OBEZİTENİN NEDENİ GELİŞİMİ VE ENERJİ DENGESİ

Transkript

1 OBEZİTENİN NEDENİ GELİŞİMİ VE ENERJİ DENGESİ Basit olarak tanımlamak istenirse, obezite, enerji dengesinin bozulması sonucunda oluşmaktadır. Diyet, egzersiz ve genler enerji dengesini oluştururlar. Enerji alımının, tüketiminden fazla olduğu koşullarda enerji dengesi bozulmaktadır. Enerji Alımı; iştahı ve doymayı düzenleyen hipotalamik merkezler ile kontrol edilmektedir. Bu merkezler, çeşitli hormon, faktör, madde ve nörotransmittler ile etkilenmekte ve gıda alımı ya stimule olmakta ya da inhibe edilmektedir. Gıda alımını artıran peptitlerin bazıları, beta endorfin, galanin, somatostatin ve nöropeptidin hipotalamik NP-Y aracılığı ile gıda alımını etkilediği iddia edilmektedir. NP-Y iştahı arttırıp esmer yağ hücrelerinde termojenezi azaltmaktadır. Leptin, NP-Y sekresyonunu azaltarak iştahın azalmasına ve gıda alımının yani enerji alımının azalmasına yol açmaktadır. Leptin, beyaz adipoz hücrelerde sentezlenmekte, plazmada proteine bağlı olarak bulunmaktadır. Leptinin serum düzeyinin vücut kitle indeksi ile sıkı bir korelasyon gösterdiği belirlenmiştir. Hipotalamik merkezlerin, tümör, travma ve inflamatuvar lezyonlar ile etkilenmesi de hiperfaji ile enerji alınımının artmasına yol açmaktadır. Çeşitli fizyolojik uyaranlar da hiperfaji ile enerji dengesinin bozulmasına neden olmaktadır. Gıda ve içecekler ile alınan enerji kaynaklarından en fazla enerji veren yağlardır. Yağların enerjisi 9 kcal/g dır. Vücut ağırlığının her 10 kg fazlalığında kcal fazla kalori depolanmaktadır. Eğer birey, günlük kalori alımını sürekli olarak kcal artırırsa, 4-10 yıllık sürede 2-20 kg alabilmektedir. Hiperfaji ve özellikle yüksek yağ içerikli gıda alımı ile

2 obezitenin oluşması kaçınılmazdır. Aşırı yağlı gıdalarla beslenenler tokluk hissine kavuşmadan sürekli yeme arzusu içinde olmakta ve gereğinde fazla enerji almakta ve depolanmaktadır. Enerji Tüketimi; Enerji dengesinin ikinci kompanenti olan total tüketim 3 şekilde olmaktadır. Bazal metabolik hız Diyetle olan termojenez Fiziksel aktivite Sedanter erişkinlerde total enerji tüketiminin yakalaşık %60 ı bazal metabolik hız ile olmaktadır. Tüketimin %10 u termojenez ile %30 u ise fiziksel aktivite ile sağlanmaktadır. Bazal metabolik hız yağsız vücut kitlesi ile ilgilidir. Obezlerin hem yağ dokuları, hem de yağsız kitleleri artmıştır ve bu nedenle hemen daima bazal metabolik hızları yüksektir. Ağır bedensel aktivitesi olanlarda, total enerji tüketimi artmaktadır. Bu tüketimin %50 lik oranı egzersiz, fiziksel aktivite tüketimi şeklinde olmakta, diyet termojenezi %10 larda kalmakta bazal metabolik hız ise %40 larda olmaktadır. Çeşitli davranış değişiklikleri, fizyolojik, psikolojik, genetik, medikal, endokrin ve terapötik nedenler obezitenin oluşumunda etkili olmaktadırlar. Davranış Değişiklikleri; Yaşla beraber fizik aktivitenin azalması ve sedanter yaşam veya spor yapanların iş değişikliği, sosyal etkiler ile bu alışkanlıklarını bırakmaları, sürekli evde oturma ve televizyon seyretme eğilimleri yanında düzensiz gıda alınması, öğün aralarında atıştırmalar, sık sık enerjiden zengin gıda ve içeceklerin tüketilmesi özellikle yağ içeriği zengin gıdalar ve alkol alınması gibi değişiklikleri, sonunda obeziteye neden olmaktadır.

