Köprü Barajı, Hidroelektrik Santralı ve Malzeme Ocakları Projesi

Transkript

1 EnerjiSA Enerji Üretim A.Ş. Sabancı Center Kule Levent/ĐSTANBUL Tel : (212) Faks : (212) Köprü Barajı, Hidroelektrik Santralı ve Malzeme Ocakları Projesi ÇEVRESEL ETKĐ DEĞERLENDĐRME RAPORU ÇED Raporu Nihai ÇED Raporu DOKAY-ÇED Çevre Mühendisliği Ltd.Şti. Öveçler 4.Cadde 140/A Dikmen-ANKARA Tel: (312) Faks: (312) ŞUBAT 2009 ANKARA

2 Proje Sahibinin Adı : Adresi : EnerjiSA Enerji Üretim A.Ş. Sabancı Center Kule Levent/ĐSTANBUL Telefon Numarası : (212) Faks Numarası : (212) Projenin Adı : Proje Đçin Seçilen Yerin Adı, Mevkii : Projenin Tanımı ve Amacı : Köprü Barajı, Hidroelektrik Santralı ve Malzeme Ocakları Projesi Adana Đli Kozan Đlçesi, Seyhan Nehri nin Göksu Ana Kolu Üzerinde Seyhan Nehri nin Göksu Ana Kolu Üzerinde Kurulması Planlanan Köprü Barajı ve Hidroelektrik Santralı Projesi Dosyayı Hazırlayan Çalışma Grubunun/Kuruluşun Adı : Adresi : DOKAY-ÇED Çevre Mühendisliği Ltd. Şti. Öveçler 4.Cadde No:140/A Dikmen / ANKARA Telefon Numarası : (312) Faks Numarası : (312) Dosyanın Hazırlanış Tarihi : ŞUBAT 2009 i / xiv

3 Đçindekiler Tablosu Eklerin Listesi Tabloların Listesi Şekillerin Listesi Kısaltmalar ĐÇĐNDEKĐLER Sayfa ii viii ix xii xiv I. PROJENĐN TANIMI VE AMACI... 1 I.1 Proje nin Konusu ve Faaliyetin Tanımı... 1 I.2 Hizmet Amaçları, pazar veya hizmet alanları ve bu alan içerisinde ekonomik ve sosyal yönden ülke, bölge ve/veya il ölçeğinde önem ve gereklilikleri... 2 II. PROJE ĐÇĐN SEÇĐLEN YERĐN KONUMU... 6 II.1 Projenin Yeri (Đlgili Valilik veya Belediye tarafından doğruluğu onanmış olan proje yerinin, lejant ve plan notlarının da yer aldığı onanlı Çevre Düzeni Planı ve Đmar Planları üzerinde, bu planlar yoksa mevcut arazi kullanım haritası üzerinde gösterimi)... 6 Proje ünitelerinin gösterildiği 1: ölçekli Çevre Düzeni Planı Ek-C de sunulmuştur... 9 II.2 Proje Kapsamındaki Ünitelerin Konumu (Bütün idari ve sosyal ünitelerin, teknik altyapı ünitelerinin varsa diğer ünitelerin proje alanı içindeki konumlarının vaziyet planı üzerinde gösterimi, bunlar için belirlenen kapalı ve açık alan büyüklükleri proje kapsamında yer alan geçici ve nihai depolama alanlarının, inşa edilecek baraj sahası içinde gerçekleştirilecek olan inşaat alanının ve Maden Kanunu na göre açılacak olan taş, kum, çakıl vb. ocak alanlarının 1/25000, 1/5000 ve/veya 1/1000 lik haritalar üzerinde gösterimi) III. PROJENĐN EKONOMĐK ve SOSYAL BOYUTLARI III.1 Projenin Gerçekleşmesi Đle Đlgili Yatırım Programı ve Finans Kaynakları III.2 Projenin Gerçekleşmesi Đle Đlgili Đş Akım Şeması veya Zamanlama Tablosu III.3 Projenin Fayda-Maliyet Analizi III.4 Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin Gerçekleşmesine Bağlı Olarak, Proje Sahibi veya Diğer Yatırımcılar Tarafından Gerçekleştirilmesi Tasarlanan Diğer Ekonomik, Sosyal ve Altyapı Projeleri III.5 Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin Gerçekleşebilmesi Đçin Zaruri Olan ve Proje Sahibi veya Diğer Yatırımcılar Tarafından Gerçekleştirilmesi Planlanan Diğer Ekonomik, Sosyal ve Altyapı Projeleri III.6 Kamulaştırma, Yeniden Yerleşimin Nasıl Yapılacağı III.7 Diğer Hususlar IV. PROJEden etkilenecek alanın belirlenmesi ve bu alan içindeki mevcut çevresel özelliklerin açıklanması IV.1 Projeden Etkilenecek Alanın Belirlenmesi (Etki alanının nasıl ve neye göre belirlendiği açıklanacak ve etki alanı harita üzerinde gösterilecek) ii / xv

4 IV.2 Etki Alanı Đçerisindeki Fiziksel ve Biyolojik Çevrenin Özellikleri ve Doğal Kaynakların Kullanımı IV.2.1 Meteorolojik ve Đklimsel Özellikler IV.2.2 Jeolojik Özellikler (Proje alanı ile malzeme ocaklarının jeolojik yapısının fizikokimyasal özellikleri, tektonik hareketler, mineral kaynaklar, heyelan, benzersiz oluşumlar, çığ, sel, kaya düşmesi başlıkları altında incelenmesi, 1/100000, 1/25000 ve/veya 1/5000 lik jeolojik harita ve lejandı) IV.2.3 Hidrojeolojik Özellikler (yer altı su seviyeleri; halen mevcut her türlü keson, derin, artezyen vb. kuyu; emniyetli çekim değeri; suyun fiziksel, kimyasal, bakteriyolojik özellikleri; yer altı suyunun mevcut ve planlanan kullanımı) IV.2.4 Hidrolojik Özellikler (yüzeysel su kaynaklarından deniz, göl, dalyan, akarsu, ve diğer sulak alanların fiziksel, kimyasal, bakteriyolojik ve ekolojik özellikleri, bu kapsamda akarsuların debisi ve mevsimlik değişimleri, taşkınlar, su toplama havzası oligotrofik, mezotrofik, ötrofik, distrofik olarak sınıflandırılması, sedimantasyon, drenaj, tüm su kaynaklarının kıyı ekosistemleri) IV.2.5 Yüzeysel Su Kaynaklarının Mevcut ve Planlanan Kullanımı (Đçme, kullanma, sulama suyu, elektrik üretimi, baraj, göl, gölet, su ürünleri üretiminde ürün çeşidi ve üretim miktarları) IV.2.6 Toprak Özellikleri ve Kullanım Durumu (toprak yapısı, arazi kullanım kabiliyeti, sınıflaması, taşıma kapasitesi, yamaç stabilitesi, kayganlık, erozyon, toprak işleri için kullanımı, doğal bitki örtüsü olarak kullanılan mera, çayır, vb.) IV.2.7 Tarım Alanları (Tarımsal gelişim proje alanları, sulu ve kuru tarım arazilerinin büyüklüğü, ürün desenleri ve bunların yıllık üretim miktarları, ürünlerin ülke tarımındaki yeri ve ekonomik değeri) IV.2.8 Orman Alanları (Ağaç türleri ve miktarları, kapladığı alan büyüklükleri ve kapalılığı, bunların mevcut ve planlanan koruma ve/veya kullanım amaçları, Orman Bölge Müdürlüğü görüşü ile birlikte ÇED Đnceleme Değerlendirme Formu) IV.2.9 Koruma Alanları (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Doğal Sit ve Anıtlar, Tarihi, Kültürel Sitler, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Çevre Koruma Alanları, Turizm Alan ve Merkezleri, Mera Kanunu kapsamındaki alanlar) IV.2.10 Đç Sulardaki (göl, akarsu) Canlı Türleri (Bu türlerin tabii karakterleri, ulusal ve uluslararası mevzuatla koruma altına alınan türler; bunların, üreme, beslenme, sığınma ve yaşama ortamları; bu ortamlar için belirlenen koruma kararları) Balıklar IV.2.11 Flora ve Fauna (Türler, endemik özellikle lokal endemik bitki türleri, alanda doğal olarak yaşayan hayvan türleri, ulusal ve uluslararası mevzuatla koruma altına alınan türler, nadir ve nesli tehlikeye düşmüş türler ve bunların alandaki bulunuş yerleri, av hayvanlarının adları, popülasyonları ve bunlar için alınan Merkez Av Komisyonu Kararları) Proje Sahası ndaki vejetasyon tiplerinin bir iii / xv

5 harita üzerinde gösterilmesi. Proje den ve çalışmalardan etkilenecek canlılar için alınması gereken koruma önlemleri (inşaat ve işletme aşamasında). Arazide yapılacak flora çalışmalarının vejetasyon döneminde gerçekleştirilmesi ve bu dönemin belirtilmesi IV.2.12 Madenler ve Fosil Yakıt Kaynakları (Rezerv miktarları, mevcut ve planlanan işletilme durumları, yıllık üretimleri ve bunun ülke veya yerel kullanımlar için önemi ve ekonomik değerleri) IV.2.13 Hayvancılık (Türleri, beslenme alanları, yıllık üretim miktarları, bu ürünlerin ülke ekonomisindeki yeri ve değerleri) IV.2.14 Peyzaj Değeri Yüksek Yerler ve Rekreasyon Alanları IV.2.15 Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Araziler (Askeri Yasak Bölgeler, Kamu Kurum ve Kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar vb.) IV.2.16 Proje Yeri ve Etki Alanının Mevcut Kirlilik Yükü IV.2.17 Diğer Özellikler IV.3 Sosyo-Ekonomik Çevrenin Özellikleri IV.3.1 Ekonomik Özellikler (Yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler, yöresel işgücünün bu sektörlere dağılımı, sektörlerdeki mal ve hizmet üretiminin yöre ve ülke ekonomisi içindeki yeri ve önemi, diğer bilgiler) IV.3.2 Nüfus (Yöredeki kentsel ve kırsal nüfus, nüfus hareketleri, göçler, nüfus artış oranları, ortalama hane halkı nüfusu, diğer bilgiler) IV.3.3 Gelir (Yöredeki gelirin işkollarına dağılımı, işkolları itibariyle kişi başına düşen maksimum, minimum ve ortalama gelir) IV.3.4 Đşsizlik (Yöredeki işsiz nüfus ve faal nüfusa oranı) IV.3.5 Yöredeki Sosyal Altyapı Hizmetleri (Eğitim, sağlık, kültür hizmetleri ve bu hizmetlerden yararlanılma durumu) IV.3.6 Kentsel ve Kırsal Arazi Kullanımları (Yerleşme alanlarının dağılımı, mevcut ve planlanan kullanım alanları, bu kapsamda sanayi bölgeleri, konutlar turizm alanları vb.) IV.3.7 Diğer Özellikler V. PROJENĐN BÖLÜM IV`DE TANIMLANAN ALAN ÜZERĐNDEKĐ ETKĐLERĐ VE ALINACAK ÖNLEMLER V.1 Arazinin Hazırlanması, Đnşaat ve Tesis Aşamasındaki Projeler, Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler (Baraj, HES ve Malzeme Ocakları Dahil) V.1.1 Arazinin Hazırlanması Đçin Yapılacak Đşler Kapsamında Nerelerde ve Ne Kadar Alanda Hafriyat Yapılacağı, Hafriyat Miktarı, Hafriyat Sırasında Kullanılacak Malzemeler, Patlayıcı Maddeler V.1.2 Hafriyat Artığı Toprak, Taş, Kum vb. Maddelerin Nerelere Taşınacakları veya Hangi Amaçlar için Kullanılacakları, Hafriyatın Bertaraf Edileceği Yerler ve Yöntemleri V.1.3 Zemin emniyetinin sağlanması için yapılacak işlemler V.1.4 Taşkın Önleme (Riskleri), Heyelan ve Drenaj ile Đlgili Đşlemlerin Nerelerde ve Nasıl Yapılacağı iv / xv

6 V.1.5 Arazinin Hazırlanması Sırasında ve Ayrıca Ünitelerin Đnşaasında Kullanılacak Maddelerden Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli, Toksik ve Kimyasal Olanların Taşınımları, Depolanmaları ve Kullanımları, Bu Đşler Đçin Kullanılacak Aletler ve Makineler V.1.6 Proje Alanı Đçindeki Su Ortamlarında Herhangi Bir Amaçla Gerçekleştirilecek Kazı, Dip Taraması vb. Đşlemler Nedeni ile Çıkarılacak Taş, Kum, Çakıl ve Benzeri Maddelerin Miktarları, Nerelere Taşınacakları veya Hangi Amaçlar Đçin Kullanılacakları V.1.7 Proje Ünitelerinin Yapımı Sırasında Flora-Faunanın Nasıl Etkileneceği, Faunanın Göç Durumunun Nasıl Etkileneceği, Bulanıklığın Faunaya Etkisi, Dere Yatağına Bırakılan Suyun Sistemde Meydana Getireceği Değişiklikler V.1.8 Tünel Güzergahları, Tünellerin Derinlikleri, Boyutları, Tünellerin Açılması Sırasında Kullanılacak Patlayıcı Türleri, Patlatma Sırasında Alınacak Önlemler, Tahkimat Sistemi Hakkında Bilgiler V.1.9 Proje Kapsamında Açılacak Olan Taş Ocağı, Kum Ocağı, Kil Ocağı Gibi Malzeme Ocaklarının Sayısı, Ocakların Alan Büyüklükleri, Đşletme Alan Büyüklükleri ve Koordinatları, Yıllara Bağlı Planlanan Üretim Miktarları, Uygulanacak Üretim Yöntemleri, Basamak Yüksekliği, Genişliği, Şev Açısı, Basamak Sayısı, Ocakların Başlangıç ve Nihai Durumlarının Đmalat Haritaları Üzerinde Gösterimi, Malzeme Ocaklarında Patlatma Đşleminin Ne Şekilde Yapılacağının Açıklanması, Patlatma Paterni, Bir Atımda Kullanılacak Patlayıcı Madde Miktarı, Taşınımları, Depolanmaları ve Kullanımları, Hava Şoku ve Kaya Fırlamaları Hesaplarının Yapılarak Etkilerinin Değerlendirilmesi, Malzeme Ocaklarında Üretim Miktarlarının Çalışma Süreleri (gün, ay, yıl), Nakliye Güzergahları, Ulaşım Altyapısı Planı, Altyapının Đnşası ile Đlgili Đşlemler, Kullanılacak Makine Ekipmanları V.1.10 Đnşaat Esnasında Kırma, Öğütme, Taşıma ve Depolama Gibi Toz Yayıcı Đşlemler, Kümülatif Değerler V.1.11 Arazinin Hazırlanması ve Đnşaat Alanı Đçin Gerekli Arazinin Temini Amacıyla Elden Çıkarılacak Tarım Alanlarının Büyüklüğü, Bunların Arazi Kullanım Kabiliyetleri ve Tarım Ürün Türleri V.1.12 Arazinin Hazırlanması ve Đnşaat Alanı Đçin Gerekli Arazinin Temini Amacıyla Kesilecek Ağaçların Tür ve Sayıları, Ortadan Kaldırılacak Tabii Bitki Türleri ve Ne Kadar Alanda Bu Đşlerin Yapılacağı V.1.13 Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Kadar Yapılacak Đşlerde Kullanılacak Yakıtların Türleri, Özellikleri, Oluşacak Emisyonlar V.1.14 Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Açılmasına Dek Yerine Getirilecek Đşlemler Sonucu Meydana Getirilecek Atık Suların Cins ve Miktarları, Deşarj Edileceği Ortamlar V.1.15 Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Meydana Gelecek Katı Atıkların Cins ve Miktarları, Bu Atıkların Nerelere Taşınacakları veya Hangi Amaçlar için Kullanılacakları v / xv

7 V.1.16 Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Yapılacak Đşler Nedeni ile Meydana Gelecek Vibrasyon, Gürültünün Kaynakları ve Seviyesi, Kümülatif Değerler V.1.17 Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Yerine Getirilecek Đşlerde Çalışacak Personelin ve Bu Personele Bağlı Nüfusun Konut ve Diğer Teknik/Sosyal Altyapı Đhtiyaçlarının Nerelerde ve Nasıl Temin Edileceği V.1.18 Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Yapılacak Đşlerde Đnsan Sağlığı ve Çevre için Riskli ve Tehlikeli Olanlar V.1.19 Proje Alanında Peyzaj Öğeleri Yaratmak veya Diğer Amaçlarla Yapılacak Saha Düzenlemelerinin (Ağaçlandırmalar ve/veya Yeşil Alan Düzenlemeleri vb.) Ne Kadar Alanda, Nasıl Yapılacağı, Bunun Đçin Seçilecek Bitki ve Ağaç Türleri V.1.20 Proje Alanı ve Etki Alanında Yer altı ve Yer Üstünde Bulunan Kültür ve Tabiat Varlıklarına (Geleneksel Kentsel Dokuya, Arkeolojik Kalıntılara, Korunması Gerekli Doğal Değerlere) Olabilecek Etkilerin Belirlenmesi V.1.21 Diğer Özellikler V.2 Projenin Đşletme Aşamasındaki Projeler, Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler V.2.1 Proje Kapsamındaki Tüm Ünitelerin Özellikleri, Hangi Faaliyetlerin Hangi Ünitelerde Gerçekleştirileceği, Kapasiteleri, Ünitelerde Üretilecek Mal ve/veya Hizmetler, Nihai ve Yan Ürünlerin Üretim Miktarları V.2.2 Kaynağa Ait Varsa Diğer Kullanım Şekilleri ve Etkileri V.2.3 Su Tutulması Sonucu Su Kalitesine ve Su Ortamındaki Canlılara Olabilecek Etkiler, Dere Yatağına Bırakılacak Suyun Debi Miktarı ve Bu miktarı Hesaplama Yöntemi, Yöntemleri, Uzun Yıllar Günlük, Aylık Akım Gözlem Đstasyonu Değerleri V.2.4 Suyun Temin Edileceği Kaynağı Kullanılması Sonucu Mansapta Olabilecek Değişimler (Erozyon, Nehir Hidrolojisi, Sucul Hayat, Sediment Gelişi, vb.) V.2.5 Ulusal ve Uluslararası Mevzuatla Korunması Gereken Alanlar Üzerine Etkiler V.2.6 Yeraltı ve Yüzeysel Su Kaynaklarına Olabilecek Etkiler V.2.7 Projenin Đşletilmesi Sırasında Çalışacak Personelin ve Bu Personele Bağlı Nüfusun Konut ve Diğer Sosyal/Teknik Altyapı Đhtiyaçlarının Nerelerde, Nasıl Temin Edileceği V.2.8 Đdari ve Sosyal Ünitelerde Đçme ve Kullanma Amaçlı Suların Kullanımı Sonrasında Oluşacak Atıksuların Arıtılması Đçin Uygulanacak Arıtma Tesisi Karakteristiği, Prosesin Detaylandırılması ve Arıtılan Atıksuların Hangi Alıcı Ortamlara, Ne Miktarda, Nasıl Verileceği V.2.9 Konut, Sosyal ve Đdari Tesislerden Oluşacak Katı Atık Miktarı ve Özellikleri Bu Atıkların Nerelere ve Nasıl Taşınacakları veya Hangi Amaçlar Đçin ve Ne Şekilde Değerlendirileceği V.2.10 Proje nin Đşletilmesi Aşamasındaki Faaliyetlerden Đnsan Sağlığı ve Çevre Açısından Riskli ve Tehlikeli Olanlar vi / xv

