Manisa- Sarıgöl İlçesinde Üreticilerin Pestisit Kullanımı Konusunda Anket Sonuçları

Transkript

1 Tralleis Elektronik Dergisi e-tralleis Cilt:3 Sayı:1 (2018) ADÜ Manisa- Sarıgöl İlçesinde Üreticilerin Pestisit Kullanımı Konusunda Anket Sonuçları 1 Ziraat Mühendisi 2 ÇOMÜ Ziraat Fakültesi, Bitki Koruma Bölümü 17100/Çanakkale *Sorumlu yazar : mehmeteerdil@gmail.com ÖZET Mehmet Erdil 1* Osman Tiryaki 2 Günümüzde teknolojik gelişmelerine paralel olarak pestisit kullanımı gittikce artmaktadır. Bilinçsiz pestisit kullanımı tarımsal ürünlerde kalıntı riski ve çevresel risk oluşturmaktadır. Bu araştırma Manisa İlinin Sarıgöl İlçesinde çiftçilerin pestisit kulanımındaki tutum ve davranışlarına ve pestisit seçimindeki bilgi düzeyine ile çevresel duyarlılıklarının araştırılmasına odaklıdır. Anket uygulanacak üretici sayısı, Sarıgöl nüfusuna göre Oran Ortalamalarına Dayalı Basit Tesadüfi Örnekleme metoduyla hesaplanmış, 384 üretici ile görüşülüp anket çalışması yapılmıştır. Üreticilerin, % 49.7 si ilkokul mezunu, % yaş aralıgında, % 31.8 i yıl çiftçilik deneyimi olduğu belirlenmiştir. Üreticilerin % 97.9 u hastalık ve zararlılar ile kimyasal mücadeleyi tercih ettiğini, % 44.6 sı sulama suyu ile yabancıot ve hastalık geldiğini, % 65.6 sı ilaçlamalarını akşam saatinde yaptıklarını, % 69.9 u hastalık ve zararlı görülmediği zaman ilaçlama yapmadığını, % 78.1 i son ilaçlama ile hasat arası süreye dikkat etiğini, % 42.4 ü ilaçlama zamanını belirlemede Zirai İlaç Bayilerinden bilgi aldığını, % 62.8 i ilaçlarını Zirai İlaç Bayilerinden temin etiğini, % 79.9 u ilaçlarda önerilen dozu uyguladığı, % 60.4 ü ilaçlama ile hasat arası sürenin kalıntıya etki edebileceğini, % 43 ü MRL kavramını bildiğini belirtmişlerdir. Ayrıca çevresel duyarlılık anlamında üreticilerin % 12.5 i boşalan ilaç kutularını çevreye attıklarını belirtmişlerdir. Sonuç olarak, çoğu çiftçi pestisit kalıntılarına dikkat etmektedir. Bunun nedeni, ilçede üretilen ürünlerin ihraç edilmesi ve ihraç edilen mallar için pestisit kalıntılarının önemli olmasıdır. Anahtar Kelimeler: Sarıgöl, pestisit kullanım deneyimi, çevresel tutum, pestisit, bilgi ve eğitim seviyesi.