3 Fizyolojik; olarak gebelikte prenatal dönemde, 5-7 yaşları ile adolesan döneminde, erken erişkinlikte ve menopozda kilo alma eğilimi olmaktadır. Psikolojik Faktörler; de obezitenin nedenlerindendir. Özellikle batı toplumlarında çok görülmektedir. Emosyonel stres, depresyon ve mantal hastalıklar ile obezitenin ilişkisi bilinmektedir. Çünkü bu hallerde davranış bozuklukları yeme alışkanlığını olumsuz yönde etkilemektedir. Endokrin Hastalıklardan; Hipotiroidizm, Cushing Sendromu, Tip 2 Diabet, Hipotalamik Tümörler ve bazı ender genetik sendromlar da obezite nedenlerindendir. Terapötik; olarak kullanılan bazı ilaçlar da obeziteye neden olabilmektedir. Bunlar, trisiklik antidepresanlar, sulfonilüreler, steroid kontraseptifler, kortikosteroidler ve epilepside kullanılan valproatdır. Sigaranın; bırakılması da gerek metabolik hızın azalması, gerekse fazla gıda alma eğilimi ile obeziteye neden olabilmektedir. Bütün belirtilerin dışında şüphesiz obezitenin önemli bir nedeni de ailevi yatkınlık dır. Obezitenin oluşumunda genetik yatkınlığın %25-70 dolayında olduğu tahmin edilmektedir. KAYNAK: Ulusal Obezite Rehberi HANGİ OBEZİTE CERRAHİSİ PROSEDÜRÜ BENİM İÇİN EN DOĞRU

4 SEÇİMİDİR? Obezite cerrahisinin, önemli miktarda ve sürekli kilo kaybı sağlamada etkili olduğu artık tüm bilimsel yayınlarda gösterilmiştir. Günümüzde arzu edilen bu sonuca ulaştıran çeşitli farklı kilo kaybı ameliyatları mevcuttur. Bu nedenle kilo kaybı ameliyatı düşünen hastalardan en sık aldığım sorulardan bir taneside; Hangi prosedürün benim için uygun olduğuna nasıl karar vereceğim? sorusudur. Kilo Kaybı Cerrahi Ameliyatlarının Etkinliği Benim görüşüm, bugün en yaygın olarak yapılan kilo kaybı ameliyatlarının (mide bandı, gastrik bypass, tüp mide ve mide balonu) HER BİRİNİN, aşağıdaki şartlar gerçekleştirildiğinde etkin olduğudur;* Yetkin bir cerrah tarafından yapıldıklarında En önemlisi de bu ameliyatların, işbirliği yapmayı dileyen bir hasta üzerinde uygulandıklarında Hasta hangi prosedürü seçerse seçsin kilo kaybının temeli hastanın, kilo kaybı operasyonunu yaşam tarzı değişikliği uygulamada kullanmasını sağlamaktır. Mevcut ameliyatlardan her biri gerçekten de açlığı ve porsiyon büyüklüğünü kontrol etmeye yardımcı olan bir araç tır, ancak hepsi budur! Gerisi hastaya kalmıştır. Bununla birlikte mevcut araç lar arasında bazı farklılıklar vardır. Aşağıda bir hastanın, hangi ameliyatın uygun olduğuna karar verirken göz önüne alması gereken bazı hususlar yer almaktadır. Ameliyat Türünü Seçerken Dikkate Alınacak Hususlar Beklenen Kilo Kaybı: Genel olarak Gastrik Bypass ameliyatı hastaları fazla kilolarının yaklaşık %70 ini, Tüp Mide

5 hastaları yaklaşık %40-60 ını ve Mide Bandı (Kelepçe) hastaları da yaklaşık %50-60 ını verirler. Ancak tüm bunlar; hastanın ne kadar iyi takip edildiğine ve hastanın, uzun vadede başarıyı sağlamak üzere yapılması gerekli olan tüm yaşam tarzı değişikliklerine ağırlık verip vermemesine bağlıdır. Kilo Kaybının Güvenilirliği: Gastrik Bypass ve Tüp Mide hastaları, hemen her zaman yukarıda söz edilen beklenen kilo kaybına ulaşırlar. Bu hastaların kilo kaybetmelerinden değil; zamanla yeniden kilo almalarından endişe ediyorum. Bu durum, kilo kaybı operasyonlarından sonraki ilk bir yıl içerisinde gerekli yaşam tarzı değişikliklerini yapmadıklarında oluşmaktadır. Mide Bandı ile kilo kaybı ise çok daha değişkendir. Bazı hastalar fazla kilolarının %70-90 nını (beklenenin %50-60 olduğunu hatırlayın) kaybederken, bazıları ise çok daha az kaybedebilirler. Görüyorsunuz ki bir band ile birlikte hastalar takip edilmezse ve yaşam tarzı değişikliği üzerinde HEMEN çalışmazsa, kilo kaybını etkileyeceğidir. İyi haber ise, bir Mide Bandı hastası kilo kaybettiğinde, hemen her zaman kilo almaktan uzak durmasıdır, çünkü kilodan uzak durmak için yaşam tarzı değişiklikleri yapmaları zorunludur ve bu durum, HERHANGİ BİR kilo kaybı operasyonu için de kilodan uzak tutmaktadır. Hızlı ya da Yavaş: Gastrik Bypass ve Tüp Mide hastaları tipik olarak başlangıçta haftada 2,5-3 kg verecek ve operasyondan ay sonra da beklenen kilo kaybına ulaşacaklardır. Diğer taraftan Mide Bandı hastaları ise daha yavaş ve istikrarlı bir kilo kaybı (haftada 0,5-1 kg kilo verme) görme eğilimindedirler ancak ameliyattan yaklaşık iki yıl sonrasında beklenen kilo kayıplarına ulaşıncaya kadar bu şekilde devam ederler. Bilinmeyenin Korkusu: Gastrik Bypass ile Mide Bandı uzun vadeli etkilerini araştıran güvenilir çalışmalar vardır. Her iki operasyonunda güvenli oldukları, önemli miktarda kilo kaybı ile kiloya bağlı tıbbi problemlerde iyileşmeye yol