8 V.2.11 Proje Sahası nda Peyzaj Öğeleri Yaratmak veya Diğer Amaçlarla Yapılacak Saha Düzenlemeleri V.2.12 Proje Ünitelerinin Đşletilmesi Sırasında Oluşacak Gürültünün Kaynakları ve Kontrolü Đçin Alınacak Önlemler V.2.13 Orman Alanlarına Olabilecek Etki ve Bu Etkilere Karşı Alınacak Tedbirlerin Tanımlanması V.2.14 Diğer Özellikler V.3 Projenin Sosyo-Ekonomik Çevre Üzerine Etkileri V.3.1 Proje ile Gerçekleşmesi Beklenen Gelir Artışları; Yaratılacak Đstahdam Đmkanları, Nüfus Hareketleri, Göçler, Eğitim, Sağlık, Kültür, Diğer Sosyal ve Teknik Altyapı Hizmetleri ve Bu Hizmetlerden Yararlanılma Durumlarında Değişiklikler vb V.3.2 Çevresel Fayda-Maliyet Analizi VI. ĐŞLETME PROJE KAPANDIKTAN SONRA OLABĐLECEK VE SÜREN ETKĐLER VE BU ETKĐLERE KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER VI.1 Baraj, HES ve Malzeme Ocaklarında Yapılacak Arazi Islahı ve Reklamasyon Çalışmaları, Orman Alanı Dışında Kalan Sahalarda Malzeme Ocakları Varsa Madencilik Faaliyetleri ile Bozulan Arazilerin Doğaya Yeniden Kazandırılması Yönetmeliği Hükümlerinin Yerine Getirilmesi VI.2 Mevcut Su Kaynaklarına Etkiler VI.3 Olabilecek Hava Emisyonları VII. PROJENĐN ALTERNATĐFLERĐ VIII. ĐZLEME PROGRAMI VIII.1 Faaliyetin Đnşaatı Đçin Önerilen Đzleme Programı, Faaliyetin Đşletmesi ve Sonrası Đçin Önerilen Đzleme Programı ve Acil Müdahale Planı VIII.2 ÇED Olumlu Belgesinin Verilmesi Durumunda, Yeterlik Tebliği nde Yeterlik Belgesi Alan Kurum/Kuruluşların Yükümlülükleri Başlığının Đkinci Paragrafında Yer Alan Hususların Gerçekleştirilmesi Đle Đlgili Program IX. HALKIN KATILIMI X. yukarıdaki başlıklar altında verilen bilgilerin teknik olmayan bir özeti XI. SONUÇLAR vii / xv

9 EKLER Ek- A Ek- B Ek- C Ek- D Ek- E Ek- F Ek- G Ek- H Ek- J Ek- K Ek- L Çed Raporu Formatı - Üretim Lisansı - KEAŞ ın ENERJĐSA ya Devrine Đlişkin Yazı - 1: Ölçekli Adana Çevre Düzeni Planı - Proje Genel Yerleşim Planı - Kaya Ocakları ve Depo Alanları Đmalat Haritaları Fosseptik Tip Projeler Resmi Kurum Yazıları Kozan Meteoroloji Đstasyonu Uzun Yıllar Meteoroloji Bülteni - 1: Ölçekli Jeoloji Haritası - Köprü Barajı ve HES Projesi Baraj Yeri ve Yap Yerleri Kesin Proje Yapımı Araştırma Raporu Köprü Baraj Aksı Đşletme Giriş Akımları Fauna Envanteri Flora Envanteri Akustik Rapor ÇED Raporunu Hazırlayanların Tanıtımı viii / xv

10 TABLOLARIN LĐSTESĐ Sayfa Tablo I Yılı Başı Đtibarıyla Türkiye Hidroelektrik Enerji Potansiyelinin Gelişimi... 3 Tablo I-2 Türkiye nin Kurulu Gücü nün Kaynaklara Göre Dağılımı (MW), (2007)... 3 Tablo I-3 Adana Đli Elektrik Tüketimi (MW/s)... 4 Tablo II-1 Köprü Barajı, HES ve Malzeme Ocakları Proje Ünitelerinin Kapladıkları Alanlar...10 Tablo III-1 Tesis Proje Bedelleri...12 Tablo IV-1 Kozan Meteoroloji Đstasyonu...19 Tablo IV-2 Rüzgarın Esme Sayıları (Aylık ve Yıllık)...20 Tablo IV-3 Kış Mevsimine Ait Rüzgarın Esme Sayısı...21 Tablo IV-4 Đlkbahar Mevsimine Ait Rüzgarın Esme Sayısı...22 Tablo IV-5 Yaz Mevsimine Ait Rüzgarın Esme Sayısı...23 Tablo IV-6 Sonbahar Mevsimine Ait Rüzgarın Esme Sayısı...24 Tablo IV-7 Kozan Meteoroloji Đstasyonu Yönlere Göre Ortalama Rüzgâr Hızı Dağılımı ( )...25 Tablo IV-8 Kozan Meteoroloji Đstasyonu Uzun Yıllar Sıcaklık Verileri...29 Tablo IV-9 Bölgenin Sıcaklık Gün Sayıları...30 Tablo IV-10 Kozan Meteoroloji Đstasyonu Yağış Verileri...31 Tablo IV-11 Kozan Meteoroloji Đstasyonu Bağıl Nem Verileri...32 Tablo IV-12 Bölgedeki Sayılı Günler Değerleri...33 Tablo IV-13 Bölgedeki Sayılı Günler...33 Tablo IV Yılları Arasında Can Kaybı ve Hasara Neden Olmuş Önemli Depremler...47 Tablo IV-15 Adana Đli Yeraltı Su Kaynakları...48 Tablo IV-16 Adana Đli Jeotermal Su Kaynağı...49 Tablo IV-17 Su Numunesi Analiz Sonuçları (Köprü Baraj Aksı)...50 Tablo IV-18 Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıfları ve Ekime Uygunlukları...54 Tablo IV-19 Đlçeler Üzerinden Adana Đli Toplam Arazi Varlığı...55 Tablo IV-20 Adana Tarımsal Üretim Miktarları...55 Tablo IV-21 Adana Turunçgil Üretim Miktarları...56 Tablo IV-22 Kozan Đlçesi Tarımsal Üretim Miktarları ve Arazi Varlığı...56 Tablo IV-23 Memeliler...64 Tablo IV-24 Kuşlar...64 Tablo IV-25 Kozan Đlçesi Madencilik Faaliyetleri...65 Tablo IV-26 Adana Đli, Đlçelerine Ait Küçükbaş Hayvan Varlığı...66 Tablo IV-27 Adana Đli, Đlçelerine Ait Büyükbaş Hayvan Varlığı...67 Tablo IV-28 Adana Đli, Đlçelerine Ait Arı Kovan Sayıları ve Ürün Miktarları...67 Tablo IV-29 Adana Đli, Đlçelerine Ait Kümes Hayvanları Varlığı...68 Tablo IV-30 Adana Đli Tarım Arazilerinin Dağılımı...72 Tablo IV-31 Aktif Nüfusun Sektörel Dağılımı (%)...75 Tablo IV Yılı Genel Nüfus Sayımı Sonuçlarının Adana Đli Đlçelerine Göre Dağılımı...76 Tablo IV-33 Adana Đli,Đlçelere Göre Yıllık Nüfus Artış Hızı ( )...76 ix / xv

11 Tablo IV-34 Doğurganlık Đle ilgili Göstergeler...79 Tablo IV-35 Adana Đli Okullaşma Oranı...81 Tablo IV-36 Okuryazarlık ve Bitirilen Son Öğretim Kurumuna Göre Nüfus...82 Tablo V-1 Hafriyat Miktarları...86 Tablo V-2 D1 Depo Alanına Đlişkin Alan ve Koordinat Bilgileri...88 Tablo V-3 D1 Depo Alanına Đlişkin Alan ve Koordinat Bilgileri...88 Tablo V-4 Kaya Ocaklarına Đlişkin Üretim Planları...93 Tablo V-5 Yüzey Patlatmalarında, Vibrasyon Hızlarının Binalar Üzerinde Yaratabileceği Etkiler...97 Tablo V-6 Yüzey Patlatmalarında, Vibrasyon Hızlarının Binalar Üzerinde Yaratabileceği Etkiler...97 Tablo V-7 Malzeme Alanlarında Kullanılacak Makine ve Ekipman Tablo V-8 KET ve Beton Santralı Alanı Koordinatları Tablo V-9 Toz Miktarlarının Hesaplarında Kullanılacak Emisyon Faktörleri Tablo V-10 Yönlere Göre Yayılma Sınıfı, Rüzgar Hızı ve UH Değerleri Tablo V-11 Havada Asılı Partikül için Sınır Değerler Tablo V-12 T1 Kaya Ocağı için Havada Asılı Partiküllerin Mesafeye Göre Dağılımı (µg/m 3 ) Tablo V-13 T1 Kaya Ocağı için Çöken Partiküllerin Mesafeye Göre Dağılımı (mg/m 2.gün) Tablo V-14 T2 Kaya Ocağı için Havada Asılı Partiküllerin Mesafeye Göre Dağılımı (µg/m 3 ) Tablo V-15 T2 Kaya Ocağı için Çöken Partiküllerin Mesafeye Göre Dağılımı (mg/m 2.gün) Tablo V-16 KET için Havada Asılı Partiküllerin Mesafeye Göre Dağılımı (µg/m 3 ) (Kontrolsüz Durum) Tablo V-17 KET için Çöken Partiküllerin Mesafeye Göre Dağılımı (mg/m 2. gün) (Kontrolsüz Durum) Tablo V-18 KET için Havada Asılı Partiküllerin Mesafeye Göre Dağılımı (µg/m 3 ) (Kontrollü Durum) Tablo V-19 KET için Çöken Partiküllerin Mesafeye Göre Dağılımı (mg/m 2. gün) (Kontrollü Durum) Tablo V-20 Yerleşim Yerlerinin Kaya Ocakları ve KET e Mesafeleri (m) Tablo V-21 Kaya Ocaklarında ve KET te Yapılan Faaliyetlerin Kümülatif Olarak Değerlendirilmesi (Havada Asılı Partiküller, µg/m 3 ) Tablo V-22 Kaya Ocaklarında ve KET te Yapılan Faaliyetlerin Kümülatif Olarak Değerlendirilmesi (Çöken Partiküller, µg/m 3 ) Tablo V-23 Motorinin Kimyasal Özellikleri Tablo V-24 Đnşaat Makinalarından Kaynaklanacak Emisyon Tahminleri Tablo V-25 Proje nin Đnşaat Aşamasında Đstihdam Edilecek Personel Sayısı ve Görevleri Tablo V-26 Köprü Barajı ve HES Ünitelerine Ait Teknik Detaylar Tablo V-27 Tennant Metodu na Göre Ortalama Akışın Yüzdesine Göre Habitat Şartlarının Değişimi x / xv

12 Tablo V-28 Köprü Baraj Aksı Ortalama Aylık Đşletme Giriş Akımları Tablo V-29 Đşletme Aşamasında Çalışacak Personelin Görevleri ve Sayıları xi / xv

13 ŞEKĐLLERĐN LĐSTESĐ Sayfa Şekil I-1 Türkiye Elektrik Üretimi (GWh)... 2 Şekil I Yılı Enerji Üretiminin Kaynaklara Dağılımı... 3 Şekil II-1 Proje Sahası nın Türkiye deki Yeri... 7 Şekil II-2 Proje Sahası nın Görünümü... 8 Şekil II-3 Proje Sahası nın Görünümü-II... 8 Şekil II-4 Proje Sahası nın Görünümü-III... 9 Şekil III-1 Köpü Barajı, HES ve Malzeme Ocakları Projesi Đş Programı...14 Şekil IV-1 Esme Sayılarına Göre Yıllık Rüzgar Gülü...21 Şekil IV-2 Kış Mevsimine Ait Esme Sayısına Göre Rüzgar Gülü...22 Şekil IV-3 Đlkbahar Mevsimine Ait Esme Sayısına Göre Rüzgar Gülü...23 Şekil IV-4 Yaz Mevsimine Ait Esme Sayısına Göre Rüzgar Gülü...24 Şekil IV-5 Sonbahar Mevsimine Ait Esme Sayısına Göre Rüzgar Gülü...25 Şekil IV-6 Ortalama Rüzgâr Hızı ( )...26 Şekil IV-7 Ortalama Rüzgar Hızına Göre Yıllık Rüzgar Gülü...26 Şekil IV-8 Esme Sayılarına Göre Aylık Rüzgar Gülleri...28 Şekil IV-9 Kozan Meteoroloji Đstasyonu Aylık Sıcaklık Değerleri ( )...29 Şekil IV-10 Kozan Meteoroloji Đstasyonu Aylık Ortalama Sıcaklık Değerleri ( ).30 Şekil IV-11 Kozan Meteoroloji Đstasyonu Aylık Yağış Değerleri ( )...31 Şekil IV-12 Kozan Meteoroloji Đstasyonu Aylık Bağıl Nem Değerleri ( )...32 Şekil IV-13 Kozan Meteoroloji Đstasyonu Tarafından Kaydedilen Şiddetli Yağış Analizi Değerleri ( )...33 Şekil IV-14 Kozan Meteoroloji Đstasyonu Tarafından Kaydedilen Ortalama Dolulu Günler Sayısı ( )...34 Şekil IV-15 Kozan Meteoroloji Đstasyonu Tarafından Kaydedilen Ortalama Orajlı Günler Sayısı ( )...34 Şekil IV-16 Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası...46 Şekil IV-17 Adana Đli Deprem Haritası...46 Şekil IV-18 Adana Đli ve Çevresi Diri Fay Haritası...47 Şekil IV-19 Proje Sahası nın Arazi Varlığı ve Arazilerin Tarımsal Kullanıma Uygunluğu, Büyük Toprak Gruplarının Dağılımı...53 Şekil IV-20 Adana Arazi Varlığı...55 Şekil IV-21 Adana Đli Orman Varlığı...57 Şekil IV-22 Proje Sahası na Ait Flora Yapısından Bir Görünüm...60 Şekil IV-23 Adana Đli Maden Haritası...66 Şekil IV-24 Seyhan Havzası Mevcut Su Kalitesi...70 Şekil IV-25 Adana Đli Yaş Grupları Dağılımı...78 Şekil IV-26 Kozan Đlçesi Yaş Grupları Dağılımı...78 Şekil IV-27 Adana Đli nde Gayri Safi Yurt Đçi Hasılanın Sektörel Dağılımı (2001 yılı itibarıyla)...79 Şekil IV-28 Adana Đli Cinsiyete Göre Đşsizlik Oranları...80 Şekil IV-29 Adana Đli nde Okuryazarlık Oranları...81 Şekil IV-30 Adana Đli nde Eğitim Düzeyine Göre Nüfus Oranları...82 xii / xv

14 Şekil IV-31 Kozan Đlçesi nde Eğitim Düzeyine Göre Nüfus Oranları...82 Şekil V-1 Kaya Malzeme Ocağı Đş Akım Şeması...94 Şekil V-2 T1 Kaya Ocağı için Patlatma Paterni...96 Şekil V-3 Vibrasyon Hızının Uzaklığa Göre Değişimi...98 Şekil V-4 T2 Kaya Ocağı için Patlatma Paterni...99 Şekil V-5 Vibrasyon Hızının Uzaklığa Göre Değişimi Şekil V-6 Seyhan Nehri Üzerindeki AGĐ Đstasyonları Şekil IX-1 Halkın Katılımı Toplantılarının Duyurulması Đçin Verilen Gazete Đlânları Şekil IX-2 Halkın Katılımı Toplantıları ndan Görüntü xiii / xv

15 KISALTMALAR AMP A.Ş. bk. C cm ÇED dba DSĐ EĐE ENERJĐSA EPDK ETKHKKY EÜAŞ g GWh ha HES HKDYY Hz IUCN KEAŞ kg km kv kva kwh L m mm MTA MW m 3 /sa No. Proje sa sn SKKY T.C. TEĐAŞ TPAO TÜĐK USEPA Acil Müdahale Planı Anonim Şirketi Bakınız Santigrat Santimetre Çevresel Etki Değerlendirmesi A-Ağırlıklı desibel Devlet Su Đşleri Genel Müdürlüğü Elektrik Đşleri Etüt Đdaresi Genel Müdürlüğü ENERJĐSA Enerji Üretim A.Ş. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Endüstri Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Elektrik Üretim A.Ş. Gram Giga Watt Saat Hektar Hidroelektrik Santralı Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği Hertz Nesli Tükenme Tehlikesi Altında Olan Türlerin Kırmızı Listesi KEAŞ Kahramanmaraş Elektrik Üretim A.Ş. Kilogram Kilometre Kilo volt Kilo volt amper Kilo Watt Saat Litre Metre Milimetre Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Mega Watt Metreküp/saat Numara Saat Saniye Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği Türkiye Cumhuriyeti Türkiye Elektrik Đletim A.Ş. Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Türkiye Đstatistik Kurumu Amerika Birleşik Devletleri Çevre Koruma Ajansı xiv / xv

16 vb. Ve benzerleri º Derece % Yüzde Binde xv / xv

17 I. PROJENĐN TANIMI VE AMACI (Proje Konusu Faaliyetin tanımı, ömrü, hizmet amaçları, pazar veya hizmet alanları ve bu alan içerisinde ekonomik ve sosyal yönden ülke, bölge ve/veya il ölçeğinde önem ve gereklilikleri) I.1 Proje nin Konusu ve Faaliyetin Tanımı ENERJĐSA Enerji Üretim A.Ş. (ENERJĐSA), Adana Đli, Kozan Đlçesi sınırları içerisinde, Yukarı Seyhan Havzası nda, Seyhan Nehri nin Göksu ana kolu üzerinde toplam 145 MW kurulu güce sahip Köprü Barajı ve HES Projesi (Proje) ni gerçekleştirmeyi planlamaktadır. Proje nin kurulu gücünün 145 MW olması nedeniyle Proje, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirilmesi (ÇED) Yönetmeliği nin EK-I Listesine tabi olup, Ek-A da verilen formata uygun olarak ÇED Raporu hazırlanmıştır. Söz konusu Proje ile Göksu Nehri nin 410 m ve 318 m kotları arasında kalan 92 m lik düşünün değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Proje kapsamında baraj gövdesi, dolusavak, cebri boru, santral binasının yapımı için mevcut ulaşım yollarının kullanılması planlanmaktadır. Proje nin kurulu gücü 145 MW, olup, membadaki projelerin tam developmanına göre yıllık enerji üretiminin ise 380,24 GWh olması planlanmaktadır. Köprü HES te üretilecek enerji, 10 km uzunluğundaki 380 kv luk iletim hattı ile Akdam Trafo Merkezi ne iletilecek ve buradan da ulusal şebekeye iletilecektir. Enerji iletim hattı ve şalt sahası bu rapor kapsamında değerlendirmeye alınmayıp, 17 Temmuz 2008 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliği kapsamında ayrıca değerlendirilecektir. Proje kapsamında ihtiyaç duyulacak malzemenin karşılanması amacı ile toplam 29,9 ha alana sahip T1 ve T2 kaya ocakları kullanılacaktır. Projenin Ömrü Proje de inşaat süresi 36 ay olarak belirlenmiştir. Proje nin ekonomik ömrü 49 yıl olarak öngörülmekle birlikte, her 35 yılda bir elektro-mekanik techizatın yenilenmesi ve hidrolik yapıların bakım ve onarımlarının zamanında yapılması halinde bu sürenin 100 yıla kadar uzaması mümkündür. Proje ye ilişkin T.C. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ve ilgili mevzuat uyarınca, KEAŞ Kahramanmaraş Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş. ye (KEAŞ) tarihinden itibaren 49 yıl süreyle üretim faaliyeti göstermek üzere tarih ve sayılı kararı ile Üretim Lisansı 1