2 Survey Results on the Use of Pesticides by Producers in Manisa- Sarıgöl ABSTRACT Today, the use of pesticides is increasing day by day with the paralell of technological developments. Unconscious pesticide using causes residue risk in agricultural products and environmental risks. This research focuses on the attitudes and behaviors of farmers on pesticides usage and the education and knowledge level on pesticide selection and their environmental awareness in Sarigol District of Manisa Province. The number of producers to be surveyed was calculated by Ratio-Mean Based Simple Random Sampling basd on the population of Sarıgöl and the survey was conducted with 384 farmers. Of the producers, 49.7% were primary school graduates, 27.3% were aged between years and 31.8% have years farming experience. Of the producers, 97.9% preferred chemical control against the pests, 44.6% stated that pest came from with irrigation water, 65.6% of them sprayed in the evening. 69.9% did not apply pesticides if no pest, 78.1% of them payed attention the time between last spraying and harvest, 42.4% of them got information from the Pesticide firm about the spraying time of pesticide, 62.8% of them indicated that the bought pesticides from Pesticide firm, 79.9% of them applied the recommended dose of the pesticides, 60.4% of them indicated that time between the application of the spraying can effect on pesticide residues, 43% of them had information about the MRL. In addition to these, in terms of environmental sensitivity of farmers, 12.5% of farmers stated that they throug out emty boxes to the environment. As a result, most farmers are careful to pesticide residues. The reason for this is that the crops produced in the county are exported and pesticide residues are important for the exported commodities. Keywords: Sarıgöl, pesticide usage experience, environmental attitude, pesticide, knowledge and training level. 2

3 Giriş Manisa bir sanayi şehri olmasının yanında, bitkisel ve hayvansal ürün çşitliliği ile ülkmiz tarımında çok önemli bir şehirdir. Ülkmizde üretimi yapılan önemli bitkisl ürünlerden kuru ve yaş üzüm, zeytin, pamuk, tütün, kiraz ve hububatlar Manisa ilinde yetiştirilen en önemli ürünlerdir. Türkiye de tarımsal ilaç kullanımı daha çok entansif üretimin yapıldığı Ege ve Akdeniz Bölgelerinde yoğunlaşmıştır (Delen ve ark. 2015). Tarım ilacı kullanımınım bu bölgelerde % 27 si üzüm ve turunçgilin yer aldığı meyvelerde, % 16 sı ise sebzede gerçekleşmektedir. Bitkisel üretimde verim düşüklüğünün en önemli nedeni pestisitlerden ileri gelen kayıplardır. Hastalık ve zararlılarla mücadelede kullanılan en etkili ve en yaygın yöntemlerden birisi kimyasal mücadeledir. Etkisinin ani olması ve kolay kullanılması nedeniyle, tarım ilacı en çok başvurulan bir uygulamadır (Tiryaki ve ark. 2010). Ancak pestisitler kimyasal mücadele bazı sorunları gündeme getirir (Kara 1987, Delen ve ark. 2015) Dünyada özellikle gelişmiş ülkelerde 1980'li yılların başlarına kadar tarımsal üretimi, birim alan verimi artırmak ve üretim maliyetini azaltmak, ülkelerin başlıca tarım politikası olmuştur (Tiryaki 2016). Tarımda yoğun girdi kullanımının tabii kaynaklar ve insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri, 1980'li yıllardan itibaren gelişmiş ülkelerden başlayarak bütün dünyada çevre sorunu olarak gündem gelmiştir (Tanrıvermiş 