MEMELİ BİYOLOJİSİ M.YAVUZ MEMELİLERİN YAŞAMINA BİR BAKIŞ

Transkript

1 MEMELİ BİYOLOJİSİ M.YAVUZ MEMELİLERİN YAŞAMINA BİR BAKIŞ

2 MEMELİLERİN SİSTEMATİKTEKİ YERİ Classis: MAMMALIA Subclasis : Eutheria: Plasentalia: Hakiki memeliler

3 Subclasis : Eutheria: Plasentalia Bu gruptaki hayvanlar, yavrularını uzun sure uteruslarında taşırlar ve yavruların doğumuna kadar placenta aracılığı ile beslerler. Bu grupta kuluçka kesesi, epipubis ve kloak bulunmaz. Türkiye de yaşayan memelilerin hepsi bu gruba dahildirler. Gebelik süreleri diğer iki gruba nazaran daha uzundur. En uzun gebelik süresi fillerde 20 ay, fındık faresinde 21 gündür.

4 Subclasis : Eutheria: Plasentalia Bugüne kadar yaşamış hayvanların en büyüğü de bir plasentalı memelidir: Mavi balina, 150 ton ağırlığa ulaşabilen tek canlı türüdür. Dev dinozorlar bile mavi balina kadar büyük değillerdi. Dahası, bugüne dek dünyada yaşamış en akıllı hayvanın da bir memeli olduğu düşünülmektedir. Hem en zayıf hem en güçlü, hem en merhametli hem en acımasız, hem en yapıcı hem en yıkıcı olan tek tür de insan (Homo sapiens) dır. İnsan en çok kirleten, en çok koruyan, en çok avlanan, en çok üreten, en çok yok eden memeli olmasıyla da tezatları yaşamında barındırır.

5 Subclasis : Eutheria: Plasentalia İnsanın bugüne kadar yaşamış türlerin % 40 nın yok oluşundan sorumlu olduğu, denizlerdeki toplam balık stoklarının %60 ını ve büyük balıkların %80 ini tükettiği, ormanların %50 sinin yok olmasının nedeni olduğu düşünülmektedir. Bunun yanında, deniz kaplumbağalarını, fokları, birçok yırtıcıyı hem doğal düşmanlarından hem de kendi türdeşlerinden koruyan da insandır.

6 Subclasis : Eutheria: Plasentalia Plasentalı memelilerden özellikle küçük kemiriciler (dünya memelilerinin yaklaşık % 40 kadarı) ekosistem içinde yırtıcı omurgalıların en önemli protein kaynağını oluştururlar. Yırtıcı kuşlardan yırtıcı memelilere kadar birçok hayvanın besin listelerinde en başta yer alan çok sayıda kemirici türü de tarım zararlısıdır ve ekonomiye büyük zararlar verebilirler. Birçok araştırmaya göre; dünya tahıl üretiminin yaklaşık %30 u daha tarlada iken kemirgenler tarafından tüketilmektedir. Bu kemiricilerin populasyon yoğunlukları onları besin olarak avlayan predatörlerinin varlığıyla dengelenir (av-avcı ilişkisi ve biyolojik kontrol).

7 MEMELİLERİN SİSTEMATİKTEKİ YERİ Classis: MAMMALIA Subclasis : Eutheria: Plasentalia: Hakiki memeliler Ordo : Xenarthra (Tembel Hayvanlar ve Karınca Yiyenler) 4 familya 13 cinse ait 30 türü vardır.

8 Ordo : Xenarthra

9 Ordo : Xenarthra

10 Ordo : Xenarthra

11 Ordo : Xenarthra

12 Ordo : Xenarthra

13 Ordo : Xenarthra

14 Ordo : Xenarthra

15 Ordo : Xenarthra

16 Ordo : Xenarthra

17 Ordo : Xenarthra

18 Ordo : Xenarthra

19 Ordo : Xenarthra

20 MEMELİLERİN SİSTEMATİKTEKİ YERİ Classis: MAMMALIA Subclasis : Eutheria: Plasentalia: Hakiki memeliler Ordo : Insectivora (Böcekçiller) 7 familya 67 cinse ait 476 türü vardır

21 Ordo : Insectivora (Böcekçiller) Plasentalı memelilerin en ilkel grubudur. Genellikle küçük boylu olan bu hayvanlarda başın ön kısmı sivridir. Ayaklar kısa olup 5 parmağa sahiptirler ve her parmakta tırnak bulundururlar. Tabanlarına basarak yürürler (plantigrat tırlar). Genellikle böceklerle beslenirler. Azı dişleri çok sivri çıkıntılı olup, bu çıkıntılar böceklerin kitin yapılı kabuklarını delecek şekildedir. Kafatasları dar ve uzun, beyinleri az gelişmiş, buna karşılık olfactoris (koku alma) lopları çok iyi gelişmiştir. Çoğu gececidir. Bu ordo temsilcilerine Güney Amerika, Avustralya ve Arktika bölgeleri hariç dünyanın her yerinde rastlanılabilir. 10 kadar familyası vardır.

