Yıl: 4, Sayı: 10, Mart 2017, s

Transkript

1 Yıl: 4, Sayı: 10, Mart 2017, s Hacer ALAN DĠKMEN 1 AyĢe Merve KORKMAZ 2 Zeynep ÇETĠN 3 Tuba ERSOY 4 Kader KORKMAZ 5 Elif ET 6 Firdevs KURT 7 SAĞLIK BĠLĠMLERĠ FAKÜLTESĠ ÖĞRENCĠLERĠNĠN KIZLIK ZARI MUAYENESĠNE (BEKARET DENETĠMĠ) VE NAMUS KAVRAMINA ĠLĠġKĠN TUTUM VE GÖRÜġLERĠ 8 Özet Bu çalıģmada, kızlık zarı muayenesi ve namus kavramına iliģkin sağlık bilimleri fakültesi öğrencilerinin tutum ve görüģlerinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. ÇalıĢma tanımlayıcı türdedir. AraĢtırmanın evrenini, Sağlık Bilimleri Fakültesi ebelik, hemģirelik, sosyal hizmet, sağlık yönetimi ve çocuk geliģimi bölümlerinde öğrenim gören toplam 1765 öğrenci oluģturmuģtur. Veriler Aralık 2013-ġubat 2014 tarihleri arasında çalıģmaya katılmayı kabul eden 854 öğrenciden toplanmıģtır. ÇalıĢmamızda kadın kendi bedeni üzerinde söz sahibidir ifadesi ile cinsiyet, aile yapısı, anne ve babanın eğitim düzeyi arasındaki fark anlamlıdır (p<0.05). Evlendiğim kiģinin bekaretini önemserim ifadesi ile cinsiyet ve sınıflar arasındaki 1 Yrd. Doç. Dr. Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, Ebelik Anabilim Dalı., alanhacer@gmail.com. 2 Ebe, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, Ebelik Anabilim Dalı. 3 Ebe, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, Ebelik Anabilim Dalı. 4 Ebe, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, Ebelik Anabilim Dalı. 5 Ebe, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, Ebelik Anabilim Dalı. 6 Ebe, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, Ebelik Anabilim Dalı. 7 Ebe, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, Ebelik Anabilim Dalı. 8 Bu çalıģma 1. Uluslar arası 5. Ulusal Ebelik Öğrenci Kongresi nde (24-26 Nisan 2014, EskiĢehir) sözel bildiri olarak sunulmuģtur.

2 Hacer Alan Dikmen _ Ayşe Merve Korkmaz _ Zeynep Çetin _ Tuba Ersoy _ Kader Korkmaz _ Elif Et _ Firdevs Kurt fark anlamlıdır (p<0.05). Bekaretini yitiren bir kadın için yapılan namus cinayetleri doğrudur ifadesi ile cinsiyet ve aile yapısı arasındaki fark anlamlıdır (p<0.05). Erkek öğrencilerin kız öğrencilere göre, birinci sınıfların son sınıflara göre, gelir düzeyi düģük olanların yüksek olanlara göre, geniģ aile yapısına sahip olanların çekirdek aile yapısına sahip olanlara göre, anne ve baba eğitim durumu düģük olanların, yüksek olanlara göre daha geleneksel düģündüğü görülmüģtür. Anahtar Kelimeler: Bekaret, kızlık zarı, namus, tutum. ATTITUDES AND VIEWS OF STUDENTS RECEIVING EDUCATION AT THE FACULTY OF HEALTH SCIENCES REGARDING THE HYMEN EXAMINATION (VIRGINITY CONTROL) AND THE CONCEPT OF CHASTITY Abstract This study aims to determine the attitudes and views of students receiving education at the faculty of health sciences regarding the hymen examination and the concept of chastity. It is a descriptive study. The target population of the study consisted of totally 1765, students receiving education in the departments of midwifery, nursing, social service, health management and child development at Faculty of Health Sciences. The data were collected from 854 student who accepted to participate in the study between In our study, there is a significant difference between the statement, women have a voice on their own bodies and the gender, family structure, and the educational level of parents (p<0.05). The difference between the statement, I am concerned about the virginity of the person I marry and the gender and classes is significant, as well (p<0.05). And, there is a significant difference between the statement, Honour killings that are performed for a woman who has lost her virginity are correct and the gender and family structure (p<0.05). As a result of our study, we observed a higher traditional way of thinking in male students compared to female students, first graders compared to senior classes, those with a lower level of income compared to those with a higher level of income, those with extended families compared to those with nuclear families, and those with lower educational levels of parents compared to those with higher educational levels of parents. 