15-17 Haziran Sponsorlu unda

Transkript

1

2 15-17 Haziran 2010 Sponsorlu unda

3 2 GYODER Katk lar yla

4 10. Y l Sponsoru Sponsorlar Katk da Bulunanlar Bas n Sponsorlar letiflim Sponsorlar Stratejik Ortaklar GYODER 3

5 4 GYODER

6 Gayrimenkul Zirvesi 10 Baflkan Mesaj Turgay Tanes GYODER Baflkan 2009 gerek ülkemiz gerekse sektörümüz aç s ndan ekonomik krizin yo un etkilerinin yafland bir y l olmufltur. Ekonomideki ve alt segmentlerindeki ciddi daralmalar ile birlikte gayrimenkul sektörü de krizden pay alm fl ancak beklenenin alt nda bir hasarla bu krizi atlatm flt r. Tüm dünya aç s ndan olumsuz geliflmelerin yafland bu dönemde dahi ülkemizdeki yat r mlar, yabanc firmalar taraf ndan devam ettirilirken yerel firmalar da krizi f rsata dönüfltürme çabas içinde baflar l çal flmalar n sürdürmüfllerdir. projelerin incelenmesine imkan sa layan fuar organizasyonu ve sektörün derinlemesine de erlendirmesinin yap ld zirve bir arada gerçeklefltirilmifltir. GYODER olarak 10. y l n kutlad m z zirve organizasyonumuz sizlerin artan ilgi ve kat l mlar yla her y l biraz daha geliflmektedir. Bu sene Haziran 2010 tarihleri aras nda Lütfü K rdar Uluslararas Kongre ve Sergi Saray nda düzenledi imiz ISTANBUL REstate e de erli kat l mlar n z bizleri onurland rd. Yeni bir ekonomik düzenin oluflmaya bafllad dünyada e ilimleri de erlendirmek, stratejileri paylaflmak ve sektörümüzün yaflad sorunlara çözümler gelifltirmek amac yla 10. Gayrimenkul Zirvesi ni düzenlemekteyiz. Zirvemiz geçti imiz y l Türkiye de ilk kez uluslararas kat l ml bölgesel bir gayrimenkul fuar ile birlikte ISTANBUL REstate çat s alt nda düzenlenmifl ve yans malar da büyük ölçüde olumlu olmufltur. Bu y l da yerli ve yabanc Engin bilgi birikimlerini ve deneyimlerini bizlerle paylaflan konuflmac ve panelistlere, organizasyonumuzun gerçeklefltirilmesinde büyük katk lar olan sponsorlar m za, deste ini her daim gösteren Sermaye Piyasas Kurulu na, T.C. Baflbakanl k Toplu Konut daresi Baflkanl na, EPRA ya, NAREIT ve Urban Land Institute a sonsuz sayg ve teflekkürlerimi sunar m. birçok sektör profesyonelini bir araya getirerek, yeni GYODER 5

7 Gayrimenkul Zirvesi 10 Gayrimenkul Zirvesi 10 ve ISTANBUL REstate Panelleri Sonuç Bildirgesi GYODER in 2000 y l ndan bu yana geleneksel olarak düzenledi i Gayrimenkul Zirvesi nin onuncusu, ISTANBUL REstate Fuar ile birlikte Haziran 2010 tarihleri aras nda, stanbul da Lütfi K rdar Kongre ve Sergi Saray nda gerçeklefltirilmifltir. T.C. Baflbakanl k Toplu Konut daresi (TOK ), Sermaye Piyasas Kurulu (SPK), Urban Land Institute (ULI), National Assocation of Real Estate Investment Trusts (NAREIT) ve European Public Real Estate Association (EPRA) n n katk lar yla gerçekleflen bu organizasyonda, global ve Türkiye gayrimenkul piyasas ndaki son geliflmeler ve trendler de erlendirilmifltir. Zirveyi takip eden fuarda ise, proje standlar yla yer alan gayrimenkul firmalar n n yan s ra, yap lan paralel oturumlarda, sektörün gelece i, uluslararas uygulama ve planlama örnekleri ve ihtiyaçlar konuflulmufltur. Zirvede yap lan oturumlarda, Dünya Ekonomisi ve Türkiye nin Dünya Ekonomisindeki Yeri ve Beklentileri, Yeni D fl Politika, Çevre Ülkeler ve Gayrimenkul Yat r mlar, Kentsel Tasar mlar, Gelece in Kentleri konular de erlendirilmifl ve sunumlar yap lm flt r. Bu y l ikinci kez yap lan Gayrimenkul Fuar ve Panellerinde ise 1. gün novasyon, AVM Yat r mlar : Deneyimler ve Beklentiler, Yat r mlara De er Katan Tesis Yönetimleri, Yüksek Binalarda Yaflam, Kentsel Dönüflüm ile Sa l kl Kentler, Dubai: Al nan Dersler, Ekolojik Mimari fiehir Tasar mlar, Enerji ve Sürdürülebilirlik, Avrupa ve Geliflmekte Olan Ülkelerde Kriz Sonras Geliflim ve Krizle Bafletmenin Yollar, AB Karadeniz Stratejisi bafll klar alt nda de erlendirmeler yap lm flt r. Ayr ca, Küresel Kriz Sonras Gayrimenkul Sektörü ve Türkiye için Öngörüler 2015 raporunun da sunumu yap lm flt r. 2 günde ise Konut Yat r mlar : Sektörün Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Gayrimenkul Finansman nda Yeni Çözümler, Gayrimenkul Projelerinde Art De er Yaratmak: Günümüz Dan flmanl, Turizm Yat r mlar nda Uluslararas Standartlar ve Türk Beklentilerinin Karfl laflt r lmas, Uluslararas Türk Markalar -Türkiye deki Uluslaras Otel Gruplar, Otel Yat r mlar ve Finansman için Kriterler, Türkiye nin kincil fiehirlerinde Otel Gelifltirme konu bafll klar alt nda de erlendirmeler ve sunumlar gerçekleflmifltir. Gayrimenkul sektöründe yaflanan son geliflmeler, yukar da bahsedilen oturum ve panel bafll klar nda ele al narak incelenmifl, ortaya ç kan tespitler ve bu tespitlere yönelik çözüm önerileri ülkemizin gerek ekonomik, gerekse sosyal ve kültürel aç dan geliflmesine katk sa lamas amac yla iflbu sonuç bildirgesinde afla daki bafll klarda kamuoyu ile paylafl lm flt r. Yabanc lar n, baflta tatil yöreleri ve k y flehirleri olmak üzere Türkiye de gayrimenkul talepleri artmaktad r. Buna ra men, karfl l kl mütekabiliyet esas nedeniyle sözkonusu yabanc talebini karfl layamayan sektörde, bu problemin giderilmesi ile orta vadede 5 milyar dolarl k bir konut al m gerçekleflebilir. Yabanc lara mülk sat fl ndaki karfl l kl l k engelinin afl lmas d fl nda, mevzuat altyap s nda da yabanc ya s k nt yaratan tüm konular giderilmelidir. Konut kredileri h zla büyüyerek Avrupa Birli i ortalamalar n yakalayacak potansiyele sahiptir. Bunun için uluslararas kurallar koymakta gecikmemek, mevzuat altyap s n h zla tamamlamak, iç ve d fl talebi besleyecek üretimi finanse edecek gerekli altyap y kurmak, sermaye piyasalar olanaklar n artt rmak ve refinansman n önünü açmak önem arz etmektedir. Gayrimenkul sektörünü rasyonel olarak büyütmenin önemli bir yolu da sermaye piyasalar n daha etkin bir flekilde kullanmaktan geçmektedir. Komflu ülkelerimizde bir çok gayrimenkul yat r m f rsatlar bulunmaktad r. Hükümetin, komflu ülkelerle mevcut d fl politika çerçevesinde kurdu u resmi temaslar n, özel sektörün bu ülkelerde yapabilece i gayrimenkul yat r mlar aç s ndan önünü açacak nitelikte olmas önem arz etmektedir. Komflu ülkelerde gayrimenkul yat r m f rsatlar oldu u gibi, Türkiye de, komflu ülke vatandafllar ve bu ülkelerdeki yat r mc lar için gayrimenkul yat r mlar aç s ndan önemli yat r m f rsatlar içermektedir. Uygulanan d fl politikalar ve kurulan resmi temaslar n, komflu ülke vatandafllar ve gayrimenkul yat r mc lar n Türkiye nin bu potansiyelinden yararlanabilmesine imkan sa layacak nitelikte olmas da ayn derecede önem tafl maktad r. Gelece in kentlerini bugünden planlamak flartt r. Bunun için bütüncül sürdürülebilir planlama anlay fl yla politikalar gelifltirilmeli ve uygulanmal d r. Gelecekte ancak sürdürülebilir, yeflil alan dengesi kurulmufl, ulafl m alt yap s oluflturulmufl, enerji verimlili i sa lanm fl, karbon emisyonu dengelenmifl, ekolojik mimari tasar m yap lm fl, ekonomik ve sosyal aç lardan dengeli ve sa l kl kentlerde yaflamak mümkün olabilecektir. fiehirlerin ruhunun ve kültürünün korunarak, enerji verimlili i ve tasarrufuyla, çevre bilincinin en üst düzeyde yerleflmesi amac yla gerekli projelerin oluflturulmas için akademisyenler, STK lar, kamu ve özel sektör temsilcilerinin birarada çal flmas büyük önem 6 GYODER

