3. Kolluk amirinin C ile yaptığı konuşma ve bilgi elde etme yöntemi hukuka uygun mudur? Kısaca açıklayınız. (6 PUAN)

Transkript

1 İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza Muhakemesi Hukuku Final Sınavı Soruları (İkinci Öğretim Öğrencileri , 15:00) Açıklamalar: 1) Sınav süresi 3 Saattir 2) Sınavın ilk 30 dakikasında salondan çıkmanıza izin verilmeyecektir. 3) Bir tabaka daha ek kâğıt kullanabilirsiniz. 4) Lütfen sadece sorulan hususlara, olayın bütünlüğünü ve soru ile çizilen çerçeveyi dikkate alarak cevap veriniz. 5) Yazınızın okunaklı, cevaplarınızın gerekçeli olmasına özen gösteriniz. Başarılar dileriz. Olay İstanbul Atina arasında yolcu ve yük taşımacılığı yapan X firmasına ait tekne, İstanbul Limanında gümrük işlemlerini yaptırmaktadır. Gemiye yüklenen konteynerlerden öksürük sesleri duyduğunu düşünen gümrük muhafaza memurları, geminin kaptanı A dan konteyneri açmasını ister. Konteynerin arka bölmesinde yabancı uyruklu şahıslar olduğu görülür. Memurlar derhal kaptan A yı kontrol altına alır. A nın kontrol altına alınması sırasında tayfa B nin saldırgan tavırlar göstermesi üzerine B de kontrol altına alınır. A nın cep telefonunu inceleyen görevliler, telefon ile C adlı kişiyle sürekli konuştuğunu ve telefonda göçmen kaçakçılığı suçuna yönelik mesajlar olduğunu görürler. Mesajların içeriğini bir tutanağa aktararak durumu İstanbul C. Savcısına haber verirler. 1. Gümrük muhafaza memurları tarafından yapılan işlemlerin hukuki niteliklerini tespit ediniz. Gümrük muhafaza memurlarının bu işlemleri yapmaya yetkileri bulunmakta mıdır? Bu işlemler hukuka uygun mudur? Kısaca açıklayınız. (7 PUAN) Önleme araması, tehlikenin veya suç işlenmesinin önlenmesi amacıyla sebeple bağlı olarak gerçekleştirdikleri arama işlemine önleme araması adı verilir. (Konteynerden öksürük seslerinin gelmesi üzerine yapılan arama, adli arama kapsamında değerlendirilebilir. Adli arama ancak bir suç şüphesinin ya da suçun somutlaşması durumunda söz konusu olabilecektir.) Gümrük muhafaza memurları, CMK m.164 bağlamında adli kolluktur. Olaydaki arama önleme araması olup, önleme araması yapılabilecek yerler arasında seyir halindeki taşıtlarda (olayda konteyner) yer almaktadır. Önleme araması bakımından gümrük muhafaza memurlarının ayrıca karar almalarına gerek yoktur, yapılan arama hukuka uygundur. (2 PUAN) Yakalama işlemi, kişinin fiilen denetim altına alınmasıdır. Kişiye suçu işlerken rastlanması ve Suçüstü bir fiilden dolayı izlenen kişinin kaçması olasılığının bulunması veya hemen kimliğini belirleme olanağının bulunmaması halinde herkesin geçici olarak yakalama yetkisi vardır (CMK m.90/1). Olayda herkesin yakalama yapabileceği suçüstü hali söz konusudur. Bu nedenle yakalama işlemi hukuka uygundur. (2 PUAN) A nın cep telefonunun incelenmesi bakımından CMK nun 134. maddesine göre bilgisayar kütüklerinde arama ve elkoyma hükümlerinin uygulanması gerekir. Bir suç dolayısıyla yapılan soruşturmada, başka surette delil elde etme imkânının bulunmaması halinde, Cumhuriyet savcısının istemi üzerine şüphelinin kullandığı bilgisayar ve bilgisayar programları ile bilgisayar kütüklerinde arama yapılmasına, bilgisayar kayıtlarından kopya çıkarılmasına, bu kayıtların çözülerek metin hâline getirilmesine hâkim tarafından karar verilir. Olayda hakim kararı olmaksızın yapılan bu işlem hukuka aykırıdır. (3 PUAN) Fiilin suç işlemek amacıyla kurulmuş bir örgütün faaliyetleri çerçevesinde işlendiğini düşünen C. Savcısı, A ve B nin 24 saat boyunca kolluk merkezinde tutulması, C nin bulunduğu yerde kontrol altına alınarak emniyete getirilmesi talimatını verir. Ayrıca C. Savcısı, C tarafından işletilen otelde soruşturma konusu suçlara ilişkin araştırma yapılması talimatı verir. C nin işyerine giden kolluk görevlileri o sırada işyerinde bulunan C yi de kontrol altına alırlar. C. Savcısı şüphelilerle ilgili araştırma tamamlanana kadar A, B ve C nin emniyette tutulmaları talimatını verir. Bu karar üzerine A ve B nin avukatı M, müvekkili ile görüşmek istese de, C. Savcısının talimatıyla görüşmesi 24 saat süreyle kısıtlanır. Müvekkilleri ile görüşemeyen M, müvekkili hakkındaki isnatları öğrenebilmek için soruşturma dosyasının örneğini kolluktan talep etse de kolluk amiri, kendisinin böyle bir yetkisinin olmadığını ve bu talebin C. Savcılığına iletilmesi gerektiğini, C. Savcısı talimat verdiği takdirde soruşturma dosyasından belge verebileceğini söyler. Olayı öğrenen B nin annesi, oğlunun zekâ geriliği olduğunu, saldırgan davranışlarının bundan kaynaklandığı belirterek C. Savcısından oğlunun salıverilmesi talebinde bulunur. C. Savcısı B nin sağlık kontrolünden geçirildiğini ve herhangi bir sağlık sorunu bulunmadığının anlaşıldığını belirtir. 2. C. Savcısının A, B ve C ye yönelik talimatlarının hukuki niteliklerini tespit ediniz. M nin, B ile görüşmesinin engellenmesi ve kolluk amirinin soruşturma dosyasından örnek vermemesi mümkün müdür? Söz konusu örgüt, bir terör örgütü olsaydı vereceğiniz cevap değişir miydi? B nin annesinin talebi karşısında C. Savcısının verdiği cevabı değerlendiriniz. C. Savcısının ne şekilde hareket etmesi gerekirdi? (14 PUAN)

