Antalya İli Turunçgil Üretiminde Tarımsal İlaç Kullanımının Ekonomik Analizi

Transkript

1 Türkiye V. Tarım Ekonom isi Kongresi E ylül 2002 Erzurum Antalya İli Turunçgil Üretiminde Tarımsal İlaç Kullanımının Ekonomik Analizi Burhan ÖZKAN Handan VURUŞ AKÇAÖZ C. Feyza KARADENİZ Akdeniz Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Ekonom isi BOlUmU, Antalya e-posta; ozkan@ agric.akdeniz.cdu.tr ÖZET: Bu çalışmanın amacı, turunçgil Üretiminde önerilen tarımsal ilaç kullanım miktarları ile üreticilerin uyguladıkları tarımsal ilaç miktarlarını karşılaştırmak ve aşın kullanımdan kaynaklanan ekonomik kaybı belirlemektir. Çalışma Kemer, Kumluca, Finike, Manavgat ve Serik ilçelerinde üretimin yoğun olduğu köylerde 2000 yılı üretim döneminde yürütülmüştür Araştırmada kullanılan veriler 65 turunçgil üreticisinden anket yöntemiyle elde edilmiştir Araştırma sonuçlarına göre turunçgil üretiminde aşırı ilaç kullanımının olduğu belirlenmiştir Aşırı pestisit kullanımından kaynaklanan ekonomik kayıp portakal üretiminde 135,3 milyon TL/da, limon üretiminde 144,5 milyon TL/da ve mandarin üretiminde 104,7 milyon TL/da olarak hesaplanmıştır Anahtar Kelimeler: Turunçgil, Pestisit, Ekonomik Kayıp Economic Analysîs of the use of Chemicals in the Productİon of Cİtrus in Antalya ABSTRACT: The objeclive of this study is to estimate economic losses of pcsticidc use in comparison wûh the application rate used by grovvers and suggested rates The study was carried out in the main citrns produetion villages of Kemer, Kumluca, Finike, Manavgat ve Serik counties of the Antalya provincc for the 2000 produetion season. Data of the study were collected from 65 citrns growers by questionnaire method. The research re su İt s shovved that the exccss use of peslicide exists in the produetion of citrns (orange. lemon and tangerine) The cost of excess use of pesticide use in orange, lemon and tangerine produetion w as estimated 1353 million TL, 1445 million TL and 1047 million TL per heetare, rcspcctively. Keywords: Citnıs, Pesticide, Economic Loss GİRİŞ Bitkisel üretimde verim düşüklüğünün en büyük nedenlerinden birisi de bitki hastalık ve zararlılarından kaynaklanan kayıplardır. Hastalık ve zararlılarla mücadelede kullanılan en etkili ve en yaygın yöntemlerden birisi tarımsal mücadeledir. Günümüzde tarımsal ilaç kullanımının çevre ve insan sağlığına vermiş olduğu zarar konusunda oldukça yoğun çalışmalar yapılmaktadır (Ravenswaay and WohI, 1995; Batie ve ark., 1999; Akgüngör ve ark., 1999; Svvinton ve ark., 1999; Maumbe ve Swinton, 2000). Tarımsal ilaçların çevreye ve insan sağlığına etkileri göz önüne alınarak, bilinçli ve tavsiyelere uygun kullanımının sağlanması için politikalar oluşturulmakta ve bu yönde çalışmalar sürdürülmektedir (Randhir ve Lee, 1997; ;Lohr ve ark, 1997; Goodhue ve Wiersma, 2001). Bunun yanında tarımsal ilaç kullanımının ekonomik boyutunun da gözardı edilmemesi gerekmektedir. Dünyada ve ülkemizde tarımsal ilaç kullanımının ekonomik yönünün incelendiği çalışmalar oldukça fazladır. Bu çalışmalardan bazıları, Akbay, 1991; Akay ve Kavak, 1993; Yurdakul ve ark, 1994; Rozanski ve Svvinton, 1996; Şengül, 1996; Gunter and