PERİNATAL DEPRESYON. Uz. Dr. Neriman ARAS Trabzon Kanuni Eğitim ve Araştırma Hastanesi

Transkript

1 PERİNATAL DEPRESYON Uz. Dr. Neriman ARAS Trabzon Kanuni Eğitim ve Araştırma Hastanesi

2 Cinsiyet ve Duygudurum Depresyon K/E= Kadın erkek farkı puberte ile başlıyor - menapozla sonlanıyor Depresyonun kadınlarda yaşam boyu prevalans oranının en yüksek olduğu dönem, doğurganlık dönemi olan -ve gebelik, doğum, lohusalık dönemlerini de içine alan yaş aralığıdır.

3 *Deechter et al 2007

4 Kadının zaten risk altında olduğu bir dönemde yaşanan bu süreçler kadınlar için doğal bir yaşam olayı olmanın yanı sıra önemli biyolojik ve psikososyal değişimlerin yaşandığı kaygı ve stres oluşturabilecek birçok etkenle karşılaşma riskinin de yüksek olduğu bir dönemdir.

5 ABD Ulusal Anket verileri yaş aralığındaki her 10 kadından 1 i geçtiğimiz yıl içinde majör depresyon semptomları yaşadığını göstermektedir. Erzurum İl merkezinde yaş doğurganlık döneminde gebe ve menopozda olmayan kadınlarla yapılan araştırmada kadınların %32,8 inde herhangi bir Depresif Bozukluk, % 17,8 inde ise Major Depresif Bozukluk saptanmıştır.

6 Perinatal dönemde değişen roller Perinatal dönem, kadının bağımsız kadın rolünden geleneksel kadınanne rolüne geçiş yani daha bağımlı bir duruma geçiş sürecidir. Hem gebelikte hem de postpartum dönemde kadının bu yeni sosyal rolüne uyum sağlaması beklenmektedir. Yenidoğana bakım vermek mutluluk verici bir olay olsa da, kadın çocuğun ihtiyaçları ile kendi ihtiyaçlarını ve ailesinin gereksinimlerini dengelemeye çalışırken, bu yeni toplumsal rolü yeni sorumlulukları ve yükleri beraberinde getirir.

7 DSM-IV-TR da PPD için doğumdan sonraki ilk 4 hafta içinde başlayan DSM-5 Klinik belirleyici postpartum başlangıçlı yerine hem majör depresyon hem de süregiden depresyon bozukluğu (distimi) alt tipi için, belirtiler gebelik sırasında ya da doğumdan sonraki 4 hafta içinde ortaya çıkarsa doğum zamanı (peripartum) başlayan belirleyicisi ile değiştirilmiştir. klinik tablonun %50 sinin gerçekte gebelik döneminde başlaması nedeniyle

8 Perinatal depresyon gebelik süresince veya gebeliği takip eden ilk 12 ay boyunca ortaya çıkan majör veya minör depresyon dönemlerini ifade eder. -gebelik depresyonu -postpartum depresyon olarak iki şekilde karşımıza çıkabilmektedir.

9 Perinatal depresyon; doğum yapan kadın, yeni doğan bebek, büyüme ve gelişme dönemindeki çocuk başta olmak üzere tüm aile birimini etkilemektedir.

10 GEBELİK DEPRESYONU Depresyon, hafif ya da ağır düzeyde, hamilelikte en sık görülen ruhsal bozukluktur. Gebelikte depresyon sıklıkla atlanır. Gebe kadınlarda da, uyku ve iştah bozukluğu, enerji ve istek kaybı gibi majör depresyonla örtüşen pek çok klinik bulgu ve belirtiye rastlanır.

11 Gebelikte depresyon oranları -ülkemizde %12-36 (Çalık ve Aktaş 2011, Sevindik 2005, Karaçam ve Ançel 2009, Altınay 1999) -gelişmiş ülkelerde %5-30 -gelişmekte olan ülkelerde %20 (Dietz ve ark. 2007, Dayan ve ark. 2006, Bilszta ve ark. 2008, Pereira ve ark. 2009) Gebelikte depresif belirti görülme sıklığı gebelik dönemlerine göre değişkenlik gösterebiliyor -İlk trimestr %7.4 -ikinci trimestr %12 -üçüncü trimestr %12.8 Bennet ve ark Türkiye de sırasıyla %22.2, %32, %36 Karataylı 2007

