STK LARDA GÖNÜLLÜ VE PROFESYONEL ÇALIŞAN İSTİHDAMININ GELİŞTİRİLMESİ ÇALIŞTAYI

Transkript

1 STK LARDA GÖNÜLLÜ VE PROFESYONEL ÇALIŞAN İSTİHDAMININ GELİŞTİRİLMESİ ÇALIŞTAYI 6 MAYIS 2017 İLKE TERAS TOPLANTI SALONU DÜZENLEME HEYETİ Davut Şanver İLKE Derneği Başkanı Prof. Dr. Nihat Erdoğmuş İLKE Kurumsal Yönetim Akademisi Başkanı Kadir Yaman İLKE Derneği Genel Sekreteri Züleyha Sayın Yıldız Teknik Üniversitesi Örgütsel Davranış Doktora Öğrencisi Merve Bircan Yıldız Teknik Üniversitesi Örgütsel Davranış Yüksek Lisans Öğrencisi Hatice Aygen İstanbul Şehir Üniversitesi Psikoloji ve İşletme Bölümleri Öğrencisi

2 Bu raporun hazırlanmasında çalıştay sırasında organizasyon yürütme heyetinin aldığı notlar temel alınmıştır. Bu rapor çalıştayda ortaya çıkan tespitleri çalıştay katılımcıları ile paylaşmak üzere oluşturulmuş bir rapor olarak değerlendirilmelidir. GİRİŞ İLKE Kurumsal Yönetim Akademisinin organize ettiği, STK larda Gönüllü ve Profesyonel Çalışan İstihdamının Geliştirilmesi başlıklı çalıştay iki oturum olarak gerçekleştirilmiştir. Kurumsal Yönetim Akademisi Başkanı Prof. Dr. Nihat Erdoğmuş moderatörlüğünde gerçekleştirilen çalıştayda genel hatlarıyla şu sorulara cevap aranmaya çalışılmıştır: STK larda gönüllülüğü azaltmadan planlı ve verimli çalışma nasıl artırılabilir? STK larda çalışan motivasyonu ve iş tatmini nasıl artırılabilir? STK larda gönüllü ve ücretli çalışanların beklentileri nelerdir? STK larda çalışanlara yönelik özlük haklarında ne tür iyileşmeler yapılabilir? STK larda profesyonel (ücretli) çalışanların sürekliliği nasıl sağlanabilir? STK larda gönüllü çalışanların katılımı nasıl sürekli hale getirilebilir? STK lar profesyonel bir çalışma alanı (sektör) olarak nasıl cazip hale getirilebilir? STK ların çalışan istihdamını geliştirmek için yapması gereken yapısal/sistematik iyileştirmeler nelerdir? STK ların çalışan istihdamını geliştirmek için yapması gereken yönetsel iyileştirmeler nelerdir? Çalıştayda STK larda gönüllü ve profesyonel çalışanların istihdamında karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri üzerinde durulmuştur. Çalıştaya STK deneyimi olan akademisyenler ve belli bir büyüklüğe ulaşmış STK yöneticileri, özellikle İnsan kaynakları yönetiminden sorumlu yöneticiler katılmıştır (EK-1). Sorun ve önerileri ayrı ayrı gruplamak yerine ilgili yerde birlikte verilmesi yolu tercih edilmiştir. Çalıştayda öne çıkan sorunlar ve öneriler aşağıdaki başlıklar altında sıralanabilir. 1. STK larda Nitelikli Çalışan Temini Zorluğu ve İnsan Yetiştirme İhtiyacı STK larda istihdam sadece belli kesimlerin değil, tüm kesimlerin (dindar ya da diğer düşüncelere sahip) sorunu. Bu yüzden sorunla yüzleşme ve buna göre çözüm aramak gerekmektedir. 1/4