8 Gayrimenkul Zirvesi 10 tafl maktad r. Di er ülkelerdeki uygulamalar, planlamalar ve teflvik modellerinin incelenmesi, gelece in kentlerini bugünden sürdürülebilir planlama anlay fl yla gelifltirilmesine katk sa layacakt r. Sa l kl kentlerin kurgulanmas için kentsel alanlar n etkin biçimde kullan m na yönelik stratejilerin gelifltirilmesi aç s ndan kentsel dönüflüm ve yenileme önem arz etmektedir. fiehirlerdeki kentsel dönüflümü h zland rmak için, kamu kurumlar n n daha aktif ve kararl olmas yan nda, sosyal ve toplumsal iliflkiler de gözard edilmemelidir. Binalar, karbon sal n mlar n n yar s na neden olmaktad r. Binalarda eko-verimlilik uygulamalar, yerinde enerji üretimi, yeni enerji standartlar ve yap ürünlerinde enerji tasarruflu ürünlere geçmek, sürdürülebilirlik kalk nma aç s ndan sektöre düflen önemli görevlerdendir. AVM tasar mlar nda da k sa vadeli trendler de il, sürdürülebilirlik konusu ön plana al narak uzun vadeli yaklafl mlar uygulanmal ve mutlak olarak kent ile görsel diyaloglar kurulmal d r. Binalar n tesis yönetimlerinde de sürdürülebilirlik konusu öne ç kmaktad r. Tesis yönetim firmalar n n özellikle enerji tasarrufu ve performans konular nda katacaklar katma de er, binalar n daha verimli olmas na katk sa layacakt r. Konut sektöründe en önemli sorunlar, sektörün son 10 y lda h zla büyürken ve de iflim gösterirken mevzuat n bu büyüme ve de iflime ayak uyduramamas, geliflmemesi, gerekli düzenlemelerin yap lmamas, yabanc ya konut sat lmas ndaki engellerin devam etmesi, flirketlerin geçmifl performanslar gözetilerek bir performans yönetim sistemati i uygulanmamas ve bu aç dan sektöre yeni giren firma ve kiflilere yönelik denetleyici, düzenleyici bir otoritenin, mekanizman n olmamas, imarl arsa tedariki s k nt s, bu aç dan devletin yeterli arsa üretememesi, alt ve orta gelir grubuna ucuz konut üretilememesi, bu kesimin konut al m na yönelik teflvik mekanizmalar n n olmamas, arsa maliyetlerinin yüksek seyretmesi, kentsel dönüflümün h zlanmamas olarak say labilir. Gayrimenkul finansman nda son y llarda klasik banka kredileri ile finansman yerine, yeni çözümler olarak hisse ve Eurobond ihraçlar, stratejik ve finansal ortakl klar, özel sermaye fonlar gibi uygulamalar görülmektedir. Yabanc lar n sektöre daha fazla yat r m yapmas için yasal mevzuat n geliflmesi, fleffafl n artmas ve kurumsallaflma gereklidir. Di er yandan, yabanc lar geçmifl y llara göre gittikçe daha çok binalarda sürdürülebilirlik konusuna önem vermektedirler. Küresel gayrimenkul sektöründe 2010 y l nda dibe ulaflma ve tutunma süreci yaflan rken, de yeni arz-talep ve fiyat dengelerinin oluflmas, ün ise yeniden istikrarl büyüme sürecine geçifl dönemleri olaca öngörülmektedir. Türkiye de y llar aras nda hane halk art fl, yenileme ve kentsel dönüflüm kaynakl olmak üzere toplam konut ihtiyac n n 3,4 milyon adet olmas beklenmektedir y llar aras nda ortalama %4-4,5 ekonomik büyüme varsay m alt nda, konut kredilerinin 2015 y l nda baz senaryoya göre 124 milyar TL s na ve GSMH n n %7,5 una ulaflmas öngörülmekte iken, en yüksek gelir grubu d fl ndaki hane halklar, ancak konut kredi faizlerinin ayl k ortalama %0,6-0,8 aras na inmesi halinde kredi kullanabilir hale gelebilecektir. AVM lerde 2010 ve 2011 y llar nda aç lacak AVM ler sonras nda büyüme h z n n yavafllamas, kiralanabilir alan büyümesinin harcama potansiyelinin küçülmesi ile karfl laflmas ve 2015 y l nda al flverifl merkezleri kiralanabilir alan n n toplam 9,6 milyon m 2 olmas beklenmektedir. stanbul ofis piyasas nda ise orta vadede ofis talebi ve arz nda istikrarl bir art fl n yaflanmas, toplam sto un 2013 y l nda 3,45 milyon m 2 ye ç kaca tahmin edilmektedir. Türkiye nin Avrupa ve bölge ülkeleri içinde orta vadede daha h zl büyüme gösterecek olmas, Türkiye yi lojistik alanlarda yat r mlar için de göreceli olarak daha cazip hale getirmektedir. Ancak bu cazibenin kullan lmas için Türkiye nin lojistik altyap s n iyilefltirmesi gerekmektedir. Önümüzdeki dönemde, stanbul da konaklama tesisi talebinin devam edecek olmas nedeniyle, stanbul da oteller, bir gayrimenkul yat r m arac olarak giderek daha çok ilgi çekmektedir. Türkiye, turizm gayrimenkul sektörü aç s ndan, hem k sa hem de uzun vadede Avrupa içinde olumlu görünüm gösteren nadir ülkelerden biridir. Bu durum, yabanc yat r mc y Türkiye ye çekerken, di er yandan yat r mlar n daha kurumsal ve fleffaf olmas, 5 y ld zl oteller d fl nda, daha eflit yat r m tipi da l mlar ve ikincil flehirlerde markal proje gereklilikleri göze çarpmaktad r. Gayrimenkul yat r mlar yaparken, gerekti i noktalarda yeterli bilgiye ulaflmak ve arz ve talep dengesini detayl analiz etmek amaçlar yla dan flmanlardan da yararlanmak fayda sa layabilmektedir. Türkiye deki yerel yönetimler gerekli prosedürleri yerine getirememekten dolay, yerel yönetimlere yard m amac yla kurulmufl ekonomik ve bilimsel bir kurulufl olan The Institute of the Regions of Europe (IRE) nin fonlar n kullanamamaktad r. Gerekli prosedürlerin daha kapsaml uygulanmas ve operasyonel sürecin daha yak ndan takip edilmesi sonucu, yerel yönetimler Türkiye için ayr lan fondan yararlanabilme flans na kavuflabileceklerdir. Kamuoyuna sayg yla duyurulur. GYODER GYODER 7

9 Gayrimenkul Zirvesi 10 Zirve Program 15 Haziran GYODER

10 Gayrimenkul Zirvesi 10 Gayrimenkul Zirvesi Haziran 2010 GYODER 9

11 Gayrimenkul Zirvesi Haziran 2010 Sunucu : Özlem Gürses Günayd nlar Efendim; Harika bir Haziran sabah nda stanbul'da Gayrimenkul Zirvesi'nin 10.'sunu gerçeklefltirmek üzere bulunuyoruz. Bizi yaln z b rakmad n z için bu güzel stanbul sabah nda bir kez daha teflekkür ediyorum. sterseniz önce, 10. y l nda, Gayrimenkul Zirvesi'nde sektör hangi duruma gelmifl birlikte izleyelim. Tan t m sesi: "Daha önce kimsenin ayak basmad yollarda yürümek cesaret iflidir. Bir ilke imza atmak, arkadan gelenlere yolu açmak ve kendi hedeflerine ulafl rken çevrendekilere de ne kadar yükse e ç k labilece ini ispatlamak cesaret gerektirir. Hedefe do ru yol al rken at lan her ad m defalarca hesaplan r çünkü sen geçip gitsen bile ard nda ayak izlerin kal r. Do ru ad mlar atman n verdi i güvenle, sahip oldu un tüm bilgi birikimini de harmanlad ysan cesaretinle, önünde fethedilmeyi bekleyen zirveler uzan r ve t rman fl bafllar. Hep daha iyiye, hep daha yükse e... Daha yüksek hedeflere ulaflmak için at l rs n öne, var gücünle. Sana inananlar gücüne güç katarken, karfl na ç kan bütün engelleri ve zorluklar kararl ad mlarla aflarken içinde do ru bir ifl yapman n, en önemlisi de iflini do ru yapman n rahatl yla hedeflerine iyice kilitlenirsin. Zirveye ulaflmak için att n her ad m n baflkalar na örnek olaca n ve rehberlik edece ini bilirsin. S rt nda tafl d n bu sorumlulukla yükün a rlaflsa da ilk zirvene ulaflt nda elde etti in zaferin gösterdi in çabaya de di ine eminsin. Art k geriye dönemezsin. On y llar boyunca bu zafer hissini yaflamak ve yaflatmak için... Baflar lar na yenilerini eklemek, yeni yollar keflfetmek, yeni zirveler fethetmek ve sana inanan herkesle ortak fayda do rultusunda hareket etmek için ilerlemelisin. flte GYODER Türk gayrimenkul sektörüne farkl bak fl aç lar kazand rmak ve sektördeki tüm oyuncular GYODER çat s alt nda buluflturup sinerji yaratmak hedefiye ç kt yolda bu inançla ilerliyor. Türk gayrimenkul sektörünün lokomotif kuruluflu GYODER düzenledi i konferanslar, paneller, sempozyumlar ve e itim programlar yla, haz rlatt raporlarla önemli konularda yaratt ulusal ve uluslararas tart flma platformlar yla Türkiye'nin ilk uluslararas kat l ml bölgesel gayrimenkul fuar ISTANBUL REstate ile ve sektörün gündemini belirleyen Gayrimenkul <Zirveleri ile gücüne güç kat yor. GYODER ortak hedeflere ulaflma yolunda sizlerle birlikte ilerlemekten büyük bir gurur duyuyor. Türk gayrimenkul sektörü GYODER ile birlikte zirveden zirveye kofluyor. GYODER." Sunucu: Gerçekten de on y lda al nan uzun bir yol. zirveye giden yolda da c dostumuz yaln z gözüküyor ama biz yaln z de iliz. Sektör gerçekten de ilerlemek konusunda, zirveye ulaflmak konusunda bir iflbirli i yap yor. Bu derne in çat s alt nda sektörün de erli temsilcilerinin, çal flanlar n n toplanm fl olmas da bana kal rsa çok önemli bir konu. O yüzden, Zirve ve fuarla Gayrimenkul Yat r m Ortakl Derne i bir kez daha alk fl hak ediyorbugün sektörün dinamiklerini biraz anlamaya çal flaca z. Ekonomiyi de konuflaca z. Çok de erli kat l mc lar m z var. Hem akademik dünyadan, hem dünya konjonktüründen sektörün yeni trendlerini, yeni yaklafl mlar n birlikte anlayaca m z ve de erlendirece imiz de erli misafirlerimiz var. Önce telgraflar m zla bafllamak istiyorum güne. Sonra da evsahiplerimizin aç l fl konuflmalar na geçece iz. Yusuf Uzun, Beylikdüzü Belediye Baflkan : "Önceden planlanm fl program m nedeniyle nazik davetinize ifltirak edemedim. Program n z n baflar l geçmesini temenni ederim" diyor Say n Baflkan. Nusret Bayraktar, stanbul Milletvekili, Bay nd rl k, mar, Turizm ve Ulaflt rma Komisyonu Baflkan : "Düzenlemifl oldu unuz etkinliklere yurtd fl nda olmam nedeniyle kat lam yorum. Baflar l çal flmalar n z n devam n diler, selam ve sayg lar sunar m" diyor say n milletvekili. Ve Kadir Topbafl. Asl nda stanbul'un evsahibi. stanbul Büyükflehir Belediye Baflkan : "Nazik davetinizi ald m, yurtd fl nda olmam nedeniyle düzenlemifl oldu unuz programa kat lam yorum. Kat lan tüm davetlilere flahs n zda sevgi ve sayg lar m sunar m" diyor Say n Baflkan Kadir Topbafl. Ev sahibimiz olan GYODER'in Say n Baflkan Turgay Tanes'i aç l fl konuflmas n yapmak üzere kürsüye davet ediyorum. Buyrunuz Say n Baflkan. 10 GYODER

