Hüseyin ŞEN İsa SAĞBAŞ VERGİ TEORİSİ VE POLİTİKASI

Transkript

1

2 Hüseyin ŞEN İsa SAĞBAŞ VERGİ TEORİSİ VE POLİTİKASI ANKARA Eylül 2015

3 ii Hüseyin ŞEN İsa SAĞBAŞ ISBN : Yayıma Hazırlık : Hüseyin Şen Kapak Dizaynı : Sinan Kacır Sayfa Düzeni : Hüseyin Şen BASKI KALKAN OFFSET (0312) BU KİTAP T.C. KÜLTÜR BAKANLIĞI BANDROLÜ İLE SATILMAKTADIR. İletişim Adresi İsa SAĞBAŞ Afyon Kocatepe Üniversitesi, İİBF, Maliye Bölümü/ Afyonkarahisar Tel: (0.272) Faks: (0.272) isasagbas@hotmail.com COPYRIGHT: Hüseyin Şen & İsa Sağbaş Yayım Hakkı Bu kitabın her türlü yayım hakkı bahsi geçen yazarlara aittir. Bu kitabın baskısından 5846 ve 2936 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasası hükümleri gereğince kaynak gösterilerek bile olsa alıntı yapılamaz, herhangi bir şekilde çoğaltılamaz, genel ağ ve diğer elektronik ortamlarda yayımlanamaz.

4 iii Ebediyete intikal eden aziz annelerimizin hatırasına Hüseyin Şen - İsa Sağbaş

5 iv

6 v ÖNSÖZ Tarih 1854 aylardan Ağustos. Yer Londra. Salgın hastalık kolera sonucunda 616 can kaybedildi. Dr. John Snow kolera vakasının en fazla görüldüğü yerleri Londra haritası üzerinde işaretledi. Buralardaki mahalle çeşmelerinden aldığı numuneleri inceledi. Mahalle çeşmelerinden alınan kirli su koleraya neden oluyordu. Bu mahalle çeşmelerinin kapatılmasıyla koleranın daha fazla can alması önlendi. Dr. Snow kolerayla mücadelede meslektaşlarının tercih ettiği ilaç kullanımı yerine; koleranın gerçek nedenini tespit ederek sorunu kaynağında kurutmayı tercih etmişti. Tarih Yer Batı Almanya. 2. Dünya Savaşı ndan yenik çıkan Almanya galip devletler tarafından paylaşılmıştı. Nazi döneminde uygulanan ekonomi politikaları sonrasında savaşın getirdiği ağır maliyetler Almanların hayatını mahvetmişti. Çok az bir yiyecek için çok uzaklara gidip eski elbiselerini takas eden aileler vardı. Galip devletlerden ABD nin payına düşen bölgede Nazi karşıtı görüşleriyle bilinen Ludwig Erhard ekonomi yönetiminin başına getirildi. Erhard sırasıyla para birimini değiştirerek para arzını kıstı, Hitler in başlattığı fiyat kontrollerini ve karne uygulamasını kaldırdı, kurumlar vergisi ve gelir vergisi oranlarını aşırı şekilde indirdi. Erhard ın uyguladığı iktisat ve vergi politikaları hemen meyvesini verdi Aralık ayındaki sanayi üretimi 1948 Temmuz ayındaki sanayi üretiminden %50 daha fazla gerçekleşti. Mağazalar malla doldu, paranın satın alma gücü arttı. Daha sonraları kaynaklarda Alman Ekonomi Mucizesi olarak adlandırılacak başarının mimarı olan Erhard yalnızca ekonominin prangalarını ortadan kaldırdı. Dr. Snow ve Erhard ın başarıları bize Albert Einsten in ünlü sözünün problemlerimizi, problemleri yaratan düşünce tarzı ile asla çözemeyiz haklılığını göstermektedir. Dr. Snow ve Erhard karşılaştıkları problemin çözümünde problemin gerçek nedeni üzerine giderek başarılı olmuşlardır. Bütün bunlar bize doğru iktisat politikasının önemini göstermektedir. Hazırladığımız bu çalışmada vergi politikasını ve vergi politikasının koltuk değnekleri olarak kabul edeceğimiz vergi teorisini bütüncül bir yaklaşımla ele almaya çalıştık. Mensubu olmaktan onur duyduğumuz Türkiye maliye camiasına ve maliye bölümlerinde okuyan öğrencilere çalışmamızı sunmanın mutluluğu içindeyiz. Bu çalışma, vergi teorisi ve politikası alanlarında uzun yıllar boyunca sağlanan bir birikimin bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Çalışmaya doğrudan veya dolaylı olarak destek veren ve bizleri cesaretlendiren tüm meslektaşlarımıza teşekkür ederiz. Hüseyin ŞEN İsa SAĞBAŞ Ankara Afyonkarahisar Eylül 2015