216 Keywords: Virginity, hymen, honour, attitude GĠRĠġ Namus kavramı, toplumsal cinsiyet örüntüleriyle anlam bulan, cinsel davranıģa iliģkin gelenek ve göreneklerden kaynaklanan ve kural olarak cinsel sakınmayı gerektiren bir olgudur (Bilgili ve Vural, 2011; Kalav, 2012). Kadınlara yönelik cinsiyet ayrımcılığının yoğun yaģandığı ataerkil toplumlarda kadının evlilikten önce bekaretini titizlikle koruması önemlidir (Bilgili ve Vural, 2011). Bu nedenle biyolojik açıdan önemi olmayan, vajinanın giriģini kapatan ve genellikle ilk cinsel iliģki ile yırtılabilen kızlık zarı, tarih boyunca kadınlarda bekaretinin simgesi olarak algılanmıģ ve kadın cinselliğinin denetlenmesinde muayenesi gerekli görülmüģtür (Kalav, 2012). Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 10, Mart 2017, s

3 Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Kızlık Zarı Muayenesine (Bekaret Denetimi) ve Namus Kavramına İlişkin Tutum ve Görüşleri Ortadoğu ve Akdeniz gibi geleneksel toplumlarda kadınların bekaretini evlilik dıģı iliģkilerle yitirmesi aile namusuna leke düģürmesi olarak kabul edilirken (Bilgili ve Vural, 2011), kadın evlilik öncesi babasının ve erkek kardeģinin, evlilik sonrası ise eģinin ve erkek çocuklarının namusunu korumak zorunda olan onlara ait bir nesne gibi görülmektedir (Emery, 2003; Sever ve Yurdakul, 2001). Namus algısının kadın bedeni üzerinden kavranması kadınların, eğitim, çalıģma, evlenme, bekâretin önemi, istediği kiģi ile evlenebilme, boģanma gibi gündelik konular üzerinde de etkili olarak kadınların ezilmesine neden olabilmektedir. Bunun sonucunda kadınlar okula gönderilmemekte, erken yaģta istemedikleri kiģilerle evlenmeye zorlanmakta, bazen aileler arasındaki anlaģmazlıkların çözümünde değiģim aracı (berdel) olarak baģka bir aileye verilmekte ve kocalarının ikinci eģlerini (kuma) kabul etmek zorunda kalmaktadırlar (Kardam, 2005). Namus ve bekaretin bu kadar iç içe geçmesi erkeklerin kadınların bedenlerini ve yaģamlarını kontrol etmek ve baskı altına almak için kızlık zarı muayenesini (bekaret denetimini) bir araç olarak kullanmalarına, bekaret kontrolü ya da evlenme muayenesi talebiyle sağlık kurumlarına baģvurmalarına neden olabilmektedir. Kadının rızası dıģında yapılan kızlık zarı muayeneleri özellikle genç kızlarda psikolojik sorunlara yol açabildiği gibi aynı zamanda kanuna da aykırıdır (Ürem, 2012). Anayasamızda madde 17/2 uyarınca; tıbbi zorunluluklar ve kanunda yazılı haller dıģında kiģinin vücut bütünlüğüne dokunulamaz ifadesi yer alırken, madde 20/1 uyarınca; herkes özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz (Türkiye Cumhuriyeti (T.C.) Anayasası, 1999) ifadesi ile de bekaret denetimi gibi uygulamaların kanuna aykırı olduğu anlaģılmaktadır. Kızlık zarı muayenesi, adli durumlar haricinde hiçbir hukukî dayanağa sahip olmadığı gibi aynı zamanda kadının kendi bedeni üzerinde söz hakkını ortadan kaldıran fiziksel ve psiko-sosyal bakımdan kadına uygulanan bir Ģiddettir (Ürem, 2012). Ülkemizde üniversite öğrencilerine yönelik konu ile ilgili yapılan bazı çalıģmalarda öğrencilerin namus kavramı, bekaret denetimi ve toplumsal cinsiyetle ilgili olarak geleneksel bir tutum sergiledikleri saptanmıģtır (Civil ve Yıldız, 2010; Vefikuluçay, Zeyneloğlu, Eroğlu ve TaĢkın, 2007; Yılmaz, Zeyneloğlu, Kocaöz, Kısa, TaĢkın ve Eroğlu, 2009). Aydın bireyler yetiģtirmeyi amaçlayan üniversitelerde toplumsal cinsiyet algısıyla iliģkili olan namus 217 ve bekaret kavramına yönelik geleneksel görüģe sahip öğrencilerin bulunması üzücüdür. Bu durum üniversite eğitiminde öğrencilere temel mesleki bilginin yanı sıra toplumsal cinsiyet eģitliği konusunda da duyarlılık kazandırılması gereğini ortaya koymaktadır (CoĢkun ve Özdilek, 2012). Bu çalıģma, biyolojik, psikolojik ve sosyolojik önemi olan kızlık zarı muayenesi (bekaret denetimi) ve namus kavramına iliģkin sağlık bilimleri fakültesi öğrencilerinin tutum ve görüģlerini belirlemeyi amaçlamaktadır. Yöntem 1. AraĢtırmanın tipi ÇalıĢma tanımlayıcı ve kesitsel türdedir. 2. AraĢtırmanın yapıldığı yer ve özellikleri ÇalıĢma Konya il merkezinde bulunan Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi nde yapılmıģtır. 3. AraĢtırmanın evreni ve örneklemi Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:10, Mart 2017, s