12 15 Haziran 2010 Gayrimenkul Zirvesi 10 Turgay Tanes GYODER Baflkan Sayg de er baflkanlar m, de erli kat l mc lar ve de erli bas n mensuplar, Bu sene onuncu y l n kutlad m z Gayrimenkul Zirvesi'ne hoflgeldiniz. Bildi iniz gibi Gayrimenkul Yat r m Ortakl Derne i'nin hedefi Türk gayrimenkul sektörünün geliflimine katk da bulunmak ve sektör oyuncular n ortak ç karlar etraf nda birararaya getirerek ortak bir platform sunmakt r. flte son on y ld r, 2000 y l ndan bu yana istikrarl bir flekilde düzenledi imiz ve son iki y ld r da ISTANBUL REstate ile birlefltirerek üç güne yayd m z Gayrimenkul Zirveleri ile arzu edilen platformu yaratm fl ve sürekli k lm fl bulunuyoruz. Her y l oldu u gibi bu y l da zirve program m z için çok detayl, özenli bir çal flma gerçeklefltirdik. Bundan önceki y lllardaki format n biraz d fl na ç kt k. Zirvenin üç günlük bir süreye yay lmas nedeniyle bize bu imkan do mufl oldu ve ilk gün daha ziyade makro konulara a rl k vererek ve bu konularda birbirinden de erli konuflmac lar davet ederek geçirmek ve daha sonra iki günlük ISTANBUL REstate fuar s ras ndaki onbefle yak n paralel oturumda gayrimenkul sektörünün tüm detay konular n yine de erli kat l mc larla de erlendirmek gibi bir program yapt k. Elinizdeki programlardan kat l mc lar ve oturumlar zaten görüyorsunuz ancak bir kaç konu üzerinde en az ndan dikkatinizi çekmek istiyorum. Zirvemiz, tüm sektörleri oldu u gibi gayrimenkul sektörünü de fazlas yla etkileyen, sektörümüzde de yo un bir flekilde hissedilen, tüm ülkeleri ortak hareket etmeye yönelten ekonomik krizin Türkiye, Avrupa Birli i ve Dünya ölçe indeki etkilerinin tart fl laca bir ekonomi oturumuyla bafllayacak. Bu oturumun moderatörlü ünü Merkez Bankas Eski Baflkan Say n Gazi Erçel gerçeklefltirecek. Platformda Harvard Üniversitesi Profesörü Say n Dani Rodrik de bizimle olacakt ancak haftasonu, doktorunun seyahat yapmamas konusundaki uyar s nedeniyle bizlerle birlikte olamayaca n iletti. Ancak bu toplant için haz rlam fl oldu u prezentasyonunu bizimle paylaflt. Merkez Bankas Eski Baflkan Say n Gazi Erçel bu prezentasyonu, Say n Dani Rodrik yerine bizlere sunacak ve üzerinde tart flabilece iz. Bu arada Say n Rodrik'e de geçmifl olsun dile imizi iletmek istiyorum. Yine ekonomi oturumunda Avrupa Birli i Bölgeler Komitesi Baflkan Prof. Dr. Franz Schausberger de bu günlerde Avrupa Birli i'nin içinde bulundu u durumu, öngörülerini ve ekonomi kurtarma reçeteleri ile ilgili görüfllerini bizlerle paylaflacak. Yine hepimizin çok yak ndan tan d ünlü ekonomist-yazar Say n Deniz Gökçe Hocam z da bizlerle beraber olacak ve ekonomi oturumunda hem ekonomik kriz sonras durumu hem de kendi öngörülerini bizlerle paylaflacak. lk oturumumuzda, programdan da izledi iniz gibi bu sene oldukça farkl bir oturum düzenledik. Oturum "Yeni D fl Politika, Çevre Ülkeler ve Gayrimenkul Yat r mlar " bafll kl. Biz dernek yönetim kurulunda aylar öncesinde zirve program n tart fl rken Türkiye'nin uygulamaya bafllad yeni d fl politika nedeniyle özellikle çevre ülkelerle karfl l kl vizelerin k smen ya da tamamen kald r lmas n n sektör üzerinde orta ve uzun vadede bir etkisi olabilece ini tart fl yorduk. Üyelerimizden gelen geri bildirimler ilginç sonuçlar ortaya koydu. Özellikle bu kapsamda s n r flehirlerimizde, s n ra yak n flehirlerde vizelerin kald r lmas ndan sonra özellikle al flverifl merkezi, otel ve çok ilginçtir özel hastanelerde bir ziyaretçi art fl oldu u üyelerimiz taraf ndan bize iletildi. Vizelerin kald r lmas ve bölgesel komflularla daha yak n iflbirili i yap lmas na yönelik politikan n sadece s n r flehirleri ve s n ra yak n flehirleri de il, uzun vadede, belkide orta vadede di er flehirler üzerinde de ve dolay s yla gayrimenkul sektörü üzerinde de önemli etkileri olaca n düflündük ve bu oturumu koyduk. Bu oturumda iflin d fl politika yönünü, bizim d fl m zdaki yönünü, emekli diplomatlar m zdan Say n Özdem Sanberk yorumlayacak ve bu oturumda gerek s n r flehirlerine gerek s n r ötesine yat r m yapan, yapmakta olan büyük flirketlerimizin yöneticileri, CEO'lar bizlerle beraber olacak ve bu politikan n bölge ülkeleriyle olan yeni iflbirliklerinin gayrimenkul sektörüne sa layaca katk lar bizlerle paylaflacaklar. Öngörülerini bize aktaracaklar. Son oturumumuzda ise birazc k gelece e do ru bir projeksiyon yapma gere ini hissettik. "Future Cities", "Gelece in Kentleri" konulu oturum ayn zamanda çok enteresan bir konuyu da alt bafll k olarak içerecek: "Slow City" ak m. "Yavafl flehir" ya da kimilerinin "sakin flehir" dedi i, talya'da bafllayan ve bugün Türkiye d fl nda 100 ülkede, 100 flehirde hayat bulan farkl bir ak m. Türkiye'den de Seferihisar Belediyesi bu konuda sertifika sahibi. Say n Belediye Baflkan Tunç Soyer ile birlikte gerek MIT'nin gerek di er üniversitelerin çok ünlü hocalar bizlerle beraber olacak. Bu oturumdan önce bir konuk konuflmac m z var. Roy Strickland, futürist mimar diyebilece imiz, Amerika Birleflik Devletleri'nin 2050'ye kadarki bölge planlar n yapan ekibin içinde yer alan ve Türkiye'de de bu konuda çal flm fl olan çok de erli bir kat l mc. Yar n ve öbürgün, 16 ve 17 Haziran'da gerçeklefltirilecek fuar m z içerisindeki panellerimizde ise, gerek paralel oturumlar, gerek tek oturumlar fleklinde, az önce de ifade etti im gibi sektörün tüm alt segmentleri ele al nacak. Baz panelleri özellikle dikkatinize sunmak istiyorum. Yar n ilk panelimiz tek oturum fleklinde Eczac bafl CEO'su Say n Erdal Karamercan' n kat laca bir sunumla, yapaca bir konuflma ile bafllayacak. novasyon üzerinde, hep konufltu umuz, büyük yat r mlar yapt m z inovasyon konulu oldukça enteresan bir sunum izleyece iz. Bunun yan nda sektör profesyonellerinin ve özellikle ekonomi bas n n n çok yak ndan bildi i, GYODER'in düzenli olarak yay nlad ekonomik öngörüler; üçer ayl k ekonomik raporlar var biliyorsunuz. Bu raporlarda bizimle beraber çal flan de erli akademisyen Dr. Can Fuat Gürlesel yar n "Küresel Kriz Sonras GYODER 11