7 vi Hüseyin ŞEN, yılında Çorum İskilip te doğdu yılında Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye Bölümü nden mezun oldu yılında Bradford Üniversitesi Kalkınma, Proje ve Planlama Merkezi nden Gelişmekte Olan Ülkelerde Makroekonomik Politika ve Planlaması alanında yüksek lisans derecesini aldı. Doktorasını ise, Haziran 2002 de Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü nde tamamladı. Bonn Üniversitesi Kalkınma Araştırmaları Merkezi, TCMB, Berlin de yerleşik bulunan Alman Ekonomik Araştırmalar Enstitüsü, Hague de yerleşik bulunan Sosyal Çalışmalar Enstitüsü ve Viyana da bulunan IMF Enstitüsü nde akademik kurslara katıldı ve araştırmalarda bulundu. Ekim 2006 Mayıs 2010 tarihleri arasında Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF, Maliye Bölümü nde çalıştı. Haziran 2010 Ocak 2013 tarihleri arasında da Kastamonu da yerleşik bulunan T.C. Kuzey Anadolu Kalkınma Ajansı nın kurucu Genel Sekreteri olarak görev yaptı. Halen Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Maliye Bölümü Başkanlığı nı yürütmekte olan Prof. Dr. Hüseyin Şen in akademik çalışmaları; kamu maliyesi, kamu ekonomisi, maliye politikası, vergi politikası, para politikası ve kalkınma makroekonomisi gibi alanlarında yoğunlaşmaktadır. İsa SAĞBAŞ, yılında Afyonkarahisar Dinar da doğdu yılında Maliye Bakanlığına bağlı bulunan İzmir Maliye Meslek Lisesini bitirdi yılında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Maliye Bölümü nden mezun oldu. Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğünde çalıştı. Kamu ekonomisi yönetimi yüksek lisansını 1995 yılında İngiltere de Birmingham Üniversitesi nde yaptı. Profesör Kenneth Davey in danışmanlığında hazırladığı doktora tezini yine aynı üniversitede 1999 yılında tamamladı. Yaşam Döngü Modeli Kullanılarak Vergi Politikalarının Adalet ve Etkinlik Kriterleri Açısından Analizi (2012), Türkiye de Küçük ve Orta Ölçekli Belediyelerde Performans Endeksi Geliştirilmesi (2008) başlıklı TÜBİTAK projelerinde ve Afyonkarahisar İl Merkezi İçin Gini Katsayısının Ölçülmesi (2008) başlıklı Afyon Kocatepe Üniversitesi destekli projede yürütücü olarak görev aldı. World Development Institute ve Central European University tarafından ortaklaşa Budapeşte de (Macaristan) düzenlenen Intergovernmental Fiscal Relations and Local Financial Management (2004) ve Londra da Institute for Fiscal Studies tarafından düzenlenen Microsimulation kurslarına katıldı yıllarında Ankara da Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu nda danışman olarak çalıştı. Halen Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Maliye Bölümü nde öğretim üyesi olarak çalışan Prof. Dr. İsa Sağbaş ın çalışmaları; yerel yönetimler maliyesi, maliye teorisi, vergi teorisi alanlarında yoğunlaşmaktadır.

