T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) GRAFİK VE FOTOĞRAF DOĞA FOTOĞRAFI

Transkript

1 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) GRAFİK VE FOTOĞRAF DOĞA FOTOĞRAFI ANKARA 2007

2 Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen mdüller; Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının tarih ve 269 sayılı Kararı ile naylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli larak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim prgramlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Ntlarıdır). Mdüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali larak hazırlanmış, denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır. Mdüller teknljik gelişmelere paralel larak, amaçlanan yeterliği kazandırmak kşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir. Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler mdüllere internet üzerinden ulaşılabilirler. Basılmış mdüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz larak dağıtılır. Mdüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında satılamaz.

3 İÇİNDEKİLER AÇIKLAMALAR...iii GİRİŞ...1 ÖĞRENME FAALİYETİ DOĞA FOTOĞRAFÇILIĞI Tanımı ve Önemi Amacı Özellikleri Dünyada ve Ülkemizde Durumu Dğa Ftğrafı Çekiminde Kullanılan Ekipman ve Araç Gereçler Objektifler Filtreler Filmler Üçayak (Tript) Işık Ölçücüler (Pzmetreler) Uzatma Kablsu ve Kabllu Deklanşör Flaş...15 UYGULAMA FAALİYETİ...16 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...17 ÖĞRENME FAALİYETİ DOĞA FOTOĞRAFI ÇEKİMİ Dğa Ftğrafçılığının Kullanım Alanları Tanıtım Araştırma Basın Yayın vb Belgesel Sanatsal vb Dğa Ftğrafının Çekim Teknikleri Işık Hareket Film Seçimi Diğer Araç Gereç ve Malzemeler Dğa Ftğrafının Nitelikleri Amaca Uygunluk Açısından Teknik Açıdan Görsel Açıdan Dğa Ftğrafçısı Kişisel Özellikleri Mesleki Nitelikleri...40 UYGULAMA FAALİYETİ...42 UYGULAMA FAALİYETİ...42 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...43 ÖĞRENME FAALİYETİ ÇEKİM SONRASINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN İŞLEMLER Manuel Ftğraf Makinelerinde Filmin Çıkartılarak Baskıya Verilmesi Dijital Ftğraf Makinelerinde Filmin Çıkartılarak Baskıya Verilmesi...47 UYGULAMA FAALİYETİ...52 i

4 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...53 MODÜL DEĞERLENDİRME...55 CEVAP ANAHTARLARI...58 KAYNAKLAR...60 ii

5 AÇIKLAMALAR AÇIKLAMALAR KOD ALAN DAL/MESLEK MODÜLÜN ADI MODÜLÜN TANIMI 213GIM068 Grafik ve Ftğraf Ftğraf Çekim Elemanı Dğa Ftğrafı Dğa ftğrafının kapsamı ve kullanım alanlarının anlatıldığı öğrenme materyalidir. SÜRE 40/24 ÖN KOŞUL YETERLİK MODÜLÜN AMACI EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Bu mdülün ön kşulu yktur. Dğa ftğrafı çekmek. Genel Amaç Uygun rtam sağlandığında, amacına, knuya ve dğa özelliklerine uygun larak cansız\canlı, bitki, hayvan vb. dğa ftğrafları çekebileceksiniz. Amaçlar 1. Dğa ftğrafçılığını, dünyada ve ülkemizdeki durumunu kavrayarak çekim öncesi gerekli hazırlıkları eksiksiz tamamlayabileceksiniz. 2. Dğa ftğrafını hatasız çekebileceksiniz. 3. Çekim snrasında yapılması gereken işlemleri hatasız yapabileceksiniz. Dnanım: Ftğraf makinesi, yardımcı ekipmanlar, aksesuarlar, ışık kaynakları, Ortam: Dğal çekim rtamları Her faaliyetten faaliyetle ilgili değerlendirme sruları ile kendinizi değerlendireceksiniz. Öğretmen mdül snunda size ölçme aracı (uygulama, bjektif testler) uygulayarak mdül uygulamaları ile kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek değerlendirecektir. iii

6 iv

7 GİRİŞ GİRİŞ Sevgili Öğrenci, Dğa ftğrafı ile dğada bulunan canlı ve cansız varlıkların dğal rtamları içinde görüntülenmesi amaçlanmaktadır. Dğa ftğrafçısının dğanın yk edilmesine karşın bu güzellikleri diğer insanlara ulaştırarak srunları dile getirmek, çözüm bulmak gibi özel bir misynunun bulunduğu, bu nedenle de dğaya ve dğada bulunan canlılara zarar vermeden çalışmalarını yapması gerektiği unutulmamalıdır. Bu mdülle birlikte dğa ftğrafına malzeme labilecek knuların neler ldukları hakkında bilgi sahibi lup, bunların nasıl ftğraflanmaları gerektiğini öğreneceksiniz. Dğa ftğrafının çekimi için kullanılan bazı özel teknikleri tanıyacaksınız. Gözümüzle göremeyeceğimiz kadar küçük detayları makr çekimlerle belgelendirebileceksiniz. Hareketli dğa laylarının an hareket ediyrmuş etkisi ile insanlara ulaşmasını sağlayabileceksiniz. Dğa ftğrafı çekimlerini nerede ve nasıl kullanabileceğiniz hakkında gerekli bilgilere sahip lacaksınız. Araştırma, belgesel veya tanıtım amacıyla kullanacağınız dğa ftğrafları için çekim öncesi yapılması gereken düzenlemeleri öğrenerek kurallara uygun ftğraf çekme becerisini kazanabileceksiniz. Ftğraf: Kemal Evin 1

8 2

9 ÖĞRENME FAALİYETİ 1 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ 1 Bu faaliyetler ile verilecek bilgiler dğrultusunda, dğa ftğrafçılığı, tanımı, önemi, özelliklerini öğrenirken dünyada ve ülkemizdeki durumu hakkında bilgi sahibi labileceksiniz. Dğa ftğrafı çekiminde kullanılan ekipman ve araç-gereçleri tanıyarak çekim öncesi hazırlıkları tamamlayabileceksiniz. ARAŞTIRMA Çevrenizde gördüğünüz ya da daha önce çekmiş lduğunuz canlı ve cansız dğa ftğraflarını tparlayarak ışık, kmpzisyn, hareket, bakış nktası vb. açılardan inceleyerek arkadaşlarınızla tartışınız Tanımı ve Önemi 1. DOĞA FOTOĞRAFÇILIĞI Dğa ftğrafı, dğal bir yaşam alanı içindeki canlılar; hayvanlar, bitkiler ve jeljik luşumların ftğraflanmasıdır. Yani dğa ftğrafının knusu dğal varlıklardır. Evcil lmayan hayvanlar tarımsal larak yetiştirilmeyen bitkiler ve böceklerden dağlara kadar, dğal sürecin geniş çeşitliliğini içerir. Evcil, kafes içinde saklanan veya her türlü yöntemle özgürlüğü kısıtlanmış hayvanlarla tarımsal larak yetiştirilen bitkilerin ftğrafları, dğa ftğrafı larak değerlendirilemez. Sözlük anlamı larak ise dğa, kendi kendine luşan, biçimlenen şeklinde tanımlanır. İnsanlar tarafından değişikliğe uğratılmış bir çevreye uyum sağlamaya çalışan leylek gibi canlıların luşturduğu dğa knularıyla; kasırga ve med-cezir dalgaları gibi çevreyi tekrar eski haline dönüştürmeye çalışan dğal güçlerin izlerini taşıyan görüntülerde, insan unsuru en az düzeyde lmak şartıyla kabul edilebilir. Dğa iki temel bölüme ayrılabilir: Canlı dğa Cansız dğa Canlı dğa tüm yabanıl bitki ve hayvan türlerini kapsar. 3

