Veritabanı Yönetim Sistemleri I

Transkript

1 Veritabanı Yönetim Sistemleri I (BTP 110) İçerik Sorumlusu: Yrd.Doç.Dr.Cenk ATLIĞ Trakya Üniversitesi Tunca Meslek Yüksekokulu Edirne-2010

2 TRAKYA ÜNİVERSİTESİ Tunca Meslek Yüksekokulu Müdürlüğü nden Öğrencilerimize Önemli Uyarı 1- Bu ders içeriği Yüksekokulumuz Uzaktan Eğitim Öğrenme Yönetim Sisteminden (LMS) yayınlanan materyallerden oluşmaktadır. 2- Ders içerikleri Uzaktan Eğitim Öğrenme Yönetim Sistemimizde Ders Bilgileri altında verilen kaynaklardan derlenen ders notlarıdır. 3- Öğrencilerimize Uzaktan Eğitim Öğrenme Yönetim Sisteminde (LMS) ders içeriklerinin dışında, animasyon, uygulama videoları, örnek programlar vb gibi görsel ve uygulamaya yönelik ders materyalleri de verilmektedir, pdf formatındaki içerik bunları kapsamaz. 4- Öğrencilerimizin sınavlarda sadece pdf formatında verilen ders içeriklerinden sorumlu olmadıkları ve herhangi bir bilgi karmaşasında Eğitim Öğrenme Yönetim Sisteminden (LMS) yayınlanan ders içeriğini temel almaları önemle rica olunur. Bu ders içeriğinin basım, yayım ve satış hakları Trakya Üniversitesi ne aittir. "Uzaktan Öğretim" tekniğine uygun olarak hazırlanan bu ders içeriğinin bütün hakları saklıdır. İlgili kuruluştan izin almadan ders içeriğinin tümü ya da bölümleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kayıt veya başka şekillerde çoğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz. Copyright 2010 by Trakya University All rights reserved No part of this course content may be reproduced or stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means mechanical, electronic, photocopy, magnetic, tape or otherwise, without permission in writing from the University. Edirne 2010

3 Veritabanı Yönetim Sistemleri 1 (BTP 110) Dersi 2. Hafta Ders Notları Veritabanı Yönetim Sistemlerinin Uygulama Örnekleri Veritabanı yönetim sistemleri birçok farklı alanda kullanılmaktadır. Örneğin, bankacılık alanında faaliyet gösteren firmalar müģteri bilgileri, Ģube adresleri, iletiģimde bulundukları diğer bankaları ve vergi bilgileri gibi birçok bilginin barındığı çok büyük bir veri tabanı sistemine ihtiyaç duymaktadırlar. Bankaların veritabanlarında saklamakta olduğu bilgiler son derece önemli olduğundan, veritabanları üzerlerinde hata oluģması gerek bankanın kendisi, gerekse hizmet verdiği tüzel ve özel kiģiler için direkt olarak çok ciddi sıkıntı yaratacak bir durumdur. Herhangi bir müģterinin hesabında haksız bir yükselme ya da banka müģterileri arasında yanlıģ bir para transferi, sistem için önemli bir risktir Sarayiçi Bank MüĢteri Bilgileri ġube Adresleri Diğer Bankalar Vergi Bilgileri ġube Adresleri MüĢteri Bilgileri Şekil 2.1 Bankaların veritabanında birçok bilgi bulunmaktadır. Bunların tamamına yakınının hataya karģı toleransı yoktur.