6 açtıkları ve en önemlisi de kilo kaybını sürdürdükleri görünmektedir. Bu noktada Tüp Mide için aynı şey söylenemez. Kuşkusuz halihazırda mevcut çalışmalar bu operasyonun güvenli ve etkili olduğunu göstermektedir, ancak operasyonun yeni olması nedeniyle bu operasyondan 5 ya da 10 yıl sonra hastalara ne olacağını henüz bilmemekteyiz. Yeniden kilo alacaklar mı? Bu kadar çok midenin kaldırılmasından dolayı problem yaşanacak mı? Henüz bu soruların cevapları tam olarak bilinmemektedir. Takip Edilebilirlik: Mide Bandının etkili olmasını sağlamak için bandın ayarlanması GEREKİR. Ameliyattan sonraki ilk yıl içinde Mide Bandı hastaları tipik olarak Gastrik Bypass ya da Tüp Mide hastalarından daha sık kontrole gelmektedirler, böylelikle bir Mide Bandı hastasının maksimum kilo kaybına ulaşmak için bu takip randevularını gerçekleştirebilmesi önemlidir. Cezalandırma Faktörü: Gastrik bypass hastaları, şeker içeren besinler aldıkları takdirde çok büyük bir olasılıkla Damping Sendromu yaşayacaklardır. Şekerli bir gıda aldıktan sonra kalpleri hızlanmaya ve terlemeye başlarlar, şiddetli karın ağrısı ile baş dönmesi çekerler ve çoğu kez ishal olurlar. Bu durum, geçmişte problem yaşamalarına neden olabilen bu besinlerden uzak durmalarına gerçekten de yardımcı olacaktır. Bazı hastalar, ameliyatlarından sonra hile yaparlarsa, ameliyatlarının kendilerini cezalandıracağını bilme fikrini sevmektedir. Mide Bandı ve Tüp Mide hastaları için ise Damping Sendromu yoktur, bu yüzden de tatlılar söz konusu olduğunda, gıda seçimlerinde daha disiplinli olmaları gerekir. Yabancı Cisim Korkusu: Mide Bandı hastalarının, yaşamlarının geri kalanında içlerinde bulunan bir bandla birlikte ÇOK rahat olmaları gerekmektedir. Hastalar sağlıklı bir kiloya kavuştuğunda band çıkartılıp alınmamaktadır. Lütfen yeterli kilo kaybı elde ettikten sonra bandın çıkartılmasını talep etmeyiniz, aksi taktirde tekrar geri kilo almanız mümkün olabilir.

7 Tersine Çevrilebilme: Bazı hastalar band taktırmayı seçerler, çünkü obezite için tedavi bulunduğunda ya da diğer bazı problem leri yaşadıklarında bandın çıkarılabileceğine inanmaktadırlar. Bandın çıkarılmasının oldukça basit olduğu doğru olmakla birlikte cerrahın bandı çıkartması için birkaç neden vardır. Ayrıca duymuş olabileceğiniz negatif bilgilere rağmen Gastric Bypass ameliyatıda aynı şekilde geri çevrilebilmektedir. Kuşkusuz bir bypassı tersine çevirmek bir bandı çıkartmaktan daha uğraştırıcı ve zordur, ancak yine de yapılabilir. Ne var ki Tüp Mide ameliyatı geri çevrilemez. Korku Faktörü: Pek çok hasta Gastrik Bypass ya da Tüp Mide den korkar, çünkü daha invazif ve bu nedenle de daha tehlikeli olduğu hissine kapılırlar. Gastric Bypass ile Tüp Midenin daha büyük operasyonlar olduğu doğru olmasına rağmen komplikasyon oranları Mide Bandın dan çokda yüksek değildir. Sonuç: Cerrahınızın, sizin için en iyi operasyonun hangisi olduğunu söyleyebilmesini sağlayacak bir bilimsel çalışma bulunmamaktadır. Ameliyat için iyi bir adaysanız HERHANGİ BİR kilo kaybı operasyonu büyük bir olasılıkla iyi gelecektir. Sonuçta siz kendinizi bilirsiniz ve hastaların, hangi operasyonun kendileri için uygun olduğuna en iyi kendilerinin karar vereceğine inanıyorum. SİZİN için uygun olduğunu hissettiğiniz operasyon, büyük bir olasılıkla sizin için doğru olanıdır! Doç. Dr. Halil Coşkun ÇOCUKLARDA OBEZİTE VE

