İ M K B S T R A T E J İ G E L İ Ş T İ R M E ve A R A Ş T I R M A M Ü D Ü R L Ü Ğ Ü

Transkript

1 ÖZET Sektörde son aylardaki gelişmeler arasında yüksek hızlı işlemlerin yaygınlaşmasıyla hem gelişmiş, hem de gelişmekte olan borsaların teknolojik yatırımlarını artırması ön plana çıkıyor. Algoritmik ve yüksek hızlı işlemlerin artmasıyla birlikte işlem hızının artması ve co-location hizmetlerine yönelik çalışmalar dikkat çekerken, borsaların rekabeti veri aktarımında en hızlı ve yeterli platform olmakta yoğunlaşıyor. Halka arzların ve özel sektör tahvil ihraçlarının yeniden artmaya başlaması, Çin in halka arzlardaki baskın konumu, SEC in dark pool ları kontrol altına almaya yönelik yeni tasarısı, Deutsche Börse nin Varşova Borsası nın hakim hissesinin satışında tek aday olarak kalması öne çıkan diğer başlıklar arasındadır. BREZİLYA BOVESPA BORSASI ULUSLARARASI BORSA YAKLAŞIMINI ARTIRIYOR Geçen yıl vadeli işlemler borsası BM&F ile spot borsa durumundaki Bovespa Holding in birleşmesiyle oluşan ve krizin ardından Dünyanın 4. büyük borsası durumuna gelen multi asset borsa özelliğindeki BM&F Bovespa, yatırımcıların tüm varlıklara en kolay biçimde ulaşabilmesi üzerinde çalışıyor. BM&F Bovespa, 400 şirketin kotta olmasına karşın piyasa değeri açısından 15,5 milyar dolarla NYSE Euronext ve Nasdaq OMX ten daha büyüktür. Bovespa Borsası, 2006 da Australian SE ile Sydney Futures Exchange in birleşmesine benzer şekilde spot ve vadeli işlemler borsalarını geçen yıl Mayıs ayında birleştirdikten sonra çalışmalarını hızlandırmıştır. İki borsanın birleşmesinin ardından Bovespa Borsası CME (Chicago Mercantile Exchange) ile geçen Şubat ayında stratejik ortaklığa gitmiştir. Bovespa Borsası nın %10 hissesine karşılık CME nin %2 lik hissesi takas edilmiştir. Her iki borsanın üyeleri doğrudan diğer borsada işlem yapabilecek ve CME nin Globex sistemi üzerinden Bovespa Borsası nda işlem yapmak mümkün olabilecektir. Bovespa Borsası co location ve direct market access imkanları da sunan teknolojik hizmetlerini artırmaktadır. Bovespa Borsası, Nasdaq OMX ile de emir iletim sistemlerini geliştirmek için stratejik, ticari ve teknolojik ortaklık kurma girişimlerini sürdürüyor. Bovespa Borsası nda Algoritmik İşlemler Önem Kazanıyor Ayrıca algoritmik ve yüksek hız işlemcilerine sağlanan hizmetlerin artırılarak sürdürüleceği, zira bu nitelikteki yatırımcılarda büyük artış beklendiği belirtilmiştir. Bu kapsamda 2009 sonuna kadar veri aktarımı gecikme (latency) süresinin 16 milisaniyeden 10 milisaniyeye indirilmesi planlanlanmaktadır. Son olarak UBS Brezilya da algoritmik işlemlere başlayacağını açıklamıştır. Mevcut New York ve Şangay ofislerine ek olarak bu yıl içinde Londra da bir ofis açan Bovespa, amacının ilgili ülkelerin büyük aracı kuruluşlarından yatırım çekmek olarak belirtmektedir. Bireysel yatırımcılardan ziyade aracı kurumlar arasında büyük montanlı işlemlere aracılık yapan dünyanın en büyük interdealer