4 Hacer Alan Dikmen _ Ayşe Merve Korkmaz _ Zeynep Çetin _ Tuba Ersoy _ Kader Korkmaz _ Elif Et _ Firdevs Kurt ÇalıĢmanın evrenini, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi ebelik, hemģirelik, sosyal hizmet, sağlık yönetimi ve çocuk geliģimi bölümlerinde öğrenim gören 1317 kız, 448 erkek, toplam 1765 öğrenci oluģturmuģtur. Veriler tarihleri arasında çalıģmaya katılmayı kabul eden 854 öğrenciden toplanmıģtır. 4. AraĢtırmanın sınırlılıkları ÇalıĢmanın bulguları, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi öğrencileri ile sınırlıdır. Bu nedenle çalıģmanın sonuçları topluma genellenemez. 5. AraĢtırmanın etiği ÇalıĢma öncesi Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Etik Kurulu ndan etik izin alınmıģtır. ÇalıĢma sırasında fakülte bölüm baģkanlıklarından ve öğrencilerden sözel onam alınmıģtır. 6. Verilerin toplanması Veriler, çalıģmaya katılmayı kabul eden öğrencilerle anket yöntemi ile toplanmıģtır. 7. Ön uygulama Aynı fakültede öğrenim gören 10 öğrenci ile ön uygulama yapılmıģtır. Gerekli düzeltmelerden sonra anket formuna son hali verilmiģtir. Ön uygulamaya katılan öğrenciler araģtırma dıģında tutulmuģtur. 8. Veri toplama araçları ÇalıĢmanın verileri literatür ıģığında araģtırmacılar tarafından oluģturulan anket formu ile toplanmıģtır (Civil ve Yıldız, 2010; Vefikuluçay, Zeyneloğlu, Eroğlu ve TaĢkın, 2007; Yılmaz, Zeyneloğlu, Kocaöz, Kısa, TaĢkın ve Eroğlu, 2009). Anket formunun ilk bölümünde öğrencilerin sosyo-demografik bilgilerini içeren sorular, ikinci bölümünde ise öğrencilerin kızlık zarı muayenesine (bekaret denetimi) ve namus kavramına iliģkin tutum ve görüģlerini belirlemeye yönelik üçlü likert tipi (katılıyorum, katılmıyorum, kararsızım) 19 adet önerme bulunmaktadır. Anketin sonunda öğrencilere genel olarak namus hakkında ne düģündükleri ve onlar için neyi ifade ettiğini belirlemeye yönelik bir adet de açık uçlu soru bulunmaktadır Ġstatistiksel analizler Verilerin değerlendirilmesinde, SPSS 20 (Statistical Packet for Social Sciences for Windows 20) paket programı kullanılmıģtır. Verilerin analizi ortalama, standart sapma, yüzde ve ki-kare ile yapılmıģtır. 10. AraĢtırma soruları Bu çalıģmada, 1. Sağlık bilimleri fakültesi öğrencilerinin kızlık zarı muayenesine (bekaret denetimi) ve namus kavramına iliģkin tutum ve görüģleri nelerdir? 2. Öğrencilerin kızlık zarı muayenesine (bekaret denetimi) ve namus kavramına iliģkin tutum ve görüģlerini etkileyen faktörler nelerdir? sorularına yanıt aranmıģtır. Bulgular ÇalıĢmaya katılan öğrencilerin yaģ ortalaması 20.46±1.75 dir. Öğrencilerin %84.4 ü kız, %15.6 sı erkektir. Öğrencilerin %34.5 i 1. sınıfta, %15.6 sı 4. sınıftadır. ÇalıĢmaya en fazla katılımı %42.4 ile hemģirelik, en az katılımı ise %2.7 si ile çocuk geliģimi bölümü Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 10, Mart 2017, s

5 Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Kızlık Zarı Muayenesine (Bekaret Denetimi) ve Namus Kavramına İlişkin Tutum ve Görüşleri oluģturmuģtur. Öğrencilerin %75 inin annesi, %57 sinin babası ilkokul mezunudur, %80 ini ekonomik durumunu orta olarak belirtmiģtir. Öğrencilerin %83.6 sının aile tipi çekirdektir ve %52.6 sı en uzun süre ilde yaģamıģtır. Öğrencilerin yaklaģık %43 ü namus kavramı hakkındaki düģüncelerinin sorulduğu açık uçlu soruyu boģ bırakırken, %35 i ahlaklı olmak olarak cevaplamıģtır (Tablo 1). Tablo 1.