13 Gayrimenkul Zirvesi Haziran 2010 Gayrimenkul Sektörü ve Türkiye çin Öngörüler 2015" raporunu bizlerle paylaflacak. Yine çarp c bir konu bafll na dikkatinizi çekmek istiyorum: "Dubai: Al nan dersler". Son on y lda yabanc fonlarla, özellikle gayrimenkul alan nda çok önemli yat r mlara imza atan Dubai'de biliyorsunuz son dönemlerde bir tak m s k nt lar yaflan yor. Bu s k nt lar bizzat körfezden gelen yöneticiler bize anlatacak ve al nacak dersler konusunda da görüfllerini bizlerle paylaflacaklar. Fuar m z n son gününde, son zamanlarda sektörümüzde ve piyasada çok yo un olarak konut projeleri aç klayan firmalar m z n de erli yöneticileri ve patronlar tek oturumlu bir konut oturumunda konut sektörü ile ilgili görüfllerini, öngörülerini, s k nt lar ve di er konular bizlerle paylaflacaklar. Bu y l ISTANBUL REstate, Avrupa'n n her y l önemli bir kentinde yap lan bir etkinli e de ev sahipli i yap yor. "Güneydo u Avrupa ve Türkiye Bölgesel Konferans " bu sene Türkiye'de oldu u için böyle bir konu bafll yla yer al yor. Bu konferansta "Bölgesel Kalk nma Çerçevesinde Avrupa Fonlar n n Krizle Bafla Ç kma Arac Olarak Kullan lmas " konusu ifllenecek. Ayn zamanda Avrupa Birli i Karadeniz Stratejisi gündeme getirilecek. Stand alanlar nda da firmalar m z n yeni projelerini, görsellerini ve yeni iflbirli i olanaklar n görme imkan n z olacak. Biz üç günlük çok yo un bir program haz rlad k. Her oturumda sektörümüzün önemli bir konusu masaya yat r l yor. Sektörümüzde bugüne kadar, özellikle 2002'den sonra çok büyük ilerlemeler, geliflmeler kaydettik fakat bir o kadar da büyük sorunlar m z var. Bunlar hepiniz biliyorsunuz. Ama en az ndan bugüne kadar defalarca dile getirdi imiz, en az ndan sonuç al nabilece ini düflündü ümüz platformlarda dile getirdi imiz sorunlar çok k sa bafll klar halinde yine bilgilerinize sunmak istiyorum. Proje gelifltirme konusunda yat r mc lar aç s ndan çok büyük s k nt ve maliyet konusu olan arsa konusu, arsa maliyetlerinin yüksekli i ve arsa arz n n yetersizli i konusu malesef hala oldu u yerde duruyor. Bugünlerde sektörü, özellikle yerli ve yabanc yat r mc lar çok olumsuz etkileyen maddelere sahip bir Borçlar Kanunu Tasar s gündemde malesef. Bu tasar özellikle yabanc yat r mc y büyük ölçüde ürkütüyor. Çok basit bir örnek vereyim. Dolar üzerinden yap lan 12 GYODER kiralamalarda dolar üzerinden yap lm fl bu kontratlara y ll k art fl öngörülemeyece ine dair çok kat bir hükmün de içinde bulundu u çok say da s k nt l hüküm var. Bir yandan yabanc sermayeyi davet etmek için elimizden geleni yap yoruz ama bir yandan yapt m z yeni yasa tasar lar nda bu tür yat r mlar teflvik etmekten ziyade engelleyici hükümler koyuyoruz. Biz GYODER olarak bu konuda çeflitli giriflimlerde bulunduk ve en son çeflitli partilerin grup baflkan vekilleriyle konuyu paylaflt k ve sa olsun baz parlamenterlerimiz konuyu üstlendi. Zaman zaman mecliste gündem d fl söz alarak bu kanundaki s k nt lar dile getirdi. Yine bizim gibi di er bir dernek, Al flverifl Merkezi Yat r mc lar Derne i bu konuda çok yo un çabalar harc yor. Sektörün yine di er bir sorunu uzun zamand r konufltu umuz KDV ve tapu harc. sektörü rahatlat c herhangi bir teflvik malesef getirilmiyor. mar konusundaki çok seslilik, çok bafll l k, imar planlar ndaki problemler, davalar devam ediyor. Benim " mar Planlar Koordinasyon Üst Kurulu" diye formüle edip önerdi im ve dernek olarak da sürekli olarak çeflitli kurumlar nezdinde iletti imiz bir kurula ihtiyac m z var. Birçok firma yapt projelere daha bafllarken davalarla karfl karfl ya kalabiliyor. Önemli zararlara u rayabiliyor. Ama bütün bu hep konufltu umuz sorunlar n d fl nda, son zamanlarda dile getirdi imiz ve üyelerimizin özellikle bizden dile getirmemizi rica etti i ve üzerinde çal flt m z bir konu daha var. Bugün ki oturumlar m zdan birisi dolayl olarak bu konuyla ilgili. Bildi iniz gibi "mütekabiliyet" nedeniyle Türk vatandafllar n n tapu sahibi olamad ülke vatandafllar da Türkiye'de, sözgelimi bir konut al m yapam yor ve bu mütekabiliyet esas yüzünden sektörümüzdeki birçok oyuncu, birçok üyemiz çok önemli say da gayrimenkul yat r m yapmak isteyen yabanc yat r mc y reddetmek zorunda kal yor. Bizim takip edebildi imiz kadar yla Suriye, ran ve Türki Cumhuriyetler ile bir k s m Körfez ülkelerinin vatandafllar Türkiye'de, özellikle baflta konut olmak üzere gayrimenkul al m yapam yor. Ara formüller, flirket kurarak bu ifl afl lmaya çal fl ld nda da KDV, muhtasar, vergi beyannameleri gibi bir tak m fleyler ortaya ç k yor. Bu konuda GYODER olarak bir çal flma bitirmek üzereyiz. Hem kamu kurumlar yla hem bakanl klarla ve Baflbakan m z ile

14 15 Haziran 2010 Gayrimenkul Zirvesi 10 de paylaflaca z. Bölge ülkeleri yap lan temaslarda, özellikle DE K'in de içinde bulundu u bu temaslarda vizelerin kald r lmas ndan tutun her konuda iflbirli i yap labiliyor. Bu maddelerin aras nda bu "mütekabiliyet" nedeniyle Türkiye'de gayrimenkul alamayan ülke vatandafllar yla ilgili de bir yeni hüküm getirme konusunda elimizden gelen çabay harc yoruz ve en son çal flmam z bitirdi imiz anda bu konuda bir giriflimde bulunaca z. Türkiye'de bu tür gayrimenkul yat r m n yapamayan fon sahiplerinin spanya ve ngiltere'de Türkiye'deki fiyatlar n 4-5 misli fiyatlarla gayrimenkul ald n da biliyoruz. Önemli bir kayna kaç r yoruz. ISTANBUL REstate için önümüzdeki 5 y lda dünyan n en önemli gayrimenkul platformlar ndan birisi olma hedefini koymufltuk. Krizin bafllad bir dönemde imkanlar s n rl bir dernek olarak bu ifle soyunduk ama oldukça iyi bir yol ald k. Bu yolu almam zda bize katk da bulunan, bugün de aram zda bulunan tüm kat l mc lar m za, sponsorlar m za ve bütün kurulufllara tekrar teflekkür ediyorum. Hepinizi sayg yla selaml yorum. Teflekkürler." Sunucu : Özlem Gürses Çok teflekkürler Say n Baflkan. Bu al nan yolda olmazsa olmaz yol arkadafllar ndan birini, bir baflka de erli baflkan davet etmek istiyorum. Türkiye Bankalar Birli i'nin Say n Baflkan Ersin Özince geliyor efendim. Ersin Özince Türkiye Bankalar Birli i Baflkan De erli han mefendiler, beyefendiler, Gayrimenkul Zirveleri nin 10.'sunu, gayrimenkulün konuflulamad veya gayrimenkul laf n n art k krizle özdeflleflti i bir dönemde yapabiliyor olmam z dahi çok önemli bir ayr cal k. Ben bu zirvelerin çok büyük bölümüne kat ld m. Tahmin ediyorum ilkinden itibaren hemen hepsine kat lm fl md r. Ancak halen konuflmam n bir bölümü ilk zirvede yapt m baz konulara iflaret eder olacak. Öncelikle bankac l k sektörü ile ilgili hepimizin bildi i baz hususlar tekrarlamak istiyorum. Bankac l k sektörümüz bu defa flu ana kadar oldukça iyi bir performans göstermifl görünüyor ve sermaye yeterlilik rasyosu olarak düflünecek oldu umuzda halen sektörün ortalama sermaye yeterlili i, yani sermaye gücü Bat Avrupa, Latin Amerika ve Asya ülkelerinin tamam ndan, Do u Avrupa ülkelerinin ise ço undan daha yüksek düzeyde. Do u Avrupa ülkelerinden sermaye gücü bizden fazla gibi görünenler piyasalar bizden daha s olan ülkeler. Global krizde, pek çok ülkenin tersine, hatta OECD ülkeleri aras nda tek ülke Türkiye, bankac l a bir sermaye deste i vermeyen, hatta bankac l kla ilgili tasarruf garanti oranlar n yükseltmek lüzumunu dahi hissetmeyen. Burada bizim sektör olarak da duruflumuzun çok önemli rol oynad n düflünüyorum. Gerçekten de finans sektöründe meslek kurulufllar n n özel nitelik kazanmas bunda büyük rol oynad. GYODER'in ve benzer tüm kurulufllar n da çok önemli pay sa lad n, pay katt n düflünüyorum. Bu kurulufllar m z olgunlaflt kça sektörlerin, ekonominin de gelece i çok daha fleffaf, çok daha anlafl l r, yönetilebilir olacak. Bankalar Birli i de dolay s yla o yolda ciddi geliflmeler sa lad. Özellikle son y l içinde ve ona dayanarak kriz s ras nda devletimizle olan iliflkilerde talepkar olmad k. Kriz s ras nda çok ciddi sorunlarla karfl laflt k. Bankac l k sektörünün hep karlar dikkat çekti ama geçen krizdekinden daha fazla sorunlu kredi ile karfl laflt k ve yap land rd k. Sermaye gücümüz yetti i için de 20 milyar n üzerinde krediyi yap land rd k, geçtik. Bu kredilerin büyük bir bölümünü de herhangi bir yasal düzenleme falan olmadan yap land rd k. Yani " stanbul yaklafl m " gibi özel yöntemler olmad. Sadece kredi kartlar ile ilgili yap land rma yasa konusu yap lm flt r. Onda da öneri sahibi biziz. Bu kriz ortam n n bankac l k aç s ndan ilginç yönlerinden biri baz sathi flikayetlere karfl n sektörün aktif büyüklü ünün 2009 y l nda %14 oran nda art fl kaydetmesi ve kredi hacminin de yatay olmakla beraber ki 20 milyarl k bir sorunlu krediye geçifl iflaret ettim, seviyesini korumas önemli. Hatta krizin en yo un hissedildi i 2009 y l nda da en yüksek art fl oran da bireysel kredilerde gerçekleflti. Bunu da konut finansman önemli ölçüde lokomotif olup çekti y l nda kredilerdeki di er önemli geliflme KOB kredilerinde oldu. Bunu kurumsal ve ticari krediler izledi. Bireysel kredilerde de biraz önce söyledi im gibi en baflta konut, ondan sonra da ihtiyaç kredileri en yüksek art fllar gösterdi. Ekim 2009'a kadar art fl trendinde olan geri dönmeyen krediler, sorunlu krediler, 2010 y l n n ilk 3 ayl k döneminden sonra gerilemeye bafllad. Mart sonu itibariyle sorunlu kredilerin %5'in alt na, %4.9'a geriledi ini görüyoruz. Yani sorunlu art fl, art k durdu, geriliyor diyebiliriz. Konut finansman çok geliflti. Bu toplant lar ilk yapmaya bafllad m z y llarda Türkiye'de bankac l k sektörünün konut finansman 200 milyon liralar seviyesindeydi. Yani diyelim, 120- GYODER 13