Centner, 1998; Sukume, 1999; Paul ve ark., 2000; Kim, 2000; Stair ve ark., 2000; Tanrıvermiş, 2000; Taylor ve Koo, 2001 olarak belirtilebilir. Türkiye de tarımsal ilaç kullanımı daha çok polikültür tarımın yapıldığı Akdeniz ve Ege Bölgelerinde yoğunlaşmaktadır. Türkiye de yıllık pestisit tüketiminin %40 ı Adana, İçel ve Antalya olmak üzere üç ilde yoğunlaşmaktadır. İzmir ili de bu illere ilave edildiğinde bu oran %65 i aşmaktadır. Yetiştirilen ürün bazında ilaç kullanımı incelendiğinde bu pazarın %40 ının pamuk ve hububatta ve genelde insektisitlerde yer aldığı görülmektedir. Tarım ilacı kullanımınım %27 si turunçgil ve üzümün yer aldığı meyvelerde, %16 sı ise sebzede gerçekleşmektedir. Yalnızca turunçgillerin toplam ilaç kullanımından aldığı pay %7 dir (Dağ ve ark., 2000). özellikle Antalya ili hastalık ve zararlılarla mücadele için yoğun kimyasal ilaç kullanımının olduğu bir yöredir. Ancak üreticilerin çoğu zaman bilinçsiz ilaçlama yaparak aşırı miktarda tarımsal ilaç kullandıkları gözlenmektedir. Aşırı ve bilinçsiz ilaç kullanımının tüketici sağlığını tehdit eder boyutlara ulaştığı konusundaki endişeler giderek yaygınlaşmaktadır. Diğer yandan tarımsal ilaç kullanımının çevreye olumsuz etkileri de ciddi boyutlara ulaşmıştır. Bunlara ilave olarak aşın ilaç kullanımı nedeniyle ekonomik kayıp söz konusu olabilmektedir. Bu nedenlerle tarımsal ilaç kullanımının üretici düzeyinde incelenmesi önemli bir konu olarak ortaya çıkmaktadır. Antalya ili Türkiye toplam turunçgil üretimi içinde önemli paya sahiptir. Nitekim, Türkiye

2 Antalya İli Turunçgil Üretiminde Tarımsal İlaç Kullanımının Ekonomik Analizi portakal üretiminin %31,3 ü, limon üretiminin %8,2 si, mandarin üretiminin %4 ü ve altıntop üretiminin %2,9 unu Antalya karşılamaktadır. Bu çalışmada, Antalya ilinde turunçgil üretiminde araştırma ve yayım kuruluşlarının hastalık ve zararlılara karşı kullanmayı önerdikleri ilaç kullanım miktarları ile üreticilerin ilaç kullanım düzeyleri karşılaştırılarak fazla ilaç kullanımı ile ortaya çıkan ekonomik kayıp değerinin hesaplanması amaçlanmıştır. MATERYAL ve METOT Bu çalışmada araştırmanın alanını, Antalya ilinde turunçgil üretiminin yoğun olduğu Kemer, Kumluca, Finike, Manavgat ve Serik ilçelerine bağlı köyler oluşturmaktadır Araştırmanın birincil materyalini Antalya ilinde 2000 üretim döneminde turunçgil üreten işletmelerden anket yoluyla elde edilen veriler oluşturmuştur. Ayrıca araştırma konusu ile ilgili benzer çalışmalar da ikincil kaynaklar olarak kullanılmıştır. Anket uygulanacak köylerin ve işletme sayısının belirlenebilmesi için örnekleme iki aşamada gerçekleştirilmiştir. 5 ilçede (Kemer, Kumluca, Finike, Manavgat ve Serik) toplam 170 köyde bulunan tarım işletmeleri araştırmanın populasyonunu oluşturmuştur (Anonim 2000). Araştırmada tabakalı örnekleme yönteminde sıkça kullanılan Neyman formülü esas alınmıştır (Yamane, 2001). Örnek hacminin belirlenmesinde hata payı %5 ve güven aralığı %9S kabul edilmiştir, örnekleme sonucunda anket uygulanacak işletme sayısı 65 olarak belirlenmiş ve işletmeler tesadüfi olarak seçilmiştir. ARAŞTIRMA BULGULARI ve TARTIŞMA fşletmecilerın Sosyo-Ekonomik Özellikleri Çalışmada, incelenen