Protez Yumuflak Astar Materyalleri

Transkript

1 Ondokuz Mayis Univ Dis Hekim Fak Derg 2006; 7 (3): DERLEME Protez Yumuflak Astar Materyalleri Denture Soft Lining Materials Orhan Murat DO AN * ÖZET Yumuflak astar materyaller, rijit akrilik protezlerin doku yüzeyine uygulanan esnek polimerlerdir. En yayg n olarak, sert kaide pla n tolere edemeyen ve bu kaidelerle kronik ac ve a r hisseden hastalar için kullan l rlar. Protezdeki yumuflak astar, a r y hafifletmeye ve hastan n protez kabulünü art rmaya yard m eder. Bu materyaller, protez ve alt ndaki oral dokular aras nda yast k etkisi ile çi neme darbesiyle oluflturulan enerjiyi absorbe ederler. Ayn zamanda, çi neme yükünü daha eflit da t rlar. Bu makalede, geçici ve daimi yumuflak astar materyallerin tipleri, kimyasal içerikleri ve baz özellikleri gözden geçirilecektir. Anahtar sözcükler: protez astarlar, silikon elastomerler, yumuflak akrilikler ABSTRACT Soft lining materials are resilient polymers which are applied to the fitting surface of rigid acrylic dentures. They are most commonly used for the patients who cannot tolerate a hard base and who experience chronic soreness or pain with them. A soft lining on the denture will help to relieve the pain and enhance patient acceptance of the denture. These materials absorb some of the energy produced by masticatory impact with a cushion effect between the denture and underlying oral tissues. Also, they distribute the masticatory load transmitted more evenly. In this article, the types, chemical contents and some properties of temporary and permanent soft lining materials will be reviewed. Key words: denture liners, silicon elastomers, soft acrylics Gelifl tarihi : Kabul tarihi : Received date : Accepted date : Girifl Yumuflak astar materyalleri, sert protez kaidesinin doku yüzeyine yerlefltirilen esnek polimerlerdir 1,2. Bunlar, bazen rezilien astar materyaller olarak adland r l rlar. Mevcut materyaller, büyük ölçüde rezilien olmakla birlikte, bu terim yumuflakl k özelli ini tam olarak ifade etmedi inden, kullan m hatal olabilir 3,4. Yumuflak astar materyaller, genellikle protez alt nda ince ve nispeten rezilien olmayan mukozayla kapl atrofiye s rtlar n sürekli a r ve ac s ndan flikayetçi hastalarda kullan l r. Bilateral and rkat olan vakalarda hasta rahat n sa lama ve protez tutuculu- una katk da bulunmada, kullan mlar do ru seçenek olabilir. Ayr ca, oral cerrahi sonras doku iyileflmesinde ve dama n do ufltan ya da kazan lm fl * çiflleri Bakanl, Sa l k Servisi, Ankara defektlerinde obturator yap m için de yararl d r. Bu materyallerin kullan mlar nda farkl görüfllere karfl n, hastalar n yumuflak astar uygulanan protezlerini daha iyi tolere edebildikleri belirtilmifltir 1,4 8. Önceki makalede yumuflak astar materyallerin klinik endikasyonlar ve kullan m s n rlayan faktörler de erlendirildi 8. Bu makalede geçici veya daimi amaçl kullan lan yumuflak astar materyallerin tipleri ve özellikleri hakk nda bilgi verilecektir. Yumuflak Astar Materyallerin Kullan m Amaçlar Bu materyaller, fonksiyonda çi neme kuvvetlerini daha eflit da t rlar ve enerjiyi absorbe ederler 10,11. Esasta, geçirilen kuvvetleri azaltmazlar, ancak oral mukozada daha az deplasmana neden olurlar. Yu- 209