2000). Günümüzde, kimyasal ilaçların kontrollü ve tavsiyelere uygun kullanımının sağlanması için önlemlerin alınmasının yanısıra, kullanımının azaltılması yönünde de politikalar oluşturulmaktadır (Özkan ve ark. 2003). Tarımda kimyasalların neden olduğu çevre kirlenmesini önlemek ve pestisitlerden ari tarımsal ürün tüketmek için bu risklere duyarlı bireylerin topluma kazandırılması gerekir. Bunun için de pestisit uygulayıcılarının eğitilmesi gerekir. Bu doğrultuda Tarım Bakanlığı tarım ilacı uygulayıcılarının bir eğitimden geçirilerek ilaç uygulama sertifikası verilmesini hedeflemiştir (Resmi Gazete 2014). Pestisit kullanımının çevresel, kalıntı ve dayanıklılık riskleri pestisit kullanımını etkileyen faktörlerdir. Üreticilerin uygulama öncesi, uygulama süreci ve uygulama sonrasındaki davranışları bu üç riski belirleyen bir bileşendir. Bundan dolayı çiftçilerin pestisit kullanımı ve seçimindeki eğitim ve bilgi düzeyinin belirlenmesi çok önemlidir (Durmuşoğlu ve ark. 2010). Akar ve Tiryaki (2018) Antalya da yapmış oldukları anket çalışmalarında üreticilerin % 13.5 inin düşük, % 28.3 ünün orta, % 58.2 sinin yüksek çevre bilinç düzeyine sahip oldukları belirlenmiştir 3

4 Demircan ve Yılmaz (2005), Isparta ili elma üretiminde pestisit kullanımında, üreticilerin çevresel duyarlılıklarının belirlenmesi ve pestisit kullanımının ekonomik analizinin yapılmasını amaçlamışlardır. Araştırma sonuçlarına göre üreticilerin % 32.11'inin kendi deneyimlerine, % 25.69'unun ise ilaç bayilerinin önerilerine göre pestisit seçimini yaptıkları saptanmıştır. Üreticilerin % 38.53'ünün pestisit kalıntılarının yıkanma ile yok olacağını, % 22.02'sinin pestisitlerin kalıntı bırakmayacağını düşündükleri ve % 42.20'sinin ilaçlamadan sonra ambalajları rasgele çevreye attıklarını belirtmişlerdir. Özkan ve ark. (2003), Antalya ilinde turunçgil üretiminde pestisit kullanımı ile ilgili çiftçi tutum ve davranışlarını araştırmışlardır. Çiftçilerin % i hastalık ve zararlılar görüldüğü zaman ilaçlama yaptıklarını, % 49.7 i tarım ilacı seçiminde genellikle kendi bilgi ve deneyimlerinden yararlandıklarını, % i ilaç bayilerinin tavsiyelerine göre hareket ettiklerini belirtmişlerdir. Üreticilerin % 70.4 ü tarımsal ilaçların ürünlerde kalıntı bırakacağını düşünmektedirler. Ayrıca üreticilerin % 96.8 i aşırı tarım ilacı kullanımının çevreyi olumsuz etkilediğini düşünürken, % u da ilaç tercihinde sorunları olduğunu belirtmişlerdir. Jallow ve ark.. (2017), Küveyt çiftçilerinin pestisitlerin güvenli uygulaması konusunda bilgi ve davranışlarını araştırmışlardır. 250 üreticinin % 71 i pestisitlerin sağlığa zararlı olduğunu, % 65 i çevreye zararlı olduğunu, % 70 i pestisitin üzerindeki etiket bilgilerini okumadığı, % 58 inin ilaç uygularken koruyucu ekipman kullanmadığını belirtmişlerdir. Karataş ve Alaoğlu (2011), araştırmasında Manisa İlinde üreticilerin % 48 i bitki koruma konusunda tavsiyeleri ilgili teknik elemanlardan, % 52 si ilaç bayii ve komşu üreticilerden aldıklarını belirtmişlerdir. Üreticilerden % 64 ünün etikette belirtilen dozda ilaç kullandıkları, %65 inin boşalan ilaç ve gübre atıklarını yakarak imha ettikleri, % 72 sinin ilaçlama ile hasat arası bekleme süresine, uyarak mahsulünü hasat ettikleri ve % 50 sinin ilaçlama sırasında eldiven, maske, gözlük gibi herhangi bir koruyucu önlem almadıklarını belirtmişlerdir. Tanrıvermiş (2000) in araştırmasında çiftçilerin % 40.2 si, Kalıpçı ve ark. (2011), yaptığı araştırmasında % 33.3 ü ilaçlama bilgilerini ilaç bayilerinden aldıklarını belirtmişlerdir. Çiftçilerin % i hastalık ve zararlı görülmeden ilaçlama yapmışlardır. İnan ve Boyraz (2002), çiftçilerin ilaçlamadan sonra, % 34.3 ünün boş ambalajları tarlada bıraktığı, % 23 ünün temizleyip başka amaçlar için kullandığı, % 20 sinin toprağa gömdüğü, % 15.7 sinin yaktığı, % 7 sinin ise çöpe attığı anlaşılmaktadır. 4