18 verilmiştir. KEAŞ ın ENERJĐSA ya devrine ilişkin yazı ile söz konusu Üretim Lisansı Ek-B de sunulmuştur. I.2 Hizmet Amaçları, pazar veya hizmet alanları ve bu alan içerisinde ekonomik ve sosyal yönden ülke, bölge ve/veya il ölçeğinde önem ve gereklilikleri Dünyada olduğu gibi ülkemizde de sanayinin gelişmesine bağlı olarak enerjiye duyulan ihtiyaç gün geçtikçe artmaktadır. Elektrik enerjisi üretimimiz de bu ihtiyaca paralel olarak artmaktadır (bk. Şekil I.1). Şekil I-1 Türkiye Elektrik Üretimi (GWh) Enerji ihtiyacımızın kesintisiz, kaliteli, güvenilir, ekonomik ve çevreyi mümkün olan en az seviyede etkileyecek şekilde karşılanması zorunluluk arz etmektedir. Sürdürülebilir kalkınmanın sağlanabilmesi amacıyla temiz ve çevre dostu enerji kaynakları olan yenilenebilir enerji kaynaklarının en üst düzeyde değerlendirilmesi gerekmektedir. Hidroelektrik enerji ülkemizin yenilenebilir kaynakları içerisinde en önemli yeri tutmaktadır yılı Şubat sonu itibarıyla ülkemizin ekonomik hidroelektrik enerji potansiyeli 129,4 Milyar kwh/yıl dır. Bu potansiyelin % 35 i işletmede, % 8 i inşa halinde ve geri kalan % 57 si ise halen proje seviyesinde olup, geliştirilmeyi beklemektedir (bk. Tablo I.1). 2

19 Tablo I Yılı Başı Đtibarıyla Türkiye Hidroelektrik Enerji Potansiyelinin Gelişimi MEVCUT DURUM PROJE SAYISI KURULU GÜÇ (MW) YILLIK ORT. ENERJĐ ÜRETĐMĐ (GWh) TOPLAM POTANSĐYELĐN YÜZDESĐ (%) Đşletmede Đnşa Halinde Ara Toplam Đnşaatı Henüz Başlamamış Toplam Ekonomik Potansiyel Kaynak : Dünya Enerji Konseyi, Türk Milli Komitesi, Elektronik Bülten, Sayı:9, Mart 2006 Türkiye Elektrik Đletim A.Ş. (TEĐAŞ) in 2007 yılı faaliyet raporuna göre Türkiye elektrik ihtiyacının %66 sını termik santralarından karşılamakta olup, bunun %4 ünü ithal kömür oluşturmaktadır. Hidroelektrik santraların kaynaklar içindeki yeri ise %32,7 dir. Türkiye kurulu gücünün kaynaklara göre dağılımı Tablo I-2 ve Şekil I-2 de verilmiştir. Tablo I-2 Türkiye nin Kurulu Gücü nün Kaynaklara Göre Dağılımı (MW), (2007) Kuruluşlar Đthal Kömür Termik Toplam Hidrolik Rüzgar Genel Toplam EÜAŞ , , ,2 Eüaş'a Bağlı Ortaklık Santralları , ,0 Đşletme Hakkı Devredilen Santrallar - 635,0 141,4-776,4 Mobil Santrallar - 262, ,7 Yap-Đşlet Santralları 1.320, , ,8 Serbest Üretim Şirketleri 135, ,2 457,2 328, ,3 Otoprodüktör Santralları 196, ,5 553,5 1, ,2 Kaynakların K.Güce Katkısı (%) 4,0 66,5 32,7 0,8 %100 Toplam 1.651, , ,4 346, ,6 Kaynak: teias.gov.tr/yukdagitim/yillik/kurulus.xls Şekil I Yılı Enerji Üretiminin Kaynaklara Dağılımı 3

20 Yukarıda belirtilen ihtiyaç tahminleri göz önüne alındığında, gelecekte ihtiyaç duyulacak elektrik ihtiyacının karşılanabilmesi için hem mevcut kurulu kapasitenin hem de enerji üretim tesislerinin hayata geçirilmesi gerekmektedir. Adana Đli nin yılları arasındaki kaynaklara göre elektrik tüketimi Tablo I-3 te verilmiştir. Tablo I-3 Adana Đli Elektrik Tüketimi (MW/s) Elektriği Tüketen Kaynaklar Kamu Binaları Endüstri Ticaret Mesken Tarım Sokak Aydınlatma Diğer Toplam Kaynak: Tablo I-3 ten de görüleceği üzere Adana Đli nde ticaret, konut ve tarım için artan elektrik ihtiyacı dikkat çekmekte olup, özellikle yerel enerji üretiminde artış sağlanmasının önemli olacağı görülmektedir. Hidroelektrik santrallar yenilenebilir olmaları, yerli doğal kaynak kullanmaları, işletme ve bakım giderlerinin düşük olması, fiziki ömürlerinin uzun oluşu, daha az düzeyde olumsuz çevresel etki yaratmaları, kırsal kesimde ekonomik ve sosyal yapıyı canlandırmaları gibi nedenlerle diğer enerji üretim sistemlerine nazaran üstünlük arz etmektedir. Hidroelektrik santralların yapım ve işletmesinde; yatırım bedelinin %80 ini yurtiçi harcamalar oluşturmaktadır. Doğal gaz ve ithal kömür santralları ile karşılaştırıldığında yatırımda dışa bağımlılık ve döviz harcaması daha azdır. Termik santralların ataletlerinin çok büyük olmasına karşılık, hidroelektrik santralların çok düşüktür. Bu nedenle enterkonnekte güç sisteminde yük dengelenmesi ve frekans düzenlemesi gibi fonksiyonları vardır. Ayrıca, termik santrallar CO 2 ve SO 2, kömür cürufu, kül problemleri ile Kyoto Protokolü nde adı geçen sera gazı emisyonlarına katkıda bulunurken, hidroelektrik santralların gaz atıkları söz konusu değildir. Hidroelektrik santrallerin yer seçiminde çevresel yönden titiz davranılması ve Proje nin fizibilite ve tasarım aşamalarında olası olumsuz etkilerin boyutlandırmada dikkate alınarak yapılması bu tesislerin çevre üzerindeki baskılarını azaltmaktadır. Çevre üzerindeki etkileri kontrol altına alınmış hidroelektrik enerji projelerinin hayata geçirilmesiyle, bölgesel ve hatta küresel ölçekte çevre sorunu yaratabilecek teknolojilere dayanan tesisler ile daha az üretim yapılması da temin edilebilecektir. Hidroelektrik santralların üretiminin garanti edilen güvenilir (firm) enerji dışındaki kısmı olan ikincil (sekonder) kısmı, yağış koşullarına bağımlı olduğundan her yıl toplam enerji içindeki payı değişim göstermekle birlikte, uzun yıllar ortalaması dikkate alındığında Türkiye de elektrik enerjisinin yaklaşık %30-40 ının sudan üretilmekte olduğu görülmektedir. 4

21 Proje nin işletilmesi, ülke ekonomisi ve enerji pazarına katkıda bulunacağı gibi, coğrafi konumu, ulaşım yolları ve büyük limanlara yakınlığı ile gelişme potansiyeli her zaman yüksek olan yörede yeni enerji imkanları yaratarak, inşaat ve işletme dönemlerinde, ekonomiye ve istihdama katkıda bulunacaktır. Ayrıca, Proje nin yerli sermaye ile inşa edilerek işletilmesi devlet kaynaklarının daha verimli kullanılmasını sağlayacak, karşılığında döviz ödenen enerji kaynaklarına duyulan ihtiyacı azaltacak ve değerlendirilemeyen yenilenebilir enerji kaynaklarımızın değerlendirilmesine katkıda bulunacaktır. Bu nedenle, Proje nin gerçekleştirilmesinde ülke ve bölge açısından büyük yararı olacağı düşünülmektedir. Göksu Nehri üzerinde planlanan Proje ile üretilecek enerji, Yukarı Seyhan Havzası nın hidroelektrik potansiyelinin değerlendirilmesini sağlayacak ve enterkonnekte sisteme dahil edilerek tüm Türkiye ye hizmet edecektir. 5

22 II. II.1 PROJE ĐÇĐN SEÇĐLEN YERĐN KONUMU Projenin Yeri (Đlgili Valilik veya Belediye tarafından doğruluğu onanmış olan proje yerinin, lejant ve plan notlarının da yer aldığı onanlı Çevre Düzeni Planı ve Đmar Planları üzerinde, bu planlar yoksa mevcut arazi kullanım haritası üzerinde gösterimi) Proje, Adana Đli Kozan ilçesi sınırları içerisinde, Türkiye nin Doğu Akdeniz Bölgesi nin hemen kuzeyinde Yukarı Seyhan Havzasında, Seyhan Nehri nin, Göksu ana kolu üzerinde 318 m talveg ve 415 m kret kotları arasında yer almaktadır. Baraj yerinin yaklaşık 2 km kuzeydoğusunda Hüsamlı Mahallesi (Adana-Kozan) bulunmaktadır. Proje kapsamında yer alan Köprü Baraj aksının koordinatları K D dur. Proje Sahası nın Türkiye deki konumu Şekil II.1 de, Proje Sahası nı gösteren uydu görüntüleri Şekil II.2 de verilmiştir. Dokay-ÇED Çevre Mühendisliği Ltd. Şti. tarafından Nisan 2008 de yapılan arazi incelemesi sırasında çekilen Proje Sahası na ait fotoğraflar Şekil II.3 ve Şekil II.4 te verilmektedir. Proje Sahası na ulaşım, Adana-Kozan Karayolu üzerinde Mansurlu yönüne ayrılan yol üzerinden sağlanmaktadır. Kozan Đlçesi Adana ya yaklaşık 69 km mesafede, Proje Sahası na ise 30 km mesafede bulunmaktadır. 6

23 Proje Sahası Şekil II-1 Proje Sahası nın Türkiye deki Yeri 7

24 ENERJĐSA Enerji Üretim A.Ş. Şekil II-2 Proje Sahası nın Görünümü Şekil II-3 Proje Sahası nın Görünümü-II 8

25 Şekil II-4 Proje Sahası nın Görünümü-III Proje ünitelerinin gösterildiği 1: ölçekli Çevre Düzeni Planı Ek-C de sunulmuştur. 9

26 II.2 Proje Kapsamındaki Ünitelerin Konumu (Bütün idari ve sosyal ünitelerin, teknik altyapı ünitelerinin varsa diğer ünitelerin proje alanı içindeki konumlarının vaziyet planı üzerinde gösterimi, bunlar için belirlenen kapalı ve açık alan büyüklükleri proje kapsamında yer alan geçici ve nihai depolama alanlarının, inşa edilecek baraj sahası içinde gerçekleştirilecek olan inşaat alanının ve Maden Kanunu na göre açılacak olan taş, kum, çakıl vb. ocak alanlarının 1/25000, 1/5000 ve/veya 1/1000 lik haritalar üzerinde gösterimi) Proje tesislerini gösterir 1/25000 ölçekli genel yerleşim planı Ek-C'de, Proje kapsamındaki ünitelerin kapladığı alan büyüklükleri ise Tablo II.1 de verilmektedir. Tablo II-1 Köprü Barajı, HES ve Malzeme Ocakları Proje Ünitelerinin Kapladıkları Alanlar ÜNĐTE ADI KAPLADIĞI ALAN (m 2 ) Köprü Baraj Gövdesi Köprü HES Şalt Sahası T1 Kaya Ocağı T2 Kaya Ocağı D1 Depo Alanı D2 Depo Alanı Kırma-Eleme Tesisi ve Beton Santralı

27 III. III.1 PROJENĐN EKONOMĐK VE SOSYAL BOYUTLARI Projenin Gerçekleşmesi Đle Đlgili Yatırım Programı ve Finans Kaynakları Proje kapsamında yapılması planlanan tesisler, yaklaşık 36 ayda tamamlanacak ve işletmenin faaliyete geçmesinin ardından ardından 49 yıl süreyle işletilecektir. Tesislerin maliyet hesaplarında Devlet Su Đşleri Genel Müdürlüğü (DSĐ) Barajlar ve Hidroelektrik Santrallar Dairesi Başkanlığı ile Jeoteknik Hizmetler ve Yeraltı Suları Dairesi Başkanlığı nın 2008 Yılı Birim Fiyat Cetvelleri kullanılmış olup, Proje nin toplam yatırım bedeli YTL olarak bulunmuştur (kamulaştırma bedeli dahil). Proje için tesis proje bedelleri ve yıllık giderleri Tablo III-1 de verilmiştir. 11

28 Köprü Barajı HES ve Malzeme Ocakları Projesi Đşin Cinsi Derivasyon Yapıları ve Dipsavak Baraj Gövdesi ve Dolusavak Su Alma Yapısı ve Cebri Boru Santral Binası ve Elektromekanik Donanım Tablo III-1 Tesis Proje Bedelleri Keşif Bedeli (YTL) Tesis Bedeli (YTL) Etüt-Proje ve Kontrolluk (YTL) Proje Bedeli (YTL) Đnşaat Süresince Faiz (YTL) 1. Yıl 2. Yıl 3. Yıl Toplam 1. Yıl 2. Yıl 3. Yıl Toplam Yatırım Bedeli (YTL) Ulaşım Yolları Daimi Site Enerji Nakil Hattı Kamulaştırma Toplam Kaynak: Köprü HES Revize Fizibilite Raporu, Ağustos

29 Tablo III-1 den de görüldüğü üzere inşaat işleri, elektromekanik teçhizat ve enerji nakil hattı ile birlikte toplam tesis bedeli YTL olmaktadır. Etüt, proje ve kontrolluk bedelleri için ise tespit edilen tutar YTL dir. Yatırım bedeli faiz oranı %9,5 olarak alınarak hesaplanan inşaat süresince faiz tutarı Proje bedeline ilave edilerek toplam yatırım bedeli YTL olarak bulunmuştur. Toplam yatırım bedelinin bir kısmı öz kaynaklardan ve bir kısmı da kredilerden karşılanacaktır. III.2 Projenin Gerçekleşmesi Đle Đlgili Đş Akım Şeması veya Zamanlama Tablosu Proje nin inşaat süresi ise 36 ay olarak belirlenmiş olup, Proje ye ait iş programı Şekil III.3 te verilmektedir. 13

30 Şekil III-1 Köpü Barajı, HES ve Malzeme Ocakları Projesi Đş Programı 14

31 Şekil III-1 den de görüleceği üzere, derivasyon ve dip savak yapılarının inşaatına, inşaat çalışmalarının birinci yılında başlanacak olup, 9 ayda tamamlanacaktır. Baraj gövdesinin inşaat çalışmalarına ise ilk yılın ikinci yarısında başlanacak ve 3. yılın sonuna kadar devam edilecektir. Su alma yapısı ve cebri boru inşaatı çalışmaları ilk yılın 9. ayında başlayacak ve 24 ay sürecektir. Santralın inşaatı ise yaklaşık 30 ay sürecektir. III.3 Projenin Fayda-Maliyet Analizi Proje nin ekonomik yapılabilirliği, iç karlılık ve gelir/gider oranları ile değerlendirilmiştir. Đç karlılık oranı, tesisin ekonomik ömrünün sonuna kadar olan süre içinde, önerilen tesisin gelir ve giderinin bugünkü değerini eşitleyen iskonto değeridir. Söz konusu iskonto değeri sosyal iskonto oranından yüksek bulunursa önerilen Proje ekonomik olarak yapılabilir kabul edilir. Proje nin işletme süresince gelir ve giderlerin nakit akışını iskonto oranı ile (ülke ekonomisi irdelendiğinde enerji projeleri için % 9,5) birinci yıla taşıyıp, bu değeri oranlayarak Gelir/Gider oranı bulunmaktadır. Bu oranın 1 den büyük olması Proje nin ekonomik yapılabilirliğinin bir başka göstergesidir. Proje de üretilecek toplam yıllık enerji faydası YTL dir. Yıllık gider; faiz, amortisman, yenileme giderleri ile işletme, bakım giderlerinin toplamından oluşmaktadır. Buna göre Proje nin toplam yıllık gideri YTL dir Bu durumda Proje nin 50 yıllık sürede gelir ve giderlerin % 9,5 iskonto oranı ile birinci yıla taşınması yöntemi ile hesaplanan Toplam Gelir/Toplam Gider Oranı 1,10 ve iç karlılık oranı ise %11,07 olmaktadır. Bu oranın 1 den büyük ve aynı zamanda iç karlılık oranının da %9,5 ten yüksek olması nedeniyle Proje yapılabilir bulunmuştur. III.4 Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin Gerçekleşmesine Bağlı Olarak, Proje Sahibi veya Diğer Yatırımcılar Tarafından Gerçekleştirilmesi Tasarlanan Diğer Ekonomik, Sosyal ve Altyapı Projeleri Su Temini ve Atıksu Arıtımı Proje nin inşaat aşamasında gerekli olan içme ve kullanma suyu, civardaki su kalitesi uygun kaynak ve derelerden temin edilecektir. Đnşaat aşamasında oluşacak atıksu paket arıtma tesisinde arıtıldıktan sonra açılacak olan sızdırmasız fosseptiklerde toplanarak Kozan Belediyesi ne ait atıksu arıtma tesisine gönderilecektir. Sızdırmaz Fosseptik Tip ve Projeleri Ek-D de yer almaktadır. Đşletme aşamasında oluşacak atıksular evsel nitelikte olup, sızdımaz fosseptiklerde toplandıktan sonra vidanjörlerle çekilerek belediyenin tesisine gönderilecektir. Kozan Belediyesi nin konuya ilişkin yazısı Ek-E de sunulmaktadır. 15M