15 Gayrimenkul Zirvesi Haziran milyon Dolar olsun. 2010'un Mart sonu itibariyle 45 milyar Lira'y geçmifl. Yani ona da 30 milyar Dolar diyelim. 200 milyon Dolar'dan 30 milyar Dolar seviyesine gelmifliz ki daha bu hiçbirfley de il. Neden hiçbirfley de il? Türkiye'de konut kredilerinin gayri safi yurtiçi has laya oran, Avrupa Birli i ülkelerinden yanl zca Romanya'n n gerisinde. Yani konut kredilerinin gayri safi yurtiçi has laya oran Türkiye'de %5, Avrupa Birli i ortalamas %27 ve onun içinde de bir tek Romanya bizden flu anda geride. fiu anda diyorum çünkü Romanya'da da çok ciddi bir perakende piyasas gelifliyor. Bugün konut kredisi kullanan tüketici say s 1 milyonu aflt. lginç bir e ilim daha var iflaret etmek istedi im. Enflasyona dayal de iflken faiz uygulamas pek tercih edilmedi. Yani tüketici faizi belli krediyi tercih ediyor. Faizler ç karsa korunmufl oluyor. Yani yabanc ülkelerdeki krizde pay alan faiz oranlar ile ilgili risk, bizde nispeten yok. Faizler düflerse de krediyi kapat p baflka alternatife geçme e ilimi var. Onu biliyorsunuz biraz bankac l k sektörüne risk getirir hale gelince, kaynak planlamas n imkans z hale getirmeye bafllay nca biraz bir komisyonla falan kompanse etmeye çal flt k. Ama burada iflaret etmek istedi im husus flu an itibariyle kredi stokunun geliflimi risklere oldukça kapal. Nitekim böyle oldu u için tüketici kredilerinde sorunlu oran %4, kredi kartlar nda %10 iken konut kredilerinde yanl zca %2'ler civar nda. Kanaatim konut finansman n n bankac l k sektörünün toplam aktifleri kadar olabilece idir. Bu da en az 20 kat daha büyüyebilece i düflüncesini içeriyor. Öyle oldu u takdirde GSMH'ye yak n oranlara gelebiliriz. Tabi bunu, önümüzde çok zaman var bunu yapmak için. Hiç öyle bir iddiaya sahip olmam za da gerek yok. Fakat iflaret etmek istedi im husus biraz önce Say n Tanes'in de konuflmalar ndan anlafl ld üzere temeli halen oturtamad k. Dolay s yla ilk toplant da yapt m z konuflmay flöyle tekrar etmek istiyorum. Halen mevzuatla ilgili tereddütler aç labiliyor. Yani biraz önce Turgay Bey'in iflaret etti i örnek borçlu ile alacakl aras ndaki iliflkileri de ifltiren sürpriz nitelikteki yasa teklifleri. Uluslararas ülkeyiz, uluslararas her türlü politikaya aç z, uluslararas sermaye ile ifl görme ihtiyac nday z ki burada bir parantez açay m, bankac l k sektörünün bundan sonraki geliflimi dahi uluslararas sermaye gerektirecek, hiç bunda tereddüt yok. Yani stratejik yat r mc de il illa ki, finansal yat r mc olarak da uluslararas yat r mc gerektirecek. Ancak uluslararas kurallar koymada srarla gecikiyoruz. Ben art k kat ld m toplant lar n tamam nda "emerging market" dedikleri zaman "emerging market" biz de iliz, yani en az ndan s n f n en k demlisiyiz diyorum. Böyle bir espri var. KOB ödülü takdim edeceklermifl, firma demifl ki "ben KOB de ilim". Reddetmifl. Yani gözüne küçük gelmifl KOB tan m. Bizimde art k "emerging market" tan m ndan yükselebilmemiz için altyap ile ilgili kurallar sürpriz teflkil etmeyecek flekilde koymam z laz m. Tüketicinin korunmas muhakkak. Örnek al nabilecek ülkeler net. Hatta örnek al nacaksa konut kredisiyle, konut finansman ile tüketici kredisinin dahi farkl ele al nd n da iyi örneklerden bir an önce almam z laz m. Çok ciddi bir refinansman eksi imiz var. Ben inflaatç de ilim ama inflaatta flöyle bir kural var. Yanl fl ifade edersem mazur görülsün. "Bütün yükler temele biner" diye. Temeli yapm fl de iliz. Ben bunu çeflitli kereler "Bu finansman olanaklar ile konut kredileri büyütülemez" fleklinde ifade ettim. Gücümüzün yetti ince, risk kurallar na da uyarak, en önemlisi de faiz ve vade risklerini idare etmeye çal flarak böylesine iyi bir kredilendirme konusunu, ülke ekonomisi aç s ndan bu kadar yararl bir sektörü, ki istihdam konusunda da kanaatim tek çaremiz, ilk çaremiz veyahut da, finanse etmeye çal fl yoruz fakat finansman ile ilgili fon yaratacak finansman piyasalar m z oluflturacak kurumlar teflkil etmifl de iliz. 60'l y llarda Amerika'da gayrimenkul yat r m ortakl klar yla iyicene kurumsallaflmaya bafllayan bu sektör çok gecikmeden birçok Avrupa ülkesinin önünde. 80'li y llarda bizim adapte olmaya bafllamam za ra men halen do rudan sermaye piyasas ndan finansman n sa layabilir duruma gelmedi. Hatta örnek olarak da gayrimenkul yat r m ortaklar n n d fl nda hisse senedi piyasas na ç kman n d fl nda alternatif de neredeyse yok. Bütün burada kastetti im tahvil piyasas d r. Sermaye piyasas kurulumuzun bu konuda yak n zamanda yapt düzenlemeler bankac l k sektörü aç s ndan da çok ihtiyaç duyulan, beklenen konular. Bunlar n, otoritelerin yani BDDK'n n da olay baz nda, ihraçç baz nda, zamanlamay dikkate alarak ben gerekli yönlendirmeleri yapaca n ve bu iflin geliflece ini düflünüyorum. Ama netice olarak bu kadar ihtiyac m z olan, demografik aç dan Türkiye'nin bütün koflullar n n bizi yönlendirdi i 14 GYODER

