Şəfa tapmaq üçün səbəblərdən

Transkript

1 Şəfa tapmaq üçün səbəblərdən Allah-Taala Qurani-Kərimdə bal arısı haqqında danıarkən balın insan üçün bir əfa vasitəsi olmasını belə vurğulayır: «...(O arıların) qarınlarından insanlar üçün əfa olan müxtəlif rəngli (ağ, sarı, qırmızı) bal çıxar. Şühəsiz ki, bunda dü ünüb dərk edənlər üçün bir ibrət vardır!» (ən-nəhl, 69) Ayədə də deyildiyi kimi arıların qarınlarından çıxan bal, arı südü, arı yapıqan ı(arıların hasil etdikləri və səbətin ağzına yığdıqları yapıqanlı maddə) və digər maddələrin altında bir əfa gizlənir ki, bunun da insanlara böyük xeyri vardır. Bunun üçün ilk öncə balın xüsusiyyətlərinin nədən ibarət olmasına, alimlərin bu barədəki biliklərinə, aparılmaqda olan tədqiqatlara və bu günə kimə davam edən təcrübələrə toxunulacaqdır. ümumiyyətlə, bal təkcə irin dadı olan adi maye və ya vaxtaırı ağzımızı irin etmək üçün bir-iki qaıq daddığımız bir nemət deyildir. O həm də bir çox müxtəlif xarakterli xəstəliklərin müalicə açarıdır. Necə deyərlər, min bir dərdin dərmanıdır. Aparılan çoxsaylı təcrübələr də bir daha onu sübut edir ki, balın sağalmaz yaraların, irinləmələrin və ümumi xəstəliklərin müalicəsindəki rolu danılmazdır. Əlinizdə olan bu kitabça sayəsində siz bal aləminə, onun tərkibinə, faydasına, növlərinə, qəti bir əlac kimi istifadəsi mexanizminə, balın əsasında hazırlanmı reseptlərə, qədim və müasirlərin balın əhəmiyəti barəsindəki baxılarına qısamüddətli səyahət etmək imkanını əldə edəcəksiniz. QURAN VƏ SüNNƏDƏ BALDAN ŞƏFA VASİTƏSİ KİMİ İSTİFADƏ Qurani-Kərim balın müalicəvi xüsusiyyətlərini nəzərə alaraq onda insanlar üçün bir əfa olduğuna iarə etmidir. Allah-taala bu barədə buyurur: «Rəbbin bal arısına belə vəhy (təlqin) etdi: "Dağlarda, ağaclarda və (insanların) qurduqları çardaqlarda (evlərin damında, üzümlüklərdə) özünə evlər tik (pətəklər sal); Sonra bütün meyvələrdən ye və Rəbbinin sənə göstərdiyi yolla rahat (asanlıqla) get! (Və ya: "Rəbbinin yollarını itaətlə tut!") (O arıların) qarınlarından insanlar üçün 1 / 5

2 əfa olan müxtəlif rəngli (ağ, sarı, qırmızı) bal çıxar. Şühəsiz ki, bunda dü ünüb dərk edənlər üçün bir ibrət vardır!» (ən-nəhl,68-69) Burada vurğulanması qaçılmaz olan bir neçə məqam vardır ki, onlara da aağıda toxunacayıq: Birinci: bal arısı dağları, ağacları seçərək özünə məskən etmi, sonra insan əlinin məhsulu olan və bizlərin Arıçılıq təsərrüfəti adlandırdığımız pətəklərdə, damlarda, üzümlüklərdə pətək salmıdır. Allah-Taala bal arısına insanların bilmədiyi bir yol ilə dağlarda, ağaclarda və təknələrdə məskən salmasını vəhy etmidir. İkinci: bal arıları müxtəlif çiçəklərin üzərinə qonaraq onlardan irə çəkir və qonduğu çiçəklərin rəngarəngliyi topladığı balı faydalı ünsürlərlə zənginlədirir. Bunun