4 Veritabanı uygulamalarının çok popüler olduğu diğer alan ise havayolu taģımacılığıdır. Her gün binlerce yolcunun, yüz binlerce uçağı, dünyanın çeģitli havaalanlarına taģımakta olan bu sektör, sağlıklı, güvenilir ve hızlı çalıģan bir veritabanı sistemine ihtiyaç duymaktadır. Bir havayolu firması, hizmet ettiği müģteri bilgilerini içeren isim, soyisim, adres, telefon numarası gibi bilgileri saklarken, diğer taraftan Ģirketinin sahip olduğu uçak modellerini, uçak isimlerini, yolcu ve mürettebat kapasitelerini saklayabilmektedir. Diğer taraftan, firma seferlerinin olduğu Ģehirleri, bu Ģehirlerdeki havaalanı kodlarını, havaalanları arasındaki uçuģ süreleri gibi bilgileri saklamaktadır. Havayolu firması sisteminde hangi seferler için hangi fiyat tarifelerini uygulamakta olduğunu, bu fiyatların ne zamanlar ve hangi Ģartlarda promosyona girebileceği bilgilerini yükleyebilmektedir. Tunca MYO Havayolları MüĢteri Bilgileri Uçak Bilgileri Havaalanı Bilgileri Bilet Bilgileri Meteoroloji Bilgileri MüĢteri Bilgileri Şekil 2.2 Havayolu taģımacılığı veritabanlarına en çok ihtiyaç duyulan sektörlerden birisidir. Veri tabanlarında birçok bilgi barındırmanın yanında küresel olarak çalıģan havayolu taģımacılığı sektöründeki ufak bir arızanın sonucunda dünya çapında aksaklıklar ortaya çıkabilmektedir.

5 Havayolu Ģirketlerinin herhangi bir Ģubesinde meydana gelen veritabanı arızası bir anda bütün dünyayı etkileyen bir durum olarak karģımıza çıkmaktadır. Örneğin, Seattle Tacoma havaalanında (Sea-Tac) çalıģmakta olan Delta havayollarının veritabanında bir hata olması durumunda, Delta havayollarının dünya üzerinde Seattle Tacoma uçuģu ile bağlantılı bütün uçuģları direk olarak etkileyebileceği gibi, Delta havayolları ile code share (kod paylaģımı) sistemi sayesinde ortak uçuģ yapan firmalarda direkt olarak etkilenmektedir. Veritabanı yönetim sistemleri Üniversitelerde de önemli bir yer teģkil etmektedir. Üniversitenin öğrenci kayıt bilgileri, öğrencilerin derslerden aldıkları notlar, öğretmenlerin ve diğer çalıģanların bilgileri gibi önemli bilgiler okullar tarafından veritabanlarında tutulmakta ve bunlar üzerinde çeģitli iģlemler yapılmaktadır. Örneğin, öğrencilerin kayıt olduğu tarihten itibaren almıģ olduğu dersler sürekli veritabanı sistemine yüklenerek, eğer yeni alınan ders varsa bu derslerin son notları yenisi ile değiģtirilmektedir. Üniversitenin öğrenci notlarını barındırdığı bir veritabanını kaybetmesi son derece ciddi bir karıģıklığı sebebiyet verecektir. Tunca MYO Öğrenci Öğrenci Bilgileri Ders Bilgileri Bina Bilgileri Harç bilgileri Sınav Bilgileri Misafir Öğrenci Bilgileri Şekil 2.3 Üniversiteler ve diğer okullarda da veritabanı yönetim sistemleri önemli yer tutmaktadır.

6 Diğer bir veritabanı yönetim sistemi kullanılan alan ise Satış sektörüdür. SatıĢ konusunda faaliyet gösteren firmalar, iletiģim içinde oldukları müģterilerinin isim, adres, telefon, ilgilenilen ürün gibi bilgilerini toplayabilmektedir. Aynı firma satıģa sunduğu ürünlerin kalite, miktar, fiyat ve çeģit gibi özelliklerini de sistemlerinde saklayabilmektedir. Ayrıca, firma benzer alanda faaliyet gösteren firmaların isim, adres, ürün, fiyat bilgilerini veri tabanında saklayarak, rekabet etmekte olduğu firmalar ile kıyaslama yapmaya olanak sağlayabilmektedir. Siputnik Pazarlama MüĢteri Bilgileri Rakip Firmalar Fiyat Bilgileri Ürün Bilgileri Şekil 2.4 SatıĢ sektöründe de veritabanı yönetim sistemleri yoğun olarak kullanılmaktadır.