aracı kurumlarından olan Icap ve BGC Partners, Brezilya nın önde gelen aracı kurumlarını satın almışlardır. Brezilya ayrıca, yabancıların yerel hisse ve tahvillere yatırımına getirdiği %2 lik vergiden halka arzları istisna tutmayı planlıyor. AVRUPA DA HALKA ARZLAR HIZLANMAYA BAŞLADI Halka arzlar Asya ve ABD den sonra Avrupa da da artmaya başladı. Önümüzdeki 6 ayda 10 milyar $ lık halka arz yapılması bekleniyor. Oysa 2009 un ilk çeyreğinde Avrupa daki halka arz tutarı 741 milyon $ ile ABD nin onda biri oranındaydı. Aradaki fark azalmaya başlamıştır un 3. çeyreğinin ilk 5 haftasında Avrupa da 4,1 milyar dolarlık halka arz gerçekleştirilirken, bu rakam ABD de 5,4, Asya da 8,1 milyar dolardır. Bu yıl Avrupa daki en büyük halka arzlar Polonya dan elektrik şirketi PGE (2,1 milyar $) ve sigorta şirketi Delta Llyods tur (1,5 milyar $). Carve Out Halka Arzlar (İştirak Hisselerinin Halka Arzı) Rekor Seviyede Şirketlerin iştiraklerindeki hisselerden bir kısmını halka arz etmeleri (carve out IPOs) bu yıl rekor seviyeye ulaştı. Global olarak bu tür halka arzların tutarı 21,5 milyar dolar ile (geçen yılın 3 katı) veri setinin başlandığı 1995 yılından bu yana rekor düzeye yükselmiş durumda. Carve out halka arzlar, şirketlerin yüksek iskontolu hisse satışı ve belirli faaliyet ünitelerinin satışına gerek kalmadan bilanço yapılarını düzeltmelerini sağlamaktadır. Bu tür halka arzların son örneği geçen ay İspanya merkezli Banco Santander Bankası nın Brezilya daki iştiraki Banco Santander Brasil de 7,5 milyar dolarlık halka arz yapmasıdır. ÇİN DÜNYA GENELİNDE HALKA ARZLARDA DOMİNANT DURUMDA 2009 un 3. çeyreğinde gerçekleştirilen toplam halka arz sayısının %38 i (ilk 9 1

2 ayın %25 i) Çin merkezlidir. Halen devletin elinde bulunan çeşitli sektörlerdeki (doğal kaynaklar, telekomünikasyon, bankalar, ulaşım) çok sayıda şirket düşünüldüğünde Çin in halka arz potansiyelinin büyüklüğü daha net anlaşılır un 3. çeyreğinde dünyada 34,6 milyar $ tutarında 153 halka arz gerçekleştirilirken, 2008 in aynı döneminde 158 halka arzın toplam tutarı 9,6 milyar $ da kalmıştır. Çin, halka arzlarda daha önce önde olan Kuzey Amerika ve Avrupa nın ikisinin toplamından daha fazla halka arz gerçekleştirmiştir. Global halka arz tutarının %68 i (23,6 milyar $) Çin merkezli şirketlere aittir. Çin ekonomisinin krizde diğer ülkelerin aksine büyümesini sürdürmesi de halka arzda baskın konumunu desteklemiştir. Şangay ve Hong Kong Borsaları Çin in halka arzlardaki güçlü yapısından yararlanan başlıca borsalardır da Hindistan da halka arzlarda önemli gelişmeler kaydetmiştir. Yılın 3. çeyreğinde Hindistan da 2,57 milyar dolarlık 8 yeni şirket halka arzı gerçekleşmiştir. Geçen yılın aynı döneminde 6 şirketin halka arzından elde edilen tutar sadece 127 milyon dolar olmuştu. Çin de Yabancı Şirketlerin Kotasyonuna İzin Veriliyor Şangay ın uluslararası finans merkezine dönüştürülmesi amacı kapsamında, Şangay Borsası nda yabancı