12 Gebelik depresyonu için risk faktörleri Gebe kaldığında antidepresan kullanıyor olmak ve gebelik nedeniyle aniden ilacın kesilmesi İlk gebelik Planlanmamış gebelik Gebelik öncesi bakımın yetersiz oluşu Geçmiş depresyon öyküsü/ailede depresyon-ppd öyküsü Anne yaşının küçük olması Düşük eğitim düzeyi Eşin işsiz olması ve kadının kendisinin bir işte çalışmıyor olması Yetersiz sosyal destek Çocuk sayısının fazla oluşu Evlilikte uyumsuzluk Şiddete maruz kalma Yakın zamanda yaşanmış olumsuz hayat olayları

13 Gebelikte depresif belirtiler Gebelikteki depresif belirtiler genel depresyon belirtilerinden farklı olmamakla birlikte bulantı, mide ağrısı, sık soluk alıp verme, baş ağrısı gibi bedensel şikayetler diğer depresif hastalara göre fazladır. Gebelikte de görülebilen bedensel şikayetlere depresyon varlığında elemli duygudurum ve zevk alamama da eşlik eder. Gebeliğe bağlı fiziksel semptomlarda ise depresif duygudurum görülmez.

14 Tedavi??? İleri düzeyde depresif belirtisi olan gebe kadınların %86 sının herhangi bir tedavi almadıkları belirtilmektedir. Gebelerin depresyon tedavisini almamaları veya istememelerinin ana nedenleri; -depresif bulgularla gebelik şikayetlerinin birbirine karışması ve depresyonun ayırt edilememesi, -gebenin toplum tarafından etiketlenme korkusu -alınacak tıbbi yardımın bebeğine verebileceği zararlara yönelik kaygılardır. Ortaya çıkarılamamış veya tedavi edilememiş depresyon hem gebe hem de fetüs için risktir. Gebelik sırasında annede depresyon varlığı, gebelik ve doğumla ilgili komplikasyonların artışıyla, çocukta hem büyüme gelişme hem de bilişsel ve davranışsal sorunlarla ilişkilendirilmiştir.

15 HPA eksen ve kortizol PLASENTA CRH 11BHSD2

16 Yaşanan stresin şiddeti, süresi Gebeliğin haftaları

17 Maternal depresyon Gebelik depresyonu Postpartum depresyon Annede: Postpartum depresyon riskinde Yetersiz beslenme Yetersiz kilo alımı Özbakımda azalma Prenatal takiplerde aksamayetersizlik Fiziksel belirtilerde artış (bulantı-kusma, baş ağrısı, GİS yakınmaları, baş dönmesi, nefes darlığı, çarpıntı vb.) Beraberinde bulunan tıbbi hastalıkların kötüleşmesi Gebelikte: Plasental anomali Antenatal kanama Spontan abortus Artmış uterin arter direnci Preeklampsi-Eklampsi Erken doğum Fetal ölüm Fetusta gestasyonel yaşa göre düşük gelişim Doğumun normalden daha ağrılı olması Müdahaleli doğum-c/s, forseps Epidural analjezide Bebekte: Düşük APGAR skoru Düşük doğum ağırlığı SIDS Emmede azalma Yoğun bakım ünitelerine yatışta Büyüme-gelişme geriliği İrritabilite Uyku bozukluğu Anne-bebek bağlanmasında olumsuz etkiler Malnütrisyon, ishal Çocukta: Davranış bozukluğu Bilişsel gelişimde gecikme Motor ve dil gelişiminde gecikme Duygusal ve davranışsal sorunlar Güvensiz bağlanma biçimi Anksiyete Dürtüsellik DEHB oranlarında artış Erişkinlikte HT Ateroskleroz İnsülin direnci Erişkin başlangıçlı DM Dislipidemi Obezite Cinsel disfonksiyon

18

19 Tedavi İlaç tedavisi KİT BDT EKT Alternatif tedaviler-parlak ışık tedavisi ve akupunktur

20 Tedavi yönteminin seçiminde öncelikle belirtiler ve hastalığın şiddeti değerlendirilmelidir. Hafif ve orta şiddetli bir depresyonda psikoterapi düşünülebilir, ağır şiddetli bir depresyonda ilaç tedavisi ya da EKT ön plana çıkar. Annenin geçmişinde depresyon öyküsü varsa, ağır bir depresyon geçirilmişse ve intihar düşünce, plan ve girişimi öyküsü varsa gebelik durumuna bakılmaksızın ilaç kullanmaya başlanması önerilmektedir.