8 vii İÇİNDEKİLER Önsöz... v Özgeçmişler... vi İçindekiler... vii-xviii Kısaltmalar Listesi... xix Tablolar, Şekiller ve İlave Bilgi Kutuları Listesi... xxi-xxiv Giriş... xxv BİRİNCİ BÖLÜM VERGİ TEORİSİ VE POLİTİKASINA GİRİŞ I. Verginin Tanımı ve Özellikleri... 1 II. Tarihsel Süreçte Vergi: Doğuşu ve Gelişimi... 7 III. Verginin Teorik Temelleri: Vergilemede Fayda ve Ödeme Gücü Yaklaşımları A. Vergilemede Fayda Yaklaşımı B. Vergilemede Ödeme Gücü Yaklaşımı IV. Teori Politika Pratik ve Vergi İlişkisi V. Verginin Amaçları A. Verginin Mali Amacı B. Verginin Mali Olmayan Amaçları Verginin Ekonomik Amaçları Verginin Sosyal Amaçları Verginin Diğer Amaçları VI. Verginin Amaçları Arasındaki Çatışmalar Birinci Bölüme İlişkin Sorular İKİNCİ BÖLÜM VERGİ VE VERGİ DIŞI KAMU GELİRLERİ I. Vergi Gelirleri A. Dünyada Vergi Gelirleri B. Türkiye de Vergi Gelirleri II. Vergi Dışı Kamu Gelirleri A. Harçlar B. Resimler C. Parafiskal Gelirler D. Şerefiye ve Harcamalara Katılma Payı E. Senyoraj F. Mülk ve Teşebbüs Gelirleri G. Fon Gelirleri H. Bağış ve Yardımlar I. Diğer Kamu Gelirleri İkinci Bölüme İlişkin Sorular... 54

9 viii ÜÇÜNCÜ BÖLÜM VERGİLERİN SINIFLANDIRILMASI I. Vergilerin Sınıflandırılmasının Amaçları II. Teori ve Uygulamada Vergilerin Sınıflandırılması A. Konularına Göre Vergilerin Sınıflandırması B. Ekonomik Faaliyetler ile İlişkisine Göre Vergilerin Sınıflandırması C. Ekonomik Etkilerine Göre Vergilerin Sınıflandırması D. Matrah Tespit Yöntemine Göre Vergilerin Sınıflandırılması E. Tarife Yapılarına Göre Vergilerin Sınıflandırılması F. Ödenme Yöntemine Göre Vergilerin Sınıflandırılması G. Tahsil Eden İdareye Göre Vergilerin Sınıflandırılması H. Kapsamına Göre Vergilerin Sınıflandırılması I. Diğer Vergi Sınıflandırmaları Objektif Vergi Sübjektif Vergi Sınıflandırması Olağan Vergi Olağanüstü Vergi Sınıflandırması Şahıs Vergileri Mal Vergileri Sınıflandırması Tevzi Vergi Nispi Vergi Sınıflandırması Tek Vergi Sistemi Çok Vergi Sistemi Sınıflandırması III. Türkiye de Vergilerin Sınıflandırılması Üçüncü Bölüme İlişkin Sorular DÖRDÜNCÜ BÖLÜM TEMEL İKTİSADİ YAKLAŞIMLARDA VERGİ VE VERGİ POLİTİKASI I. Merkantilist Yaklaşımda Vergi ve Vergi Politikası A. Kuş Bakışı ile Merkantilist Yaklaşım B. Merkantilist Yaklaşımda Vergi ve Vergi Politikası II. Fizyokratik Yaklaşımda Vergi ve Vergi Politikası A. Kuş Bakışı ile Fizyokratik Yaklaşım B. Fizyokratik Yaklaşımda Vergi ve Vergi Politikası III. Klasik Yaklaşımda Vergi ve Vergi Politikası A. Kuş Bakışı ile Klasik Yaklaşım B. Klasik Yaklaşımda Vergi ve Vergi Politikası IV. Neo-Klasik Yaklaşımda Vergi ve Vergi Politikası A. Kuş Bakışı ile Neo-Klasik Yaklaşım B. Neo-Klasik Yaklaşımda Vergi ve Vergi Politikası V. Keynesyen Yaklaşımda Vergi ve Vergi Politikası A. Kuş Bakışı ile Keynesyen Yaklaşım B. Keynesyen Yaklaşımda Vergi ve Vergi Politikası VI. Monetarist Yaklaşımda Vergi ve Vergi Politikası A. Kuş Bakışı ile Monetarist Yaklaşım B. Monetarist Yaklaşımda Vergi ve Vergi Politikası... 98