16 15 Haziran 2010 Gayrimenkul Zirvesi 10 bir iç talebi ve Türkiye'yi birlefltirmek istedi imiz d fl dünyan n talebini karfl layacak bir üretimi finanse edeceksek bunun mutlaka altyap s n kurmam z laz m. Altyap kurmada da, daha aç k söyleyeyim, "onlar batt lar" diye kayg duymay p, bu Fannie Mae'ler gibi refinansman n önünü açacak kurulufllar yapmam z laz m. Burada tabi devlete görev düflüyor ama bunlar n da mutlaka özel sektör pay almas ile yap lmas laz m. Mutlaka özerk kurulufllar olmas laz m. Sonunda vergi mükellefine dönmeyecek bir risk unsuru olsunlar diyelim. Velhas l, bu düflünceler içinde toplant n n önümüzdeki y llarda gayrimenkul finansman n n yöremizdeki en büyük güç haline getirilmesine de katk sa lamas n hem diliyor, hem talep ediyor, hepinize ifllerinizde baflar lar diliyor, sayg lar sunuyorum. Sunucu : Özlem Gürses Teflekkür ederiz Say n Baflkan. Bir baflka de erli baflkan a rlayaca z flimdi aç l fl konuflmalar nda. Kendisini bunca, aç l fl aras nda burada a rlamak bile büyük ayr cal k. Say n Erdo an Bayraktar, Baflbakanl k Toplu Konut daresi Say n Baflkan geliyor. Tan t m sesi: Gelece in Türkiye'si için gelece in kentlerini kuruyoruz. Türkiye'nin tüm flehirlerinde sosyal donat larla birlikte yaflam kalitesi yükseltilmifl modern ve güvenilir konutlar üretiyoruz. Gecekondu dönüflüm projeleri ile y llard r kanay p bir sosyal yara halini alan çarp k kentleflmenin önüne geçiyoruz. Alt gelir grubu konut uygulamalar yla yoksul vatandafllar m z n kira öder gibi ev sahibi olmalar n sa l yoruz. Okullar, hastaneler, sa l k ocaklar, al flverifl merkezleri ve spor salonlar yla donat lm fl modern yaflam alanlar kuruyoruz. Sevgi evleri ve engelsiz yaflam merkezleri projeleriyle çocuklar m z ve engelli vatandafllar m z için huzur dolu yuvalar infla ediyoruz. Gelece in Türkiye'sini kurmak için sosyal donat larla birlikte konutu hayata geçiriyoruz. Erdo an Bayraktar T. C. Baflbakanl k Toplu Konut daresi Baflkan De erli baflkanlar m z, sayg de er han mefendiler, beyefendiler, Gayrimenkul Yat r m Ortakl Derne i'mizin tertiplemifl oldu u bu güzel toplant ya, bu 10. toplant ya hepiniz hoflgeldiniz. Bütün u rafl m z, bütün gayretimiz insanl n mutlulu u ve refah içindir. nsanlar daha refah içerisinde yaflas nlar, gelirleri arts n, çocuklar n daha iyi yetifltirsinler, daha sa l kl yaflas nlar ve diyaloglar arts n,ülke milletlerinin, dünya milletlerinin kaynaflmas, dayan flmas, beraberli i, bütünlü ü, sosyal iliflkisi daha iyi hale gelsin diye u rafl yoruz ve bizler gayrimenkul sektöründe bulunan, gayrimenkul sektöründe u rafl veren kesim olarak çok ciddi bir oluflumun ve gayretin içerisindeyiz. Türkiye olarak kendi konumumuzu tartarsak, gözlemlersek, bugün bakt m zda flu anda geldi imiz nokta olarak müteahhitlik sektöründe dünyada ikinci s raya oturmufluz. Amerika'y geçmifliz. Çin'den sonra yat r m yapan, taahhüt ifli alan sektörler olarak ikinci s raday z. Bu bir defa çok büyük bir aflama. Bir di er unsur, hem tarihsel konum itibariyle, hem de co rafi bak mdan dünyan n ortas nda olmas nedeniyle Türkiye'nin bulundu u parsel dünyan n en önemli parseli. Ulafl m bak m ndan iki saatlik bir zamanla Avrupa'n n en uzak noktas na, yine iki saatlik bir uçuflla Pakistan'a, Orta Asya'daki Türki Cumhuriyetler'inin en uzak noktas na ulaflabilecek bir konumday z. Ve çok güzel tabii zenginliklere, co rafi zenginliklere ve arazi zenginliklere sahibiz. Ta Karadeniz'den tutun, stanbul'dan skenderun Körfezi'ne kadar olan k y lar m z dünyan n en güzel k y lar. Bir defa bu özelliklerimizi, bu güzelliklerimizi çok iyi görmemiz laz m. Bugün zannediyorum 20 civar nda gayrimenkul yat r m ortakl m z var. Gayrimenkul yat r m ortakl n n ana ifllevi arazileri al p, onlar gelifltirmek, arsa haline getirmek, onlar yat r ma döndürmek: konut yapmak, iflyeri yapmak, sanayi siteleri yapmak, kooperatif yapmak, "residence"lardan tutun turizm sitelerine, fuar alanlar na kadar akl n za ne gelebilirse araziler üzerinde bir varl k ortaya ç karmak. Tabi bunu yaparken topyekün kalk nmay gözeterek bunlar yapmam z laz m. Biz, gayrimenkul yat r m ortakl klar n kurumlar vergisinden, bir tak m vergilerden muaf oldu u özelli ini yaparak, küçük düflünerek bu ifli yaparsak bu gelir da l m n desentralize edemeyiz. Alt gelir gruplar na yayamay z ve gayrimenkul yat r m ortakl ndan bu ifli icat eden esas kurucunun ruhu olan, anlay fl olan imaj yakalayamay z. Biz TOK olarak arazileri al p de erlendiriyoruz, onlar gelifltiriyoruz, imarland r yoruz, alt yap s n yap yoruz ve en önemlisi de halkla birlikte, küçük sermayelerle birlikte onlar toplayarak daha büyük güçler haline getiriyor ve yat r mlar yap yoruz. Hem TOK olarak, GYODER 15

17 Gayrimenkul Zirvesi Haziran 2010 yat r mlar yap yoruz. Hem TOK olarak, Toplu Konut daresi olarak bunu yap yoruz hem de gayrimenkul yat r m ortakl olarak, TOK 'nin ifltiraki olarak bunu yap yoruz. Emlak Konut Gayrimenkul Yat r m Ortakl 'nda bugüne kadar istenilen seviyeye gelemememizin nedeni KEY'lerdir. Konut Edindirme Yard mlar n n ödenmesinin sürecinin uzamas d r. Tasfiye halindeki Emlak Bankas ile birlikte yaklafl k 7 milyon insana ulaflmak için çok ciddi bir u rafl verildi. Hazinemiz ile birlikte bir u rafl verildi ve flu anda Emlak Konut Gayrimenkul Yat r m Ortakl 'n kendi ifllevine, kendi konumuna getirdik. fiimdi de bunu halka aç yoruz. Yaklafl k 4 milyar TL'lik, bir varl var. Bunun dörtte birini sermaye art r m fleklinde halka aç yoruz ve bunu kar da t m olarak kullanmayaca z. Sermayemize ilave edece iz, daha büyük ifller yapmak için, daha çok istihdam yaratmak için Gayrimenkul Yat r m Ortakl 'n daha iyi konuma getirmek için bir çal flma içerisindeyiz. TOK ne yap yor? TOK bugüne kadar görülmemifl tarzda, Türkiye'deki, Türkiye'nin önemli flehirlerindeki, baflta stanbul olmak üzere, stanbul'da, Ankara'da, zmir'de, Bursa'da, Antalya'da büyük at l problemli arazileri ald gelifltirdi. Kimden ald? Karayollar 'ndan ald, Sa l k Bakanl 'ndan, Milli E itim Bakanl 'ndan, Jandarma Genel Komutanl 'ndan, Genel Kurmay Baflkanl 'm zdan, Sosyal Güvenlik Kurumu'ndan... Bunlar metrekareden tutun da 2.5 milyon metrekareye kadar. Ataflehir böyledir, Ataköy böyledir, Ispartakule böyledir, Bahçeflehir böyledir, Kayabafl böyledir, Ankara Eryaman böyledir, Diyarbak r'daki fiilbe böyledir, Üçkuyular böyledir, zmir'deki Maviflehir böyledir, Bursa'daki Osmangazi böyledir. Bu ald m z arazileri gelifltirerek halk n hizmetine sunuyoruz. Bugün Toplu Konut daresi'nin has lat paylafl m projeleriyle Türkiye s n f atlam flt r. Dünyan n en ileri yap m teknolojileri, dünyan n en ileri konut konseptleri, dünyan n en geliflmifl yerleflim birimleri, modern hayat n getirdi i donat larla bezenmifl yerleflim birimleri Türkiye'ye tafl nm flt r. Hakikaten bugün, 5 y ld zl tatil köylerinde ne varsa bu sitelerde bunlar vard r. Bu Türkiye'deki giriflimci inflaat sektörümüzü, müteahhit sektörümüzü gelifltirmifltir ve özel sektör de çok güzel, çok büyük ifller yapm flt r. Say n Baflkan burada söylediler: "inflaatlar n yükünü temel tafl r, temele biner". nflaatç l n yükü müteahhitlerin omuzlar ndad r. Bu bankac l k bak m ndan da böyledir. Bankan n verdi i teminat mektubu bak m ndan tutun da verdi i kredilere kadar hepsi müteahhitlerin omuzlar ndad r. Müteahhitlik dünyan n en zor iflidir. Müteahhitlerle hep mücahede, belkide kavga halindeyiz ama dünyan n en zor iflini yapt klar n da burada belirtmek laz m. Bugün Türkiye'yi dünyaya tafl m fllarsa, bugün Türk müteahhitleri 100 milyar Dolar'l k bir d fl hacmi Türkiye'ye tafl ma gayreti içerisindeyse takdir etmek laz m. Bir di er önemli husustürkiye'nin 1994'lerden itibaren, finans sektöründe, gayrimenkul sektöründe ve ekonomide yaflad iniflli ç k fll trendlere ve yaflad krizlere ra men yakalam fl oldu u istikrarl ortam Türkiye'nin bugün dünya krizini çok hafif atlatmas n n yegane sebebidir. Türkiye art k gelifliyor. Avrupa'y görüyoruz, yafll nüfus ve statik bir ortam. nan n, Türkiye Avrupa'ya yard m etmek mecburiyetindedir. 72 milyonluk, 780 bin kilo metrekare yüzölçümü olan büyük Türkiye ve nüfusunun yar s ndan fazlas 29 yafl n alt nda olan Türkiye Avrupa'ya yard m etmek durumundad r. Çünkü ihracat m z n %80'i Avrupa'ya, baflta Almanya olmak üzere. Bugün Almanya bafl n iki elinin aras na koymufl düflünmektedir. Avrupa Birli i, Avrupa'daki tembel ülkelerin yükünü tafl yamaz haldedir. Euro s k nt dad r. Genç Türkiye, at l mc giriflimci cesur Türkiye, mutlaka Avrupa'n n geliflmesine Avrupa'n n dünyadaki bu at l mlar na destek vermek durumundad r. Avrupa yakalad refahla 35 bin dolarlara varan kifli bafl na gelir düzeyiyle yakalad refahla stabil hale gelmifltir ve kafas meflguldur. Bu bak mdan Türkiye daha çok birbirine sar larak, daha çok birbiriyle kaynaflarak ve en avantajl oldu u pozisyon nedir? Gayrimenkul sektörü. En avantajl oldu u konum nedir? Hizmet sektörü, tar m sektörü, uygulamac inflaatç l k sektörü... Bugün 4 tane ülke ile vizeleri kald rd k ama Ukrayna'dan tutun Romanya'ya kadar, Özbekistan'dan tutun Azerbaycan'a kadar, Irak'tan tutunuz Suudi Arabistan'a kadar bütün ülkelerle çok iyi bir kaynaflma içerisindeyiz. Bu Türkiye'yi inan n çok iyi yerlere getirecek, çok iyi yerlere tafl yacak. Çünkü, hani derler ya "komflunun tavu u komfluya yar mirast r". Komflular n zla iyi geçinmeden olmaz. Bunu bilgi ile çok çal flmakla yapaca z. Çal flmak, çal flmak, çal flmak... E er siz bilginizi çal flarak 16 GYODER