şirketlerin kote olmasını izin verilecek. Kote olacak yabancı şirketlerin farklı kotasyon kurallarına tabi olması söz konusu. Amaç, şartların yabancı şirketler için uygun hale getirilmesi ve Çinli yatırımcılar için gerekli bilgi akışının sağlanması. Batılı şirketler de Çin de kote olmakla yakından ilgileniyor. NYSE Euronext Başkan Yrd. Keng, denizaşırı kote olan ilk şirketlerden biri olmayı umduklarını söylerken, Çin düzenleyici otoritesinden nihai onay bekleniyor. NYSE nin dışında HSBC nin de dahil olduğu birçok banka, Çin de kote olmaya ilgi gösteriyor. Ayrıca Çin in Nasdaq türü yeni pazarı Chinext de 28 hisse senediyle Şenzen Borsası altında açıldı. ÖZEL ŞİRKET TAHVİL İHRAÇLARI REKOR SEVİYELERDE Özel şirket tahvil ihraçları kayıtların tutulmaya başlandığı 1995 ten bu yana bu yıl ilk defa banka kredilerini geçti. Düşen faiz oranları ve sabit getirili fonlara artan talep özel sektör tahvil ihraçlarını rekora götürüyor. Finans dışı şirketlerin ihraç ettikleri tahvil ihraçları toplamı yılın ilk 9 ayında milyar dolara ulaşırken, şirketlerin aldıkları toplam kredi tutarı milyar dolarda kalmıştır. Kriz öncesinde (2007) kredi toplamının milyar dolarla özel sektör tahvil ihraçlarının 4,5 katı olduğu (889,4 milyar dolar) dikkate alındığında tahvil ihraçlarının önemi daha iyi anlaşılmaktadır. ABD de finans dışı şirketler 449,3 milyarlık tahvil ihraç etmelerine karşın, 360 milyar dolar kredi alırken, Avrupa da rakamlar sırasıyla 504,4 ve 315,4 milyar dolardır. GÜNEY KORE SUKUK İHRACI ÜZERİNDE ÇALIŞMALARINI SÜRDÜRÜYOR Güney Kore, ilk sukuk ihracını kolaylaştırmaya yönelik olarak vergi yasalarında düzenlemeler yapıyor. Hükümet bu amaçla BAE ve Malezya gibi sukuk ihraçlarında başarılı ülkelerde bir roadshow düzenlemeyi planlıyor. Global sukuk ihraç tutarı 2009 un 3. çeyreğinde bir önceki yılın aynı döneme göre %82 oranında artarak 6,2 milyar dolar (1,8 milyar doları enerji ve elektrik şirketleri, 1,5 milyar doları petrol ve doğalgaz şirketleri) olmuştur un ilk 9 ayında global sukuk ihracı toplam 13,5 milyar $ a (2008 yılı toplamı 15,2 milyar $) ulaşmıştır. NYSE İLE NASDAQ ARASINDAKİ HALKA ARZ YARIŞINDA BU YILIN GALİBİ: NYSE NYSE bu yıl ABD de gerçekleştirilen halka arzların %73 ünü alarak Nasdaq a fark atmış görünüyor. Bu başarıda NYSE ün kotasyon şartlarını yumuşatması ve daha agresif politikalar izlemesinin büyük rolü bulunuyor. Örneğin SolarWinds şirketinin kote olmasını sağlamak için çok yıllı pazarlama anlaşması yapılmıştır. Bu anlaşmanın içinde basılı reklamlar ve NYSE de şirketin tanıtımına yönelik etkinliklerin düzenlenmesi de yer almaktadır. Kotasyon gelirlerinin artması (101 milyon $, toplam gelirlerin %17 si), NYSE Euronext e Nasdaq OMX e karşı işlem ücretlerinin indirilmesinde daha geniş hareket imkanı sağlamaktadır. GENERAL ELECTRIC SUKUK İHRAÇ EDEN İLK BATILI ŞİRKET OLDU General Electric sukuk ihraç eden ilk batılı şirket oldu. GE nin bu adımının, niş bir piyasa olan