10 ix VII. Kamu Tercihi Yaklaşımında Vergi ve Vergi Politikası A. Kuş Bakışı ile Kamu Tercihi Yaklaşımı B. Kamu Tercihi Yaklaşımında Vergi ve Vergi Politikası VIII. Arz Yönlü İktisat Yaklaşımında Vergi ve Vergi Politikası A. Kuş Bakışı ile Arz Yönlü İktisat Yaklaşımı B. Arz Yönlü İktisat Yaklaşımında Vergi ve Vergi Politikası IX. Yapısalcı Yaklaşımında Vergi ve Vergi Politikası A. Kuş Bakışı ile Yapısalcı Yaklaşım B. Yapısalcı Yaklaşımında Vergi ve Vergi Politikası X. Diğer Bazı İktisadi Yaklaşımlarda Vergi ve Vergi Politikası A. Yeni Klasik Makro İktisat Yaklaşımı B. Yeni Keynesyen Yaklaşım C. Post-Keynesyen Yaklaşım Dördüncü Bölüme İlişkin Sorular BEŞİNCİ BÖLÜM VERGİLEME, VERGİLEME TEKNİĞİ VE VERGİLEME SÜRECİ I. Vergileme, Vergileme Tekniği ve Vergileme Süreci A. Vergileme B. Vergileme Tekniği C. Vergileme Süreci II. Vergileme ve Vergileme Sürecine İlişkin Temel Kavramlar A. Vergi Konusu B. Vergi Mükellefi C. Vergi Sorumlusu D. Vergiyi Doğuran Olay E. Vergi Harcaması F. Vergi Matrahı G. Vergi Tarifesi Düz Oranlı Tarife ve Düz Oranlı Vergiler Artan Oranlı Tarife ve Artan Oranlı Vergiler a) Artan Oranlı Tarifelerin Uygulanma Yöntemleri (1) Basit Artan Oranlılık (2) Dilimli Artan Oranlılık b) Artan Oranlı Tarifelerin Teknik Özellikleri (1) Yükseklik Farkı (2) Uzunluk Farkı (3) Tarife Basamakları (4) Tarife Genişliği (5) Artma Oranı (6) Ortalama Vergi Oranı (7) Marjinal Vergi Oranı Tersine Artan Oranlı Tarife ve Tersine Artan Oranlı Vergiler

11 x H. Verginin Tarhı ve Vergi Tarh Yöntemleri Verginin Tarhı Vergi Tarh Yöntemleri a) Beyan Yöntemi b) İdari Tarh Yöntemi c) Götürü veya Kesime Dayalı Tarh Yöntemi d) Kaynakta Tevkifat Yöntemi e) Karineye veya Dış Belirtilere Dayanan Tarh Yöntemi I. Verginin Tebliği İ. Verginin Tahakkuku J. Verginin Tahsili ve Vergi Tahsil Yöntemleri Verginin Tahsili Vergi Tahsil Yöntemleri a) Verginin Mükellefi veya Sorumlusu Tarafından Ödenmesi Yöntemi b) Kaynakta Tevkifat Yöntemi c) İltizam Yöntemi d) İhale Yöntemi e) Emanet Yöntemi f) Halk Temsilcileri Aracılığı ile Tahsil Yöntemi g) Diğer Yöntemler Beşinci Bölüme İlişkin Sorular ALTINCI BÖLÜM VERGİLEMENİN SINIRLARI I. Vergilemenin Başlıca Sınırları A. Vergilemenin Hukuki Sınırı B. Vergilemenin Siyasi Sınırı C. Vergilemenin İktisadi Sınırı D. Vergilemenin Mali Sınırı E. Vergilemenin Diğer Sınırları: Vergiye Mikro Ekonomik Sınırlamalar Verginin Yansıtılması Verginin Telafisi Verginin Amortismanı ve Kapitalizasyonu Vergiden Kaçınma ve Vergi Kaçırma a) Vergiden Kaçınma b) Vergi Kaçırma II. Vergilemenin Sınırlarını Etkileyen Diğer Bazı Unsurlar A. Verginin Reddi ve Vergi Grevi B. Vergi Erozyonu C. Kayıt Dışı Ekonomi Altıncı Bölüme İlişkin Sorular