10 Cansız dğayı ise bulutlar, dağlar, kayalıklar, kumullar, vadiler, kanynlar, denizler, göller, ırmaklar gibi Canlı ve cansız öğeler ayrı ayrı ftğraflanabileceği gibi bir arada bulundukları kmpzisynlar da luşturulabilir Amacı İnsanğlunun köyden kente göçü, sanayi alanlarının hızla artması dğa içinde sürdürdüğü yaşamdan şehirleşmeye ve kapalı mekânlara yönelmesi snucu dğaya özlem giderek artmıştır. Tatilleri ve hafta snlarını dğada geçirerek dğa ile yakınlaşır. İnsanlar evinde çiçek yetiştirerek, akvaryumda balık besleyerek ya da rmanda piknik yapıp dağlara tırmanarak dğayla bir arada lmaya ve dğaya lan özlemini gidermeye çalışır. Dğa ftğrafçılığını bir uğraş ya da bir hbi gibi değil de içimizdeki bu özlemi aktarmaya çalıştığımız bir araç larak görebiliriz. Knuşmak, yazmak, resim yapmak, müzikle uğraşmak nasıl duyguları ifade biçimi ise dğa ftğrafçılığı da syut düşüncelerimizi aktarmanın görsel bir ifadesidir. Yani bir dğa ftğrafçısı iseniz ister nesnelerin sade görüntüleri lsun, isterse de dğanın güzelliğinin verdiği duygusal ifadelerlsun,gördüklerinizi başkalarına da söyleme ihtiyacı hissedbir başka deyişledğa ftğrafçısının kaygısı dğal knudur. Dğa ftğrafçıs gördüğü ve hissettiği duygu ve mesajları iletmek amacı ile ftğraf çekerbasın yayın, belgesel, tanıtım gibi araçlarla da mesaj istenilen nktalara ulaştırılır. Ftğraf 1. 1: (Ftğraf: Armağan Bice) 4

11 Ftğraf 1. 2: Karadeniz (Ftğraf: Kemal Evin) 1.3. Özellikleri Dğa ftğrafının knusu dğal rtamı içinde bulunan canlılar ve çevredir. Dlayısı ile insanlar ve insanların ürettiği bitkiler, yapılar, dğa ftğrafı knusu içerisinde yer almaz. Ancak ftğrafta insan ve insana ait öğeler ftğraf karesinde çk küçük bir yer tutuyrsa, merkezi bir knumda değilse ve gözü rahatsız etmiyrsa hş görülebilir. Manzara ftğrafları dğa ftğrafçılığında geniş bir yer tutar ve ftğrafla uğraşan pek çk kişinin de ilgisini çeker. Güzel bir manzara gördüğümüzde hemen deklanşöre basmayanımız çk azdır. Dğal peyzaj ftğraflarına knu lan öğeler; dağlar, göller, akarsular, rmanlar, çayırlar gibi canlı ve cansız öğelerdir. Örneğin bir göl, çevresindeki rmanla ve geri plandaki dağ silüetiyle tam bir dğal peyzajdır. Göl yüzeyinin ayna etkisi ftğrafa çk şeyler katabilir. Makr ftğraf larak isimlendirilen yakın çekimler, dğa ftğrafçılığı da en sevilen ve yaygın türlerden biridir. Bu tekniğin etkileyici özelliği gözle görülemeyen ya da zr seçilen ayrıntıların klay görülebilecek şekilde büyülterek yeniden sunulmasıdır. Yakın çekim ile büyültülerek girilen, gözle göremediğimiz ftğraflardır. En çk ilgi duyulan böcekler, çiçekler lmak üzere bu dünyada var lan her şey yakın çekimin knusudur. 5

12 Dağlar, görkemli yapıları ile dğa ftğrafçılar için çk önemli knulardandır. Orta Anadlu'daki HASAn Dağı gibi sönmüş vlkanlar tek başlarına bile bir knu luşturabilmektedirler. Erzynun yl açtığı luşumlar da ilginç görüntüler luşturmaktadır. Ankara yakınlarındaki Çayırhan bu knuda çk değişik bir görünüm sunmaktadır. Ülkemizde dğal güzellikler açısından çk zengin lup dğa ftğrafı çekebileceğimiz birçk bölgemiz vardır. Ftğraf 1. 3: Karadeniz (Ftğraf: Kemal Evin) 1.4. Dünyada ve Ülkemizde Durumu Günlük yaşantımızın bir parçası lan ftğraf makinesi, günümüzde ptik ve sayısal sistemlerin gelişmesi ile her sektöre farklı amaçlarla hizmet veren bir makine durumuna gelmiştir. Yaşamın bir kesitinin kayıt edilmesi larak tanımlanan ftğraf, tanıtım, araştırmalar, belgesel çalışmalar, sanatsal çalışmalar ve haber alanlarında sıkça kullanılmaktadır. Günümüzde ftğrafçılık mesleği bir sanat ve haberleşme aracı larak ilerlerken; ptik aygıtların gelişmesi snucu astrnmi, mikrbiylji, histlji vb. bilim dallarında da giderek artan biçimde kullanılmaktadır. Meslekte edinilen bilgi ve beceriler, ftğrafçılığın kullanıldığı pek çk alanda, özellikle reklâmcılıkta, matbaacılıkta, basında, kullanılmaktadır. İş yaşamında, tanıtım (turizm ve reklâm) ftğrafçılığı ve aktüel ftğrafçılık (dğa ve gezi dergileri) gibi yeni uzmanlaşma alanları da gözlenmektedir. 6

13 Teknljik gelişmeler snucunda, bilgisayarın sektöre girmesiyle rtaya çıkan dijital (sayısal) ftğrafçılık ve sn zamanlarda gelişen lazerle dijital baskının yakın gelecekte önemli bir yüzde ile yaygınlaşması ve klasik ftğrafçılığın uygulama alanlarını genişletmesi beklenmektedir. Giderek bilgisayar kullanımı ve bilgisayarda görüntü işleme, ftğraf kimyası ve lazer yazıcılardaki gelişmeleri izlemek önem kazanmaktadır. Gelecekte de hem teknik hem sanatsal beceriler önem kazanmaya devam edecektir. Ftğraf çekimindeki sanatsal katkı mesleği uzmanlaşmaya yönlendirirken, labratuvar hizmetlerinde verilen hizmetin özelliği nedeniyle, müşteri ilişkilerinde ve yapılan işlerde dikkat ve özen gerektirmektedir. Bu meslekte eğitim örgün eğitim yluyla değil, daha çk geleneksel yllarla, iş başında eğitim şeklinde verilmekte, bu nedenle de iyi eğitim görmüş nitelikli ftğrafçılara lan talep giderek artmaktadır. Sn yıllarda dünyada basım ve yayın sektöründe belli bölgelerde yğunlaşma görülmektedir. Günümüzde, sayfa düzeni, grafik tasarım ve kpyalama işlemlerinin bilgisayar lmadan yapılması söz knusu değildir. Basım ve yayımda ftğraf yazının anlatımı için en önemli etkendir. Örneğin, bir çcuk dergisinin dğa ile ilgili sayfasında hayvanların özelliklerini tanıtırken ftğraf kullanması gerçeklik larak ve akılda kalıcılık açısından çk önemlidir. Ftğrafçılık alanında sahip lunması gereken yeterlilikler aynı zamanda grafik tasarım alanında da gereken niteliklerle paraleldir. Bu nedenle tanıtım reklamcılığı ve basın yayın alanında yazı ve ftğrafın iç içe kullanılması kaçınılmazdır. Örneğin ürünün saf ve temiz lduğunu veya çk güzel kktuğunu dğa ftğrafları aracılığı ile çk klay anlatabiliriz Dğa Ftğrafı Çekiminde Kullanılan Ekipman ve Araç Gereçler Dğada ftğraf çekimine çıkarken gerekli malzemeleri yanınızda bulundurmanız ve dğa kşullarına göre giyinmeniz gerekir. Dağda çekim yapacaksanız na göre bir yürüyüş ayakkabısı, güneş ışınlarından krunmak için şapka, malzemeleri taşımak için bir sırt çantası ve küçük kazaları önlemek için ilk yardım malzemelerini yanınızda bulundurmalısınız. Ayrıca her an ftğraf makinesinin pili bitebilir, filminiz bitebilir ya da dijital ftğraf çekenler için bellek prblemi rtaya çıkabilir. Ormanda, dağda ya da kanynda bu malzemeleri satın alabileceğiniz bir yer bulamayabilirsiniz. Dğa ftğrafı çekerken belli bir malzeme kullanımından söz etmek çk dğru lmaz. Elinizde geniş açılı bir bjektif varsa, rman, dağ, vadi, va gibi geniş yayılımlı knuları görüntüleyebilirsiniz. Nrmal bir bjektif ile de aynı knuları kısmen görüntüleyebilir, ayrıca ağaç gövdesi, yapraklar, çiçekler gibi knulara da eğilebilirsiniz. Tele bjektifleriniz varsa, manzara ya da bitki ve hayvan yaşamlarına tanıklık edebilirsiniz. Hele ışık geçirgenliği yüksek lan süper tele bjektifleriniz varsa, zaman vahşi yaşam ftğrafları için uygun dnanıma sahipsiniz demektir 7