32 Yangın Koruma Sistemi Proje kapsamında muhtemel bir yangının önlenebilmesi için uygun yangın sistemi kurulacaktır. Isı, duman ve alev dedektörleri ile donatılan yangın alarm sistemi santral binası dahilinde kullanılacak ve aşağıdaki yangın söndürme sistemleri bulundurulacaktır; Yangın hidrantları, Karbondioksit ile çalışan yangın söndürücüler, El tipi yangın söndürücüler, Yangın battaniyeleri, Yangın söndürücü toz jeneratörü, Yangın söndürücü köpük jeneratörü, Karbondioksit tankı, Kum kovaları, Köpük sistemi, Yangın hortumları. Aydınlatma Proje Sahası için gerekli tüm dahili ve harici ışıklandırmayı sağlayacaktır. Bu kapsamda, özellikle hidrolik yapılar ve HES binalarında dış aydınlatma yapılacaktır. III.5 Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin Gerçekleşebilmesi Đçin Zaruri Olan ve Proje Sahibi veya Diğer Yatırımcılar Tarafından Gerçekleştirilmesi Planlanan Diğer Ekonomik, Sosyal ve Altyapı Projeleri Proje kapsamında Kısım III.4 te anlatılanlar dışında herhangi bir ilave altyapı faaliyeti bulunmamaktadır. III.6 Kamulaştırma, Yeniden Yerleşimin Nasıl Yapılacağı Adana Orman Bölge Müdürlüğü nün tarih ve 9417 sayılı yazısında (bk. Ek-E) belirtildiği üzere Proje kapsamında kullanılacak toplam alan 1.691,2 ha olup bu alanın 1.429,7 ha sı orman sayılan alan 261,5 ha sı ise orman sayılmayan alan özelliğindedir. Orman sayılan alanlar için kamulaştırma söz konusu olmayıp, orman arazisi içinde kalan araziler için inşaat çalışmalarına başlamadan önce Adana Orman Bölge Müdürlüğü yazısında da belirtildiği gibi 6831 sayılı Orman Kanunu nun 17. maddesine göre Orman Bölge Müdürlüğü nden izin alınacak ve kullanılacak malzeme için 5177 sayılı yasaya göre hammadde üretim izin belgesi alınacaktır. Proje için ÇED olumlu kararının verilmesi durumunda Proje kapsamında açılacak malzeme ocakları için yasal prosedür izlenerek, II. Grup madenlerde(caco 3 -Kireçtaşı) Maden Đşleri Genel Müdürlüğü ne müracaat etmek suretiyle Maden Kanunu uyarınca ruhsat izinleri alındıktan sonra üretim yapılacaktır. 16M

33 Orman arazisindeki tesisler için 03/07/2004 tarihinde sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren 5192 no lu Orman Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun da Savunma, ulaşım, enerji, haberleşme, su, atık su, petrol, doğalgaz, altyapı ve katı atık bertaraf tesislerinin; sanatoryum, baraj, gölet ve mezarlıkların; Devlete ait sağlık, eğitim ve spor tesislerinin ve bunlarla ilgili her türlü yer ve binanın Devlet ormanları üzerinde bulunması veya yapılmasında kamu yararı ve zaruret olması halinde, gerçek ve tüzel kişilere bedeli mukabilinde Çevre ve Orman Bakanlığınca izin verilebilir. ifadesi bulunmaktadır. Proje kapsamında orman arazisinde yapılacak olan çalışmalar için Çevre ve Orman Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü nden gerekli izinler alınacak ve ayrıca kesilecek ağaçlar için bedel ödenecektir. Orman sayılmayan alanlarda yer alan özel mülkiyetlerin kamulaştırma çalışmaları kapsamında özel mülkiyet sahipleri ile öncelikli olarak karşılıklı anlaşma yoluna gidilecektir. Kamulaştırma çalışmaları kapsamında, anlaşmazlık durumlarında ise tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren 4650 sayılı Kamulaştırma Kanunu çerçevesinde yapılacaktır sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 15/c (Değişik: 5496 SK. 5. md) maddesi gereğinde; kamulaştırma işlemleri Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından yürütülecek, bu konuda verilecek olan kamulaştırma kararı kamu yararı kararı yerine geçecek ve kamulaştırılan taşınmaz mallar tapu kütüğünde hazine adına tescil edilecektir. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından yapılacak kamulaştırmalarda 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu nun 27.nci maddesinin uygulanması hakkında Bakanlar Kurulu Kararı 30 Eylül 2004 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Madde sayılı Milli Müdafaa Mükellefiyeti Kanununun uygulanmasında yurt savunması ihtiyacına veya aceleliğine Bakanlar Kurulunca karar alınacak hallerde veya özel kanunlarla öngörülen olağanüstü durumlarda gerekli olan taşınmaz malların kamulaştırılmasında kıymet takdiri dışındaki işlemler sonradan tamamlanmak üzere ilgili idarenin istemi ile mahkemece yedi gün içinde o taşınmaz malın 10 uncu madde esasları dairesinde ve 15 inci madde uyarınca seçilecek bilirkişilerce tespit edilecek değeri, idare tarafından mal sahibi adına 10 uncu maddeye göre yapılacak davetiye ve ilanda belirtilen bankaya yatırılarak o taşınmaz mala el konulabilir. Bu Kanunun 3 üncü maddesinin 2 nci fıkrasında belirtilen hallerde yapılacak kamulaştırmalarda yatırılacak miktar, ödenecek ilk taksit bedelidir. ifadesi geçmektedir. Bu nedenle ilk önce yerinde bilirkişiler tarafından değer tespiti yapılacak ve belirlenen kıymet, faaliyet sahibi tarafından ilgili bankaya yatırılacak Valilik kanalı ile hak sahiplerine ödenecektir. Bu ödeme işlemi tamamlandıktan sonra inşaata başlanacaktır. Daha sonra Valilik tarafından bu hak sahiplerine yeniden iskân isteyip istemedikleri sorulacak, yeniden iskân isteyen hak sahipleri kendilerine başta ödenen kamulaştırma bedelini geri vererek yeniden iskân isteğinde bulunabileceklerdir. Proje kapsamındaki tarım arazilerinin vasıfları kamulaştırma sırasında belirlenecek ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren M

34 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu ve tarih sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren 4342 sayılı Mera Kanunu na uygun hareket edilecektir. Tarım arazileri ve mera alanlarının kullanımı için gerekli tüm izinler inşaat çalışması başlamadan alınacaktır. Adana Đl Tarım Müdürlüğü nün konuyla ilgili yazısı Ek-E de yer almaktadır. Buna göre; Toprak Koruma Kurulu nun tarihinde yapmış olduğu toplantıda, 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu nun 13. Maddesi (f) bendi gereğince, çevre ve yörede yapılan tarımsal faaliyetlere zarar verilmemesi kaydı ile Proje Sahası içerisinde yer alan 1,6 ha dikili tarım arazisinin tarım dışı amaçla kullanımı uygun görülmüştür. Proje kapsamında yerleşim yeri olarak, su altında kalacak herhangi bir alan bulunmamaktadır. Bu nedenle, yeniden yerleşim söz konusu değildir. III.7 Diğer Hususlar Proje nin ekonomik ve sosyal boyutları ile ilgili olarak bu bölümde aktarılacak başka bir husus yoktur. 18M

35 IV. IV.1 PROJEDEN ETKĐLENECEK ALANIN BELĐRLENMESĐ VE BU ALAN ĐÇĐNDEKĐ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLĐKLERĐN AÇIKLANMASI Projeden Etkilenecek Alanın Belirlenmesi (Etki alanının nasıl ve neye göre belirlendiği açıklanacak ve etki alanı harita üzerinde gösterilecek) Proje nin etki alanı, Proje Sahası nda yapılacak çalışmaların yakın yerleşim yerlerine olası etkileri dikkate alınarak belirlenmiştir. Proje Sahası nın dahil olduğu ormanlar üzerindeki sorumluluk T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı nda olup orman arazisinin kullanılması için gerekli izinler alınarak kadastro durumu nihai proje aşamasında kesinleştirilecektir. IV.2 Etki Alanı Đçerisindeki Fiziksel ve Biyolojik Çevrenin Özellikleri ve Doğal Kaynakların Kullanımı IV.2.1 Meteorolojik ve Đklimsel Özellikler Bu bölümde, yörenin iklimini oluşturan mikro ve makro meteorolojik koşullar incelenerek bir değerlendirme yapılmıştır. Bölgenin mevcut meteorolojik durumu açıklanmış ve Kozan Meteoroloji Đstasyonu nda kaydedilen uzun yıllara ait veriler değerlendirilmiştir. Kozan Meteoroloji Đstasyonu Uzun Yıllar Meteoroloji Bülteni ( ) Ek-F de verilmektedir. Adana Đli nde iki tip iklim görülmektedir. Birinci tip kıyı ve ovalardaki Akdeniz iklimi; ikincisi yüksek yerlerdeki karasal iklimdir. Akdeniz ikliminin karakteri yaz mevsiminin sıcak ve kurak, kış mevsiminin ılık ve yağışlı olmasıdır. Adana Đli nin kuzeyi yüksek dağlarla çevrilmiş olduğundan, il kuzey rüzgarlarına karşı kapalıdır. Bu sebeple, yaz ayları çok sıcak geçmektedir. Yağışların yarısı kış aylarında ve diğer yarısı da ilkbahar ve sonbahar mevsimlerinde görülmektedir. Bölgeye yaz aylarında yaklaşık 2-3 ay yağış düşmemektedir. Đl genelinde kot arttıkça ve kuzeye gidildikçe iklim daha serin bir hal almakta, yağışlar artmaktadır. Adana Đli nin kuzeyinde karasal iklim özellikleri gözlenmektedir. Yöredeki Meteoroloji Đstasyonu Kozan Meteoroloji Đstasyou na ilişkin bilgiler Tablo IV.1 de sunulmuştur. Tablo IV-1 Kozan Meteoroloji Đstasyonu Çalışma Süresi Enlem 37,27 Boylam 35,49 Yükseklik 11 m Kaynak : Devlet Meteoroloji Đşleri Gn. Md., Kozan Meteoroloji Đstasyonu ( ) 19M

36 Bölgenin Rüzgar Hızı Dağılımı Bölgedeki hakim rüzgâr hız ve yönünün belirlenmesi amacıyla, Kozan Meteoroloji Đstasyonu tarafından yılları arasında toplanan rasat bilgileri değerlendirilmiştir. Uzun yıllar ölçümlerine göre bölgede birinci derecede hakim rüzgar yönü kuzeykuzeybatıdır (NNW). Kozan Meteoroloji Đstasyonu tarafından yapılan ölçümler sonucunda uzun yıllar yıllık ortalama rüzgar hızı 2,0 m/s dir. 30 yıllık ölçümler sonucunda en hızlı esen rüzgarın yönünün NNW (Kuzey-kuzeybatı), hızının ise 23,4 m/s olduğu belirlenmiştir. Söz konusu ölçüm dönemi içinde ortalama 4,1 gün fırtınalı (rüzgar hızı 17,2 m/s), 49 gün ise kuvvetli rüzgarlı (rüzgar hızı 10,8-17,1 m/s) geçmiş olup, aylık ve yılık rüzgar esme sayıları Tablo IV-2 de verilmiştir. YÖNLER Tablo IV-2 Rüzgarın Esme Sayıları (Aylık ve Yıllık) AYLAR I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Yıllık N NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW Kaynak : Devlet Meteoroloji Đşleri Gn. Md., Kozan Meteoroloji Đstasyonu ( ) 20M

37 Yıllık esme sayısına göre rüzgar gülü Şekil IV-1 de verilmektedir. NW NNW 2000 Yıllık N 3000 NNE NE WNW W ENE E WSW ESE SW SSW S SSE SE Şekil IV-1 Esme Sayılarına Göre Yıllık Rüzgar Gülü Mevsimlere göre rüzgar esme sayıları Tablo IV-3, IV-4, IV-5 ve IV-6 da, rüzgar gülleri ise Şekil IV-2, IV-3, IV-4 ve IV-5 te verilmektedir. Tablo IV-3 Kış Mevsimine Ait Rüzgarın Esme Sayısı YÖNLER Aralık Ocak Şubat TOPLAM N NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW Kaynak : Devlet Meteoroloji Đşleri Gn. Md., Kozan Meteoroloji Đstasyonu ( ) 21M

38 NW NNW N NNE NE WNW W ENE E WSW ESE SW SSW S Kış SSE SE Şekil IV-2 Kış Mevsimine Ait Esme Sayısına Göre Rüzgar Gülü Tablo IV-4 Đlkbahar Mevsimine Ait Rüzgarın Esme Sayısı YÖNLER Mart Nisan Mayıs TOPLAM N NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW Kaynak : Devlet Meteoroloji Đşleri Gn. Md., Kozan Meteoroloji Đstasyonu ( ) 22M

39 NW NNW Đlkbahar N NNE NE WNW W ENE E WSW ESE SW SSW S SSE SE Şekil IV-3 Đlkbahar Mevsimine Ait Esme Sayısına Göre Rüzgar Gülü Tablo IV-5 Yaz Mevsimine Ait Rüzgarın Esme Sayısı YÖNLER Haziran Temmuz Ağustos Yıllık N NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW Kaynak : Devlet Meteoroloji Đşleri Gn. Md., Kozan Meteoroloji Đstasyonu ( ) 23M

40 WNW W Yaz N NNW NW NNE NE ENE E WSW SW SE ESE SSW S SSE Şekil IV-4 Yaz Mevsimine Ait Esme Sayısına Göre Rüzgar Gülü Tablo IV-6 Sonbahar Mevsimine Ait Rüzgarın Esme Sayısı YÖNLER Eylül Ekim Kasım Yıllık N NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW Kaynak : Devlet Meteoroloji Đşleri Gn. Md., Kozan Meteoroloji Đstasyonu ( ) 24M

41 WNW W NW NNW N NNE NE ENE E WSW SW SE ESE SSW S Sonbahar SSE Şekil IV-5 Sonbahar Mevsimine Ait Esme Sayısına Göre Rüzgar Gülü Kozan Meteoroloji Đstasyonu nda yılları arasında kaydedilen ortalama rüzgar hızının yönlere dağılımına ilişkin veriler Tablo IV-7 de verilmiş olup, rüzgar hızının dağılımı grafiği Şekil IV-6 da gösterilmiştir. Ortalama rüzgar hızına göre çizilen yıllık rüzgar hızı ise Şekil IV-7 de sunulmuştur. Tablo IV-7 Kozan Meteoroloji Đstasyonu Yönlere Göre Ortalama Rüzgâr Hızı Dağılımı ( ) AYLAR I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK N 2,6 2,9 2,4 2,2 2,4 2,4 2,6 1,9 2,1 2,3 2,6 2,6 2,4 NNE 2,4 2,7 2,4 1,9 1,7 1,8 1,6 1,3 1,8 2,0 2,0 2,2 2,0 NE 1,8 2,1 2,7 1,8 1,4 1,3 0,8 0,9 1,3 1,3 1,4 1,0 1,4 ENE 1,5 1,5 2,5 2,2 1,2 0,9 0,8 0,8 0,7 1,0 1,1 1,7 1,4 E 2,4 2,4 2,7 2,2 1,3 1,1 1,4 0,8 1,3 1,1 2,1 2,2 1,9 YÖNLER ESE 1,8 2,1 2,4 2,0 1,2 1,1 1,4 1,6 1,3 1,3 1,6 2,0 1,6 SE 1,4 1,8 1,4 1,2 1,2 1,2 1,2 1,7 1,6 1,3 1,1 1,3 1,4 SSE 1,4 1,7 2,0 1,7 1,5 1,4 1,5 1,6 1,7 1,4 1,2 1,1 1,5 S 1,3 1,9 1,9 1,5 1,2 1,6 1,3 1,3 1,5 1,3 0,9 1,0 1,4 SSW 1,3 2,1 2,0 2,2 1,9 2,2 2,1 1,9 1,9 1,7 1,4 1,3 1,9 SW 1,1 1,1 1,9 1,7 1,6 1,7 2,4 1,9 1,7 1,2 1,0 0,6 1,6 WSW 1,6 1,2 1,5 2,4 1,4 1,3 1,9 2,0 0,8 1,1 1,2 1,0 1,6 W 1,5 1,5 1,0 1,1 1,5 1,3 2,0 1,9 0,9 1,2 0,6 0,7 1,3 WNW 1,5 2,0 1,9 1,5 1,9 1,4 1,4 0,3 1,8 1,4 1,3 1,6 1,6 NW 3,0 3,3 2,6 2,3 2,3 2,5 3,7 4,0 3,1 2,9 3,3 2,8 3,0 NNW 3,5 3,6 3,2 2,9 3,2 3,4 3,4 3,1 3,3 3,5 3,5 3,1 3,3 Kaynak : Devlet Meteoroloji Đşleri Gn. Md., Kozan Meteoroloji Đstasyonu ( ) 25M

42 3.0 Ortalama Rüzgar Hızı (m/sn) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Aylar Şekil IV-6 Ortalama Rüzgâr Hızı ( ) NNW NW WNW W N NNE NE ENE E WSW SW SSW S SSE SE ESE Şekil IV-7 Ortalama Rüzgar Hızına Göre Yıllık Rüzgar Gülü 26M

43 Esme sayılarına göre aylık rüzgar gülleri Şekil IV-8 de verilmektedir. WNW W NNW NW N NNE NE ENE E WNW W NNW NW N NNE NE ENE E WSW ESE WSW ESE SW SSW S SE SSE SW SSW S SE SSE Ocak Şubat WNW W NNW NW N NNE NE ENE E N NNW 200 NW WNW 50 W 0 NNE NE ENE E WSW ESE WSW ESE SW SSW S SE SSE SW SSW S SE SSE Mart Nisan N NNW 200 NW WNW 50 W 0 NNE NE ENE E N NNW 200 NW WNW 50 W 0 NNE NE ENE E WSW ESE WSW ESE SW SSW S SE SSE SW SSW S SE SSE Mayıs Haziran 27M

44 WNW NNW NW N NNE NE ENE WNW NNW NW N NNE NE ENE W 0 E W 0 E WSW SW SSW S Temmuz SE SSE ESE WSW SW SSW S Ağustos SE SSE ESE N NNW 200 NW WNW 50 W 0 NNE NE ENE E WNW W NNW NW N NNE NE ENE E WSW ESE WSW ESE SW SSW S Eylül SE SSE SW SSW S Ekim SE SSE NNW NW N NNE NE NNW NW N NNE NE WNW 200 ENE WNW 200 ENE W 0 E W 0 E WSW ESE WSW ESE SW SSW S SE SSE SW SSW S SE SSE Kasım Aralık Şekil IV-8 Esme Sayılarına Göre Aylık Rüzgar Gülleri 28M