işletmelerde yaş, eğitim, ortalama arazi genişliği gibi temel özelliklere kısaca değinilmiştir. Anket uygulanan işletmelerde işletmecilerin ortalama yaşı 55,75 tir. Ortalama aile genişliği 4,23 kişidir. İşletmelerde yaş gruplarına göre nüfusun dağılımı da incelenmiştir. Buna göre 0 14 yaş grubunda bulunanların oranı %8,0 olup, bu oran yaş grubunda %61,l, 50 yaş ve üzerindeki grupta %30,9 dur. Anket uygulanan işletmelerde çiftçilerin %4,6 sı okuma yazma bilmemektedir. Okuma yazma bilenlerin oranı %6,1 iken, çiftçilerin %6 6,2 si ilkokul, %9,2 si ortaokul, %10,8 i lise ve %3,1 i yüksekokul ve üniversite mezunudur. İşletmelerin ortalama genişliği 26,95 dekar olup tamamı mülk araziden oluşmaktadır. Araştırma ve Yayım Kuruluşlarının önerileri ile Üreticilerin İlaç Kullanım Düzeylerinin Karşılaştırılması Antalya ilinde turunçgil üretiminde araştırma ve yayım kuruluşlarının önerileri ile üreticilerin ilaç kullanım düzeylerinin karşılaştırıldığı bu çalışmada portakal, limon ve mandarin üretimi ayrı ayn ele alınmıştır, incelenen 65 işletmenin 34 ünde portakal, 34 ünde limon ve 34 ünde mandarin üretimi söz konusudur Özkan ve ark. ( a) yılı üretim dönemi için portakal, limon ve mandarin üretiminde tarım ilacı kullanımının üretim maliyeti ve değişen masraflar içindeki paylarını incelemişlerdir Bu çalışmada portakalda üretim maliyeti içinde tarımsa ilaç masraflarının payı %3,8 ve değişen masrafla: içindeki payı % 11,5 olarak hesaplanmıştır. Limon üretiminde bu değerler sırasıyla %4,0 ve %9,5 iken mandarin üretiminde %4,8 ve %14,7 dir. Antalya ilinde aynı dönemde turunçgil üretiminde çiftçilerin tarımsal ilaç kullanımı konusundaki görüşleri de incelenmiştir (Özkan ve ark., 2002b) Görüşülen 125 turunçgil işletmesinde turunçgil üreticilerinin %79,2 si ilaç bayilerinin ve Tanrr, İl^Jçe müdürlüğü elemanlarının önerdiği ilaç dozlarına tamamen uyduklarını belirtmişlerdir Üreticilerin %19,2 si bazen önerilen dozun üzerinde. % 1,6 sı ise genellikle önerilen dozun üzerinde ilaç kullanmaktadır. Üreticiler önerilen dozun üzerinde ilaç kullanma nedenlerini ise önerilen dozun etkdı olmaması, bazı zararlıların ilaçlara karşı bağışıklık kazanması olarak belirtmişlerdir, incelenen bölgede çiftçilerin önerilen ilaç dozlarından fazla tarımsal ilaç kullandıkları görülmektedir. Şengül (1996) Adana ili Yüreğir ovasında turunçgil işletmelerinde tavsiye edilen ve üreticiler tarafından kullanılan ilaç miktarlarını incelemiştir Genel olarak turunçgil işletmelerinde fazla kullanımdan kaynaklanan farklılık oranının %2 ile % 188 arasında değiştiğini hesaplamıştır. Yurdakul ve ark. (1994), Çukurova bölgesinde turunçgil üreticilerinin kullandığı ilaç dozunun, kullanılması gerekenden %23,1 oranında fazla olduğunu belirlemişlerdir. Akbay (1991), Aşağı Seyhan Ovasında turunçgil üreticilerinin kullandığı ilaç dozunun yayım kuruluşlarının önerdiklerinden %2,2 oranında fazla olduğunu saptamıştır. Antalya ilinde turunçgil üreticilerinin yoğun olarak kullandıkları insektisit, fungisit, akarisil herbisit, kışlık mücadele ilaçları ve yağlardan tarımsal yayım kuruluşlarınca önerilen ve üreticilerin uyguladıkları dozlar, üreticilerin önerilenden fazla