PEDİATRİK TRAVMA RADYOLOJİSİ

Transkript

1 Travma olgusunda ; PEDİATRİK TRAVMA RADYOLOJİSİ İzmir Bozyaka Eğitim ve Araştırma Hastahanesi Acil Tıp A.B.D. Dr. Burcu DENİZLİOĞLU Kafa grafisi Servikal grafi PA AC grafisi Dorsolomber grafi Pelvis grafisi Ekstremite grafileri Batın USG Batın BT (i.v. kontrastlı) Beyin BT KAFA TRAVMASI en önemli mortalite-morbidite nedeni baş/vücut oranı fazla, myelinizasyon az, kraniyal kemikler ince Rutin kraniyografi < 2 yaş KİBAS semptom,bulgu(+) kraniyal BT Normal kafa grafisinin görüntüsü Sutur bölgelerinin görüntüsü C - Coronal S - Sagittal L - Lambdoidal P - Parietomastoid (squamosal) O-Occipitomastoid İşaretli bölge : ön fontanel 1

2 Sağ parietal kemik üzerinde, lambdoidal suturle ilişkili, 3cm lik açılanmış kırık Vertexten lambdoidal suture uzanan sol parietal kemiğin uzun lineer kırığı Sağ post. Parietalde Çökme kırığı **kafa grafisindeki sklerotik görünüm çökme kırığını gösterir sol temporalde çökme kırığı SERVİKAL TRAVMA kafaları büyük,servikal kasları zayıf Servikal grafi endikasyonları: boyun ağrısı, anormal nörolojik muayene bulgusu, mental durum bozukluğu Sağ parietal kemiğin üst kısmında çökme kırığı(+), beyin dokusu olağan Asemptomatikse filme gerek yok Lateral servikal grafi, servikal spinal yaralanmaların %80 nini saptayabilir odontoid grafilerle; sensitivite%94 e çıkar Spinal kord hasarışüphesi(+) MR 2

3 Servikal grafi yorumlama A adequacy: 7 servikal ve T1 görünmeli A alignment (hizalanma) : lig.hasarı-kırık B bones: Her servikal dikkatli değerlendirilmeli D dens:predental mesafe; çocukta < 5 mm S soft tissue :prevertebral yumuşak doku normalde vertebral kolon konturunu takip eder. Pediatrik vakada C2-C3 seviyesinde psödosubluksasyon ***Psödo- gerçek subluksasyon ayrımı; C1-C2-C3 ün spinolaminar bileşkesinden çizilen hat ile belirlenen 3 nokta - 2mm lik bir düz çizgi hizası içinde seyrediyorsa psödosubluksasyon - 2mm den daha uzak bir mesafede bulunuyorsa gerçek subluksasyon atlantoaxial subluksasyon C2 nin post.spinöz process inde ve interartiküler bölgesinde ası kırığı ve prevertebral yumuşak dokuda kalınlık artışı vertebra gövdelerinin normal ant. Köşelenmesi C3 seviyesinde en belirgin C4 ün C5 üzerinde bilateral faset dislokasyonu 3

4 (a) C1 in axial BT si (b) üst servikallerin 3 boyutlu BT si a b c 6 yaşında,erkek, C1 post.ve ant. halka kırığı a) Servikal omur hizlanmasının normal olduğu lateral ekstansiyon grafisi b) Coronal ve c) sagittal MR görüntüsü: servikal omur hizalanması normal fakat üst servikal bölgede ödem ve spinal hemoraji ile uyumlu bulgu (SCIWORA). KARDİOTORASİK TRAVMA ikinci sıklıkla ölüm sebebi göğüs kafesi; kompliansı yüksek,mediastinal yapılar mobil kemik yapıda lezyon olmaksızın iç organlarda ciddi travma olabilmekte Kemik yapıda fraktür olması çok ciddi travma bulgusu Normal PA AC Yetişkinden en önemli farkı 0-3 yaş arasında timus bezinin belirgin olmasıdır. Normal timus görüntüsü (sail saign) Pnömomediastinum (Spinnaker sail sign) 4