21 Gebelikte farmakolojik tedavi SSRI lar FDA ya göre C kategorisindedir. Fluoksetin diğer SSRI lara göre plasentadan yüksek oranda geçer. Major ve minör anomaliler için risk artışı bulunmamış YD döneminde yan etkileri daha fazla Paroksetin Kalp anomalileri için 1.5 kat, diğer anomaliler için 1.8 kat risk artışı, FDA D kategorisinde Anne yalnızca bu ilaçtan fayda görüyorsa, fetüsü yakından izleme (fetal eko, USG) koşuluyla kullanılması öneriliyor Sitolopram ve Essitalopram majör anomali riskini artırmadığı bildirilmiş Sertralin diğer SSRI lara göre plasentadan en az geçen molekül Mirtazapin Anomali riskinde artış bildirilmemiş Reboksetin en az perinatal komplikasyon riskini taşıyor gibi görünmekte Venlafaksin bir çalışmada anomali riskinde artış olmadığı bildirilmiş Ancak gebeliğe bağlı HT riskinde artış mevcut Bupropion serotonerjik antidepresan kullanımı kontrendike olduğunda yan etkiler-gebeliktekilere benzer in utero maruziyetle DEHB?? Gebelikte SSRİ leri özellikle de fluoksetin, sertralin ve essitalopram ilk seçenek ilaçlar olarak düşünülmelidir.

22 Serotonin geri çekilme sendromu İlaçların teratojen etkilerinin dışında gebeliğin son trimestrında SSGİ/SNGİ maruziyetine bağlı yenidoğanda serotonin geri çekilme sendromu Belirtiler doğumdan sonra dakikalar içinde başlayıp 1. aya kadar sürebilir, destek yaklaşımla düzelir ve genellikle iki hafta içinde sonlanır. uyku düzensizlikleri, gastrointestinal, motor ve bedensel belirtiler -hafif solunum yetmezliği -taşikardi -titreme -huzursuzluk -anormal kas tonusu -hipoglisemi -kalp ritim bozukluğu *Kallen 2004, Oberlander ve ark 2004, Zeskind ve Stephens 2004 Gebeliğin son trimesterında SSRI kullanan annelerin bebeklerinde % 30 oranında görüldüğü bildirilmiştir. *Levinson-Castiel ve ark 2006

23 SSRI kullanımına bağlı gebelikte preeklampsi, vajinal kanama, düşük APGAR skorları, SSRI çekilme sendromu SSRİ ve SNGİ antidepresanlarının kullanımının yenidoğanın potansiyel olarak yaşamını tehdit eden bir durum olan perinatal persistan pulmoner hipertansiyon (PPPH) SSRİ / SNGİ maruz kalan yenidoğan bebeklerin iki kat daha fazla yenidoğan yoğun bakım ünitesi ihtiyacı

24 Gebenin kendisine, eşine ve yakın aile bireylerine -Hastanın klinik durumu -ilaçların olası yan etkileri -ilaç kullanılmamasının riskleri -fetusta ve yenidoğanda görülebilecek durumlar -olası tüm tedavi seçenekleri açıklanmalı -psikotrop ilaç kullanımına kar/zarar hesabına göre kendilerinin karar vermeleri istenmeli İlaç kullanmaya karar verirlerse gebeden ve eşinden yazılı onam Olabilirse tek ilaç ve bu ilacın minimum etkin dozunda kullanılması Kadın doğum uzmanları ile birlikte daha sık kontrollere çağırılması, USG ve fetal EKG gibi yöntemlerden daha sık yararlanılması YD yoğun bakım ünitelerinin olduğu merkezlerde doğum öneriliyor

25 Kişilerarası İlişkiler Terapisi (KİT) Kişilerarası psikoterapi, ilişki bozukluklarının depresyona yönelttiği teorisine dayalı etkinliği gösterilmiş kısa dönemli psikoterapidir. Anneliğe geçişteki zorluklara odaklanmak, bu terapiyi perinatal kadınlar için doğal olarak uygun hale getirmektedir. Güncel kişilerarası ilişki sorunları ile ruhsal durumun bağlantılı olduğu varsayımı üzerine temellendirilmiştir. Bu terapi de amaç, gebenin depresif belirtilerinin azaltılması ve güncel kişilerarası ilişkilerini çözümleyebilmesi için gerekli sosyal becerileri kazanmasıdır.