2 A ve B hakkında tesis edilen 24 saat boyunca kolluk merkezinde tutulması yönündeki işlem gözaltıdır. Gözaltı, soruşturmanın sürdürülmesi bakımından zorunlu olması durumunda, şüphelinin kanunda belirtilen sınırlı sürelerde hakim kararı olmaksızın adliyenin eli altında tutulmasını temin eden koruma tedbiridir. (1 PUAN) C hakkında uygulanan işlem ise yakalamadır. Suç şüphesi altında bulunan kişinin, yani soruşturma evresinde şüpheli kovuşturma evresinde ise sanığın, fiilen denetim altına alınması ve özgürlüğünün kısıtlanması işlemine yakalama adı verilir. Olayda CMK 90/2 kapsamında yakalama söz konusu olabilir. Buna göre kolluk görevlileri, tutuklama kararı veya yakalama emri düzenlenmesini gerektiren ve gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde; Cumhuriyet savcısına veya âmirlerine derhâl başvurma olanağı bulunmadığı takdirde, yakalama yetkisine sahiptirler (CMK md. 90/2). (2 PUAN) C.Savcısının otelde araştırma yapılması talimatı, aramadır. Arama, şüpheli ve sanığın yakalanması, suç delillerin ve müsadereye tabi eşyanın elde edilmesi amacıyla şüpheli sanıkla üçüncü kişilerin üst, eşya, konut ve işyerlerinde gerçekleştirilen araştırma işlemidir. (1 PUAN) M nin B ile görüşmesi hiçbir şekilde engellenemez. Soruşturma ve kovuşturma evrelerinin her aşamasında müdafiin gözaltında veya tutuklu bulunan şüpheli veya sanıkla görüşme ve hukuki yardımda bulunma yetkisi vardır (CMK md. 149/3). Ancak soruşturma konusu suçun terör örgütü kapsamında suç olması halinde müdafi ile görüşme 24 saat kısıtlanabilir. Bu açıdan olayda terör örgütünün var olduğu sonucuna ulaşılacak olursa bu kısıtlama işlemi hukuka uygun olacaktır. (2 PUAN) Müdafii, kural olarak soruşturma evresinde dosya içeriğini inceleyebilir ve istediği belgelerin bir örneğini harçsız olarak alabilir (CMK md. 153/1). Olayda M, soruşturma dosyasının bir örneğini istediğinden kolluk amirinin dosyadan örnek verme yetkisinin bulunmadığını söylemesi hukuka aykırıdır. Kolluk amirinin müdafiye bu talebini C.Savcısına iletmesi gerektiği yönündeki ifadesi de hukuka aykırıdır. Zira bu şekilde bir talebi doğrudan kendisinin iletmesi gerekmektedir. (2 PUAN) Yakalama işlemine, gözaltına alma ve gözaltı süresinin uzatılmasına ilişkin Cumhuriyet savcısının yazılı emrine karşı, yakalanan kişi, müdafi veya kanunî temsilcisi, eşi ya da birinci veya ikinci derecede kan hısımı, hemen serbest bırakılmayı sağlamak için sulh ceza hâkimine başvurabilir. B nin annesinin C. Savcısına yaptığı talep bu yöndedir. (2 PUAN) Ancak B nin annesi, yanlış mercie başvurmuştur. C. Savcısının bu konuda karar verme yetkisi bulunmamakta, bu yetki sulh ceza hakimine aittir. Dolayısıyla C. Savcısının CMK md. 264 e kıyasla B nin annesinin başvurusunun doğru olan mercie, yani Sulh Ceza Hakimine göndermesi gerekirdi. (2 PUAN) B hakkında gözlem altına alma kararı verilebilir. Fiili işlediği yolunda kuvvetli şüpheler bulunan şüpheli veya sanığın akıl hastası olup olmadığını, akıl hastası ise ne zamandan beri hasta olduğunu ve bunun, kişinin davranışları üzerindeki etkilerini saptamak için uzman hekimin önerisi üzerine C.Savcısının ve müdafiin dinlenmesinden sonra resmi bir sağlık kurumunda gözlem altına alınmasına, soruşturma evresinde sulh ceza hakimi, kovuşturma evresinde mahkeme tarafından karar verilebilir. Gözlem süresi 3 haftayı geçemez. Bu sürenin yetmeyeceği anlaşılırsa resmi sağlık kurumunun istemi üzerine her seferinde üç haftayı geçmemek üzere ek süreler verilebilir, ancak sürelerin toplamı üç ayı geçemez. (2 PUAN) Şüpheliler A, B ve C nin ifadelerinin alınması işlemine başlanır. M nin de hazır bulunduğu ifade sırasında şüpheliler suçlamaları kabul etmezler. B nin ifadesinin alınması sırasında kolluk amiri, müdafi M nin lavaboda olduğu anda B ye evine gitmek istiyorsa olayın başında kimin olduğunu söylemesini, aksi halde cezaevinde yaşlanacağını söyler. Bunun üzerine B, tüm bu işlerin başında X firmasının sahibi D nin ve kardeşi E nin olduğunu, yabancı uyruklu kişilerin sahte pasaport düzenlenmek suretiyle yurt dışına çıkarıldığını söyler. 3. Kolluk amirinin C ile yaptığı konuşma ve bilgi elde etme yöntemi hukuka uygun mudur? Kısaca açıklayınız. (6 PUAN) Kolluk amiri, B den müdafi M lavabodayken bilgi almıştır. Burada bir ifade alma söz konusudur. Bunun usulüne uygun olup olmadığının incelenmesi gerekmektedir. Öncelikle zorunlu müdafilik durumu incelenmelidir. Eğer şüpheli çocuk, kendisini savunamayacak derecede malul veya sağır ve dilsiz ise istemi aranmaksızın bir müdafi görevlendirilir. Aynı şekilde alt sınırı beş yıldan