Öğrencilerin Sosyo-Demografik Özelliklerinin Dağılımı (N=854) Cinsiyet Erkek Kadın Sınıf 1. Sınıf 2. Sınıf 3. Sınıf 4. Sınıf Bölümler HemĢirelik Ebelik Sağlık Yönetimi Sosyal Hizmet Çocuk GeliĢimi Anne Eğitim Durumu Okur-yazar değil Ġlkokul-ortaokul Lise ve üzeri Baba Eğitim Durumu Okur-yazar değil Ġlkokul-ortaokul Lise ve üzeri Aile Yapısı GeniĢ aile Çekirdek aile Gelir Düzeyi (Algı) Ġyi Orta Kötü Uzun süre yaģanılan yer Ġl Ġlçe Köy Öğrencilerin namus kavramı hakkındaki görüģleri GörüĢ belirtmeyen Ahlaklı olmak Evlenene kadar bekaretini korumak Cinsel isteklerini kontrol etmek Sayı (n) Yüzde (%) Toplam Tablo 2 de öğrencilerin kızlık zarı muayenesi (bekaret denetimi) ve namus kavramına iliģkin tutum ve görüģlerini değerlendiren önermeler yer almaktadır. 219 Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:10, Mart 2017, s

6 Hacer Alan Dikmen _ Ayşe Merve Korkmaz _ Zeynep Çetin _ Tuba Ersoy _ Kader Korkmaz _ Elif Et _ Firdevs Kurt Tablo 2. Öğrencilerin kızlık zarı muayenesi (bekaret denetimi) ve namus kavramı önermelerine iliģkin tutum ve görüģlerinin dağılımı (N=854) Önermeler Sayı (%) Katılmıyorum Sayı (%) Kararsızım Sayı (%) Kadın kendi bedeni üzerinde söz hakkına 820 (96) 22 (2.6) 12 (1.4) sahiptir. Her kadın kendi bedenini bir erkeğe 691(80.9) 102 (11.9) 61 (7.2) saklamalıdır. Bekaretini kaybetmediği sürece kadın bir 96 (11.2) 682 (79.9) 76 (8.9) erkekle beraber yaģayabilir. Evlendiğim kiģinin bekaretini önemserim. 699 (81.9) 92 (10.8) 63 (7.3) Evlenmeden önce her kadına kızlık zarı 106 (12.4) 684 (80.1) 64 (7.5) muayenesi (bekaret denetimi) yapılmalıdır. Birinci dereceden bir yakınımdan (kız 95 (11.1) 648 (75.9) 111 (13) kardeģ. niģanlı.kuzen) Ģüphelendiğimde kızlık zarı muayenesi (bekaret denetimi) yaptırırım. Bekaretini kaybeden kız cinsel iliģkiye 182 (21.3) 464 (54.3) 208 (24.4) girdiği kiģiyle kesinlikle evlendirilmelidir. Ġstenmeyen cinsel birliktelik veya Ģüpheli 360 (42.2) 344 (40.3) 150 (17.5) durumlarda kızlık zarı muayenesi (bekaret denetimi) yapılmalıdır. Cinsel özgürlük kadının namusunu kirletir. 414 (48.5) 318 (37.2) 122 (14.3) Kızlık zarı muayenesinde (bekaret 780 (91.3) 44 (5.2) 30 (3.5) denetiminde) kadının rızası aranmalıdır. Kızlık zarı muayenesi (bekaret denetimi) 592 (69.3) 139 (16.3) 123 (14.4) kadına uygulanan fiziksel, psikolojik, cinsel bir Ģiddettir. Kızlık zarı muayenesi (bekaret denetimi) 583 (68.3) 164 (19.2) 107 (12.5) toplumsal cinsiyet ayrımcılığını gösteren bir olgudur. EvlenmemiĢ bir kız için bakire olmak 284 (33.2) 451 (52.9) 119 (13.9) namuslu olmaktır. Bekaretini yitirmiģ bir kadın için yapılan 55 (6.4) 747 (87.5) 52 (6.1) namus cinayetleri doğrudur. Namus kadın için de erkek için de 497 (58.2) 240 (28.1) 117 (13.7) cinselliği kontrol etmektir. Kadın namusunu korumak için cinsel 462 (54.1) 245 (28.7) 147 (17.2) isteklerini baskılamalıdır. Adli vakalar dıģında yapılan kızlık zarı 273 (32) 428 (50.1) 153 (17.9) muayenesi (bekaret denetimi) yasal olmalıdır. Kadının namusundan evlenene kadar 367 (43) 398 (46) 89 (10) babası evlendikten sonra kocası sorumludur. Kızlık zarının fizyolojik olarak bir öneminin olmamasına rağmen toplumda çok önemli hale getirilmesi doğrudur. 266 (31.1) 416 (48.7) 172 (20.2) 220 Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 10, Mart 2017, s

7 Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Kızlık Zarı Muayenesine (Bekaret Denetimi) ve Namus Kavramına İlişkin Tutum ve Görüşleri Öğrencilere yöneltilen önermelerden kızlık zarı muayenesi (bekaret denetimi) ve namus kavramı hakkındaki tutum ve görüģlerini en iyi sorgulayan altı önerme seçilerek öğrencilerin sosyo-demografik özellikleri ile arasındaki iliģki ki-kare testi ile karģılaģtırılmıģtır (Tablo 3). Tablo 3. Öğrencilerin kızlık zarı muayenesi (bekaret denetimi) ve namus kavramına iliģkin tutum ve görüģleri ile cinsiyet ve sınıf özelliklerinin karģılaģtırılması (N=854) Önermeler Cinsiyet Sınıf Kadın kendi bedeni üzerinde söz hakkına sahiptir Katılmıyorum/Kararsızım Evlendiğim kiģinin bekaretini önemserim Katılmıyorum/ Kararsızım Yakınımdan Ģüphelenirsem muayene ettiririm Katılmıyorum/ Kararsızım Kızlık zarı muayenesi kadına yönelik Ģiddettir Katılmıyorum/ Kararsızım Bekaretini