üçün də insan balı qəbul etdiyi zaman bədəninə seyr edən əfanı dərhal hiss etməyə balayır. Lakin bəzi insanlar balı gündəlik qidalarına daxil etmələrinə baxmayaraq, bunun bir faydasını görməmələrindən ikayətlənirlər. Bunun səbəbi onunla izah olunmalıdır ki, insan bal istehsalına çirkin əkildə müdaxilə edir, çiçək irələrinin yerinə əkər tozu qatır və bunun nəticəsində də bal Quranın qeyd etdiyi tərkibini dəyiir və özünün əfa təsirini itirmi olur. üçüncü: bal arısı çiçəkdən çiçəyə qonur, özünə qida toplayır. Arıların yaadığı ərazidə çəmənlik, ağaclıq azlıq təkil etdikdə isə bal arısı topladığı bal ilə qidalanmaq məcburiyyətində qalır. Lakin arıçılıqla məğul olanlar adətən pətəkdəki balı tam çəkir, orada arının qidalanması üçün ehtiyat bal saxlamır və bəzən də onun əvəzinə əkər tozu qoyduqlarını görürsən. Bu da bal arısının düzgün qidalanmamasına gətirib çıxarır. Dördüncü: Allah-Taala bal arısını azad çalıan bir bir canlı olaraq yaratmıdır. Ona heç nə mane ola bilməz və heç bir ey onu yolundan edə belməz. Onun həyatı ibadətlə və sadə bir tərzdə keçməkdədir. Beinci: bal arıları müxtəlif növ çiçəklərin irələrini soraraq onları qarınlarında xüsusi biirmə əməliyyatından keçirir və irəni an balına çevirirlər. Məhz bunda insanlar üçün bir əfa vardır. Altıncı: balın tamı arıların üzərinə qonduğu çiçəklərin və meyvələrin müxtəlifliyinə görə fərqlənir. Məhsul tərkibi maddələrin fərqliyinə, çoxsaylı rənglərinə, dadına və rayihəsinə ögrə müxtəlifdir. Yeddinci: tam əfa insan əlinin müdaxilə etmədiyi təmiz balın qəbul olunması ilə ba verir. Bununla yanaı, balda baqa bir yaxı keyfiyyət vardır ki, o da cismdən irəni sormaq iqtidarında olmasıdır. Bu da irəliyini itirən hər bir mikrobun ölməsi deməkdir. Allahın bal haqqında Bunda insanlar üçün bir əfa vardır deməsinə gəlincə, buradakı məqsəd balın hər bir dərdin dərmanı və əfası olmasını vurğulamaqdır. Bu da insanı bir növ Allahın yaratdıqları barəsində düünməyə, onlardan özünə 2 / 5

3 ibrət və fayda götürməsinə sövq edir. Bal həmçinin ən əfzəl qidalardandır və Allahın əbədiyyət Cənnətinin sakinləri üçün hazırladığı yeməklərdəndir. Bu barədə Allah-Taala Qurani-Kərimdə buyurur: «Müttəqilərə və d olunan Cənnətin vəsfi belədir: orada dadı dəyi məyən (qoxumayan) sudan irmaqlar, təmi çönməyən süddən çaylar, içənlərə ləzzət verən ərabdan nəhrlər və təmiz baldan irmaqlar vardır. Orada onları hər cür meyvə və Rəbbi tərəfindən (günahlardan) bağı lanma gözləyir. (Məgər bu cənnətdə olanlar) cəhənnəm odunda əbədi qalıb bağırsaqları parça-parça edən qaynar su içirdiləcək kəslər kimi ola bilərlərmi?!» (Məhəmməd, 15) Baldan əfaverici bir vasitə kimi istifadəni təlqin edən bir çox peyğəmbər hədisləri vardır ki, onlardan da bəziləri aağıda qeyd olunmudur. 