3 STK lar işe alımda sınırlı bir istihdam havuzundan yararlanmak durumunda kalınmakta, fazla tercih yapılamamaktadır. STK lar için nitelikli insan kaynağı havuzu dünyanın her yerinde sınırlı bir havuz. Bu yüzden personel ihtiyacı oluştuğunda STK lar birbirinin personeline yöneliyor. Kurumlar kendi insan kaynağını yetiştirmeye önem vermeli ve buna yönelmeli. Çalışanlarda nitelik sorunu bulunmaktadır. Mevcut personelin yetkinliklerinin geliştirilmesi ve günün şartlarına uygun hale getirilmesi gerekmektedir. STK larda istihdamı zorlayan konuların başında siyasetin STK lardan insan devşirmesi sorunu gelmektedir. STK lar siyasete/kamuya elemanlarını kaptırması ve insan tutma ve devşirme konusunda iyi performans sergileyememesinin sebepleri irdelenmelidir. Nitelikli çalışan ile referansla işe alınan çalışanı beraber çalıştırmak zorluğu var. Çalışanları işe alırken dışarıda daha önce yaptığı işe göre almakla beraber, yeni kurumda yeni işler verilmesi ya da iş yükü artışı dolayısıyla kişiler uzun süre çalıştırılamıyor. STK lar olarak hayat boyu iş garantisi verilemeyeceği kabul edilmeli. Yöneticilerde 5 yıl, çalışanlarda 2-3 yıldan sonra değişiklik ihtiyacı oluşmaktadır. Bu sürelerden sonra motivasyon ve performans sorunları artmakta, değişiklik ihtiyacı ortaya çıkmaktadır. Bu sürelerden sonra kurum içi veya kurum dışı hareketliliğe hazırlık yapmak ve süreci yönetmek gerekmektedir. Çalışanların kurumlardan ayrılmasının çok kötü bir şey olarak görmemek gerekir. Yetiştirdik, çalıştı; şimdi de başka bir yerde hizmet veriyor, denilmelidir. Kişi kuruma, kurum da kişiye katkı sağlamalı. Çalışanlara kendini geliştirme imkanı verilmelidir. 2. STK larda Çalışanların Özlük Haklarının Düzenlenmesi Özlük haklarıyla ilgili sorunların varlığını kabul edip, bu konuda düzenleme yapılması ve özlük standartları oluşturulması gerekmektedir. STK larda özlük haklarının iyileştirilmesi ihtiyacı var. Ücret yönetiminde standartlara ihtiyaç var. Aynı işe aynı maaş uygulamasına geçilmelidir. Not: STK larda çalışanların özlük hakları konusunun bağımsız bir çalıştay yapmayı gerektirecek önem ve genişlikte olduğu kabul edilerek bu konunun detaylarına bu çalıştayda girilmemesi tercih edilmiştir. 3. STK larda Çalışanlar için İstihdam ve Kariyer Sistemi Oluşturma Not: STK larda kariyer konusu; iş gereklerine sahip olma, deneyim ve beceri kazanma, kendini geliştirme, işinde yüksek bir performans gösterme, belli bir performans ve katkı sonrası daha üst görevlere yükselme gibi insan istihdamı ve insan yetiştirme bağlamında ele alınmıştır. STK lar üçüncü bir sektör (kamu, özel sektör, STK) olarak tanımlanmaktadır ancak STK lar düzenli çalışma alanı ve profesyonel kariyer mecrası olarak görülmüyor. STK lar devlet kurumlarında çalışmayı hedefleyenler için kariyer öncesi istihdam alanı olarak görülüyor, personelin çoğu KPSS/ALES çalışıyor. STK lar 3 tip insan profilinin mekanı olarak karşımıza çıkmaktadır: 1. Asıl kariyerine başlamayanların yeri, 2. Asıl kariyerine ara vermek isteyenlerin geldiği bir yer, 3. Asıl kariyerini bitirmiş kişilerin emeklilik mekanı. STK larda kariyer imkanları ve üst makamlarda zaman içinde oluşan statüko dolayısıyla hareketlilik/değişiklik sınırlı olduğu için aşağıda çalışanlara yer açılmamaktadır. STK larda yedekleme sorunu bulunmaktadır. Bazı STK pozisyonlarının (Yurt yöneticisi, koordinatör vb. ) dışarı bir karşılığı bulunmuyor. 2/4