5 Tansiyon pnömotoraks pnömomediastinum Pnömomediastinum Pnömoperikardium ve sol pnömotoraks Pnömomediastinum+pnömotoraks Pnömomediastinum+pnömotoraks+cilt altı amfizem 5

6 Klavicula kırığı plevral effüzyon ve paraspinal hematom a a) sol hemitoraksta havalanma artışı (inspirasyum grafisi) 2yaş,erkek çocuk, öksürük+ateş Yabancı cisim aspirasyonu(sol ana bronşta) 1 günlük bebek,zor doğum sonrası multipl kırık(+) (Doğum ağırlığı 5500gr) b) solda hava hapsi, mediasten sağa kaymış (ekspiryum grafisi) b ABDOMİNAL TRAVMA Kemik fraktürü olmaksızın iç organ hasarı sık KC ve dalak esnek,korunmasız göğüs kafesi daha küçük,daha esnek Abdominal kaslar gelişmemiş pelvis küçük; alt abdomeni korumakta yetersiz perirenal yağ dokusu az mesane dolu iken intraabdominal bir organ FAST Kardiyak Sağ üst kadran (perihepatik) Sol üst kadran (perisplenik) Pelvik 6

7 Morisson poşunda serbest sıvı Splenorenal alanda serbest sıvı Sol plevral effüzyon, sol subfrenik sıvı Pelvik serbest sıvı 7

8 TRAVMATİK SOL DİAFRAGMATİK HERNİ ileus perforasyonuna sekonder pnömoperitoneum 15 yaşında AİTK olgusu, sol diafram rüptürü sonucu sol göğüste mide ile sol AC kollapsı TRAVMATİK SOL DİAFRAM HERNİSİ TRAVMATİK SOL DİAFRAM HERNİSİ 14yaşında,erkek,travma (S) splenik fraktürü (H) perisplenik hematom 14yaş,ADTK,splenik hematom 8

9 KC laserasyonu Pankreas laserasyonu ÜROGENİTAL TRAVMA Böbrekler rölatif büyük, perirenal yağ dokusu az, Gerato fasyası iyi gelişmemiş, kotlar tam ossifiye olmamış mesane doluyken intraabdominal bir organ Çoğu mesane yaralanması ciddi pelvis kırıklarıyla birlikte Tanıda CT ve sistogram kullanılır INTRAPERITONEAL MESANE RÜPTÜRÜ SİSTOGRAM: Mesaneye foley ile verilen kontrast madde intraperitoneal alana kaçmış. (her 2 iliak kemikte, her 2 ramus sup.da,sağ inf.ramusta ve sol femurda kırıkları var) EKSTREMİTE TRAVMASI sağlam tarafla mukayese et Fiz çizgisi hasarlanırsa büyüme engellenir: Salter-Harris kırıkları Çıkık çocuklarda çok zor ortaya çıkar(eklem bağları kuvvetli) Kemikler elastik: yaş ağaç kırığı, torus kırığı Periost;kemik şaftına gevşek, metafizine sıkı bağlı bükülmede metafiz kenarlarında kopma kırığı(köşe kırıkları) 9

10 Periost kalın,elastik ve kortexe gevşek bağlı; - kemik kırılsa da periost sağlam kalır,parçalı kırık pek oluşmaz - parçalı kırık oluşsa bile kemik uçları birbirinden çok ayrılmaz Kırık şekilleri a) Yaş ağaç,bükülme b) Torus c) Toddler d) metafizyal köşe kırığı Yaş ağaç kırığı Bükülme(eğilme) kırığı Korteksin tek taraflı kırığı Genelde uzun kemiklerin diafizinde kortikal ayrışma defekti yok Genelde radius, ulna,fibulada Supinasyon ve pronasyonun kısıtlanmasıyla sonuçlanabilir!!! mukayeseli filmle değerlendir Torus kırığı - çocuklardaki en sık kırık tipi (sıklıkla radius distalinde) - Uzun kemik gövdesinin inkomplet fraktürü - En çok metafizde Toddler fraktürü Tibia gövdesinin yer değiştirmemiş oblik veya spiral fraktürü 10