26 Bilişsel-Davranışçı Terapi (BDT) BDT gebeyi bilgilendirmeyi, uyumu artırmayı, gerginliklerle ve gebelik sorunlarıyla baş etmeyi öğretmeyi amaçlar. Negatif düşünceler, davranışlar ve duygular arasındaki bağlantıya ve nasıl kırılabileceklerine odaklanmaktadır.

27 Gebelikte Depresif Bozukluk Tedavi Rehberi Gebelik düşünen Gebe ve halihazırda antidepresan almakta Gebe ve antidepresan kullanmayan En az 6 ay ya da daha uzun bir süredir semptomu olmayan ya da hafif semptomu olan ve gebe kalmak isteyenlerde gebe kalmadan önce ilaç kademeli azaltılarak kesilebilir. Eğer ciddi ve tekrarlayan depresyon öyküsü (ya da psikoz, bipolar bozukluk, ilaç tedavisi gerektiren diğer psikiyatrik hastalık ya da intihar öyküsü) varsa ilacın kesilmesi uygun olmayabilir. Psikiyatrik olarak stabil durumda olan hastalarda ilaç kullanımının riskleri ve faydaları konuşulduktan sonra hastanın kararı ilaç kullanımına devam olursa tedavi sürdürülebilir. Eğer ilaç kesmeyi tercih ederse ilacı kademeli olarak azaltılabilir ve herhangi bir semptom ortaya çıkmazsa psikiyatrik öyküsü de göz önüne alınarak kesilebilir. Tekrarlayan depresyonu ya da ilaca rağmen semptomları olan hastalarda ilaç yerine ya da ilacın etkisini güçlendirmek için psikoterapi kullanılabilir. Ağır depresyonu olan hastalar (intihar girişimleri, işlevsel olarak yetersizlik ya da kilo kaybı) ilaç tedavisi sürdürülmelidir. Eğer hasta ilaç kullanımını reddederse tercihen ilacı kesmeden önce alternatif tedavi yöntemleri ve izleme süreci devreye girmelidir. Antidepresan kullanımından kaçınan hastada psikoterapi faydalı olabilir. İlaç tedavisini tercih eden hastada gebelik dönemleri, şikayetler, depresyon öyküsü ve diğer durumlar (sigara kullanımı, kilo almada güçlük gibi) da dahil olmak üzere tedavi seçiminin faydaları ve riskleri değerlendirilmeli ve hastayla tartışarak karar verilmelidir. *TPD Yayınları- Kadınların Yaşamı ve Kadın Ruh Sağlığı

28

29 Olgu 1: G.A. 37 y, ev hanımı, ilköğretim mezunu, eşi işçi, eşi ile ilçede yaşıyor İlk gebeliği, 32 yaşında ve 13 haftalık iken yaklaşık beş haftadır devam eden moralsizlik, anksiyete, anhedonia, ilgi-istek azalması, ağlamalar ile başvurdu. Artık dayanamayacağını, tedavi için geldiğini açıkça ifade etti. Gebeliğe dair bedensel yakınması, bulantı, halsizlik vb. bedensel yakınmaları başvuruda hafifti ve takipte artış göstermedi. Eşi ve ailesinden sosyal desteği mevcuttu. Öncesinde ruhsal hastalık öyküsü yoktu. Terapi önerildi ancak merkeze gidiş gelişleri ekonomik yönden zor olacağı gerekçesi ile terapiyi kabul etmedi. Gebelik depresyonu ve medikal tedavi konusunda bilgilendirilerek Sertralin önce 25 mg/gün başlandı. Takip eden K. Doğum uzmanına bilgi verildi. Depresif bulgularında kayda değer düzelme gözlenmeyince sertralin dozu 50 mg/gün e çıkıldı. Aylık kontrollerle takip edildi. Takipte semptomlarında tamamen düzelme gözlendi. Beklenen doğum tarihinden 1 hf-10 gün önce antidepresan kesildi. Vajinal yolla miadında sağlıklı bir kız bebek dünyaya getirdi. Doğumdan sonra bebekte herhangi bir sorun gözlenmedi. Postpartum 1 yıl düzenli aralıklarla takibi sürdürüldü. 1 yılın sonunda antidepresanı kesildi.