45 Sıcaklık Adana Đli, Kozan Đlçesi nde 1975 yılından bu yana ölçülmüş en düşük hava sıcaklığı -5,0 0 C (21 Şubat 1985) ve en yüksek hava sıcaklığı ise 44,8 0 C (07 Ağustos 1987) dir ( 2007). Bölgenin aylara göre ortalama sıcaklık değişimleri Tablo IV-8, Şekil IV-9 ve Şekil IV-10 da verilmiştir. Tablo IV-8 Kozan Meteoroloji Đstasyonu Uzun Yıllar Sıcaklık Verileri Sıcaklık (C) AYLAR I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Yıllık En Yüksek Sıcaklık(C) Ortalama Sıcaklık(C) En Düşük Sıcaklık(C) 25,0 26,9 31,2 37,3 41,5 42,1 44,4 44,8 43,4 39,5 32,4 26,7 44,8 9,5 10,2 13,3 17,5 21,9 26,0 28,9 28,9 26,2 21,7 15,4 11,0 19,2-4,0-5,0-3,6 2,0 5,3 11,0 15,0 14,8 13,0 3,6 0,7-2,2-5,0 Kaynak : Devlet Meteoroloji Đşleri Gn. Md., Kozan Meteoroloji Đstasyonu ( ) Yağış Miktarı (mm) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ay Ortalama Toplam Günlük En Çok Şekil IV-9 Kozan Meteoroloji Đstasyonu Aylık Sıcaklık Değerleri ( ) 29M

46 Sıcaklık Aylar Şekil IV-10 Kozan Meteoroloji Đstasyonu Aylık Ortalama Sıcaklık Değerleri ( ) Bölgenin sıcaklık gün sayıları Tablo IV.10 da verilmektedir. Tablo IV-9 Bölgenin Sıcaklık Gün Sayıları SICAKLIK RASAT SÜRESĐ (yıl) ORTALAMA GÜN SAYISI > 30 O C ,8 > 25 O C ,9 > 20 O C ,2 > 10 O C ,2 > 5 O C ,0 < -0,1 O C 31 2,2 < -3 O C 31 0,2 < -5 O C 31 0,0 Ortalama toprak üstü minimum sıcaklık 31 12,3 En düşük toprak üstü minimum sıcaklık 31-8,6 Kaynak : Devlet Meteoroloji Đşleri Gn. Md., Kozan Meteoroloji Đstasyonu ( ) Yağış Kozan Meteoroloji Đstasyonu tarafından kaydedilen 30 yıllık yağış verileri, bölgedeki ortalama toplam yağış miktarının 851,7 mm olduğunu göstermektedir. En çok yağış, kış mevsiminde düşmektedir. Söz konusu dönemdeki aylık ortalama toplam yağış miktarları göz önüne alındığında, en çok yağışın 109,8 mm ile Ocak ayında, en az yağışın ise 21,4 mm ile Ağustos ayında olduğu görülmektedir. Yıllık ortalama kar yağışlı gün sayısı ise 0,3 tür. Bölgedeki aylık yağış değerleri Tablo IV-10 ve Şekil IV-11 de verilmektedir. 30M

47 Tablo IV-10 Kozan Meteoroloji Đstasyonu Yağış Verileri Yağış AYLAR Miktarı (mm) I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ortalama Toplam Yağış Miktarı(mm) Günlük En Çok Yağış Miktarı(mm) 109,8 80,1 90,9 96,1 87,8 59,3 22,6 21,4 33,6 57,5 83,1 109,5 851,7 135,1 60,1 54,6 61,0 107,9 97,0 55,1 60,9 134,2 93,8 152,5 84,0 152,5 Kaynak : Devlet Meteoroloji Đşleri Gn. Md., Kozan Meteoroloji Đstasyonu ( ) Yıllık Yağış Miktarı (mm) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ay Ortalama Toplam Günlük En Çok Şekil IV-11 Kozan Meteoroloji Đstasyonu Aylık Yağış Değerleri ( ) Bölgenin Bağıl Nem Dağılımı Yıllık ortalama bağıl nem oranı %58 dir. En düşük bağıl nem % 3,0 ile Nisan ayında ölçülmüştür. Bölgedeki ortalama ve en düşük bağıl nem değerlerinin yıl içindeki değişimi Tablo IV-11 ve Şekil IV-12 de gösterilmektedir. 31M

48 Bağıl Nem Ortalama Bağıl Nem(%) En Düşük Bağıl Nem(%) Tablo IV-11 Kozan Meteoroloji Đstasyonu Bağıl Nem Verileri AYLAR I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Kaynak : Devlet Meteoroloji Đşleri Gn. Md., Kozan Meteoroloji Đstasyonu ( ) Yıllık Bağıl Nem (%) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ay Ortalama En Düşük Şekil IV-12 Kozan Meteoroloji Đstasyonu Aylık Bağıl Nem Değerleri ( ) Bölgenin Sayılı Günler Dağılımı Bölgedeki sayılı günler değerleri Tablo IV-12 ve Tablo IV-13 ile Şekil IV-13, 14 ve 15 te sunulmaktadır. Bölgedeki yıllık ortalama sisli gün sayısı 2,5 tir. Tablo IV-12 den de görüleceği üzere Haziran ayı 0,8 gün ile en sisli aydır. Yıllık ortalama dolulu gün sayısı ise 1,3 dür. Mart ayında 0,4 gün ile en dolulu ay olarak tespit edilmiştir. Bölgede yıllık ortalama kırağılı gün sayısı 2,1 dir. Tablodan da görüleceği üzere Ocak ayı 0,8 gün ile en kırağılı aydır. 32M

49 Gün Sayısı Ort. Kar Yağışlı Gün Sayısı Karla Örtülü Günler Sayısı Ort. Dolulu Günler Sayısı Ort. Sisli Günler Sayısı Ort. Kırağılı Günler Sayısı En Yüksek Kar Örtüsü Kalınlığı (cm) Ort. Orajlı Günler Sayısı Tablo IV-12 Bölgedeki Sayılı Günler Değerleri AYLAR I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 0,1 0,2 0,0 0,3 Yıllık 0,0 0,0 0,0 0,1 0,4 0,2 0,2 0,1 0,1 0,0 0,1 0,1 0,1 1,3 0,1 0,1 0,1 0,4 0,5 0,8 0,2 0,2 0,0 0,0 0,0 0,0 2,5 0,8 0,7 0,1 0,1 0,4 2,1 4,0 4,0 1,1 1,6 4,0 6,3 8,7 6,2 2,4 2,3 4,3 4,5 2,0 1,4 44,8 Kaynak : Devlet Meteoroloji Đşleri Gn. Md., Kozan Meteoroloji Đstasyonu ( ) Tablo IV-13 Bölgedeki Sayılı Günler SAYILI GÜNLER RASAT SÜRESĐ(YIL) GÜN SAYISI >= 0,1 mm 31 93,8 Yağışlı günler >= 10 mm 31 28,1 >= 50 mm 31 1,7 Açık günler ,4 Kapalı günler sayısı 31 66,6 Bulutlu günler sayısı ,9 Enverziyonlu (sisli günler) sayısı 30 2,5 Kaynak : Devlet Meteoroloji Đşleri Gn. Md., Kozan Meteoroloji Đstasyonu ( ) Gün Sayısı Ocak Şubat Mart Nisan May ıs Haziran Temmuz Ağustos Ey lül Ekim Kasım Aralık Ay Yağış >= 0,1 mm Yağış >= 10 mm Yağış >= 50 mm Şekil IV-13 Kozan Meteoroloji Đstasyonu Tarafından Kaydedilen Şiddetli Yağış Analizi Değerleri ( ) 33M

50 Gün Sayısı Ocak Şubat M art Nisan M ayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ay Şekil IV-14 Kozan Meteoroloji Đstasyonu Tarafından Kaydedilen Ortalama Dolulu Günler Sayısı ( ) Gün Sayısı Ocak Şubat Mart Nisan May ıs Haziran Temmuz Ağustos Ey lül Ekim Kasım Aralık Ay Şekil IV-15 Kozan Meteoroloji Đstasyonu Tarafından Kaydedilen Ortalama Orajlı Günler Sayısı ( ) 34M

51 IV.2.2 Jeolojik Özellikler (Proje alanı ile malzeme ocaklarının jeolojik yapısının fizikokimyasal özellikleri, tektonik hareketler, mineral kaynaklar, heyelan, benzersiz oluşumlar, çığ, sel, kaya düşmesi başlıkları altında incelenmesi, 1/100000, 1/25000 ve/veya 1/5000 lik jeolojik harita ve lejandı) Genel Jeoloji Proje Sahası ve yakın çevresinde 90 lı ve 2000 li yıllarda Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA) ve Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) tarafından ayrıntılı jeolojik araştırmalar yapılmıştır. Yapılan bu araştırmalarda, bölgede birbirinden farklı stratigrafik ve yapısal özellikler sunan ve alttan üste doğru Görbiyes, Kokarot ve Feke birimleri olarak tanımlanan üç yapısal birimin yüzeylendiği gözlenmiştir. Görbiyes birimi: En altta yer alan ve düşük derecede metamorfizma gösteren Görbiyes biriminin alt kesiminde, Prekambriyen yaşlı yer yer tüf ve kuvarsit araseviyeli metasilttaşı ve meta kumtaşları (Oruçlu formasyonu), Erken Alt Kambriyen yaşlı dolomit, mermer seviyeli metasilttaşı ve meta kumtaşları (Đçmetepe formasyonu), Alt Kambriyen yaşlı kuvarsitler (Koçyazı formasyonu), Orta Kambriyen yaşlı dolomit, mermer ve kristalize kireçtaşları (Değirmentaş formasyonu), Üst Kambriyen-Ordovisiyen yaşlı meta kumtaşı ve metasilttaşı seviyeli şistler bulunur (Armutludere formasyonu). Görbiyes biriminin üst kesiminde uyumsuz olarak Üst Permiyen yaşlı metakumtaşı, dolomit ve kristalize kireçtaşları (Yığılıtepe formasyonu) izlenir. Bu kaya birimleri üzerinde olası uyumsuzlukla Jura Kretase yaşlı dolomit, mermer, çörtlü mermer ve kristalize kireçtaşları (Sağkaya formasyonu), daha üstte ise Üst Kretase yaşlı, yer yer bloklu metabreş, mermer, kalkşist, şist, metasilttaşı, metakumtaşları (Kızlarsekisi formasyonu) yer alır. Kokarot birimi: Görbiyes biriminin üzerinde tektonik olarak yer alan Kokarot birimi, Kambriyen-Ordovisiyen yaşlı kuvars kumtaşı, dolomit, kireçtaşı, yumrulu kireçtaşı, kumtaşı, silttaşı ve kiltaşları (Armutludere formasyonu), Devoniyen-Karbonifer yaşlı kireçtaşı, dolomit mercek ve araseviyeli konglomera, kumtaşı, silttaşı, ve kiltaşları (Kokarot formasyonu) ile temsil edilir. Feke birimi: Kokarot birimi üzerinde tektonik olarak yer alan Feke biriminin en alt kesiminde Prekambriyen Alt Kambriyen yaşlı kireçtaşı, dolomit, kuvarsit mercekleri içeren kumtaşı, silttaşı ve kiltaşları (Emirgazi grubu), Orta Kambriyen yaşlı kireçtaşı, dolomit, kireçtaşı ve yumrulu kireçtaşları (Değirmentaş formasyonu.), Üst Kambriyen-Alt Ordovisiyen yaşlı, alt kesiminde yumrulu kireçtaşı mercek ve araseviyeli kumtaşı, silttaşı ve şeyller (Armutludere formasyonu), Üst Ordovisiyen yaşlı dolomit, kireçtaşı, kumtaşı ve kiltaşları (Sabova formasyonu), Alt Siluriyen yaşlı konglomera ve kumtaşları (Halityaylası formasyonu.), ile graptolitli şeyller (Puşçutepe formasyonu.), Üst Siluriyen yaşlı kireçtaşı ve şeyller (Yukarıyayla formasyonu.), Alt Devoniyen yaşlı kumtaşı, kiltaşı ve killi kireçtaşları (Ayıtepesi formasyonu.), Orta Devoniyen yaşlı dolomit ve dolomitik kireçtaşları (Şafaktepe formasyonu.), Üst Devoniyen yaşlı kumtaşı şeyl, kireçtaşı, ve kuvars kumtaşları (Gümüşali formasyonu.), Alt Karbonifer yaşlı siyah şeyl, kireçtaşı, dolomit, 35M

52 kumtaşları (Ziyarettepe formasyonu.) ile Üst Permiyen yaşlı kuvars kumtaşı, dolomit ve kireçtaşları (Yığılıtepe formasyonu) izlenir. Birimin üst kesiminde ise Alt Triyas yaşlı alacalı marn, killi kireçtaşı, kiltaşı ve kireçtaşları (Katarası formasyonu.), Orta-Üst Triyas yaşlı kireçtaşı ve dolomitler (Keçilidağ formasyonu.), Resiyen-Liyas yaşlı konglomera ve kumtaşları (Gedikli formasyonu.), Dogger-Kretase yaşlı dolomit, kireçtaşı, dolomitik kireçtaşları (Köroğlutepesi formasyonu.), Üst Kretase yaşlı rudistli kireçtaşları (Yanıktepe formasyonu.), Globotruncana lı mikritik kreçtaşları (Elmaçat formasyonu.), Paleosen-Alt Eosen yaşlı, mikritik kireçtaşı ve çörtlü kireçtaşları (Akdere formasyonu.), Eosen yaşlı kumtaşı, silttaşı, kiltaşı ve kireçtaşları (Demiroluk formasyonu.) yer alır. Oligosen yaşlı konglomera, kumtaşı ve siltaşlarından oluşan Gildirli formasyonu, Miyosen yaşlı kireçtaşlarından oluşan Karaisalı formasyonu, kireçtaşı, kumtaşı, silttaşı ve konglomeradan oluşan Kaplankaya formasyonu, kumtaşı, kiltaşı ve silttaşlarından oluşan Cingöz formasyonu proje sahasında kendinden daha yaşlı formasyonlar için örtü kayaları niteliğindedir. Kuvaterner yaşlı genç birimler, teras, yamaç molozu ve alüvyonlarla temsil edilmektedir. Stratigrafik Jeoloji Aşağı Seyhan Havzası Master Plan Raporu ve bölgeye ilişkin 1/ ve 1/ ölçekli haritalar ve açıklamaları ile son yıllarda MTA ve TPAO tarafından yapılan ayrıntılı araştırmalar dikkate alınarak, jeolojik veriler bölgesel ölçekte birbirleriyle korele edilmiş; formasyonlar yakın çevredeki DSĐ ve Elektrik Đşleri Etüt Đdaresi (EĐE) projeleri ile MTA ve TPAO haritalarındaki verilere göre adlandırılmıştır. Köprü Barajı ve HES yapı yerleri ile göl alanındaki istifleri oluşturan kaya birimleri aşağıda açıklanmıştır. Proje sahasına ilişkin 1/ ölçekli jeoloji haritası Ek-G de sunulmuştur. Yukarıda kısaca tanımlanan bu yapısal birimler, birbirinden farklı stratigrafik ve yapısal özellikler gösterirler. Bölgede en altta bulunan Görbiyes birimi, diğer yapısal birimlerden farklı olarak tamamen düşük derecede metamorfizma geçirmiş kaya birimlerini kapsar. Görbiyes birimi üzerinde tektonik olarak Kokarot birimi yer alır. Kokarot birimi altta Feke biriminin alt kesiminde izlenen Kambriyen-Ordovisiyen yaşlı Armutludere formasyonu, üst kesiminde ise Devoniyen-Alt Karbonifer yaşlı Kokarot formasyonu bulunur. Kokarot birimi ve Görbiyes birimi üzerinde tektonik örtü olarak bulunan Feke birimi Prekambriyen-Üst Kretase yaşlı kaya birimlerini kapsar. Köprü Barajı göl alanı ve yakın çevresinde en altta Görbiyes birimine ait Jura- Kretase yaşlı Sağkaya formasyonu, Geç-Üst Kretase yaşlı Kızlarsekisi formasyonu; Kokarot birimine ait Kambro-Ordovisiyen yaşlı şeyller (Armutludere formasyonu), Devoniyen-Karbonifer yaşlı Kokarot formasyonu; Feke birimine ait Prekambriyen yaşlı Oruçlu formasyonu, Đçmetepe formasyonu, Erken Alt Kambriyen yaşlı Đçmetepe formasyonu, Alt Kambriyen yaşlı Koçyazı formasyonu, Orta Kambriyen yaşlı Değirmentaş formasyonu, Kambro-Ordovisiyen yaşlı Armutludere formasyonu, Orta Devoniyen yaşlı Şafaktepe formasyonu, Üst Devoniyen yaşlı Gümüşali formasyonu, Üst Permiyen yaşlı 36M

53 Yığılıtepe formasyonu ve Jura-Kretase yaşlı Köroğlu formasyonu yüzeylenir. Yörede ayrıca, Orta Miyosen yaşlı Karaisalı kireçtaşı yüzeylenir. Görbiyes Birimi Jura-Kretase Sağkaya formasyonu: (JKs) Genelde metakarbonatlardan oluşan formasyon, Özgül ve Kozlu (2002) tarafından adlandırılmıştır. Bölgede en alta izlenen Sağkaya formasyonu, orta-kalın tabakalı, bazen masif, gri, koyu gri, kahverengimsi gri vb renkli, orta-iri, yer yer ince taneli dolomitlerle başlar. Bunlar sık çatlaklı olup erime boşlukludur. Bazı alanlarda dağılgan özelliktedir. Dolomitler üzerinde, orta-kalın tabakalı, bej, krem, gri, kirli beyaz renkli dolomitik kristalize kireçtaşı, mermer ve kristalize kireçtaşları bulunur. Bunlar sık eklemli ve çatlaklı, yersel akma yapılı olup erime boşlukludur. Sağkaya formasyonu üstte ince-orta-kalın tabakalı, krem, kirli sarı, kirli beyaz açık gri renkli, yer yer çört yumru ve bantlı mermer ve kristalize kireçtaşları ile sonlanır. Gerçek kalınlığı bilinmeyen Sağkaya formasyonu üzerinde uyumsuz olarak Kızlarsekisi formasyonu yer alır. Kıt fosilli olan formasyon, fosil kapsamına göre Jura-Kretase yaşlı kabul edilmiştir. Üst Kretase Kızlarsekisi formasyonu: (Kk) Genelde metafliş özelliğinde olan olan birim, Özgül ve Kozlu (2002) tarafından adlandırılmıştır. Formasyonun alt kesiminde izlenen metakonglomera ve metabreşler, yer yer Metakonglomera üyesi olarak ayırlanmıştır. Kızlarsekisi formasyonu metakonglomera, metabreş, metakumtaşı, şist, metasiltaşı vb. kaya türlerinden oluşur. Formasyon ince-ortakalın tabakalı olup gri, yeşilimsi gri, siyahımsı gri, kahve, kahverengimsi gri, koyu gri vb renklidir. Formasyon içerisinde yer yer kuvarsit ara seviyeleri de bulunur. Đyi yapraklanmış ve şist özelliği gösteren birimde yer yer yoğun kuvars damarlarına rastlanır. Formasyon içinde değişik boyutta çeşitli bloklar bulunur. Kalınlığı 800 metreyi aşan Kızlarsekisi formasyonu, üste Kokarot ve Feke birimlerinin değişik formasyonları tarafından tektonik olarak üzerlenir. Metakonglomera Üyesi (Kkm): Formasyonun alt kesiminde yer alır. Orta-kalın tabakalı, gri, açık gri, kirli beyaz metakonglomera ve metabreş; ince-orta tabakalı, pembe, açık gri, yeşilimsi gri, sarımsı ve kırmızımsı vb. renkli mermer ve kalkşistler bulunur. Metakonglomeralar kireçtaşı görünümünde olup, genelde kireçtaşı çakıllarından oluşur. Monojenik özellikte olan bu metakonglomera ve metabreşlerde dolomit çakılları da seyrek olarak izlenir. Metabreş ve metakonglomeralar, yer yer 600 metre kalınlığa ulaşırlar. Formasyonun metakırıntılıları içinde değişik kalınlıkta metakonglomera ve metabreşler mercekler halinde de bulunur. 37M