12 xi YEDİNCİ BÖLÜM GELİR, SERVET VE HARCAMA VERGİLERİ I. Vergi Ne Üzerinden Alınmalı? Gelir? Servet? Harcamalar? II. Gelir Vergileri [Gelir Üzerinden Alınan Vergiler] A. Kişisel Gelir Vergisi Gelirin Tanımına İlişkin Teorik Yaklaşımlar a) Kaynak Teorisi b) Safi Artış Teorisi b) Haig Simons Gelir Tanımı Kişisel Gelir Vergisinin Temel Özellikleri Kişisel Gelir Vergisinin Avantaj ve Dezavantajları a) Kişisel Gelir Vergisinin Avantajları b) Kişisel Gelir Vergisinin Dezavantajları B. Kurumlar Vergisi Kurumlar Vergisinin Temel Özellikleri Kurumlar Vergisinin Avantaj ve Dezavantajları a) Kurumlar Vergisinin Avantajları b) Kurumlar Vergisinin Dezavantajları III. Servet Vergileri [Servet Üzerinden Alınan Vergiler] A. Servet Vergilerinin Sınıflandırılması Servet Servet Transferi Servet Artış Vergileri Genel Özel Servet Vergileri İtibari Gerçek [Görünürde Gerçekte] Servet Vergileri Objektif Sübjektif Servet Vergileri Olağan Olağanüstü [Sürekli Geçici] Servet Vergileri B. Servet Vergilerinin Özellikleri C. Servet Vergilerinin Avantaj ve Dezavantajları Servet Vergilerinin Avantajları Servet Vergilerinin Dezavantajları IV. Harcama Vergileri [Mal ve Hizmetler Üzerinden Alınan Vergiler] A. Harcama Vergilerinin Sınıflandırılması İktisadi Muamele Hukuki Muamele Vergileri Genel Harcama Özel Harcama Vergileri a) Genel Harcama Vergileri (1) Tek Aşamalı Vergiler [Toplu Muamele Vergileri] i) Üretim [İstihsal] Vergisi ii) Toptan Satış Vergisi iii) Perakende Satış Vergisi iv) İthalat Muamele Vergisi (2) Çok Aşamalı Vergiler i) Yayılı Muamele Vergisi ii) Katma Değer Vergisi [KDV] b) Özel Harcama Vergileri B. Harcama Vergilerinin Özellikleri

13 xii C. Harcama Vergilerinin Avantaj ve Dezavantajları Harcama Vergilerinin Avantajları Harcama Vergilerinin Dezavantajları Yedinci Bölüme İlişkin Sorular SEKİZİNCİ BÖLÜM VERGİLEMEDE ADALET I. Vergileme ve Adalet A. Adalet B. Vergilemede Adalet [İktisadi Anlamda Adalet] II. Vergilemede Adalet ve Ödeme Gücü İlişkisi A. Ödeme Gücü B. Ödeme Gücünün Tespitine İlişkin Teorik Yaklaşımlar Eşit Mutlak Fedakârlık Yaklaşımı Eşit Oranda Fedakârlık Yaklaşımı Minimum Fedakârlık Yaklaşımı III. Ödeme Gücüne Ulaşmada Kullanılan Vergisel Araçlar A. Artan Oranlılık Artan Oranlılığın Ölçümü Artan Oranlılığın Uygulanma Yöntemleri a) Basit Artan Oranlılık b) Dilimli Artan Oranlılık Artan Oranlılığın Güçlü ve Zayıf Olması B. En Az Geçim İndirimi Matrahtan İndirim Yöntemi Vergiden İndirim Yöntemi [Dekot Yöntemi] Bölme Yöntemi [Katsayı Yöntemi] C. Ayırma Kuramı D. Bazı Vergi Harcamaları: İstisna, Muafiyet ve İndirimler IV. Vergilemede Adalet Açısından Vergiler Arası Karşılaştırma A. Artan Oranlı Vergi Düz Oranlı Vergi Karşılaştırması B. Düz Oranlı Vergi Tersine Artan Oranlı Vergi Karşılaştırması C. Artan Oranlı Vergi Tersine Artan Oranlı Vergi Karşılaştırması V. Vergilemede Adalet ve Vergilemede Yeni Eğilimler Sekizinci Bölüme İlişkin Sorular DOKUZUNCU BÖLÜM VERGİLEMEDE EKONOMİK ETKİNLİK VE OPTİMALİTE I. Vergileme ve Etkinlik A. Etkinlik B. Vergilemede Etkinlik