3 fazla hapis cezasını gerektiren suçlardan dolayı yapılan soruşturma ve kovuşturmada istem aranmaksızın bir müdafi görevlendirilir. Olayımızda hem örgüt kapsamında işlenen suç şüphesi olmasından hem de B nin zeka geriliğine sahip olması dolayısıyla zorunlu müdafilik zorunlu müdafilik söz konusudur. (2 PUAN) Müdafinin yokluğundan ne anlaşılması gerektiği incelenmelidir. Bu yokluk kısmı olabileceği gibi tamamen de olabilir. Buna göre müdafi hiç bulunmayabilir, bulunup ancak ifade almanın bir kısmında olmayabilir yahut da önce bulunup ifade bitmeden çıkabilir. Bu hallerin hepsi müdafinin yokluğuna eşittir. Olayımızda müdafi kısmi olarak bulunmasa da zorunlu müdafilik şartı ihlal edilmiştir. (2 PUAN) Ancak, zorunlu müdafilik şartının gerçekleştiğini kabul etseydik de işlem yine hukuka aykırı olurdu. Çünkü kolluk amirinin, B ye eve gitmek istiyorsa olayın başında kimin olduğunu söylemesini, aksi halde cezaevinde yaşlanacağını söylemesi, kanuna aykırı bir yarar vaat niteliğindedir. Bu da CMK da açıkça yasaklanmıştır. (2 PUAN) İfadelerinin alınmasından sonra, A ve C tutuklama, B ise, yurt dışına çıkışının yasaklanması ve her gün oturduğu mahallede bulunan karakola giderek imza atması istemiyle yetkili mercie sevk edilirler. Merci, A ve B ye ilişkin talepleri kabul eder, C nin ise kanser hastası olması nedeniyle tutuklama talebini ret ederek, yurt dışına çıkışının yasaklanmasına ve TL lik bir bedel yatırarak salıverilmesine karar verir. Hakkında verilen karardan iki gün sonra B nin imza atma yükümlülüğünü yerine getirmediği öğrenilir. Bunun üzerinde C. Savcısı, verilen karara karşı kanun yoluna başvurarak B hakkında tutuklama kararı verilmesini talep eder. Talep merci tarafından kabul edilir ve B tutuklanır. 4. A, B ve C hakkında verilen kararların hukuki niteliğini tespit ediniz. Bu kararlar hangi merci tarafından verilmiştir? Yükümlüğünü yerine getirmeyen B ye ilişkin karara karşı C. Savcısı tarafından yapılan başvuruyu ve merci tarafından verilen kararı değerlendiriniz. (6 PUAN) A hakkında tutuklama koruma tedbirine karar verilmiştir. Soruşturma aşamasında C. Savcısının talebi üzerine sulh ceza hakimi(m.162) tarafından karar verilir. (1 PUAN) C hakkında, yurt dışına çıkmama ve güvence miktarı yatırma adli kontrol koruma tedbirlerine karar verilmiştir. Adli kontrole C. Savcısının istemi üzerine sulh ceza hakimi tarafından karar verilebilir. (1 PUAN) Tutuklama talebi olduğu halde hakim daha azına karar verebilir. C. Savcısının tutuklama istemesine rağmen sulh ceza hakimi adli kontrole karar verebilir. (1 PUAN) B hakkında, yurt dışına çıkmama ve düzenli olarak karakola gitme adli kontrol koruma tedbirine karar verilmiştir. C. Savcısının talebi üzerine, sulh ceza hakimi tarafından karar verilmiştir. (1 PUAN) Tutuklama ve adli kontrol kararlarına karşı itiraz mümkün. Ancak savcının talebine uygun adli kontrol kararına karşı itiraz mümkün değildir. Burada adli kontrol yükümlülüklerine uyulmaması nedeniyle savcı, kararı veren mercie başvurarak kişinin tutuklanmasını veya başka adli kontrole tabi tutulmasını isteyebilir. Tutuklama yasağı olup olmamasının bir önemi yoktur. Savcının talebi ile tutuklamaya karar verilmesi hukuka uygundur. (2 PUAN) B nin ifadesi üzerine soruşturmayı derinleştirmeye karar veren C. Savcısı, X firması sahipleri D nin ve E nin ev ve cep telefonları ile yaptığı görüşmelerin dinlenmesi ve kayda alınması talebi ile yetkili mercie başvurur. Merci, talebi D bakımından kabul eder, ancak E ye ilişkin talebi kabul etmez. C. Savıcısı, kanun yoluna başvurarak, E bakımından da aynı kararın verilmesini temin eder. Ayrıca C. Savcısı, şirketin elde ettiği gelir ve söz konusu fiillerden ne kadar kazanç elde ettiğini saptamak amacıyla X şirketinin gümrük ve muhasebe işlerini yapan T yi davet ederek şirket defterlerini teslim etmesini ister. T, kendisinin mali müşavir olduğunu, defterleri teslim etmeyeceğini söyler. Bunun üzerine C. Savcısı, yetkili merciden T nin 30 gün süre ile ceza evine konmasını ister. İstemin kabul edilmesi üzerine T, defterleri teslime razı olur. Cep telefonlarının dinlenmesine başlanmasından sonra D ile E arasında geçen bir görüşme sırasında D nin, hasmı F yi Avro fidye için kaçırma planı yaptığı öğrenilir. Görüşmenin devamında ise, bir hafta sonra Suriyeli bir grup göçmenin geleceği, pasaportlarının bulunmadığı ve sahte pasaportların hazırlanması gerektiği bilgisine ulaşılır.