yitirmiģ bir kadın için yapılan namus cinayetleri doğrudur Katılmıyorum/ Kararsızım Kadın namusunu korumak için cinsel isteklerini baskılamalıdır Erkek 113(85) 20(15) Kız 707(98,1) 14(1,9) 1.Sınıf 283(95.9) 12(4.1) 2.Sınıf 230(97.5) 6(2.5) 3.Sınıf 179(94.2) 11(5.8) X 2 = p=0.00 X 2 =2.92 p= (90.2) 13(9.8) 579(80.3) 142(19.7) 254(86.1) 41(13.9) 195(82.6) 41(17.4) 152(80) 38(20) X 2 = 7.43 p= 0.00 X 2 =10.09 p= (34.6) 87(65.4) 49(6.8) 672(93.2) 53(18)* 242(82)* 20(8.5) 216(91.5) 18(9.5) 172(90.5) X 2 = p= 0.00 X 2 = p= (37.6) 83(62.4) 542(75.2) 179(24.8) 184(62.4) 111(37.6) 166(70.3) 70(29.7) 138(72.6) 52(27.4) X 2 = p= 0.00 X 2 = p= (10.5) 119(89.5) 41(5.7) 680(94.3) 22(7.5) 273(92.5) 13(5.5) 223(94.5) 15(7.9) 175(92.1) X 2 = 4.36 p= 0.03 X 2 = 3.10 p= (65.4) 46(34.6) 375(52) 346(48) 198(67.1)* 97(32.9)* 118(50) 118(50) 87(45.8) 103(54.2) 4.Sınıf 128 (96.2) 5(3.8) 98 * (73.7) 35 * (26.3) 4(3) 129(97) 104 * (78.2) 29 * (21.8) 5(3.8) 128 (96.2) 59(44) 74(56) 221 Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:10, Mart 2017, s

8 Hacer Alan Dikmen _ Ayşe Merve Korkmaz _ Zeynep Çetin _ Tuba Ersoy _ Kader Korkmaz _ Elif Et _ Firdevs Kurt Katılmıyorum/ Kararsızım *Post hoc test sonucuna göre farklılığı ortaya koyan grup X 2 =8.12 p=0.00 X 2 =32.09 p=0.00 Tablo 3 de yer alan altı önermenin hepsinde cinsiyetler arası anlamlı bir iliģki saptanmıģtır (p<0.05). Evlendiğim kiģinin bekaretini önemserim, yakınımdan Ģüphelenirsem muayene ettiririm, kızlık zarı muayenesi kadına yönelik Ģiddettir ve kadın namusunu korumak için cinsel isteklerini baskılamalıdır önermeleri ile sınıflar arası da anlamlı bir farklılık vardır (p<0.05). Tablo 4. Öğrencilerin kızlık zarı muayenesi (bekaret denetimi) ve namus kavramına iliģkin tutum ve görüģleri ile gelir düzeyi ve aile yapısı özelliklerinin karģılaģtırılması (N=854) Önermeler Gelir Düzeyi Aile yapısı Kadın kendi bedeni üzerinde söz hakkına sahiptir Katılmıyorum/Kararsızım Evlendiğim kiģinin bekaretini önemserim Yakınımdan Ģüphelenirsem muayene ettiririm Kızlık zarı muayenesi kadına yönelik Ģiddettir Bekaretini yitirmiģ bir kadın için yapılan namus cinayetleri doğrudur Kadın namusunu korumak için cinsel Ġyi Orta/Kötü Çekirdek GeniĢ 138(97.2) 682(95.8) 692(96.9) 128(91.4) 4(2.8) 30(4.2) 22(3.1) 12(8.6) X 2 = 0.60 p=0.43 X 2 =9.22 p= (79.6) 586(82.3) 580(81.2) 119(85) 29(20.4) 126(17.7) 134(18.8) 21(15) X 2 = 0.59 p= 0.44 X 2 =1.11 p=0.29 9(6.3) 86(12.1) 68(9.5) 27(19.3) 133(93.7) 626(87.9) 646(90.5) 113(80.7) X 2 = 3.94 p= 0.04 X 2 =11.28 p= (72.5) 489(68.7) 506(70.9) 86(61.4) 39(27.5) 223(31.3) 208(29.1) 54(38.6) X 2 = 0.82 p= 0.36 X 2 =4.90 p=0.02 9(6.3) 46(6.5) 40(5.6) 15(10.7) 133(93.7) 666(93.5) 674(94.4) 125(89.3) X 2 = 0.00 p= 0.95 X 2 =5.07 p= Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 10, Mart 2017, s

9 Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Kızlık Zarı Muayenesine (Bekaret Denetimi) ve Namus Kavramına İlişkin Tutum ve Görüşleri isteklerini baskılamalıdır 67(47.2) 395(55.5) 368(51.5) 94(67.1) 75(52.8) 317(44.5) 345(48.5) 46(32.9) X 2 =3.28 p=0.07 X 2 =11.47 p=0.00 Tablo 4 de yer alan yakınımdan Ģüphelenirsem muayene ettiririm önermesi ile gelir düzeyi arasında anlamlı bir iliģki saptanmıģtır (p<0.05). Gelir düzeyi düģtükçe bu önermeye katılım oranı artmaktadır. Diğer önermelerle gelir düzeyi arasında anlamlı bir iliģki yoktur (p 0.05). Evlendiğim kiģinin bekaretini önemserim önermesi dıģında diğer beģ önerme ile kiģinin aile yapısı arasında ise anlamlı bir iliģki vardır (p<0.05). Tablo 5. Öğrencilerin kızlık zarı muayenesi (bekaret denetimi) ve namus kavramına iliģkin tutum ve görüģleri ile anne eğitim durumu ve baba eğitim durumu özelliklerinin karģılaģtırılması (N=854) Önermeler Kadın kendi bedeni üzerinde söz hakkına sahiptir Katılmıyorum/Kararsızım Evlendiğim kiģinin bekaretini önemserim Yakınımdan Ģüphelenirsem muayene ettiririm Kızlık zarı muayenesi kadına yönelik Ģiddettir Bekaretini yitirmiģ bir kadın için yapılan namus cinayetleri