5 Üremiş ve ark. (1996), Çukurova bölgesinde yapmış olduğu bir çalışmada üreticilerin % inin ilkokul, % sinin lise, % inin ortaokul, %5.38 inin yüksek okul mezunu ve % 9.96 sinin okuryazar olduğunu belirtmişlerdir. Yılmaz ve ark. (1995), Türkiye nin farklı illerinde 157 üreticiyle yaptıkları çalışmalarda üreticilerin % unun ilkokul mezunu ve % 7.49 unun yüksekokul mezunu olduğunu saptamışlardır. Yukarıdaki bilgi ve verilerin ışığında çalışmamızda pestisitlerin tarımsal üretimde yoğun olarak kullanıldığı Manisa ili- Sarıgöl ilçesinde üzüm üreticilerinin pestisit kullanımı ile ilgili düşünceleri, deneyimleri, bilgi düzeyleri belirlenmeye çalışılmıştır. Materyal ve Yöntem Materyal Araştırma tarımın yoğun olarak yapıldığı yer olan Manisa Sarıgöl ilçesinde yürütülmüştür. Araştırmanın ana materyalini yetiştiricilik yapan çiftçilerin anket sorularına verdikleri cevaplar oluşturmuştur. Anket Formunun (Manisa- Sarıgöl İlçesinde Üreticilerin Pestisit Kullanımı Konusunda Anket Formu) hazırlanmasında Manisa İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ve Demircan ve Yılmaz (2005), Kalıpçı vd (2011), Akbaba (2010), ve özellikle Akar ve Tiryaki (2018), tarafından Antalya daki yapılan çalışmalarda kullanılan sorulardan yararlanılmıştır. Bu verilerin haricinde konu ile ilgili çeşitli kişi ve kuruluşlar tarafından yapılan benzer çalışmalardan ve istatistiklerden de faydalanılmıştır. Anket formunda üreticilerin sosyoekonomik durumları, arazi mülkiyetleri, üretim desenleri, uyguladıkları pestisitlerin kullanım hedefleri, ne zaman kullandıkları, uygulama yöntemleri, pestisit kullanımı ve seçimine etkili olan hususlar, pestisitlerin temin edilme yolları ve pestisitlerin gıda güvenliğine ve çevresel risklerine olası etkileri gibi toplam 78 adet soru bulunmaktadır. Yöntem Veri Toplama Yöntemi ve Analiz Çalışmanın ana materyalini 384 üretici ile yapılan anket sonucu elde edilen veriler oluşturmuştur. Yapılan anketlerden. toplanan rakamlar oransal olarak hesaplanmış, grafik ve çizelgeler yardımıyla değerlendirilmiştir. 5

6 Örnek Genişliği hesaplanması Çalışmamızda örnek genişliğinin hesaplanmasında, Manisa ili Sarıgöl ilçesinin tüm çiftçi nüfusunu en iyi düzeyde temsil edebilecek yöntem olan Oran Ortalamalarına Dayalı Basit Tesadüfi Örnekleme (Miran, 2003) metodu kullanılmıştır. Sarıgöl ilçesisinin 28 adet köyünde toplam üretici sayısı 21,788 adettir. Bu popülasyonu en iyi şekilde temsil edilecek örnek genişliğinin bulunmasında oransal yaklaşımdan yararlanılmıştır. Belirtilen istatistiki yaklaşımlar doğrultusunda Oran Ortalamalarına Dayalı Basit Tesadüfi Örnekleme Formulü ile anket yapılacak örnek sayısı % 95 güven aralığı (Eşitlik 1) ve 0.05 hata payı ile 384 adet olarak hesaplanmıştır (Miran, 2009). n = N p (1 p)/((n 1) σ2) + (p (1 p)) n= örnek hacmi, sayısı N= Ana kitle büyüklüğü, popülasyon sayısı p= üzerinde çalıştığımız özelliğin popülasyondaki oranıdır (p=0.5) σ2 = oranın varyansı r: Ortalamadan sapma, hata payı (% 5) σ 2 p= r/zα/2 =0.05/1.960= (21.788*0.5*0.5) n= = ( )*( ) 2 +(0.5*0.5) Görüşme yapılacak üretici sayısı köy nünuslarının tüm ilçedeki köy nüfuslarına oransal dağılımı ile hesaplanmıştır (Çizelge 1). 6

