Veri Tabanı Yönetim Sistemleri. Yrd. Doç. Dr. M.Betül Yılmaz

Transkript

1 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri Yrd. Doç. Dr. M.Betül Yılmaz

2 Veri Modeli (Data Model) Verileri mantıksal düzeyde düzenlemek için kullanılan yapılar, kavramlar ve işlemler topluluğu

3 VTYS

4 VT Tasarımı

5 Veri Modeli Veriler + Veriler arası ilişkiler veri modeline göre düzenleme Kavramsal şemalar + Dış şemalar

6 Veri Modelleri Sıradüzensel Veri Modeli (Hierarchical data model) Temel Veri Modelleri Ağ Veri Modeli (Network data model) İlişkisel Veri Modeli (Relational data model) Nesneye Yönelik Veri Modeli (Object-oriented data model)

7 Veri Modellerinin Kronolojik Gelişimi Dönem Yoğun Kullanılan Veri Modeli Sıradüzensel Veri Modeli Ağ Veri Modeli 1970 lerin sonları başlangıç 1985 sonrası yoğun İlişkisel veri modeli 2000 lerle birlikte Nesneye-yönelik veri modeli

8 Sıradüzensel Veri Modeli Programlama dillerindeki veri yapılarına benzer. Bir kaydın 1 ebeveyn kaydı, 1 den çok çocuk kaydı var Kitaplar (no, başlık) Yazarlar (ad, soyad) Yayıncılar Konular

9 Ağ Modeli Her kaydın birçok ebeveyn ve birçok çocuk kaydı bulunabilir.

10 İlişkisel Model Kavramsal olarak basit bir modeldir. Veriler ve ilişkiler tablolar üzerinde tanımlanır ve tüm bilgiler görülebilecek şekildedir. Book ID Title pubid Author id 1 Introductio The history New stuff ab Another title And yet more 1 5 Book ID Subid Subid Subject 1 cataloging 2 history 3 stuff Authorid Author name 1 Smith 2 Wynar 3 Jones 4 Duncan 5 Applegate

11 Nesneye Yönelik Model Veriler nesne olarak modellenir ve yaratılır. Nesneye-Yönelik Programlama (OOP) da olan sınıf ve miras kavramlarına sahiptir. Karmaşık veriler üzerinde işlem yaparken yüksek performans sunan bir yaklaşımdır.

12 Nesneye Yönelik İlişkisel Model Günümüzde kullanımı hızla yaygınlaşmaktadır. İlişkisel Modelin iyi bilinen özelliklerini Nesne Tabanlı özelliklerle birleştirir: Kullanıcı tanımlı veri türleri Kullanıcı tanımlı fonksiyonlar Kalıtım ve alt sınıflar

13 Varlık İlişki (E R) Modeli E-R (Entity-Relationship) modeli 1976 yılında P.P. Chen tarafından geliştirilmiştir. Bugüne kadar E-R modeline dayalı hiçbir VTYS geliştirilmemiştir. Ancak E-R modeli, VTYS'den bağımsız veri çözümlemede ve semantik veri modellemede en çok kullanılan modeldir

14 Varlık İlişki Modeli Bu model kullanılarak önce; VTYS'den bağımsız olarak veriler çözümlenir, veri modellemesi yapılır, veriler ve veriler arası ilişkilerin anlamları ve özellikleri incelenerek E-R çizelgeleri oluşturulur; kullanılacak VTYS belirlenir. Daha sonra E-R çizelgeleri veri modeline dönüştürülerek veri tabanı şemaları oluşturulur.

15 VARLIK

16 Varlık? Var olan ve benzerlerinden ayırt edilebilen her nesneye varlık (entity) denir. Aşağıdakilerin her biri birer varlıktır. Bir öğrenci, veri tabanı dersi, belirli bir kitap, Burak

17 Varlık Kümesi? Aynı türden benzer varlıkların oluşturduğu kümeye ise varlık kümesi (entity set) adı verilir. Varlık kümeleri iç içe, kesişen ya da ayrık kümeler olabilir. Öğrenciler / kız öğrenciler / BÖTE öğrencileri / yurtta kalan öğrenciler / renkler / dersler / yıllar / tarihler / satış miktarları /

18 Nitelik (Attribute) Bir varlık kümesindeki varlıkların özelliklerini göstermek ve varlıkları birbirinden ayırt etmek için nitelikler (attributes) kullanılır.