sukuk piyasasını Müslüman olmayan yatırımcılara da açacağı belirtiliyor. GE nin finans kolu General Electric Capital Corporation u, ABD tahvillerinin 175 baz puan yukarısında faiz oranıyla 5 yıl vadeli 500 milyon $ lık İslami bono ihracı Müslüman ve Müslüman olmayan yatırımcılardan büyük ilgi gördü. ABD DE HALKA ARZLARDA ARACILIK KOMİSYONLARINA İLİŞKİN TARTIŞMA SÜRÜYOR Halka arzlarda aracılık komisyonlarının oranı ABD de ortalama %6,7 iken Avrupa da %3,2, Asya da %2,5 tir. AIG CEO su Benmosche nin başlattığı 2

3 tartışmada şirketler pazarlık yapma fırsatı bile bulamadıklarından yakınırken, yüksek komisyonların nedenlerinden biri olarak halka arzın şirket yönetiminin performansının değerlendirilmesinde en kritik faktörlerden biri olduğu ve ihraççıların başarısızlık ihtimalini düşük tutmak karşılığında yüksek komisyonlar karşısında pazarlık güçlerinin zayıfladığı vurgulanıyor. İngiltere de de İngiliz Sigortacıları Birliği halka arz komisyonlarının yeniden ele alınmasını istedi. Ülkede kriz öncesinde ortalama %2 olan komisyon %3,5 e çıkmış durumda. Birlik krizin zirve yaptığı dönemde hisse senetlerinin satılamaması riskinin daha yüksek olması nedeniyle komisyonlardaki artışın normal olduğunu, ancak son aylarda satılamayan hisse senetlerinin miktarı düşmesine rağmen fiyatların düşmediğini belirtiyor. Diğer yanda aracı kurum ve bankalar güçlü dağıtım altyapıları ile geniş yatırımcı tabanına ulaşabilmelerini ve daha iyi fiyat oluşumuna katkılarını öne çıkarıyor. SEC İN YENİ TASARISI DARK POOL LARDA RADİKAL DEĞİŞİKLİKLER GETİRİYOR 2002 den beri sayıları üç katına çıkan saklı işlem havuzlarının (2002: 10, 2009: 29) bu hızla iki ayaklı bir piyasa oluşturabileceği ve piyasanın şeffaflığına zarar verebileceği görüşündeki SEC, hazırladığı yeni tasarıyla dark pool ların dark niteliğini önemli ölçüde azaltmayı planlıyor. SEC, tasarıyla 3 temel yenilik getiriyor. Birinci düzenleme, actionable indications of interest lerin (piyasa katılımcılarının bir hisse senedini almak/satmak amacıyla gönderdikleri standardı olmayan, kamuya açık kotasyonlara benzer şekilde hisse kodu, emir büyüklüğü ve fiyatın yer alabildiği ifade) alım ve satım emri olarak kabul edilerek kamuya açıklanması zorunluluğunu getiriyor. İkincisi, alternatif işlem platformlarına (ATS), bir hisse senedinin sistemlerindeki işlem hacmi toplam işlem hacminin %0,25 ini geçtiğinde (şu anda %5) kotasyonlarını raporlama şartı getirilmesi. Üçüncüsü ve en tartışma yaratmaya aday olanı ise, işlem detaylarının ATS nin kimliğiyle birlikte gerçek zamanlı olarak kamuya açıklanma zorunluluğu getirilmesi. Tasarıda kurumsal yatırımcılara yönelik olarak $ ın üzerindeki işlemlere bu hükümlerden istisna getiriliyor. 