18 15 Haziran 2010 Gayrimenkul Zirvesi 10 art rmazsan z, e itimli hale gelemezsiniz. E itimli olmak zorunday z. E itimli olmak, terlemekle olur. E itimli olmak tecrübeyle olur. Bu inflaat sektöründe geldi imiz konum, edindi imiz tecrübe yakalad m z trend, inan n, Türkiye'yi lider ülke yapma konusunda çok iyi yerlere tafl yacakt r. Bunu biz görüyoruz. Biz devlet sektörü olarak, TOK olarak, devlet terbiyesinden ayr lmadan, yasalara ba l l m zdan taviz vermeden ama özel sektör dinamizmini, özel sektör pratikli ini, özel sektör basitli ini aflan bir gayretle çal flmalar m z sürdürüyoruz. Heyecan m zdan bir nebze, bir gram kaybetmedik. Heyecan m z artarak devam ediyor çünkü biz Türkiye'nin gelece ini görüyoruz. Türkiye'nin gençlerini görüyoruz. Gençlerin heyecan n görüyoruz. Hakikaten gençlerimiz bizi aflan bir perspektifle, bizleri aflan bir görüflle çok daha ileriye var yorlar. Dünyan n milletleri, dünyan n gençleri, dünyan n çocuklar yla kaynafl yorlar. Bak n z, çok k sa süre önce Türkçe olimpiyatlar yap ld. Dünyan n bütün ülkelerinden insanlar geldi, gençler geldi ve Türkiye gelifltikçe Türkçemiz de daha çok konuflulmaya baflland. Bu anlay flla bu Gayrimenkul Zirvesi inan n bize çok büyük sorumluluklar yüklüyor. Bize, önümüze çok büyük ufuklar koyuyor. Bunu hepberaber baflaraca z. Biz TOK olarak k ymetli araziler üretmeye devam edece iz. Bunlar özel sektöre aktarmaya, hasat paylafl m fleklinde ihale etmeye devam edece iz ve Türkiye'nin konut yap m na çok ihtiyac var. Türkiye'deki yaklafl k 14 milyon- 15 milyon flehir konutunun yenilenmesi laz m. Türkiye'deki hane halk küçülüyor, flehirleflme art yor. Köylerdeki salafl yap lar yenilememiz laz m. Bu bak mdan konuta ihtiyac m z var. Yaklafl k y lda konuta ihtiyac m z var. Bu bak mdan bu sektörün çok daha pratikleflmesi laz m. Basit organizasyonlarla çok büyük ifller yapmas laz m. Bürokrasiye tak lmadan, büyük s k nt lara girmeden büyük ifller yapmas laz m. Bu bak mdan biz yasalar da daha pratiklefltirerek, daha basitlefltirerek gerek Kat Mülkiyet Kanunu'nda gerek inflaat yap m ndaki kanunlarda gerekse yap m sektörünü daha çok kaliteli hale gelmesi için bir tak m yasal düzenlemeler yapmak suretiyle bu sektörü en ileriye tafl yaca z. Bizim en iyi bildi imiz ifle daha çok sar lmam z laz m. Kendimizi daha çok gelifltirmemiz laz m. Bu bak mdan, Türkiye yakalad bu trendi, yakalad bu ivmeyi komflularla daha s cak iliflkiler içinde olarak, dünya ile daha s k bütünleflerek, Avrupa Birli i'ne girme kararl l m z daha çok art rarak bu gayreti sürdürmek zorunday z. Türkiye'de gerçekten konuta ihtiyac olan, bar nmaya ihtiyac olan alt gelir grubun, yoksul grubun ev alacak paras yok. TOK olarak onlar için bu sektörün içerisindeyiz. Fiyatlar afla çekmek için bu sektörün içerisindeyiz. Piyasay disipline etmek için, kay ts z ekonomiyi önlemek için, özel sektörün gitmedi i Silopi'ye, psala'ya, I d r'a gitmek için bu sektörün içerisindeyiz. Bu bak mdan ufak ilçelerde örnekleme yapmak için bu sektörün içerisindeyiz. Yine devlet önemli ifllerde, flekerde, ekmekte, demirçelikte, çimentoda devlet düzenleyici olmak zorundad r. Piyasay düzenlesin, fiyatlar çok fliflmesin ve alt gelir gruplar daha çok istifade etsin diye. Yine bu görevimizi, sosyal devlet olma görevimizi sürdürmek için yine sektörde beraber olmaya devam edece iz. Özel sektörün yapt ifllere hiç bulaflmayaca z. Özel sektörün önünü açmak için elimizden geleni mutlaka yapaca z. Özellikle hasat paylafl m projelerde biz bu arsalar özel sektöre veriyoruz. Projeyi o dizayn ediyor, sat fllar onlar yap yor ama biz hem vatandafla hem yükleniciye güven veriyoruz. Güven verdi imiz için daha çok sinerji, daha çok enerji olufluyor ve halk katmanlar daha çok bu ifle kat l m sa l yor, birliktelik sa l yor. Bu bak mdan sektörün içinde olaca z. Bugün gelmifl oldu umuz nokta, TOK 'nin üretmifl oldu u konut kiflilik istihdam demektir. 20 milyarl k yat r m demektir. Bunlar Türkiye yapmak zorunda. flsizli i afla ya çekmek zorunda. Bugün Amerika'da iflsizlik %3'lerden %10'lara ç kt. Türkiye'de de %10'lardan %14'lere ç kt. Bunu mutlaka afla ya çekmek zorunday z. Bu bak mdan ben meslektafllar m, Gayrimenkul Yat r m Ortakl Derne i'ni kutluyorum. Buradaki toplant n n da, bu sempozyumun da ülkemize çok ciddi katk lar sa layaca n görüyorum. Hepinize en içten sayg lar m sunuyorum. GYODER 17