19 Nitelik (Attribute) Gerçek dünyada varlık kümelerinin çok sayıda nitelikleri olabilir. Ancak veri modellemede, gerçek dünyanın soyut bir modeli oluşturulduğu için, bu niteliklerin yalnız küçük bir kısmı, sadece uygulamalar için gerekli olanları seçilerek kullanılır. Sicil no + Ad + Soyad + Adres vb)

20 Özet Varolan ve diğerlerinden ayrılabilen her şeye, her nesneye varlık (entity) denir. Aynı türden benzer varlıkların oluşturduğu kümeye varlık kümesi (entity set) adı verilir. Bir varlık kümesindeki varlıkları birbirlerinden ayırt etmek için nitelikler (attributes) kullanılır

21 Sıra Sizde Yanınızdaki arkadaşınızla ikili grup oluşturarak alışılmış örneklerin dışında bir varlık kümesi ve bu küme için geçerli nitelikler düşününüz.

22 Etki Alanı / Değer Alanı Her niteliğin bir etki alanı (domain) vardır. Etki alanı ilgili niteliğin olabilecek değerlerinin tümünü içeren bir kümedir. Adı ve Soyadı Burak Özkan Begüm Özkan Dilay Dondurmacı Nitelik Etki Alanı

23 Etki Alanı / Değer Alanı Etki alanı tanımlanarak niteliklerin alabileceği sınır değerler de belirlenebilir. Örn: öğretim yılı için İlköğretim öğrenci varlık kümesinde Dtarihi etki alanı

24 Türetilen Nitelik Bir nitelik kullanılarak bir başka varlık niteliği elde edilebiliyorsa, bu yeni niteliğe türetilen nitelik adı verilir. Örneğin, Varlık Nitelik TN personel doğum tarihi yaş Bu örnekte yaş niteliği türetilen niteliktir, tasarımda ayrıca tanımlanmasına gerek yoktur

25 Birleşik Nitelik Birden fazla nitelik birleştirilerek yeni bir nitelik oluşturulabilir. Bu tür niteliklere birleşik nitelik adı verilir. mahalle + cadde + sokak + apartman + posta kodu + şehir adres

26 VARLIK - İLİŞKİ

27 İLİŞKİ Varlıklar arasındaki bağıntıya ilişki adı verilir. İkili ilişki bir öğrenci ile bir ders bir firma ile bir malzeme Üçlü ilişki Bir işçi, bir ürün ve bir makine (işçi bu ürünü üretirken bu makineyi kullandığı için)

28 İlişki Kümesi Aynı türdeki ilişkilerin oluşturduğu kümeye ilişki kümesi denir. Matematiksel olarak E 1, E 2, E 3,..., E n varlık kümeleri arasındaki bir R ilişkisi aşağıdaki gibi tanımlanır: R = {(e 1, e 2, e 3,..., e n ) : e 1 E 1, e 2 E 2, e 3 E 3,..., e n E n }

29 Örnek Varlık kümesi: E 1 = { Ali, Ayşe } E 2 = { Matematik, Fizik } Bu varlık kümeleri için öğrenci ve aldığı ders ilişkileri: R 1 = { (Ali, Matematik) } R 2 = { (Ali, Fizik) } R 3 = { (Ayşe, Matematik) } R 4 = { (Ayşe, Fizik) }

30 Örnek Varlık öğrenci ve ders İlişki aldığı

31 Aynı Varlık Kümesi ile İlişki (Rekürsif) Aralarında ilişki tanımlanan varlık kümelerinden ikisi ya da daha çoğu aynı varlık kümesi de olabilir. Annelik Vatandaş Vatandaş Evlilik Ali Ayşe Fatma Mustafa Kemal Nuri Ali Ayşe Fatma Mustafa Kemal Nuri

32 Varlık-İlişki Çizelgeleri Varlık Kümesi Nitelik Türetilen Nitelik İlişki

33 Varlık Kümesi ve Nitelik Örnekleri Adı Soyadı Yaşı Öğrenci No Öğrenci D. Tarihi Ders Adı İçeriği Ders Kodu Ders Kredisi

34 İlişki Kümesi Örnekleri Erkek Evlilik Kadın Bölüm Okuyan Öğrenci Öğrenci Aldığı Ders