22 Ordo : Insectivora (Böcekçiller) Familya I: Erinaceidae: Kirpiler Örnek: Erinaceus europeus (Kirpi), sırt tarafı dikenlidir. Sahip oldukları halka kaslarla vücut tostoparlak bir duruma getirilebilir. Bu familyanın üyeleri gece aktiftirler. Ekim - Nisan ayları arasında kış uykusuna yatar.

23 Familya I: Erinaceidae: Kirpiler

30 Ordo : Insectivora (Böcekçiller) Familya II: Talpidae: Köstebekgiller Örnek: Talpa europaea (Köstebek), ön üyeleri kazıcı olan bu tür, yer altında yaşadığından dolayı gözler az çok körelmiştir.

31 Familya II: Talpidae: Köstebekgiller

36 Ordo : Insectivora (Böcekçiller) Familya: Soricidae: Sivri Faregiller Örnekler: Sorex araneus (Sivri burunlu fare), başları sivri ve fareye benzerler. Farelerle herhangi bir akrabalık söz konusu değildir.

37 Familya: Soricidae: Sivri Faregiller

42 MEMELİLERİN SİSTEMATİKTEKİ YERİ Classis: MAMMALIA Subclasis : Eutheria: Plasentalia: Hakiki memeliler Ordo : Dermoptera: Deri Kanatlılar 1 familya 1 cinse ait 2 türü vardır

43 Ordo: Dermoptera: Deri Kanatlılar

44 Ordo: Dermoptera: Deri Kanatlılar Kedi büyüklüğünde olan bu hayvanlar yarasa, maymun ve böceklere benzerler. Bu hayvanların özelliği tırnaklar dışta kalmak üzere, boyun, ön ve arka extremiteler ile kuyruk arasında bir uçma derisinin bulunmasıdır. Kıllı olan bu deri, kanatlar gibi açılıp, paraşüt gibi hareket eder. Hayvan bir ağaçtan diğer bir ağaca (70 m kadar) uçabilir. Meyve ve yapraklarla beslenirler. Gözleri büyük, koku alma organları iyi gelişmiştir. Gündüzleri ayaklardan asılı vaziyette uyurlar. Örnek: Galeopithecus (cynocephalus) valans (Uçan lemur), Güneydoğu Asya da (Sumatra, Cava ve Filipin adalarında) yaşarlar.

47 MEMELİLERİN SİSTEMATİKTEKİ YERİ Classis: MAMMALIA Subclasis : Eutheria: Plasentalia: Hakiki memeliler Ordo : Chiroptera: Yarasalar 19 familya 192 cinse ait 1057 türü vardır

48 Ordo : Chiroptera: Yarasalar

49 Ordo : Chiroptera: Yarasalar Ön extremitede 1. Parmak çok küçük ve serbest, ve 5. ci parmaklar şemsiye teli gibi uzamışlardır. Ön extremitenin birinci parmağı ile arka ayaklar dışarda kalacak şekilde, ön ve arka extremiteler ile vücut arasında kanat benzeri bir uçma derisi vardır. Yarasalarda göğüs kemiği küçük olup, karinalıdır. Arka ayaklar sivri tırnaklıdır. Yavruların süt dişleri sivri ve kanca gibi kıvrık olup, belli bir süre için ana hayvanın vücuduna asılarak beraber uçarlar. Yarasalar gececil hayvanlar olduklarından gündüzleri mağara gibi kuytu yerlerde asılı olarak uyurlar. Yönlenmeleri görme ile değil, işitme ile olmaktadır. Çıkardıkları Ultra-sonic seslerle yön tayin ederler. Çıkardıkları sesler herhangi bir engele çarpınca, akseden ses kulaklar tarafından alınır ve sesin çarptığı engelin ne olduğu anlaşıldıktan sonra ya yön değiştirir yada engele doğru yoluna devam eder. Besinlerini böcekler ve meyveler oluşturur.

53 MEMELİLERİN SİSTEMATİKTEKİ YERİ Classis: MAMMALIA Subclasis : Eutheria: Plasentalia: Hakiki memeliler Ordo : Chiroptera: Yarasalar 1. Subordo: Megachiroptera

54 1. Subordo: Megachiroptera Büyük yarasalardır. Asya, Avustralya ve Afrika da sürüler halinde uçarlar. En büyükleri Pteropus (Uçan köpek) dur. Familya: Pteropodidae Örnek: Rousettus aegyptiacus (Meyve yarasası), Antakya yöresindeki mağaralarda yaşar. Meyvelerle beslendikleri için bahçelere büyük çapta zarar verirler.