doğrudur Anne eğitim durumu Ortaokul ve altı Lise ve üzeri Baba eğitim durumu Ortaokul Lise ve ve altı üzeri 88(95.7) 732(96.1) 23(82.1) 797(96.5) 4(4.3) 30(3.9) 5(17.9) 29(3.5) X 2 = 0.03 p=0.84 X 2 =14.58 p= (85.9) 620(81.4) 20(71.4) 679(82.2) 13(14.1) 142(18.6) 8(28.6) 147(17.8) X 2 = 1.12 p= 0.29 X 2 =2.11 p= (22.8) 74(9.7) 8(28.6) 87(10.5) 71(77.2) 688(90.3) 20(71.4) 739(89.5) X 2 = p=0.00 X 2 = 8.91 p= (66.3) 531(69.7) 16(57.1) 576(69.7) 31(33.7) 231(30.3) 12(42.9) 250(30.3) X 2 = 0.44 p=0.50 X 2 = 2.01 p=0.15 5(5.4) 87(94.6) 50(6.6) 712(93.4) 3(10.7) 25(89.3) 52(6.3) 774(93.7) 223 Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:10, Mart 2017, s

10 Hacer Alan Dikmen _ Ayşe Merve Korkmaz _ Zeynep Çetin _ Tuba Ersoy _ Kader Korkmaz _ Elif Et _ Firdevs Kurt Kadın namusunu korumak için cinsel isteklerini baskılamalıdır X 2 = 0.17 p= 0.67 X 2 = 0.87 p= (66.3) 31(33.7) 401(52.6) 361(47.4) 18(64.3) 10(35.7) 444(53.8) 382(46.2) X 2 =6.18 p=0.01 X 2 =1.21 p=0.27 Tablo 5 de yer alan önermelerden yakınımdan Ģüphelenirsem muayene ettiririm ve kadın namusunu korumak için cinsel isteklerini baskılamalıdır önermeleri ile öğrencilerin anne eğitim durumları arasında anlamlı bir iliģki vardır (p<0.05). Yukarıdaki önermelere katılım oranları anne eğitim durumu düģtükçe yükselmektedir. Kadın kendi bedeni üzerinde söz hakkına sahiptir ve yakınımdan Ģüphelenirsem muayene ettiririm önermeleri ile öğrencilerin baba eğitim durumları arasında ise anlamlı bir iliģki vardır (p<0.05). TartıĢma ÇalıĢmamıza katılan öğrencilere namus kavramı hakkındaki görüģleri sorulduğunda yaklaģık yarısının (%42.7) bu soruya cevap vermemesi namus kavramının hala ülkemizde tabu olan ve üzerinde çok fazla konuģulmayan konular arasında yer aldığını düģündürmektedir. Aynı soruyu öğrencilerin üçte biri (%34.7) ahlaklı olmak Ģeklinde cevap vererek namus kavramını ahlak çerçevesinde sınırlandırmıģlardır. Yapılan bir çalıģmada erkek öğrencilerin var olan cinsel tabular hakkındaki görüģlerini sorgulamıģlar ve öğrencilerin %46 sı bu soruyu yanıtsız bırakmıģtır (Civil ve Yıldız, 2010). IĢık ve Uğurlu (2009) nun aktardığına göre, Diyarbakır ilinde yapılan bir çalıģmada, katılımcıların yaklaģık %33 ü namusu kadın, bacım, anam ve ailem Ģeklinde tanımlamıģtır (IĢık ve Uğurlu, 2009). Yapılan benzer çalıģmalar ülkemizde halen namus denilince akla ilk gelenin kadın ve kadının cinsel davranıģları olduğunu göstermektedir. 224 ÇalıĢmamızda öğrencilerin %82 si evlendiğim kiģinin bekaretini önemserim önermesine katıldığını belirtmiģtir. Civil ve Yıldız (2010) ın çalıģmalarında, öğrencilerin %60.5 i bekaretin çok önemli olduğunu belirtmiģtir. Cinsel Eğitim AraĢtırma ve Tedavi Derneği (2006) nin üniversite öğrencileri ile yaptığı çalıģmada, cinsellikle ilgili tabuların baģında bekaretin yer aldığı, bekaretle ilgili tutucu tavırlara katılma oranının %65 dolayında olduğu ortaya konmuģtur. Vefikuluçay ve arkadaģları (2007) üniversite öğrencileri ile yaptıkları çalıģmalarında erkek öğrencilerin yaklaģık %70 i bir erkeğin evleneceği kadının mutlaka bakire olması gerektiği görüģüne katıldıklarını saptanmıģtır yılında yayınlanan ve 781 hemģirelik öğrencisinin katıldığı bir araģtırmada katılımcıların %86.4 ü bir erkeğin evleneceği kadının bakire olması gerektiğini belirtmiģtir (Zeyneloğlu, Kısa ve Yılmaz, 2013). Yapılan çalıģmalar ülkemizde bekaretin hala çok önemli olduğunu göstermektedir. Kadın evlenmeden önce hiçbir erkekle cinsel birliktelik yaģamamalı ve bekaretin sıkı koruma altında olması gerektiği düģüncesi yaygın olarak sürmektedir (Civil ve Yıldız, 2010). ÇalıĢmamızda öğrencilerin tamamına yakını (%91.3) kızlık zarı muayenesinde kadının rızası aranmalıdır görüģüne katılırken, %69.3 ü kızlık zarı muayenesinin kadına uygulanan Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 10, Mart 2017, s