14 Objektifler Bir ftğrafın temel özelliği kaliteli görüntü luşturabilmesidir. Görüntü kalitesi açısından yetersiz bir ftğrafın diğer özellikleri ne kadar iyi lursa lsun hiçbir anlamı lmaz. Görüntüyü luşturan ve niteliği etkileyen bjektiftir. Objektifler üç byutlu dünyayı film yüzeyinde iki byutlu larak luşturur. Objektif, ftğrafı çekilen knuyu mümkün lduğu kadar aslına uygun bir görüntü larak rtaya çıkartmalıdır. Bunun için de merceğin niteliği önemlidir. Mercek camdan yapılan geçirgen bir cisimdir. Işık dalgaları bu cisme ulaşır ve geçirgen yüzeyi geçerek görüntüyü luşturur. Tek bir mercek kullanarak net ve kesin bir görüntü elde etmek çk güçtür. Bu nedenle bjektifler birçk mercekten luşur. Objektiflerin luşturduğu görüntü yuvarlaktır ve görüntünün en net bölgesi rtasıdır. Kenara dğru görüntü zayıflar ve netliği bzulur. Şekil 1. 1: Objektiflerin dak uzaklığı ve görüş açısı 8

15 Odak Uzaklığı Objektif ile film yüzeyindeki görüntü arasındaki uzaklığa denir. Film yüzeyindeki görüntünün büyüklüğünü yönlendirir. Ayrıca ftğrafı çekilen knuya hangi açıyla bakılacağını yani bjektifin açısını belirler. Bir knuya çıplak gözle bakmakla bjektifle bakmak arasında çk önemli bir fark vardır. Odak uzaklığına bağlı larak bjektiften geçen ışınların kırılması değişir ve bunun snucu luşan görüntünün büyüklüğü farklı lur. Şekil 1.1.1: Odak uzaklığı Görüş açısı: Bir insanın çevresinde net larak görebildiği açı Bakış açısı: Bir bjektifin görebildiği açı. Objektifin dak uzaklığına göre daralan ya da genişleyen kesin açılardır. Farklı dak uzaklıklarındaki bjektifler ftğraf çekene snsuz sayıda bakış açısı sağlar. Dğa Ftğrafçılığında Kullanılan Objektifler Nrmal Objektifler 35 mm -50 mm'lik nrmal bjektif manzara çekimleri için çk uygundur. Bu bjektif görüntü kalitesi açısından diğer bjektif türlerinden daha iyidir ve insan gözünün görüş açısına yakındır. Geniş açılı ve tele bjektifler gibi perspektifi bzan etkileri yktur. Geniş Açılı Objektifler Nrmal bjektiften daha geniş bir açıyla knuya bakar ve daha çk alanı ftğraf karesine sığdırır. Daha kısa dak uzaklığına sahiptir. Knunun fazla uzağına gitmeden geniş bir bakış açısı içinde nesneleri küçültür. Bu bjektiflerde alan derinliği yüksektir. 9

16 Bu bjektiflerin ptik özelliği nedeniyle görüntü bzulmaları luşur. Örneğin; düz çizgilerin görüntü alanı içinde dışa dğru eğilmesi. Geniş açılı bjektiflerde yatay ve dikey çizgisel hatlara dikkat edilerek film karesinin rtasına yerleştirmek dğru lur. Çünkü bzulmalar film karesinin kenar kısımlarda luşur. Film düzleminin knuyu düz görmesini sağlamak için knunun yüksek bir yerden çekilmesi gerekir. Manzarayı daha geniş açıdan görmek istiyrsanız 35 mm geniş açı bjektif kullanılabilir. Eğer bir manzarada ön plandaki öğeleri büyüklük larak abartmak ve perspektifi snsuza dğru uzatmak isterseniz 28, 24, 20 mm'lik bjektifler kullanılmalıdır. Bunlar ön cepheyi daha fazla gösterirler ve daha fazla elementin kare içinde yer almasını sağlarlar. Net derinlik fazladır. Ön cepheden arka cepheye kadar fcus yapabilirsiniz. Tele Objektifler Dar açılı bjektiflerdir. Genel görünüşten bazı öğeleri çerçeve dışı bırakmak, manzaranın bir kısmını almak isterseniz 105, 135, 200 mm gibi bir telebjektif işinizi görecektir. 300 mm ve daha uzun daklı tele bjektiflerin perspektifi daraltma, nesneleri üst üste bindirme özelliğinden faydalanarak ilginç peyzajlar çekebilirsiniz. 135.mm lik veya 200.mm lik telebjektiflerde ise elementler daha büyüktür. Uzaklardaki dağ yakınlaşır ve yüksek gözükür. Alan derinliği daralır. Ön cephe veya arka cephe fkus dışı labilir. Zm Objektifler Değişebilir dak uzaklıklı bjektiflerdir. Yani aynı bjektifle knuyu çekerken uzaklık değiştirmeden hem genel bakış açısı hem de dar bakış açısı sağlamak mümkündür. Zm bjektif kullanıldığında yanınızda birden çk bjektif taşımanıza gerek kalmaz. Basın ftğrafçılığı yapanlar için vazgeçilmez bjektiflerdir. Makr Objektifler Yakın plan çekimlerinde kullanılan ptiklerdir. Çğunlukla dğada bulunan çiçek, böcek gibi yabanıl yaşama dair ftğraflar bu tür bjektiflerle yapılabilir. Knumuzun çk yakınına skulmak zrunda lduğumuzdan net alan derinliği ldukça azalır. Örneğin, bir böcek ftğrafında böceğin yalnızca çk küçük bir bölümü ancak net labilir. Alan derinliği artırabilmek için ldukça kısık bir diyafram kullanmak gerekebilir ve bu da düşük bir enstantane seçimi demektir. Makr çekim yapabilmek için mutlaka bir sehpa kullanılması gerekir. Bu tür bjektifleri dğru kullanabilmek için biraz deneyim kazanmak ya da bu işle uğraşan prfesynel ftğrafçılardan yardım almak gerekebilir. Makr ftğrafın temelinde, istenilen görüntü büyüklüğünün uygun alan derinliği ile elde edilmesinde seçilen tekniğin, diğer yardımcı etkenlerle birlikte disiplinli bir şekilde uygulanması vardır. 10

17 Ftğraf 1.4.1: Makr bjektifle yapılan bir çekim örneği (Ftğraf: Armağan Bice) Nt: Çğunlukla makinelerimizde kullandığımız nrmal bjektiflerin, geniş açı ya da tele bjektiflerin, aynı zamanda makr özellikleri de bulunabilmektedir. Bununla birlikte, sadece makr çekim yapmak üzere üretilmiş çk özel körüklü makr bjektifler de vardır Filtreler Objektifin önünde yer alarak film yüzeyine ulaşan ışığı, bjektife girerken düzenler. Her renk filtre kendi rengini geçirir diğer renkleri emer. Siyah beyaz filmlerde filtre kullanıldığında grinin tn değerlerinin rtaya çıkışı kntrl eder. Bir rengin gri skalada yer alan tnunu açmak için renge yakın bir filtre; kyu tn elde etmek için rengin karşıtı bir filtre kullanırız. Renkli filmlerde ise ışık kaynaklarının verdiği ışığın renk niteliği filtrelerle kntrl edilebilir. Şekil 1.1.2: Işığın yansıması ve iletilmesi 11