4 Bu da nitelikli insanların STK da çalışmasının cazibesini azaltıyor. STK larda uzman yardımcısı, uzman gibi pozisyonlar oluşturulmalı ve uzmanlığa önem verilmeli. STK lara uzman alırken sadece uzmanlık özelliklerine bakılmıyor, aynı zamanda yönetim becerileri de bekleniyor. Bu durum hem çalışandan beklentiyi yükseltmekte, hem de daha sonra anlaşmazlıklara sebep olmaktadır. STK personelinin kariyer hedefi olması önemlidir. Ortak Özgeçmiş havuzu oluşturulmalı, var olanlar geliştirilmelidir. İstihdam ve kariyer sistemi için STK larda İnsan Kaynakları Yönetimi anlayışının gelişmesi, insanı bir kıymet ve değer olarak görmek gerekiyor. 4. STK larda Gönüllü İstihdamı STK larda gönüllü istihdamı ayrı bir çalıştayın konusu olmalı. Profesyonel çalışanlar ile gönüllülerin özellik ve şartları farklılık göstermekte. Gönüllülüğün tanımında, istihdamında ve gönüllüden beklentide netleşme ihtiyacı var. Gönüllülük ruhunu kaybetmeden profesyonel gibi çalışmak beklentisi var. Bunun operasyonel/ gündelik hayattaki karşılığı netleştirilememektedir. Tanımı yapılamayan soyut bir beklenti olarak dikkat çekmektedir. Gönüllü çalışanlar çok iyi tanınmıyor ve takibi yapılmıyor. Bu nedenle istihdam gerektiğinde doğru biçimde istifade edilemiyor. Gönüllülük ile profesyonelliği çift kanat olarak görüp birlikte götürmek gerekiyor. Gönüllülük para ile satın alınamaz, gönüllere hitap etme ile, ya da büyük bir vizyon ile satın alınabilir. Zekat ve yardımlarla faaliyetlerini sürdüren STK larda gönüllülerin menfaat/sonuç beklemeden çalışmasını beklememeliyiz. Gönüllülüğün karşılığı Rabbimizden beklemeli. Gönüllülük ile beraber planlı çalışma ve performans da olmalı. Gönüllülük istenildiği zaman yapılan bir katkı olarak görülmemelidir. Bir STK da ücretli çalışan birisi başka bir STK da gönüllü çalışabilmeli. STK larda öğrencilerden yeteri kadar yararlanılamıyor. Kendi eğitim alanıyla ilgili sorumluluk verebilir ve daha sonra bu öğrenciler profesyonel olarak istihdam edilebilir. STK larda gönüllü ve profesyonel çalışan istihdamında Üniversitelerin kariyer merkezleri ve öğrenci kulüpleri ile iletişime geçilebilir ve işbirliği yapılabilir. Üniversitelerde STK larda gönüllü çalışmayı teşvik eden dersler ve projeler yaygınlaştırılmalı. Örneğin bazı üniversitelerde Topluma Hizmet dersi bulunmaktadır. Bu tür derslerde kullanmak üzere STK lara insan yetiştirmek için müfredat oluşturulması desteklenmeli. 5. STK larda Çalışanların İstihdamıyla ilgili Yapısal/Yönetsel Konular STK larda görev tanımlarında sıkıntı var, çok değişken ve farklılık içeriyor, beklentiler net değil. Örneğin aynı personelden bir bakanlık için dosya hazırlaması da misafire kapı açması da 3/4