35 Aynı Varlık Kümesi ile İlişki Gösterimi Vatandaş Vatandaş Annelik Evlilik

36 Çoklu İlişki Kümesi İlişki kümeleri ikili, üçlü, dörtlü,.. vb. olabilir. Ancak ikili tercih edilir. Üçlü, dörtlü,..vb. ilişki kümesi yerine, istenirse birkaç ikili ilişki kümesi kullanılabilir: Öğrenci, ders ve öğretmen varlık kümeleri arasındaki üçlü ilişki yerine 2 ya da 3 ikili ilişki kullanılabilir. Ali, Mehmet Hoca nın anlattığı Fizik dersini alıyor yerine Ali Fizik dersini alıyor ve Mehmet Hoca Fizik dersini anlatıyor kullanılabilir

37 Çoklu İlişki Kümesi Örnek Proje Personel Çalışır Görev Ders Öğrenci Derse girme Öğretim Görevlisi

38 İlişki Kümelerinin Sınırlandırılması İlişki kümeleri ile ilgili olarak bir dizi sınırlama tanımlanabilir. Bu sınırlamaların en önemlileri, aralarında ilişki kurulan varlık kümeleri arasındaki eşlemelerle ilgili sayısal sınırlamalardır. Bu tür sayısal sınırlamalar özellikle ikili ilişki kümeleri için çok önemlidir.

39 İlişki Türleri A ve B varlık kümeleri arasında tanımlanan (A ve B varlık kümeleri aynı da olabilir), A'dan B'ye bir ilişki kümesi, eşleme sınırlamaları açısından aşağıdaki dört türden birinde olabilir. Birden-bire (one-to-one) Birden-çoğa (one-to-many) Çoktan-bire (many-to-one) Çoktan-çoğa (many-to-many)

40 İlişki Türleri : Birden-bire (1-1) Her a ile en çok bir b ve her b ile de en çok bir a arasında ilişki kurulabilir (a A, b B). Evlilik ilişkisi T.C. Medeni Kanunu na göre birden-bire dir Kadın Evlilik Erkek Ayşe Fatma Buket Selin Sezin Ali Ahmet Mustafa Cemal Veli

41 İlişki Türleri : Birden-çoğa (1-n) Her a ile sıfır, bir veya birçok b ve her b ile de en çok bir a arasında ilişki kurulabilir. Bölüm ve Öğrenci varlık kümeleri arasındaki Okuyan ilişkisi, bölümden öğrenciye doğru birden-çoğa şeklindedir. Bölüm Okuyan Öğrenci Mimarlık Mak. Müh. Bilg. Müh. Ali Ahmet Mustafa Cemal Veli

42 İlişki Türleri : Çoktan-bire (n-1) Her a ile en çok bir b ve her b ile de sıfır, bir veya birçok a arasında ilişki kurulabilir. Öğrenci ve Bölüm varlık kümeleri arasındaki Okuduğu ilişkisi, öğrenciden bölüme doğru çoktanbire şeklindedir. Öğrenci Okuduğu Bölüm Ayşe Fatma Kemal Sabri Ali Tarih Arkeoloji Zooloji

43 İlişki Türleri : Çoktan-çoğa (n-m) Her a ile sıfır, bir veya birçok b ve her b ile de sıfır, bir veya birçok a arasında ilişki kurulabilir. Öğrenci ve Ders varlık kümeleri arasındaki Aldığı ilişkisi, çoktan-çoğa şeklinde bir ilişkidir Öğrenci Aldığı Ders Ayşe Ali Fizik Matematik Kimya

44 İlişki Kümesi Türü? İnsan 1 1 Aitlik Parmakizi Anne 1 n Çocuğu Evlat Kitap n Aldığı m Yazar

45 İlişki Kümesi Türü? Sıra sizde n n m

46 Aynı Varlık Kümesi ile İlişki Gösterimi Vatandaş Vatandaş? Annelik?? Evlilik?

47 Tür Seçimi için Örnek Depo ve Malzeme varlık kümeleri arasındaki Bulunan ilişkisi genelde çoktan-çoğa bir ilişkidir. Ancak eğer malzemeler sınıflandırılmışsa ve her sınıftaki malzemeler yalnız bir depoda bulunuyorsa bu ilişki depodan malzemeye birebirçok şeklinde olacaktır.