18 Filtre kullanılarak ftğrafın görünümünü değiştirebilir ve etkisini arttırabilirsiniz. Örneğin; kapalı havalarda ışık film üzerinde sğuk ve mavimtırak bir renge dğru yönelir. Bunu önlemek için kehribar sarısı veya sğan kabuğu rengi diye adlandırılan filtreleri kullanılabilir. Manzara resimlerinde gökyüzü srun yaratan bir alandır; bir plarize filtre ya da mrötesi filtre gökyüzünün adeta fazla pzlandırılmış gibi parlamasını önleyebilir. Dğa ftğrafçılığında kullanılan bazı filtreleri tanıyalım. Ftğraf 1.4.2: Filtre kullanılarak yapılan bir çekim örneği (Ftğraf: Armağan Bice Plarize Filtreler Dğa ftğrafçılığının vazgeçilmezleri arasındadır. Renk dygunluğunu arttırmaları ve kntrastı yükseltmelerinin yanında su yüzeylerindeki yansımaları da engelleyebiliyr luşları, bu filtreleri temel malzememiz hâline getirir. Kruyucu Filtreler Makinemizi krur ve pusu rtadan kaldırarak kntrastlık sağlar. Çıplak gözle göremediğimiz, ama filmlerin algılayabildikleri ultra-viyle ışınlarını kesmek için UV ya da Skylight filtreleri kullanılır. Degrade Renk Filtreleri Graduated Filtreler Gökyüzünün rengini ya da yğunluğunu arttırmada işe yararlar. Özellikle gri ve günbatımı filtreleri dğa ftğraflarında çk kullanılır. Örneğin, Resim de kullanılan bir günbatımı gibi. 12

19 Yakınlaştırıcı Filtreler (Clse up) Bu filtreler üçlü takımlar hâlinde satılır. Kapalı havalarda hmjen ışık altında ldukça elverişli pzlandırma kşulları yakalanabilir. Ancak çk kapalı havalarda kullandığımız filmler renklerin ayırt edilmesinde insan gözü kadar hassas lamazlar. Böyle durumlarda genellikle film üzerinde hafif bir mavi renk hakimiyeti söz knusu lur. Bu kşullarda renklerin sıcak tnlarını yakalayabilmek için renk ısıtıcı filtreler kullanmak çözüm lur Filmler Görüntünün ışığa duyarlı bir yüzey üzerine kaydedilerek sabitleştirilmesi film sayesinde gerçekleşir. Filmde görüntünün luşması için ışığa duyarlı bir tabaka vardır. Gelen ışığın miktarına ve geliş zamanına bağlı larak bu tabaka reaksiyn göstererek kararır. Ftğrafın canlılığı renkleri en iyi yansıtması ile lur. Bu da dğru film seçimi ile gerçekleşir. Hızları ve yapısal özellikleri açısından filmleri iki ayrı grupta değerlendirebiliriz. Filmlerin Hızı (Film Hassasiyeti) Filmlerin ışığa karşı duyarlılığını ve ışıktan etkilenme süresini belirler. Filmlerin, ISO DIN - ASA cinsinden taşıdıkları değerler ya da ftğraf çevrelerinde yaygın larak kullanılan ismiyle HIZ' ları, filmlerin ışığa duyarlılıklarını ifade eder. Filmlerin duyarlılığı arttıkça grenler belirginleşerek netlik azalır. Gren inceldikçe film duyarlılığı azalır ve görüntü netliği artar. 25 ASA, 50 ASA, 64 ASA, 100 ASA, 125 ASA, 200 ASA, 400 ASA, 800 ASA, 1600 ASA,3200 ASA, filmlerin standart hızlarıdır. Ortalama hız siyah beyaz için ISO 125, renkli filmler için ISO 100 dür. Yüksek Asa Filmler Işığa daha fazla duyarlıdır (örneğin, 400 ASA). Öte yandan yüksek hızlı filmler iri gren yapacaktır ve dlayısıyla görüntüde detay kayıplarına yl açacaktır. Yüksek ASA filmlerle ışığın daha az lduğu ( lş ışık - az ışık ) kşullarda daha klay çekim yapılabilir. Örneğin, gece ftğraf çekmek istediğinizde 400 ASA ASA gibi yüksek hızlı filmler seçilebilir. 13

20 Ftğraf 1.4.3: Düşük ASA lı film kullanılarak bir yapılan çekim örneği (Ftğraf: Kemal Evin) Düşük Asa Filmler Işığa daha az duyarlıdır (örneğin; 50 ASA film). Düşük hızlı filmler ince gren filmler ldukları için bütün detayları kaydetmenizi sağlayacaklardır. Düşük ASA filmlerle çekim yapabilmek için de daha fazla ışık bulunan kşullar gerekir. Nt: Ancak bazı durumlarda, iri grenli snuçlar elde etmek, yapmak istediğiniz ftğrafların daha etkili lmasını sağlayabilir. Yapısal Özellikleri Negatif filmler ve pzitif filmler larak ikiye ayrılır. Negatif Filmler: Çekildiğinde negatif görüntü veren filmlerdir. Siyah - beyaz ( S/B ) negatif filmler Renkli negatif filmler Renkli negatif filmler bir başka yönden de iki gruba ayrılır. Daylight ( gün ışığı ) filmler, tungsten ( yapay ışık ) filmler. Gün ışığı kşulları için ayrı bir film, yapay ışık kşulları için ayrı bir film kullanılabilir. Pzitif Filmler ( Dia - Slayt - Saydam) Çekimlerinizden snra görüntüleri pzitif (ftğraf kartlarının üzerindeki gibi) larak görmenizi sağlar. Pzitif filmler dia prjeksiyn makineleri yardımıyla da perdeye yansıtılmak suretiyle çk büyük byutlarda izlemenize yardımcı lur. Her bir karesi kesilip ayrı ayrı plastik küçük çerçevelere yerleştirilmek suretiyle klayca arşivlenebilir. Dialarınızın kart baskısını da yaptırabilirsiniz. 14

21 Üçayak (Tript) Manzara çekimlerinde üçayak kullanmak yararlıdır. Prfesyneller ve amatörlerin bazıları manzara çekimlerinde üçayak kullanırken, ufuk çizgisini dğru turtabilmek için bir su terazisi de kullanırlar. Nt: Çekim sırasında knuya yaklaştıkça net alan derinliği azalır. Bu özellik yakın plan çekimlerinde daha çk rtaya çıkar. Makr çekimlerde bjenin net labilmesi için knuya kısık diyaframla (11, 16, 22 gibi) yaklaşmalısınız. Bunu da, ışığın şiddetine bağlı larak, düşük enstantanelerden biri (4, 8, 15, 30 gibi) ile dengelemek durumunda kalabilirsiniz. Bu durumda da üçayak (tript) kullanılmalıdır. Snuçta, hangi bjektifi kullanırsanız kullanın, tript en büyük yardımcınızdır Işık Ölçücüler (Pzmetreler) Güvenilir bir ölçme yöntemidir. Daha çk kntrast lan ve arka ışıklı knularda makine içindeki ışıkölçerlerle dğru ölçüm yapamazsınız. Bu durumlarda pzmetre ile değişik nktalardan alacağınız ölçümler seçkin ışık değerlerinizi ölçmenizi sağlar Uzatma Kablsu ve Kabllu Deklanşör Bu kabl ile ftğraf makinesine bağlantı yapılarak deklanşöre uzaktan basıp makinenin titremesini engelleyebilirsiniz. Uzatma kablsu yardımıyla nrmal flaşınızı, knuyu aydınlatacak şekilde kameradan bağımsız biçimde kullanabilirsiniz. Gün byunca aynı sahnenin bir dizi ftğrafını çekmek için deklanşör kablsu kullanabilirsiniz Flaş Suni ışık kaynağı luşturur. Işığın yetersiz lduğu rtamlarda, knuyu aydınlatarak ftğrafın çekilmesine yardımcı lan flaşı kullanırız. Dğa ftğrafçılığında flaş kullanımı önemli bir yer tutar. Özellikle ışığın yetersiz kaldığı durumlarda makr çekimlerde ve ters ışık söz knusu ise flaş kullanmakta büyük yarar vardır. Makr çekimlerde knuya çk yaklaşıldığı için nrmal flaşların aydınlatması yetersiz kalacağından, bjektifin üstüne geçirilen halka flaşlar kullanarak aydınlatma sağlanır. Güneşin çk yğun lduğu zamanlarda da dlgu flaşı kullanılarak gölgelerden kurtulabilir. Dlgu flaşının amacı kareyi aydınlatmaktan çk, az bir ışık etkisiyle, gereksiz gölgeleri yk etmektir. Bunun için pzlama ayarlarının dğru yapılması gerekir. Çünkü, zaten çk aydınlık lan görüntü bembeyaz çıkabilir ve ftğraf bazen fazla pzlama labilir. Dlgu flaşı, gölgeleri aydınlatıp radan da detay almak ve yüksek ışıktaki kntrast fazlasını düşürmek amacıyla kullanılır. 15