4 5. C. Savcısının D ve E nin telefonlarının dinlenmesi ve kayda alınmasına yönelik talebinin hukuki niteliğini tespit ediniz. Talebin reddi karşısında C. Savcısı hangi yola başvurmuştur? Kısaca belirtiniz. D ve E arasında geçen görüşmelerin delil olarak kullanılıp kullanılamayacağını değerlendiriniz. T den şirket defterlerinin teslim edilmesi yönündeki talebi ve T nin cevabını değerlendiriniz. T nin cezaevine konması ne anlama gelmektedir? Bu karar hukuka uygun mudur? Cevabınız olumsuz ise, C. Savcısı ne şekilde hareket etmelidir. (10 Puan) C. savcısının D ve E nin telefonlarının dinlenmesi ve kayda alınması yönelik talebinin hukuki niteliği CMK nın 135. maddesinde yer alan telekomünikasyon yoluyla yapılan iletişimin denetlenmesi koruma tedbiridir. Talebin reddi bir hakim kararı olduğu için C. Savcısı itiraz kanun yoluna başvurmuştur. (1 PUAN) CMK madde 135/3 gereğince şüpheli ile tanıklıktan çekinebilecek kişiler arasındaki iletişim dinlenebilecek ancak kayda alınamayacaktır. Kayda alma durumunda durumun anlaşılması üzerine kayıtlar derhal yok edilecektir. Olayda D ve E nin kardeş oldukları bilgisi verilmiştir. Ancak her ikisi de şüpheli konumundadır. Tanıklıktan çekinebilecek kişilerin iştirak şüphesi altında bulunmaları durumunda; bizim de savunduğumuz bir görüşe göre tanıklıktan çekinme hakkı olan kişiler arasındaki konuşmalar her ikisi bakımından da hukuka aykırı yollarla elde edilmiş delil olacak ve bu deliller kullanılamayacaktır. Yargıtay kararlarında da benimsenen diğer görüşe göre ise; bu kişiler her ne kadar tanıklıktan çekinebilecek kişiler olsa da birlikte suç şüphesi altında bulunduklarından m.135/3 kapsamına girmeyecekler ve iletişimleri dinlenebilecek ve kayda alınabilecektir. (4 PUAN) Herhangi bir suçun delilini oluşturan ya da müsadereye tabi olan eşyanın elde edilmesi amacıyla yapılan işleme elkoyma adı verilir. İspat aracı olarak görülen ya da müsadere konusu oluşturan eşya ilgilisinden istenir ve rıza ile verilmesi halinde muhafaza altına alınır. Bu tedbirin adı muhafaza altına almadır. Zilyedin eşyanın tesliminden kaçınması halinde zilyet hakkında disiplin hapsi uygulanır ve eşyaya zorla el koyulur. (2 PUAN) T nin cezaevine konması, yasal bir sebep olmaksızın tanıklıktan veya yeminden çekinen tanık hakkında verilebilecek olan disiplin hapsidir Şüpheli, sanık ve tanıklıktan çekinebilen kişiler eşyayı teslim etmezse disiplin hapsine mahkum edilmez. (1 PUAN) Bu bağlamda CMK m.46 da meslek ve sürekli uğraşları sebebiyle tanıklıktan çekinebilecek kişiler sayılmış ve mali işlerde görevlendirilmiş müşavirler de bu kişilerdendir. T nin tanıklıktan çekinebileceklerin arasında yer almasından dolayı T nin defterleri teslim etmeyeceğine ilişkin cevabı bu gerekçe ile yerinde olup, T hakkında uygulanan disiplin hapsi hukuka aykırıdır. Olayda T nin belgeleri teslimden kaçınması halinde C. Savcısının yapması gereken davranış, belgelerin el konulmasıdır. (2 PUAN) Soruşturmayı tamamlayan C. Savcısı, A, B, C, D ve E hakkında suç işlemek amacıyla örgüt kurmak, belgede sahtecilik ve göçmen kaçakçılığı suçlamalarını içeren iddianamesini İstanbul Ağır Ceza Mahkemesi ne sunar. D ve E nin kaçma ve delilleri karartma şüphesi altında olduğunu düşünen C. Savcısı, D ve E nin yetkili merciden tutuklanması isteminde bulunur. Yetkili merci, yaptığı incelemede iddianamenin mahkemeye sunulmuş olmasını gerekçe göstererek C. Savcısının bu talebini reddeder. Bu karara karşı C. Savcısının yaptığı başvuru sonucunda, D ve E nin tutuklanmasına karar verilir. İddianamenin sunulmasından 20 gün sonra İstanbul Ağır Ceza Mahkemesi başkanı, sunulan iddianamede belgede sahtecilik suçunun hangi belgelerde gerçekleştirildiğinin belirli olmadığı ve iddianame eklerinde sahte belgelerin bulunmadığını, ayrıca suç işlemek için örgüt kurma suçunun Asliye Ceza Mahkemesinin görev alanına girdiğini belirterek, iddianamenin iadesine karar verir. Bu karara karşı C. Savcısı tarafından yapılan kanun yolu başvurusu üzerine merci başvurunun kabulüne karar verir. 