1. Allahın elçisi (sellallahu aleyhi ve sellem) buyurmudur: İki eydə əfa axtarın: balda və Quranda. (İbn Macə, 3450-ci hədis) Bu hədisdən belə anlaılır ki, Allah-taala balı xəstəliklər və dərdlər, Quranı isə qəlbin əkk-übhələri üçün bir əfa etmidir. 2. Peyğəmbər (sellallahu aleyhi ve sellem) buyurmudur: Şəfa üç eydədir: həccamın(qanalma ilə mə ğul olan əxs)ne tərində(cərrah bıçağı)bal içməkdə və [odla] dağlamaqda. Mən isə ümmətimə [odla] dağlamağı qadağan edirəm. (Buxari, 10/137.) Hədisin mənası ondan ibarətdir ki, müalicə təkcə qanalma və balla məhdudlamır. Burada həkimlərin tövsiyə etdikləri baqa müalicə tədbirləri də vardır. Lakin Peyğəmbər (sellallahu 3 / 5

4 aleyhi ve sellem) bu hədisi ilə diqqəti qanalmanın və balın əhəmiyyətinə, onların ağrıların yüngüllədirilməsində və əfa zirvəsinə çatmaqda mühüm rola malik olmalarına yönəltmidir. 3. Aiədən (Allah ondan razı olsun!) rəvayət olunur ki, Peyğəmbərin (sellallahu aleyhi ve sellem) ən çox xoladığı qida məhsulu bal idi. (İbn Sini, Əbu Nəim.) 4. Yenə də Aiədən (Allah ondan razı olsun!) rəvayət olunur ki, Peyğəmbər (sellallahu aleyhi ve sellem) halvanı və balı çox xolayardı.(əl-buxari, 5431.) 5. Rəsulallah (sellallahu aleyhi ve sellem) hər gün bir qədəh suya qatılmı bal içərdi. əl-bağdadi bunun səhhətin qorunmasında qeyri-adi bir hikmətli üsul olduğunu bildirmidir. (əl-bağdadi, Peyğəmbər təbabəti, 133.) Qeyd olunan bu hədislərdən də balın peyğəmbər metodunu təqlid etməklə yanaı güclü əfaverici təsirə malik olması bir daha öz təsdiqi tapır. ARI MƏHSULLARI BAL Bal içi arıların bal verən bitkilərin çiçək nektarından hazırladığı və yem ehtiyatı kimi istifadə etdiyi əkərli mayedir. Qiymətli qida maddəsi sayılan bal iki cür olur: 1. çiçək balı (müxtəlif bitkilərin nektarından toplanır). 2. irə balı (yarpaq və gövdələrin irin ifrazatından alınır). çiçək balına cökə, qırxbuğun, üçyarpaq yonca, günəbaxan yağıotu balı aiddir. Balın rəngi ağ, sarı, qonur olub, kimyəvi tərkibi bitkinin növündən və hava əraitindən asılıdır. Bal yetidikdən sonra arılar anları mum qapaqlarla bağlayır. Əmtəəlik bal sentrifuqa üsulu ilə, bəzən də presləməklə anlardan alınır. Balın qatılığını normaladırmaq, istənilən ətrin, rəngin və dadın alınması üçün müxtəlif sortlar qarıdırılır. Bal cökə, fıstıq, sidr və s. ağaclardan hazırlanmı çəlləkdə saxlanılır. Palıd çəlləklərdə qaralır, iynəyarpaqlı ağaclardan qayrılmı çəlləklərdə saxlandıqda isə qatran iyi verir. Tərkibi: Balın tərkibində yetmidən artıq maddə cəmlənir. Adətən 13-20% su, 80%-dən artıq karbohidrat, bunların arasında 40% fruktoza, 30% qlükoza, 4% qamı əkəri, maltoza (səməni əkəri - disaxorid), niasta və s. əkərlərlə yanaı maqnezium, potasium, kalsium, natrium-xlor, kükürd, dəmir, sink, selenium, miss, xrom, maqanez