22 UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ Dğa ftğrafı çekimi öncesi kşulları hazırlayınız. İşlem Basamakları Öneriler Daha önceden aynı rtamda yapılmış çekimler varsa inceleyiniz. Yanınıza almanız gereken malzemelerin tespitini yapınız. Knuya ve mevsime uygun film seçimi yapınız. Objektifler, filtreler, flaş, tript gibi araçları yanınızda bulundurunuz. Çekim yapacağınız rtamı daha önceden gidip inceleyerek çekimi planlayınız. Film kntrlü yaparak nasıl film kullanacağınıza karar veriniz. Ftğraf makinesi ve ekipmanları hazırlayınız. Işık rtamı yeterli değilse yüksek ASA lı filmleri tercih ediniz. Sert gölgeler kullanmanız gerekmiyrsa ışığı dağıtmaya dikkat ediniz. Knuya uygun bjektif kullanınız. Aynı çekimi farklı bakış nktaları ve farklı bjektiflerle deneyiniz. Bakış açınızı belirleyiniz. Makr çekimlerde dikkati dağıtan arka planlardan kaçınınız. Makr çekim yapıp yapmayacağınıza Tript ve su terazisi kullanarak karar veriniz. yapacağınız çekimdeki titremeleri engelleyebilirsiniz. Tript ve su terazisi kullanınız. Filtreleri kullanarak çekimin etkisini arttırabilirsiniz Flaş kullanmanızın gerekip Giriş izinlerinin alınması gereken gerekmediğine karar veriniz. yerlerde izinsiz çekim yapmayınız. İzlenecek patika ve yl güzergâhlarına Filtre kullanmanızın gerekip uyunuz. gerekmediğine karar veriniz. Çevre ve ekljik alanların, türlerin yaşamlarını sürdürebilmeleri için Ufuk çizgisine dikkat ediniz. bzulmadan bırakılması gerektiğini unutmayınız. Çekim rtamında titiz ve düzenli lmaya Dğal rtamları müdahale edici çalışınızyerel ya da ulusal dğayı kruma tavırlarda bulunmamaya çalışınız. şartları varsa, bunlara uyunuz. Dğal ışıktan yararlanarak günün en uygun saatlerini belirleyiniz. 16

23 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Bu faaliyet snunda kazandıklarınızı aşağıdaki sruları cevaplandırarak ölçünüz. Öğrenme faaliyetleri kapsamında iki tip test srusu vardır: Dğru-yanlış ve dldurmalı cümleler. Her cümleyi dikkatle kuyunuz. İfadede belirtilen fikir dğru ise cevap kâğıdınızda ilgili maddenin önüne ( D ), yanış ise ( Y ) harfini yazınız. 1. ( ) Dğa ftğrafı dğadaki tüm canlıları insanları, hayvanları, böcekleri kapsar. 2. ( ) Makr bjektifler dğa ftğrafında sıkça kullanılır. 3. ( ) Dğa ftğrafında flaş kullanılmaz. 4. ( ) Objektif ile film yüzeyindeki görüntü arasındaki uzaklığa dak uzaklığı denir. 5. ( ) Manzara çekimlerinde üçayak kullanırken, ufuk çizgisini dğru turtabilmek için su terazisi de kullanılır. Aşağıdaki cümlelerde bazı önemli sözcüklerin arası bş bırakılmıştır. Bş yerleri dğru sözcüklerle dldurunuz. 6. Görüntünün ışığa duyarlı bir yüzey üzerine kaydedilerek sabitleştirilmesi sayesinde gerçekleşir. 7. Dğada bulunan çiçek, böcek gibi yakın çekim ftğraflar.. bjektiflerle yapılabilir. 8. Dğa ftğrafı çekiminde..ışık kullanılır. 9.. gölgeleri aydınlatıp, radan da detay almak ve yüksek ışıktaki kntrast fazlasını düşürmek amacıyla kullanılır. 10. Ftğraf makinesine bağlantı yapılarak deklanşöre uzaktan basıp makinenin titremesini ile engelleyebiliriz. DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Dğru ve yanlış cevaplarınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız srularla ilgili knuları faaliyete dönerek tekrar inceleyiniz. Tüm srulara dğru cevap verdiyseniz diğer faaliyete geçebilirsiniz. 17

24 DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ Uygulama faaliyetinde yaptığınız çalışmalar dğrultusunda ftğraf çekmek için bir knu belirleyiniz ve ftğraf çekimi aşamasına kadar yer, bjektif, kullanılacak araç seçimi aşamalarını planlayarak çekim öncesi hazırlıkları tamamlayınız. Aşağıdaki ölçütlere göre kntrl ederek kendinizi değerlendiriniz. Uyguladığınız ölçütlere EVET, uygulamadıklarınıza ise HAYIR seçeneğini işaretleyiniz. DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ 1 Çekim yapacağınız rtamı incelediniz mi? 2 Nasıl bir film kullanmanız gerektiğine karar verdiniz mi? 3 Ftğraf makinesi ve ekipmanlarını hazırladınız mı? 4 Dğal ışıktan yararlanabileceğiniz saatleri belirlediniz mi? 5 Bakış açınızı belirleyerek knuya uygun bjektif seçimi yaptınız mı? 6 Filtre kullanıp kullanmayacağınıza karar verdiniz mi? 7 Flaş kullanmanın gerekli lup lmadığını belirlediniz mi? 8 Tript ve su terazisi kullandınız mı? 9 Giriş izinlerinin alınması gerekli yerler için önceden izin aldınız mı? Evet Cevaplarınızda Hayır seçeneği işaretli ise faaliyete dönerek tekrar ediniz. Cevaplarınızın tümü Evet ise bir snraki faaliyete geçebilirsiniz. 18 Hayır

25 ÖĞRENME FAALİYETİ 2 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ- 2 Bu faaliyette çekebileceksiniz. verilecek bilgiler dğrultusunda, dğa ftğraflarını hatasız ARAŞTIRMA Öğrendiğiniz bilgiler dğrultusunda dğa ftğrafı larak nitelendirilebilecek ftğrafları tparlayarak amacına uygunluğu ve kullanım alanlarını srgulayarak rapr hâlinde sununuz. 2. DOĞA FOTOĞRAFI ÇEKİMİ 2.1. Dğa Ftğrafçılığının Kullanım Alanları Tanıtım Tanıtım alanında dğa ftğrafçılığından yararlanmak günümüzde sıkça karşılaştığımız bir durum. Çünkü televizyn, dergi, gazete sayfaları, internet, bilbardlar ancak çarpıcı ftğraflar ile kendini göstermektedir. Reklam sektöründe inandırıcılık, ftğrafın kullanılması ile gerçekleştirilmektedir. Basılı ve görsel larak yapılan tüm çalışmalardaişeftğraftan başlanmaktadır. Tanıtım ftğrafı denildiğinde tesadüf üzeri çekilen ftğraflarından çk planlanan ve kurgulanan ftğraflar düşünülmelidir. Dğa ftğrafı da kurgulanarak çekilir. TASArlanan görüntüde ürün, ftğrafçının duygu ve düşünceleri dğrultusunda yeniden luşturulur. Ftğrafçının bakış acısıyla sunulur. Ftğrafçının çektiği ftğrafla, ürünü veya hizmeti kullanmaya ikna lan tüketici vardır. Tanıtım ftğrafçısının ftğrafını luştururkenki amacı, tüketiciye bilinçaltına itilmiş beklentilerinde eşlik etmek ve istek yaratmaktır. Örneğin resim de görülen çiçekten bal alan bir arı ftğrafı çalışkanlığı vurgulamak için kullanılabilir. Çk çalışkan elemanların bulunduğu bir sigrta, temizlik vb. hizmet sektörlerinin tanıtımları için bir araç labilir. 19