8 ÖNLEMLER: AKŞAM GAZETESİ Obezite; günümüzde hem çocuklar, hem de yetişkinler için endişe verici boyutlara ulaşmış durumdadır. Şu anda çocuklarımızın %20-25 i obez olarak sınıflandırılmaktadır. Genel olarak kabul edilen tanıma göre yaş yüzdeliği için %95 ten büyük bir vücut kitle indeksi olan çocuklar obezdir. On yıl önce diyabet, yüksek tansiyon ve osteoartrit gibi hastalıklar çocuk hastalarda hemen hiç bilinmezken şimdi bunları çocuklarda görmekteyiz. Son 30 yılda yemek yeme tarzımızdaki önemli değişim çocukların daha büyük porsiyonlar ve atıştırmalık yiyeceklerle şekerli içeceklere daha fazla bağımlı olmasına sebep olmaktadır. Daha sağlıklı ve gerekli besinlerden mahrum ederek daha çok şeker verilen bebeklerde, bu tür gıdalara karşı bir tercih geliştiğini bilmekteyiz. Oldukça yakın dönemlere kadar nadir birer ikram olan meşrubat vs şekerli içecekler, beslenmemizin temel dayanağı haline gelmiştir. Büyük porsiyonlar da ayrı bir problemdir. Daha çok yemek verilen çocuklar, aşırı yemek yemeye eğilim göstermektedir. İyi bir temel kural, porsiyon başına 10 gramdan fazla şeker içeren gıdalardan kaçınmaktır. Beslenme ile ilgili bir diğer müdahale de daha fazla meyve ve sebze yenmesini teşvik etmektir. Meyve kâsesinin dolu olduğundan emin olun ve tatlı ya da atıştırma yerine düzenli olarak meyve verin. Buzdolabınızdaki meyve ve sebzelerin hep çocuklarınızın rahat erişebileceği biçimde yer aldığına emin olun. Yaşam tarzımızla ilgili çocukluk obezitesine katkıda bulunan bir başka büyük fark da daha az egzersizdir. Yetişkinler olarak yeterince aktif değiliz. Bir aile olarak egzersiz yapmak ve birlikte oynamak aile bağlarını güçlendirmenin yanında genel aktivite düzeyimizi artırmak için de önemli rol

9 oynamaktadır. Çocuklarınız ile birlikte TV izlemek yerine, birlikte basketbol oynayın, yürüyüşe ya da gezmeye çıkın. Çocuğunuz olması gerektiğinden fazla kilolu ise başlamak için en iyi yol, size en yakın çocuk hastanesini arayarak kilolu çocukların tedavisi için mevcut imkanlarını sormaktır. Çocukluk obezitesi problemi yaygın bir hale gelmiş olduğundan, bunu ele alan programlarda da gelişme söz konusudur. Obeziteyi önlemek ve tedavi etmek için yapabileceğimiz her şeyi yapmak zorundayız. Bu, hepimiz tarafından önemli bir kararlılık ve yaşam tarzı değişiklikleri gerektirmektedir. Ancak çocuklarımız için en iyisi neyse onu isteriz ve bu da bazı seçimler yapmak anlamına gelmektedir. İyi haber, değişimin yalnız çocuklarımız için değil, aynı zamanda bu çocukların yaşamlarında bulunan büyükler için de yarar sağlayacağıdır. Doç.Dr.Halil Coşkun 15/01/2015 AKŞAM Gazetesi makalesidir. er-c2/haber DOÇ. DR. HALİL COŞKUN WEB UYGULAMASI ANDROİD VE İOS Gelişen teknolojiyi sadece ameliyatlarımızda kullanarak değil, aynı zamanda hastalarımızın yararına kullanmak için Doç. Dr. Halil Coşkun (HC) Web Uygulaması nı hayata geçirdik!

10 Sadece aklınızdaki sorulara yanıt almak için değil, eski hastalarımızı görmek, ilham almak, videolarımıza ulaşmak, eşliğinde spor yapmak ve kilomuzu takip etmek ve gerektiğinde hastalarımızın bizimle iletişim kurması için uygulamamız artık cebinizde. Uygulamamızı android cihazlarınız için play store, ios cihazlarınız için apple store dan indirebilirsiniz. Uygulamamız cihazınıza indiğinde açılış sayfasıyla beraber solda yararlanabileceğiniz konuların menüsünü göreceksiniz. Sırasıyla; ANASAYFA sekmesinden Doç. Dr. Halil Coşkun hakkında bilgiler ve kısa biyografisine,

11 TEDAVİLER sekmesinden Doç. Dr. Halil Coşkun un uyguladığı Obezite ve Metabolik Cerrahi (Tüp Mide, Gastrik Bypass, Tip2 Diyabet Cerrahisi) ve Intragastrik (Mide) Balon uygulaması bilgilerine, GALERİ sekmesinden hastalarımızın öncesi-sonrası fotoğraflarına,

12 VİDEOLAR sekmesinden Doç. Dr. Halil Coşkun un ameliyatları ve/veya hastalarının hikayeleri ile basında yer alan videolara, VKİ HESAPLAMA sekmesinden bilgilerinizi girerek vücut kitle indeksinizin hesaplanmasına,

13 KİLO GRAFİK sekmesinden kilo takip ve bilgi ve kilo değişimlerinizin kontrolünü yapabileceğiniz kilo panelimize, ADIM SAYAR linkinden günlük ya da yürüyüş esnasınızdaki performansınızı değerlendirip kaydedebileceğiniz, aynı zamanda kaç adımla kaç kalori yaktığınızı gösteren panelimize,

14 AMELİYAT SONRASI BESLENME sekmesinden ameliyatınız sonrasında ve/veya öncesinde size yardımcı olabilecek beslenme dökümanlarına, İLETİŞİM sekmesinden de Doç. Dr. Halil Coşkun un ofis ve iletişim bilgilerine erişebilirsiniz.