2 Do an muflak astar materyallerin kat l, oral mukozan nkinden daha azd r, böylece enerjinin daha ço unu absorbe edip, daha fazla deforme olurlar. Materyal, eski flekline dönerken absorblanan enerji serbest kal r 4,11. Yumuflak astar materyaller geçici veya daimi amaçl kullan labilir 1,5. Yeni bir protez yap m nda, ölçü öncesi travmatize yumuflak dokular n sa l na kavuflmas için protez doku yüzeyine yumuflak astar uygulamas yast k etkisi sa lar. Statik yük alt nda akabilen materyal, çi nemeyle oluflan kesintili yük alt nda elastik davran fl gösterir. rite ve fliflmifl dokular iyilefltikçe akar ve doku konturlar n izler. 1-2 ay yumuflakl n sürdüren geçici tip materyaller, yap lar ndaki plastiklik verici maddenin s zmas veya yüksek su emme sonucu sertleflir 5 7. Geçici amaçl kullanma, ayn zamanda hastan n daimi olarak yumuflak astar materyallerden yararlan p yararlanamayaca n n bir ölçütü olarak da fikir verebilir 1. Daimi amaçl kullan lanlar, sert protez kaidesini tolere edemeyen hastalarda, protez doku yüzeyinde daimi yumuflak yast k etkisi sa larlar 1. Özellikle ince ve nispeten rezilien olmayan mukoza ile kapl düzensiz mandibular s rta sahip hastalarda, sert kaideyle çi neme yükü uyguland nda, çok a r olabilmesi ola and r; protezdeki yumuflak astar, a r y hafifletmeye ve hastan n protezini benimsemesine yard mc olabilir 6. Daimi amaçl kullan lan materyaller için gereksinimler, geçici olanlardan daha kritiktir, çünkü bunlar n uzun süreli fonksiyon görmesi beklenir. deal olarak protezin ömrü boyunca kalabilmeli ve kullan m s ras nda oluflabilecek distorsiyonlardan kaç nmak için elastik olmal d r. Keza, protez kaidesiyle iyi ba lanma, toksik ve iritan olmama, zararl bakteri ve mantar üremesine neden olmama gibi esas özelliklere de sahip olmal d r 1,5. Yumuflak Astar Materyallerin S n fland r lmas Bu materyaller genel olarak kullan m süreleri, haz rlanma flekli ve kimyasal içerik esas al narak s - n fland r lm fllard r. En yayg n kullan lan, kimyasal yap ya göre olup, yumuflak akrilikler ve silikon elastomerler olarak iki ana bafll kta de erlendirilir 1,2. 1. Yumuflak Akrilik Astar Materyaller Bunlar ya esasta yüksek oranda plastisize olmufl cams polimerler ya da a zdakinden daha düflük, en az 25 C cams geçifl s cakl na (Tg) sahip yumuflak akriliklerdir 2. Aromatik ester ya da bu esterlerle oluflturulan plastisizerli poli(etil metakrilat) (PEMA) veya akrilik kopolimer içerirler 5. Viskoelastik davran fl gösteren bu materyallerin, en yo un stress alanlar ndan akarak uzaklaflma e ilimi ile yast k etkisinin kaybedilmesi olas d r 1,7. Poli (metil metakrilat) (PMMA) protez kaidesiyle iyi ba lanma özelli ine sahiptirler 3. Formulasyonlar na göre oda s cakl nda veya s yla aktive edilirler 6, Oda S cakl nda Polimerize Edilenler Bu tip materyaller, doku flartland r c lar ile kar flt - r lmamal d r 13. Daha çok geçici amaçl kullan l rlar, düzenli olarak yeniden yerlefltirilmeleri gerekir. Hekim taraf ndan, mevcut proteze, difl ünitesinde kolayca uygulanabilmeleri en büyük avantajlar - d r 1. Is yla polimerize olanlara göre dokuyla uyumluluklar daha iyidir, ayr nt lara kolayca adapte olurlar. Ancak, daha yüksek düzeyde art k monomer içermeleri, mekanik özelliklerde düflüfl ve yetersiz biyouyuma neden olabilir 4,13. Toz-likit sistem olarak üretilmifllerdir. Toz için genellikle esas yap sal komponent PEMA veya akrilat kopolimerleridir. Az miktarda peroksit, reaksiyonu bafllat c olarak fonksiyon