30 Olgu 1: G.A. İkinci gebeliği, 7 haftalık iken başvurdu. 6 yaşında bir kızı var, ilkokula başlamış, ders başarısı oldukça iyi. Önceki gebeliğinde depresyon yaşadığı ve sonraki gebeliklerinde tekrarlayabileceği bilgisi verilmişti. Önceden de fayda gördüğü Sertralin 50 mg/gün başlandı. Depresif bulguları geriledi, yine gebeliği boyunca aylık kontrollere çağırıldı. Normal vajinal yolla sağlıklı bir erkek bebek dünyaya getirdi. Postpartum dönemde sertralin kullanarak bebeklerini 2 yaşına kadar emzirdi.

31 ÖZET Gebelikte görülen depresyon mutlaka tedavi edilmeli Tedavi edilememiş depresyon hem gebe hem de fetüs için risk Gebelik depresyonunun tedavi edilmesi postpartum depresyonun önlenmesine yönelik önemli bir adım Depresyon, anksiyete, perinatal duygudurum bozukluğu öyküsü veya risk faktörleri saptanan kadınlarda yakın takip ve ileri değerlendirmeler Hafif ve orta şiddetli depresyonda ilk seçenek destekleyici yöntemler ve psikoterapi olmalı-kit, BDT Psikoterapinin uygulanabilirliğinin zor olduğu durumlarda, orta-şiddetli depresyonlarda, annenin kendine zarar verme olasılığının olması durumunda mutlaka farmakolojik tedavi düşünülmeli Güvenilirliği kesin ispatlanmış ilaçlar olmasa da eldeki veriler fetüs üzerinde majör malformasyonlara sebep olmadığını gösterdiğinden SSRI lar ilk seçenek

32 POSTPARTUM DEPRESYON DSM-5 Doğumdan sonraki 4 hafta içinde ortaya çıkarsa Doğumdan sonra 3-6 ay içinde Doğumdan sonra 6 ay-1 yıl içinde Doğum yapan kadınlarda en sık görülen ruhsal bozukluk Ancak önemli bir bölümü tanı almaz ve tedavi görmez

33 Postpartum depresyon neden gözden kaçar? Damgalanmadan kaçınmak için belirtilerini söylemeye isteksizlik Toplumsal ve kültürel olarak doğum sonrası dönemin mutlu bir zaman dilimi olmasını gerektirmesi, kötü bir anne olduğu ya da çocuğu istemediği düşünceleri nedeniyle utanç ve suçluluk, durumu kabul etmek istememe Yeni doğanın ihtiyaçlarını karşılamaya çalışırken, hastalığın getirdiği yorgunluk ve isteksizlik nedeniyle tedaviye başvurmama Zaman yokluğu ya da sosyal destek eksikliği

34 Gebelik ve doğum sonrası dönemde birçok hormonal değişiklikler gözlenir. Hamilelik dönemi boyunca yüksek düzeylerde seyreden östrojen ve progesteron seviyelerinde doğum sonrası gözlenen ani düşüş, depresyona yatkınlıkta artışa sebep olur.

35 Türkiye de postpartum depresyon oranları Araştırmanın yapıldığı yer/yılı Araştırmaya alınan kişi sayısı Yöntem PPD sıklığı Mersin, Sivas, Manisa İnandı ve ark EPDS>13, postpartum 1. yıl %31.1 Alkar ve Gençöz EPDS>13 %50.7 Erzurum, Aydın ve ark EPDS>13, ilk bir yıl %34.6 Erzurum, Tezel ve Gözüm EPDS>11, ilk 1 hafta %12.9 Trabzon, Ayvaz ve ark , 132 EPDS 12, postpartum 6-8. hafta ve 6 ay %29.6, %11.4 Konya, Akman ve ark SCID-I, postpartum 6. hafta %6.3 İstanbul, Kara ve ark BDÖ>17, postpartum 1 ve 3. aylar %17 Aydın, Arslantaş ve ark EPDS>12, postpartum 6-8. hafta %12.5 Ankara, Efe ve ark EPDS 12, postpartum 4. hafta %23.4 Malatya, Yağmur ve Ulukoca EPDS>13, postpartum 1. yıl %21 Ankara, Gülnar ve ark EPDS, postpartum hafta %35.5 Sakarya, Durat ve Kutlu EPDS 12, postpartum 4. hafta %24 Erzincan, Yıldırım ve ark EPDS 12, postpartum ay %51.3 Manisa, Göker ve ark EPDS>13, postpartum 6. hafta %31.4 Konya, Annagür ve ark EPDS>12, 48. saat, 6. hafta %14.2, %11.2 Erzurum, Kırkan ve Aydın SCID-I, postpartum 6. hafta %26.1 Malatya, Karakaş ve ark EPDS 12, postpartum 1 yıl %18.4 Diyarbakır, Tahaoğlu ve ark EPDS>13, postpartum 8. hafta %20.4 Ankara, Demir ve ark EPDS 12, postpartum 6. hafta Antepartum depresyon ekarte edilerek %34.8