7 Çizelge 1. Sarıgöl İlçesinde Anket Yapılan Üretici Sayısının Köylere Göre Dağılımı Köy İlçelerdeki Köy Hesaplanan Anket Üretici Gerçekleşen Nüfusların Toplamı* Sayısı Üretici Sayısı Karacaali 1,556 27** 27 Çanakçı 1, Kızılçukur 1, Bağlıca 1, Dindarlı 1, Tırazlar 1, Avşar Çavuşlar Şethdavutlar Alemşahlı Bahadırlar Ahmetağa Çimentepe Dadağlı Emcelli Baharlar Sığırtmaçlı Selimiye Özpınar Güneydamları Yeniköy Bereketli Günyaka Beyharmanı Kahramanlar Yukarakoçaklar Ziyanlar Doğuşlar Toplam 21, *2017 yılı nüfus verileri ** (1,556*384)/21,788 Anket Araştırma Bulguları ve Tartışma Araştırmamızda çiftçiler ile yapılan görüşme sonucu üreticilerin % 27.3 ü yaş gurubunda olduğu belirlenmiştir. Kutlar ve Ceylan (2008), yapmış oldukları araştırmada genel olarak çiftçilerin yaş ortalaması 43.6 olarak bulmuşlardır. Çalışmamızda görüşme yapılan diğer üreticilerin % 24.2 si yaş gurubunda, % 19.8 i yaş gurubunda, % 15.4 ü yaş gurubunda, % 13.3 ü 65+ yaş gurubu içersindedir (Çizelge 2). Çizelge 2. Çiftçilerin Yaş Dağılımları Çiftçilerin yaş Durumu Yaş Sayı % Genel Toplam

8 Görüşme yapılan üreticilerin % 49.7 si ilkokul mezunu, % 12.2 si lise veya dengi okul mezunu, % 11.5 i ortaokul mezunu, %9.1 i okuryazar, % 8.9 u okur yazar değil, % 7.6 sı üniversite mezunu, % 1 i ise lisansüstü bir okuldan mezun olmuştur (Çizelge 3). Karataş ve Alaoğlu (2011), ise yaptıkları Manisa ilindeki bir araştırmada, çiftçilerin % 37.3 ilkokul mezunu, % 16 sı ortaokul mezunu, % 26.7 si lise mezunu, % 20 si yüksekokul ve üniversite mezunu olduğunu belirtmişlerdir. Çizelge 3. Üreticlerin Eğitim Durumları Çiftçilerin Eğitim Durumu Eğitim Durumu Sayı % Okur Yazar Değil Okuryazar İlkokul Ortaokul Lise Veya Dengi Okul Üniversite Lisansüstü Genel Toplam Görüşme yapılan üreticilerin % 31.8 i yıl aralığında çiftçilik deneyimlerinin olduğunu, % 27.3 ü yıl aralığında çiftçilik deneyimi olduğunu, % 19.8 i yıl aralığında çiftçilik deneyimi olduğunu, % 14.6 sı 1-10 yıl aralığında çiftçilik deneyimi olduğunu ve % 6.5 i 40 yıl ve üzerinde çiftçilik deneyimlerinin olduklarını belirtmişlerdir (Çizelge 4). Akar ve Tiryaki (2018), Antalya ilinde yapmış olduğu bir çalışmada üreticilerin % 19 unun 1-10 yıl, % 28.8 inin yıl, % 26.2 sinin yıl, % 16.7 sinin yıl ve % 9.3 ünün 40 yıl ve üzerinde çiftçilik deneyiminin olduğunu bulmuştur. Çizelge 4. Üreticilerin Çiftçilik Deneyimleri Çiftçilerin çiftçilik deneyimleri Çiftçilik deneyimi (yıl) Sayı % Genel Toplam Görüşme yapılan üreticilerin % 47.7 sinin 1-20 da, % 36.2 sinin da, % 11.5 inin da, % 2.6 sının da, % 2 sinin 81 da ve üzerinde arazileri oldukları tespit edilmiştir (Çizelge 5). Kızılaslan ve Sokmak (2013), Tokat ili Erbağ ilçesinde yapmış oldukları çalışmada Ankete katılan çiftçilerin arazi varlığı 20 da altında olanlar % 47.14, da arası olanlar % 8