6. D ve E nin tutuklanmasına yönelik C. Savcısı hangi mercie başvurmuştur? Bu başvurusunun reddine ilişkin karar ve gerekçesi hukuka uygun mudur? Değerlendiriniz. İstanbul Ağır Ceza Mahkemesi nin iddianamenin iadesi kararını, usul, esas ve nedenler bakımından değerlendiriniz. Karara karşı başvurulan kanun yolunu ve merci tarafından verilmesi gereken kararı belirtiniz. (6 Puan) Şüphelinin tutuklanmasına soruşturma evresinde C. Savcısının istemiyle sulh ceza hâkimi, kovuşturma evresinde ise mahkeme karar verir. Olayda iddianame Ağır Ceza Mahkemesine sunulmuş olsa da henüz kabul edilmediğinden kovuşturma aşamasına geçilmemiştir. Hala soruşturma aşamasında olduklarından C. Savcısı tutuklama talebi için sulh ceza hâkimine başvurmuştur. İddianamenin sunulmuş olması sulh ceza hâkiminin yetkisini ortadan kaldırmayacağından başvurunun reddine ilişkin karar ve gerekçesi yerinde değildir. (2 PUAN)

5 İddianamenin iadesi, iddianamenin CMK 170. maddeye aykırı düzenlenmesi veya suçun sübutuna etki edeceği mutlak sayılan mevcut bir delil toplanmadan düzenlenmişse mümkündür. Ağır ceza mahkemesi sadece görevli olmadığını belirterek usul yönünden iddianameyi iade edemez. Bu sebep ancak bir başka iade nedeniyle birlikte ileri sürülebilir. Ayrıca iade nedenlerinden biri olarak bahsedilen belgelerin iddianamede bulunmaması suçun sübutuna etki edeceği mutlak sayılan bir delilin olmaması anlamına geldiğinden bu nedenle iddianamenin iadesi mümkündür. Ancak iddianamenin iadesi 15 gün içerisinde yapılmalıdır. Olayda 20 gün geçtiği için iddianamenin iade edilmesi hukuka aykırıdır. (2 PUAN) İddianamenin iadesi kararına karşı C. savcısı tarafından itiraz kanun yoluna başvurulabilir. Bu itiraz iade kararını veren mahkemeye yapılır. Mahkeme bu başvuruyu üç gün içinde inceleyerek karar verir. Bu üç günlük süre içinde kendi kararını düzeltebilir; kararını düzelmediği takdir de ise, itirazı incelemeye yetkili merice gönderecektir. Olayda iade 20 gün sonra yapıldığı için aslında iddianame kabul edilmiş sayılmıştır ve iddianamenin iadesi yok hükmündedir. Bu nedenle itiraz mercii, itirazın reddi kararıyla Ağır Ceza Mahkemesi tarafından verilen kararın yok hükmünde olduğunu tespit etmesi ve 15 günlük süre sonrasında kovuşturma aşamasının başladığını tespit etmelidir. (2 PUAN) Duruşma günü, gemide bulunan göçmenlerden bazıları da duruşmada hazır bulundurulur. Mahkeme, iddianamenin uzunluğu nedeniyle iddianameyi okumak yerine, iddianamede yer alan suçlamaların dayanağını oluşturan eylemler ve delilleri anlatmakla yetinir. Sanıklar A, B ve C nin müdafi M nin karşı çıkmasına rağmen durum değişmez ve iddianamenin kabul kararı okunduktan sonra sanıkların sorgusuna başlanır. Tanıkların dinlenmesine geçildiğinde Suriye uyruklu tanıkların, D ve E den çekindiklerini fark eden mahkeme başkanı, D ve E nin salondan çıkarılmasına karar verir. E, direnmesi üzerine zorla mahkeme salonundan çıkarılır. Göçmenlerden bazıları Türkçe bildiklerini ancak kendilerini Arapça daha iyi ifade edebileceklerini beyan ederler. Mahkeme başkanı, Türkçe biliyorlarsa tercüman kullanmalarının mümkün olmadığını söyleyerek, ifadelerini Türkçe vermelerini ister. Bunun üzerine tanıklar, Türkçe olarak ifade verir. 7. Mahkemenin iddianamenin uzun olması gerekçesiyle iddianameyi okumaması hukuka uygun mudur? Mahkemenin, göçmenlerin dinlenmesi sırasında D ve E yi salondan çıkarması hukuka uygun mudur? Bu karara karşı D ve E nin başvurabileceği bir yol var mıdır? Mahkemenin bu kararına direnen B ye tatbik edebileceği başka bir tedbir var mıdır? Göçmenlerin kendi dillerinde beyanda bulunma talepleri ve mahkeme başkanının kararını değerlendiriniz. Bu biçimde tercüman kullanma talebi D tarafından dile getirilseydi, cevabınız değişir miydi? (12 PUAN) CMK 191/3'e göre mahkeme duruşma aşamasında iddianame veya iddianame yerine geçen belgede yer alan suçlamanın dayanağını oluşturan eylemler ve deliller ile suçlamanın hukuki nitelendirmesi anlatmalıdır. Olayda mahkemenin iddianamenin uzun olması sebebiyle iddianameyi okumayıp iddianamede yer alan suçlamaların dayanağını oluşturan eylemler ve delilleri anlatması hukuka uygundur. Önemli olan anlaşılabilir şekilde anlatılmasıdır. (2 PUAN) Sanığın yüzüne karşı suç ortaklarından birinin veya bir tanığın gerçeği söylemeyeceğinden endişe edilirse, mahkeme, sorgu