36 PPD risk faktörleri Gebelik depresyonu* Daha önce depresyon geçirmiş olma (öz. PPD)/ailede depresyon öyküsü Gebelik sırasında antidepresanların kesilmiş olması Gebelikte anksiyete Stresli yaşam olayları Ekonomik sorunlar Sosyal desteğin yetersiz olması İlk kez doğum yapma Planlanmamış gebelik Adölesan gebelik Annelik hüznü

37 Klinik bulgular Depresif belirtilerin yanı sıra -anksiyete belirtileri -bebeğe zarar verme ile ilgili obsesif düşünceler -bebeğini yeterince sevmediği ya da -bebeğinin beslenmesi, uykusu, sağlığı ile ilgili endişeler -annelik rolüyle ilgili yetersizlik ve suçluluk duyguları -özkıyım ve bebeği öldürme düşünceleri

38 Sık sık çocuğunu çocuk hemşiresine veya pratisyen hekime getiren ve her zamanki hallerinden farklı görünen kadınlar kendi sağlıkları hakkında tekrar tekrar sorgulanmalıdırlar.

39 Postpartum Depresyona Yaklaşım İyi bir hasta-hekim ilişkisi: Duyarlı ve yargılamayan bir dilin kullanılması, acı çeken kadınların deneyimlerini ve tedaviyi kabul etmelerini sağlayacaktır. Sosyal destek: Eşle ilişkinin-eşten yeterince destek alınıp alınmadığının değerlendirilmesi. Sosyal destek kadını rahatlatır, stres ve kaygı ile daha kolay başetmesini ve annelik rolüne daha kolay geçişi sağlar. özellikle eş desteği En azından başlangıç döneminde öncelikle destekleyici yaklaşımlar, sonuç alınamazsa uygun tedavi seçeneği.

40 TEDAVİ Postpartum depresyon tedavisinde -Antidepresan ilaçlar -Kişilerarası psikoterapi -Bilişsel davranışçı terapi -Alternatif destekleyici yöntemler-egzersiz, omega 3 kullanılabilmektedir.

41 FARMAKOLOJİK TEDAVİ Postpartum depresyonda ne zaman antidepresan kullanılmalıdır? -Şiddetli ve çok sayıda semptom olması, özellikle biyolojik semptomlar (ör. Uyku ve iştah bozuklukları) -İnatçı semptomlar, -Psikososyal tedaviye cevabın yetersiz olduğu veya hiç olmadığı durumlar -Ücret, ulaşım veya diğer teknik nedenlerle psikososyal tedavinin önerilemediği durumlar -İlaçlı tedaviye iyi cevap alındığına dair pozitif aile veya geçmiş hikayesi -Kadının tercihi Reçete konusunda karar kadınla ve ideal olanı eşini de işin içine katarak beraber alınmalıdır. Bazı eşler destekleyici olmazlar ve kadın gebe ve emzikli iken ilaç kullanımı konusunda katı fikirlere sahip olabilirler.

42 Farmakolojik Tedavi Gebelik sırasında kullanılan bir antidepresan varsa aynı ilaçla devam edilmesi önerilir. Farklı bir ilaç emzirme döneminde güvenli olan bir ilaç bile olsa bebeğin ikinci bir moleküle maruz kalması anlamına geldiğinden ilaç değişikliği önerilmez. Tam remisyon sağlanmasının ardından en az 6 ay süreyle ve aynı dozda tedaviye devam edilmelidir.