kullanımlarından kaynaklanan ekonomik kayıplar Çizelge 1, 2 ve 3 te incelenmiştir. Çizelge l de, incelenen işletmelerde portakal yetiştiriciliğinde kullanılan ilaç miktarları ile önerilen ilaç miktarları karşılaştırmıştır. Buna göre insektisitlerden bazıları önerilen dozun altında kullanılırken (Mospilan 20SP, Malathion %20EM, Ekalux ve Supracıde WP), bazıları ise önerilen dozdan fazla kullanılmaktadır Genel olarak bakıldığında portakal üretiminde fazla ilaç kullanımından kaynaklanan farklılık oranı %5,0 ile % 133,3 arasında değişmektedir, İnsektisitlerde önerilen dozdan fazla miktarda kull anılmasından kaynaklanan ekonomik kayıp 58

3 B. ÖZKAN, H. VURUŞ AKÇAÖZ, C. F. KARADENİZ portakal Üretiminde yaklaşık olarak 57 milyon TL/da olarak hesaplanmıştır. Akarisitlerin önerilen miktardan daha fazla kullanılmasından kaynaklanan ekonomik kayıp ise 39 milyon TL/da dır Bu değer fungisitlerde 35 milyon TL/da, kışlık mücadele ilaçları ve yazlık yağlarda 722 bin TL/da, herbisitlerde 2,9 milyon TL/da dır. Portakal üretiminde fazla kullanımdan dolayı meydana gelen toplam ekonomik kayıp 135 milyon TL/da olup bu değerin %42,4 ünü insektisitler, %28,9 unu akarisitler, %26,0 smı fungisitler, %2,2 sini herbisitler ve %0,5'ini kışlık mücadele ilaçlan ve yazlık yağlar oluşturmuştur. İncelenen bölgede limon üreticilerinin kullandıkları tanmsal ilaç miktarları ile kullanılması gereken ilaç miktarları, fazla kullanımdan kaynaklanan farklılık oranı ve ekonomik kayıp Çizelge 2 de incelenmiştir. Limon üretiminde %5,0 ile %52,0 arasında değişen oranlarda önerilen dozlardan daha fazla tanmsal ilaç kullanılmaktadır. Limon üretiminde önerilenden fazla ilaç kullanımından kaynaklanan ekonomik kayıp inscktisitlerde 74 milyon TL/da iken, bu değer akarisitlerde 62 milyon TL/da, fungisitlerde 2,4 milyon TL/da, herbisitlerde 5,1 milyon TL/da ve kışlık ilaçlar ile yazlık yağlarda 166,9 bin TL/da olarak gerçekleşmiştir Çizelge 1. İncelenen İşletmelerde Portakal Yetiştiriciliğinde Kullanılan İlaç Miktarları İle Kullanılması Gereken Miktarların Karşılaştırılması (da) İlacın Adı Etkili Madde Adı Kullanılan Miktar (gr-mj-cc) Kullanılması Gereken Miktar far-ml-cc) Farklılık Oram (% ) Ekonomik K a y ıp (TL/Da) İnsektisitler Dursban 4 EC Clorpyrifos-Ethyl 170!5 0 cc Nuvacron 40 SL Monocrotophos 110 loocc 10, tmpcrator 2 0 E C Cypcrmethrin 27 25cc Toplam Akarisitler Totem 20 SC Clofentezine 34 30cc 13, Neuron 500 E C Bromoproppylate 140 loocc 40, Massai 20 W P Tebufenpyrad cc Toplam Funslsltler Benlate Fungicide Benomyl gr M avi Bakır Coppcr gr Oxychloride Cupravit ob 21 Copper gr O xychloride Koruma Bakır WP Coppcr gr O xychloridc Agro Bakır Copper gr O xychloridc Göztaşı Coppcr gr O xychloridc Toplam Kıjlık Mücadele Hacları vc Yazlık Yaftlar Porkan Y azlık Yağlar cc 15, Opron Y azlık Yağlar cc 18, Koruma Y azlık Yağ cc Triona-2 Y azlık Yağlar cc 26, (Summcr O ils) Toplam Herblıltler Roundup Glyphosatc cc 2 0, Isopropylam inc Tuzu Toplam Fazla tlac Kullanımından Kaynaklanan Ekonomik Kayıp (TL/Da)