14 xiii C. Vergilemenin Etkinlik Üzerindeki Olumsuz Etkileri Vergilemenin Etkinlik Maliyeti a) Vergilemenin Makro Ekonomik Etkinlik Maliyeti (1) Vergi Çarpanı (2) Mali Sürüklenme b) Vergilemenin Mikro Ekonomik Etkinlik Maliyeti: Refah Kaybı (1) Vergilemenin Nispi Fiyat Yapısını Değiştirmesi (2) Vergilemenin Neden Olduğu Refah Kaybı (3) Vergilendirmeye Tabi Tutulan Malın Arz ve Talep Esnekliğinin Refah Kaybı Üzerindeki Etkileri (4) Vergilemenin Neden Olduğu Refah Kaybı ve Vergi Hasılatı (5) Vergilemenin Neden Olduğu Vergi Kaybının Minimize Edilmesi: Ramsey Kuralı Emek Sermayenin Vergilendirilmesi ve Etkinlik D. Vergilemenin Etkinlik Üzerindeki Olumlu Etkileri Vergilemenin Otomatik İstikrar Sağlayıcılığı Vergilemenin Gelir Etkisi Yaratması Vergilemenin Düzenleyicilik İşlevi II. Optimal Vergileme [Vergilemede Optimalite] A. Optimal Vergilemede İki Önemli İsim: Frank Ramsey ve James Mirrless Frank Ramsey: Optimal Tüketim Vergileri James Mirrless: Optimal Gelir Vergisi B. Günümüzde Optimal Vergileme Dokuzuncu Bölüme İlişkin Sorular ONUNCU BÖLÜM VERGİ YÜKÜ VE VERGİDE YANSIMA I. Vergi Yükü: Objektif Vergi Yükü Sübjektif Vergi Yükü A. Objektif Vergi Yükü Toplumsal Vergi Yükü [Toplam Vergi Yükü] Bölgesel ve Sektörel Vergi Yükü a) Bölgesel Vergi Yükü b) Sektörel Vergi Yükü Kişisel Vergi Yükü a) Brüt Vergi Yükü b) Net Vergi Yükü c) Gerçek Vergi Yükü Yaşam Boyu Vergi Yükü Aşırı Vergi Yükü B. Sübjektif Vergi Yükü [Vergi Tazyiki/ Vergi Baskısı] Sübjektif Vergi Yükünden Kurtulma Çabaları a) Karar Etkisi [Beyan Etkisi] b) Gelir Etkisi c) İkame Etkisi

15 xiv 2. Ağır Vergi Yükünün Sonuçları a) Vergiden Kaçınma (1) Vergi Avantajlarını İyi Kullanma (2) Gelir Aktarımı (3) Vergi Ötelemesi [Vergi Ertelemesi] (4) Vergi Arbitrajı b) Vergi Kaçakçılığı c) Vergi Borcunu Zamanında Ödememe d) Vergi Grevi ve Verginin Reddi e) Vergi Cennetlerine Göç f) Karar Alma Birimlerini Etkilemeye Çalışma II. Vergide Yansıma: Verginin Yansıması ve Yansıtılması A. Verginin Yansıması ve Önemi B. Verginin Yansıma Süreci C. Yansıma Çeşitleri İleriye Doğru Yansıma Geriye Doğru Yansıma Kanuni Yansıma Fiili Yansıma Mutlak Yansıma Diferansiyel Yansıma Sınırlı Yansıma Sınırsız Yansıma Bütçe Yansıması [Mali Yansıma] D. Yansımayı Belirleyen Faktörler Mali Faktörler: Verginin Mahiyetine ve Toplumun Vergiye Bakışına İlişkin Faktörler a) Verginin Dolaylı veya Dolaysız Olması b) Verginin Dar Tabanlı veya Geniş Tabanlı Olması c) Toplumun Vergiye Psikolojisi Ekonomik Faktörler a) Makro Ekonomik Faktörler (1) Ekonominin İçinde Bulunduğu Konjonktürel Durum (2) Mükelleflerin Ödedikleri Vergileri Nasıl Finanse Ettiği (3) Devletin Vergileri Topladığı Zaman ile Kullanma Zamanı Arasında Geçen Sürenin Uzunluğu b) Mikro Ekonomik Faktörler (1) İktisadi Dönem: Kısa Dönem Uzun Dönem (2) Piyasa Türü i) Tam Rekabet Piyasası ii) Tekel Piyasası iii) Oligopol Piyasası (3) Maliyet Koşulları (4) Vergiye Tâbi Malın Talep ve Arz Esnekliği ve Vergilerde Yansıma i) Maktu Vergilerin Yansıtılması ii) Ad valorem Vergilerin Yansıtılması iii) Maktu ve Ad valorem Vergi Yansıtılmasının Karşılaştırılması Onuncu Bölüme İlişkin Sorular