ve dinleme sırasında o sanığın mahkeme salonundan çıkarılmasına karar verebilir. Sanık tekrar getirildiğinde, tutanaklar okunur ve gerektiğinde içeriği anlatılır. Olayda endişe edildiğinden karar hukuka uygundur. (2 PUAN) Mahkeme başkanının D ve E ye yönelik işlemleri duruşmanın yönetimine ilişkin yetkisi kapsamındadır. Duruşma mahkeme başkanı tarafından idare edilir. Ancak duruşmada ilgili olanlardan biri duruşmanın yönetimine ilişkin olarak mahkeme başkanı tarafından verilen bir kararın hukuken kabul edilemeyeceğini öne sürerse mahkeme, bu hususta bir karar verir. D ve E, mahkeme heyetinin bu hususta karar vermesini isteyebilir. (2 PUAN) Kişi dışarı çıkarılması sırasında direnç gösterir veya karışıklıklara neden olursa yakalanır ve hâkim veya mahkeme tarafından, avukatlar hariç, verilecek bir kararla derhâl dört güne kadar disiplin hapsine konulabilir. Olayda E'nin direnmesi karşısında kendisine disiplin hapsi uygulanabilir. (2 PUAN) Sanık, mağdur, şüpheli veya tanıkların tercüman kullanma hakkı bulunmaktadır. Ancak bu haktan meramını anlatabilecek ölçüde Türkçe bilmeleri durumunda yararlanamazlar. Olaydan tanıkların meramını anlatabilecek derecede Türkçe bildikleri anlaşıldığından tercümandan yararlandırılmamaları hukuka uygundur. (2 PUAN) Sanık; iddianamenin anlatılması veya esas hakkındaki mütalaanın verilmesi üzerine sözlü savunmasını kendisini daha iyi ifade edebileceğini beyan ettiği başka bir dilde yapabilir. Bu durumda tercüme hizmetleri, sanığın

6 seçeceği tercüman tarafından yerine getirilir. Bu tercümanın giderleri Devlet Hazinesince karşılanmaz. Bu imkân, yargılamanın sürüncemede bırakılması amacına yönelik olarak kötüye kullanılamaz. Bu hüküm gereğince sadece sanık olan D'nin kendisini daha iyi ifade edebileceği bir dilde savunma yapmak amacıyla tercümandan yararlanma hakkı bulunmaktadır. (2 PUAN) Mahkeme, sanıklardan D ve E hakkında resmi belgede sahtecilik suçundan beraat, suç işlemek için örgüt kurmak suçundan 4 er yıl, göçmen kaçakçılığı suçundan ise 8 er yıl hapis cezası ile cezalandırılmalarına karar verir. Sanıklardan A, B ve C hakkında ise, örgüte üye olmak suçundan 2 şer ve göçmen kaçakçılığına yardım ettikleri gerekçesi ile 2 şer yıl olmak üzere toplam 4 er yıl hapis cezası ile cezalandırılmalarına ancak hem örgüte üye olmaktan dolayı verilen 2, yıllık hem de göçmen kaçakçılığından dolayı verilen 2 yıllık hapis cezalarına ilişkin hükmün sonuç doğurmamasına karar verir. Karar okunduktan sonra sanıklar D ve E nin müdafi, duruşma salonunda hükme karşı kanun yoluna başvuracağını, talebinin tutanağa aktarılmasını ister. Mahkeme başkanı, Bu talebin yeri burası değildir diyerek salondan ayrılır. C. Savcısı, D ve E hakkında resmi belgede sahtecilik suçundan verilen beraat kararına karşı, sanıklar D ve E nin müdafileri ise mahkûmiyet kararlarına karşı BAM a başvurur. BAM ın yaptığı ön inceleme sonunda verilen beraat kararının hukuka uygun olduğu sonucuna ulaşılır. Diğer hükümlerin ise hukuka aykırı olduğu sonucuna ulaşılarak, yeniden duruşma günü belirlenir. Yapılan yargılama sonunda örgüt kurmak suçundan verilen kararın hukuka aykırı olduğuna ve bozulmasına, sanıkların beraatına; göçmen kaçakçılığı suçundan verilen kararın ise, suçun onur kırıcı bir muameleye maruz bırakılarak işlenmesi nedeniyle cezanın arttırılması gerektiği gerekçesi ile kaldırılmasına ve sanıkların 12 şer yıl hapis cezası ile cezalandırılmalarına karar verilir. 8. Sanıklardan A, B ve C ye yönelik verilen hükmün sonuç doğurmamasına ilişkin kararın hukuki niteliği nedir? Tanımlayınız. Sanıklar D ve E nin müdafilerinin, kararın açıklanmasından sonra duruşma salonunda yaptığı açıklamasını ve talebini değerlendiriniz. C. Savcısı ve müdafinin başvurdukları kanun yolunu tespit ediniz. BAM a yapılan başvurunun niteliği nedir? BAM ın verdiği karar hukuka uygun mudur? (8 PUAN) Hükmün sonuç doğurmamasına ilişkin bu kararın hukuki niteliği hükmün açıklanmasının geri bırakılmasıdır. Hükmolunan ceza iki yıl veya daha az süreli hapis cezası veya adli para cezası ise mahkemece hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir. Bu kararın verilebilmesi için gerekli olan diğer