48 Rol Aralarında ilişki kurulan varlıklardan her birinin ilişkideki işlevine varlığın rolü denir. Farklı varlık kümeleri arasındaki ilişkilerde roller dolaylı yoldan anlaşılabildiği için çoğunlukla açıkça belirtilmez.

49 Rol Örneğin, öğrenci ve ders arasında kurulan aldığı ilişkisinde varlıkların rolleri bellidir: öğrenci dersi alan, ders ise öğrenci tarafından alınandır.

50 Rol Ancak her zaman ilişkideki rol belirgin olmaz. Örneğin??? kişi 1 ve kişi 2 arasında kurulan evlilik ilişkisinde kişilerden hangisinin erkek hangisinin kadın olduğunun belirtilmesi gerekebilir. bir kurumda çalışan personel 1 ve personel 2 arasında kurulan yönetici ilişkisinde hangi personelin rolünün yönetici (üst), hangi personelin rolünün ise yönetilen (ast) olduğunun belirtilmesine gerek vardır

51 Rol İlişkilerdeki roller belirlenirken, başka niteliklere de bakmak gerekebilir. Personel varlığında ast-üst ilişkisini belirlemek için Görevi niteliği dışında Bölümü niteliğine de bakmak gerekebilir. Adı Bölümü Görevi Burak Begüm Dilay Personel varlığı: Muhasebe İşçi Muhasebe Yönetici Muhasebe İşçi Selin Satış Yönetici Sezin Satış İşçi Yönetici (üst, ast) ilişkileri: (Begüm, Burak) (Begüm, Dilay) (Selin, Sezin)

52 Rol Sicil No Bölümü Adı Personel 1 üst Yönetici Soyadı Görevi n ast

53 Varolma Bağımlılığı b varlığının bulunması a varlığının bulunmasına bağlı ise, yani A ve B varlık kümeleri arasında birden-bire, ya da A'dan B'ye birden-çoğa bir R ilişkisi varsa VE bir b'nin varolması bu b ile bir a arasında r ilişkisinin kurulmuş olmasına bağlı ise (r ilişkisi yüzünden bir a'ya bağlı olmayan b'ler var olamıyorsa) b a'ya varolma bağımlıdır denir.

54 Varolma Bağımlılığı Bu durumda; baskın (dominant) ya da birincil varlık, b bağımlı (subordinate) ya da ikincil varlık olarak nitelenir. ve a nın silinmesi durumunda b nin bir anlamı kalmayacaktır.

55 Varolma Bağımlılığı için Örnek Eğer ilgili öğretim kurumunda bölümü belli olmayan öğrenci bulunamaz kuralı geçerli ise, yani her öğrenci mutlaka bir bölümün öğrencisi olmak zorunda ise, öğrenci ve bölüm varlık kümeleri arasında varolma bağımlılığı vardır. Bu durumda üstün (dominant) varlık? bağımlı (subordinate) varlık?

56 Tek değerli Çok değerli Nitelik Bir varlığa ait niteliğin, bir değeri olabilir ya da birkaç değeri olabilir. Örn: Bir değerli? Birkaç değerli?

57 Varlık-İlişki Çizelgeleri Varlık Kümesi Nitelik Türetilen Nitelik İlişki Çok Değerli Nitelik

58 Anahtarlar Bir varlık kümesi içindeki varlıkları ya da bir ilişki kümesi içindeki ilişkileri birbirinden ayırt etmek için kullanılan nitelik ya da nitelik grubuna bu varlık ya da ilişki kümesinin anahtarı denir. Anahtar, hem varlık kümeleri hem de ilişki kümeleri için geçerli bir kavram olsa da, daha çok varlık kümeleri için kullanılır.

59 Anahtar Türleri 1. Süper anahtar (superkey) Değerleri ile bir kümedeki varlıkları (veya ilişkileri) ayırt etmeyi sağlayan niteliğe (veya nitelik grubuna) bu varlık / ilişki kümesinin süper anahtarı denir. Ayırt etme özelliğine sahip olmak için gereğinden fazla nitelik içerebilir.

60 Anahtar Türleri 2. Aday anahtar (candidate key) Eğer bir varlık / ilişki kümesinin süper anahtarının bir altkümesi de bu varlık / ilişki kümesini ayırt edebiliyorsa, bu altküme aday anahtardır Aday anahtara kısaca anahtar denebilir.