90 gün boyunca kamuoyunun görüşlerine açık olacak tasarıyla ilgili olarak kurumsal yatırımcılar standartların geliştirilmesine olumlu yaklaşırken, işlem sınırı eşiklerinden kaçınmak için işlemler dağıtılacağından likiditenin bazı işlem platformlarından kaybolabileceği görüşü de dile getiriliyor. Bir aracı kuruluş ya da borsa tarafından işletilen özel bir piyasa olan saklı işlem havuzlarında emirler yalnızca diğer havuz üyeleri tarafından görülebiliyor ve kamuya açıklanmıyor. Finansal piyasalarda saklı işlem havuzları bir anlamda hep vardı: Bilgisayarlı işlemlere geçilmeden önce yatırımcılar seans salonundaki brokerlara emirlerini açıklanmamak koşuluyla verebiliyor ve brokerlar da bu emirleri ceplerinde taşıyordu lerin sonunda brokerların cebinden bilgisayar sistemlerine geçen dark pool lar, bugün ABD hisse senedi işlemlerinin %7,2 sini gerçekleştirmektedir. BATS 2010 UN İLK ÇEYREĞİNDE OPSİYON BORSASI AÇMAK ÜZERE SEC E BAŞVURUDA BULUNDU BATS Global Markets, 2010 un ilk çeyreğinde BATS Options adıyla hisse senedi opsiyon borsası açmak üzere SEC e başvuruda bulundu. ABD de halen CBOE (Chicago Board Options Exchange) ile ISE (International Securities Exchange) nin baskın konumda olduğu yedi hisse senedi opsiyon borsası mevcut. Hissedarları arasında JP Morgan Chase ve Citigroup gibi büyük bankaların bulunduğu BATS Option ı diğer 7 hisse senedi opsiyon borsasından ayıran özelliği, fiyatlandırma modelinin farklılığıdır. BATS Option, maker taker fiyatlandırma modeli kullanacaktır. Bu fiyatlandırma modelinde likidite sağlayanlara indirim ve likidite çekenlere ise ilave ücretlendirme yapılmaktadır. Maker taker modeli ABD hisse senedi piyasalarında highfrequency trader diye adlandırılan yüksek hızda çok sayıda işlem gerçekleştiren piyasa yapıcısı niteliğindeki kurumları çekebilmek ve işlem hacmini artırmak için kullanılmaktadır. Mevcut diğer yedi opsiyon borsası ise geleneksel şekilde gönderdikleri emir sayısına göre fiyatlandırmaktadır. BORSALAR ARASINDA VERİ HIZI KONUSUNDA BÜYÜK YARIŞ VAR Algoritmik ve yüksek hızlı işlemlere yönelik olarak veri alma göndermede en hızlı ve yeterli platform olmak amacıyla borsalar önemli yatırımlar yapıyorlar. Londra Borsası, Sri Lanka merkezli teknoloji şirketi Millennium IT yi satın almasının ardından saniyede mesaj kapasitesini saniyede 1 milyon mesaja çıkarma hedefini gerçekleştirmeyi planlamaktadır. Mevcut durumda Chi X Europe saniyede mesaj gönderme kapasitesine sahiptir. Chi X Canada, işlem platformu kapasitesini saniyede mesaja yükseltmiştir. Nasdaq OMX kendi Inet işletim sisteminin 3

4 kapasitesini saniyede 1 milyon mesajın üzerine çıkarmaya çalışmaktadır. Universal Trading Platform unun yeni versiyonu üzerindeki çalışmalarını tamamlamak üzere olan NYSE Euronext de NYSE Arca daki kapasitesini saniyede den e çıkarmaya planlıyor da teknolojiye büyük yatırım yapan NYSE, emir gerçekleşme süresini yeni Super Display Book sistemi ile yirmide birine düşürmesine rağmen bu alanda halen rakip borsaların gerisindedir. LONDRA BORSASI İLE TURQUOISE ARASINDA SATIN ALMA GÖRÜSMELERİ SÜRÜYOR LSE, Chi X ve BATS Europe rekabeti nedeniyle giderek azalan pazar payını korumak amacıyla