şartlar; kişi daha önce kasıtlı bir suçta mahkum olmamış olması, mahkemede failin bir daha suç işlemeyeceğine olan bir inanç ve failin mağdurun veya kamunun uğradığı zararı tazmin etmesi gerekliliğidir. Olayda sanıkların işlediklerine karar verilen her iki suç için ayrı ayrı 2 yıl hapis cezası olmasından dolayı kişiler hakkında verilen hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı hukuka uygundur. (2 PUAN) Müdafilerin duruşma salonunda yaptıkları açıklamaları istinaf istemidir. İstinaf istemi hükmün açıklanmasından itibaren yedi gün içinde hükmü veren mahkemeye dilekçeyle veya zabıt katibine beyanda bulunulması suretiyle yapılabilir. Zabıt katibine beyanda bulunulduğunda bu beyan tutanağa geçirilir ve tutanak hakime onaylattırılır. Olayda hükmün tefhimi yapılmaktadır. Hükmün tefhimi duruşma dışı işlem olup, diğer süjelerin irade beyanında bulunma imkanı söz konusu değildir. Bu nedenle avukatın beyanı geçerli olmayacaktır. (2 PUAN) C. Savcısının ve müdafinin başvurdukları kanun yolu istinaftır. Bölge adliye mahkemesi, ilk derece mahkemesinin kararında mutlak bir hukuka aykırılık bulunması halinde hükmün bozulmasına ve dosyanın yeniden incelenmek ve hükmolunmak üzere bozulan hükmü veren ilk derece mahkemesine veya kendi yargı çevresinde uygun göreceği diğer bir ilk derece mahkemesine gönderilmesine karar verir. (2 PUAN) Olayda Bölge Adliye Mahkemesi tarafından verilen ilk karar hukuka aykırılık gerekçesiyle ilk derece mahkemesine gönderilmesi hukuka uygundur. İkinci karar ise, göçmen kaçakçılığı suçu bakımından yeniden yargılama yapılmış ve mağdurların onur kırıcı muameleye maruz kalması suretiyle nitelikli halinde oluştuğu ve cezanın arttırılması kararını vermiştir. Burada göçmen kaçakçılığı suçu bakımından aleyhe bir başvuru olmamasından dolayı cezanın ağırlaştırılması yasağı gündeme geleceğinden, BAM tarafından verilen bu karar hukuka aykırıdır. (2 PUAN) C. Savcısı, verilen bu karara karşı yeniden kanun yoluna başvurarak örgüt suçundan verilen beraat kararının hukuka aykırı olduğunu ileri sürer. Sanıkların müdafi ise, göçmen kaçakçılığından verilen karara karşı kanun yoluna başvurur, ancak herhangi bir neden göstermez. Kanun yolu merci tarafından yapılan inceleme sonucunda, örgüt suçundan verilen karara karşı yapılan başvuru usulden reddedilir. Göçmen kaçakçılığından verilen hüküm ise D ve E nin savunma hakkının sınırlandığı gerekçesi ile bozulur. Diğer sanıklar bakımından ise herhangi bir neden gösterilmediğinden dolayı

7 başvuru reddedilir. Karar kendisine ulaşan Yargıtay C. Başsavcısı, kararın D ve E bakımından hukuka aykırı olduğu sonucuna ulaşarak kararın yeniden denetlenmesini sağlar ve talep doğrultusunda karar, D ve E bakımından bozulur. 9. Yargıtay tarafından verilen kararı ve gerekçesini değerlendiriniz. Karar, hukuka uygun mudur açıklayınız? (6 PUAN) Yargıtay, örgüt suçu için verilen beraat kararının bozulması yönünde C. Savcısı tarafından yapılan başvuruyu, karar CMK 286/1 maddesinde düzenlenen ilk derece mahkemelerinden verilen beş yıl veya daha az hapis cezası gerektiren bir suç olmasından dolayı temyiz edilemez hükümler arasındadır. Buna bağlı olarak Yargıtay temyiz talebini CMK 298. maddeye göre usulden reddetmiştir. Bu gerekçeyle usulden ret yönündeki karar hukuka uygundur. (2 PUAN) Temyiz eden, hükmün neden dolayı bozulmasını istediğini başvurusunda göstermek zorundadır. Temyiz sebepleri temyiz dilekçesinde gösterilmemişse başvuru Yargıtay tarafından reddedilir. Sanıklar adına yapılan temyiz başvurusu, sanıklar müdafi başvurusunda temyiz nedenlerini göstermediği için reddedilmiştir. Bu gerekçeyle karar hukuka uygundur. (2 PUAN) Ancak CMK 289. maddede belirtilen hukuka kesin aykırılık halleri temyiz merciince resen dikkate alınır. Bunların varlığı halinde (başvuruda gösterilmeseler dahi) hüküm bu sebeplere bağlı olarak bozulur. Sanıklar müdafii tarafından yapılan başvuruda, D ve E bakımından da temyiz sebepleri gösterilmemiş olmasına karşın (hüküm için önemli olan hususlarda) savunma hakkının sınırlanması hukuka kesin aykırılık halidir. Hüküm temyiz talebinden gösterilen sebeplerle bozulduğunda, dilekçede açıklanmış olmasa bile saptanan