11 Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Kızlık Zarı Muayenesine (Bekaret Denetimi) ve Namus Kavramına İlişkin Tutum ve Görüşleri fiziksel, psikolojik, cinsel bir Ģiddet olduğunu düģündürmektedir. ÇağdaĢ eğitim gören ve mezun olduktan sonra ülkede sağlık hizmetlerinin önemli bir parçası olacak bir neslin büyük çoğunluğunun kızlık zarı muayenesine yönelik geleneksel düģünmemesi sevindiricidir ancak öğrencilerin %32 si adli vakalar dıģında yapılan kızlık zarı muayenesinin yasal olması gerektiğini belirtirken, öğrencilerin yarısı ise kararsızdır. Öğrenciler, kızlık zarı muayenesinin kadınlar açısından öneminin ve olumsuz etkilerinin farkındadır ancak düģünceleri ile toplumsal normların da dıģına çıkamadıklarını söylemek mümkündür. Gürsoy ve Vural (2003) kızlık zarı muayenesi hakkında görüģlerini belirlemek üzere hemģire ve ebelerle yaptıkları çalıģmalarında hemģire ve ebelerin %90.1 inin kızlık zarı muayenesine karģı olduklarını, %96 sının ise kadının kendi rızasına bağlı olarak yapılması gerektiğini belirtmiģtir (Gürsoy ve Vural, 2003). Gürsoy ve Vural ın çalıģması da çalıģma bulgularımızı destekler nitelikte sağlık hizmetlerinin önemli bir bölümünü gerçekleģtiren hemģire ve ebelerin kızlık zarı muayenesi konusunda modern düģündüğünü göstermektedir. Öğrencilerin kızlık zarı muayenesi (bekaret denetimi) ve namus kavramına iliģkin tutum ve görüģleri ile cinsiyet ve sınıf özelliklerinin karģılaģtırıldığında, altı önermenin tümünde cinsiyetler arası anlamlı bir iliģki vardır (p<0.05) (Tablo 3). Önermelere katılım oranlarına bakıldığında erkek öğrencilerin katılımları daha fazladır ve bu durum erkek öğrencilerin kız öğrencilere göre daha fazla geleneksel görüģ açısına sahip olduğunu göstermektedir. Bu sonuçlara dayanarak, erkek öğrencilerin namus ve bekaret kavramlarını daha çok önemsediklerini çıkarmak mümkündür. Evlendiğim kiģinin bekaretini önemserim, yakınımdan Ģüphelenirsem muayene ettiririm, kızlık zarı muayenesi kadına yönelik Ģiddettir ve kadın namusunu korumak için cinsel isteklerini baskılamalıdır önermeleri ile sınıflar arası da anlamlı bir farklılık vardır (p<0.05). Sınıf derecesi düģtükçe öğrencilerin daha geleneksel düģündüğü saptanmıģtır. Bu durum üniversite eğitim sürecinde yıllar geçtikçe öğrencilerde daha modern ve çağdaģ düģünce yapısının geliģtiğini göstermesi açısından önemlidir. 225 Öğrencilerin kızlık zarı muayenesi (bekaret denetimi) ve namus kavramına iliģkin tutum ve görüģleri ile gelir düzeyi ve aile tipi özellikleri karģılaģtırıldığında, sadece yakınımdan Ģüphelenirsem muayene ettiririm önermesi ile gelir düzeyi arasında anlamlı bir iliģki saptanmıģtır (p<0.05). Gelir düzeyi düģük olan öğrencilerin daha geleneksel düģündüğü saptanmıģtır. Diğer önermelerle gelir düzeyi arasında anlamlı bir iliģki yoktur (p 0.05). Gelir düzeyi bireylerin yaģam koģullarını belirleyen önemli bir göstergedir ancak namus ve bekaret kavramı gibi tabu konular hakkındaki görüģleri çok etkilemediğini söylemek mümkündür. Evlendiğim kiģinin bekaretini önemserim önermesi dıģında diğer beģ önerme ile kiģinin aile yapısı arasında ise anlamlı bir iliģki vardır (p<0.05) (Tablo 4). Ülkemizde geniģ aile yapısı özelliklerine daha çok kırsal kesimde rastlanmaktadır. ġehirleģme oranı arttıkça aile yapısı çekirdek aileye doğru kaymaktadır. Önermelere katılım oranlarına bakıldığında geniģ aile yapısına sahip kiģilerin daha geleneksel düģündüğü saptanmıģtır. Öğrencilerin kızlık zarı muayenesi (bekaret denetimi) ve namus kavramına iliģkin tutum ve görüģleri ile anne ve baba eğitim düzeyi özellikleri karģılaģtırıldığında, yakınımdan Ģüphelenirsem muayene ettiririm ve kadın namusunu korumak için cinsel isteklerini baskılamalıdır önermeleri ile öğrencilerin anne eğitim durumları arasında anlamlı bir iliģki vardır (p<0.05) (Tablo 5). Yukarıdaki önermelere katılım oranları anne eğitim durumu düģtükçe yükselmektedir. Kadın kendi bedeni üzerinde söz hakkına sahiptir ve yakınımdan Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:10, Mart 2017, s