61 Anahtar Türleri Süper anahtar biricik belirleme ya da ayırt edici olma özelliğini sağlar. (Aday) Anahtar Biricik belirlemeye ek olarak en küçük olma (gereğinden fazla nitelik içermeme) özelliğini de sağlar.

62 Anahtar Türleri için Örnek Eğer bir üniversitede tüm öğrencilerin numaraları birbirinden farklı ise, öğrencileri ayırt etmek için öğrenci numarası yeterlidir. Bu durumda öğrenci numarası, öğrenci varlık kümesi için aday anahtar ya da kısaca anahtardır, içinde öğrenci numarası bulunan her nitelik grubu (örneğin öğrenci numarası, adı ve soyadı ) ise bu varlık kümesinin süper anahtarıdır.

63 Varlık-İlişki Çizelgeleri Varlık Kümesi Nitelik Çok Değerli Nitelik Anahtar Nitelik İlişki Kümesi Türetilen Nitelik

64 Güçlü ve Zayıf Varlık Kümeleri Her varlık kümesi için bir anahtar bulmak mümkün olmayabilir. Eğer bir varlık kümesinin niteliklerinden en az bir anahtar oluşturulabiliyorsa güçlü (strong) varlık kümesi denir. Eğer bir varlık kümesinin niteliklerinin tümü alınsa bile bir anahtar oluşturmuyorsa zayıf (weak) varlık kümesi denir

65 Varlık-İlişki Çizelgeleri Varlık Kümesi Nitelik Çok Değerli Nitelik Zayıf Varlık Kümesi Anahtar Nitelik İlişki Kümesi Türetilen Nitelik

66 Zayıf Varlığı Güçlendirmek Zayıf bir varlık kümesinde, niteliklerin değerleri ile varlıkları birbirinden ayırt etmek mümkün değildir.

67 Zayıf Varlığı Güçlendirmek Zayıf bir varlık kümesinin anlamlı olabilmesi için şu özelliklere sahip olması gerekir: Bu varlık kümesi ile güçlü bir varlık kümesi arasında birden-bire ya da (güçlüden-zayıfa) birden-çoğa bir ilişki bulunmalıdır. Zayıf varlıklar için bu ilişkinin var olma bağımlılığı oluşturmalıdır. Zayıf varlık kümesinin nitelikleri arasında, aynı güçlü varlığa bağlı zayıf varlıkları birbirinden ayırt etmeyi sağlayan bir nitelik grubu (discriminator) bulunmalıdır

68 Zayıf Varlığı Güçlendirme Örneği Türkiye'deki tüm lise öğrencilerinin bilgilerini içeren ÖĞRENCİ varlık kümesi zayıf bir varlık kümesidir. Çünkü farklı liselerde aynı öğrenci numarası, ad ve soyadına sahip öğrenciler bulunabilir. Çözüm?

69 Zayıf Varlığı Güçlendirme Örneği ÖSS Kuvvetli varlık kümesi için çözüm? Anahtar (LİSENO, OGRNO) Hatırlatma: ÖĞRENCİ ve LİSE varlık kümeleri arasında varolma bağımlılığı

70 Zayıf Varlığı Güçlendirme Örneği ÖĞRENCİ varlık kümesi ile LİSE varlık kümesi arasında bir OKUYAN ilişkisi kurulursa, öğrencileri birbirinden ayırdetmek için kullanılan ÖĞR_NO niteliğine, LİSE varlık kümesinin anahtarı olan LİSE_KODU eklenir. Bu durumda ÖĞRENCİ varlık kümesinin anahtarı (LİSE_KODU, ÖĞR_NO) ikilisi olur.

71 Varlık-İlişki Çizelgeleri Varlık Kümesi Nitelik Zayıf Varlık Kümesi Anahtar Nitelik İlişki Kümesi Bağımlı Varlık Kümesi Türetilen Nitelik

72 Genelleme Alt düzey varlıklar genellenerek üst düzey varlık kümesi oluşturulabilir. Örn: Her Yolcu-gemisi bir gemidir. Bu tür bağıntıya ISA (is-a) bağıntısı adı verilir. ISA bağıntısında üst varlığa ait nitelikler alt varlığa kalıtım yoluyla geçer.