bütün diğer hukuka aykırılık halleri ilamda yer alır. Bu gerekçe ile karar hukuka uygundur. (2 PUAN) 10. Karara karşı Yargıtay C. Başsavcılığının başvurduğu kanun yolunu ve sonuçlarını kısaca açıklayınız. Bu karara karşı, kararı denetlenen merciin direnme yetkisi var mıdır? Olayda Yargıtay C. Başsavcılığının başvurduğu kanun yolu olağanüstü kanun yollarından biri olan başsavcılığın itirazıdır. Başsavcılığın itirazı; Yargıtay Ceza Dairesi tarafından verilen kararın hukuka aykırı olduğu iddiasıyla, Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından, ilamın kendisine tebliğinden itibaren 30 gün içerisinde Ceza Genel Kuruluna yapılan başvurudur. Kanun yoluna başvuru için getirilen 30 günlük süre sanık aleyhine başvurular için olup, sanık lehine yapılan başvurular için süre aranmaz. Bu kanun yoluna başvurulması verilen kararın infazına engel değildir. (2 PUAN) Başsavcılığın itirazı üzerine dosya, doğrudan CGK değil kararına itiraz edilen daireye gönderilir. Daire kararı inceler ve yerinde görürse kararını düzeltir; görmezse dosyayı CGK gönderir. CGK, Başsavcılığın iddiasını haklı bulmazsa itirazı esastan reddeder. Haklı bulduğu takdirde iyileştirme veya bozma kararı verir. (2 PUAN) CGK bozma kararlarına direnmek mümkündür. Zira CGK kararı ve Daire kararı eş seviyededir ve ilk derece mahkemesi bu karara direnebilir. (1 PUAN) Metin Soruları 1. Disiplin hapsini tanımlayınız. Disiplin hapsinin Ceza Muhakemesinde hangi hallerde uygulanabileceğini belirtiniz. (8 PUAN) CMK nın 2.maddesinde tanımlanan disiplin hapsi, kısmi bir düzeni korumak amacıyla yaptırım altına alınmış olan fiil dolayısıyla verilen, seçenek yaptırıma çevrilemeyen, ön ödeme uygulanamayan, tekerrüre esas olmayan, şartla salıverilme hükümleri uygulanmayan, ertelenemeyen ve adli sicil kayıtlarına geçirilemeyen hapsi ifade eder. (Disiplin hapsi, en fazla üç ay için verilebilir. Bu kararı vermeye yetkili merci, hâkim veya mahkemedir.) (4 PUAN)

8 CMK da disiplin hapsi, şu haller için öngörülmüştür: o Tanıklıktan ve yeminden yasal bir sebep olmaksızın çekinme halinde (CMK m. 60/1) (1 PUAN) o Bilirkişilerin usulüne uygun olarak çağrıldığı halde duruşmaya gelmemesi veya gelip de yeminden, oy ve görüş bildirmekten çekinmesi halinde (CMK m. 71), (1 PUAN) o Avukatlar ve çocuklar hariç olmak üzere, duruşmanın düzenini bozan kişinin dışarı çıkarılması sırasında direnç göstermesi veya karışıklıklara neden olması halinde (CMK m. 203/3), (1 PUAN) o Zilyedin, muhafaza altına alınacak veya elkonulacak eşya veya diğer malvarlığı değerini göstermek ve teslim etmekten kaçınması halinde (CMK m. 124/2). (1 PUAN) 2. Davaya kimler katılabilir? Davaya katılanın hak ve yetkileri nelerdir? (12 PUAN) Kamu davasına katılanlar CMK m.237 de düzenlenmiştir. Buna göre; Mağdur, suçtan zarar gören gerçek ve tüzel kişiler ile malen sorumlu olanlar, ilk derece mahkemesindeki kovuşturma evresinin her aşamasında hüküm verilinceye kadar şikâyetçi olduklarını bildirerek kamu davasına katılabilirler. (3 PUAN) Katılanın hak ve yetkileri: o o Mağdur veya suçtan zarar gören, davaya katıldığında mahkemeden istemesi halinde baro tarafından bir avukat görevlendirilir. (CMK m. 239/1) (1 PUAN) Mağdur veya suçtan zarar görenin çocuk, sağır ve dilsiz veya kendisini savunamayacak derecede akıl hastası olması halinde avukat görevlendirilmesi için istem aranmaz. (CMK m.239/2) (1 PUAN) Ayrıca katılan, (7 PUAN) o Hakimi reddetme (CMK 24/2) o Alınacak kararlara ilişkin görüş bildirme (CMK 33) o Duruşma hazırlığı evresinde, belli bir tanığın veya uzman kişinin çağrılmasını talep etme ve bu talep reddedildiğinde bu kişileri mahkemeye getirme (CMK 178) o Mahkeme başkanı aracılığıyla soru sorma (CMK 201) o Savcı, sanık veya müdafii ile tutanakların okunmasına rıza gösterme (CMK 211) o Sanık, tanık, bilirkişi ve duruşmaya çağrılmış diğer kişilerin açıklamalarına karşı açıklamalarda bulunma (CMK 215) o Belgenin okunmasından sonra belgenin içeriğine ilişkin açıklamalarda bulunma (CMK 215) o Delillerin tartışılmasında söz alma ve açıklamalara cevap verme (CMK 216) o Tutanak ve belgelerden örnek isteme, tanıkların davetini isteme (CMK 234/1-b) haklarına sahiptir.