arayışlarını sürdürüyor. Zira Avrupa da kurulu 5 MTF in FTSE 100 den aldığı toplam pay %43 ü buluyor. LSE, kendisinde en büyük işlem hacmine sahip 9 bankanın kurmuş olduğu alternatif işlem platformu Turquoise ı satın alıp kendi dark pool u Baikal ile birleştirme görüşmelerini yürütüyor. %51 hisseyi kontrol etmek isteyen LSE, birleşme başarılı olursa 16 Avrupa ülkesindeki hisse senetlerinde işlem yaptırabilir ve Avrupa daki toplam hisse senedi işlemlerinin %3,5 ini kontrol eder duruma gelecek. SİNGAPUR BORSASI, CHI X GLOBAL LE ORTAK DARK POOL KURUYOR Singapur Borsası (SGX), Chi X Global le joint venture gerçekleştirerek bir dark pool kuracağını açıkladı. SGX, dark pool ları yatırımcıların fiyatları görmesini engelleyen opak sistemler olarak nitelendirdi. Uzun süredir devam eden tartışmada FESE de bankalar tarafından işletilen saklı işlem havuzlarının tamamen opak ve düzensiz platformlar olarak nitelendiriyor. SGX, borsaların işlettiği saklı işlem havuzlarının daha hızlı ve şeffaf bir şekilde kamuyu aydınlatacağını savunarak politika yapıcıların aracı kurumlarun işlettiği dark pool lar ile borsalar tarafından işletilenleri birbirinden ayırması gerektiğini belirtiyor. Haziran da faaliyete geçmesi planlanan platformda Singapur, Avustralya, Hong Kong ve Japonya da kote hisse senetleri işlem görebilecek. Artan algoritmik işlemlerin borsalardaki emir büyüklüklerini küçültmesi, borsaların kamuya açık emir defterlerinde büyük montanlı işlem yapılmasını zorlaştırıyor. Kurulacak saklı işlem havuzunun, büyük montanlı işlemlerin piyasa etkisini azaltarak borsada alım satımı tamamlayıcı nitelikte olacağı belirtiliyor. SGX İn bu adımı, Çin sermaye piyasasındaki büyümenin bölgedeki küçük borsaları uzun dönemde hayatta kalabilmeleri için inovatif çözümlere yönelttiği bu dönemde Asya çapında hisse senedi alım satımını gerçekleştirme planı içinde değerlendiriliyor. BORSALAR CO LOCATION KONUSUNDA BÜYÜK YATIRIMLAR YAPIYORLAR Borsalar, işlemlerin latency süresini azaltmak için co location yatırımlarını hızlandırmaya ve büyütmeye başladılar. NYSE bu amaçla Londra yakınlarında Essex te ve New Jersey de büyük inşaatlara başladı. Essex te hangar şeklindeki yapı 3 futbol sahası büyüklüğündedir. Bombalamaya karşı dahi yüksek güvenlik tedbirleri ile donatılmaktadır. New Jersey deki benzer yapı için 150 mil (225 km) bakır kablolama, 70 mil (105 km) yer altı boru döşemesi yapılmıştır. 100 km mesafeden yapılan işlemler bilgisayar ekranına 1 milisaniyelik gecikme ile yansımaktadır. İnsan gözünün bir kez kırpılması 300 milisaniyedir. Bazı aracılar işlemlerini mikrosaniyenin altında gerçekleştirebiliyor. Bu nedenle rakiplerden daha hızlı olma en iyi fiyatın elde edilmesi açısından hayati hale gelmiş durumdadır. ABD hisse senedi piyasalarındaki toplam işlem hacminin yarısını gerçekleştiren yüksek hızlı işlemcilerin çekilebilmesi için en düşük gecikme latency süresine sahip olmak büyük önem kazanmıştır. NYSE