görür. Likit ise, n-butil metakrilat, aktive edici bir amin (N, N-dimetil-p-toluidine) ve %60-80 oran nda dibutil fitalat gibi plastiklik verici bir yap dan oluflur 3 5,10,11,13. Plastiklik verici moleküller genifl da l mlar ile polimer zincirleri ile kar fl r ve zincirlerin birbirleri üzerinden kaymas n sa lar. Böyle bir kayma hareketi, yumuflak astar n fleklinde h zl de iflime izin verir ve alt ndaki dokularda yast k etkisi sa lar 3,10. Bafllang çta oldukça yumuflak olan bu materyaller, h zl alkol kayb ve göreceli olarak yavafl plastisizer s z nt s ile k sa sürede sertleflirler Is yla Polimerize Olan Yumuflak Astarlar Bu tip materyaller, daha sa lamd r ve yumuflakl k özelliklerini daha uzun sürdürürler 1. Toz ve likit kar fl m ile elde edilen akrilik hamur, konvansiyonel muflalama ve bas nçla kal plama tekni i ile polimerize edilir 3,11,

3 Astar Materyaller Bunlar, d flar dan plastisizer ilavesi ile Tg si düflürülmüfl metakrilat esasl sistemlerdir. Polimer toz PEMA veya ilgili kopolimer (butil veya metil metakrilatl ) olabilirken, likit daha yüksek bir metakrilat monomer (butil, etil veya 2-etoksi etil metakrilat); genellikle bir fitalat ester plastisizer ve etilen glikol dimetakrilat yap l çapraz ba lant ajan içerir 1,10,11,13. Plastisizer olarak butil fitalil butil glikolat daha zor hidrolize oldu undan dibutil fitalata tercih edilmektedir 13. Hem polimer hem de monomer daha yüksek metakrilat ise plastisizer içeri in azalt labilece i belirtilmifltir. Litchfield ve Wood plastisizer kayb na ba l sertleflmeyi önlemek için di-2-etilexil maleate plastisizer kullan m yla bu sorunu çözen bir materyal gelifltirmifllerdir. Ancak monomer yap s ndaki 2- etoksi etil metakrilat n toksik yap s nedeniyle, materyal kullan mdan kalkm flt r 3,13. Öte yandan, poli (hidroksi etil metakrilat) gibi hidrofilik gruplu akrilik polimerler, hidroksi etil metakrilat monomeriyle toz veya jel olarak sunulmufltur. Polimerizasyon sonras kuru polimer sert ve k r lgand r, ama, suya maruz kald nda yumuflak olur 11. Ancak, suyla fliflen bu astarlar, daha sonra kristalize olabilen iyonlar n matrikslerine giriflinden dolay, osmotik bas nç sonucu bir süre sonra sertleflirler 2,4. 2. Silikon Elastomerler Elastik yap lar ve di er materyallere oranla zamanla daha stabil olmalar ile ideal materyal özelliklerine uygun görünse de, zay f y rt lma direncine sahiptirler ve akrilik kaideyle ba lant lar iyi de ildir 1 3,5 7,10. Dolay s yla adesiv kullan m gerektirirler 3,10. Hidrofilik akriliklere benzer flekilde su kayb ve su emme ile yüksek hacim de iflimine u rayabilirler 11. A zda, özellikle Candida albicans olmak üzere mantar geliflimini destekledikleri ve baz hastalarda astar yüzeyinde sert, ç k nt l noktalar oluflturduklar gösterilmifltir 1,3,5 8,11. Silikon yumuflak astar materyaller, genellikle uygun k vam sa lamak üzere doldurucu eklenmifl polidimetil siloksan polimerlerden oluflur. Materyalin kendisi bir polimer oldu undan, kat laflt rma polimerizasyon iflleminden çok çapraz ba lant ile sa lan r. Çapraz ba lanma benzoil peroksit bafllat c kullan larak s ile ya da tetra etil silikat kullanarak oda s cakl nda gerçeklefltirilir Oda S cakl nda Vulkanize Edilen Silikonlar Bunlar, genellikle geçici amaçl kullan l rlar 2,11. Yap lar, esas olarak silikon ölçü materyallerine benzer; kondensasyon ve ilave tip silikonlar