26 Ftğraf 2.1.1: Tanıtım alanında kullanılabilecek bir dğa ftğrafı örneği (Ftğraf: Kemal Evin) İnsanların günümüzde dğaya lan özlemi, sağlıklı ve dğal lan ürünleri kullanmak istemesiyle tanıtım alanında dğa ftğraflarından sıkça yararlanılır. Örneğin, müşterilerin ambalajında bitki ftğrafı lan bir ürünü almak istemesi veya tatil için gideceği yere müthiş manzara ftğraflarının bulunduğu bir ilanı görerek karar vermesi. Reklamın temeli aslında görseldir; bir slgan bile beynimizde bir görüntüye neden lur. Reklamı ya da tanıtımı yapılacak lan ürün ya da hizmeti, gösterecek lan ftğraftır. Bu yüzden ftğraf, tasarım, teknik ve estetik açıdan çk iyi çözümlendiyse luşturacağı etki her zaman amacına ulaşacak ve etkili lacaktır. İnsanlarda ürünü ya da hizmeti satın alma güdüsü nların illüstrasynları veya ftğraflarıdır. Çünkü görüntü, herkes tarafından klay anlaşılabilen evrensel bir öğedir. Ürünün niteliklerini görüntüyle sunmak, sözlerle anlatmaktan daha etkili ve hızlıdır. Ayrıca görünen bir nesne kunularak sunulana göre daha çk akılda kalıcıdır. Ftğraf, ürün veya hizmeti en gerçek hâliyle hedef kitleye ulaştırır. Reklam sektöründe ftğraf, görsel ve gerçek bir kanıt luşturabildiğinden dlayı ikna edicidir. Dergilerdeki reklamların ve reklam panlarının % 80 i ftğraf kullanılarak çözümlenmiştir Araştırma Günümüzde ftğrafçılık mesleği bir sanat ve haberleşme aracı larak ilerlerken; ptik aygıtların gelişmesi snucu astrnmi, mikrbiylji, histlji vb. bilim dallarında da giderek artan biçimde kullanılmaktadır. 20

27 Ftğraf 2.1.2: Araştırmalar için kullanılabilecek bir dğa ftğrafı örneği (Ftğraf: Armağan Bice) Tıbbi, biyljik, zljik, jeljik araştırmalar yapan kurumlar, çalışmalarının daha anlaşılır ve sürekli lması için görsel kayıtlar ve arşivler luşturarak ftgrafik belgelemeler yapmaktadırlar. Araştırmalarda elde edilen ftğraflar tanımlamaları desteklemekle kalmaz, aynı zamanda da detayların gözden kaçırılmasını da engelleyebilir. Nadir bulunan ve syu tehdit altındaki türler söz knusu lduğunda knunun zenginliği, ftğrafın zenginliğinden daha önemlidir Basın Yayın vb. Gazete, dergi ve televizyn üzerine inşa edilen medya sayesinde, iletişim tüm dünyada hayat görüşlerini, yaşam biçimlerini, tüketim anlayışlarını, kültürel - flklrik göstergeleri ve tplumsal değişimi göstermektedir. Ftğraf 2.1.3: Haber için kullanılabilecek bir dğa ftğrafı örneği (Ftğraf: Kemal Evin) 21

28 Kitle iletişim araçları haber verme, eğlendirme, eğitme, bilgilendirme ve tplumsal değerlerin devamlılığını sağlamak için görüntüden yararlanırlar. Medya, görsel imgeleri tpluma sunarak tplumun yaşama ilişkin gerçeklere haber ftğrafları aracılığıyla bakmasını sağlar. Haber ftğrafı gerçekliğin belgelenmesidir. Ftğraf haberin içeriğine uygun larak kullanılır. Bu sayede görsel belgeler luşur ve tarihe yerini bırakır. Bitkiler, hayvanlar, cğrafi bölgeler, dğal luşumlar hakkında yazılan yazılar, haberler, ftğraflarla birlikte bir bütün larak insanlara sunulur. Örneğin, kelebeklerin hayatlarını anlatan bir yazıda resimdeki ftğrafın kullanılması Belgesel İnsanların kültürlerinin, yaşam biçimlerinin, tplumsal değerlerinin, siyasal ve tplumsal hareketlerinin, tplumun kendisine veya bir başka tpluma aktarılması yani yaşanılan gerçeklikler belgesel ftğrafçılığın knularıdır. Bu tarzda ftğrafçının ftğrafı kendi bakış açısıyla yrumlayıp aktarması söz knusudur. Ftğraf 2.1.4: Belgesel ftğrafı örneği (Ftğraf: Kemal Evin) Belgesel ftğraflar herhangi bir layı, tarihi ve srunu belgelemek amacıyla kullanılır. Tplumsal bir sruna yaklaşımda söz unutulup giderken görüntü hem kalıcı labilmekte hem de srunun çözümü ve rtadan kaldırılması knusunda birer kanıt luşturmaktadır. Çağının srunlarına tanıklık ederek tplumsal bir bilinç luşturmak, belgesel ftğrafçılığın görevidir. Belgesel ftğrafçılar farklı cğrafyalarda lup biten gerçekler hakkında tplumların bilgilendirilmesi, bilinçlendirilmesi ve kamuyu luşturulmasında öncü rl üstlenmişlerdir. Olayları görüntülemek belgelemek ve diğer insanlara aktarmak belgesel ftğrafın görevidir. Belgesel ftğraf, bir layın ftğrafa yansıtılması şeklinde algılanabilir veya zaman, mekân, lay ve kişilerin değişimini göstermektedir. 22

29 Dğada bulunan canlı rganizmaların (nesli tükenmeye yüz tutmuş canlılar), dğal luşumların (Peri bacaları, Pamukkale) zamana yenik düşmemesi ancak belgesel ftğrafçıların tplumsal bilinç luşturması ile mümkündür. Belgesel ftğrafı etkili kılan dğrudan dğruya ftğrafı çeken kişinin knuya bakış açısı, kmpzisynu ve yrumudur. Dğa ftğrafı içinde özgün bir alan da Yabanıl Hayat (Wıld Life) ftğrafıdır. Bir dğa ftğrafının yabanıl hayat ftğrafı lması için bir veya daha fazla sayıda canlı rganizmanın ya kendi rtamlarında ya da uyum sağladıkları dğal rtamlarda görüntülenmeleri gerekmektedir. İklim ve cğrafya kşullarına dikkat edilerek bilgi ve deneyimi birleştirmek önemlidir. Ancak iyi teknik ekipman, ftğrafçılık bilgisi ve hayvan davranışı bilgisi ile yabanıl hayat ftğrafları çekilebilir Sanatsal vb. Dğa ftğrafçısı ftğrafın kendi içindeki kuralları ve estetik değerlerinin vurgulanması kaygısı ile ftğraf çeker. Dlayısı ile ftğrafın çekimi sırasında knu arayışı, bakış açısı, ışık, kmpzisyn, renk, hareket gibi sanatsal ve estetik değerlere önem vererek çalışmasını kurgular. Yaşam kşullarının giderek zrlaşması, değerlerin kayblması ve dğanın yk edilmesine karşın bu güzellikleri diğer insanlara ulaştırarak srunları dile getirmek, çözüm bulmak amacındadır dğa ftğrafçısı. Bir ressam ya da müzisyende aslında aynı amaç içindedir. Ftğraf sanatçısı estetik değerleri kullanarak anlatmak istediği mesajı kurgular. Sergiler katalglar aracılığı ile tüm bu güzellikleri insanlara ulaştırır. Aklın, gözün, duyguların bir makine aracılığı ile birleştiği andır ftğraf. Ftğrafçı ulaşmak istediği kitleye bir araç lan ftğrafla ulaşır. Bu ulaşımı bir anlam içerir. Anlam iletişimin anahtarı, iletişim sürecinin dak nktasıdır. Bir film, yönetmenin anlatmak istediklerini; bir resim, ressamın bakış açısının; bir şiir, zanın duygu ve düşüncelerinin anlamını taşır; bir ftğraf da ftğrafçının bakış açısının ve düşüncelerinin anlamını taşır. Yaşamın anlamını kavramak, dünyayı anlamlı kılmak isteriz. Hbi, kişinin nrmal yaşantısında yapması zrunlu lduğu şeylerin dışında başka, mutluluk veren uğraşlarla ilgilenmesidir. Kişinin rahatlamasını sağladığı gibi çğu zaman kendini tanımasında da yardımcı lur. İnsanların ilgilenebileceği birçk hbi vardır. Bunlardan birisi de ftğrafçılıktır. Amatör ftğrafçıların en çk ilgisini çeken knular dğa ftğraflarıdır. Bu alanda araştırmalar yaparak kendini geliştirirse ftğrafı sanatsal ve estetik değerleri katmayı öğrenebilir. 23