4 Antalya İli Turunçgil Üretiminde Tarımsal İlaç Kullanımının Ekonomik A nalizi Buna göre limon üretiminde yayım kuruluşlarının önerdiği kullanım miktarı ile çiftçilerin kullandıkları miktarlar arasındaki farktan kaynaklanan ekonomik kayıp 144,5 milyon TL/da dır. Toplam ekonomik kaybın %51,5 i insektisitlerden, %43,2 si akarisitlerden, %3,6 sı herbisitlerden, %1,7 si fungisitlerden ve %0,1 i ise kışlık mtlcadele ilaçları ve yazlık yağlardan kaynaklanmaktadır. Limon üretiminde Mospilan 20SL, Tetrafon EC, AJiette 800WG, Mavi Bakır, Agro Bakır, Opron önerilen dozun altında kullanılan ilaçlardır. Çizelge 2. İncelenen İşletmelerde Limon Yetiştiriciliğinde Kullanılan İlaç Miktarları İle Kullanılması Gereken Miktarların Karşılaştırılması (da) İla c m A d ı E tkili M a d d e A dı K u llan ılan K u lla n ılm a sı F a rk lılık Ekonom ik M ik ta r G e re k e n O r a m Kayıp (gr-m l-cc) M ik ta r (%) (TL/Da) (gr-m l-cc) İnsektisitler Mospilan 20 SP Acctamiprid cc 33, Malathion WP Malathion gr 40, Malathion %20 EM Malathion cc 27,4 * Dursban 4 EC Clorpyrifos-Ethyl cc 38, Ekalux Quinnalphos cc 28, Polo 50 WP Acetamiprid cc 16, C Nuvacron 40 SL Monocrotophos cc 5, Supracide WP Methidathion cc 26, İmperator 20 EC Cypermethrin cc 52, T o p la m A k a risitle r Totem 20 SC Clofentezine cc 16, Neuron 500 EC Bromoproppylate cc 50, Massai 20 WP Tebufenpyrad cc 10, T o p la m Cupravit ob 21 Koruma Bakır WP Copper Oxychloride Copper Oxychloride F u n g lıltle r 62J97.MZ gr 36, gr 10, T o p la m ! Porkan (Summer Oils) K ışlık M ü c a d ele İlaçları ve Y azlık Y a ğ la r cc Triona cc 8, (Summer Oils) T o p la m Roundup Glyphosate Isopropylamine Tuzu H e rb isitle r cc 20, Herbisit 20 EC Phenthıol cc 7, T o p la m * F a z la İlaç K u lla n ım ın d a n K a y n a k la n a n E k o n o m ik K a y ıp (TL/Da)

5 B. ÖZKAN, H. VURUŞ AKÇAÖZ, C. F KARADENİZ Çizelge 3 te, incelenen işletmelerde mandarin yetiştiriciliğinde kullanılan ilaç miktarları ile kullanılması gereken miktarlar karşılaştırılmış ve fazla kullanımdan kaynaklanan ekonomik kayıp değerleri verilmiştir. Mandarin üreticilerinin tarımsal yayım kuruluşlarının önerilerine oranla birim alanda daha fazla miktarda ilaç kullanmalarından kaynaklanan ek maliyetler toplam olarak 104,7 milyon TL/da olarak hesaplanmıştır, incelenen mandarin işletmelerinde üreticiler %Q,9 ile %95 arasında değişen oranlarda önerilen dozdan daha fazla ilaç kullanmaktadır. Bu oranlar insektisitlerde %52,0 ile %90,7, akarisitlerde %2,0 ile %15,0, fungisitlerde %0,9 ile %95,0, kışlık mücadele ilaçları ve yazlık yağlarda % l,0 ile %28,0 arasında değişmektedir. Üreticilerin önerilene oranla birim alanda daha fazla ilaç kullanmalarının getirdiği ekonomik kaybın %51,2 si insektisitlerden, %44,0 ü akari s itlerden, %3,3 ü rungisitlerden ve %1,5 i kışlık mücadele ilaçları ve yazlık yağlardan kaynaklanmaktadır. Çizelge 3. İncelenen İşletmelerde Mandarin Yetiştiriciliğinde Kullanılan İlaç Miktarları ile Kullanılması Gereken Miktarların Karşılaştırılması (da) İlacın Adı Etkili Madde Adı Kullanılan Kullanılması Farklılık Ekonomik Miktar Gereken Miktar Oranı Kayıp (cr-ml-cc) (sr-ml-cc) <%> ftl/da) Insektisifler Dursban 4 EC Clorpyrifos-Ethyl cc 90, Nuvacron 40 SL Monocratophos cc 87, Imperator 20 EC Cypermcthrin cc Toplam Akarisltler Totem 20 SC Clofentezine cc 6, Neuron 500 