15 Doç. Dr. Halil Coşkun web uygulaması yeniliklerimiz, fikir ve önerileriniz ve elbette teknolojinin bize sunduğu gelişimler doğrultusunda sürekli güncellenmekte, sizlere daha yararlı olma yolundaki çalışmalarımız da sürekli devam etmektedir. Uygulamamız hakkında fikir ve önerileriniz için dan bizimle iletişime geçebilirsiniz. GECE YEMEK YEMEĞİ ENGELLEMEK

16 İÇİN BESLENME ÖNERİLERİ VE TEDBİRLER Uyanık kalmak için yemek yiyebilirsiniz fakat belli zamanlarda bu durumu kontrol edebilmeliyiz! Bu Konuda Ne Yapabiliriz? Stres ve uykusuzluk büyük ölçüde besin tüketimi isteğini artırabilir. Bu makalede gece yemek yemeyi en aza indiren, sizi rahatlatacak ve istek çatışmalarınıza yardımcı olacak örnekler bulunmaktadır; Gün boyunca aydınlık ışık altında çalışabilirsiniz. Gün sonuna doğru ışıkları kapatın veya odayı loş bir hale getirin Evde olduğunuzda kendinizi sakinleştirmeye çalışın Yatmadan önce kendinizi sakinleştirmek de rahatlamada faydalıdır Yeme isteğiyle mücadele etmek için günde 10 dakika kadar egzersiz ekleyebilirsiniz Bu İsteklere Sahip Olmanıza Başka Ne Neden Olabilir? Gece yarısı yemek yeme isteğinizi artıran diğer bazı nedenlere bir göz atalım; 1-Besin İlaç Etkileşimi Ruh sağlığı için kullanılan birçok ilaç (antidepresan vd) bu duruma neden olabilir, ilaç dozajına dikkat edilmelidir. 2-Uyku Kaliteli uykunun yetersizliği besin isteğinin artırılmasına neden olan hormonların düzeylerini değiştirir. Isıtılmış süt, hem erkeklerde hem de kadınlarda sakinlik hissi veren hormon

17 üretimi sayesinde uyumayı kolaylaştırır. Genellikle her sıcak sıvı bunu yapabilir. Uyku getiren gevşeme teknikleri faydalı olabilir, örnek olarak; yoga, esneme, masaj, müzik dinlemek, verilebilir. Bunlar yatmadan önce dakikalık sürede zihne sakinlik vermenin basit yollarıdır. 3-Enerji İhtiyaçları Negatif düşüncelerimizin çoğu şiddetli bir açlığa neden olabilir ve yatmadan önce kendinizi aç hissedebilirsiniz. Beslenme uzmanınız ile beslenme programınızda minik bir değişiklik yaparak gece ara öğünü ekleyerek bu isteğinizi azaltabilirsiniz. 4-Sigara, Kafein ve Alkol Kullanımı ABD Hastalık Merkezleri kontrol verilerine göre yetişkinlerin yüzde 21.3 ü sigara kullanıyor, yapılan bir araştırmada yatmadan hemen önce nikotin ve kafein kullanımı kişinin uykusunu etkileyebilir. Alkol uyumaya yardımcı olabilir, fakat birkaç saat sonra sizi uykunuzdan uyandırır ve gecenin bir yarısı uyanık kalmanıza neden olarak gece atıştırmalarına neden olabilir. 5-Hastalık ve Duygu Genelleşmiş anksiyete uykuyu değiştirebilir ve muhtemelen gündüz ruh hali değişimleri aşırı yorgunluğa neden olabilir. Akıl/ruh sağlığını değiştiren maddelerin kullanımı, belli ilaçların yan etkileri ve mevsimsel değişiklikler depresif semptomları geliştirebilir. Gece yarısı yemek yemek ve bu davranışından habersiz olmak Gece Aşırı Yeme Bozukluğu veya Gece Yeme Sendromu gelişimine neden olabilir. Mutlaka bu işin uzmanları ile iletişime geçmelisiniz. Aşağıda Uyku Zorluklarınızı Göz Önüne Alarak Kendinize Sorabileceğiniz Bazı Sorular ile Kendinizi Değerlendirin; * Kaç saat gerçekten uyuduğunuzu hiç kaydettiniz mi? Sonra bu