12 Hacer Alan Dikmen _ Ayşe Merve Korkmaz _ Zeynep Çetin _ Tuba Ersoy _ Kader Korkmaz _ Elif Et _ Firdevs Kurt Ģüphelenirsem muayene ettiririm önermeleri ile öğrencilerin baba eğitim durumları arasında ise anlamlı bir iliģki vardır (p<0.05). (Tablo 5). ÇalıĢma bulgularına göre anne ve baba eğitim durumu düģük öğrencilerin daha geleneksel düģündüğü saptanmıģtır. SONUÇ ve ÖNERĠLER ÇalıĢmamızın sonuçları sağlık bilimleri fakültesi öğrencilerinin namus ve bekaret kavramına iliģkin bakıģ açılarını ortaya koyması açısından önem taģımaktadır. ÇalıĢmamızda, erkek öğrencilerin kız öğrencilere göre, birinci sınıfların son sınıflara göre, gelir düzeyi düģük olanların yüksek olanlara göre, geniģ aile yapısına sahip olanların çekirdek aile yapısına sahip olanlara göre, anne ve baba eğitim durumu düģük olanların, yüksek olanlara göre daha geleneksel düģündüğü görülmüģtür. ÇalıĢmamızdan çıkan sonuçlar doğrultusunda: Toplumun sosyo-kültürel yapısının kız ve erkek olmak üzere gençler üzerindeki etkilerinin daha detaylı, geniģ kapsamlı değerlendirilmesi, Üniversitelerde namus ve bekaret kavramı konularının yer alacağı toplumsal cinsiyet ile ilgili sempozyum ve panellerin düzenlenmesi ve bu toplantılarda öğrencilerin fikirlerini tartıģabilecekleri oturumların oluģturularak toplum tarafından oluģturulmuģ geleneksel görüģlerinin farkına varmalarının sağlanması önerilmektedir. KAYNAKLAR BĠLGĠLĠ, N., Vural, G. (2011). Kadına yönelik Ģiddetin en ağır biçimi: namus cinayetleri. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 14(1), KALAV, A. (2012). Namus ve toplumsal cinsiyet. Mediterranean Journal of Humanities, 1, EMERY, J. (2003). Reputation Is Everything Honor Killings Among the Palestinian. Available at: EriĢim tarihi: 10 Eylül 2014 (Accessed September 10, 2014). SEVER, A., Yurdakul, G. (2001). Culture of honor, culture of change a feminist analysis of honor killings in rural Turkey. Violence Against Women, 7(9), KARDAM, F. (2005). Türkiye de Namus Cinayetlerinin Dinamikleri: Eylem Programı İçin Öneriler Sonuç Raporu.. 1. Baskı, Ankara: Koza Yayınevi. ÜREM, M. (2012). Kadın Vücudu ve Etik Sorunlar. Sağlık Hukuku Makaleleri II. Ġstanbul Barosu Yayınları Available at: EriĢim tarihi: 30 Ekim 2014 (Accessed October 30, 2014). TÜRKĠYE CUMHURĠYETĠ (T.C.) ANAYASASI (1999). Madde 17/2, 20/1. Ankara: Seçkin Yayınevi. CĠVĠL, B., Yıldız, H. (2010). Erkek öğrencilerin cinsel deneyimleri ve toplumdaki cinsel tabulara yönelik görüģleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 3(2), Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 10, Mart 2017, s

13 Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Kızlık Zarı Muayenesine (Bekaret Denetimi) ve Namus Kavramına İlişkin Tutum ve Görüşleri VEFĠKULUÇAY, D., Zeyneloğlu, S., Eroğlu, K., TaĢkın, L. (2007). Kafkas Üniversitesi son sınıf öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine iliģkin bakıģ açıları. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 1, YILMAZ, D.V., Zeyneloğlu, S., Kocaöz, S., Kısa, S., TaĢkın, L., Eroğlu, K. (2009). Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine iliģkin görüģleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), COġKUN, A., Özdilek, R. (2012). Toplumsal cinsiyet eģitsizliği: sağlığa yansıması ve kadın sağlığı hemģiresinin rolü. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 9(3), IġIK, R., Uğurlu, N. S. (2009). Namusa ve namus adına kadına uygulanan Ģiddete iliģkin tutumlar ölçeklerinin öğrenci örneklemiyle geliģtirilmesi. Türk Psikoloji Yazıları, 12(24), CĠNSEL EĞĠTĠM TEDAVĠ VE ARAġTIRMA DERNEĞĠ [CETAD] (2014). Gençlik ve Cinsellik Bilgilendirme Dosyası (Sayı 7). Ġstanbul. Available at: file:///f:/bekaret%20denetimi/referanslar/ bilgilendirme_dosyasi_7.pdf EriĢim tarihi: 31 Ekim 2014 (Accessed October 31, 2014). ZEYNELOĞLU, S., Kısa, S., Yılmaz, D. (2013). Tukish nursing students knowledge and perceptions regarding virginity, Nurse Education Today, 33(2), GÜRSOY, E., Vural, G. (2003). Nurses' and Midwives' Views on Approaches to Hymen Examination. Nursing Ethics, 10(5), Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:10, Mart 2017, s