EC Bromoproppylatc cc 2, Massai 20 WP Tebufenpyrad cc 15, Toplam FungUİtler Agro Bakır Copper Oxychloride gr 95, Göztaşı Copper Oxychloride kt 0, Toplam Kjjlık Mücadele İlaçlan ve Porkan cc 59, Opron cc 1, Koruma Yazlık Yağ cc 28, Triona cc 75, Toplam Fazla İlaç Kullanımından Kaynaklanan Ekonomik Kayıp (TIVDa) Araştırma bulgularına göre, incelenen işletmelerde ortalama olarak portakal üretiminde %26,7, limon üretiminde %31,9 ve mandarin üretiminde %42,7 oranında yayım kuruluşlarının önerilerinden fazla tarımsal ilaç kullanıldığı saptanmıştır. Zararlıların direnç kazanmaları, bitki fenolojilerindeki gelişmeler vb. faktörler dikkate alındığında önerilenden biraz fazla ilaç kullanılması normal karşılanabilir. Ancak çalışmada elde edilen değerlerin oldukça yüksek olduğu görülmektedir. Tunmçgil üreticilerinin önerilen ilaç dozundan fazla ilaç kullanmaları 104,7 milyon TL/da ile 144,5 milyon TL/da arasında değişen ek bir maliyeti de beraberinde getirmektedir, önerilenden fazla laç kullanımı, ekonomik boyutunun yanında hastalık etmenleri ve böceklerde dayanıklılık oluşumu, ürünlerde kalıntı bırakması, çevre kirlenmesi ve sağlık sorunları, yaralı mikroorganizmaların yok olması gibi sorunlara da neden olmaktadır. Aşırı ilaç kullanımının ve buna bağlı olarak ortaya çıkan sorunların önlenmesi için üreticilere yönelik eğitim ve yayım çalışmalarına ağırlık verilmesi gerekmektedir. KAYNAKLAR Akay, M, Kavak, Y., Tokat İlinde Tarımsal Mücadele Çalışmalarının Ekonomik Boyutu, Gaziosmanpaşa Üniv Zır Fak Der 10( ) Akbay, C, Aşağı Seyhan Ovasında Tarımsal Savaş İlaçlarının Pazarlaması ve Tarım İlaçları Kullanımının Ekonomik Analizi, Ç Ü Fen Bil Enst Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Kod No SÛ7, Adana Akgüngör, S, Miran, B.. Abay, C Consumc Willingness lo Pay for Reduced Pesticide Residues in Tomatoes The Turkish Case Annual Meeting of ıhe American Agr. Econ. Ass. August 8-1 1, Nashvillc, Tenncssce. 61

6 Antalya İli Turunçgil Üretiminde Tarımsal İlaç Kullanımının Ekonomik Analizi Anonim. 2000, 1999 yılı Çalışma Raporu, T C. Tarım ve Kûyişleri Bakanlığı Antalya tl Müdürlüğü Batic, S. S.. Swinton, S. M, Schulz, M. A., FQPA Implementationto Reducc Pesticide Residuc Risks; Part I: Agricultural ProducerConcems, StafT Paper No 99-3, DepL of Agr. Econ. Michigan State Univ. Dağ, S, V. T Aykaç, A. Gündüz, M. Kantarcı ve N. Şişman, Türkiye'de Tarım İlaçlan Endüstrisi ve Geleceği. Türkiye Ziraat Mühendisliği V Teknik Kongresi, Ocak 2000 TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası, Ankara Goodhue, R. E. ve K. Wiersma, Pesticide Regulation In Cali forma A Preliminary Assessment of Current Costs and Bcnefıts and lmplications for Future Policy Reform and Research American Agricultural Economics Association Annual Meeting, August-2001, Illinois. Günler, L. F., Centner, T. J, 1998 Financing The Disposal of Unvvanted Agricultural Pcsticıdes. AAEA Annual Meeting, August 4, Salt Lake City, Utah Kim, J. M Analysis of Economic and Environmental EfTects of Pesticide Application With Special Refcrence to Vegelable Production, Proc XXV1HC-Part 14, Ed. Grool et al., Açta Hort 514 Lohr, L., T. Park ve M NVetzstein