18 kaydı gözden geçirin ve kendinize akşamların neden kısa veya uzun olduğunu sorun. * Gece geç aşırı yediğinizi, şarap, bira, sigara içtiğinizi ya da kafeinli içecekler tükettiğinizin farkına varabiliyor musunuz? * Duygularınız tarafından uyarılıyor musunuz? * Uykusuzluğunuz (uyumada zorlanma) var mı? Bu sorularınızla kendi durumunuzu fark ettiğiniz ve bir anormallik olduğunu hissediyorsanız bir uzmana başvurma vaktiniz gelmiştir. Sonuç olarak; çevrenize göre anormal gelen bir durumunuz varsa önce kendinizi değerlendirin ve gerekli olduğunu düşünüyorsanız mutlaka bir uzmandan yardım alın. Unutmayın ki, ruh ve beden sağlığınız son derece önemlidir. Aşırı alkol almak, sigara kullanmak, çok kalorili olan fast food yiyeceklerle beslenmek, kalorisi yüksek olan içecekler tüketmek, aşırı tatlıya olan eğilim sizlere kilo aldırabileceği gibi uyku düzensizliğine de neden olup Gece Yeme Sendromun oluşumuna sebebiyet verebilir. Hem mental hem de psikolojik sağlığınız için sağlıklı beslenmeli, hayatımız boyunca aktif kalmalı ve gerektiği kadar su içmelisiniz. *Bu makale obesityaction.org dan Kate Rivard,RDN, yazısı kaynak alınarak hazırlanmıştır. Uzm. Bariatrik Diyetisyen Nazlı ACAR

19 OBEZİTE CERRAHİSİ SONRASINDA EGZERSİZ ÖNERİLERİ (1) Gerinmenin egzersizden sonra yapılan birşey olduğu düşünülse de, obezite sorunu bulunan bir kişi için gerinme, vücudun her parçasını hareket ettiren bir etki sağlayabilmektedir. Soğuk kaslara değil de vücut biraz ısındıktan sonra gerinme tercih edilmelidir. Gerindiğinizde: 10 saniye gergin durmaya çalışın Zıplamayın Zorlanacak kadar gerinmeyin. Hissettiğiniz şey ağrı olmamalı Gerinme için yarış yapmayın. Bazı insanlar doğuştan esnek olurlar. Vücudunuzun bazı bölümleri esnek, diğer bölümleri ise katı olabilir. Ayrıca bazı günlerde daha sıkı hissedebilirsiniz. Vücudunuzla iletişim içinde olun ve kendi sınırlarınıza saygı gösterin Nefes alın! Gerindiğinizde içinizde nefesinizi tutmak gelir ancak bu, ters etki yapar. Bunun yerine nefes vererek gevşerken biraz daha gerinmeye çalışın. Yüzlerce düşük etkili gerinme ve yoga DVD leri mevcuttur. Birini deneyerek birkaç seans sonra vücudunuzun ne kadar farklı hissetmeye başladığını görün Yürüyüş: Ameliyattan sonraki ilk günlerde yürüyüş yapmalısınız. Yürüyüşü her yerde yapabilirsiniz (ister gezerek, isterse spor salonunda). Mahallenizde, okul yolunda, parkta ya da alışveriş merkezinde yürüyebilirsiniz. Piyasada satılan pek çok iyi ve ucuz adımölçerler bulunmaktadır. Belinize takılabilenlerden birini alın. Hergün kaç adım attığınızı kaydedin ve bir sonraki gün 10 adım artırmaya çalışın. Gün boyunca bunu yapmak hiç te zor değildir. Otoparkın en arka taraflarına park edin ve

20 merdivenleri kullanın. Kumandayı uzaklaştırarak kanalları elle değiştirin, şaşıracaksınız! İlave puan için reklam aralarında evde şöyle bir dolaşın. Ofiste saatte bir 4-5 dakikalık yürüyüş yapın. Bir durak kala metro veya otobüsten inerek ev ya da işyerinize kadar kalan mesafeyi yürüyün. Merdivenleri kullanmak: Merdiven çıkmak müthiş bir egzersizdir; vücudunuzun alt kısmını güçlendirdiği gibi kardiyovasküler yararları da vardır. 10 dakikanızı merdiven çıkıp inmek için harcayın, yararını göreceksiniz. Egzersizin eklenerek arttığını da unutmayın. Örneğin işyerinde asansör yerine merdivenlerden çıkıp inerseniz, bu süreler gerçekten de toplanmaktadır. Her sabah işe geldiğinizde 1 dakika, öğlen yemeği için dışarı çıkıp döndüğünüzde 2 dakika, muhasebeci arkadaşınızı ziyarete gidip döndüğünüzde 2 dakika, işten çıkarken 1 dakika. İşte bir senasın yarısı tamamlanmış oldu bile Egzersiz Topu: Muhtemelen bu büyük, parlak renkli topları televizyonda görmüşsünüzdür. Göbeği ve sırtı germek için çok iyidirler ve aynı zamanda dengeye de yardımcı olurlar. Egzersiz topunun üstüne oturmak karnınız, sırtınız ve uyluklarınız için sıkı bir iştir, TV izlerken ya da internette sörf yaparken koltuk yerine bu toplardan birine oturun, ne demek istediğimizi anlayacaksınız. Bu toplara özel pek çok egzersiz vardır ve topları aynı zamanda bir çeşit egzersiz bankı olarak da kullanabilirsiniz. Örneğin göğsünüze pres yaparak sırtınızı dinlendirebilirsiniz. Egzersiz topunu ayrıca vücudunuzun üst kısmını geliştirmek için de kullanabilirsiniz. Boyunuza uygun bir top seçmelisiniz, ne kadar uzun boylu olursanız o kadar büyük bir top gerekecektir. Ağırlık Çalışması: Belki de ağırlık çalışması deyimi, halteri yukarı kaldırmaya çalışan iri bir vücut geliştiriciyi çağrıştırır. Bu imajı yenilemenin zamanıdır! Aslında vücut şekli ve bedeni ne olursa olsun herkes ağırlık çalışmaktan yararlanabilir. Her ölçüde ağırlık mevcuttur, hatta bazıları yalnızca 1 kg kadar hafiftir. Birkaç farklı ağırlıktaki bir dumbel takımı iyi bir yatırımdır; hem ucuzdurlar, hem de fazla yer kaplamazlar.