11 Avulsiyon kırığı Çocuklarda bağ ve tendonlar kemikten daha güçlü olduğundan sık görülür En sık; tibial platoda post.çapraz bağın tutunduğu nokta ve 5. metatars prox.,pelvis Epifiyal büyüme plağı fraktürleri Akut dönemde radyografik bir anormallik saptanmayabilir. Klinik önemli!!! - FM : büyüme plağında hassasiyet ve ödem varsa; ekstremiteyi immobilize et!! - 2 hf sonra kontrol grafisi!! Mukayeseli film!!! ekstremitede uzunluk kaybı!! Sağ ischium avulsiyon kırığı med.epikondil avulsiyonu Femur başı epifizinin kayması Diğer Salter Harris tip 1 kırıklarından farklı; morbiditesi yüksek. - epifiz post. ve med.e hareket eder - Klinik prezentasyon yanıltıcı; % 50 kalça, %25 diz ağrısı sağ femur başı epifizi kaymış(salter tip1) distal femur fraktürü ( salter tip2) Ayak parmağı proximal phalanx fraktürü (salter tip4) Distal tibiada Salter 4 kırığını takiben gelişen ayak bileği deformitesi Radius dislokasyonu + ulna (olecranon da) fraktürü Normal anterior fat pad. Pozitif fat pad sign (hem anterior hem posteriorda) 11

12 Pelvis grafisi FROSTBİTE: sağda şiddetli,solda hafif derecede. Sağ işaret parmağı orta ve distal falanxı nekroza sekonder kaybolmuş. Bilateral distal,orta falanx ve sağ metakarpaller büyüme plağındaki hasara bağlı kısalmış. Başparmaklar diğerlerinden daha az etkilenmiştir. her 2 iliak kemikte, her 2 sup.ramusta, sağ inf.ramusta kırık Kalçanın arkaya çıkığı İschium kırığı kaza dışı yaralanmalar yumurta kabuğu fraktürü - sütür hattını geçen fraktür kafatası fraktürlerinde istismarı düşündüren bulgular: multipl yumurta kabuğu kırığı occipital bası kırıkları sütür hattını geçen kırıklar 12

13 Kranial USG (istismar olgusu) köprü venlerinin yırtılması sonucu subdural hematom oluşur sarı ok (hipoekoik) eski subdural hematoma ait kırmızı ok (hiperekoik) yeni subdural hematoma ait İnterhemisferik bölgede hematom Solda orta hattı itmiş akut subdural hematom Sol ACA,MCA ve PCA bölgesinde ve sağ ACA bölgesinde infarkt alanı MR; Kronik bilateral subdural hematomu ve sağ frontalde ve post. İnterhemisferik bölgede yeni subdural hematomu mevcut Eski post. kot fraktürleri(istimar bulgusu) 13

14 istismara bağlı abdominal yaralanmalar: KC laserasyonu duodenal hematom pankreatik laserasyon Pankreatik laserasyonu olan istismar olgusu KC laserasyonu olan istismar olgusu proximal tibiada kova sapı kırığı( Bucket handle fracture) metafizyal köşe kırığı 14

15 a a) 4 aylık,distal tibia metafiz köşe kırığı : eş zamanlı kemik taramasında tüm tibiada belirgin aktivite artışı b) Takipte 12 gün sonrasında çekilen film. Kırığın olduğu tarafta periost değişiklikleri b Femur fraktürlü 2 infant olgusu. çocuğun yaşı ve hikaye çok önemlidir. Kırık iyileşmesi Diafizyal kırıklarda : - Kallus görünmüyorsa kırık en çok 14 günlüktür - Kallus görünüyorsa kırık en az 5 günlüktür. Bu bulgular kırık ile hikayenin korelasyonunu değerlendirmede kullanılır. Kaynaklar Emergency radiology David T.Schwartz, Earl J. Reisdorff Emergency ultrasound O.John MA,James R.Mateer, Micheal Blaivas 15