16 xv ONBİRİNCİ BÖLÜM VERGİ POLİTİKASI VE MAKROEKONOMİK İSTİKRAR I. Makroekonomik İstikrar ve Konjonktür A. Makroekonomik İstikrar B. Makroekonomik İstikrarsızlık Unsuru Olarak Konjonktür II. Konjonktürle Mücadelede Vergi Politikası A. Otomatik İstikrar Sağlayıcı Olarak Vergiler: Konjonktüre Karşı Pasif Uyum Vergilerin Konjonktürel Esnekliği a) Gelir Üzerinden Alınan Vergilerin Konjonktürel Esnekliği (1) Kişisel Gelir Vergisi (2) Kurumlar Vergisi b) Harcamalar Üzerinden Alınan Vergilerin Konjonktürel Esnekliği c) Servet Üzerinden Alınan Vergilerin Konjonktürel Esnekliği Vergilerin Otomatik Stabilizatörlüğü B. İhtiyari Maliye Politikası Aracı Olarak Vergiler: Konjonküre Karşı Aktif Uyum III. Enflasyonla Mücadelede Vergi Politikası A. Kuş Bakışı ile Enflasyon B. Enflasyonla Mücadelede Vergi Politikası Enflasyonla Mücadelede Gelir Üzerinden Alınan Vergilerin Rolü a) Kişisel Gelir Vergisi b) Kurumlar Vergisi Enflasyonla Mücadelede Servet Üzerinden Alınan Vergilerin Rolü Enflasyonla Mücadelede Harcamalar Üzerinden Alınan Vergilerin Rolü C. Enflasyonla Mücadelede Vergi Politikasına İlişkin Bazı Çıkarımlar IV. Deflasyonla Mücadelede Vergi Politikası A. Kuş Bakışı ile Deflasyon B. Deflasyonla Mücadelede Vergi Politikası Deflasyonla Mücadelede Gelir Üzerinden Alınan Vergilerin Rolü a) Kişisel Gelir Vergisi b) Kurumlar Vergisi Deflasyon Mücadelede Servet Üzerinden Alınan Vergilerin Rolü Deflasyonla Mücadelede Harcamalar Üzerinden Alınan Vergilerin Rolü C. Deflasyonla Mücadelede Vergi Politikasına İlişkin Bazı Çıkarımlar

17 xvi V. Stagflasyonla Mücadelede Vergi Politikası A. Kuş Bakışı ile Stagflasyon B. Stagflasyonla Mücadelede Vergi Politikası C. Stagflasyonla Mücadelede Vergi Politikasına İlişkin Bazı Çıkarımlar Onbirinci Bölüme İlişkin Sorular ONİKİNCİ BÖLÜM VERGİ POLİTİKASI VE EKONOMİK BÜYÜME KALKINMA I. Ekonomik Büyüme Kalkınma II. Vergi Politikası ve Ekonomik Büyüme-Kalkınma III. Vergilerin Ekonomik Büyüme Kalkınma Üzerindeki Muhtemel Etkileri 372 A. Gelir Üzerinden Alınan Vergilerin Muhtemel Etkileri Kişisel Gelir Vergisi Kurumlar Vergisi B. Servet Üzerinden Alınan Vergilerin Muhtemel Etkileri C. Harcamalar Üzerinden Alınan Vergilerin Muhtemel Etkileri IV. Ekonomik Büyüme Kalkınmayı Teşvik Edici Vergi Politikası V. Vergisel Teşvik Araçları A. Muafiyet ve İstisnalar B. Yatırım İndirimi C. Amortisman Rejimi Ani Amortisman Rejimi Hızlandırılmış Amortisman Rejimi D. Otofinansman E. Zararların Mahsubu F. Vergi Tatili [Vergi Ertelemesi] VI. Vergi Politikası ve Ekonomik Büyüme Kalkınmaya İlişkin Bazı Çıkarımlar Onikinci Bölüme İlişkin Sorular ONÜÇÜNCÜ BÖLÜM VERGİ POLİTİKASI VE GELİR SERVETİN YENİDEN DAĞILIMI I. Gelir Dağılımı Nedir? Neden Önemlidir? II. Gelir Dağılımı: Birincil ve İkincil Gelir Dağılımı A. Birincil Gelir Dağılımı B. İkincil Gelir Dağılımı [Gelirin Yeniden Dağılımı] III. Gelir Servet Dağılımındaki Eşitsizlik: Nedenleri ve Ölçümü A. Gelir Servet Dağılımındaki Eşitsizliklerin Nedenleri B. Gelir Servet Dağılımındaki Eşitsizliklerin Ölçümü Lorenz Eğrisi Gini Katsayısı