olarak üretilmifllerdir 1,4. Kondensasyonel olanlarda pat, hidroksil sonlu polidimetil siloksan, likit polimeri ve tepkisiz bir doldurucu içerir. Likit, tetraetil silikat gibi bir çapraz ba lant ajan ve dibutil tin dilaurate yap da olabilen bir katalist içerir. Pat ve likit kar flt r ld nda, düflük dereceli bir çapraz ba lanma reaksiyonu ile pat lasti e dönüflür; alkol reaksiyonun yan ürünü olarak ortaya ç kar 1,3 5,11,13. lave tip silikonlarda polimer zinciri vinil gruplarla bölünür ve hidrid gruplar yla çapraz ba lanma gerçekleflir. Hidrid gruplar n n aktivasyonu için bir platin tuzu katalizörü kullan l r. Ana komponenti, polimetil hidrojen siloksan ve di er siloksan prepolimerlerini içerir. Katalizör k sm ise divinil polidimetil siloksan ve di er siloksan prepolimerleri olabilir 4. Bu materyaller, genellikle kondanse tip gibi iki komponentten oluflmakla birlikte, farkl olarak özel bir tabanca yard m yla kullan lan ve kar flt rma ifllemini kendili inden yapan sisteme sahiptir. Yeni gelifltirilen bu sistemin avantaj, materyali homojen bir biçimde, herhangi bir kontaminasyona maruz b rakmadan ve hava kabarc klar oluflturmadan kar flt rmas d r 14. Yap lan çal flmalar, bu materyallerin performanslar n n di er silikonlara benzerli inin yan s ra, protez kaidesine ba lanma üstünlü ü ve kar flt rma sisteminin avantajlar ile klinik uygulamalarda umut verici oldu unu göstermifltir 14. Oda s cakl nda vulkanize edilen silikonlarda ana sorun, PMMA ile ba lanma yetersizli idir ve dolay s yla adesiv kullan m gerektirir 4,10. Candida albicans geliflimini destekleme ve yüksek su emmeye ba l boyutsal de iflim s kça bildirilen sorunlard r 2,4,13. Genel olarak, silikon lastiklerin hidrofobik yap s nedeniyle yüksek su emme flafl rt c görünse de, suyun geçifli h zl d r ve bu fenomen hidrofilik doldurucu partiküllerin varl ndan kaynaklanmaktad r 4,

4 Do an 2.2. Is yla Polimerize Edilen Silikon Astarlar Bu materyallerde çapraz ba lanma derecesi yüksektir ve klinik servis süreleri daha uzundur 2. Pat veya jel fleklinde tek komponentli sistemler olup, bas nçla kal plan rlar 10,11. Çapraz ba lant oluflturan sark k veya terminal vinil ya da hidroksil gruplu polidimetil siloksan yap dad rlar. Likit polimer, silika gibi doldurucu ve reaksiyonu bafllat c peroksit yap da serbest radikal içeren pat fleklinde formüle edilmifllerdir. Reaksiyon, zincir uzamas ve çapraz ba lanma mekanizmas ile oluflur. Zincir uzamas reaksiyonlar, likit polimer viskozitesini art r rken, çapraz ba lanma materyalde elastiklik gelifltirir 1. Molloplast B, bu tip bir materyal olup, mevcut ürünler aras nda en yayg n kullan lan ve klinik baflar s do rulanm fl bir üründür. Hidroksil sonlu polidimetil siloksan, silika doldurucu, metil triasetoksisilan ve dibutil tin dilaurate katalisti gibi komponentlere sahiptir. Oda s s nda vulkanize olan gruplardan farkl olarak, yap da bulunan silan, sark k metakrilat gruplar yla PMMA ile reaksiyona girer. Is d fl nda, mikrodalga enerjisi ile de polimerize edilebilir. PMMA ile adezyonunun iyi, su emme oran n n düflük ve Candida albicans geliflimini daha az destekledi i bildirilmifltir. Raf ömrü s n rl olmakla birlikte, buzdolab nda kabul edilebilir s n rlara ulafl labilir. En önemli sorun, düflük y rt lma direncidir 4,13. Is yla polimerize edilen bir di er yayg n kullan lan materyal, Flexor, tek