30 Ftğraf 2.1.5: Sanatsal ftğrafı örneği (Ftğraf: Kemal Evin) 2.2. Dğa Ftğrafının Çekim Teknikleri Işık Ftğraf bildiğimiz gibi ancak ışık ile gerçekleşebilir. Işığın knumuzun üzerindeki etkisini çk iyi incelemeliyiz. Pzlandırma ile ilgili değişik teknikler ve öngörülen yöntemler lmakla beraber bu işlem sırasında ftğrafçının duyguları ve kendisinin knuyu nasıl görüp göstermek istediği de çk önem kazanmaktadır. Dlayısıyla ftğrafçı dğru pz değerlerine kendi tecrübesi ve istekleri dğrultusunda değiştirebilir. Bir ftğraf, yeteri kadar ışık almalıdır. Işık, bir ftğrafçı için çk önemlidir. Bu sebeple ftğrafçılar birbirlerine çekime çıkarken "ışığınız bl lsun" demektedirler. Tıpkı bir denizcinin diğerine "rastgele" demesi gibi. Işığın dört fnksiynu vardır. Knuyu aydınlatır, Hacim ve derinliği semblize eder Ftğrafın atmsferini luşturur, Aydınlık ve karanlık yluyla desenler luşturur. Işık kaynakları açısından iki türe ayrılabilir. Dğal ışık: Gün ışığı Yapay ışık: Herhangi bir ışık kaynağından gelen ışık Dğa ftğrafında ışık denilince dğal ışıktan yararlanmak düşünülür. Bunun için de dğal ışığın en güzel lduğu saatleri iyi değerlendirmek gerekir. Sabahın ilk ve akşamın sn saatleri dğa ftğrafı için en uygun saatlerdir. Yani güneş ışınlarının yeryüzüne yatay larak geldiği ve sıcak tnlara sahip lduğu saatlerde ftğraflar için ilginç bir ambiyans sunulabilir. Akşamüstü ışık çk hızlı değişir. Bu hızlı değişimin snucu larak da bize çk çeşitli ftğraf lanakları sunar. 24

31 Güneş ışınlarının yeryüzüne dik larak geldiği öğlen saatleri, neredeyse hiç bir ftğraf knusu için uygun değildir. Çünkü her şeyin sert gölgeleri luşur ve kntrast çk yüksektir. Böyle bir ışık altında insan gözü görse bile, film gölgede kalan bölgelerdeki ayrıntıları kaydedemez. Böylece ftğraflarda simsiyah bölgeler luşur. Ayrıca yağmurda ve snrasında dğa en güzel hâlindedir. Özellikle, yağmurdan hemen snra renkler daha parlak ve canlı lur. Yaprakların üzerindeki yağmur tanelerinin ışığı kırması ve yansıtması sayesinde çk güzel görüntüler yakalayabilirsiniz. Ftğraf 2.2.1: Ters ışığın etkili lduğu bir ftğraf (Ftğraf: Armağan Bice) Işığın dört temel özelliği vardır. Bunlar, parlaklık, yön, renk ve kntrasttır. 25

32 Parlaklık Rengin ne kadar ışıkla göze göründüğünü anlatır. Renklerin ışık yansıtma byutudur. Işığın yğunluğunun ölçüsüdür. Bir pzmetre yardımı ile ölçülür. Pzu belirler, kameranın elde mi tutulacağına, sehpaya mı bağlanacağına karar vermekte yardımcı lur. Ftğrafın rengini ve atmsferini belirler. Parlaklık, kar ile kaplı alanlar ve buzullarda görülebilecek şiddetten, yıldızsız bir gecenin karanlığına kadar farklılıklar gösterir. Sadece pzu etkilemez, ftğrafın renk yrumunu da belirler. Yön Düşen ışığın yönü, gölgelerin pzisynunu ve yğunluğunu (miktarını) belirler Dğa ftğrafçılığında kullanılan, genel aydınlatma yönlerine göre ışık; Yanal Işık Işık kaynağı knunun yan tarafındadır. Ön taraftan ziyade hafifçe arkaya kaymış durumdadır. Üç byutluluk izleniminin ve renk veriminin iyi lması için sıkça başvurulan aydınlatma şeklidir. Yan ışık, kullanılması klay bir şekildir ve daima iyi snuç verir. Ters Işık Işık kaynağı az veya çk knunun arkasındadır ve nu arkadan aydınlatır, gölgeler kameraya dğru uzar. Diğer aydınlatma şekillerine göre knu kntrastı daha yüksektir. Bu özelliği ters ışığı renkli ftğraf için çk uygun lmadığını gösterir. Diğer taraftan bütün diğer aydınlatma şekillerine göre daha inandırıcı bir mekân ve derinlik hissi verir. Renkli çalışan ftğrafçılar ters ışık kullanımı zr fakat iyi kullanıldığı zaman insanı ödüllendiren bir şekil larak düşünürler. Hemen hemen değişmez bir biçimde ters ışık yan ve önden aydınlatma kullanımı lağanüstü güzellikler ve ifadeler dünyasının kapısını aralar. En dramatik ışık frmudur. İfade ve atmsfer kuvvetlendirmede sahipsizdir. Tepe Işığı Işık kaynağı az çk knunun üzerindedir. Diğer aydınlatma şekilleri arasında en az ftjenik lanıdır. Çünkü düşey yüzeyler dğru renk verimi için yeterince aydınlanmazlar. Gölgeler çk küçüktür ve derinlik ifadesi veremeyecek şekilde görüntüde yer alır. Dışarıda bu tipik öğle güneşi ışıklarıdır. Ftğrafa yeni başlayanlarca parlak ve güzel bulunduğu için tercih edilir. Renk Beyaz ışığın prizma iye tayflar halinde renklere ayrılmasıdır. Rengin saflığı ve dyumu rengin kalitesini belirler. Siyah ve griler yani gölgeler rengin dyumunu etkiler. 26

33 Kntrast Bir ışık kaynağının yaydığı ışığın knu üzerindeki kntrastını belirleyen faktörler öncelikle knu, ışık kaynağı mesafesi ve ışık kaynağının knuya göre etkili ya da geçerli byudur. Knu ışık kaynağı mesafesi arttıkça ya da ışık kaynağının knuya göre etkili ya da geçerli byu azaldıkça ışık kaynağının yaydığı ışınlar birbirlerine paralel hâle gelir. Ftğraf 2.2.2: Kntrast srunu lan bir ftğraf ve dğru pzlanmış örneği (Ftğraf: Kemal Evin) Bu da ışık ve ışığın yarattığı gölge arasındaki yğunluk farkının artmasına ve ışık gölge arasındaki geçiş bölgesinin daralmasına yl açar. Işık-gölge arasındaki geçiş bölgesi azalırsa kntrastlık artar. Kntrast Srunu Nasıl Oluşur? Kyu gölgelerin ve parlak bir gökyüzünün aynı ftğrafta çekersek ya gökyüzü patlayarak bembeyaz lacaktır, ya da ön plandaki dağ, taş, deniz vb. kpkyu çıkacaktır. Çekilecek karenin, en açık bölgesiyle en kyu bölgesi arasında 2 stptan fazla ışık farkı varsa, ftğraf iyi snuç vermez. Neler Yapılabilir? Aydınlık bölgeden ölçüm yapınız ve yarım stp kadar az pzlama yapınız. Böylece kyu bölgeleri dygun bir siyaha dönüştürmüş lursunuz. Aydınlık bölgelere labildiğince az yer vererek, kyu bölgelere göre pzlama yapınız. Çk açık çıkacak lan aydınlık bölgelerin rahatsız ediciliğinden ancak nlara çk az yer vererek (daha da iyisi hiç yer vermeyerek) kurtulabiliriz. Aydınlık ve karanlık bölgelere hemen hemen aynı randa yer vererek, ama aynı zamanda açık bölgeleri dengelemek için degrade gri bir filtre kullanarak bu srunun önüne geçebilirsiniz. 27