9 29.04, 41 da ın üzerinde olanlar ise % 53.27olup çiftçilerin ortalama arazi varlığı da olarak belirtmişlerdir.. Çizelge 5. Üreticilerin Arazi Varlıkları Çiftçilerin Arazi Varlığı Arazi Varlığı (da) Sayı % Genel Toplam Görüşme yapılan üreticilerin % 44,6 sı su ile arazilerine yabancıot bulaşması olduğunu, % 33,3 ü bulaşma olmadığını, % 22.1 i konu hakkında bir görüşlerinin olmadığı için soruyu cevapsız bırakmışlardır. Üreticilerin % 84.4 ü damlama sistemi ile sulama yaptıklarını belirtirken, % 10.9 u karık tipi sulama, % 2.9 u yağmurlama tipi sulama, % 1.8 i ise diğer bir sulama yöntemini kullandığını belirtmişlerdir. Su kaynakları yönünden üreticilerin % 86.2 si kendi kuyusu olduğunu, % 9.1 i DSİ kuyusunu kullandığını ve % 4.7 si yüzeysel sullar ile sulama yaptığını belirtmiştir. Hastalık ve zararlılar ile mücadelede kullandıkları yöntem olarakda % 97.9 u kimyasal mücadeleyi tercih ettiklerinin belirtmişlerdir. Üreticiler ilaçlama zamanı olarak da % 65.6 sı akşam saatlerini, % 34.4 ü ise sabah saatlerini tercih etmektedir. Üreticilerin % 69.9 u hastalık zararlı görülmediği zaman ilaçlama yapmadığını, % 19.9 u koruma amaçlı ilaçlama yaptığını, % 10.2 si ise bazen ilaçlama yaptığını belirtmişlerdir. Üreticilerin % 78.1 i son ilaçlama ile hasat arasındaki süreye dikkat ettiğini, % 62.8 i kullandığı tarım ilacının kullanım zamanını ve miktarını kaydettiğini, % 68.2 si ilaçlama yapmadan önce etiketini okuduğunu, % 63 ü ilaçlama sırasında korunma önlemi almadığını, % 84.6 sı tarım ilaçlarının ruhsatlı olup olmadığına dikkat ettiğini belirtmişlerdir. Üreticilerin % 62.8 i kullandıkları tarım ilaçlarını Tarım İlaç Bayilerinden temin ettiklerini, % 16.4 ü Tarım Kredi Kooperatiflerinden, % 10.9 u Tariş, % 9.9 u ise Ziraat Odalarından ilaçlarını temin ettiklerinin belirtmişleridir (Çizelge 6). Kızılaslan ve Sokmak (2013), Üreticilerden % 91,43 ü kullandığı pestisitleri tarım ilaç bayilerinden temin ederken, % 4,29 u herhangi bir yerden, % 2,86 sı anlaşmalı fabrikalardan, % 1,43 ü ise tarımsal kooperatiflerden temin etmektedir. 9

10 Çizelge 6. Üreticilerin Kullandığı Tarım İlacını Temin Ettiği Yerler Üreticilerin Kullandığı Tarım İlacını Temin Ettiği Yerler İfade Sayı % Tarım ilaç bayi Tarım Kredi Kooperatifi Ziraat odası Tariş Diğer 0 0 Toplam Üreticiler ilaç seçiminde yararlandığı kaynakların % 61.5 i İlaç Bayileri, % 21.3 ü Tarım/İl ilçe Müdürlüğü yetkililerinin tavsiyelerine, % 12 si bilgi ve tecrübelerinden ve % 4.7 si deneyimli komşularının tavsiyelerinden yararlandıklarını belirtmişlerdir. Karataş ve Alaoğlu (2011), araştırmasında % 68 i (her zaman ve çoğu zaman) tarım ilaç bayilerinden, % 57.4 ü tarım teşkilatından (her zaman ve çoğu zaman) ve % 32 si (her zaman ve çoğu zaman) özel tarım danışmanlarından tavsiye aldıkları anlaşılmaktadır. İlaçı seçerken dikkat ettikleri unsurlar içerisinde ise % 85.7 i etki derecesine, % 14.3 ü ucuz olmasına dikkat etmektedir. Üreticiler ilaç dozu belirlemede ise % 46.6 sı İlaç Bayilerinin tavsiyelerine, % 33.4 ü Tarım İl/İlçe Müdürlüğü yetkililerinin tavsiyelerine, % 15.9 u tarım ilaç ambalajı bilgilerine gore, % 2.1 i komşu ve akrabalarının tavsiyelerine göre belirlediklerini belirtmişlerdir. Şengül (1996), Adana ilinde turunçgil üreticilerinin ilaç kullanımına yönelik yaptığı çalışmada, kullanılacak ilaç dozunu ayarlamada üreticilerin % 43 ünün tarım ilaç bayilerinin önerilerini dikkate aldığını belirlemiştir. Yine aynı çalışmada, üreticilerin % 37 si ilacın etiketine göre, % 13 ü kendi tecrübesine göre ve % 7 si ise tarım il/ilçe müdürlüğü teknik elemanlarının önerilerine göre doz ayarlaması yaptıkları ortaya konulmuştur. Üreticilerin tarım ilaçı uygulamasını etkileyen faktörler içerisinde % 78.6 sı bitki koruma probleminin yaygınlık durumuna gore, % 21.4 ü ise ilaç fiyatı ve ilaçlama maliyetine gore ilaçlamaya karar verdiklerini belirtmişlerdir. Üreticiler tarım ilaçlarının etkisislik durumu hakkında ise, % 50.8 i İlaçların etken maddesinin yetersiz olduğunu, % 17.4 ü İlaçların etken maddesinin yeterli olduğunu, % 16.4 ü bitki hastalık ve zararlılarının ilaçlara dayanıklılık gösterdiğini, % 15.4 ü ise doz ayarlamasını yapamadıkları için olduğunu belirtmişleridir. 