Voluntary Economic And Environmental Risk Trade Ofis in Crop Proteclion Decisions FS Dept o f Agr And Applied Economics, College of Agr,.And Env. Sciences, Univcrsity of Georgia. Manmbe, B M, Swinton, S. M., Why Du Smallholder Cotton Growers in Zimbabwe Adopt [PM? The Role of Pesticide- Related Health Risks and Technology Awareness, American Agr Econ Ass, July 30-Aııgust 2, Tampa, FL Özkan, B, Akçaöz, H V, Karadeniz, F., 2002a An Econonuc Analysis of Pesticide and Fcrtiliser Application in Citrus Production in Türk ey, 2^ International Conference an the Horticultural Science, September 2002, Kafr El- Sheikh, Egypt. Özkan, B, Akçaöz. H V., Karadeniz, C F., 2002 Antalya İlinde Turunçgil Üretiminde Tarımsal ilaç Kullanımına Yönelik Üretici Tutum ve Davranışları, Anadolu Dergisi, (Basımda). Paul, C. J. M., öall, V. E., Felthoven, R. G., Grube, A., Nchring, R., Effectivc Costs and Chemical Use in US Agricultural Production; Benefits and Costs of Using The Environment as a Free Lnput. Workıng Paper No:00-025, Dept. of Agr. And Res. Econ. Univ. of Califomia Randhir, T. O. ve J. G. Lee, Economic And Watn QujÜi> Impacts of Reducing Nitrogen and Pesticide Uıe [n Agriculturc. Agricultural and Resource Economics Rcvicvı April-1997, 39-51, Ravensvvaay, E. O., Wohl. J., Using Contingent Valuaiıor Methods to Value the Health Risks From Pesticide Residueı Whcn Risks Are Ambiguous. Valuing Food Safel) and Nutrition, Edited by: Julle A. Caswell, Food Marketing Policy Çenter, Dept. of Agr. And Res. Economics, Univ. Of Connccticut. Rozanski, S. G., Swınton, S. M., Modeling Supply Rcsponse To Pesticide Loss in Pcrennial Fruits, Proc. XIII. Itıt. Sym. On Hort. Economics, Ed. R. G. Brumfıeld Açta HotI 429 Stair, C. W,, Quan, P, Martin, M. A., Economic Survey Results and Rcgression Analysis of Fixed aııd Variable Costs Fer The Areawidc Pest Management Program s, StafT-PapeT 00-6, Dept. of Agr. Econ PurdueUniv. Sukume, C., Economics of Pesticide Use in Zimbabwe Agriculture, Pesticide Policies in Zimbabwe States and Lmplications for Change, Pesticide Policy Project F^ublıcaDon Series Special Issue No: 1, Hannover. Swinton, S. M., S. S. Batie ve A. S. Mary,1999 FQPA Implemcntation to Reduce Pesticide Residuc Risks: Part İL Implementation Altematives and Strategies, Staff Paper 99 46, Dept of Agr Econ., Michigan State University Şengül, M, 1996 Adana İli Yüreğir Ovasında Turunç Üretiminde Tarımsal Savaş İlaçları Kullanımı ve Ekonomik Analizi, Ç.Ü Fen Bil. Ens Tarım Ekonomisi anabılım Dalı Yüksek Lisans Tezi, Kod No: 1182, Adana Tanrıvermiş, H, Orta Sakarya Havzasında Domates Üretiminde Tarımsal İlaç Kullanımının Ekonomik Analizi. Tarımsal ekonomi araştırma Enstitüsü Proje Raporu 20004, Ankara Taylor, R. D., Koo, W. W., 2001 United States and Canadır Agricultural Herbicide Costs: İmpact on North DaJtcü Farmcrs, Dept. of Agribusiness and Applied Economics, North Dakota State Univ. Report No:456 Yamane, T, Temel Örnekleme Yöntemleri, Çevirenler: A Esin, M. A Bakır, C Aydın ve E Gürbüzsel, Literatür Yayıncılık, İstanbul Yurdakul, O., Özgür, A F, Akb&y, C, Çukurova'da Tarımsal İlaç Kullanımının Ekonomik Analizi, Proje No: TOAG-922, TÜBİTAK 62