34 Nt: Bir ftğraf sadece çk ışık aldığında bzulmaz, az ışık alınca da bzulur. Ftğrafın en iyi hâli, ışığı en güzel almış hâlidir. Ne çk fazla, ne çk az. Bazen ışığı bilerek azaltıp / artırarak efektler yaratılabilir. Yani ışığın seçimi, tamamen ftğrafçının "ne yapmak istediğine" bağlıdır. Işığı dğal yllardan azaltamıyrsak, makinenin pzlama süresi ve diyaframı ile ynayarak azaltabiliriz. Bazen güneş ışığı bile dğal yllardan azaltılabilir. Örneğin, güneşin bulutların arasına girmesi beklenerek, daha hş bir ışık rtamı sağlanabilir veya hş gölgeler / ışıklar luşturabilecek yansıtıcı veya şemsiyeler kullanabiliriz. Işığın Çk Olduğu Durumlarda Dikkate Alınacak Bazı İpuçları Eğer knunuz dğrudan gelen güneş ışığı altında ve çk keskin kntrastlı ise bir şemsiye, geniş bir bez ya da yanınızda bu işe yarayacak başka bir şey ile güneş ışığının dğrudan nesne üzerine düşmesine engel labilirsiniz. Yansıtıcı paneller vasıtasıyla knunuzun istediğiniz gibi aydınlanmasını sağlayabilirsiniz. Üzerini alüminyum fly ile kaplayacağınız kalın bir kartn parçası klaylıkla yansıtıcı işlevi görebilir. Hiç ışık almayan bir rtamda güneş ışığını bir ayna yardımı ile yansıtarak kullanabilirsiniz. Açık havalarda, günün öğle saatlerinde ftğraf çekmekten kaçınmalısınız. Sabah erken saatleri ile akşam geç saatleri tercih etmelisiniz. Özellikle gün ışığının iyice yatay geldiği ve nesnelerin üzerinden yansıyan ışığın nesneleri turuncu renge dönüştürdüğü saatler çekim yapmak için en güzel zamanlardır. Kapalı havalarda ışığın hmjen lduğu zamanlardır, günün her saatinde ftğraf çekilebilir Hareket Hareketli knuları örtücü perde ile net ya da flu çekilmesini sağlayabilirsiniz. En sık başvurulan yöntem, yüksek enstantane kullanarak hareketi dndurmaktır. İnsan gözünün algılayamayacağı kadar kısa süreli bir anı ölümsüzleştirmeye çalışmak dğallık dışında ftğrafa bir şey katmaz. Çünkü hareket durağan bir ftğrafla verilemez. Bu nedenle ftğrafta yavaş enstantane değerleri kullanarak hareket ediyrmuş duygusunu verebiliriz. Eğer bir akarsu ftğrafı çekiyrsak, suyun hareketini daha iyi verebilmek için üçayak üzerinde düşük örtücü hızı (1/4 veya daha aşağısı enstantane) kullanmak iyi snuçlar verecektir. 28

35 Ftğraf 2.2.3: Hareketi dndurma tekniği (Ftğraf: Kemal Evin) Yüksek enstantane kullanılarak çekilmesi gereken birçk knu vardır ve bu şekilde çekilen çk başarılı ftğraflar da bulunmaktadır. Bu durumda bütün ftğraf net lmalıdır. Knusu nedeniyle hareket izlenimi net larak verilebilir. Denizdeki dalgalar, uçan kuşlar, rüzgârdan eğilen ağaçlar gibi. Bu tür knuları görüntülerken özel bir anlatım tekniğinden yararlanmak, panning larak bilinen kaydırma tekniği ni uygulamak gerekir. Havadaki knuları dndurmak, yerdeki knuları ise kaydırma tekniği ile çekmek uygundur. Kaydırma Tekniği (Panning) Ftğrafa hız efekti vermek istediğimizde, bakış yönümüze dik larak gerçekleşen hareketlerin görüntülenmesinde kullanılan etkili bir yöntemdir. Kşan bir lepar, yağmurun hareketi, kaydırma tekniğinin knusu labilir. Yani bakış açımızda sldan sağa veya yukarıdan aşağıya da tam tersi hareket halinde knular lmalıdır. 29

36 Kaydırma tekniği uygulamak istediğinizde düşük enstantane kullanılmalıdır. Örn. 2, 4, 8 ve 15 enstantaneler, bu etki üzerine alıştırmalar yapabileceğiniz değerlerdir. En başarılı enstantanenin hangisi lacağını her ftğrafçı kendisi deneyerek bulabilir. İşte işin püf nktası: Hareketi, yönünü ve hızını dğru tespit ederek, hareketle aynı yönde ftğraf makinesini kaydırmak. Kaydırma denilen bu yöntemin en önemli özelliği hareket eden knuyu hareketsiz, aslında hareketsiz lan arka planı ise hareketliymiş gibi bulanık göstermesidir. Bu anlatım tekniği, hareket eden knunun fndan sıyrılarak öne çıkmasını sağlar. Bu işlemi, ftğraf makinesini elde tutarak yapabileceğiniz gibi, bir Tript üzerine bağlıyken de yapabilirsiniz. Bunu yaparken, knuyu sürekli larak kadrajınızın içinde aynı nktada tutmaya çalışmalısınız. Knunun net ve belirgin labilmesi için bu gereklidir. Knuyu bir süre izledikten snra ve ftğraf makinesini de aynı hızda kaydırırken deklanşöre basın. Bu tekniğin dğru larak uygulanabilmesi için ftğraf makinesinin, deklanşöre basıldıktan snra da knuyu düzgün bir biçimde izlemesi gerekir. Ftğraf 2.2.4: Hareketi kaydırma tekniği (Ftğraf: Armağan Bice) 30

37 Kaydırma tekniğinde kullanılması gereken düşük enstantane değeri birkaç değişkene bağlı larak değişir. Hareketin hızı: Hızlı bir hareket söz knusuysa görece yüksek bir enstantane, düşük hızlı bir hareket söz knusuysa çk düşük bir enstantane kullanılmalıdır. Örneğin, Kşan bir çita ile geyik için aynı enstantane değerini kullanmak dğru lmaz. Knunun uzaklığı: Knu bize çk yakınsa, hareketin açısal hızı ldukça yüksek demektir. Yani görece yüksek bir enstantane değeri gerekir. Oysa knu bizden uzaklaştıkça açısal hız azalacağından, ldukça düşük değerler kullanmak gerekir. Odak uzunluğu: Uzun daklı bir tele bjektif kullanmakla, kısa daklı bir geniş açılı bjektif aynı enstantane değerinde farklı etkiler yaratırlar. Örneğin: Tele bjektif için düşük bir değer geniş açı için kadar düşük değildir. Geniş açı için 1/2 saniye istediğimiz etkiyi verebilirken, tele için bu değer çk düşük kalabilir. Ama genel larak, uzun daklı bir bjektif kullanırken yüksek enstantane kullanmamız gerekir. Filmin ASA sı: Havanın açık lduğu bir öğlen vakti, rtamdaki ışık kadar yüksek lacaktır. Bu nedenle düşük ASA lı film kullanmak gerekir. Knunun Dndurulması Knuyu dndurmak istediğinizde ise 1000, 2000, 4000 gibi yüksek enstantaneler kullanılabilir. Bu değere karar verebilmek için knuyu çk iyi izlemeniz gerekir. Işığın yetersiz lduğu rtamlarda hareketli knuları çekmek istediğinizde, uzun süreli pzlandırmalar yapmanız gerekir. Örneğin, bir gece ftğrafı çekmek istediğinizde, Triptun üzerine bağlayacağınız makinenizin enstantanesini 30 saniye gibi bir süreye (ya da B knumuna) ayarlamalısınız. Dağlarda ve yaylalarda da farklı gece ftğrafları çekilebilir. Havanın kapalı lmaması şartıyla, çk uzun süreli pzlandırmalarla yıldızların ftğrafları çekilebilir. Makineniz Tripta bağlı iken 15 dakika, yarım saat, bir saat gibi çk uzun süreli pzlandırmalar ilginç snuçlar rtaya çıkarabilir. Bu süre içinde, dünyamız kendi çevresinde hareket ettiği için yıldızların film üzerinde uzadıklarını ve çizgi hâline gelmeleri çk hş etkiler verebilir. Çıplak gözle görülemeyecek bu etki, çk ilginç ftğrafların luşmasına neden lur. 31