patl bir sistem olarak sunulmufltur; polidimetil siloksan perfloroalkanol dimetakrilat yap dad r. Düflük su emme özelli inde oldu u bildirilen bu materyal, Molloplast B ye benzer kokuya sahiptir 4, Asetoksi Tip Tek pat halinde üretilen bu materyaller, atmosferik suyun aksiyonu yani nemle, asetik asit sal n m ile sertleflirler 4,13. Islak zeminlerde kapat c olarak kullan lan bu materyalin in vitro çal flma sonuçlar umut verici bulunmufltur. Di er silikon materyallerin uyumluluk ve reziliensine sahiptir. Su emmesi düflük, kopma ve PMMA adezyon de erleri iyi bulunmufltur. Bafllang çta yetersiz slanma özelli inin, 6 ay suda b rak lma sonras PMMA n n slanabilme de erlerine yak nlaflt bulunmufltur. Asetik asiti uzaklaflt rmak için apareyin sodyum bikarbonat solüsyonu içinde b rak lmas gere ine dikkat çekilmifltir lave Tip Silikonlar lave silikon lastikler, kondensasyonla de il ilave reaksiyonla flekillenirler. Katalist olarak kloroplatinik asit ve ana pat dimetil vinil siloksi polidimetil siloksan içeren, iki patl bir sistemdir. Di er pat, poli hidrometil siloksan yap dad r. Sonuç kar fl m 100 C de s polimerizasyonu gerektirir. Protez kaidesine ba lant silikon polimer ve protez kaide hamur kar fl m içeren ara bir tabaka kullan larak sa lan r. Is ifllemi sonucu içiçe girmifl polimer zincirlerin a s yap s (IPN=Interpenetrating network) ile iyi bir ba lant elde edildi i bildirilmifltir. 37 C de 5 y l suda bekletme sonras, fiziksel özelliklerde çok az de iflim oldu u kaydedilmifltir 4,13. Son y llarda bu tip materyallerin üretiminde art fl görülmektedir. 3. Vinil Rezinler Poli(vinil klorid) yumuflak astar materyal olarak ilk kullan lan sentetik rezinlerden birisidir. Tg sini düflürmek için plastisizer gerektirecek denli sert bir rezindir. Yumuflak akriliklerde oldu u gibi, plastisizer s zmas sertleflmeye neden olur. Tg yi düflürmek için çeflitli plastiklik verici maddelerle vinil asetat ve vinil kloridin kopolimeri oluflturularak sertleflme etkisi azalt lmaya çal fl lm flt r. Ancak baflar sa lanamam flt r. PMMA kaide ile ba lanmama en önemli sorun olarak kalm flt r 4,10, Elastomer/Metakrilat Sistemler Metakrilat monomerle bir elastomerin kombinasyonu, PMMA proteze iyi ba lanan ve dayan kl bir materyal oluflumunu sa lam flt r. Bu, esasta d fltan plastisizer kat lmam fl bir yumuflak akrilik materyaldir. Tek patl bu sistem poli(floro alkoksi) fosfazin elastomer içerir 1,4,10,13. Gettleman ve arkadafllar taraf ndan gelifltirilen bu materyal, metakrilat monomerler ve uygun bafllat c ile elastomer ö ütülerek elde edilmifltir. Yüksek dirençli ve elastik yap dad rlar. Düflük s cakl klarda bile, çok yavafl da olsa çapraz ba lanma olufltu undan, pat n buzdolab nda saklanmas, hatta dondurulmas gerekebilir. Dikkatli kal plama gerektirir. Novus ad yla üretilen bu tip materyalin su emme verileri, muhtemelen suda çözünen komponetlerden dolay yüksek bulunmufltur 13,

