelinde hasarlı bölge fibrin tıkacı ile kapatılmıģtır. sinsityotrofoblast tabakada laküna denen boģluklar oluģmuģtur Bu hipoblasttan türeyen yassı hücreler sitotrofoblast tabakanın iç yüzünü döģeyen ekzosolomik membranı oluģturur. Bu membranın kuģattığı boģluğa primer vitellüs kesesi denir

14 PLASENTASYON VE BLASTOSĠSTĠN ĠMPLANTASYONU XII. GeliĢimin günü. Lakünalar ArtmıĢtır Bu Lakünalara Anneye Ait Kan Dolar Trofoblastların giderek daha çok kan damarı duvarını aģındırmasıyla maternal kan dolaģımı trofoblast sistem içinden geçmeye baģlar ve uteroplasental dolaģım kurulmuģ olur. Bu süre içinde sitotrop tabaka ile Heuser zarı arasında ekstra embriyonik mezoderm denen gevģek bir bağ dokusu oluģur Bu ekstraembriyonik sölom boģluğu primer vitellus kesesi ve Amnion kesesini tümüyle sarar. Bu durumda Ekstraembriyonik mezodermin sitotrop tabakaya bitiģik duvarına somatopleura primer vitellus kesesini çevreleyene de splanknopleura denir. PRİMİTİF UTEROPLÂSENTAL DOLAŞIM

15 PLASENTASYON VE BLASTOSĠSTĠN ĠMPLANTASYONU XIII. GeliĢimin günü Bu devrede trofoblasttaki en belirgin değiģiklik villusların ortaya çıkıģıdır Sitotrofoblast hücrelerinin çoğalması ve sinsiyotrofoblast içine penetre olmalarıyla primer koryon villusları teģekkül eder Primer Villuslar: Sitotrop tabakanın; sinsiyotrop tabaka içine parmak Ģeklinde girintileriyle oluģan yapılar.

16 GeliĢimin günü Bu arada hipoblasttan ekzosölomik boģluk içine göç eden hücreler burada yeni bir boģluk meydana getirirler. Bu yeni keseye sekonder vitellus kesesi denir Ekzosölom boģluğu giderek geniģler ve koryon boģluğu adını alır. Bundan böyle sitotrop tabakanın iç yüzünü döģeyen ekstraembriyonik mezodermede koryon plağı denir. Embriyo diski koryon plağına bağlantı sapı ile bağlıdır. Ġkinci haftanın sonunda üstten amnion kesesi alttan sekonder vitellus kesesi ile kuģatılı olan embriyo diski göbek kordonu ile koryon plağına bağlıdır ve koryon boģluğu içinde asılı durumdadır

17 PLASENTASYON VE BLASTOSĠSTĠN ĠMPLANTASYONU XIV. GeliĢimin günü Sekonder Villuslar Villusların içine embriyonik mezodermin girmesiyle karakterizedir GeliĢimin bu evrelerinde: Mezodermal hücreler primer villusların içine girerek uterusa doğru büyürler içten dıģa doğru sıra ile mezodermal merkez, sitotrop ve sinsiyotrop tabakadan oluģan bu villuslara sekonder villuslar denir.

18 PLASENTASYON VE BLASTOSĠSTĠN ĠMPLANTASYONU XV. GeliĢimin günü Tersiyer Villuslar Villuslar içindeki mezodermden villöz kapillerlerin oluģması GeliĢimin bu evrelerinde: Villuslarıda aģırı dallanma Mezodermden villöz kapillerlerin oluģması Duvarını döģeyen trofoblast tabakanın incelmesi ile karekterizedir. içten dıģa doğru sıra ile -mezodermal merkez, -sitotrop ve -sinsiyotrop tabakadan oluģan bu villuslara sekonder villuslar denir.

19 Villuslarların Ġleri GeliĢimi Tersiyer villuslar içindeki kapiller daha sonra koryon plağı ve beden sapında geliģen damarlarla bağlantı kurarlar. Budamarların embriyo içindeki dolaģım sistemi ile birleģmesiyle, plasenta ve embriyo birbiriyle birleģmiģ olur Böylece geliģimin 4.cü haftasında plasenta dolaģımı baģlamıģ ve embriyoda kalp atımları baģlamıģ olur. Bu arada Villuslardaki sitotrofoblast hücre tabakası üzerindeki sinsiyotrop tabakaya penetre olarak onu aģıp uterus endometriumuna tutunan krampon villuslar (bağlayıcı villuslar) oluģtururlar. Kök villuslardan yanlara dallanan villuslar ise serbest (terminal )villuslardır. Anne ile fötüs arasında madde alıģveriģi bu villuslar aracılığı ile oluģur.

20

21 TERTIARY VILLUS Hofbauer MF Fetal blood in capillary Endothelial cell CYTOTROPHOBLAST Loose CT Maternal blood SYNCYTIOTROPHOBLAST no dividing cell walls Fetal RBCs are nucleated

22 PLASENTA I. Plasenta -Yavrunun beslenmesi, -Korunması, -Gerekli maddelerin sağlanması, -Metabolizma artıklarının uzaklaştırılması -Gaz değişiminin sağlanması ve -Hormonları yapıp salgılayan geçici endokrin bir organdır. İmplantasyondan 7-8 gün sonra plasenta gelişmeye başlar. 5. ayda insan plasentası son biçimine ve büyüklüğüne ulaşmıştır. Bu durumunu gebeliğin sonuna kadar devam ettirir ve doğumla birlikte uterustan atılır. Olgun insan plasentası disk şeklinde 15-20cm genişliğinde ve 500 gr ağırlığındadır.