21 Temel Ağırlık Antrenmanı: Burada vereceğimiz antrenman, sadece dakikalar alacak ve kolaylıkla değiştirilebilecektir. Hareketiniz kısıtlı ise sağlam bir tabure ya da egzersiz topunun üzerine oturarak ta yapabilirsiniz. Sonradan ayakta da yapabilirsiniz; en sonunda bu ekzersizlerin çoğunu çömelerek de yapabileceksiniz. En hafif ağırlıkla bile çalışmak fazla geliyorsa ilk iki hafta için vücudunuzun kendi ağırlığını kullanın. Not: İstediğiniz sonuçları alabilmek ve kendinizi incitmemek için bu egzersizleri doğru ve uygun bir şekilde yapmak esastır. Daha önce hiç ağırlık kullanmamışsanız; spor salonunuzdaki bir profesyonele sorun, ağırlık çalışması DVD si kiralayın ya da pekçok çalıştırıcının konu ile ilgili videoları yayınladığı YouTube dan video araştırın. Bir kez kullanma öğrendikten sonra doğru yapıp yapmadığınızdan emin olmak için bir ayna kullanın. Uygun bir şekilde ağırlık kaldırmak : Kol ve bacak egzersizleri yaparken gövdeniz düz ve hareketsiz olmalıdır; hareket etmesi gereken tek şey, egzersizi yapmada kullandığınız kastır Vücudunuzun hareket gücüne güvenerek ağırlıkları döndürmeyin Dizleriniz ve dirsekleriniz, bükük değil, yumuşak olmalıdır, aynı zamanda tamamen de dik ve aşırı uzatılmış da olmamalıdır. Ayaklarınız, kalça genişliğince açılmalıdır Hiçbir şekilde ağrı ya da gerilim hissetmemeniz gerekir, hissettiğiniz anda hemen durun ve daha hafif bir ağırlığın sizin için daha iyi bir şeçenek olacağını düşünün Kol egzersizleri sırasında ellerinizi, bileklerinizi ve ön kollarınızı düzgün bir hizada tutun. Ağırlığı hareket ettirmeye yardımcı olmak üzere bileklerinizi kullanmayın. Bu, tekrarlamalı zorlanma zedelenmesine neden olabilir Nefes alıp vermeyi unutmayın! Temel Egzersizler Beliirli bir ağırlıkla 15 ya da 20 tekrardan fazlasını

22 yapabiliyorsanız, biraz daha ağır birşeyler kullanmayı düşünme zamanıdır. Yan ve ön kaldırma: Bileklerinizi düz tutarak kollarınızı yanlara kaldırın, omuzlarınızdan daha yukarıya gitmeyin. Kollarınızı tekrar iki yanınıza indirin. Sonra, kollarınızı öne doğru kaldırın, omuz hizasında durun. Tekrar kollarınızı iki yanınıza indirin. Omuz baskısı: Omuz yüksekliğindeki ağırlıkları, dirsekleriniz bükülü bir şekilde tavana doğru kaldırın ve sonra da yavaş yavaş indirin. Pazı bükme: Kollarınızı, içleri dışa bakacak şekilde iki yanınıza uzatın. Dirsekleriniz gövdenize bitişik bir şekilde ağırlıkları omuz hizanıza kaldırın ve yavaşça indirin. Hafif bükme: Kollarınızı yanlarda tutarak dirseklerinizi, ağırlıklar tam göğsünüzün üzerinde olacak şekilde bükün. Vücudunuzu hafifçe sağa, sonra da sola bükün. Bu sırada ağırlıkları göğsünüzde tutmaya devam edin. Çömelme: Ayaklarınızı paralel tutarak kalçanızı arkaya itin ve dizlerinizi, görünmez bir tabureye otururmuş gibi bükün (dizleriniz, ayak parmaklarınızın hizasını geçmemelidir). Bacaklarınızı düzleştirerek ayakta duruş pozisyonuna dönün. Bu egzersizi yaparken ağırlıkları tutmak, egzersizin yoğunluğunu artıracaktır. Sağlam bir tabure üzerine oturarak vücudunuzun alt bölümünü de çalıştırabilirsiniz. Otururken: Bulunduğunuz yerde yürüyün. Yürürken karnınızı içeri çekin ve dizlerinizi kaldırın. Bir ayağınızı, bacağınız düz hale gelecek şekilde öne doğru uzatın, sonra geri çekerek diğer ayağınızı uzatın. Dizleriniz bükülü ve ayaklarınız yere düz basarken ayaklarınızı, uyluklarınız bir V şekli oluşturacak şekilde yanlara doğru dışarı kaydırın ve geri döndürün. Göbeğinizi içeri çekerek bir bacağınızı dışarı doğru dümdüz uzatın, sonra diğer bacağınızı da uzatın, 5 saniye bu durumda tutun. Bunu yaparken dirseklerinizi yanlara doğru bükerek ağırlıkları tutun. Daha güçlü bir hale gelince bu hareketleri, ayak bileklerinize ayarlanabilir ağırlıklar ekleyerek yoğunluğu artırabilirsiniz. Pedal Aletleri: Piyasada çeşitli portatif pedal aletleri mevcuttur. Yatay kondisyon bisikletlerinden farklı olarak herhangi bir sandalye ile kullanılabileceklerinden, daha