55 Familya: Pteropodidae

56 Familya: Pteropodidae Pteropus cinsinin dağılımı

63 MEMELİLERİN SİSTEMATİKTEKİ YERİ Classis: MAMMALIA Subclasis : Eutheria: Plasentalia: Hakiki memeliler Ordo : Chiroptera: Yarasalar 2. Subordo: Microchiroptera

64 2. Subordo: Microchiroptera Yüzleri kısa, burun ve kulakta eklentiler bulunur. Küçük boydadırlar. Familya : Rhinolophidae Burunlarının üzerinde nal şeklinde bir çıkıntı bulunur. Mağaralarda yaşarlar. Örnek: Rhinolophus blasii (Nalburunlu yarasa), Trakya ve Güney Anadolu da yerli olan bir türdür.

65 Familya : Rhinolophidae

72 2. Subordo: Microchiroptera Familya : Phyllostomidae Örnek: Glossophaga soricina, Vampyrum spectrum. Bitki polenleri ile beslenirler. Dilleri uzun ve tırtıklıdır. Güney Amerika da yaşarlar. Örnek: Desmodus rotundus (Vampir yarasa). Kanla beslenirler. At ve uykudaki insanlara saldırarak, kanlarını yalarlar. Kesici ve köpek dişleri (20 adet) kuvvetli olup, parçalamaya elverişlidir. Ayaklarının altında yastık bulunduğundan, konukçusunu uyandırmadan, üzerine konarak derilerini deler ve kalın diller ile kanı yalarlar. Güney amerika da yayılış gösterirler.

73 Familya : Phyllostomidae

77 2. Subordo: Microchiroptera Familya: Vespertilionidae Düzburunlu yarasalar olarak isimlendirilmişlerdir. Burun eklentileri yoktur. Çeşitli yerlerde yaşarlar. Örnekler: Myotis myotis (Dev yarasa), Pipistrellus pipistrellus (Cüce yarasa), Vespertilio murinus, Plecotus auritus.

78 Familya: Vespertilionidae

86 MEMELİLERİN SİSTEMATİKTEKİ YERİ Classis: MAMMALIA Subclasis : Eutheria: Plasentalia: Hakiki memeliler Ordo : Pholidota: Pullu Hayvanlar (monotipik) Familya : Manidae 1 familya 1cinse ait 7 türü vardır

87 Familya : Manidae

88 Familya : Manidae Familya: Manidae Vücutları epidermal pullarla kaplı, baş konik, çeneker uzun, diş yok, dilleri ince ve uzundur. El ve ayaklar düz olup, parmakları kuvvetli tırnaklarla son bulur. Gececil olan bu familya üyeleri, derin kovuklarda ve ağaçlarda yaşarlar. Karınca ve termitlerle beslenirler. Asya ve Afrika da yayılış gösterirler. Örnekler: Manis tetradactyla, Manis gigantea

94 MEMELİLERİN SİSTEMATİKTEKİ YERİ Classis: MAMMALIA Subclasis : Eutheria: Plasentalia: Hakiki memeliler Ordo : Rodentia: Kemiriciler 28 familya 443 cinse ait 2021 türü vardır

95 Ordo : Rodentia: Kemiriciler Dünyanın her yükseklik ve ortamında rastlanılabilen, tür sayısı bakımından memelilerin üçte birini oluşturan bu grubun türü vardır. En belirgin özellikleri ise dişlerinin yapısıdır. Köpek dişleri yoktur. Bu nedenle kesici dişleri ile azı dişleri arasında bir boşluk bulunur. Kesici dişleri sayıca az (Çoğu zaman bir tane) fakat çok kuvvetli ve devamlı büyüyebilmektedir. Yani bir taraftan aşınır, bir taraftan tamir edilirler. Sindirim boruları çok uzun olup, kör bağırsakları anormal derecede gelişmiştir. Kemiricilerin büyük bir kısmında yumuşak olan dışkı tekrar yutularak sindirilme özelliği vardır. İkinci dışkıları sert ve kurudur.

96 Ordo : Rodentia: Kemiriciler Üyeler çoğunlukla beş parmaklı tipte olup, sıçrayıcı ve kazıcı tiptede olabilmektedir. Çoğu kara hayvanı, az bir kısmı suculdur. Besinlerini yapraklar, kökler, meyveler ve tohumlar oluşturur. Bazıları böcekleri de yerler. özellikle küçük kemiriciler (dünya memelilerinin yaklaşık % 40 kadarı) ekosistem içinde en önemli protein kaynağını oluştururlar. Yırtıcı kuşlardan yırtıcı memelilere kadar birçok hayvanın besin listelerinde en başta yer alan çok sayıda kemirici türü de tarım zararlısıdır ve ekonomiye büyük zararlar verebilirler. Bu kemiricilerin populasyon yoğunlukları onları besin olarak avlayan predatörlerinin varlığıyla dengelenir (av-avcı ilişkisi ve biyolojik kontrol).

97 Ordo : Rodentia: Kemiriciler