10

11 Üreticilerin tarım ilaçlarının sağlıklı ve güvenli olduğuna karar verirken % 47.1 i etiket/ambalaj bilgilerine baktığını, % 34.4 ü ziraat odasından bilgi aldığını, % 10.9 u satın alınan her tarım ürünün güvenli olduğunu, % 2.9 u fiyatına baktığını,% 2.9 u reklamını gördüğü ürünü tercih ettiğini, % 1.8 i ise daha önce alanların tavsiyelerine gore güvenli olup olmadıklarına karar verdiklerini belirtmişlerdir. Üreticilerin % 89.3 ü artan tarım ilaçlarını kendi orjinal ambalajında sakladığını, % 10.2 si İlaç dolabında, % 0.5 i ise plastik bir bidon içerisinde muhafaza ettiğini belirtmişlerdir. Üreticilerin % 81.5 i ilaçları dışarda hazırladığını, % 18.5 i ise ilaçları evde hazırladığını belirtmişlerdir. Üreticilerin % 57 si ürünleri yetiştirdiği yerde yaşadığını, % 71.9 u tarım ilacı uygulama sonrası banyo yaptığını, % 90.6 sı ilaçlama sırasında mola vermediğini, % 81.3 ü rüzgarlı havada ilaçlama yapmadığını, % 51.6 sı malzemeleri temizlerken koruyucu önlem almadığını, % 61.2 si ilaç etiketleri üzerindeki özel işaret ve uyarıları bilmediğini, % 67.2 si zararlı yönetiminde pestisit kulanımından başka bir yöntem bilmediğini belirtmişlerdir. Sonuç Yapılan anket çalışmamızda sorulan sorulara alınan cevaplar ve çiftçi ile yapılan sohbetler sonucunda bölgede üretilen ürünlerin büyük çoğunluğunun ihraç olması sebebi ile pestisit kalıntısı noktasında çiftçiler hassas olmasına rağmen, ilaçlama sırasında ve sonraki uygulamalarda kendi sağlıklarına ve çevre sağlığına çok fazla hassasiyet göstermedikleri ortaya çıkmıştır. Bu sonucun sebebi olarak çiftçilerin ürünlerini ihraç edebilmesi için ihracat firmalarının pestisit kalıntısı düşük ürünleri tercih etmesinden kaynaklıdır. Bu sonuç üretimde ekonomik kaykıları kendi sağlıklarından ve çevre sağlığından daha fazla ön planda tutuklarını göstermektedir. Yine çiftçilerin bitki koruma faaliyetlerinde daha çok ilaç bayileri ile ilişkilerde bulundukları sonucu çıkarılabilir. Bu bağlamda ilaç bayilerinin ticari kaygıları bir yana bırakarak, çiftçilerin tarımsal mücadele konusunda etik ilkeler çerçevesinde yönlendirmeye çalışması, kamu kurumlarının gerekli kanalları kullanarak eğitimlere ağırlık vermesi ve üreticilerinde yasal zorunluluklar yanında insani değerleri göz önünde bulundurarak tarımsal mücadele yapmaları konusunda bir yapılanma oluşturulmaya çalışılması faydalı olacaktır. 11