54 Kokarot Birimi Üst Kambriyen-Ordovisiyen Armutludere Formasyonu: (ΣOa) Genelde kumtaşı ara seviyeli şeyllerden oluşan formasyon, bölgede yaygın olarak yüzeylenir. Birim, alt kesiminde değişik kalınlıkta, kırmızı, pembe, yeşil, açık gri renkli yumrulu kireçtaşı ve killi kireçtaşı mercek ve ara seviyeli, ince-orta-kalın tabakalı silttaşı ve kiltaşları ile başlar. Bu silttaşı ve kiltaşları üzerinde oldukça kalın, yeşilimsi gri, gri, haki ve kahverengimsi gri, yer yer koyu gri, siyahımsı gri renkli kiltaşı, silttaşı ve kumtaşları bulunur. Kiltaşları ve silttaşları genelde yapraklanmış ve şeyl görünümü almıştır. Birimde yer yer brachiapod ve tribolit fosilleri izlenir. Alttaki Değirmentaş formasyonu ile dereceli geçiş gösteren birim, üstte Sluriyen yaşlı konglomeralar tarafında açısal uyumsuz olarak örtülür. Ancak çalışma alanında Sluriyen yaşlı kaya birimleri izlenmez. Bu birim çalışma alanında Devoniyen-Karbonifer yaşlı kaya birimleri tarafından tektonik olarak üzerlenir. Yaklaşık m kalınlıkta olan birim, kapsadığı fosillere göre Üst Kambriyen-Ordovisiyen yaşlı olarak kabul edilmiştir. Armutludere formasyonu çalışma alanında Feke ve Kokarot birimlerinde gözlenir. Devoniyen-Karbonifer Kokarot Formasyonu: (DCk) Son yıllarda MTA nın çalışmalarında saptanan ve genelde kireçtaşı araseviyeli kumtaşı ve şeyllerden oluşan birim, Görbiyes Dağı nın batısında yüzeylenir. Formasyon, altta orta-kalın tabakalı kahve, grimsi kahve renkli ince taneli konglomera ve kumtaşları ile başlar. Bunların üzerinde ince-orta-kalın tabakalı, gri, kahve ve kahverengimsi gri renkli kumtaşı ve şeyller bulunur. Daha üstte, ince-orta, seyrek kalın tabakalı, siyah, siyahımsı gri, gri renkli kireçtaşı mercek ve araseviyeli, ince-orta-kalın tabakalanmalı, gri, yeşilimsi gri, koyu gri, siyahımsı gri, kahverenkli şeyl ve kumtaşları yer alır. Bu kireçtaşı araseviyeli kırıntılılar üzerinde orta-kalın, yer yer ince tabakalı kumtaşı, silttaşı ve kiltaşları izlenir. Bunların üst kesimlerinde oldukça makaslanmış ve parçalanmış dolomit seviyeleri bulunur. Formasyon üste doğru oldukça kalın gri, yeşil, yeşilimsi gri, yeşil, kirli sarı, sarımsı kahve renkli, ince-orta-kalın tabakalı renkli kumtaşı, silttaşı ve kumtaşları içerir. Bu birimlere yer yer tüfit ve kuvars kumtaşı seviyeleri de eşlik eder. Formasyon üstte yer yer kireçtaşı ve kuvarsit araseviyeli, bazen alacalı renkli şeyl ve kumtaşları ile sonlanır. Ordovisiyen yaşlı kırıntılı kayalar üzerinde uyumsuz olarak yer alan formasyon, üstten Feke biriminin değişik kaya birimleri tarafından tektonik olarak üzerlenir. Birim yaklaşık metre kalınlık gösterir. 38M

55 Feke Birimi Prekambriyen-Alt Kambriyen Emirgazi Grubu: (PΣe) TPAO tarafından yapılan son çalışmalarda Kozan grubu, DSĐ çalışmalarında kumtaşı-silttaşı kuvarsit olarak adlandırılan birim, Son yıllarda MTA tarafından yapılan çalışmalarda Emirgazi grubu olarak adlandırılmış olup proje alanında oldukça geniş yüzlekler oluşturmaktadır. Birim, aralarında yanal ve düşey yönde geçiş gösteren kumtaşı silttaşı ve kiltaşından oluşur. Ayrıca içerisinde farklı boyutlarda kireçtaşı, dolomit ve kuvarsit ara katkı ve ara katmanları vardır. Kumtaşı seviyeleri koyu yeşilimsi-gri renkli, iyi boylanmış daneli, sert, düzensiz kırıklı, laminalı, yer yer belirsiz katmanlı, yer yer gözenekli ve fosilsizdir. Bazı kumtaşı seviyeleri dereceli ve çapraz katmanlanmalıdır. Silttaşı, koyu renkli, çok sert, düzensiz kırıklı, ikincil kuvars dolguludur. Ardalanma görülen kiltaşları ince katmanlı laminalı ve yumuşaktır. Birimin içindeki çatlak, eklem ve katman yüzeylerinde gözlenen spekülarit damarları formasyon için ayırtman bir özelliktir. Sığ ve yüksek enerjili bir ortamda çökelen formasyonun malzemesi, granit veya gnaysik bir temelden türemiştir. %70-80 kuvars, %10-20 feldspat ile daha az oranda biyotit, muskovit, turmalin, zirkon taneleri ve kil içerir. Aşırı tektonik hareketlerden etkilenen grup, faylanmış, kıvrılmış ve oldukça makaslanmıştır. Bölgedeki en yaşlı kaya birimi olan ve Kalınlığı m yi aşan Emirgazi grubu, alttan üstte doğru Oruçlu, Đçmetepe ve Koçyazı formasyonları olmak üzere üç formasyona ayrılmıştır. Prekambriyen Oruçlu Formasyonu: (PΣo) Emirgazi grubunun alt kesimini oluşturan, oldukça kalın, orta-kalın tabakalı, yeşil, gri, yeşilimsi gri, koyu gri, açık kahverengi, kirli sarı vb. renkli kumtaşı ve siltaşlarından oluşan Oruçlu formasyonu içerisinde yer yer tüf-tüfit, ve kuvarsit seviyeleri izlenir. Feke biriminde yer alan Oruçlu formasyonu, genellikle Görbiyes biriminin Üst Kretase yaşlı flişle temsil edilen Kızlarsekisi formasyonu üzerinde tektonik olarak bulunur. Bazı alanlarda ise Kokarot birimine ait Armutludere ve Kokarot formasyonları üzerinde tektonik olarak yer alır. Oruçlu formasyonu üzerinde uyumlu olarak Erken Alt Kambriyen yaşlı Đçtepe formasyonu bulunur. Ancak Đçmetepe formasyonu çalışma alanında yüzeylenmez. Oruçlu formasyonu yaklaşık olarak m kalınlık gösterir. Fosilsiz olan formasyon, stratigrafik konumuna göre Prekambriyen yaşlı olarak kabul edilir. Oruçlu formasyonu daha önceki çalışmalarda Emirgazi formasyonu adı altında incelenmiştir. 39M

56 Alt Kambriyen Koçyazı Formasyonu: (Σk) Kuvarsitlerden oluşan formasyon, MTA çalışmalarında Emirgazi formasyonu, DSĐ çalışmalarında kumtaşı, silttaşı kuvarsit olarak adlandırılmıştır. Birim, orta kalın tabakalı, yer yer çapraz tabakalı ve laminalı, mor, pembe, kirli sarı, yeşil ve gri renkli, oldukça sert kuvars kumtaşı ve siltaşlarından oluşur. Kuvars kumtaşları genelde mor renkli olup iyi boylanma gösterirler. Siltaşlarında genelde yeşil renk egemendir. Birim içerisinde yer yer kuvars-kuvarsit çakıllı konglomera seviyeleri bulunur. Bazı alanlarda bu kuvars kumtaşlarında ince kuvars damarları izlenir. Birimin içindeki çatlak, eklem ve katman yüzeylerinde spekülarit damarları gözlenir. Sığ ve yüksek enerjili bir ortamda çökelen formasyonun malzemesi, granit veya gnaysik bir temelden türemiştir. %70-80 kuvars, %10-20 feldspat ile daha az oranda biyotit, muskovit, turmalin, zirkon taneleri ve kil içerir. Yaklaşık 700 m kalınlığa ulaşan Koçyazı formasyonu, Oruçlu formasyonu üzerinde uyumsuz olarak bulunur. Üstte Orta Kambriyen yaşlı Değirmentaş formasyonuna geçiş gösterir. Birim, çalışma alanında Feke biriminde izlenir. Orta Kambriyen Değirmentaş Formasyonu (Σd) Birim beyaz, açık mavimsi, gri, siyah renkli, orta-kalın katmanlı, eklemli, fazla kırıklı kristalize kireçtaşı, dolomit ve dolomitik kireçtaşları ile temsil edilir. Birbiriyle yanal geçiş gösteren kaya türleri değişik mevkilerde birbirinin yerini alır. Formasyonun üst seviyelerine doğru aşınma yüzeyi file şekilli, kırmızı, yeşil, açık pembe, kül rengi, orta katmanlı, kil ara katkılı ve kalsit damarlı yumrulu kireçtaşları bulunur. Özellikle kırmızı renkli yumrulu kireçtaşı ara katmanları kılavuz seviye özelliğindedir. Sık erime boşluklu olan birimin kalınlığı 400 m ye ulaşır. Birimin yumrulu kireçtaşlarında trilobit kavkı izlerine sıkça rastlanır. Trilobitlere göre Orta Kambriyen yaşlı olarak kabul edilen formasyon üstte Üst Kambriyen-Ordovisiyen yaşlı Armutludere formasyonuna tedrici geçiş gösterir. Üst Kambriyen-Ordovisiyen Armutludere Formasyonu: (ΣOa) Genelde kumtaşı ara seviyeli şeyllerden oluşan formasyon, Kokarot birimi içerisinde de yer almaktadır. Formasyon, Kokarot birimi içerisinde de anlatıldığından burada tekrarlanmayacaktır. 40M

57 Orta Devoniyen Şafaktepe formasyonu: (Dş) Genelde dolomitlerden oluşan formasyon dar bir alanda izlenir. Şafaktepe formasyonu, orta-kalın tabakalı, gri, açık gri, siyahımsı gri renkli, yer yer stromatolitli dolomitlerden oluşur. Birimin üst kesiminde yer yer dolomitik kireçtaşları bulunur. Alt kesimlerinde yer yer açık gri, kirli beyaz renkli kuvarsit seviyeleri izlenir. Yaklaşık 200 m kalınlık gösteren birim, üstte Üst Devoniyen yaşlı Gümüşali formasyonuna geçer. Şafaktepe formasyonu kapsadığı fosillere göre Orta Devoniyen yaşlı olarak kabul edilmektedir. Üst Devoniyen Gümüşali (Söğüt) Formasyonu (Dg) Kumtaşı, kireçtaşı araseviyeli kiltaşı, silttaşı ve kumtaşlarından oluşan formasyon, DSĐ ve EĐE çalışmalarında Söğüt formasyonu olarak adlandırılmıştır. Formasyon, inceorta-kalın tabakalı, gri, kahverengimsi gri, açık gri, yeşilimsi gri vb. renkli kiltaşı, silttaşı ve kumtaşlarından oluşur. Bol brachiapod ve mercan fosilli olan formasyonda, krinoidli, kireçtaşı, dolomit ve kuvarsit seviyelerine sıkça rastlanır. Kil ve silttaşları yapraklanmış ve şeyl görünümü almıştır. Altta Şafaktepe formasyonu ile geçişli olan formasyon, üstte Alt Karbonifer yaşlı Ziyarettepe formasyonu ile geçiş gösterir. Kalınlığı 500 metre olan birim, fosil içeriğine göre Üst Devoniyen yaşlı olarak kabul edilmiştir. Alt Karbonifer Ziyarettepe Formasyonu: (Cz) Şeyl, kireçtaşı, dolomit ve kumtaşlarından oluşan formasyon, çalışma alanında dar bir alanda izlenir. Alta siyah, koyu gri, siyahımsı gri renkli, ince-orta tabakalı, ince kireçtaşı ve kumtaşı araseviyeli bol brachiapodlu, yer yer tek tip mercanlı şeyllerle başlar. Üst Devoniyen yaşlı şeyllerle geçişli olan bu şeyllerin üzerinde, orta-kalın tabakalı, koyu gri, siyahımsı gri renkli dolomitler bulunur. Dolomitler üzerinde, koyu gri, siyah, siyahımsı gri, gri renkli, yer yer bol fusulinli ve brachiapodlu kireçtaşları yer alır. Kireçtaşları içinde yer yer kuvarsit, şeyl, killi-kumlu kireçtaşı ve dolomit seviyeleri bulunur. Ziyarettepe formasyonunun şeylleri, DSĐ ve Elektrik Đşleri Etüt Đdaresi Genel Müdürlüğü (EĐE) çalışmalarında Söğüt formasyonuna, kireçtaşları ise Kavşak formasyonuna dahil edilmiştir. Yaklaşık 150 m kalınlık gösteren formasyon, üstte Üst Permiyen yaşlı Yığılıtepe formasyonu tarafından uyumsuz olarak örtülür. Bol fosilli olan Ziyarettepe formasyonu kapsadığı fosillere göre Alt Karbonifer yaşlı olarak kabul edilmiştir. 41M

58 Üst Permiyen Yığılıtepe Formasyonu: (Pk) Genelde kireçtaşlarından oluşan Yığılıtepe formasyonu, DSĐ ve EĐE çalışmalarında Kavşak Formasyonu olarak adlandırılmıştır. Altındaki birimleri uyumsuz olarak üstleyen formasyon, altta orta-kalın tabakalı, kızıl kahve, açık kahve, kirli sarı vb. renkli, ince silttaşı seviyeli, yer yer demirli ve boksitli kuvarsitlerle başlar. Kuvarsitler, üzerinde kalın gri, siyahımsı gri, açık kahverengi, açık gri renkli, orta-kalın tabakalı, yer yer bol fosilli kireçtaşlarını kapsar. Kireçtaşlarının alt kesimlerinde kuvarsit ve şeyl seviyeleri izlenebilir. Kireçtaşları sert, sağlam ve dayanımlı olan sarp bir topoğrafya sunar. Bunlar tabandan tavana doğru koyu gri, bitüm kokulu, ince orta katmanlı, düzensiz karbon seviyeli, yer yer masif, yeniden kristalleşmiş, kalsit damarlı, sert dayanımlı, karstik, yer yer bol mikro ve makro fosillidir. Bazı seviyelerinde dolomit ve dolomitik kireçtaşı araseviyeleri bulunur. Özellikle tabandaki kuvarsitlerin üzerinde belirgin bir dolomit seviyesi izlenir. Transgresif özellikte olan birim, sığ, sıcak, düşük enerjili ve alglerin bol bulunduğu bir ortamda çökelmiştir. Kalınlığı 450 metreye ulaşır. Yaşlı formasyonlar üzerinde açısal uyumsuz olarak yer alan birim, üstte Alt Triyas yaşlı Katarası formasyonu ile uyumluluk gösterir. Katarası formasyonu çalışma alanında izlenmez. Fosil kapsamına göre formasyon Üst Permiyen yaşlı olarak kabul edilmiştir. Jura-Kretase Köroğlutepesi Formasyonu: (JKk) Kalın yüzlekler sunan kireçtaşlarından oluşan birim, çalışma alanında oldukça dar bir alanda yüzeylenir. Orta-kalın tabakalı, bej, krem, gri, açık kahverengi, yer yer bol mikro fosilli kireçtaşı ve dolomitik kireçtaşlarından oluşan formasyonda yer yer dolomit seviyeleri bulunur. Dolomitler birimin alt kesiminde belirgin bir seviye oluştururlar. Üst kesiminde rudistli kireçtaşları egemendir. Bu karbonatlar, çoğunlukla kalsit dolgulu çatlaklar içermekte ve sık erime boşlukludur. Feke biriminde izlenen Köroğlu formasyonunun çalışma alanında kalınlığı yaklaşık 150 m cıvarındadır. Birim, kendisinden yaşlı formasyonlar üzerinde açısal uyumsuz olarak izlenir. Köroğlutepesi formasyonu, kapsadığı fosillere göre Dogger-Kretase yaşlı olarak kabul edilmiştir. Orta Miyosen Karaisalı kireçtaşı: (Tmk) Bölgede dar bir alanda yüzeyleyen formasyon, orta-kalın tabakalı, yer yer masif, gri, bej, sarımsı gri, kirli beyaz renkli, bol alg, foraminfer, mercan ve lamelli fosilli kireçtaşlarından oluşur. Oldukça kırıklı bir yapı gösteren formasyonun üst kesimlerinde killi kireçtaşları izlenir. Paleozoyik ve Mesozoyik yaşlı formasyonlar üzerinde uyumsuz olarak 42M

59 yer alan birimin kalınlığı çalışma alanında 80 m cıvarındadır. Fosil kapsamına göre, birim Orta Miyosen yaşlı kabul edilmiştir. Kuvaterner Alüvyon (Qal) Proje alanının bulunduğu Göksu nehri boyunca yer yer geniş ve kalın bir alüvyon oluşumu gelişmiştir. Nehrin düzleşip menderes yaptığı, her iki sahilin de nispeten yatık olduğu bölümlerde nehir boyunca kısa bölümler halinde gelişen ve kalınlığının 1-10 m arasına olduğu tahmin edilen alüvyon; kötü boylanmalı kireçtaşı, kumtaşı, çakıltaşı kökenli elemanlardan oluşur. Genel olarak köşeli blok ve çakıl özelliğinde olan alüvyon az miktarda ince malzeme içermektedir. Yamaç Molozu (Qym) Yamaç molozu, proje alanında göreceli olarak ayrışmaya daha elverişli olan birimler üzerinde gelişmiştir. Genellikle dayanımsız ve tutturulmamış olan yamaç molozu yer yer 15 m kalınlığa ulaşabilmektedir. Yapısal Jeoloji Paleozoyik yaşlı birimler değişik orojenez fazlarından etkilenmişlerdir. Emirgazi Formasyonu ile Armutludere Formasyonu içindeki şeyl, kiltaşı, silttaşı ve kumtaşı seviyeleri kıvrımlı bir yapıdadır. Bu birimler içinde küçük boyutlu kıvrımlar gözlenir. Şeyl seviyeleri şistozite düzlemlerine sahiptir. Genel olarak iyi katmanlanmalı bir yapı sergileyen birimler tektonik hareketler ve kıvrımlanmalar nedeniyle yer yer düzensiz ve karmaşık bir katmanlanma gösterirler. Proje alanında KD GB uzanımlı enine faylar, K G uzanımlı boyuna faylar saptanmıştır. Fay düzlemlerinin eğimi genellikle yüksektir. Düşeye yakın eğimi olan sağ sahilde Bostanköy Mahallesi nin batısından başlayan genel olarak KD GB doğrultulu enine fay 12 km kadar devam etmektedir. Fay boyunca kuzey blok yükselmiştir. Köprü Barajı nın sol sahilinde baraj yerinin yaklaşık 500 m güneyinden başlayan bir diğer enine fay yaklaşık 9 km kadar devam ederek Kıbrıslar Mahallesi nin güneyinde son bulmaktadır. KD GB uzanımlı olan fay boyunca kuzey blok düşmüştür. Fayın atımı m dolayındadır. Köprü Barajı göl alanında yer yer vadiyi de kesen boyuna faylar genel olarak Armutludere Formasyonu ile Değirmentaş Formasyonu ve Emirgazi Formasyonu 43M