5 bekleniyor. STK larda görev tanımlarının STK gerçeğine göre (çalışan sayısı, büyüklük vb.) daha tanımlı hale getirilmesi gerekiyor. Dernek kaportasıyla vakıfcılık yapılıyor. Yapılan işler ve yönetim anlayışı bakımından netleşmeye, bir anlayış ve duruş geliştirmeye ihtiyaç var. STK lar sermaye şirketi gibi yönetilebilir. Dünyada en başarılı şirketler, sermaye şirketleridir; sebebi hissedarlara bölünmüş profesyonel bir yönetim vardır. STK lara kaynak sağlayanların profesyonel yönetime ve işlere fazla karışması yönetimi güçleştirmektedir. STK lara destek olmak ile yönetime müdahil olmanın kültür ve ahlakı oluşturulmalı. STK yöneticilerinin çalışanlardan beklentisi gerçekçi olmayıp, çalışanların da kendileri gibi gönüllü performansı göstermesi bekleniyor. STK lar yöneticiler için zamanla hizmet yeri olmaktan güç devşirme yeri olmaya doğru evrilebilmektedir. STK yönetimlerinin sıçrama tahtası olmaması gerekmektedir. Bu tür davranışlar, huzur, güven ve iş tatmini düşürmekte; çalışanda Yönetim Kurulu değişince gider miyim endişesi oluşturmaktadır. Çalışanların eğitimi yanında, Yönetim Kurulları (YK) na da yöneticilik eğitimi verilmelidir. STK personelini motivasyon amaçlı desteklemek gerekiyor. STK ları varoluşsal bir konuya dönüştürmemek lazım, hizmet etmenin bir aracı olarak görmek gerekir. STK larda referans sistemi ayrıştırıcı değil, birleştirici olmalı; referans olunan kişinin niteliği ve işe uygunluğu konusunda hassasiyet gösterilmeli. STK larda kurumsal hafıza oluşturulmalı ve ücretli ya da gönüllü çalışanların değişmesi ya da ayrılması boşluk oluşturmamalı, hafıza devredilebilir olmalıdır. Sonuç ve Değerlendirme STK larda profesyonel ve gönüllü istihdamı konusunda nitelikli çalışan bulma ve elde tutma güçlüğü yaşanmaktadır. Özellikle özlük hakları konusu, daha kapsamlı çalışmalar gerektirmektedir. Yine STK larda istihdamı ele alırken ücretli (profesyonel) çalışanlar ile gönüllü çalışanların istihdamını ayrı ele alınmalıdır. STK lar büyüdükçe profesyonel ve gönüllü istihdamı için insan kaynakları yönetimi ve kariyer sistemleri anlayışı oluşturmak ve buna göre uygulamaları şekillendirmek gerekmektedir. STK larda çalışan istihdamına yönelik sistemler oluştururken gönüllülük ve STK ların özellikleri dikkate alınmalıdır. Bu konunun gündemden düşürülmeden takibi ve geliştirilmesine yönelik akademik ve uygulamalı çalışmaların yapılması önem arz etmektedir. Bunun yanında konunun muhataplarının zaman zaman bir araya gelerek deneyim paylaşımında bulunmaları ve iyi örnekleri paylaşmaları büyük yarar sağlayacaktır. Teşekkür İLKE Kurumsal Yönetim Akademisi olarak bu çalıştayın devamı niteliğinde çalışmalarla konunun zenginleştirilmesi ve kapsamlı bir rapor olarak yayınlanması planlanmaktadır. Bu konuda her türlü görüşme, öneri, destek ve katkıya açık olduğumuz belirtmek isteriz. Bu çalıştayın gerçekleşmesinde emeği geçen herkese çok teşekkür ederiz. Özellikle kıymetli zamanlarını ayırarak çok değerli birikimlerini bizlerle paylaşan aşağıdaki isimleri geçen çalıştay katılımcılarına en kalbi şükranlarımızı sunarız. EK-1: Çalıştay Katılımcı Listesi 4/4

6 ÇALIŞTAY KATILIMCI LİSTESİ Davut Şanver İLKE Derneği MütevelliHeyetiBaşkanı Prof. Dr. Nihat Erdoğmuş İLKE Derneği Kurumsal Yönetim Akademisi Başkanı Doç. Dr. Lütfi Sunar İLKE Derneği Yürütme Kurulu Başkanı Ayhan Karahan İGİAD Yönetim Kurulu Başkanı Yard. Doç. Dr. Süleyman Güder İLEM Yönetim Kurulu Başkanı Doç. Dr. Nihat Alayoğlu MEDİPOL Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yönetim ve Strateji Anabilim Dalı Doç. Dr. Erkan Erdemir İstanbul ŞEHİR Üniversitesi İşletme ve Yönetim Bilimleri Fakültesi Girişimcilik (Türkçe) Bölümü Doç.Dr. Mehmet Emin Okur Marmara Üniversitesi İşletme Fakültesi / İşletme Bölümü Fatih Kıvanç Boğaziçi Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Ebubekir Özkul Türk Kızılayı İstanbul Müdürü Haluk Nas İnsan ve Medeniyet Hareketi Eğitim Koordinatörü Dr. Kurtuluş Öztürk İlimYayma Cemiyeti Eğitim Planlama ve Uygulama Müdürü İbrahim Altan OIC-ICHAD Türkiye Temsilcisi Funda Ozan İKADDER Yönetim Kurulu Başkanı Taner Yıldız Türkiye Diyanet Vakfı İK Müdürü Mehmet Ali Çalışkan YADA Yaşama Dair Vakıf Kurucu Üye Abdullah Serenli Ensar Vakfı Genel Müdür Yardımcısı Ali Çevik TÜRGEV Genel Müdürü Soner Karayel UDEF İK Egitim Sorumlusu Yusuf Özşahin ÖNDER Personel İşleri Sorumlusu Mustafa Taktak ÖNDER Yurtlar Koordinatörü Zekeriya Bulmuş İlim Yayma Cemiyeti GM Yardımcı (Mali ve İdari) Rabia Kazak TÜGVA Strateji Geliştirme Kordinatörü