12 Kaynakça Akar, Ö., Tiryaki, O. (2018). Antalya İli nde Üreticilerin Pestisit Kullanımı Konusunda Bilgi Düzeyi ve Duyarlılıklarının Araştırılması. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 13 (1): 60-70, Araştırma Makalesi. Akbaba, B. Z. (2010). Adana İli Turunçgil Yetiştiriciliği ve İnsektisit Kullanımının Değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Adana, 80s. Delen, N., Tiryaki, O., Türkseven, S., Temur, C. (2015). Türkiye de pestisit kullanımı, kalıntı ve dayanıklılık sorunları, çözüm önerileri. Türkiye Ziraat Müh. VIII. Teknik Kongresi, , Ocak 2015 Ankara. Demircan, V., Yılmaz, H. (2005). Isparta İli Elma Üretiminde Tarımsal İlaç Kullanımının Çevresel Duyarlılık ve Ekonomik Açıdan Analizi. Ekoloji 14 (57): Durmuşoğlu, E., Tiryaki, O., Canhilal, R. (2010). Türkiye de Pestisit Kullanımı Kalıntı ve Dayanıklılık Sorunları. Türkiye Ziraat Müh. VII. Teknik Kongresi. Bildiriler Kitabı, , Ocak 2010, Ankara. İnan, H., Boyraz, N. (2002). Konya Çiftçisinin Tarım İlacı Kullanımının Genel Olarak Değerlendirilmesi S.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi 16 (30): Jallow, M.F.A., Awadh, D.G., Albaho, M.S., Devi, V.Y., Thomas, B.M. (2017). Pesticide Knowledge and Safety Practices Among Farm Workers in Kuwait: Results Of A Survey. Int. J. of Environ. Res. and Public Health. 14(4): 340. Karataş, E., Alaoğlu, Ö. (2011). Manisa İlinde Üreticilerin Bitki Koruma Uygulamaları Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg. 48 (3): Kara, A. (1987). Zirai Mücadelede Erken Uyarının Önemi, Hasad Dergisi. 23, Kalıpçı, N., Özdemir, C., Öztaş, H. (2011). Çiftçilerin Pestisit Kullanımı ile İlgili Eğitim ve Bilgi Düzeyi ile Çevresel Duyarlılıklarının Araştırılması. Tübav Bilim Dergisi 4 (3): Kızılaslan, N., Sokmak, E. (2013). Tokat İli Erbaa İlçesinde Bağcılık İşletmelerinde Tarımsal İlaç Kullanımında Üreticilerin Bilinç Düzeyi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 4:

13 Kutlar, İ., Ceylan, İ.Ç. (2008). Antalya İli Merkez İlçesinde Entegre Mücadele Yönteminin Yayılması ve Benimsenmesi. Bahçe 37 (1): Miran, B. (2003). Temel istatistik. Ege Üniversitesi Basımevi, Bornova, İzmir. Miran, B. (2009). Temel İstatistik, Temel istatistik. Ege Üniversitesi Basımevi, Bornova İzmir. Özkan, B., Akçagöz, H.V., Karadeniz, C.F. (2003). Antalya İlinde Turunçgil Üretiminde Tarımsal İlaç Kullanımına Yönelik Üretici Tutum ve Davranışları. Anadolu Dergisi, 13 (2): Resmi Gazete. (2014). Bitki Koruma Ürünlerinin Önerilmesi, Uygulanması ve Kayıt İşlemleri Hakkında Yönetmelik, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bak. 3 Aralık 2014, Şengül, M. (1996). Adana İli Yüreğir Ovası nda Turunçgil Üretiminde Tarımsal Savaş İlaçları Kullanımı ve Ekonomik Analizi. Çukurova Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans 1182 (Basılmamış). Tanrıvermiş, H. (2000). Orta Sakarya Havzası nda Domates Üretiminde Tarımsal İlaç Kullanımının Ekonomik Analizi, Ankara Üniversitesi. Proje Raporu Tiryaki, O., Canhilal, R., Horuz, S. (2010). Tarım ilaçları kullanımı ve riskleri. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 26 (2): Tiryaki, O. (2016). Türkiye de yapılan pestisit kalıntı analiz ve çalışmaları. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Erciyes University Journal Of Institue of Science and Technology 32(1):72-82, Üremiş, I., Karaat, S., Gönen, O., Canihos, E., Kütük, H., Emekçi, U., Çetin, V., Aytaş, M., Kadıoğlu, I. (1996). Çukurova Bölgesinde Zirai Mücadele İlaç Kullanımının Değerlendirilmesi, II. Ulusal Zirai Mücadele İlaç Semineri, Kasım 1996, Ankara. Yılmaz, M.A., Çınar, A., Çınar, Ö., Uygun, N., Şekeroğlu, E., Kornosor, S., Biçici, M., Özgür, A.F., Koç, N.K., Uygur, F.N., Baloğlu, S., Karaca, I. (1995). GAP Bölgesinde Pilot Bitki Koruma Kliniklerinin Kurulması, GAP Bölgesi Bitki Koruma Sorunları ve Çözüm Önerileri Sempozyumu, Nisan 1995, Şanlıurfa. 13