60 arasındadır. Enine faylar gibi yüksek eğimli olan fay düzlemleri boyunca düşey atımları m arasında değişmektedir. Uzanımları enine faylara göre daha kısadır. Gerek enine gerekse boyuna fayların baraj yeri ve göl alanında stabilite ve geçirimsizlik açısından herhangi bir olumsuzluğa yol açacağı öngörülmemektedir (Kahramanmaraş Elektrik Üretim A.Ş., 2004). Mühendislik Jeolojisi Baraj yerinde temel kayasını Alt Kambriyen yaşlı Emirgazi Formasyonu oluşturmaktadır. Bu formasyon birbirleriyle yanal ve düşey yönde geçişli kumtaşı, silttaşı ve kiltaşı birimlerini içermektedir. Formasyon içinde ayrıca mercek halinde kireçtaşı, dolomit ve kuvarsit ara katkı ve ara katmanları vardır. Baraj yerinde birimin kumtaşı, silttaşı seviyeleri egemendir (Kahramanmaraş Elektrik Üretim A.Ş., 2004). Bu üç formasyon da pratik olarak geçirimsizdir. Önerilen baraj yerinin yaklaşık 1 km akışaşağısında, sol yakada DSĐ tarafından açılan SK-1 no lu araştırma sondajında 13,50 m kalınlığında yamaç molozu kesilmiştir. Güncel baraj yerinde ise, yüzey gözlemlerine göre yamaç molozu kalınlığı 1-3 m arasında kestirilmiştir (Kahramanmaraş Elektrik Üretim A.Ş., 2004). Ancak yapılan arazi gezisinde edinilen izlenimlere göre, sağ yakada yamacın daha kalın kesilebileceği gözlenmiştir. Yine öncel çalışmalardaki yüzey jeolojisi kestirimlerine göre, baraj yerinde alüvyon kalınlığı 6-7 m arasında kestirilmiştir. Her iki durum da araştırma sondajları ile denetlenecektir. Yamaç molozu ve alüvyon, geçirgenlik açısından, baraj gövdesi altından tümüyle kaldırılacaktır. Yapı Yerleri Mühendislik Jeolojisi Baraj Yeri Baraj yerinde temel kayasını Alt Kambriyen yaşlı Emirgazi Formasyonu oluşturmaktadır. Bu formasyon birbirleriyle yanal ve düşey yönde geçişli kumtaşı, silttaşı ve kiltaşı birimlerini içermektedir. Formasyon içinde ayrıca mercek halinde kireçtaşı, dolomit ve kuvarsit ara katkı ve ara katmanları vardır. Baraj yerinde birimin kumtaşı, silttaşı seviyeleri egemendir (Kahramanmaraş Elektrik Üretim A.Ş., 2004). Bu üç formasyon da pratik olarak geçirimsizdir. Önerilen baraj yerinin yaklaşık 1 km akışaşağısında, sol yakada DSĐ tarafından açılan SK-1 no lu araştırma sondajında 13,50 m kalınlığında yamaç molozu kesilmiştir. Güncel baraj yerinde ise, yüzey gözlemlerine göre yamaç molozu kalınlığı 1-3 m arasında kestirilmiştir (Köprü Barajı ve HES Fizibilite Raporu, 2004). Ancak yapılan arazi gezisinde edinilen izlenimlere göre, sağ yakada yamaç daha kalın kesilebilir. Yine öncel çalışmalardaki yüzey jeolojisi kestirimlerine göre, baraj yerinde alüvyon kalınlığı 6-7 m arasında kestirilmiştir. Her iki durum da araştırma sondajları ile denetlenecektir. Yamaç molozu ve alüvyon, geçirgenlik açısından, baraj gövdesi altından tümüyle kaldırılacaktır. 44M

61 Göl Alanı Göl alanında Emirgazi Formasyonu, Değirmentaş Formasyonu, Armutludere Formasyonu ve Söğüt Formasyonu na ilişkin kaya türleri yer almaktadır. Bu birimler içindeki kireçtaşı seviyeleri dışındaki kaya türleri geçirimsizdir. Vadiye hemen hemen koşut olarak gelişmiş graben yapısı nedeniyle kireçtaşı içinde oluşacak kaçaklar göl alanı içinde kalacaktır (Kahramanmaraş Elektrik Üretim A.Ş., 2004). Batardolar Batardoların altında, yüzey gözlemlerine göre kalınlığı 1-5 m arasında değişen, yer yerde 7-10 m ye varan alüvyon ile Emirgazi Formasyonu yer almaktadır. Gövde altındaki alüvyon, geçirimliliği nedeniyle, kaldırılacak ve yapılar doğrudan kaya üzerine temellendirilecektir. Cebri Boru Cebri boru geçkisi sağ yakada tasarlanmıştır. Geçki boyunca duraylılık sorunu yaratacak etkin (active) veya gizil (potential) heyelan gibi jeoteknik olumsuzluklar yoktur. Temel kayasını Emirgazi Formasyonu nun oluşturduğu alanın kimi kesimlerinde yamaç molozu yüzeyler. Yamaç molozu bu mühendislik yapısının altından bütünüyle kaldırılarak cebri boru doğrudan kaya üzerine oturacaktır. Yamaç molozunun kalınlığını ve kaya kütlelerinin şev tasarımı ve taşıma gücü açısından mühendislik özelliklerini belirlemek için cebri boru geçkisi boyunca iki adet araştırma sondajı önerilmiştir. Araştırma sondajlarının bulgularına göre bu aşamada tasarlanan kazı şevlerinin eğimleri ve duraylılığı gözden geçirilecektir. Santral Yeri Santral yapısı sağ yakada tasarlanmıştır. Santral yeri ve dolayında duraylılık sorunu yaratacak etkin (active) veya gizil (potential) heyelan gibi jeoteknik olumsuzluklar yoktur. Yüzey gözlemlerine göre temel kayasını Emirgazi Formasyonu nun oluşturduğu alanın kimi kesimlerinde görece derin olduğu izlenimi veren yamaç molozu yüzeyler. Baraj yeri ve yapı yerlerinde açılan sondaj kuyuları hakkında bilgilerin yer aldığı ve geçilen birimler ile birlikte yer altı suyu durumunun incelendiği Köprü Barajı ve HES Projesi Baraj Yerleri ve Yapı Yerleri Kesin Proje Yapımı Araştırma Raporu Ek-G de sunulmuştur. Doğal Afet Durumu Türkiye Deprem Bölgeleri haritası incelendiğinde, Proje Sahası nın bulunduğu bölgenin, 3. derece deprem bölgesi olduğu görülmektedir. Bu bölgeler için etkin yer ivmesi katsayısı (A 0 ) 0,20 olarak verilmektedir. Proje Sahası, Türkiye de deprem odaklarının yoğunlaştığı Doğu Anadolu Fay Zonu ve Kuzey Anadolu Fay Zonu dışında kalmaktadır. 45M

62 T.C. Bayındırlık ve Đskan Bakanlığı Afet Đşleri Genel Müdürlüğü Deprem Araştırma Dairesi Başkanlığı tarafından hazırlanmış olan Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası, Adana Đli ne ait deprem haritası ve diri fay haritası sırasıyla Şekil IV.15, Şekil IV.16 ve Şekil IV.17 de sunulmaktadır. Şekil IV-16 Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası Proje Sahası Şekil IV-17 Adana Đli Deprem Haritası 46M

63 ENERJĐSA Enerji Üretim A.Ş. Proje Sahası Şekil IV-18 Adana Đli ve Çevresi Diri Fay Haritası Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Ulusal Deprem Đzleme Merkezi tarafından kaydedilen, Adana Đli nde 1900 ve 2004 yılları arasında can kaybı ve hasara neden olmuş önemli depremler Tablo IV.14 te verilmiştir. Tablo IV Yılları Arasında Can Kaybı ve Hasara Neden Olmuş Önemli Depremler Tarih Saat Yer Aletsel Büyüklük Can Kaybı Hasarlı Bina :58 Ceyhan-Misis :00 Ceyhan-Misis 5, :55 Ceyhan 6, Kaynak: Ulusal Deprem Đzleme Merkezi Proje nin inşaatı, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Deprem Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olarak gerçekleştirilecek, deprem ihtimaline karşı gerekli tüm önlemler alınacaktır. 47M

64 IV.2.3 Hidrojeolojik Özellikler (yer altı su seviyeleri; halen mevcut her türlü keson, derin, artezyen vb. kuyu; emniyetli çekim değeri; suyun fiziksel, kimyasal, bakteriyolojik özellikleri; yer altı suyunun mevcut ve planlanan kullanımı) Adana Đli genel olarak doğu, güney ve batıdan, kuzeye doğru 14 m kottan başlayarak 160 m kotları arasında yükselen bir topoğrafyaya sahiptir. Kent kurulduğundan bu yana içme-kullanma suyu gereksinimi yeraltı su kaynaklarından sağlanmakta olup, içme-kullanma amaçlı açılan sondaj kuyuları m arası tecrit edilmektedir. Doğu, batı, güney yerleşim alanı, sınırlarından başlayarak kuzeyde 50 m kot çizgisine kadar zengin yeraltı su potansiyeli vardır. Kuzeye gidildikçe su rezervi azalmaktadır. Bu nedenle şehre verilmekte olan içme suyu kuyuları genel olarak, m arasındadır ve sayıları 41 dir. Yerleşim alanı içinde bulunan endüstriyel kuruluşlar kullanma suyu gereksinmelerini kendi olanakları ile açtırdıkları derin kuyulardan sağlamaktadır. Yeraltı suyu potansiyeli şöyledir. Yumurtalık Ovası Ceyhan Kozan Ovaları Aşağı Seyhan Ovası Karaisalı Pozantı Tufanbeyli : 12,48 hm 3 /yıl : 120 hm 3 /yıl : 500 hm 3 /yıl : 3,041 hm 3 /yıl : 14,5 hm 3 /yıl Tablo IV-15 Adana Đli Yeraltı Su Kaynakları BELEDĐYE ADI KAYNAK ADI KAYNAKLAR HAKKINDA BĐLGĐLER Karaisalı Feke Đncirli Kaptajı Karapınar Kaynağı Ağcapınar Menbası Vanis Menbası Çığlıpınar Menbası Keklikçipınar Menbası Debi Ort.: 5 l/s Debi: 40 l/s Debi :4 l/s Debi: 8,5 l/s Debi : 9 l/s Min.Debi:0,25 l/s Aladağ Yedigöz Kaynağı Debi: 65 l/s Hamdili Akpınar Kaynağı Debi: 10 l/s Akören Eynel Kaynağı Debi: 700 L/s Ceyhan Bağlama Kaynağı Debi: 1000 l/s Geçitli Çatal Kaynağı Debi: 9 l/s Tufanbeyli Köy Kaynağı Debi: 35 l/s Akçatekir Şekerpınar Kaynağı Debi: 600 l/s Kozan Pozantı Saimbeyli Kaynak: Adana Đl Çevre Durum Raporu Göz Kaynağı Şekerpınar Menbası Deligöze I Menbası Deligöze II Menbası Soğuksu I ve II Menbaları Kayapınar Menbası Debi Ort.: 100 l/s Min. : 60 l/s Max.: 300 l/s Debi Ort.: 600 l/s Debi : 9 l/s Debi: 100 l/s Min.:45 l/s, Max:500 l/s Min:32 l/s,max:1200 l/s Adana Haruniye ye 15 km uzaklıkta Bülbül Dağı eteğinde jeotermal su kaynağı bulunmaktadır. Bu kaplıcanın suyu kaynadığı yerden 10 m yükseklikten aşağıya dökülmektedir. Bu kaynağın özellikleri Tablo IV.15 te verilmektedir. 48M

65 JEOTERMAL ALAN ADI HARUNĐYE Tablo IV-16 Adana Đli Jeotermal Su Kaynağı KAYNAK Sıcaklık ( 0 C) Debi (lt/sn) Potansiyel (MWt) Sıcaklık ( 0 C) SONDAJ Debi (lt/sn) Potansiyel (MWt) ,8 1 - Kaynak: Türkiye Jeotermal Envanteri, 1996 IV.2.4 Hidrolojik Özellikler (yüzeysel su kaynaklarından deniz, göl, dalyan, akarsu, ve diğer sulak alanların fiziksel, kimyasal, bakteriyolojik ve ekolojik özellikleri, bu kapsamda akarsuların debisi ve mevsimlik değişimleri, taşkınlar, su toplama havzası oligotrofik, mezotrofik, ötrofik, distrofik olarak sınıflandırılması, sedimantasyon, drenaj, tüm su kaynaklarının kıyı ekosistemleri) Proje Sahası nda yeraltı suları önemli deşarj vermez. Göksu Irmağı en önemli yüzey suyudur. Seyhan Nehri, Zamantı ve Göksu ana kollarının birleşmesi ile oluşmuştur. Göksu Irmağı, Yukarı Seyhan Havzası nın kuzeydoğusundaki m yükseklikteki Gövdeli Dağı nın güney eteklerindeki m kotundaki Şırlak pınarlarından kaynaklanır. Bu ilk bölümde, Keçi Dağı yamaçlarından doğan Ataltı, Eskiyayla ve Cavlak pınarları ile diğer küçük yan dereler ve Şarlak pınarları suları Sarız Çayı nı oluştururlar. Sarız Çayı, Tahtalı Dağları nın derin vadileri boyunca güneybatı yönünde akar ve Kayseri nin Sarız Đlçesi ne ulaşır. Daha sonra Sarız Çayı na Dumanlı Dere ve Kuru Dere karışır. Tahtalı Dağları nın bir parçası olan Soğanlı Dağı yamaçlarından doğan Teke Deresini de alan Sarız Çayı na Adana Đli ne bağlı Tufanbeyli Đlçesi nin güneyinde Damlalı ve Keyfinin Dere ile Demircik Dereleri karışır. Bu bölgeden sonra Sarız Çayı, Göksu Irmağı adını alır ve güney yönünde akar. Demircik Deresi nin birleşiminden sonra Göksu, 50 km kadar Dibek Dağları arasında akar. Bu kesimde Dibek Dağları yamaçlarındaki pınarlardan kaynaklanan Kazan Deresini alır ve daha sonra batıya yönelir. Bu yörede sağ ve sol sahilde Göksu Irmağı nı besleyen yan derelerin en önemlisi sağ sahilden karışan Saimbeyli Deresidir. Tekrar güneybatı yönünde akışa geçen Göksu Irmağı, Feke Đlçesi ne ulaşır. Tahtalı Dağları yamaçlarında yer alan çok sayıdaki kaynaktan beslenen Asmaca Çayı, Feke Đlçesi nin güneydoğusunda sağ sahilden Göksu Irmağı ile birleşir. Feke Đlçesi nden sonra Göksu Irmağı geniş bir yay çizerek tekrar batıya yönelir ve Görbiyes Dağı (1.943 m) yöresinde akışına derin, kayalık vadiler boyunca devam eder. Bu kesimde ırmak, sağ ve sol sahilden çok sayıda yan dere alır. Bu derelerin başlıcaları Salam Deresi ile sol sahilden Balık Deresi dir. Menge Barajı ve HES Projesi kapsamında inşası planlanan Menge Barajı, Salam Deresi nin Göksu Irmağı na birleşim noktasının 4,5 km kadar membasında yer alacaktır. Balık Deresi nin birleşim noktasının yaklaşık 2,5 km mansabında Göksu Irmağı, Seyhan Nehri nin diğer ana kolu olan Zamantı Irmağı ile birleşerek Seyhan Nehri ni oluşturur. Köprü Barajı aksının hemen mansabında yer alan 1805 kodlu Gökdere Akım Gözlem Đstasyonu (AGĐ) nda kaydedilen aylık tamamlanmış doğal akımlar Köprü Barajı aylık doğal akımları olarak alınmıştır. Söz konusu AGĐ nin drenaj alanı km² olup, 49M

66 istasyonda ve yılları arasında yapılan ölçümler değerlendirilmiştir. Söz konusu dönemde yapılan ölçüm değerlerine göre hesaplanan Köprü Barajı işletme giriş akımı aylık ortalama 153,89 hm³ tür (membadaki sulamaların tam developmanı durumu). Aynı istasyon verilerine göre, Göksu Irmağı nın en çok su taşıdığı aylar Mart ve Nisan aylarıdır. Bu iki aydaki ortalama akımlar sırasıyla 305,00 hm 3 ve 367,99 hm 3 tür. Gökdere AGĐ de ölçülen akım değerlerine göre membadaki sulamaların tam developmanı durumuna göre hesaplanan baraj aksı işletme giriş akımları Ek-H te verilmiştir. Göksu Nehri nin iklim özelliklerine göre, taşkınların kış ve ilkbahar aylarında oluşması beklenir. Yağış alanındaki hidrometri istasyonunda gözlenmiş en büyük taşkınlar ve bu taşkınların tarihleri de kış ve ilkbahar aylarına rastlar. Havzadaki tarihi taşkınların analizi sonucunda bu taşkınların, yalnız yağmurdan oluştuğu gibi, bazen yağmur ve kar erime akışı birleşiminden oluştuğu tespiti yapılmıştır. Proje Sahası nın mevcut su kalitesinin tespiti amacıyla DOKAY tarafından, tarihinde Köprü Baraj aksından alınan su numunesinin analizi yapılmış ve analiz sonuçları Tablo IV-17 de verilmiştir. Tablo IV-17 Su Numunesi Analiz Sonuçları (Köprü Baraj Aksı) Parametre Birim Değer ph - 6,9 Sıcaklık o C 1,4 Çözünmüş Oksijen mg/l 9,0 Kimyasal Oksijen Đhtiyacı mg/l < 20 Biyokimyasal Oksijen Đhtiyacı mg/l < 4 Askıda Katı Madde mg/l 86 Elde edilen bu sonuçlar Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği (SKKY) Tablo 1 de verilen kıtaiçi su kaynaklarının sınıflarına göre kalite kriterlerine göre karşılaştırılmış olup, Köprü baraj aksından alınan numunenin Sınıf I kalite kriterlerini sağladığı görülmüştür. Nehirdeki kirlenme durumunun önemsiz düzeyde olduğunu göz önüne alırsak, oluşacak baraj gölündeki su kalitesi oligotrofik olarak sınıflandırılacaktır. Baraj rezervuarındaki sedimantasyon durumu Bölüm V.2.4 te, göl alanının drenaj özellikleri Bölüm IV.2.2 de, su kaynaklarının kıyı ekosistemleri ise Bölüm IV.2.11 de anlatılmıştır. IV.2.5 Yüzeysel Su Kaynaklarının Mevcut ve Planlanan Kullanımı (Đçme, kullanma, sulama suyu, elektrik üretimi, baraj, göl, gölet, su ürünleri üretiminde ürün çeşidi ve üretim miktarları) Yukarıda da belirtildiği üzere, bölgenin en önemli su kaynağı Göksu Irmağı dır. Zamantı ve Göksu ana kolları birleşerek Seyhan Nehri ni oluşturur. Bu havzada 1950 li yıllarda başlatılmış bulunan etüt, planlama, projelendirme ve inşaat faaliyetleri 1997 yılına kadar bir süreklilik arz etmiştir. Seyhan Havzası yağış alanı büyüklüğü bakımından 50M