18 xvii IV. Vergi Kamu Harcaması İlişkisi ve Gelir Dağılımında Eşitsizlik V. Vergiler ve Gelir Servet Dağılımındaki Eşitsizlik A. Vergilerin Gelir Servet Dağılımı Üzerindeki Etkilerini Belirleyen Faktörler Vergilerin Teknik Özellikleri Vergilerin Gelir Esnekliği Vergilerin Toplam Vergi Hasılatı İçindeki Payı Vergilerin Yansıtılma Derecesi B. Vergilerin Gelir Servetin Dağılımı Üzerindeki Muhtemel Etkileri Gelir Üzerinden Alınan Vergilerin Muhtemel Etkisi a) Kişisel Gelir Vergisi a) Kurumlar Vergisi Servet Üzerinden Alınan Vergilerin Muhtemel Etkisi Harcamalar Üzerinden Alınan Vergilerin Muhtemel Etkisi VI. Vergi Politikası ve Gelir Servet Dağılımına İlişkin Bazı Çıkarımlar Onüçüncü Bölüme İlişkin Sorular ONDÖRDÜNCÜ BÖLÜM VERGİ POLİTİKASI VE ÇEVRENİN SORUNLARI I. Neden Çevre? Neden Çevre Vergileri? II. Çevre Sorunlarına Müdahalede Alternatif Çevre Vergi Politikası Seçenekleri A. Fayda Prensibini Esas Alan Vergi Politikası B. Sigorta Primi Anlayışını Esas Alan Vergi Politikası C. Pigoucu Vergilemeyi Esas Alan Vergi Politikası III. Çevre Sorunları ile Mücadele Yöntemleri A. Kamu Kaynaklı Mücadele Yöntemleri Hukuki-İdari Yöntemler Mali Yöntemler a) Vergiler (1) Karbon Vergisi (2) BTU Vergisi (3) Yakıt Vergisi (4) Uçuş Vergisi (5) Hammadde Vergisi b) Kirletme Harçları c) Sübvansiyon d) Vergi Kolaylıkları e) Harcama Temelli Diğer Tedbirler B. Piyasa Kaynaklı Mücadele Yöntemleri IV. Çevre Vergi Politikası ve Ekonomik Etkinlik V. Çevre Vergi Politikası ve Gelir Dağılımı VI. Çeşitli Ülkelerde Çevre Vergi Politikası Uygulamaları Ondördüncü Bölüme İlişkin Sorular

19 xviii ONBEŞİNCİ BÖLÜM KÜRESELLEŞEN DÜNYADA VERGİ VE VERGİ POLİTİKASI I. Küreselleşme II. Küreselleşmenin Ortaya Çıkardığı Başlıca Sorunlar A. Elektronik Ticaretin Yaygınlaşması B. Firma İçi Ticaretin Artması ve Transfer Fiyatlaması C. Uluslararası Finansal İşlemlerin Artması D. Nitelikli İşgücü ve Sermayenin Akışkanlığının Artması E. Offshore Finansal Merkezlerin [Vergi Cennetlerinin] Ortaya Çıkması F. Yurtdışı Faaliyetlerin ve Alışverişin Artması III. Küreselleşme İle Gündemimize Giren Başlıca Vergisel Kavramlar A. Hall-Rabushka Düz Oranlı Vergi Reformu B. İkili Gelir Vergisi Sistemi C. Vergi Rekabeti Dikey Vergi Rekabeti Yatay Vergi Rekabeti Yararlı Vergi Rekabeti Zararlı Vergi Rekabeti D. Vergi Cennetleri E. Agresif Vergi Planlaması F. e-ticaret Vergisi ve Dijital Vergi e-ticaret Vergisi Dijital Vergi G. Finansal İşlem ve Finansal Faaliyet Vergisi Finansal İşlem Vergisi Finansal Faaliyet Vergisi H. Döviz İşlem Vergileri Tobin Vergisi Spahn Vergisi Eichengreen Vergisi I. Yeşil Vergiler ve Yeşil Vergi Reformu IV. Küresel Dünyada Vergi ve Vergi Politikasına İlişkin Çıkarımlar Onbeşinci Bölüme İlişkin Sorular KAYNAKÇA Kaynakça