5 Astar Materyaller 5. Floroetilen Kopolimerler (veya Floro Polimerler) Son y llarda, vinilideneflorid, klorotrifloretilen ve tetrafloroetilenin bir kopolimeri ile floralkil metakrilat monomer kombine edilerek, fl kla sertleflen bir materyal üretilmifltir. PMMA ya iyi ba lanabilen, düflük su emme özelli indeki materyalin, düflük art k monomer içeri i, düflük çözünürlü ü ve yüksek slanabilme de erleri oldu u bildirilmifltir Poliüretanlar Bu tip materyaller, fasiyal protez yap m nda baflar - l olarak kullan lm fl ve yumuflak astar materyal olarak da yararl olabilece ine dair bir ön çal flma yap lm flt r. Ancak yap s nda kullan lan izosiyonatlar n toksisitesine iliflkin flüpheler vard r Do al Lastik/PMMA Graft Kopolimer Sistem Çinko dimetildithiokarbamet sülfürlü yap içeren ve 100 C de polimerize edilen do al lastik/pmma graft kopolimerden oluflan bir materyal gelifltirilmifltir. PMMA proteze uygulanan graft polimerin toluene solusyonuyla adezyon sa lanm flt r. Bu deneysel çal flma ürününde mekanik test sonuçlar mükemmel olmakla birlikte, klinik kullan ma girememifltir, çünkü yap daki dithiokarbamet mukozal reaksiyonlara neden olmufltur 4,13. Yumuflak Astar Materyallerin Baz Fiziksel ve Mekanik Özellikleri Yumuflak astar materyallerin uzun süreli izleme gerektiren klinik performanslar na iliflkin çal flmalar s n rl olmakla birlikte, Schmidt ve Smith in çal flmalar 16,17 bu konuda fikir vericidir: Molloplast B nin hasta tatmini üzerindeki etkisi ve astar materyalinin a zda kalabilirli i ile ifllevselli inin incelendi i çal flmalarda oldukça olumlu sonuçlara var lm flt r. Molloplast B uygulanm fl protezlerin geçici amaçla kullan m n n düflünülmemesi; en az konvansiyonel protezlerin süresi kadar fonksiyonel olabildiklerine dikkat çekilmifltir. Bu çal flmalarda gözlenen astar materyallerin tamam n n 4 y l sonras nda da ifllev gördü ü ve bunlardan %83 ünün 6 y l sonras nda bile hala kullan l r durumda oldu u bildirilmifl; materyal reziliensinin kal nl a ba l olarak de iflti i ve optimum astar kal nl n n 3 mm olmas gerekti i sonucuna var lm flt r. Ayr ca, bu yumuflak astar materyalinin reziliensinde zamanla de ifliklik olmad ve materyal yüzeyinde afl nma görülmedi i de saptanan bulgular aras ndad r 17. Di- er bir klinik çal flmada, Wright 18, Molloplast B uygulanm fl mandibular tam protez kullanan 22 hastadan 15 inin 9 y l sonunda astar uygulanm fl protezlerini kullanmaya devam ettiklerini bildirmifltir. Materyal kal nl n n yumuflakl k üzerine etkisinin incelendi i bir araflt rmada, Kazanji ve Watkinson 19, Molloplast B için bu iki parametre aras nda do rusal iliflki saptam fllar ve optimum kal nl n mm olmas gere ini vurgulam fllard r. Kawano ve ark. 20 ise, serbest düflme testiyle 4 farkl yap daki yumuflak astar materyalin flok emme özelli ini, materyalleri suda tutarak de erlendirmifller; 180 günün sonunda en yüksek de eri gösteren Molloplast B nin bu özelli inin de iflmedi ini saptam fllard r. Materyal kal nl mm oldu unda, flok emme özelli inin mükemmel oldu u belirtilmifltir. Yumuflak astar materyallere iliflkin literatür gözden geçirildi inde, çal flmalar n daha çok kaide rezini ve materyalin ba lant s üzerine yo unlaflt görülmektedir. Farkl yap da materyaller kullan lmakla birlikte, muhtemelen kolay ulafl m ve klinik performans ndan dolay, kondanse silikon ürün olan ve daimi amaçl kullan lan Molloplast B nin test materyali olarak öne ç kt görülmektedir. Ara yüz ba lant s, s y rma (peel), çekme (tensile) ve makaslama (shear) testleri ile de erlendirilmifltir. Birçok araflt r c 4,21,23, s y rma testinin a z ortam nda karfl lafl lan durumu baflar yla taklit etti ini bildirmifl; bu testin protezin temizlenmesi ve a z içindeki hareketleri s ras nda aksiyon s n rlar bölgesinde ortaya ç kan gerilimlerle karfl laflt