7 Şans oyunları sektöründe de veritabanı sistemleri kullanılabilmektedir. Örneğin, milli piyango sisteminde biletlerin hangilerinin satıldığı, hangi biletlerin hangi Ģehre gönderildiği, biletlerin çeyrek, yarım, tam gibi özelliklerinin takibi yapılabilmektedir. Diğer taraftan, önceki yıllarda hangi numaralara ödül isabet ettiği, hangi numaraların ise en az ikramiye kazanan numaralar olduğu takip edilebilmektedir. Ya Tutarsa Piyango Bilet Bilgileri ġanslı Numaralar Fiyat Bilgileri SatıĢ Bölgeleri Şekil 2.5 ġans oyunları alanında da veritabanı sistemleri kullanılmaktadır.

8 İnsan kaynakları veritabanı uygulamaları için kullanılabilecek diğer bir faaliyet alanı olarak karģımıza çıkmaktadır. Bu sistemde, çalıģanların isim, adres, yaģ, kan grubu gibi kiģisel bilgileri yüklenebilirken, firmalarda maaģların ne Ģekilde yer alabileceği, bu maaģların katsayı ve primleri de sistemde tutulabilmektedir. ÇalıĢanlar ile ilgili vergi durumları, Ģirket içinde farklı bölümlerin farklı çalıģma özellikleri ve beklentileri de veritabanına kayıt edilebilmektedir. Temiz-İş İnsan Kaynakları ÇalıĢan Bilgileri MaaĢ Bilgileri Bölüm Kategorileri Faaliyet Alanları Şekil 2.6 Ġnsan kaynakları sistemlerinde veritabanı yönetim sistemleri önemli yer tutmaktadır.

9 Üretim sektörü de veritabanı yönetim sistemleri kullanmaktadır. Örneğin, üretim yapılan ürünlerin özellikleri, hazırlanacak ürünler için hammadde temin edilme yerleri ve özellikleri üretim sektöründe faaliyet gösteren firmalar tarafından kullanılmaktadır. Ayrıca, sipariģ, müģteri ve ürün kalite bilgileri de üreticilerin veritabanlarına yüklenerek firma üretim kalitesi ve geliri arttırılabilmekte ve kontrol altında tutulabilmektedir. Alın-Teriyle Üretimcilik Ürün Bilgileri MaaĢ Bilgileri Bölüm Kategorileri Faaliyet Alanları Rakip Firmalar Şekil 2.7 Üretim sektöründeki iģlerin takibi, ürün kalite geliģtirme gibi alanlarda veritabanı kullanılmaktadır.

10 Son yıllarda Ġnternetin hızlı bir Ģekilde kullanılmaya baģlanması, veritabanı sistemlerinin önemini daha da arttırmıģtır. Ġnternet üzerindeki web sitelerinden normal web sayfaları bilgilerinin sağlanması için veritabanları kullanılmaktadır. Ayrıca, yukarıda veritabanı sistemlerini kullanan bazı örnek sektörlerin her birisi de Ġnternet aracılığı ile sundukları hizmetlerin bel kemiğini, sistemlerinde kurulu olan veritabanlarına borçludur. Örneğin, Ģu anda faaliyet gösteren hemen hemen her banka gerek normal web servisi ile, gerekse de cep telefonları ile bankacılık hizmeti vermektedirler. Diğer taraftan, havayolu taģımacılığı firmaları Ġnternet ve cep telefonu aracılığı ile bilet rezervasyon iģlemleri sunmaktadır. SatıĢ sektöründe faaliyet gösteren birçok firma Ġnternet üzerinden hizmet vererek, satıģlarını Ġnternet siteleri aracılığı ile sürdürmektedir. Bahsi geçen bu birkaç örneğin hiçbirisinin doğru bir veritabanı sistemi kullanmaksızın baģarılı bir sonuca ulaģması mümkün değildir. Piyasadaki Bazı Veritabanı Yönetim Sistemleri Piyasada Ģu ana kadar birçok veritabanı yönetim sistemi geliģtirilmiģtir. Bunlardan bazıları: Oracle, IBM DB2, FileMaker, Microsoft Access, Microsoft SQL Server, Microsoft Visual FoxPro, MySQL, PostgreSQL, Progress örnek olarak verilebilir. Ġlerleyen haftalarda piyasadaki veritabanı yönetim sistemleri hakkında daha detaylı bilgilerden bahsedilecektir.