və fosfor kimi minerallar və mineral duzlar, bir çox üzvü turular, lumu cövhəri, alma, tartaraq, kərə yağı, ənbər, turəng, süd və digər turular da vardır. Həmçinin müxtəlif növ fermentlər (amilaza, katalaza, invertaza) də mövcuddur. çiçək tozu öz mənbələrinin xassələri ilə əlaqədar olaraq dəyiir və bunun nəticəsində də balda 1,5 mq B2, 0,1mq B1, 2 mq B3, 1 mq B5, 5 mq B6, mq C6 və digər vitaminlər yaradır. Eyni zamanda balın tərkibində antibakterioloci təsir xüsusiyyətlərinə malik maddələr də vardır. Bunlara estrogenin parçalanmasından yaranan cinsi harmonları misal göstərmək olar. Buradan da belə məlum olur ki, bal güclü effektiv müalicəvi və prafilaktik dərmanlardan ibarət müəkkəmməl bir xəzinədir. 4 / 5

5 ARI YAPIŞQANI PROPOLİS Propolis bal arısının ağacların qabığından və bəzi bitkilərin tumurcuqlarından topladığı yapıqanlı maddələrdir. Arılar bu maddələrdən qı aylarında pətəklərin giri qapısının daraldılmasında, səbətin taxta çərçivələrinin biri-birinə yapıdırılmasında, yaadıqları yuvaların tavanlarını örtən anın bərkidilməsində, habelə kərtənkələ və siçan kimi pətəyin içinə soxulan həəratları netərləri ilə sancaraq öldürdükdən sonra onların cəsədlərini balzamlamada istifadə edirlər. Belə ki, onlar pətəyin atmosferasının korlanmaması üçün ölmü cəsədi mum təbəqəsi ilə örtürlər. Propolis yaıl-qəhvəyi rəngli, yapıqan formula malik bir maddədir. Qoxusu tumurcuqlar, bal, mum və vanilin qarıığı kimi xo və təravətlidir. Yandığı zaman ondan ətirli yapıqanın qoxusu gəlir. Propolisin tərkibində bir neçə təbii antibiotiklər vardır ki, onların da tərkibi son dərəcə təbii olduğu üçün qaraciyərə, böyrəklərə heç bir mənfi təsir göstərmək qabiliyyətinə malik olmur. Hələ İkinci Dünya müharibəsi zamanı fəal və dərhal təsir gücü olan dərmanların qıtlığı ucbatından yaralananların ölümünə səbəb olan bir çox qorxulu xəstəliklər var idi ki, onların da müalicəsində on minlərlə təbii antibiotiklərdən istifadə edilirdi. Tərkibi: 55% qatran, 30% mum, 10% uçucu ətirli yağlar, 5% isə tozcuq dənələrindən ibarətdir. Müalicəvi xüsusiyyətləri: propolis tam müvəffəqiyyətlə bir çox yara və irinləmələrin, habelə müxtəlif növ göbələk və oynaq xəstəliklərinin müalicəsində yaxından istifadə olunur. Propolis bakterioloci silah və qanaxmanın qarısını alan bir vasitə olaraq mühüm rola malikdir. O həm də imunitetin güclənməsinə və xərçəng xəstəliyinə tutulmu hüceyrələrin vaxtında məhvinə gətirib çıxarır. Bu yapıqanlı maddə dəfələrlə Rusiyanın xəstəxana və tibbi laboratoriyalarında təcrübədən keçirilmi və sübuta yetirilmidir ki, toxumaların inkiafına və yeni ətin yaranmasına kömək edən təmizləyici amildir. YUSİF ƏLİ BƏDYƏVİ Ərəb dilindən tərcümə edən: Rəsul ömərov Nərə hazırlayan: Mahmud Qəhrəmanov 5 / 5