23 kullanışlıdırlar.vücudun hem üst, hem de alt tarafı için kullanılabilirler. Bacaklarınız rahatsızlık verirse, pedal aletini bir masanın üzerine koyarak kollarınızla çalışabilirsiniz. Dikkate Alınacak Diğer Hususlar Profesyonel bir antrenörle çalışın: İyi bir profesyonel antrenörle çalışmaktan oldukça büyük faydalar sağlanabilir. Antrenörler egzersiz programını sizin ihtiyaçlarınıza göre kişiselleştirmek ve sizi motive etmek konusunda bilgilidirler. Tabii ki problem bunun maliyetidir. Ancak onlarla haftanın üç günü çalışmanız gerekmez, ayda bir kez görüşmek de yeterli olabilir. Bu görüşmede sizinle programın gidişi ile ilgili çalışarak düzenlemeler yapabilirler. Bir antrenöre para harcamaya razı olursanız (en azından yılın belli bir döneminde yapmanız önerilir) kilolu insanlarla çalışma konusunda deneyimli birini araştırın. Obezite merkezinize sorun, muhtemelen düzenli olarak hastaları ile çalışan birilerini önerebilirler. Ayrıca destek grubunuza da sorabilir, ya da internetteki destek gruplarına yazabilirsiniz Bir spor salonuna üye olun: Spor salonlarına devam emenin birçok yararı vardır: Spor salonlarında evde bulundurabileceklerinizden çok daha fazla çalışma ekipmanı olanakları vardır. Bazı insanlar, boşaltılması gereken bulaşık makinası ya da cevaplanması gereken telefonu düşünmektense ev dışında egzersiz yapmanın kendileri için daha kolay olduğunu düşünürler. Spor salonlarında yalnızca vücutları güzel ve kaslı insanlar değil, her türden, her ağırlıkta insanlar bulunur. Ayrıca çalışırken kimse sizin vücudunuza ya da ne yapmakta olduğunuza dikkat edecek durumda değildir (bayanlar, isteğe göre yalnızca bayanların devam ettiği bir spor salonunda belki daha rahat edecektir). Bir spor salonuna üye iseniz, örneğin kalabalık hafta sonları yerine hafta içini ve gün ortasını tercih edebilirsiniz. Böylece aletler için sıra beklemek zorunda kalmazsınız. Birçok spor salonu, aletleri denemek için bir günlük ücretsiz test olanağı sunmaktadır. Egzersiz DVD leri: İş yerinde çalışma saatleriniz müsait değilse ve spor salonuna her zaman gidemiyorsanız DVD ler işe yarayabilir. DVD ile imkanınıza göre akşam eve döndükten sonra

24 ya da sabah işe gitmeden önce çalışabilirsiniz. Piyasada ve internetten satın alabileceğiniz veya kiralayabileceğiniz binlerce DVD bulunmaktadır. Yüzme: Kilolu hastalara çoğunlukla önerilen bir egzersiz biçimidir. Eklemlerinize baskı yapmadığı gibi, su doğal bir direnç oluşturur. Bir havuza devam edebiliyorsanız şu egzersizleri deneyin: Sadece suda yürümek, müthiş bir egzersizdir. Elleriniz suyun saltında olursa egzersiz yoğunluğu artar. Kenara tutunarak bacağınızı yana kaldırın, sonra bunu diğer bacakla yapın. Kollarınızı yanlarda tutun ve belinizin hizasına kadar bükün. Sonra su altında onları tekrar düzeltin. Sırtınızı duvara dayayın ve ellerinizle su altında alkışlayın. Direnci artırmak için parmaklarınızı kapalı tutun. Doç. Dr. Halil Coşkun