43 Emzirme sırasında antidepresanlar Antidepresanlar emzirme sırasında genel olarak düşük riskli Anne sütü/plazma(m/p) oranı ya da rölatif infant dozu(rid) göz önünde bulundurulabilir. -M/P oranı< 1 -RID < %10 ise infant maruziyetinin düşük olduğunu gösterir. Buna göre eğer anne geçmişte özellikle bu ajanlardan fayda görmemişse; sitalopram, venlafaksin ve fluoksetinden kaçınılmalıdır. Sertralin ve Paroksetin laktasyonda diğer SSRI lara göre daha güvenli *Orsolini ve ark 2015 Annelere ilaç kullanımı sırasında bebeklerini emzirmeye devam etmeleri; antidepresan başlanmasından sonra bebeklerinin davranışlarını gözlemlemeleri, irritabilite, ajitasyon, aşırı ağlama, emzirme sonrası kusma veya sedasyon açısından takip etmeleri önerilmelidir. *Kim ve ark 2014

44 ÖZET Gebelik boyunca ve laktasyon süresince depresyon tedavisinde uygulanan tıbbi tedavinin risksiz olamayacağı, ancak depresyon süresince tedavi alınmamasının ciddi sonuçlara neden olabileceği belirtilmiştir. *Ter Horst and Smith 2009

45

46 Olgu 2: N.Ş. 36 yaşında, bir firmada sekreter olarak çalışıyor istenen gebelik sonrası ikinci erkek çocuğunu dünyaya getirmiş postpartum 57. gününde ilk çocuğu 17 yaşında, eşi memur, maddi sorunu yok Gebeliği idrar yolu enfeksiyonu dışında sorunsuz geçmiş. Gebelik öncesinde Yaygın Anksiyete Bzk. Tanısı ile Paroksetin 40 mg/gün kullanıyormuş, gebelik nedeni ile ilacını kendisi bırakmış. Gebeliği boyunca ılımlı anksiyete dışında semptomu olmamış, psikiyatriye başvurmaya gerek duymamış. Postpartum 20. günlerde başlayan moralsizlik, ağlamalar, yoğun anksiyete ve anksiyetenin bedensel bulguları, bebeğini bakma konusunda isteksizlik, bebeğini bakamayacağı, ona zarar vereceği ile ilgili obsesif boyutta düşünceler, bebeği ile yalnız kalmaktan korkma Bebeğini günde iki kez emzirebiliyor, ruh halinin kötüleşmesinden sonra sütünün çok azaldığını ifade ediyor Eşi fındık topladığı için köyde, 17 yaşındaki oğlu ile kendi evinde yalnız Hastaya postpartum depresyonu olduğu, bunun doğum yapan kadınların bir kısmında görülebildiği, bu durumda iken bebeğine bakamamasının anneliği konusunda yetersizlik göstergesi olmadığı belirtildi, bebeğin bakımı ile ilgili yardım istemesi konusunda cesaretlendirildi. Kayınvalidesi ve görümcesi ile aile apartmanında oturduklarını, bebeğin bakımına yardımcı olabilecekleri öğrenildi. Hastaya laktasyon ve psikotrop kullanımı konusunda bilgilendirme yapıldı. Tedavisi için Paroksetin 20 mg/gün ve Haloperidol damla 3x5 damla başlandı. 1 hafta sonraki kontrolünde anksiyete ve anksiyetenin bedensel semptomlarında kısmi gerileme olduğu gözlendi. İlk görüşmeden sonra annesinin yanına gittiği, bebeğin bakımı konusunda destek aldığı öğrenildi. Bebeğin bakımı ile ilgili anksiyetesi ve zarar verme düşünceleri devam etmekteydi. Takibinde anksiyete ve depresyon bulguları tama yakın geriledi, bebeğini tek başına bakıyor postpartum 4. ayında, takibi sürüyor.

47 Sonuç-Öneriler Perinatal depresyon anne ve bebeği için uzun dönemli negatif sonuçlar doğurma potansiyeli taşımaktadır. Ancak antepartum ve postpartum depresyon gerek birinci basamakta gerekse kadın doğum polikliniklerinde yeteri kadar tanınmamaktadır. EPDS gibi tarama testleri ile riskli grup belirlenebilir. Risk faktörleri olan gebeler ve lohusalar yakından takip edilmelidir. Aile hekimliği

48