r labilir olmas na dikkat çekmifllerdir. Öte yandan, makaslama testinin ise protezin yatay düzlemdeki hareketleri s ras nda ortaya ç kan gerilimleri taklit etti i ve bu testle uygulanan kuvvetlerin tüm ba lant yüzeyine birden da lmas n n sonuçlar yorumlamada kolayl k sa layaca na iflaret edilmifltir 21,23. Al Athel ve Jagger 23, Molloplast B nin kaide rezini ile ba lant s n de erlendirmede üç test yöntemini de kullanm fllar; en yüksek veriyi s y rma testi ile elde etmifllerdir. Bunu makaslama ve çekme test de erleri izlemifltir. Daha çok kohesiv tipte baflar - s zl klar n görüldü ü bu çal flmada, test sonuçlar - n n farkl l nda materyal kal nl ve deformasyon oran n n iliflkisine dikkat çekilmifltir. Öte yandan, 213

6 Do an Mc Cabe ve ark. 24, s y rma testi ile silikon esasl yumuflak astar materyallerinin yumuflakl n n ara yüze uygulanan kuvvetteki etkisini araflt rm fllar, s - y rma ba lant testinde kald rma kuvveti uyguland - nda daha yumuflak materyalin kuvveti absorbe ederek, daha yüksek ba lant sa layabilece ini öne sürmüfllerdir. Baysan ve ark. 25, Molloplast B nin mikro dalga ve s ile polimerize edilmesinin s y rma ba lant dayan kl l yönünden farkl l k yaratmad n savunmufllar; zaman kazanc ve temiz çal flma ortam nedeniyle, bir seçenek olarak mikro dalga enerjisi kullan m n önermifllerdir. Polyzois 26, Novus, Flexor ve Perform Soft materyallerini su içerisinde 4 ay tutarak, makaslama testi ile kaide materyaline ba lant s n incelemifltir. Suda bekletmeye ba l olarak önceden elde edilen kontrol grubu de erlerine göre düflüfl gözlemifl; buna ba lant bölgesinde fliflme ve gerilme oluflumu veya rezilien materyal sertleflmesi ile d fl tarafta oluflan kuvvetin ba lant bölgesine do rudan iletilmesinin neden oldu unu ifade etmifltir. Wright 27, 9 ayr materyali kulland bir çal flmada, ço u materyalin gösterdi i koheziv baflar s zl, kaide materyali ile ba lant n n, yumuflak astar materyalin koheziv dayan kl l ndan daha fazla olmas na ba lam flt r. Kaide rezini ile yumuflak astar materyalin güçlü ara yüz ba lant s n elde etmede ba lay c ajan kullan - m n n etkisi de incelenen parametreler aras ndad r: Mc Mordie ve King 22, primer ba lant ajan uygulamas n n silikon esasl yumuflak astar materyali ve poli (metil metakrilat) aras etkileflimini çekme ba lant testi ile araflt rm fllar; kulland klar üç farkl ba lay c ajan n dayan kl l k verilerini art rd n belirtmifllerdir. Kutay ve ark. 28, Molloplast B nin 5 farkl kaide rezini ile ba lant s n ayn test ile de- erlendirdikleri çal flmalar nda, akrilik yüzeylerin polimerizasyon sonras pürüzlendirilip, ba lay c ajan uygulaman n, daha iyi sonuç verdi ine dikkat çekmifllerdir. Kaide materyalinde mekanik yüzey haz rl n n ara yüz ba lant s na etkisini inceleyen bir di er çal flmada, Jacobsen ve ark. 29, CO 2, lazer ve Al 2 O 3 kumlama ile yüzey haz rl n n bu parametrede etkisinin önemsiz oldu u sonucuna varm fllard r. Özetle, kuflkusuz yumuflak astar materyallerin performanslar de erlendirilirken, yukar da belirtilenler d fl nda, di er tüm özelliklerinin de irdelenmesi gerekir. Ancak, kimyasal yap, uygulama amaç ve süreleri farkl l k gösteren yumuflak astar materyallere iliflkin s n rs z literatür dikkate al nd nda, bu ayr bir makale konusunu teflkil edecektir. Kaynaklar 1. McCabe JF, Walls AWG. Applied Dental Materials, 8th ed. Oxford: Blackwell Science; 1998, O Brien WJ. Dental Materials and Their Selection, 2nd ed. Chicago: Quintessence Book; 1997, Van Noort R. Introduction to Dental Materials, 2nd ed. Edinburg: Mosby; 2002, Braden M. Polymeric Dental Materials, Berlin: Springer-Verlag; 1997, Craig RG. Restorative Dental Materials, 9th ed. St. Louis: Mosby; 1993, Craig RG, Powers JM. Restorative Dental Materials, 11th ed. St Louis: Mosby; 2002, Craig RG, Powers JM, Wataha JC. Dental Materials, Properties and Manipulation, 7th ed. St Louis: Mosby; 2000, Çal kkocao lu S. Tam Protezler, 1. Bask. stanbul: Doyuran Matbaas ; 1988, Do an OM. Yumuflak astar materyallerin klinik endikasyonlar. Atatürk Üniv Difl Hek Fak Derg. 2005; 15: Anusavice KJ. Phillips Science of Dental Materials, 10th ed. Philadelphia: WB Saunders; 1996, Phillips RW. Skinner s Science of Dental Materials, 8th ed. Philadelphia: WB Saunders; 1982, Mack PJ. Denture soft lining materials; clinical indications. Aust Dent J. 1989; 34: Braden M, Wright PS, Parker S. Soft lining materials-a review. Eur J Prosthodont Rest Dent. 1995; 3: McCabe JF, Carrick TE, Kamohara H. Adhesive bond strength and compliance for denture soft lining materials. Biomaterials. 2002; 23: Collis J. Assessment of a recently introduced fluoroelastomeric soft lining material. Int J Prosthodont. 1993; 6: Schmidt WF, Smith DE. A Six-year retrospective study of Molloplast B-lined dentures. Part I : Patient response. J Prosthet Dent. 1983; 50: Schmidt WF, Smith DE. A Six-year retrospective study of Molloplast B-lined dentures. Part II : Liner serviceability. J Prosthet Dent. 1983; 50: Wright PS. Observations on long-term use of a soft-lining material for mandibular complete dentures. J Prosthet Dent. 1994; 72: Kazanji MNM, Watkinson AC. Soft lining materials: Their 214

7 Astar Materyaller absorption of and solubility in artificial saliva. Br Dent J. 1988; 165: Kawano F, Kon M, Koran A, Matsumoto N. Shock absorbing behaviour of four processed soft denture liners. J Prosthet Dent. 1994; 72: Sinobad D, Murphy WM, Huggett R, Brooks S. Bond strength and rupture properties of some soft denture liners. J Oral Rehabil. 1992; 19: Mc Mordie R, King GE. Evaluation of primers used for bonding silicone to denture base material. J Prosthet Dent. 1989; 61: Al Athel MS, Jagger RG. Effect of test method on the bond strength of a silicone resilient denture lining material. J Prosthet Dent. 1996; 76: Mc Cabe JF. A polyvinylsiloxane denture soft lining material. J Dent. 1998; 26: Baysan A, Parker S, Wright PS. Adhesion and tear energy of a long-term soft lining material activated by rapid microwave energy. J Prosthet Dent. 1998; 79: Polyzois GL. Adhesion properties of resilient lining materials bonded to light cured denture resins. J Prosthet Dent. 1992; 68: Wright PS. Characterization of the rupture properties of denture soft lining materials. J Dent Res. 1980; 59: Kutay O, Bilgin T, Sakar O, Beyli M. Tensile bond strength of a soft lining with acrylic denture base resins. Eur J Prosthodont Restor Dent. 1994; 2: Jacobsen NL, Mitchell DL, Johnson DL, Holt RA. Lased and sandblasted denture base surface preparations affecting resilient liner bonding. J Prosthet Dent. 1997; 78: letiflim adresi: Dr. Orhan Murat DO AN 10. Sokak No: 2 Mutluköy Sitesi Ümitköy, ANKARA Tel. : e-posta: avfm1956@yahoo.com 215