Euronext New Jersey yatırımını 2010 sonunda bitirmeyi hedeflemektedir ve latency süresini 75 mikrosaniyeye indirmeyi planlamaktadır. Borsaların co location hizmeti ile aracı kurumlardan aldıkları ücretler, aracı kurumların bu seviyede bir hizmet için yapacakları altyapı harcamalarının çok altında olduğundan onlar için de önemli maliyet avantajı sağlamaktadır. SEC de, co location hizmetlerinde yatırımcılar açısından herhangi bir eşitsizlik olmaması için bu hizmetin verilmesine ilişkin bir düzenleme üzerinde çalışmaktadır. Nasdaq OMX kendi merkezi yerine, New Jersey de server lar için bir yer kiralamayı maliyetler açısından daha uygun bulmuştur. BATS Exchange de merkezi Kansas ta olmasına karşın latency süresini minimize etmek için New Jersey de bir veri merkezini kullanıyor. MEKSİKA DMA VE ALGORİTMİK İŞLEMLERE İZİN VERİYOR Meksika Düzenleyici Otoritesi Ocak 2010 da Direct Market Access (Doğrudan Piyasa Erişimi) ve algoritmik işlemlere olanak tanımayı düşünüyor. Söz konusu girişimin piyasada likiditeyi artırması bekleniyor. 4

5 LONDRA BORSASI BİREYSEL YATIRIMCILARA YÖNELİK ELEKTRONİK BONO ALIM SATIM HİZMETİ SAĞLAYACAK Bireysel yatırımcıların sabit getirili menkul kıymetlere talebinin arttığını fark eden LSE, bireysel yatırımcılar için elektronik bono alım satım hizmeti vermeye hazırlanıyor. Yeni system Şubat 2010 da devreye alınacak. Londra Borsası Yüksek Hızlı Işlemleri Destekliyor LSE ABD de inceleme altında olanyüksek hızlı işlemleri destekliyor. LSE CEO su bu işlemlerin likidite kaynağı olduğunu, likidite kaynaklarından birini diğerinden daha önemli görmediklerini, likidite tipleri arasında çeşitliliğe ihtiyaç duyulduğunu belirtti. VARŞOVA BORSASI İÇİN TEKLİF VEREN TEK BORSA DEUTSCHE BÖRSE OLDU Devletin sahip olduğu Varşova borsasının hakim hissesinin (%51 ila 73,8) satışında Deutsche Börse, teklif veren tek borsa oldu. Kısa listedeki 4 borsadan NYSE ve Nasdaq başvurmazken, LSE ilgilenmediğini daha önce açıklamıştı. Bölgede sağlam bir konuma erişen borsa, piyasa değerinde (235 milyar $) rakibi Wiener Börse yi geride bıraktı. Bu yıl Avrupa da en fazla kotasyon çeken borsa olan WSE, Ukrayna ile Balkanlar a da bir giriş kapısı ( gateway ) olarak görülüyor. Ancak Polonya Hazinesi sadece fiyatın değil, Polonya yı finansal merkez haline getirme potansiyelinin de önemli olduğunu belrtti. Almanya ve Polonya ekonomileri arasında artan entegrasyon nedeniyle DB öne çıkmakla birlikte, politika yapıcılar WSE nin işlem hacmi yüksek hisse senetlerinin daha likit ve gelişmiş bir borsa olan DB ye kaymasından da endişe ediyor. Polonya Hükümeti Deutsche Börse den Garanti İstiyor Hükümet DB den, blue chip hisse senedi işlemlerini kaydırmayacağına ve borsayı, yeni AB üyeleri arasında bölgenin (Orta ve Doğu Avrupa) en büyük borsası olarak geliştireceğine yönelik ek garanti talep ediyor. Hazine Bakanlığı nca DB ye, Varşova nın otonomisinin korunmasına ve karar alma merkezi olarak kalmasına