73 Genelleme Örneği BANKA-HES HNO MÜŞADR MÜŞADI ISA VADE VBAŞTAR VSZ-HES VLİ-HES SONİŞLTAR HTUTAR FAİZ MİKTAR

74 Kümeleme (Aggregation) Çoklu ilişkilerin VT na dönüştürülmesi sıkıntılıdır. Bu ilişkilerin ikili ilişkiye dönüştürülmesi tercih edilmelidir. Bu amaçla kümeleme yapılır.

75 Kümeleme Örneği ÇALIŞAN, PROJE ve MAKİNE varlık kümeleri arasındaki üçlü ÇPM ilişkisi Ç_No Adı Soyadı K_Süre P_No P_Adı P_Bütçe ÇALIŞAN ÇPM PROJE MAKİNE M_No M_Adı M_Türü Yeri

76 Kümeleme Örneği Bu ilişki hangi çalışanın hangi projelerde çalıştığını ve hangi çalışanın hangi proje için hangi üretim makinesini ne kadar süre kullandığını gösterecektir. Ç_No Adı Soyadı K_Süre P_No P_Adı P_Bütçe ÇALIŞAN ÇPM PROJE MAKİNE M_No M_Adı M_Türü Yeri

77 Kümeleme Örneği Çalışanlar ile projeler arasındaki görevlendirme bilgisi makine kullanımından bağımsız yapılamamaktadır. Bir çalışanın bir projedeki görevlendirme bilgisi, kullanılan makine sayısı kadar tekrarlanmaktadır. Ç_No Adı Soyadı K_Süre P_No P_Adı P_Bütçe ÇALIŞAN ÇPM PROJE MAKİNE M_No M_Adı M_Türü Yeri

78 Kümeleme Örneği Ç_No Adı Soyadı n ÇALIŞTIĞI K_Süre n m P_No P_Adı P_Bütçe ÇALIŞAN ÇPM PROJE KULLANDIĞI MAKİNE M_No M_Adı m M_Türü Yeri

79 Kümeleme Çözümü ÇNO ADI SOYADI PNO PADI PBÜTÇE ÇALIŞAN ÇALIŞTIĞI n KULLANDIĞI m MAKİNE PROJE SÜRE MNO MADI MTÜRÜ YERİ

80 Varlık, İlişki ve Nitelik seçimleri Varlık-ilişki modelinin sunduğu 3 temel kavram: varlık kümesi, nitelik, ilişki kümesi kavramlarıdır. Gerçek dünyayı soyutlayarak semantik modelleme yapmak için kullanılabilen bu üç kavram birbirinden kesin çizgilerle ayrılmamaktadır. Varlık kümesi ile nitelik, ya da varlık kümesi ile ilişki kümeleri birbirinin yerine kullanılabilir; aynı konuda değişik düzenlemeler yapılabilir.

81 Örnek : Telefon Numarası (1) telefon numarası kişi varlık kümesinin bir niteliği olarak düşünülürse; telefon numarası kişilerden bağımsız olarak var olamaz. bir kişinin sadece bir telefon numarası bulunabilir. birden çok kişinin telefon numarası aynı olabilir (telefon numarası kişi varlık kümesinin anahtarlarından biri olarak tanımlanmadığı sürece). Kişi Tel No

82 Örnek : Telefon Numarası (2) telefon numarası ayrı bir varlık kümesi olarak düşünülüp, bu varlık kümesi ile kişi varlık kümesi arasında ilişki kurulursa; telefonun numarası dışında nitelikleri de bulunabilir. kişi ve telefon varlık kümeleri arasındaki ilişkinin türüne göre her kişinin bir ya da birçok telefonu olabilir. bir telefon numarası bir ya da birçok kişiye verilebilir. Kişi Sahip Olduğu Tel No

83 Örnek : Banka Hesabı "Banka hesabı" banka şubesi ve müşteri varlık kümeleri arasında bir ilişki olarak düşünülebilir. Banka Şubesi Banka Hesabı Müşteri Banka hesabı ayrı bir varlık kümesi olarak düşünülüp bu varlık kümesi ile banka şubesi ve müşteri varlık kümeleri arasında birer ilişki de kurulabilir. Banka Şubesi Yatırım Banka Hesabı Müşteri Vadeli Banka Hesabı

84 Seçerken Dikkat! Veri modellemede varlık kümelerinin, niteliklerin ve ilişki kümelerinin seçimi çok önemlidir, Ancak bunların nasıl seçileceğine ilişkin kesin kurallar da yoktur. Kuruluşun öncelikleri ve uygulamaların özellikleri yanında veri modellemeyi gerçekleştiren bilişim teknik personelinin anlayışı da düzenlemede etkili olmaktadır.