23 PLASENTA II. Plasenta Ġki Bölümden OluĢur Fötal plasenta (pars fötalis) Maternal plasenta (pars maternalis) koryon frondozum Desidua Desidua Bazalis Desidua Kapsüllaris Desidua Parietalis koryon leve Plesentanın Maternal Parçası Bu bölge Korion Frondozuma komģudur Anenbriyonik Kutuptaki desiduaya KarĢı taraftaki uterus duvarıyla temas eden kısım

24 PLASENTA III. Pars Fötalis Koryon villuslarından oluģan koryon frondozumdur Yapının fötal yüzü amnion epiteli anne kan gölcüklerine bakan yüzü (villuslar) ise trofoblast hücreleriyle örtülüdür Koryon villusları içinde göbek bağından gelen ve yavrunun kanını taģıyan damar ağları yer alır. Koryon villuslarındaki damarlardan madde alıģ veriģinde bariyer olarak, damar endoteli Embriyoner bağ dokusu ile trofoblast hücre tabakası vardır. Bu yolla Anne kanı ile fötüse ait damarlar arasında madde alıģveriģi yapılır. Bu yapıya plasenta beriyeri denir. Hiçbir Ģekilde kan hücrelerinin geçiģi olamaz.

25 Pars Maternalis PLASENTA IV. Duvarları yırtılan damarların birleģmesiyle oluģan içinde anne kanının yer aldığı boģluklar geliģir. Desidua bazalisten geliģir Uterus endometriyumunu eriterek ilerleyen koryon villusları daha önce anlatıldığı gibi annenin damarlarına ulaģır ve damar duvarını eritirler. Villusların çoğalıp dallanmaları devam ederken anne kanı içeren bu boģluklarda geniģler 4-5 aylarda bu boģluklar endometrium dokusundan (desidua) oluģmuģ ince septumlarla ayrılmıģtır ve birbiriyle iliģkilidir. Plasenta septumları ile ayrılmıģ tam izole olmayan bu boģluklarda anne kanı vardır. ve koryon villusları bu kan gölü içinde serbestce dalgalanırlar. Normal maternal plasentanın kan gölcüklerinde yaklaģık 150ml kan vardır. ve bu kan dakikada 3-4 defa değiģir. Plasenta gebeliğin 4 cü ayından itibaren progesteron hormonu sentez eder ve salgılar Bu hormon tofoblast hücreleri tarafından yapılır. Bu hormon gebelik süresince ovaryumlarda yeni folikül geliģmesini ve yeni bir ovulasyonu engeller.

26

27 PLASENTA V. PLASENTAL KAN DOLAġIMI 1 8 FETAL KAN DOLAġIMI MATERNAL KAN DOLAġIMI 2 Oksijen Basıncı Yüksek Umlikal Arter % 80 CO2 9 3 MATERNAL KAN Ġntervillöz boģluklara girer Ġntervillöz boģluklara içinde gaz değiģimi gerçekleģir O2 CO2 4 Umlikal Ven % 80 O2 ile doymuģ 6

28 PLASENTA VI. MATÜR KORYONĠK VĠLLUSLARIN HÜCRESEL ÖZELLĠKLERĠ MATÜR KORYONĠK VĠLLUS MATERNAL FETAL KAN DEĞĠġĠMĠNĠN OLAYLANDIĞI BÖLGE ĠKĠ ALT BĠRĠMDEN OLUġUR -KORYONĠK PLAK -VĠLLÜS 1 KORYONĠK PLAK 2 VĠLLÜS

29 HER VĠLLÜS ĠKĠ BÖLÜME AYRILIR. Bunlar; -A. MezanĢimal bağ dokusu -B. Fetal kan damarları 1 KORYONĠK PLAK 2 VĠLLÜS A MezanĢimal bağ dokusu B Fetal kan damarları

30 MezenĢimal Korda Ġki Hücre Tipi Bulunur. Bunlar -MezenĢimal Hücreler: Bu hücreler fibroblastlardan farklanmıģlardır. Bir çok farklı tip kollogen (Tip I-III- V ve VI) sentezlemenin yanı sıra, Ekstasellüler matrikside oluģtururlar. 1 KORYONĠK PLAK -Hofbauer Hücreleri Gebeliğin erken dönemlerinde dominant olan fagositik hücrelerdir. 2 VĠLLÜS A MezanĢimal bağ dokusu B Fetal kan damarları Hofbauer Hücreleri MezenĢimal Hücreler

31 Hofbauer Hücreleri 1 KORYONĠK PLAK MezanĢimal Kor Ġki hücre tipiyle kuģatılmıģtır. -Sinsityotrofoblast: Maternal kan damarlarıyla temasta -Sitotrofoblastlar: Üstte sinsityotrofo blastlarla altta bir bazal laminayla temasta 2 VĠLLÜS A MezanĢimal bağ dokusu Sitotrofoblastlar: B Fetal kan damarları Sinsityotrofoblast Maternal kan damarları MezenĢimal Hücreler

32 PLASENTA VII. KAN -PLASENTA BARĠYER ELEMANLARI 1. Fetal Kapillerin Lümeni 2. Fetal Kapiller Endoteli 3. Fetal Kapiller Endotel Bazal Laminası 4. Sitotrofoblastların bazal laminası 5. Sitotrofoblast Hücreleri 6.Sinsityotrofoblastlar 7. Maternal Kapiller Endotel Bazal Laminası 8. Maternal Kapiller Endoteli 9. Maternal Kapillerin Lümeni

33 PLASENTA VIII. PLASENTANIN GÖREVĠ