ilişkin sorular yöneltilirken, DB nin yatırımını 10 yıl koruyacağına ve WSE nin halka arzının Varşova da gerçekleştirileceğine ilişkin de garanti isteniyor. Bu garantilerle amaçlanan, WSE nin bölge için merkezi bir borsa haline getirilmesi hedefini paylaşan doğru alıcının bulunması. Deutsche Börse için WSE, ortak altyapı ve teknolojide sinerji sağlayacak olması açısından önemli. Fakat borsaların farklı işlem platformları kullanmaları, satışı komplike hale getiriyor. (DB Xetra yı, WSE ise Paris, Brüksel ve Amsterdam daki platforma benzer olan Warset i kullanıyor.) Gelinen son noktada DB nin teklifini yükseltmemesi üzerine Polonya satışı ertelemiş ve halka arz yoluyla özelleştirmeyi yeniden gündemine aldığını açıklamıştır. Bu arada Viyana Borsası da satışla halâ ilgilendiğini açıklamıştır. Viyana Borsası ayrıca özelleştirilmesi planlanan Sofya Borsası ile de ilgilenmektedir. NASDAQ OMX İLE OSLO BORSASI ARASINDAKİ ÇEKİŞME SÜRÜYOR Geçtiğimiz aylarda Oslo Borsası nın Nasdaq OMX ile stratejik işbirliğini sona erdirmesi ve LSE ile işbirliğine gitmesiyle iki borsa arasında başlayan rekabet sürüyor. Daha önce Norveç in 25 büyük hisse senedinde işlem imkanı getiren Nasdaq OMX, şimdi de türev ürünler işlem platformu ile kontrolü dışındaki tek İskandinav borsasına karşı rekabeti yeni bir alana taşıyor. Oslo Borsası nın LSE ile anlaşmasının bir parçası olarak Oslo Borsası ile Nasdaq OMX arasındaki teknoloji transferine ilişkin sözleşme de sona ermiş, bunun üzerine Nasdaq OMX Oslo Borsası nda kalan %6 lık hissesini de satmıştı. Nasdaq OMX ten Jochumsen, ortaklığa son verenin kendileri olmadığını ve artık rekabetten başka seçeneklerinin kalmadığını söyledi. Oslo Borsası sözcüsü Olsen ise Nasdaq OMX in türev ürünlerdeki girişimine bir itirazları olmadığını, ancak ortaklıklarının resmen sona ereceği Aralık ayını beklememelerinden dolayı hayal kırıklığına uğradıklarını söyledi. Olsen ayrıca, spot piyasada uzun süredir maruz kaldıkları ve başettikleri rekabetle bu kez türev ürünlerde karşı karşıya kaldıklarını ve rekabetçi kalabilmek için doğru adımları atmak zorunda olduklarını söyledi. ALTINDA AVUSTRALYA BORSASI NIN TEKEL NİTELİĞİ MERCEK Avustralya Düzenleyici Otoritesi nin ülkedeki tüm finansal piyasalarda gerçekleştirilen işlemlerin gözetimini devralacağını açıklaması, ASX in tekel niteliğine son vermeye yönelik bir adım olarak nitelendiriliyor. Gözetime ilişkin değişikliklerin tamamlanacağı 2010 un 3. çeyreğinden önce rakip operatörlere (borsalara) lisans verilmeyecek. ABD ve Avrupa nın aksine Asya Pasifik teki borsaların çoğu tekel niteliğinde. ASX piyasada volatilite yaratacağı gerekçesiyle, rakip operatörlere lisans verilmesini engellemeye çalışmıştı. Değişiklikle düzenleyici otorite tüm lisanslı piyasalardaki işlemlerin gözetiminden sorumlu olacak. Borsaya kote olan ASX in gözetim görevi, ticari amaçları nedeniyle, potansiyel çıkar çatışmaları kapsamında incelemeye alınmıştı. 5