85 SIRA SİZDE

86 Varlık-İlişki Modeli Örneği Bir elektronik firması ürettiği ürünler, kullandığı bileşenler ve her ürün için hangi bileşenlerin hangi miktarlarda kullanıldığını gösteren bir Ürün-Bileşen Veri Tabanı oluşturmak istiyor: 1. Veri tabanında her bileşenin kodu, adı, tanıtıcı açıklaması, stok miktarı ile hangi satıcıdan satın alındığı verilerinin bulunması isteniyor. 2. Her satıcının numarası, adı, adresi ve telefon numarasının veri tabanında yer alması isteniyor. 3. Her bileşen tek bir satıcıdan satın alınıyor; ancak aynı satıcıdan birden çok bileşen alınabiliyor. 4. Her ürünün kodu, adı, birim fiyatı ve stok miktarı gerekiyor. 5. Bu ürünün üretilmesi için hangi bileşenlerden kaçar adet gerekli olduğu önem taşıyor. 6. Her ürün bileşenlere varolma bağımlıdır.

87 Çözüm 1 Veri tabanında her bileşenin kodu, adı, tanıtıcı açıklaması, stok miktarı ile hangi satıcıdan satın alındığı verilerinin bulunması isteniyor. Satıcı_Kodu Kodu BİLEŞEN Adı Miktar Açıklama

88 Çözüm 2 Her satıcının numarası, adı, adresi ve telefon numarasının veri tabanında yer alması isteniyor. Adı Kodu SATICI Adresi Telefon_No

89 Çözüm 3 Her bileşen tek bir satıcıdan satın alınıyor; ancak aynı satıcıdan birden çok bileşen alınabiliyor. Satıcı_Kodu Kodu Adı Kodu Adı BİLEŞEN n Satın 1 Alma SATICI Miktar Açıklama Adresi Telefon_No

90 Çözüm 4 Her ürünün kodu, adı, birim fiyatı ve stok miktarı gerekiyor. Adı Kodu ÜRÜN Stok_Miktarı Birim_Fiyat

91 Çözüm 5 Bu ürünün üretilmesi için hangi bileşenlerden kaçar adet gerekli olduğu önem taşıyor. Adet BİLEŞEN n Üretim m ÜRÜN Ürün_Kod Bil_Kod

92 Çözüm 6 Her ürün bileşenlere varolma bağımlıdır. Bu durumda BİLEŞEN üstün (dominant) varlık, ÜRÜN ise bağımlı (subordinate) varlıktır. Satıcı_Kodu Kodu Adet Kodu Adı Adı BİLEŞEN n Üretim m ÜRÜN Miktar Açıklama Birim_Fiyat Stok_Miktarı

93 Çözümün Tamamı Adı Kodu Telefon_No SATICI Adresi Tarih 1 Adet Satıcı_Kodu Satın Alma Adet Kodu Adı n Adı BİLEŞEN n Üretim m ÜRÜN Miktar Açıklama Kodu Birim_Fiyat Stok_Miktarı

94 ÖDEV Ödev grubunuzla bir araya gelerek bir VT geliştirmek üzere örnek bir durumu yansıtan ve VT kullanmayı gerektiren bir işletme/kurum belirleyiniz. Bu işletme/kurumun VT yi kullanmasına gerekçe teşkil edecek gereksinimleri (varsayımları) detaylı bir şekilde, maddeler halinde yazınız (bkz:bir sonraki slayt) Gerekçeleriniz doğrultusunda varlık-ilişki modelini oluşturunuz. Modeli bir sonraki ders saatinde teslim ediniz.

95 Örnekler: PROJE de böyle yazacaksınız. (1) Gereksinmeler (+Varsayımlar)

96 Kaynaklar Veri Tabanı Sistemleri. Ünal Yarımağan Ders Notları. Filiz Eyüboğlu