19 Gayrimenkul Zirvesi Haziran 2010 Sunucu : Özlem Gürses Say n Baflkan çok teflekkürler. Peki, bir baflka de erli baflkan bu kufla n son konuflmac s olarak kürsüye geliyor efendim. Sermaye Piyasas Kurulu'nun say n baflkan Profesör Vedat Akgiray' alk fllar n zla davet ediyorum. Prof. Dr. Vedat Akgiray Sermaye Piyasas Kurulu Baflkan Herkesi sayg yla, sevgiyle selaml yorum.. Sevgili TOK Baflkan m zdan sonra konuflmak fevkalade zor. Ne sesimiz öyle ç kar, ne iflimiz öyle büyük, ne de TOK 'nin baflar s n yakalam fl kamu ve özel kurum ben flu anda bilmiyorum Türkiye'de. Tabi Sermaye Piyasas Kurulu sermaye piyasalar n düzenleyen kurum. Dolay s yla, Bankalar Birli i'mizin say n baflkan da bahsetti. Gayrimenkul ve inflaat ifliyle sermaye piyasalar n iç içe sokmad m z sürece bu ifli h zl büyütmek zor. Dolay s yla burada bize düflen de çok önemli görev var. Bizi buraya davet eden GYODER'e de teflekkür etmek laz m. Gayrimenkul yat r m ortakl bir sermaye piyasas enstrüman. Dolay s yla bizle ilgili bir ifl bu, sermaye piyasalar yla. Biraz dünyadaki geliflmelerden bahsedeyim. Haber niteli i olsun diye. Bu Uluslararas Sermaye Piyasas Kurullar Teflkilat -"IOSCO" diye k satt m z, ngilizcesini, bir teflkilat. Onun y ll k toplant s vard. Bütün ülkelerin sermaye piyasas kurulu baflkanlar ve di er yetkililer oradayd ve IMF, Dünya Bankas, OECD falan da, oradan temsilciler vard. Dünya nereye gidiyor? Kriz içerisindeyiz. Devam eden bir kriz var 2007'den bu yana. Bu kriz nedir? Ne yap y or dünya devletleri? Sermaye piyasalar n, genelde finans piyasalar n toparlamak, yeni bir düzenleme yap s kurmak için gibi tart flmalar. Yar n da Amerika'ya gidiyoruz. Amerikan SPK, SEC (Stock Exchange Commission) ile bir seri toplant m z var Perflembe ve Cuma günleri. Amerika'ya gidiyoruz çünkü Avrupa'da bir ses birli ini göremedik. Biraz herkes farkl telden çal yor gibi Avrupa'da. Dolay s yla biz de politikac olmad m z için Avrupa'yla kaybedecek fazla vaktimiz yok çünkü h zl yürümek laz m. Heryere bakma durumunday z. fiimdi 4 tane ana trend, yani birkaç hafta içinde bafl m za gelecek olan yeni bir finansal mimari içinde 4 tane ana de ifliklik var gibi. Birkaç hafta diyorum çünkü hakikaten eli kula nda. Senato'da bir tane tasar var. Kongre'de var. Uzlaflma komisyonu kurmufllar. Toplant lar bafllam fl. Paul Walker' n birebir ifadesi iki-üç hafta içinde ortak bir tasar oylamaya girer diyor. Yani o kadar yak n. 4 tane ana de ifliklik veya yenilik var gibi. Bir tanesi bankac l k sektörü ile ilgili. Anlafl lan o ki, "Glass-Steagall" anlay fl na k smen de olsa bir geri dönüfl var gibi. Yani klasik bankac l kla yat r m bankac l n n ayr m n sadece lafta de il, regülasyonda de il, pratikte de yapma konusunda kararl l k var gibi. Bu bir anlamda "gölge bankac l k" n sonu gibi, azalan önemi gibi anlafl l yor. Bankalar finans dünyas n n en önemli unsurlar çünkü ödemeler oradan geçiyor. Ödemeler sistemini yöneten bankalar. Dolay s yla bankalar nasli görevini yaparken çok sa lam durmalar fevkalade önemde anlafl l yor fakat asli görevleri d fl nda yani mevduat, kredi, ödemeler sistemi d fl nda özellikle büyük kurumlar n sistemik risk oluflturmamas için daha riskli say labilecek sermaye piyasas oyunlar na girmeleri istenmiyor gibi anlafl l yor. Birinci de ifliklik bu. Dolay s yla banka olmay p da hakikaten bankac l k yapan - mesela Goldman-Sachs bir gölge bankad r, fonlar kredi olarak veriyor- biraz zorlanacak. Birincisi bu. kincisi, teflkilatlanmam fl, organize olmam fl OTC -tezgah üstü piyasalardaki- ticareti mümkün oldu u oranda borsalara sokmak isteniyor. Çünkü borsalar izlenebilen, gözlenebilen piyasalar. Ne oldu? Kim ald? Kim satt? Enstrüman ne? Riski ne? Getirisi ne? Nas l bir insentiv var vs. Bunlar bilinen, bizim de izleyebildi imiz, herkesin görebildi i yerler. Ama borsa d fl na ç kt n z zaman, tezgah üstü piyasalarda ne kadar düzenleme yaparsan z yap n bu lay k yla mümkün de il. Dolay s yla mümkün oldu u oranda, türev araçlar dahil ürünleri standardize etmek ve yine mümkün oldu u, azami oranda borsalara sokmak fikri egemen gibi. Bu bir "merkezi takas", "merkezi teminatlaflma sistemi", CCP falan diyoruz. Hepsini ça r flt r yor. kinci e ilim de bu. Tabiki borsa d fl nda çok özel ikili mukaveleler, finansal kontratlar illaki olacakt r. Oralarda da bir raporlama zorunlulu u düflünülüyor. Yani bütün hadise fleffafl artt rmak, bilginin görülebilirli ini, kullan labililrli ini garanti etmek. Bu daha çok regülasyon, daha çok dökümantasyon anlam na gelmiyor. Gelmemesi gerekti ini bir k sm anlad -hepsi de il belkide- regülatörlerin. Üçüncü görebildi imiz de ifliklik veya sonuç diyelim, kredi derecelendirme kurulufllar, ba ms z denetim kurulufllar ve finansal veya finansal olmayan her türlü firmalar n yöneticilerinin daha hesap verebilir, ne yapt n, nas l yapt n daha çok aç klar konumda olmas isteniyor. Yani Türkiye'nin kredi notu BB ç k yorsa -örnek veriyorum Türkiye'de oldu umuz için- bu BB'nin ne oldu unun bilinmesi laz m. Veya bir tanesi bir gün oturup, bir akflam, Türkiye çok iyi 18 GYODER

20 15 Haziran 2010 Gayrimenkul Zirvesi 10 gidiyor bu BB'yi biz aniden AAA yapal m derse niye yapt n söylemesi laz m ve hesab n vermesi laz m. Ba ms z denetim de öyle çünkü denetim yap l yor bir yerde, tutulan kay tlar do ru mu? Eksik, fazla, yanl fl varm diye bak l yor. Olanlar ortaya ç kar l yor ve kamuya sunuluyor. Bu firman n resmi budur diye. Bu do ru oldu u oranda fiyatlar do ru olacak. Bu do ru oldu u oranda insanlar daha az aldanacak veya daha az balonlara binecek. Dolay s yla bu sorgulan yor ve kurumsal yönetime önem veriliyor. Yani kredi derecelendirme konusu fevkalade kavgal oturumlara sahne oluyor. Standard & Poor's'un baflkan oradayd. Panel devam ederken bir bakt m kaybolmufl. Ç kt tekrar geri geldi falan. Baya bir yükleniyorlar. Haks z da de il bir anlamda. Üçüncüsü bu. Dördüncüsü de devlet taraf nda, finansal düzenleyici otoriteler taraf nda daha monolitik, daha h zl hareket eder bir çat mimarisine gidiyor gibi anlafl l yor hadise. Yani ingiltere, Almanya, Hollanda örnekleri falan gibi. Tabi bu iflin uygulama yönü bizleri flu anda fazla ilgilendirmiyor. fiimdi Türkiye olarak bizde bu iflin d fl nda kalamayaca z. Dünyadaki bu geliflmelere uyma durumunday z. Belkide etki etme durumunday z. Geçen hafta seçim vard. Bu IOSCO'da iki tane komite var. Bir tane komitenin baflkanl na bizi seçtiler. Bizim de orada, o marifetle, o kanalla, Finansal stikrar Kurulu'nda -Financial Stability Board- bir sandalyemiz daha oldu. Gerçi dün toplant vard atlad k onu ama bir dahaki sefer gidece iz. Direk G-20'ye rapor eden bir kurum dolay s yla daha canl haberleri size getirme durumunda olaca z ve daha çok katk yapma imkan m z olacak dünyadaki bu yeni yap lanma süregiderken. Ülkemize dönersek, ben afla yukar bir y l 3 ayd r SPK baflkan y m, birsürü uluslararas toplant ya gittik. Bazen kendi karar m zla, bazen görev gere i. Bunu çok samimi söylüyorum; artan bir flekilde Türkiye'ye merak var. Oylama yap ld, ilk komite baflkanl için bir rakip vard, 82 ülke oy kulland 70'ten fazlas bize oy verdi, Türkiye'ye. fiahsa verilen bir oy de il bu, Türkiye oldu u için. Artan merak, artan bir sayg var Türkiye'ye karfl. Dolay s yla, sevgili TOK baflkan m z n da söyledi i gibi gençler bizim önümüzde kofluyorlar. Bizim iflimiz, özellikle düzenleyici otorite olarak, yolu açmak. Gayrimenkul konusunda da birkaç ufak tefek ifl yapt k GYO sektörü için bir y lda. Bir, genel olarak halka aç lma, yani hisse senedi yoluyla finansman bulmay daha kolaylaflt rd k, diye umuyorum. Tabi "s f r kolayl k" olmaz. Mümkün oldu u kadar kolaylaflt r l yor. kincisi, gayrimenkul yat r m ortakl olmay daha cazip ve daha kolay hale getirdik. Halka aç lma oran ndaki o minimum oran %49'ten %25'a indirdik. Fakat isteklerin sonu yok. GYO formülü Türkiye için çok uygun bir formül. Bu kadar GYO sektörünün niye küçük kald n, niye büyütülmedi ini anlamak için u raflmaya gerek yok. O bir gerçek. Ama önünün çok aç k oldu unu söylememek için ya konuyu bilmemek laz m veya baflka niyetli olmak laz m. Bir kere sermaye piyasalar na aç ks n z. Her zaman birinci, ikinci, üçüncü, beflinci, onuncu defa finansman bulma flans n z var. ki, vergi vermiyorsunuz; kurumlar vergisinden muaf. Üç, likit bir enstrümana ortak olma flans var; cazibeyi artt r yor. KDV ile ilgili bir talep daha var. Fakat belkide kanundan, mevzuattan kaynaklanan baz eksikleri, yanl fllar düzeltmeye çal flmak laz m. Ama bu vakit al yor. Bir bürokrasi var, birde devlet aç s ndan olaya bakt n zda olay n birçok yönü olabiliyor. Ama bürokrasi var. Uzun sürüyor. Çaba göstermek laz m. Fakat u rafl yoruz bir türlü olmuyor diye aylar, y llar geçirmemek laz m. Onlar bugünün gerçe i olarak kabul edip, duvar varsa kap y aç p yürümek laz m belkide. Bunu kimseye hitaben söylemiyorum ama böyle bir serzenifl hep geliyor kamudan bize. Bizde art k kamu görevlisi oldu umuz için böyle söylemek durumunday z. Gayrimenkul, Türkiye'nin demografik yap s, dünyadaki konumu vs. bir sürü, kitaplar dolduracak sebepler yüzünden gayrimenkul ve inflaat ifli Türkiye için fevkalade önemli. Sermaye piyasalar m z gayrimenkul gelifltirmeyi ne kadar destekleyebilirse ve gayrimenkul firmalar m z, inflaatç lar m z, müteahhitlerimiz sermaye piyasalar n -baflta TOK olmak üzerene kadar çok kullanabilirse bu ifl o kadar sa l kl olur diyorum. Bu yönde de her türlü yard m, hizmeti yapmaya haz r oldu umuzu itiraf edip sözlerime son veriyorum." GYODER 19