67 Türkiye`de bulunan 25 hidrolojik havza arasında km 2 yağış alanı ile 15. sırada bulunmaktadır (DSĐ Haritalı Đstatistik Bülteni). Mevcut Tesisler Proje nin yer aldığı Seyhan Nehri Göksu Deresi üzerinde planlanan enerji tesisleri bulunmaktadır. Seyhan Nehri Havzası genelinde ise Seyhan, Kadıncık I, Kadıncık II ve Aslantaş Barajları işletmede bulunmaktadır. Planlanan Tesisler Göksu Nehri üzerinde yapılması planlanmış yedi adet tesis bulunmaktadır. Bunlardan Gümüşören, Göktaş ve Đndere barajları Zamantı ve kolları üzerinde; Feke, Menge ve Köprü barajları Göksu üzerinde; Kavşak Barajı ve Yedigöze Barajı ise iki ana kolun birleşim yerinin mansabında Seyhan Nehri üzerinde yer almaktadır. Yapılması planlanan memba tesislerinin karakteristikleri izleyen paragraflarda özetlenmektedir. Feke Barajı ve HES Göksu Irmağı üzerinde, Adana Đli, Feke Đlçesi nin 15 km kadar güneybatısında yer alacak olan, enerji üretimi amaçlı, kaya dolgu tipinde bir barajdır. Talveg kotu 482,00 m olan barajın toplam gövde hacmi m³, yüksekliği 133,00 m, toplam göl hacmi 507,90 hm³, santralın kurulu gücü 170 MW olacaktır. Menge Barajı ve HES Menge Baraj yeri Göksu Irmağı üzerinde, Adana Đli, Kozan Đlçesi nin kuş uçuşu 30 km kuzeybatısında yer almaktadır. Baraj yerinde Göksu Irmağı nın talveg kotu 422,5 m dir. Enerji üretimi amaçlı, silindirle sıkıştırılmış beton tipindeki barajın temelden yüksekliği 73,0 m, santral kurulu gücü ise 85 MW dır. Kavşak Barajı ve HES Master Plan çalışmalarında, Seyhan Nehri üzerinde Göksu ve Zamantı kollarının birleştiği noktanın yaklaşık 200 m mansabında Kavşak Çevirme Bendi düşünülmüştür. Ancak, bu eksendeki geçirimlilik sorunları ile enerji tüneli güzergahındaki jeolojik sorunların tünel inşasını hemen hemen imkansız hale getirmesi nedenleriyle eksen yeri 7,50 km mansaba kaydırılarak beton ağırlık tipinde bir baraj yapılması önerilmiştir. Baraj yerinde talveg kotu 249,00 m, temel kotu 240,60 m, talvegden yükseklik 74,00 m, temelden yükseklik 82,40 m, toplam göl hacmi 30 hm³ (maksimum işletme su kotunda), 3 üniteli santralın kurulu gücü 181,81 MW olacaktır. Kavşak HES in kuyruk suyu seviyesi olan 235,00 m kotu, Yedigöze Barajı nın en yüksek su seviyesini oluşturacaktır. 51M

68 Yedigöze Barajı ve HES Söz konusu proje Aşağı Seyhan Havzası Master Planı kapsamında geliştirilmiş olup, Planlama Raporu 1983 yılında hazırlanmıştır. Planlama Raporu na göre Yedigöze Barajının kurulu gücü 300 MW, yıllık enerji üretimi 969 GWh dir. Kat i Projesi nde kret kotu 240 m, maksimum normal işletme seviyesi 235 m olarak 1986 yılında projelendirilmiş ve tasdik edilmiştir. IV.2.6 Toprak Özellikleri ve Kullanım Durumu (toprak yapısı, arazi kullanım kabiliyeti, sınıflaması, taşıma kapasitesi, yamaç stabilitesi, kayganlık, erozyon, toprak işleri için kullanımı, doğal bitki örtüsü olarak kullanılan mera, çayır, vb.) Adana Đli, Kozan Đlçesi sınırları dahilinde bulunan Proje nin etki alanı, büyük oranda Kırmızı Akdeniz Toprağı (T) ve Kireçsiz Kahverengi Orman Toprağı (N) içermektedir. Söz konusu toprak grupları hakkında bilgiler aşağıda sunulmaktadır. Kırmızı Akdeniz Toprağı Kırmızı AkdenizToprakları seki ve yüksek arazilerde kristal kireçtaşı üzerinde oluşmuşlardır. 5 YR den daha kırmızı renkleri ile tipiktirler. Oluşumda kireç yıkanmış, sıcak-kurak yaz döneminde yükseltgenmesiyle yerinde demir III oksit birikimi işlemleri etkindir. Toprak gövdesi (AB), çoğunlukla doğrudan doğruya sert kireçtaşı üzerinde oturur. Bazı hallerde arada ince, yumuşak kireç katı vardır. Taşlılık ve kaya çıkışları yaygındır. Şiddetli aşınım etkinse toprak yalnız kaya çatlaklarında ve küçük çukurlarda bulunur. Kireçtaşı çimentolu ve kristal kalker çakıllı konglomeralar üzerinde de buna benzer toprak oluşmuştur. 5 YR ve daha kahverengi hidrojenli organik maddece daha zengin olan bu topraklar çoğu hallerde Kırmızı Kahverengi Akdeniz olarak sınıflanmıştır. Đkinciler daha düşük eğimli ve tabana daha yakın pozisyonda oluşmuştur. Toprak daha derindir. Kırmızı Kahverengi Akdenizler Kırmızı Çayır Topraklarına geçiş olarak düşünülebilir (Adana Đli Arazi Varlığı, 1996). Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları (N) Şistler; serpantin ve kristal kireçtaşı üzerinde, orman ve çalı örtüsü altında, zayıfileri derecede katmanlaşmış Kireçsiz Kahverengi orman toprakları oluşmuştur. Tipik profilde, üstte koyu gri kahverengi alüminyum, altta daha kırmızı, bünyece daha ağır yahut yapıca farklı B, en altta C, R ya da herikisi bir arada bulunur. Şist üzerinde toprak açık renklidir. Kireç taşı üzerindeyse, özellikle B daha kırmızıdır. Oluşumda üst toprakta organik madde birikmesi, kireç yıkanması, oksitlenme, kil, Fe-Al oksitlerin A dan B ye yer değiştirmesi işlemleri etkindir. Fakat, dik sarp eğimlerde zayıf Al oluşumundan başka gelişme görülmez. 52M

69 Kireçsiz Kahverengi toprak oluşumu kalkerler eski olup Permiyen yaşlıdır. Şistler Devoniene ve serpantin Mesozoike aittir. Serpantin ve bazı şistlerden ayrışan materyal serbest kireçten yoksundur. Kireç taşından ayrışan materyal yüksek oranda kireçlidir. Yoğun yağış altında ve uzun zaman içinde profilden yıkanmıştır. Toprak kireç taşına oturmasına rağmen köpürmez. Ancak üstteki çakılların ayrışmasıyla toprağa katılan kireç hızla yıkanırsa da oluşumu geriletir. Bu nedenle ph bazla doyma yüksektir (Adana Đli Arazi Varlığı, 1996). Proje Sahası nın arazi varlığı ve arazilerin tarımsal kullanıma uygunluğu ve büyük toprak gruplarının dağılımı Şekil IV-19 da verilmiştir. Proje Sahası Şekil IV-19 Proje Sahası nın Arazi Varlığı ve Arazilerin Tarımsal Kullanıma Uygunluğu, Büyük Toprak Gruplarının Dağılımı Kaynak:T.C Başbakanlık Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Adana Đli Arazi Varlığı 1996 Proje etki alanı içerisinde bulunan toprak grupları eğim-derinlik kombinasyonu açısından değerlendirildiğinde; toprak derinlik değerleri çok sığ ve litozolik, eğim değerleri ise %20-30 dur. 53M

70 Bahsi geçen toprak grupları, diğer toprak özellikleri açısından erozyondan kaynaklanan toprak yetersizliği ve toprak yetersizliği ve erozyon gösterirler. Etki alanındaki arazi kullanımı günümüzde orman, mera, kuru tarım ve terkedilmiş arazi şeklindedir. Söz konusu topraklar arazi kullanma kabiliyeti bakımından VII. Sınıftırlar. Toprak sınıflarının ekime uygunluk ve tarımı kısıtlayan faktörler kriterlerini içeren bir çizelge Tablo IV-18 de verilmiştir (Adana Đli Arazi Varlığı, 1996). Tablo IV-18 Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıfları ve Ekime Uygunlukları KABĐLĐYET SINIFI I II III IV V VI VII VIII EKĐME UYGUNLUK Bitki türlerinin çoğunun ekimi için uygundur. Birçok tarım bitkisinin uzun süreli yetiştirilmesine uygundur. Uygun ürün seçimi veya özel koruma yöntemleri ile tarım yapılabilir. Genellikle, tarımsal faaliyetlerde kullanılmaları çok dikkat ister. Özel birkaç bitki cinsi için uygun sürümle tarım yapılabilir. Genellikle, tarımsal faaliyetlerde kullanılmaları çok dikkat ister. Sürümle tarım yapılmayan düz veya düze yakın meyilli, taşlı ya da çok yaş arazilerdir. Genellikle çayır veya ağaçlık olarak faydalanılır. Genellikle sürülerek tarıma uygun değildir. Çoğunlukla otlak veya ağaçlık saha olarak kullanılan arazilerdir. Tarımsal yönden ekonomik değildir. Ancak zayıf otlak veya orman ağaçları dikimi için uygundur. Bitkisel ürün getirmeyen arazilerdir. Eğlence sahası veya av hayvanları barınağı olarak değerlendirilebilir. Kaynak : Türkiye`nin Toprak Kaynakları ZMO Yayınları 2003 TARIMI KISITLAYAN FAKTÖRLER Kısıtlaması ya çok azdır ya da hiç yoktur. Toprak ve su muhafazasına ait özel tedbirler almak gerekmektedir. Erozyona tabidir ve ekildiğinde suni drenaj gerektirir. Toprak derinliği, taşlılık, yaşlık ve meyil yönünden çok şiddetli tehditlere sahiptir. Sürüme uygun olmayan bir yapıya ve kötü bir drenaja sahiptir. Eğim ve toprak sığlığı gibi aşırı tahditlere sahiptir. Toprak sığlığı, taşlılık, kayalık, eğim, aşınım gibi çok şiddetli tahditlere sahiptir. Toprak olmaması. IV.2.7 Tarım Alanları (Tarımsal gelişim proje alanları, sulu ve kuru tarım arazilerinin büyüklüğü, ürün desenleri ve bunların yıllık üretim miktarları, ürünlerin ülke tarımındaki yeri ve ekonomik değeri) Adana Đli nüfusunun %25 oranında köylerde yaşıyor olması, tarımsal kökenli ekonomik girdilerin toplam girdiler arasında önemli bir yere sahip olması ile doğrudan bağlantılıdır. Đl yüzölçümünün yaklaşık %38`ini oluşturan verimli tarım alanlarının, düz arazi yapısına sahip olması ve Adana`nın tarımsal mekanizasyon alanında ülkemiz traktör varlığının %1,9 unu bünyesinde barındırması, tarımsal prodüktiviteyi sağlayan en temel sebeplerdir. Buna ilişkin olarak Adana Đli arazi varlığı ve dağılımı ile tarım alanlarının dağılımı Tablo IV.19 da verilmiştir. Tüm bu tarımsal ürünlerin yanı sıra bölgede yetiştirilen turunç ve turunçgiller ülkemiz genelinde tüm üretimin kayda değer bir kısmını oluşturmaktadır. Buna ilişkin veriler de Tablo IV.20 ve 21 de verilmiştir ( Türkiye ekonomisi için böylesi önem arz eden tarım arazilerine sahip olan Adana Đli nde sulanabilir tarım arazi büyüklüğü ha ile toplam tarım arazilerinin yalnızca %40,4 ü seviyesindedir. Bu sulanan alanın ha lık bölümü DSĐ 6. Bölge Müdürlüğü 54M

71 tarafından, ha lık bölümü Köy Hizmetleri 3. Bölge Müdürlüğü tarafından, geriye kalan kısmı ise kuyulardan, akarsulardan ve drenaj kanallarından sağlanmaktadır ( Adana Đli arazi varlığının genel ve ilçe bazındaki ayrıntılı dağılımı sırasıyla aşağıda Şekil IV-20 de ve Tablo IV-19 da verilmiştir. Adana'nın yüzölçümü ha olup; bu arazinin: ha Tarım Arazisi, ha Çayır ve Mera Alanı, ha Orman Alanı, ha Diğer Araziler olarak kategorize edilebilir. ĐLÇELER Şekil IV-20 Adana Arazi Varlığı Tablo IV-19 Đlçeler Üzerinden Adana Đli Toplam Arazi Varlığı YÜZÖLÇÜMÜ (ha) TOPLAM TARIM ARAZĐSĐ (ha) CAYIR-MERA ALANI(ha) ORMAN ALANI (ha) DĐĞER ARAZĐLER (ha) ALADAĞ CEYHAN FEKE ĐMAMOĞLU KARAĐSALI KARATAŞ KOZAN POZANTI SAĐMBEYLĐ SEYHAN TUFANBEYLĐ YUMURTALIK YÜREĞĐR TOPLAM Kaynak : Adana 2003 Đl Çevre Durum Raporu Adana Đli ne ait tarımsal üretim miktarları Tablo IV-20 ve 21 de verilmiştir. Tablo IV-20 Adana Tarımsal Üretim Miktarları ÜRÜN ADI ADANA ĐLĐ ÜRETĐMĐ (ton) TÜRKĐYE GENELĐ ÜRETĐMĐ (ton) TÜRKĐYE GENELĐNDEKĐ PAYI (%) Mısır Pamuk Soya Buğday ,5 Karpuz Zeytin ,6 Kaynak : 55M

72 Tablo IV-21 Adana Turunçgil Üretim Miktarları ÜRÜN ADI ADANA ĐLĐ ÜRETĐMĐ (ton) TÜRKĐYE GENELĐ ÜRETĐMĐ (ton) TÜRKĐYE GENELĐNDEKĐ PAYI (%) Portakal Mandalina Greyfurt Limon Turunç Kaynak: Kozan Đlçesi toplam dekar arazi üzerine kurulmuştur. Bu alanın yaklaşık dekarlık kısmı tarım arazisi olarak kullanılmakta ve kullanılan bu arazinin dekarlık bölümü DSĐ tarafından, dekarlık bölümü ise yöre halkı tarafından muhtelif yöntemlerle sulanmaktadır. Đlçeye ait arazi varlığı ve üretim miktarları Tablo IV-22 de verilmiştir. Tablo IV-22 Kozan Đlçesi Tarımsal Üretim Miktarları ve Arazi Varlığı TARIMSAL ÜRETĐM ARAZĐ VARLIĞI Bitki Adı Üretim Miktar (ton) Türü Yüzölçümü (dekar) Buğday Tarla Arazisi Arpa Sebze Arazisi Yulaf 600 Bağ-Bahçe Arazisi Pamuk(Kuru-Sulu) Narenciye Arazisi Mısır (I-II) Zeytin Arazisi Soya (I-II) 1600 Okaliptus Arazisi Narenciye Nadas Arazisi Zeytin Toplam Karpuz Marul Lahana Kaynak : Proje Sahası nın 1,6 ha lık kısmında dikili tarım arazisi yer almakta olup, Adana Đl Tarım Müdürlüğü nün tarih ve 8277 sayılı yazısında (bk. Ek-E) da belirtildiği üzere bu alanın Proje kapsamında tarım dışı amaçla kullanılması uygun görülmüştür. IV.2.8 Orman Alanları (Ağaç türleri ve miktarları, kapladığı alan büyüklükleri ve kapalılığı, bunların mevcut ve planlanan koruma ve/veya kullanım amaçları, Orman Bölge Müdürlüğü görüşü ile birlikte ÇED Đnceleme Değerlendirme Formu) Adana Đli orman varlığı Şekil IV-33 te verilmektedir. Şekilden de görüleceği üzere Adana Đli topraklarının %59 u ormansız, %24 ü normal orman, %17 si ise bozuk orman niteliğindedir. 56M

73 *Alanlar Hektar Olarak Verilmiştir. OGM- Orman Şekil IV-21 Adana Đli Orman Varlığı Kaynak: T.C Çevre ve Orman Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü Orman Varlığımız Envanteri 2006 Proje Sahası nda yer alan orman varlığı Kozan Orman Đşletme Müdürlüğü ne bağlı Akdam, Meydan ve Mansurlu orman işletme şefliklerinin sorumluluğu altındadır. Adana Orman Bölge Müdürlüğü nce hazırlanan Đnceleme ve Değerlendirme Formu nda belirtildiği üzere Proje Sahası nın 1.429,7 ha lık kısmı orman sayılan alan niteliğindedir. Bu alan ardıç, meşe ve kızılçam ağaç cinslerini barındırır. Alandaki mevcut meşçere tipleri ise Çzcd2, Bçz, Çzcd3, Çzd2, Çzmc2, Çzbc3, Çzd1, Bar, T, Z, OT, BÇz-T, BAr-T dir. Adana Orman Bölge Müdürlüğü tarafından hazırlanan Đnceleme ve Değerlendirme Formu Ek- E de, Proje Sahası na ait meşçere haritası ise Ek- I da sunulmaktadır. Proje Sahası nda yer alan söz konusu orman sahasının ilgili orman işletme şefliklerinin gençlik sahalarının dışında kaldığı, Proje Sahası nın tohum meşçeresi, milli park, muhafaza ormanı, turizm alanı, av-yaban hayatı, av üreme sahası, askeri yasak bölge ve özel çevre koruma bölgesi gibi alanlarda yer almadığı ve Proje nin ormancılık çalışmaları ve orman-halk münasebetleri açısından bir sakıncasının bulunmadığı ilgili Đnceleme ve Değerlendirme Formu nda sunulmuştur. Formda ayrıca söz konusu alanın 1.derece yangına hassas bölge olduğu belirtilmiştir. Bu bağlamda orman yangınlarına karşı gerekli tüm önlemler alınacaktır (bk. Bölüm V.2.13). Proje nin Adana Orman Bölge Müdürlüğü açısından bir sakıncasının bulunmadığı Đnceleme ve Değerlendirme Formu nda belirtilmiştir. 57M